open monumentendag zondag 9 september 2001

Open Monumentendag
14 september 2014, 10-18 u.
VERSLAG PLAATSBEZOEKEN/PROGRAMMA
Thema: Erfgoed vroeger, nu en in de toekomst!
Concept in Deinze: In bloed gedrenkte stenen! Vinkt en Meigem in 1940, vandaag en morgen.
Herbeleef op 4 verschillende locaties de verschikkingen van de Meidagen 1940 te Vinkt en Meigem. Stap (of fiets) van
Vinkt naar Meigem in de voetsporen van de slachtoffers van mei '40. Of reserveer een plaatsje op de nostalbus en laat u 2uur lang in vervoering brengen. Reserveren kan van 11/08 tot 11/09 op de dienst cultuur en evenementen (09/381 95 10
of [email protected])
Leerlingen van het Koninklijk Atheneum Erasmus verhalen ter plaatse én op de bus de gebeurtenissen in woord en beeld.
Startplaats: Vinkt
1. Vinkt: Sint-Bartholomeuskerk, Reflectieruimte en omgeving
Martelarenplein, 9800 Vinkt
Autoparking: Martelarenplein
Fietsparking: nadars plaatsen op 4 parkeerplaatsen op het Martelarenplein
Busparking: 2 parkeerplaatsen op Martelarenplein (worden afgebakend met nadars)
Onthaal: Bij goed weer tafel en vlag buiten langs de straat, nabij de fietsparking. Bij slecht weer: in de kerk, aan de
linkerkant.
Gidsen:
 Er zijn een x-aantal gidsen ter plaatse.
 Oorlogsverhaal volgens Ename Expertisecentrum:
o Muur klooster: Op maandag 27 mei werden in het dorp van Vinkt 43 mannen geëxecuteerd. Zeven ouderen
werden neergeschoten voor de muur van het klooster.
o Klooster Vinkt: Het klooster bestond uit een gebouwencomplex met een meisjesschool, een rusthuis voor
mannen en vrouwen en de kamers van de kloosterzusters. An het klooster was ook een hoeve verbonden. Dit
gebouwencomplex was gelegen aan de ingang van het dorp Vinkt. Het klooster was een hoog gebouw en
daardoor een belangrijke strategische uitkijkpost voor de Ardense Jagers. Van hieruit hadden zij een goed
uitzicht over de velden die Vinkt van Kruiswege scheiden en waar de slag om Vinkt zich van zaterdag tot
maandagmiddag afspeelde. Van hieruit werden tientallen Duitsers met tientallen neergeschoten. Tegelijk met
de Belgische Ardense Jagers zaten ongeveer negentig vluchtelingen in het klooster verscholen. Op maandag 27
mei, om 12.30 u. hadden de Ardense Jagers het klooster verlaten. Omstreeks 18.30 u. werd iedereen die zich
in het klooster bevond naar buiten gebracht en voor het klooster verzameld. Diezelfde dag werden in het dorp
van Vinkt 43 mannen geëxecuteerd. Zeven ouderen werden neergeschoten voor de muur van het klooster.
o Muur De Laere: De beenhouwerij is een hoekhuis aan de Heerdweg en het Ketelstraatje, in de dorpskom van
Vinkt. Tegen de tuinmuur van dit huis werden negentien burgers in groep gefusilleerd. Drie mannen wisten dit
drama te overleven.
o Kerkhof Vinkt: Op het kerkhof bij de kerk van Vinkt werden op dinsdagochtend twee grote grafkuilen gegraven
door een twintigtal burgers. In de kuilen werden tientallen lijken geworpen. Het waren allemaal burgers die
omkwamen bij de executies van maandag 27 mei in het centrum van het dorp. Op 3 juni werden alle mannen
verplicht mee te helpen aan de begraving en heropgraving van de mensen- en dierenlijken.
 Wandelcircuit: De gids neemt zijn groep mee in de kerk, gaat naar links waar een intro over de gebeurtenissen van
Vinkt 1940 wordt getoond en uitgelegd. Vervolgens gaat hij naar het altaar voor uitleg over het schilderij Onze
Lieve Vrouw van de Vrede (Hubert Malfait), de unieke communiebank en vervolgens de herinneringsmuur
(spandoek). Daarna neemt de gids zijn groep mee naar buiten en slaat linksaf: aandacht wordt gegeven aan de
loods waar meer dan 100 mensen 3 dagen opgesloten zaten. Vervolgens loopt men langs het heraangelegde
________________________________________________________________________________________________________________________________
Verslag OMD-plaatsbezoeken/programma
1/5
kerkhof met aandacht op het funerair erfgoed en geeft hij uitleg hoe de stad hierbij te werk is gegaan. . Daarna
stopt de gids met zijn groep aan de kaart van Slag om Vinkt. Speciale aandacht wordt gegeven aan de Muur De
Laere. Tenslotte verwijst de gids zijn groep door naar de reflectieruimte via het nieuw kerkhof. In de
reflectieruimte worden de mensen een laatste uitleg gegeven en worden ze vrij gelaten in de ruimte zelf.
Randactiviteiten:
 Korte PowerPoint-presentatie waarin de gebeurtenissen in mei 1940 in Vinkt worden in hun historische context
geplaatst aan de hand van oude foto’s, kaarten en plannen (in de kerk)
 Bushalteplaats
2. Meigem: Sint-Niklaaskerk en kerkhof
Pastoriestraat 9800 Meigem
Autoparking: Pastoriestraat
Busparking: Pastoriestraat (wordt afgebakend met nadars)
Fietsparking: nadars op autoparking kerkplein
Onthaal: bij goed weer tafel met vlag buiten t.h.v. de bloembakken; bij slechts weer: in portaal van de kerk
Gidsen:
 Er zijn een x-aantal gidsen ter plaatse.
 Oorlogsverhaal Sint-Niklaaskerk volgens Ename Expertisecentrum: De Duitse Luitenant Lohmann wees op zondag 26
mei de Sint-Nicolaaskerk te Meigem aan als verzamelplaats voor alle burgers die in de omgeving werden opgepakt.
Ondertussen was de kerk gelegen in het midden in de gevechtzone. Op maandag omstreeks 16 u. vond er een
ontploffing plaats in de kerk die 27 doden als gevolg heeft. Omtrent de oorzaak van deze ontploffingen zijn er
tegenstrijdige getuigenissen. Direct na de ontploffing moest iedereen de kerk verlaten en werden de burgers in
groepen naar Sint-Martens-Leerne geleid.
 Wandelcircuit: de gids wandelt met zijn groep door de kerk. Vervolgens neemt hij de groep mee naar buiten en
draait naar recht af voor de uitleg over de staties en de bouw van de kerk. Onderweg wordt er aandacht besteed
aan het funerair erfgoed. Wanneer men langs de Pastoriestraat komt wordt de uitleg over het belang van het
kanaal gegeven. Tenslotte wordt er stilgestaan aan het herinneringsplakket van de oorlogsslachtoffers.
Randactiviteiten:
 Korte PowerPoint-presentatie waarin aan de hand van oude foto’s, kaarten en plannen de gebeurtenissen over wat
er in Meigem in mei 1940 is gebeurd (in de kerk)
 Bushalteplaats
3. Meigem: Voormalige herberg Zwart huizeke = Meigems Kasseitje
Kruispunt Berg-Spoelstraat
Autoparking: /
Fietsparking: /
Onthaal: /
Gidsen:
 De gids vertelt op de bus.
 Oorlogsverhaal volgens Ename Expertisecentrum: Deze herberg was gelegen op de hoek van de steenweg VinktNevele en de baan naar Meigem-kerk. Aan de overkant van de herberg ontdekte de opsporingsbrigade op 3 juni
1940 een massagraf. Er bleken 12 lichamen in te liggen, de meesten met handen en voeten samengebonden met
telefoondraad of ijzerdraad en met bajonetsteken in de hartstreek. Aan de hand van getuigenissen van een
luitenant die bij de executie aanwezig was en van de getuigenissen van de personen die de lichamen hebben
opgegraven kon deze vreselijke episode gereconstrueerd worden. Ook doken achteraf foto’s op waarop de lijken
van deze mannen te zien zijn na de executie.
Randactiviteit: /
________________________________________________________________________________________________________________________________
OMD 2014-programma
2/5
4. Meigem: Wijk Spoele
Woning De Cock, Heerdweg 147, 9800 Meigem
Autoparking: Heerdweg
Busparking: hoeve Roger Van Braeckel
Fietsparking: nadars op hoeve Roger Van Braeckel
Onthaal: tafel en vlag op de hoeve Roger Van Braeckel (Heerdweg 148) (bij slecht weer in hangar)
Gidsen:
 Er zijn een x-aantal gidsen ter plaatse.
 Oorlogsverhaal Wijk Spoele volgens Ename Expertisecentrum: Wijk Spoele is een klein gehucht, gelegen langs de
steenweg Vinkt-Nevele (Heerdweg) op het grondgebied van Meigem. Het gehucht “De Spoele” ligt tussen de wijk
‘Kruiswege’ en de herberg “Het Zwart Huizeke”. De inwonenden van deze wijk zaten op maandag 27 mei
verscholen in de kelders van de broers De Cock. Diezelfde avond werden vijf mannen uit hun schuilplaats gehaald
en gedood. De mannen die om het leven kwamen zijn René Cornelis, Leonce Cornelis, Kamiel De Cock, Raoul de
Cock en Emiel Van der Vennet. De enige overlevenden waren de vrouw en dochter van Emiel Van der Vennet en
de veertienjarige Germain Cornelis.
 Oorlogsverhaal Woning De Cock volgens Ename Expertisecentrum: De hoeve van de gebroeders De Cock is gelegen
in de wijk De Spoele langs de steenweg Vinkt-Nevele. Op maandag 27 mei zaten acht inwonenden van de wijk
verscholen in de kelder van deze hoeve. Tegen de avond haalden de Duitsers iedereen uit de kelder en doodden ze
vijf mannen door middel van talrijke kolfslagen en geweerschoten.
 Circuit: de gids vertelt ter plaatse het verhaal.
Randactiviteit:
 Korte PowerPoint-presentatie over waarin aan de hand van oude foto’s en kaarten de vroegere toestand wordt
weergegeven zodat een vergelijking met vandaag duidelijk wordt. (in de garage van Roger Van Braeckel)
 Bushalteplaats
5. Meigem-Vinkt: Wijk Kruiswege
Meigem, Café Den Haring, Heerdweg 63
Autoparking: Heerdweg
Busparking: aardestrook langs Heerdweg
Fietsparking: nadars langs Heerdweg
Onthaal: tafel en vlag plaatsen rechts t.o.v. de ingang van het café (vlakbij de garagebox). Bij slecht weer: tent vóór de
garagebox.
Gidsen:
 Er zijn een x-aantal gidsen ter plaatse.
 Oorlogsverhaal wijk Kruiswege volgens Ename Expertisecentrum: De wijk Kruiswege is een kleine woonkern rond de
Heerdweg, rond de kruispunten met de huidige straten “Kruisbulckstraat, Vaarzeelstraat en Schave. Deze kern
bevindt zich op de grens tussen Meigem en Vinkt. Op zondag 26 mei rond 10 u. ’s ochtends werd de opmars van
de Duitsers op deze plek tegengehouden door het Belgische leger. De Ardense Jagers namen de optrekkende
troepen vanuit drie verschillende richtingen onder vuur. Algauw ontstond bij de Duitsers het gerucht dat er zich
onder de burgers sluipschutters bevonden. In de wijk ‘Kruiswege’ vonden executies van burgers plaats in de hoeve
Van der Vennet, de hoeve Van Steenkiste en de hoeve van Gerard Cornelis.
 Oorlogsverhaal Hoeve Van Steenkiste volgens Ename Expertisecentrum: Deze hoeve met binnenkoer en maalderij is
gelegen in de wijk Kruiswege, tussen Vinkt en Meigem. De hoeve ligt aan het kruispunt van de huidige Heerdweg
en Vaarzeelstraat. Op maandagmiddag 27 mei vond hier de executie plaats van Emiel en Aimé Vermeulen, vader
en zoon. De familie Vermeulen was uit hun huis gehaald en naar de weide bij de herberg ‘in den Haring’ gebracht.
Van daaruit werden vader en zoon Vermeulen naar de hoeve Van Steenkiste geleid, om er voor de deur van de
maalderij neergeschoten te worden. Het zelfde executiepeloton voltrok hier dezelfde dag het doodvonnis van drie
andere Vinktenaren: Aloïs Coene, Emiel Galle en Petrus Mestdagh.
________________________________________________________________________________________________________________________________
OMD 2014-programma
3/5
 Oorlogsverhaal Café De Haring volgens Ename Expertisecentrum: Op de centraal gelegen weide bij de herberg “in
den nieuwen Haring” werden op maandag 27 mei heel wat gevangen genomen burgers samengebracht. De
herberg was gelegen aan de Heerdweg in de wijk Kruiswege. Het was een controlepost van majoor Lohmann waar
Vinktenaren verdachte burgers werden samengebracht. Van hieruit werden enkele mensen afgezonderd om elders
geëxecuteerd te worden.
 Oorlogsverhaal Hoeve Van der Vennet: De hoeve Van der Vennet is een grote hoeve, gelegen in de wijk Kruiswege.
De hoeve ligt zo’n tweehonderd meter verwijderd van de Heerdweg, nabij het kruispunt van de Heerdweg en de
Kruisbulckstraat. Deze plaats werd zwaar beschoten door de Belgische troepen terwijl zich hier een Duits
veldhospitaal bevond. Meer dan honderd Vinktenaren en vluchtelingen kwamen hier terecht, samengedrukt in
een kleine loods. Zo ook de bejaarde Henri Van Meenen. Als eerste martelaren vielen maandag 27 mei zijn beide
zonen, Jules en Omer, samen met hun buur Emiel De Ketelaere uit de Kruisbulkstraat. Zij kwamen tegen de schuur
van de hoeve terecht, waar ze neergekogeld werden. Drie Vinktenaren: Raymond Van der Plaetsen, Alfons De
Cloet en Achiel Van Renterghem, moesten de grafkuil delven.
 Circuit: de gids blijft ter plaatse en toont de verschillende locaties.
Randactiviteiten:
 Korte PowerPoint-presentatie waarbij aan de hand van oude foto’s, kaarten en plannen de situatie van WOII
geschetst wordt en kan vergeleken worden met de huidige toestand. Bijzondere aandacht is er voor het reliëf en
zijn militaire betekenis voor de slag van Vinkt. (in de garagebox)
 Bushalteplaats
6. Voormalige Hoeve Vermeulen
Vinkt, Heerdweg 102
Autoparking: /
Busparking: /
Fietsparking: /
Onthaal: /
Gidsen:
 De gids vertelt op de bus
 Oorlogsverhaal volgens Ename Expertisecentrum: De hoeve Vermeulen is gelegen aan de Heerdweg, tussen het dorp
van Vinkt en de wijk Kruiswege. Deze hoeve was een felbetwist bolwerk tijdens de slag om Vinkt. In 2 dagen tijd
veranderde de plaats tot driemaal van bezetter. Op zaterdag 25 mei, tussen 11 en 12 u. viel de hoeve in handen
dan de Duitsers. De daar opgestelde soldaten van het Belgisch geneeskundig korps werden krijgsgevangen
genomen. Even later werd op dezelfde plaats een met Duitse soldaten geladen vrachtwagen tot stilstand gebracht
door granaatinslagen van een Belgisch anti-tankkanon. Hierop werden de krijgsgevangenen verplicht om een
levend schild te vormen en in de richting van het dorp te stappen om zo dekking te bieden voor de Duitsers. Het
aantal Belgische krijgsgevangenen dat hierbij gekwetst of gedood werd is nooit exact geweten. Hoe vinnig de strijd
ook verliep, de huisbewoners werden niet geviseerd, tot maandagochtend het tij keerde. Op maandag 27 mei,
rond 9 uur werd het volledige gezin (ouders, zoon en drie dochters) uit het huis gehaald en opgesteld voor een
executie door tussenkomst van een officier. In de namiddag kwamen de Duitsers opnieuw op de hoeve van de
Vermeulens en brachten ze de familie naar de selectieweide Den Haring op de wijk Kruiswege.
Aimé en Emiel Vermeulen werden later die dag terechtgesteld op de hoeve Van Steenkiste.
Randactiviteit: /
________________________________________________________________________________________________________________________________
OMD 2014-programma
4/5
7. Voormalige woning Emiel De Ketelaere
Vinkt, Heerdweg 43
Autoparking: /
Busparking: /
Fietsparking: /
Onthaal: /
Gidsen:
 De gids vertelt op de bus
 Oorlogsverhaal volgens Ename Expertisecentrum: Deze hoeve maakte deel uit van de stellingen van de Ardense
Jagers tijdens de slag om Vinkt. Op maandag 27 mei wordt een lange rij burgers van het centrum van het dorp in de
richting van Meigem gebracht. Veel mensen merkten aan het huis van Emiel De Ketelaere het dode lichaam op van
een jongeman die met zijn hand vasthing aan de deurklink.
Randactiviteit: /
Extra-randactiviteiten
1.
2.
3.
Gratis toegang tot Museum van Deinze en de Leiestreek (L. Matthyslaan 3-5, Deinze)
Tentoonstelling Rode Kruis Deinze in hun lokalen (Louis Dhontstraat 17, 9800 Deinze)
Beiaardconcert in de Onze-Lieve-Vrouwekerk: beiaardkamer te bezichtigen tijdens het concert met de stadsbeiaardier
Charles Dairay (14 u.)
________________________________________________________________________________________________________________________________
OMD 2014-programma
5/5

Download Report