Witte vlekken of strepen in de nagel

Euvels
Witte vlekken of strepen in
de nagel
Sietsche van Gunst
Soms hebben patiënten vragen over witte stippen of
strepen in de nagel. Ze vragen zich dan bijvoorbeeld
af of het een teken is van vitamine- of ijzertekort, of
van kalkgebrek. Graag willen ze natuurlijk horen
dat het onschuldig is. Bij witte vlekken of stippen is
dat het geval, maar bij witte strepen die evenwijdig
lopen aan het halvemaantje onder in de nagel is dat
niet altijd zo.
hand. Lijnen van Muehrcke kunnen duiden op hypoalbuminemie, dat onder meer kan optreden bij nefrotisch syndroom, levercirrose en ernstige ondervoeding.
Lijnen van Mees kun je aantreffen bij patiënten die
chemotherapie hebben ondergaan, of die kanker hebben, nier- of hartfalen of intoxicaties hebben doorgemaakt met bijvoorbeeld arsenicum, selenium of koolmonoxide.
Wat is erover bekend?
Nagels bestaan uit het eiwit keratine. De nagelmatrix
is het weefsel waar de nagelplaat wordt aangemaakt.
Voor deze productie is een goede zuurstof en voedselvoorziening ter plaatse nodig. De nagelmatrix
bevat daarom ook bloedvaten en huidzenuwen. Er
bevinden zich cellen die keratiniseren tot de nagelplaat. Die cellen zijn gevoelig voor allerlei stoffen en
microtrauma, met abnormale of versnelde keratinisatie als gevolg.
De ‘officiële’ medische naam voor witte verkleuringen
in de nagels is leukonychia. Het is een samenstelling
van de Griekse woorden leukos (wit) en onyx (nagel).
Dit verschijnsel kent verschillende vormen: kleine
witte puntjes of vlekjes (leukonychia punctata) of
witte strepen (leukonychia striata) in de nagel, maar
de nagel kan ook helemaal wit zijn. In dat laatste
geval is er meestal sprake van een schimmelinfectie,
maar dat terzijde.
Leukonychia punctata groeien met de nagel mee.
Waarschijnlijk is een beschadiging aan de nagelmatrix de oorzaak. Leukonychia striata zijn witte strepen
in de nagel die evenwijdig lopen aan het witte halvemaantje onder in de nagel. De witte lijnen bevinden
zich in het vaatbed onder de nagel en groeien niet
met de nagel mee. Er zijn twee soorten: lijnen van
Muehrcke en lijnen van Mees, die vaak moeilijk van
elkaar te onderscheiden zijn. Ook deze witte lijnen
kunnen dezelfde onschuldige oorzaak hebben als de
vlekken of stippen, maar soms is er meer aan de
april 2014 | nr 2
Wat kan ik voor de patiënt doen?
In het geval van witte stippen of vlekken in de nagels
kun je de patiënt geruststellen. Bij witte strepen die
evenwijdig lopen aan het halve maantje onder in de
nagel, leg je uit dat de verkleuringen vaak ontstaan in
een later stadium van een onderliggende ziekte. Bij
een patiënt bij wie geen ziekte of aandoening bekend
is die de witte strepen kan verklaren, kun je het best
verwijzen naar de huisarts.
Wat kan ik uitleggen?
Als de patiënt vragen stelt over witte stippen of vlekken in de nagel, kun je hem meestal geruststellen en
hem vertellen dat het niet komt door vitamine- of
ijzertekort dan wel kalkgebrek. Zeker als niet alle
nagels witte vlekken vertonen, is een microtrauma
waarschijnlijk de oorzaak. Leg de patiënt uit dat het
waarschijnlijk komt door wondjes langs de nagelriemen of door terugduwen van de nagelriemen. En als
de patiënt kort geleden een wrat heeft laten aanstippen, kan dat ook de oorzaak zijn.
Bij patiënten met vragen over witte strepen in de
nagel leg je uit dat ze waarschijnlijk met een onderliggende aandoening te maken hebben.
Literatuur
Eekhof JAH, Knuistingh Neven A, Opstelten W. Kleine kwalen in de
huisartsenpraktijk. 6e druk. Amsterdam: Reed Business
Education, 2013.
Ti j d s c h r i f t vo o r p r a k t i j ko n d e r s t e u n i n g
45

Download Report