deel 2 lezing oude raadhuis (PDF)

( 4 0 ) D E W A P E N S O P D E V O O R G E V E L . D e t h a n s a a n we zi g e wa p e n s d a t e r e n
a l l e v a n a f d e g e v e l r e s t a u r a t i e va n 1 9 3 4 e n vo r m e n s i n d s d i e n e e n s i e r r a a d
aan de gevel.
Historisch Archief Westland
( 4 1 ) W A P E N V A N H E T G E S L A C H T N A A L DW I J K
I n h e t t i m p a a n vi n d e n w e , o p e e n r o n d zi l ve r s c h i l d , d e r o d e
l e e u w va n h e t g e s l a c h t N a a l d wi j k , h e t vo o r m a l i g
g e m e e n t e wa p e n va n N a a l d wi j k . H e t t i m p a a n ( va n h e t
G r i e k s e t ym p a n o n ) i s h e t - d i k wi j l s r i j k m e t b e e l d h o u w we r k
v e r s i e r d e - m u u r p a n e e l g e h e e l b o ve n a a n d e g e v e l . H e t
g e m e e n t e wa p e n w e r d o p 2 4 j u l i 1 8 1 6 d o o r d e H o g e R a a d
v a n A d e l va s t g e s t e l d . ( A a n vr a a g N a a l d w i j k b i j S l i e d r e c h t ) .
H e r a l d i s c h e b e s c h r i j vi n g :
Historisch Archief Westland
40
V a n zi l ve r , b e l a d e n m e t e e n k l i m m e n d e l e e u w va n k e e l
( = r o o d ) g e t o n g d e n g e k l a u wd v a n l a zu u r ( = b l a u w )
( 4 2 ) O p h e t s c h i l d e r i j v a n H e e r H e n d r i k va n N a a l d wi j k vi n d e n we h e t w a p e n
t e r u g . D e o o r s p r o n g v a n h e t wa p e n i s t e vi n d e n o p h e t o o r l o g s t e r r e i n .
Historisch Archief Westland
( 4 3 ) I n d e n i s i s i n 1 9 3 4 h e t wa p e n va n F R E D E R I K
H E N D R I K a a n g e b r a c h t . O n d e r h e t wa p e n d e z i n s p r e u k " J e
M a i n t i e n d r a i " ( N e d e r l a n d s : I k za l h a n d h a ve n ) i s d e
w a p e n s p r e u k va n N e d e r l a n d s i n d s 1 8 1 5 e n s t a a t o p d e
v o o r k a n t va n h e t N e d e r l a n d s e i d e n t i t e i t s k a a r t .
D e s p r e u k i s f e i t e l i j k d e w a p e n s p r e u k va n h e t h u i s va n
O r a n j e - N a s s a u , d i e W i lle m va n O r a n j e o v e r e r f d e m e t h e t
p r i n s d o m O r a n g e d o o r d e e r f e n i s va n R e n é va n C h a l o n .
Oorspronkelijk was de spreuk Je maintiendrai Chalon, maar
W il l e m v e r a n d e r d e h a a r n a a r J e m a i n t i e n d r a i N a s s a u . N a
Historisch Archief Westland
42
e e n t i j d j e l i e t h i j N a s s a u we g e n w e r d d i t g e wo o n J e
maintiendrai.
( 4 4 ) F r e d e r i k H e n d r i k ( 1 5 8 4 - 1 6 4 7 ) k w a m i n 1 6 1 2 i n h e t b e zi t va n d e H o g e
H e e r l i j k h e i d ( k o o p va n G r a a f va n A r e m b e r g ) e n d e L a g e H e e r l i j k h e i d
( s c h e n k i n g P r i n s M a u r i t s ) . D o o r zi j n i n i t i a t i e f i s h e t H u i s H o n s e l e r s d i j k
verbouwd tot een representatief paleis voor belangrijke ontvangsten,
u i t b r e i d i n g h o f j e e n ve r b o u w k a p e l .
Historisch Archief Westland
( 4 5 ) B e s c h r i j vi n g wa p e n F r e d e r i k H e n d r i k : H e t w a p e n v a n
F r e d e r i k H e n d r i k i s e v e n a l s h e t wa p e n va n W i l l em d e Z wi j g e r
e e n p r e t e n t i e w a p e n . D i t b e t e k e n t d a t d e w a p e n s va n f a m i l i e s
b e v a t , wi e r e r f e n i s d o o r d e g r a ve n va n N a s s a u w e r d
n a g e s t r e e f d zo n d e r d a t h e t t o t e e n w e r k e l i j k b e z i t v a n d e
b e t wi s t e g o e d e r e n i s g e k o m e n .
A l s we h e t wa p e n n a d e r b e k i j k e n z i e n w e d a t h e t i s
g e v i e r e n d e e l d , m e t a l s h a r t s c h i l d C o l i g n y, h e t wa p e n va n d e
m o e d e r v a n F r e d e r i k H e n d r i k : L o u i s e d e C o l i g n y ( d e vi e r d e
v r o u w v a n W i l l e m d e Z wi j g e r ) . I n r o o d e e n a d e l a a r v a n zi l ve r ,
g e t o n g d , g e b e k t , g e k r o o n d e n g e p o o t va n b l a u w .
H e t e e r s t e e n vi e r d e k w a r t i e r z i j n e v e n e e n s g e vi e r e n d e e l d .
L i n k s b o v e n : H e t s t a m wa p e n v a n N a s s a u . I n b l a u w , b e z a a i d m e t g o u d e n b l o k j e s , e e n va n r o o d
getongde en genagelde leeuw over alles heen.
R e c h t s b o v e n : W a p e n v a n K a t z e n e l n b o g e n . I n g o u d e e n va n b l a u w g e k r o o n d e , g e t o n g d e e n
g e n a g e l d e a a n z i e n d e r o d e l e e u w.
L i n k s o n d e r : W a p e n v a n V i a n d e n . I n r o o d e e n zi l ve r e n d wa r s b a l k .
R e c h t s o n d e r : W a p e n v a n D i e t z . I n r o o d t w e e g o u d e n l u i p a a r d e n ( g a a n d e e n a a n zi e n d e l e e u w e n
boven elkaar).
H e t h a r t s c h i l d j e : W a p e n va n M e u r s . I n g o u d e e n z wa r t e d w a r s b a l k .
H e t t w e e d e e n d e r d e k w a r t i e r z i j n w e d e r o m g e vi e r e n d e e l d .
Linksboven en rechtsonder: W apen van Chalon. In rood een gouden schuinbalk.
Rechtsboven en linksonder: W apen van Oranje. In goud een blauwe jachthoorn met rood snoer,
zi l v e r b e s l a g , z i l v e r e n m o n d s t u k e n g r o t e o p e n i n g .
H e t h a r t s c h i l d j e : wa p e n va n G e n è v e . G e b l o k t va n g o u d e n b l a u w va n n e g e n s t u k k e n .
H e t s c h i l d wo r d t f r a a i o m l i j s t d o o r z w a r t e h e l m e n , h e l m t e k e n s ( m e t k r o n e n ) e n d e k k l e d e n ( k l e e d
g e d r a p e e r d a c h t e r h e t w a p e n , a f h a n g e n d va n d e w a p e n h e l m )
( 4 6 ) B o v e n d e v r o e g e r e i n g a n g vi n d e n we h e t b l a z o e n va n
S t a d h o u d e r W i l l e m I I I , o m g e ve n d o o r d e ve r s i e r s e l e n va n d e o r d e va n
d e k o u s e n b a n d m e t h e t d e vi e s H O N N I S O I T Q U I MA L Y P E N S E
( s c h a n d e o v e r h e m d i e e r k wa a d va n d e n k t ) . O o k d i t wa p e n i s t i j d e n s
de Bataafse Republiek vlakgehakt. Later, na vaststelling van het
g e m e e n t e wa p e n i n 1 8 1 6 , h e e f t m e n h i e r o p n o g h e t wa p e n v a n
N a a l d wi j k g e ve r f d . I n 1 9 3 4 i s h e t b l a z o e n a a n g e b r a c h t m e t t o e vo e g i n g
van een prinsenkroon.
( 4 7 ) W i l l e m I I I we r d i n 1 6 8 9 t o t K o n i n g va n E n g e l a n d , I e r l a n d e n S c h o u t l a n d
g e k r o o n d . O o r s p r o n g D e O r d e va n d e K o u s e n b a n d ( Th e M o s t N o b l e O r d e r o f
t h e G a r t e r ) i s e e n v a n d e o u d s t e E u r o p e s e r i d d e r o r d e n , i n g e vo e r d i n 1 3 4 8
d o o r K o n i n g E d u a r d I I I v a n E n g e l a n d . D e E n g e l s e k o n i n g E d wa r d I I I ( 1 3 2 7 1 3 7 7 ) h e e f t d e a d e l l i j k e o r d e i n g e s t e l d i n 1 3 4 9 . Ti j d e n s e e n h o f b a l v e r l o o r d e
g r a v i n v a n S a l i s b u r y b i j h e t d a n s e n m e t d e k o n i n g é é n va n h a a r
k o u s e n b a n d e n . E d wa r d r a a p t e d e z e o p e n b e m e r k t e , d a t d e h o ve l i n g e n
daarom lachten. Met "honi soit qui mal y pense" berispte hij hen. Bovendien
ze i h i j " i k z a l e r v o o r z o r g e n d a t d i t n e d e r i g e k o u s e n b a n d j e d e h o o g s t e o n d e r s c h e i d i n g wo r d t , d i e
e l k v a n u g r a a g z o u w i l l e n d r a g e n " . O o k P r i n s M a u r t i s , F r e d e r i k H e n d r i k e n P r i n s W i l l e m I I wa r e n
ridder van deze orde.
( 4 8 ) B e s c h r i j v i n g wa p e n K o n i n g - S t a d h o u d e r W i l le m I I I .
I n d e 4 k wa r t i e r e n vi n d e n we e r d e wa p e n s t e r u g va n N a s s a u ,
K a t z e n e l n b o g e n , V i a n d e n e n D i e t z.
H e t h a r t s c h i l d . L i n k s b o v e n e n r e c h t s o n d e r : W a pe n va n C h a l o n e n
r e c h t s b o v e n e n l i n k s o n d e r : W a p e n va n O r a n j e . C e n t r a a l i n h e t s c h i l d :
W ap e n v a n G e n è ve
B o v e n s t e b i j s c h i l d j e : W ap e n va n M e u r s . I n g o u d e e n z w a r t e d w a r s b a l k
Historisch Archief Westland
(thans onjuiste kleuren)
O n d e r s t e b i j s c h i l d j e : W ap e n va n B u r e n . I n r o o d e e n zi l ve r e n g e b l o k t e b a l k
(thans onjuiste kleuren)
H e t wa p e n wo r d t g e d e k t d o o r e e n p r i n s e n k r o o n
( 4 9 ) G e d e n k s t e e n i n h a l n e t zi c h t b a a r a c h t e r d e d e u r .
( 5 0 ) D e p l a q u e t t e i s a a n g e b r a c h t t e r g e l e g e n h e i d v a n h e t b e zo e k va n
Koningin W ilhelmina en haar moeder Emma op 19 september 1898. Ook
w e r d h e t Ma r k t ve l d o p 3 1 a u g u s t u s 1 8 9 8 o m g e d o o p t t o t
W il h e l m i n a p l e i n , d i t v a n w e g e h e t a a n va a r d e n va n h e t k o n i n g s c h a p d o o r
W il h e l m i n a o p 1 8 - j a r i g e l e e f t i j d i n 1 8 9 8 .
Historisch Archief Westland
( 5 1 ) F e e s t ve r s i e r i n g M a r k t ve l d . D o o r a a n h o u d e n d e r e g e n
i n d e d a g e n vo o r a f we r d e n ve e l b l o e m ve r s i e r i n g e n
aangetast.
Historisch Archief Westland
50
(52) Aankomst Koningin W ilhelmina en haar moeder Emma.
W il h e l m i n a wa s va n 1 8 9 0 t o t 1 9 4 8 K o n i n g i n d e r
N e d e r l a n d e n . V a n 1 8 9 0 t o t h a a r 1 8 d e ve r j a a r d a g i n 1 8 9 8
w a s h a a r m o e d e r , k o n i n g i n E m m a , we g e n s d e
m i n d e r j a r i g h e i d va n k o n i n g i n W i l h e l m i n a , r e g e n t e s .
Historisch Archief Westland
51
( 5 3 ) Te r u g n a a r h e t R a a d h u i s . V o o r d e r e s t a u r a t i e va n 1 9 3 4
w a r e n e r k l e i n e g l a s - i n - l o o d r a m e n a a n we zi g . H i e r e e n a f b e e l d i n g
v a n d e r a a d za a l / t r o u w za a l u i t h e t j a a r 1 9 1 0 .
( 5 4 ) I n d e vo o r m a l i g e R A A D Z A A L / T R O UW Z A A L t r e f f e n w e e e n
v i e r t a l g l a s - i n - l o o d r a m e n a a n . D e ze zi j n i n 1 9 3 4 t e r ve r w e r k i n g
v a n h e t b a t i g s a l d o ( ! ) va n d e g e v e l r e s t a u r a t i e a a n g e b r a c h t i n d e
raadzaal/trouwzaal door de Limburgse glazenier Renee Smeets.
Z i j g e v e n d e ve r s c h i l l e n d e a s p e c t e n va n h e t g e m e e n t e l i j k l e v e n
aan.
Historisch Archief Westland
I n h e t e e r s t e r a a m g e h e e l r e c h t s i s h e t g e m e e n t e wa p e n va n
N a a l d wi j k m e t d a a r a c h t e r d e k a s s e n e n s c h o o r s t e n e n o m g e ve n
door W estlands fruit aangebracht.
( 5 5 ) H i e r n a a s t ve r b e e l d d e zo r g vo o r d e o u d e n va n d a g e n m e t e e n
v r o u w t j e a a n d e wa s t o b b e e n o p d e a c h t e r g r o n d h e t H e i l i g e G e e s t H o f j e .
Historisch Archief Westland
(56) In het tweede raam is rechts het aspect tuinbouw aangebracht. W e
z i e n h i e r o p e e n t w e e t a l ve r k e n n e r s va n h e t b e l o o f d e l a n d e e n z w a r e
d r u i v e n t r o s t o r s e n d e . O p d e a c h t e r g r o n d h e t o u d e k e r k g e b o u w. H e t
v e r w i j s t n a a r h e t B i j b e l s ve r h a a l wa a r i n ve r s p i e d e r s h e t b e l o o f d e l a n d
K a n a a n m o e s t e n ve r k e n n e n . A l s b e wi j s v o o r d e g r o t e vr u c h t b a a r h e i d
v a n h e t g e b i e d n a m e n d e t we e ve r k e n n e r s e e n e n o r m e d r u i ve n t r o s m e e
d i e z e a l l e e n m e t zi j n t w e e ë n k o n d e n d r a g e n . D e t e k s t l u i d t : H e t i s e e n
l a n d v a n m e l k e n h o n i n g vl o e i e n d e e n d i t i s zi j n vr u c h t
Historisch Archief Westland
( 5 7 ) H e t v i e r d e g l a s - i n - l o o d r a a m i s g e wi j d a a n h e t h u we l i j k s b o o t j e m e t
d e t e k s t : W a a r we r t o p r e c h t e r t r o u w d a n t u s s e n m a n e n v r o u w t e r
w a e r e l d o y t g e vo n d e n
Historisch Archief Westland
(58) In de raadzaal is ook een schouw aangebracht
( 5 9 ) H e t t e g e l t a b l e a u i s i n 1 9 2 7 g e s c h o n k e n d o o r d e we d u w e va n
burgemeester Modderman.
Historisch Archief Westland
58
( 6 0 ) H e t t e g e l t a b l e a u i s n a a r e e n s c h i l d e r i j va n d e B e l g i s c h e s c h i l d e r
A n d r e e A r t y v e r v a a r d i g d o o r f a b r i e k R o o ze n b u r g i n D e n H a a g .
G e g e v e n s o v e r d e s c h i l d e r e n d e " t e g e l z e t t e r " zi j n ve r d e r n i e t
gevonden.
Historisch Archief Westland
( 6 1 ) . Ti j d e n s d e T w e e d e W e r e l d o o r l o g we r d h e t r a a d h u i s
m e t z a n d za k k e n g e b a r r i c a d e e r d a l s v o o r zo r g s m a a t r e g e l
tegen eventuele luchtaanvallen. Het raadhuis heeft ook
t i j d e n s d e D u i t s e b e ze t t i n g e e n r o l va n b e t e k e n i s g e h a d . Z o
w e r d e n d o o r h e t ve r ze t e e n o ve r v a l g e p l e e g d e n d e
bevolkingsadministratie meegenomen.
Historisch Archief Westland
60
( 6 2 ) E e r d e r ve r t e l d e i k u d a t i n d e b u r g e m e e s t e r s k a m e r i n
1 9 0 7 g e b r a n d e g l a ze n u i t h e t o u d e s t a t i o n s g e b o u w a a n d e
D i j k we g va n d e W es t l a n d s c h e S t o o m t r a m we g - M a a t s c h a p p i j
w e r d e n a a n g e b r a c h t . H i e r z i e n we d e g e m e e n t e w a p e n s va n
L o o s d u i n e n ( l i n k s ) e n M o n s t e r ( r e c h t s ) . D e a n d e r t we e
r a m e n m e t d e g e m e e n t e w a p e n s va n N a a l d w i j k e n ' s G r a ve n za n d e z i j n t o e n v e r wi j d e r d . D e g l a s - i n - l o o d r a m e n
L o o s d u i n e n e n M o n s t e r zi j n o o k ve r w i j d e r d e n h i e r vo o r i n
Historisch Archief Westland
61
d e p l a a t s k wa m e n t w e e g e d e n k r a m e n g e s c h o n k e n d o o r d e
gemeente Ooltgensplaat
( 6 3 ) O p h e t e e r s t e g l a s - i n - l o o d r a a m t r e f f e n w e h e t g e m e e n t e wa p e n va n
O o l t g e n s p l a a t a a n . Te k s t : " V a n l a z u u r ( = b l a u w ) , b e l a d e n m e t e e n s c h i p
v a n g o u d , z e i l e n d e t e g e n e e n p l a a t o f za n d b a n k o p e e n ze e va n s i j n o p l e
( = g r o e n ) e n z i l v e r ; e n c h e f ( = b o ve n g e d e e l t e ) va n g o u d , b e l a d e n m e t 3
banden van keel (=rood)."
( 6 4 ) I n d e o n d e r s t a a n d e t e k s t l u i d t : U i t d a n k b a a r h e i d vo o r d e h u l p
v a n N a a l d wi j k t o t l e n i g i n g va n d e n o o r l o g s n o o d d e r b e v o l k i n g v a n
O o l t g e n s p l a a t S e p t e m b e r e n N o ve m b e r 1 9 4 5 .
A a n l e i d i n g vo o r d e z e s c h e n k i n g i s h e t vo l g e n d e . O o l t g e n s p l a a t s
w e r d a a n h e t e i n d va n d e o o r l o g d o o r d e D u i t s e r s g e p l u n d e r d e n
o n d e r wa t e r g e ze t . H e t z w a a r g e t r o f f e n d o r p j e w e r d t o e n g e h o l p e n
door vele Naaldwijkers die allerlei goederen en meubilair
b e s c h i k b a a r s t e l d e n . D e ze A k t i e we r d o . l . v. H u l p A c t i e R o o d e
K r u i s ( H A R K ) , a f d e l i n g N a a l d wi j k u i t g e vo e r d .
Historisch Archief Westland
( 6 5 ) O p h e t t we e d e r a a m i s h e t g e m e e n t e h u i s v a n O o l t g e n s p l a a t o m r i n g d
m e t o l i j f t a k e n a a n g e b r a c h t . D e g l a s r a m e n zi j n ve r va a r d i g d o o r H e n r i
Basart
Historisch Archief Westland
( 6 6 ) D e t e k s t l u i d t : G e m e e n t e h u i s va n O o l t g e n s p l a a t s i e r h e t
g e b o u w va n N a a l d wi j k s r a a d a l s t e e k e n va n e r k e n t e l i j k h e i d vo o r
vlugge hulp in bangen tijd
Historisch Archief Westland
( 6 7 ) H e t g e m e e n t e h u i s a n n o d e j a r e n vi j f t i g . To t 1 9 7 5 wa r e n d e a f d e l i n g e n
gehuisvest in de het Raadhuis. Gemeentewerken en Gemeentepolitie
waren in het begin van de 20e eeuw al elders ondergebracht. Ook de
r a a d s v e r g a d e r i n g e n v o n d e n n a 1 9 5 4 p l a a t s i n e e n va n d e h o t e l s i n
N a a l d wi j k .
D e t i j d e n v e r a n d e r e n e n wi j m e t h e m . H e t r a a d h u i s v a n N a a l d wi j k h e e f t e e n r e s p e c t a b e l e s t a a t
va n d i e n s t . H e t h e e f t m e e r d e r e k e r e n d e p e n s i o e n g e r e c h t i g d e l e e f t i j d o v e r s c h r e d e n e n i n d i e
t u s s e n t i j d h u i s v e s t i n g g e b o d e n a a n e e n t a l va n ( i n t e r ) g e m e e n t e l i j k e d i e n s t e n . V e e l i n w o n e r s va n
N a a l d wi j k , H o n s e l e r s d i j k e n Ma a s d i j k h e b b e n h i e r a a n g i f t e g e d a a n va n g e b o o r t e e n o ve r l i j d e n .
O o k zi j n e r ve l e h u we l i j k e n g e s l o t e n . V o o r ve e l i n wo n e r s i s h e t n o g s t e e d s , e ve n a l s vi j f e e u we n
geleden, een gemeentehuis. Plannen voor een groot nieuw W estlands gemeentehuis zijn in
vo o r b e r e i d i n g . G r a a g p l e i t i k d a t h e t g e b o u w e e n r e p r e s e n t a t i e f s ym b o o l b l i j f t va n e e n l e e f b a a r e n
l e ve n d v e r l e d e n . W e l l i c ht i s h e t m o g e l i j k o m h e t g e b o u w we e r i n d e o o r s p r o n k e l i j k e s t a a t
( vi e r s c h a a r e n w a a g ) t e m a k e n .
Ik dank u voor uw aandacht.

Download Report