Paradijs Europa

Donderdag 22 mei 2014
www.limburger.nl
europa
A9
GO-A08R
WE LEVEN NIET MEER
IN HET
dorp
VA N W I M S O N N E V E L D
door Johan van de Beek en Paul van Gageldonk
E
uropa zit in zijn bloed.
„Mijn vader was marechaussee
in Maastricht. Hij had een politietaak, ging achter smokkelaars
aan en mensen die illegale abortussen uitvoerden. Dat was het
Europa van toen. Hij kwam in Brussel terecht. Ik zat er op een Vlaamse school. Als je
je ergens bewust bent van het feit dat je Nederlander bent, dan is het op een Vlaamse
school. Je wordt er voortdurend mee geplaagd. Tegelijkertijd, doordat je geconfronteerd wordt met wie je bent, Nederlander,
begrijp je ook dat je in een groter geheel met
andere Europeanen zit, met wie je dingen
zult moeten oplossen. Mijn Europa-gevoel is
zoals met een vis in het water. Vraag aan een
vis om water te definiëren. Dat kan ie niet.
Maar haal ’m even uit het water, dan weet ie
meteen wat water is. Dat is met je identiteit
ook zo. Ik voel me heel vaak meer Limburger, als ik er in Den Haag op wordt aangesproken, dan als ik in Heerlen thuis ben,
waar niemand me erop aanspreekt. Ik kan
me alleen maar Europeaan voelen, omdat ik
eerst Nederlander ben en ik ben alleen maar
Nederlander, omdat ik Limburger ben. Zie
het als een Matroesjka-pop. Je kunt die grote
pop niet hebben, als er niet van die kleinere
in zitten. Iedereen komt uit een plaats.”
Of en hoe je je Europeaan voelt, heeft ook te
maken met het nationale debat. ,,Duitsers
zien Europa als garantie dat we niet dezelfde
fouten gaan maken als in het verleden. Ik
was de afgelopen dagen in Kerkrade en Herzogenrath. De Nieuwstraat is één straat. Ze
spreken hetzelfde dialect. Vraag aan de mensen aan de Kerkraadse kant wat ze met Europa willen, en ze zeggen: we willen geen Europa, weg ermee. Vraag je het aan de Duitsers
aan de overkant, dan antwoorden ze: Europa
ja, das ist unser Schicksal. Voor Duitsland is
Europa de permanente verzekering tegen de
herhaling van fouten uit het verleden. De
Franse houding is: Europa is een manier om
Frankrijk groot te houden. Voor Nederland
is Europa altijd een manier geweest om geld
te verdienen. Wij zijn in essentie een mercantiel land. Maar nu verkeren we, voor het
eerst sinds de Tweede Wereldoorlog, in een
situatie, dat ouders denken: zouden mijn kinderen het wel net zo goed krijgen als wij? Is
het overheersende gevoel dat het minder
wordt, dan ga je proberen alles te beschermen wat je hebt. Iedere verandering is een
potentiële bedreiging. Dat is het fundamentele gevoel, dat door de globalisering in onze
samenleving is geslopen. Europa wordt vaak
gezien als onderdeel van de bedreiging en
niet als onderdeel van de oplossing.”
Volgens Wilders heeft deelname aan de EU
automatisch verlies aan soevereiniteit en
foto Roger Dohmen
Een groter Europa, een Europa à la
carte of geen Europa? Onder de titel
Paradijs Europa presenteert deze
krant in de aanloop naar de Europese
verkiezingen een serie interviews met
spraakmakende inwoners van deze provincie
over hun Europa-gevoel. In het elfde en laatste deel:
Frans Timmermans (Maastricht 1961), minister van Buitenlandse Zaken en Europapromotor in hart en nieren.
‘dus’ aan identiteit tot gevolg. Onzin, zegt
Timmermans. „Ik kan mij niet één Nederlander voorstellen die mij kan aantonen dat ie
minder Nederlander is geworden door de Europese integratie. Vóór de Unie was er in
Limburg een sterke drang om het Limburgs
eruit te drukken. Omdat men het minderwaardig vond. Mijn moeder kreeg slaag van
de nonnen, omdat ze op het schoolplein
Limburgs sprak. Dat mocht niet. Nu hebben
we overal in Limburg tweetalige naambordjes. Nu doen we er alles aan om het Limburgs te stimuleren. Mijn vrouw is Hollandse. Maar toch leren we onze kinderen Limburgs. Nu is er die Unie en zie ik overal de
Limburgse cultuur opbloeien. Denk aan het
LVK. Dialectpop. Op L1 en TV Limburg
wordt regelmatig dialect gesproken. Dat was
twintig jaar geleden ondenkbaar. Wat nu gebeurt, is enorm positief. Want als je niet
weet waar je vandaan komt, dan kun je ook
niet weten waar je naar toe wilt. Plaatsbepaling is voor een mens wezenlijk. Bij het LVK,
het carnaval, de harmonie, de voetbalvereniging en de schutterij, daar kun je je plaatsbepaling maken. En dan sta je ook zelfverzekerder tegenover de rest van de wereld. Het
“
Wilders schetst een vals
beeld, als hij zegt dat de
keuze voor Europese
integratie een keuze is
tegen je eigen cultuur
is een vals beeld, zoals meneer Wilders
schetst, dat als je kiest voor Europese integratie, je dan kiest tegen je eigen cultuur.”
Het gevoel van verlies zit volgens Timmermans veel meer in de vraag van mensen: heb
ik nog wel greep op mijn eigen toekomst?
„Dat heeft te maken met het globaliseringsdenken. Mensen kunnen moeilijk begrijpen
dat we bij een bankencrisis die enorm groot
geworden banken moeten gaan helpen, omdat anders de hele economie plat gaat. Tegelijkertijd verliezen zij hun baan en wordt er
tegen ze gezegd: ja, maar dat is de economie,
mensen, daar kunnen wij niks aan doen.
Mensen krijgen dan het gevoel: als het gaat
om grote multinationale banken, moeten we
allemaal dokken. Maar als het om mijn baan
gaat, dan zeggen jullie: jammer dan. Als je
daar niets aan doet, raak je niet alleen het
vertrouwen in Europa kwijt, maar ook het
vertrouwen in iedere overheid. Mensen moeten wel beseffen dat terugkeer naar de gulden nostalgie is naar een tijd, die nooit geweest is. Alsof we allemaal in het dorp van
Wim Sonneveld woonden. Vroeger, dat is de
tijd dat de neef van mijn vader, die homo
was, niet uit de kast kon komen. Dat was levensgevaarlijk. De tijd dat mijn moeder ontslagen werd op de dag dat ze trouwde, want
dan mocht ze niet meer werken. De tijd dat
mensen met mijn achtergrond niet verder
kwamen dan de lagere school. Vroeger is niet
zo mooi als we het vaak maken. Ja, er was geborgenheid. Maar de pastoor kwam bij ons
thuis om mijn ouders op hun kop te geven:
ze hadden maar twee kinderen. Is dat een
tijd waar we weer naar toe willen?”
Timmermans is de hoeder van de erfenis
van Thijs Wöltgens. „Je moet die Europese
kans pakken en tegelijkertijd, door de kracht
van het Europese geheel, je fundamentele
waarden daarin verankeren. Ik ben, net als
Thijs was, overtuigd fan van het Rijnlandse
model. De
Duitsers hebben beter begrepen dan wij dat je, als je de Europese verzorgingsstaat wilt handhaven, een sterke Europese industriële basis nodig hebt. Dertig
jaar geleden riep men: ‘Industrie, allemaal
ouderwets; we gaan het doen via diensten,
dienstverlening en dergelijke!’ Dat leidde tot
enorme welvaartsstijging en winst. Maar het
bleek in de financiële crisis heel kwetsbaar.
En waar wordt in Nederland jaar na jaar
3 procent economische groei gerealiseerd,
midden in de crisis? In Zuidoost-Brabant en
Noord-Limburg. Omdat we daar nog een
Rijnlands industrieel gedachtegoed hebben
dat in de praktijk wordt omgezet. Als je iedere Duitse auto die naar China wordt geëxporteerd, uit elkaar peutert, zit daar voor een
kwart spul in dat in Nederland gemaakt
wordt. Die industriële basis is de toekomst
van de Europese economie.”
Op 3 mei schreef Timmermans een gedicht
op zijn Facebook-pagina. Roda JC was voor
het eerst in zijn bestaan gedegradeerd. Een
fragment:
De mijnstreek werd ontmanteld
Of eigenlijk ontmand
Behalve dan bij Roda
Die mannen houden stand
„Voor de mijnstreek is dit een ramp. Interessant: Roda promoveerde juist toen de laatste
mijn dicht ging. Heel symbolisch, vind ik.
Dat Roda altijd op het hoogste niveau speelde, was voor mij en voor vele anderen zoiets
van: we kunnen het wel, we doen mee. Mijn
opa ging met mij op de fiets naar Roda, ondanks zijn silicose. Dat is op een of andere
manier met mijn identiteit en de streek verbonden. Voor mij is degradatie eigenlijk altijd ondenkbaar geweest. Het is heel moeilijk
voor mensen buiten de mijnstreek om te begrijpen wat hiervan de impact is. In Kerkraadse wijken worden flats en huizen afgebroken omdat de bevolking krimpt. In de
binnenstad wordt minder gewinkeld dan
vroeger. Het gevoel van verlies is al erg in onze samenleving aanwezig. Zo’n degradatie
staat er ook nog een beetje symbool voor. Ik
blijf bij Roda komen, ook nu ze in de Jupiler
League gaan spelen. Ik heb een ontzettend
volle agenda. Maar als ik de kans krijg, ga ik
naar ze toe. Waar ze ook maar spelen. Roda
blijft Roda voor mij.”
PARADIJS EUROPA

Download Report