Factsheet MVO Turkije - Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Turkse ondernemers zijn zich in toenemende mate bewust van de maatschappelijke effecten van ondernemen.
Het begrip en de invoering van maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn al behoorlijk doorgevoerd.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) wordt in Turkije nogal eens verward met liefdadigheid. Maatschappelijk engagement,
het geven aan goede doelen is namelijk erg belangrijk in Turkije. Dit heeft ook invloed op de ondernemersgeest. Iets doen voor de sociaal
zwakkeren ligt diep verankerd in de islam. De islam propageert onder meer de ‘Aharlik’, wat rekening houden met je (sociale) omgeving
betekent. Een ondernemer kan bijvoorbeeld zelfs een dag zijn winkel sluiten om minder goed draaiende concurrenten de kans te geven iets
meer te verdienen. Voor Turkse ondernemers zijn diverse MVO-initiatieven in het leven geroepen, zoals CSR Turkey en de Business Council
for Sustainable Development Turkey.
MVO en toetreding tot de EU
Door de nabijheid van de Europese markt staan Turkse ondernemers open voor eisen die hun Europese klanten stellen, vooral als deze de
kwaliteit van het product verbeteren. Dit heeft geleid tot toegesneden lokale certificering- en auditing firma’s die bijvoorbeeld toezien op
het gebruik van een label voor biologische producten dat al in 1994 door het Turkse ministerie van Landbouw (MARA) is geïntroduceerd.
Het toetredingsproces tot de Europese Unie brengt Turkije ertoe om ook de milieuwetgeving aan te passen om deze in overeenstemming
te brengen met internationale standaarden.
Arbeidsomstandigheden
Turkije kent een uitgebreide arbeidswetgeving en heeft conventies van de internationale arbeidsorganisatie ILO geratificeerd, zoals
die tegen kinderarbeid en voor vakbondsvrijheid. Fundamentele zaken zijn in de wet vastgelegd, zoals ontslagbescherming, gelijke
behandeling van werkgevers en werknemers, veiligheidsvoorschriften en werktijden. Een van de oorzaken voor de slechte handhaving
van de arbeidswetgeving is de grote informele economie. Veel bedrijven laten hun werknemers niet registreren en besteden hun
productie uit aan informele werkplaatsen. Werkgevers kunnen zich op die manier gemakkelijk onttrekken aan controles en sociale
zekerheid. Vakbonden worden door bedrijven soms gezien als lastig. Dit heeft zelfs geleid tot gedwongen ontslag van vakbondsleiders.
De arbeidsomstandigheden moeten in de praktijk nog veel meer worden aangepast aan de ILO-conventies en aan de SA 8000-norm.
Kinderarbeid komt nog steeds voor. Dit speelt vooral in de agrosector. Turkije heeft een ‘Child labour monitoring system’(CLMS)
ingevoerd om kinderarbeid in de informele economie op te sporen en aan te kunnen pakken.
Tip: In de keten kan één producent de reputatie van al zijn collega’s beschadigen. Om dit te voorkomen, is afstemming en samenwerking
met concurrenten en bedrijven in de keten van groot belang.
De Turkse overheid en MVO
Buitenlandse investeerders en bedrijven hameren erop dat corruptie een grote hindernis is voor de ontwikkeling van het bedrijfsleven
in Turkije. Er is een anticorruptiebeleid voor de periode 2010-2014. Het beleidsplan bevat effectieve maatregelen tegen corruptie en het
focust op meer bewustwording. Burgers en bedrijven kunnen corruptie en bureaucratie signaleren bij ‘one-stop-shops’. Er zijn portals van
de overheid om burgers meer te betrekken bij besluitvorming en de regelgeving voor bedrijven helder en overzichtelijk te maken.
Milieu
De milieuaandachtsgebieden in Turkije zijn water, chemisch afval en energievoorziening. Verstedelijking heeft geleid tot
watervervuiling, ongecontroleerde afvalstort en verlies van rijke landbouwgronden. In de milieuwetgeving is het principe ‘de vervuiler
betaalt’ geïntroduceerd. Turkije onderschrijft de principes van Agenda 21 (Rio Declaration, 1992) en zet zich bovendien in om de
millenniumdoelstellingen te behalen, waarvan één specifiek gericht op milieu en duurzaamheid. Handhaving van de milieuwetgeving is
problematisch in Turkije, doordat er veel instituten zijn met verschillende verantwoordelijkheden. Grote ondernemingen in exportgerichte
sectoren, zoals de automobielindustrie, chemische industrie, machine-industrie en voedselverwerkende industrie, houden zich wel aan
milieunorm ISO-14000. Sterker nog, zonder een milieucertificaat conform ISO-14000 is de kans op export naar de EU vrijwel nihil. De
regering stimuleert een milieuvriendelijker productie bij bedrijven. Het milieubewustzijn van kleinere bedrijven in Turkije neemt ook
daadwerkelijk toe. Zij passen vaker efficiënte productiemethoden toe en verbruiken minder energie, water en andere grondstoffen.
Tip: U kunt een biodiversiteitscan laten uitvoeren, speciaal gericht op bedrijven die in het buitenland een onderneming hebben of een
toeleveringsrelatie met het buitenland hebben. Stel u op de hoogte van de milieuwetgeving en zoek contact met de lokale milieudienst.
Praktijkvoorbeelden
Zowel Nederlandse exporteurs en investeerders als Turkse bedrijven investeren op het gebied van MVO vooral in kennis en opleiding,
in verbetering van de arbeidsomstandigheden, maar ook in milieuvriendelijke productiemethoden en duurzaam bouwen. Turkse bedrijven
gebruiken steeds vaker efficiënte productiemethoden, waarbij minder energie en water wordt verbruikt. Dit wordt vooral gestimuleerd
door de hoge energieprijzen én de waterschaarste in de regio. Zo maakt DANCA Design Furniture werknemers meer bewust van veiligheid
op de werkplek en vermindert het bedrijf afvalgebruik door slimme materiaalkeuzes. Kledingproducent State of Art verzekert zich ervan dat
Turkse toeleveranciers rekening houden met alle aspecten van de productie, inclusief arbeidsomstandigheden en milieu.
Meer informatie
• Deze onderwerpen komen aan bod in de MVO-toolkit Turkije van Agentschap NL. De toolkit bevat tips en adviezen uit de Turkse
ondernemerspraktijk: https://www.rvo.nl/onderwerpen/internationaal-ondernemen/landenoverzicht/turkije/mvo?wssl=1
• De OESO Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen maken duidelijk wat de Nederlandse overheid van alle bedrijven die
internationaal ondernemen in het buitenland verwacht op het gebied van MVO. Ze bieden een handvat voor gedragscodes van
ondernemingen om met maatschappelijke kwesties als kinderarbeid, milieu en corruptie om te gaan: www.oesorichtlijnen.nl
• De International Labour Standards bieden een houvast om de arbeidsomstandigheden in de informele sector te vergelijken met
andere landen: www.ilo.org/global/standards/index.htm
• MVO Nederland biedt uitgebreide informatie en bewegwijzert ondernemers over maatschappelijk verantwoord ondernemen:
www.mvonederland.nl
• Corporate Social Responsibility Association of Turkey, een onafhankelijke NGO, die MVO niet alleen bij het bedrijfsleven promoot,
maar zich ook richt op overheden en NGO’s: www.csrturkey.org
• De ‘Business Council for Sustainable Development in Turkey’ richt zich op duurzaamheid, milieuvriendelijk ondernemen en het
oplossen van waterschaarste: www.tbcsd.org
• De ‘Corporate Governance Association of Turkey’ is een NGO die samenwerking stimuleert door informatie te geven over de beste
MVO-initiatieven van Turkse bedrijven. www.tkyd.org/en/

Download Report