Artikel interview Rebekka Visser in het Dagblad van het

INTERVIEW
T E K S T B A S V A N S L U I S | I L L U S T R AT I E G E R R I T G U L D E N H E M E L
10
11
VROEDVROUW
EN RADICAAL
Bejubeld door velen, verguisd door de Inspectie. Verloskundige Rebekka Visser (45) uit Usquert, voorvechtster
van de thuisbevalling, over protocollenfetisjisme en hoe
zwangeren steeds banger worden gemaakt. ,,Een moeder
is de beste advocaat voor het ongeboren kind.’’
G
Paspoort
Naam
Rebekka Visser
Geboortedatum
12 april 1969
Woonplaats
Usquert
Burgerlijke staat
gescheiden, moeder van
een dochter (1990) en
twee zoons (1991 en
1997), oma van een kleinkind
Opleiding
1982-1988 Vossius Gymnasium (vwo) in Amsterdam;
2000-2004 opleiding tot
verloskundige aan de
Kweekschool voor Vroedvrouwen Amsterdam
Loopbaan
2004 periode van waarnemen
2005-2011 Verloskundigenpraktijk Eva in Middelstum
2011-heden Verloskundigenpraktijk Springtij in
Usquert
od, daar heb je die Visser weer.
Kan ze nou nooit eens een keertje
ge-wóón iets aannemen?
Rebekka Visser ziet het haar collega-verloskundigen wel eens denken. Altijd maar vragen waarom iets is zoals het is. Het is niet zo
zeer om met de snip vooraan te staan, verzekert ze. Meer om haar verwondering uit te
spreken. ,,Velen hebben zo’n neiging om het
geschreven woord voor waar aan te nemen
als het in een boek of krant staat. Alsof ze
niet durven te zeggen: ho ho, het staat hier
wel zwart-op-wit, maar dat betekent niet dat
het waar is.’’
Wie met Visser spreekt, komt er achter dat
ze het vraagteken bijna cultiveert. Zelf grinnikt ze er om. Het is iets dat ze overhield aan
haar middelbare schooltijd in Amsterdam,
waar ze tot haar 21ste opgroeide. Daarna
vertrok Visser naar het Groningse platteland.
Samen met haar toenmalige man en twee
kinderen. ,,De Randstad werd me veel te
druk, dus zijn we vertrokken naar Usquert.’’
Het was daar, na tien jaar te hebben gemoederd en net te zijn bevallen van haar
derde, dat ze werd gegrepen door alles rond
het zwanger zijn en bevallen. ,,Ik vond dat zo
fascinerend dat ik dacht: vroedvrouw is geknipt voor mij.’’
Rebekka Visser is dan 31 jaar en besluit de
opleiding in Amsterdam te gaan doen. Elke
zondagavond stapt ze in de trein naar onze
hoofdstad om donderdagavond Usquert weer
binnen te wandelen. ,,Vier jaar lang was ik
deeltijdmoeder. Voor mijn kinderen en man
was het heel heftig. En ook voor mezelf. Maar
dat is altijd als je keuzes maakt: die hebben
consequenties.’’
Want als ze ergens zeker van is, is het dit:
ik wil verloskundige zijn. Dit is mijn passie.
DAGBLA D VA N HET N OORD E N ZAT E R DA G 25 OK T OB E R 2014
In het jaar dat ze haar derde kind krijgt
leest ze het boek Veilig Bevallen van Beatrijs
Smulders, de oppergodin als het om verloskunde gaat. ,,Dat boek was een openbaring.
Als je dat leest als zwangere vrouw denk je:
dit kan ik, bevallen. Het bevestigde gewoon
mijn beeld dat het helemaal niet erg is. Maar
ook dat het heel heftig is. En juist dat wanneer je de bevalling gaat benadrukken als
iets heel ernstigs en gevaarlijks, het misschien wel heftiger wordt.’’
Ze leest in het boek over wat zij allemaal
al mee had gemaakt als barende vrouw. Dat
je kunt braken. Dat je best wel aan de diarree
kunt raken omdat je nou eenmaal aan het
bevallen bent. ,,Het was heel plastisch. Maar
dat maakte het voor mij ook heel erg aards.
Zo dicht op het lichamelijke proces.’’
Maar de vraag ‘waarom is dat zo’ stelde
Visser ook vaak toen ze door het boek bladerde. ,,Er staat van alles in over de medische kant van bevallen. Over dat vrouwen
het voelen als falen wanneer hun baby is
gehaald met een vacuümpomp. Maar dat ze
zich niet schuldig hoeven te voelen. Want
dat is niet terecht, schrijft Smulders. Ik denk
dan direct: hoezo is dat niet terecht? Misschien is het juist wel terecht en een signaal
dat de vacuümpomp er soms op is gezet
terwijl er ook nog wel een andere weg mogelijk was geweest. Dat de vrouw zelf misschien nog wel door had willen gaan met
persen.’’
Je bewonderde het boek, maar je zette ook je
vraagtekens bij sommige stukken?
,,Wat je nu ziet, ook door invloed van de
media, is dat veel zwangere vrouwen op
voorhand al bang zijn. Bang voor een gynaecoloog of bang voor de pijn van de bevalling.
Bang voor wat er allemaal wel niet mis
kan gaan met de baby.’’
Terwijl bevallen voor Visser een proces
van het lichaam is dat niet onder invloed
staat van onze wil. Net zoals slapen. Of
spijsvertering.
,,De vraag: onder welke voorwaarde
gaat een bevalling nou goed? Daar kijken
we met z’n allen helemaal niet naar. De
eerste de beste veehouder hier in de
buurt heeft daar meer kijk op. Die weet
precies wat voor de koeien en schapen de
beste manier is om op een veilige manier
een kalf of lam te krijgen. Laat ze vooral
een beetje met rust en niet al te veel
vreemden er bij. En wat doen wij? Op
transport naar het ziekenhuis, naar een
kamer met allemaal mensen die je niet
kent. Waar ik nou zo nieuwsgierig naar
ben: waarom kijken we nou niet naar de
voorwaarden voor een lekkere bevalling.
Als je wilt dat iemand goed slaapt, ga je er
toch ook niet boven hangen om iemand te
observeren?’’
Het is de filosofie van Rebekka Visser
en haar collega Mirjam Medema. Samen
runnen ze de kleine verloskundepraktijk Springtij in Usquert. De twee
streven naar een bevalling waarbij
een vrouw zelf de regie houdt. Volgens Visser - in het wereldje een
kleine beroemdheid maar zeker
ook daarbuiten een bekende - heeft
het een positief effect op de gezondheid en het zelfvertrouwen
van vrouwen. Het is een stokpaardje van haar en haar collega
bij de praktijk aan huis. ,,Ik hoor
het vaak. Als een zwangere vrouw
>>
D AGB LAD VAN H E T NO O R D E N Z ATE R DA G 2 5 O K TO B E R 2 014
INTERVIEW
12
>>
een advies niet opvolgt, wordt de druk opgevoerd. Zo heb ik dat ook geleerd: jij bent
degene die verantwoordelijk is voor de baring en niet de vrouw. En die verantwoordelijkheid voelt dan zo zwaar dat je het als je
morele plicht ziet om die beslissing er door
te drukken.’’
Volgens Visser een heel paternalistische
manier van werken. ,,Het lastige is, dat ligt
niet aan de individuele zorgverleners, want
die doen dat 99 van de 100 keer vanuit een
volstrekt nobele intentie. Omdat ze echt
geloven dat het beter is. En omdat ze het zo
geleerd hebben. Ik vind het niet alleen maar
slecht. Dat er zoiets is als ongelijkheid in
kennis tussen de zorgverlener en cliënt is
gewoon een feit. Maar uiteindelijk gaat het
erom dat de vrouw zich prettig voelt. In haar
eigen omgeving bijvoorbeeld.’’
Je bent erg voor zelfbeschikking van de
vrouw?
,,Helemaal. Er zijn vrouwen die in het ziekenhuis willen bevallen. Vind ik ook prima. Als
ze maar zelf die keuze maken en goed en
eerlijk zijn voorgelicht.’’
VROEDVROUWEN
WORDEN
AFGESCHILDERD ALS EEN
STEL VAGE
DOZEN
En als jij als deskundige vindt dat een
vrouw naar het ziekenhuis moet, maar ze
wil niet?
,,Dan gaan we niet naar het ziekenhuis. Dan
zie je ook wat er in de zorg echt is misgegaan.
Er is nauwelijks nog een relatieopbouw tussen zorgverleners en cliënten. Die mis ik
steeds vaker. Ik probeer altijd een band op te
bouwen. Vragen te stellen. Is het een gezonde
meid? Heeft ze wat meegemaakt? Hoe staat
ze verder in het leven? Is het iemand die al
heel gauw een aspirientje pakt of dat juist tot
het uiterste wilt vermijden? Wat voor verwachtingen heeft ze ten opzichte van haar
eigen lichaam en de bevalling? En wat wil ze
van mij? Ik heb op voorhand niet een soort
recept. Zo van: je komt bij mij, de vroedvrouw, ik doe mijn controles, ik ben de expert. Nee, dat is van begin af aan een proces
waarbij ik mensen uitdaag: en hoe wil jij het
nou?’’
Klinkt alsof je zegt dat er heel veel mensen,
lees verloskundigen en gynaecologen, zijn
die pretenderen dat recept wel te hebben.
,,Omdat ze oprecht geloven dat dat veiliger is.
Dat zij de deskundige zijn en dat zwangere
vrouwen daar hoe dan ook naar moeten
luisteren. Zo ben ik ook opgeleid hoor. Dat je
als vroedvrouw kan zeggen: jij mag wel thuis
bevallen en jij mag niet thuis bevallen. En dat
is niet het woord ‘mogen’ volgens de wet. Je
mag altijd thuis bevallen. Of het verstandig
is, dat is de vraag. Ik heb mijn expertise.
Maar die zwangere vrouw heeft die ook. Zij
zit in haar eigen vel. Ik heb wel eens gezegd:
de beste advocaat voor een ongeboren kind
is de moeder.’’
Wat je steeds weer hoort: in Nederland is
een hoge babysterfte vanwege het verouderde systeem van thuisbevalling. Een discussie waar jij van gruwt?
,,We zijn met z’n allen in een kramp geschoten na de publicatie van die Europese lijst
waarbij Nederland het ontzettend slecht doet
als het gaat over babysterfte. Op het moment
dat die cijfers genuanceerd werden, was het
geen nieuws meer. Inmiddels kun je deze
discussie bijna niet meer genuanceerd voeren. Het is onomstotelijk bewezen dat de
thuisbevalling geen oorzaak is van hogere
babysterfte.’’
,,Een van de dingen die ik best wel confronterend heb gevonden zijn de harde verhalen van een aantal vrouwelijke journalisten: Sylvia Witteman en Asha ten Broeke
bijvoorbeeld. Over de houtje-touwtje-verloskunde in Nederland. Die schrijven over een
volkomen achterhaald systeem waarbij
vroedvrouwen worden afgeschilderd als een
soort van vage dozen die alleen maar op de
natuur vertrouwen en vrouwen pas, op het
moment dat ze aan de grond zitten, eens een
keer aan een ziekenhuis overleveren. Denk
dat het voor een deel komt omdat we het zelf
veroorzaakt hebben. Wij verloskundigen,
behartigen niet alleen meer de belangen van
de moeder, maar ook van de baby. En dus nu
zijn we met z’n allen ontzettend gefocust op
dat er geen baby meer dood mag gaan. We
weten al lang dat het niet in de haak is met
die sterftecijfers.’’
Rebekka Visser heeft haar eigen blog:
Vroedvrouw en Radicaal. Vaak schrijft ze
vakinhoudelijk genuanceerde stukken, maar
toch met scherpe pen. ,,Wat je ziet is dat
niemand zichzelf een spiegel voorhoudt en
iedereen alleen maar binnen de lijntjes wil
kleuren. Een vrouw met een te hoge BMI die
al twee keer thuis is bevallen, krijgt nu van de
verloskundige te horen dat ze niet thuis mag
bevallen. Want ja, hoge BMI. Als dan wordt
gezegd dat dit eerder geen probleem was,
wordt gezegd: maar de protocollen zijn veranderd. Dat protocollenfetisjisme, daar moeten we van af. Het is kortetermijndenken.
Straks houden we alleen nog maar aan de
regeltjes vast, uit angst om gezeik te krijgen.’’
Waar ze ook al zo verbaasd over is: waarom bevallen bijna alle vrouwen - 85 procent
volgens Visser - op hun rug? ,,Als je naar de
anatomie van de vrouw kijkt is het de slechtste manier. Eigenlijk zit het menselijk skelet
zo in elkaar dat we zo willen bevallen.’’ Ze
gaat van haar stoel af en gaat hurkend
zitten. ,,Of op een knie. Als je op je
rug ligt, dan kun je niks meer. Dan
ben je een gestrande walvis. Maar
het is wel lekker makkelijk voor de
gynaecoloog of verloskundige.
Want die kunnen er zo beter bij.’’
Vorig jaar kreeg ze een tik op de
vingers van de Inspectie voor de
Gezondheidszorg. De zaak kreeg veel
landelijke aandacht omdat even daarvoor Visser werd gelauwerd als ’beste verloskundige van het jaar’. Een Gouden Ooie-
ZITTINGSZAAL 14
vaar kreeg ze en veel positieve aandacht. Een
hele eer noemt ze die geuzentitel. ,,Waarom
ik ben beloond als verloskunde, heeft alles te
maken met waarom ik later berispt ben.’’
En tot op de dag van vandaag - ,,ik had wel
dingen anders moeten doen’’ - is ze het daar
niet mee eens. En ze baalt dat ze niet in hoger beroep is gegaan.
God ja, wat baalt ze.
,,Daar heb ik zo’n (lange uithaal, red.) spijt
van. Want bij een andere, zwaardere zaak
heeft het tuchtcollege bij het hoger beroep
gehakt gemaakt van de tuchtklacht.’’
In een notendop komt de zaak er op neer
dat deze vrouw - die in Brabant woont en al
drie kinderen had gekregen - een tweeling
verwachtte. Maar ze wilde, omdat ze geen
vertrouwen had in de gynaecoloog en het
ziekenhuis, thuis bevallen. Een tweeling
krijgen is echter altijd een medische indicatie
en dus een ziekenhuisbevalling.
,,Ik ben het daarmee eens, maar daarmee
los je niet de vraag op: als ik in een thuissituatie de bevalling niet mag doen? Wie dan
wel? Want die vrouw wilde met alle geweld
van de wereld thuis bevallen. Alle dingen die
zij wilde bij háár bevalling konden in het
ziekenhuis niet. Zo doen we dat niet, zeiden
ze daar. Steeds krijgt ze nul op rekest, dus
uiteindelijk zegt die vrouw: stik er dan maar
in. Dan kun je zeggen: die vrouw arresteren
we gewoon en voeren we af naar het ziekenhuis, maar is dat dan de kant die we op willen in de samenleving?’’
Visser zegde toe dat ze zou komen om de
vrouw te helpen. Dat had ze niet mogen
doen, oordeelde de tuchtrechter. Moet een
vroedvrouw zulke vrouwen dan maar aan
hun lot overlaten, met alle risico’s van dien?
Visser vindt dat tot op de dag van vandaag
niet. ,,Ook een vrouw met een controversiële
vraag heeft recht op hulpverlening bij de
bevalling’’, zegt ze.
De inspectie denkt daar anders over, want
een hulpverlener mag zich door een patiënt
nooit laten dwingen tot onzorgvuldig medisch handelen. ,,Maar hoe het dan moet?
Geen idée.’’ Ja, in het uiterste geval had ze
dan maar de handen er van af moeten trekken. Nooit, zegt Visser nu nog steeds, hoewel
ze erkent fouten te hebben gemaakt.
Heb je er last van gehad?
Een diepe zucht: ,,Heel erg. Niet van de berisping, maar wel van het gevoel dat het door
onze vingers wegglijdt. Ik denk dat het niet
onterecht is dat zorgverleners hartstikke
bang zijn om in aanraking te komen met de
Inspectie voor de Gezondheidszorg. Elke keer
als ik bloeduitslagen ontvang via het RIVM
krijg ik een rijksenvelop met hetzelfde logo
als de inspectie. Zeker het eerste jaar had ik
dan steeds opnieuw het hart in de keel. Ik
heb er letterlijk slapeloze nachten van gehad.’’
Die ellende, was dat het waard?
Vijf seconden is het stil. Dan weer een zucht.
,,Ik denk dat als je durft te staan voor wat je
gelooft, dan moet je de consequenties willen
aanvaarden. Dus is dat het waard. ’’
ROB ZIJLSTRA
RECHT
13
Baalmomentje
D
e winkeldief die van de winkelier
pikt krijgt een boete van 250 euro,
de winkelier die die winkeldief een
paar optaters verkoopt moet een boete betalen
van 350 euro. Dit twitterde ik deze week de
wereld in naar aanleiding van twee strafzaken
bij de politierechter. De reacties waren verontwaardigd en niet van de lucht: die rechter zal
gekke Henkie wel wezen, veel krommer moet
het in dit land niet worden, een iemand gaat
emigreren.
Het is een bekend gegeven dat hoe meer feiten
mensen kennen over een kwestie, hoe genuanceerder het oordeel is. Twitter is met die 140
lettertjes inclusief de spaties wat dat betreft een
regelrechte ramp voor het kennen van de waarheid. (124 tekens) Een eenkolommertje in de
krant is iets beter. Een boek is het beste.
Tijdens de eerste strafzaak zat Bernard op de
publieke tribune. Bernard (39) is ondernemer,
hij verkoopt in een winkel in Groningen faillissementsartikelen. Veel gereedschap. Zoals alle
winkeliers heeft Bernard last van winkeldieven.
Winkeldieven willen alles gratis en kosten daardoor klauwen met geld. De politierechter zegt
een paar keer tegen Bernard dat ze zich zijn
frustratie heel goed kan voorstellen.
Een vaste bezoeker van de nering van Bernard
was Willem (43). Willem is een dief. Op een
website stonden zelfs filmpjes waarop was te
zien hoe Willem winkelspullen in zijn jas stopte. Of zoals juristen dat zeggen: hoe Willem
een bepaald goed uit de macht van de eigenaar haalde. Langs de ringweg om Groningen stond enige tijd een bord met een verwijzing: Willem is een dief punt nl.
Willem is niet komen opdagen. Hij heeft genoeg
aandacht gehad, vindt hij. Die website was ook
niet zijn idee geweest, maar dat van Bernard.
Willem had aangifte gedaan wegens het schenden van zijn privacy. Bernard was blij met die
aangifte geweest want hij zag er een bekentenis
in. Willem erkende daarmee immers dat hij de
stelende man was op de beelden.
De officier van justitie vindt dat ook en beticht
Willem van zes winkeldiefstallen. Winkelier
Bernard zegt dat hij voor bijna 9000 euro is
gedupeerd en wil dat geld nu zien. De aanklager
vindt 1400 euro reëler. Het probleem is dat de
beelden wel laten zien dat Willem dingen pikt,
maar niet duidelijk is wat. De middenstand weet
daarmee raad, maar juridisch gezien is het
lastig.
Omdat de diefstallen al twee jaar geleden zijn
gepleegd vindt de officier van justitie het niet
opportuun een gevangenisstraf te eisen. Hij zegt
dat-ie ook rekening moet houden met het feit
dat Willem al enigszins is gestraft door die
website met daarop ongewild zijn verschijning.
De officier van justitie: ,,Het openbaar maken
van die beelden diende geen opsporingsbelang
en Willem heeft dat ervaren als straf. Alles in
overweging nemende eis ik voor zes winkeldiefstallen een werkstraf van 80 uur.’’
De advocaat is de duivel en zegt dat die camerabeelden helemaal niet als bewijs mogen worden
gebruikt. De beelden zijn in strijd met de Wet
bescherming persoonsgegevens. De advocaat:
,,De beelden zijn gelijk aan die van een gluurder. Komt bij dat op de beelden dan misschien is
te zien dat Willem dingen in z’n jas stopt, maar
er zijn geen beelden van bij de kassa. Misschien
haalde Willem het spul bij de kassa wel uit zijn
jas om te betalen. Dat kunnen we niet uitsluiten.’’
De politierechter denkt na. Bernard kijkt als
gedupeerde niet met een blik die
duidt op veel vertrouwen in deze
rechtsgang. Hij hoort de rechter
hardop wikken en wegen. De beelden mogen, want van een burger. En
te zien is dat Willem iets in zijn zak
steekt wat niet van hem is. Maar niet
is te zien wat er daarna gebeurt. Dus
wat de advocaat zegt. Niet bewezen
kan worden dat er steeds sprake is van
een voltooide winkeldiefstal. Een keer
(van de zes) kan dat wel, maar dan gaat
het om een oud feit, uit 2012. Komt bij
dat de winkelier met die website het
recht in eigen had heeft genomen.
De politierechter: ,,Ik veroordeel Willem
tot een geldboete van 250 euro. Omdat we
niet weten wat hij heeft gestolen, kan ik
geen schadevergoeding toekennen.’’
HIJ
SLEURDE HEM AAN
ZIJN KRAAG UIT DE
AUTO
Verslaggever Rob
Zijlstra schrijft
vanuit zittingszaal
14 van de rechtbank
in Groningen over
strafzaken.
Bernard slaakt een diepe zucht. Hij baalt
stevig. De politierechter vraagt met een
vriendelijkste glimlach of hij nu naar voren
wil komen, voor de volgende strafzaak. Die
is net andersom. Bernard is nu de verdachte, Willem het slachtoffer. Willem is er weer
niet.
Bernhard had Willem op diefstal betrapt en
al veel beeldmateriaal van vorige diefstallen
in z’n bezit. Hij dacht: nu heb ik hem. Willem stelde nog voor het buiten de politie om
af te handelen, maar de winkelier weigerde;
hij had de politie al gebeld. Toen Willem dat
in de gaten kreeg, wilde hij er vandoor gaan.
De winkelier verzocht de winkeldief te blijven staan. Nee. Hij sleurde hem aan zijn
kraag uit de auto. Daarna sloeg hij met
kracht. Nee. Hij duwde slechts een beetje.
Nietes. Een getuige: de winkelier bleef maar
schoppen en slaan, echt heel erg. De winkelier: ,,Die getuige is mijn buurman met wie
ik in onmin leef. Logisch dat hij tegen mij
is.’’
De medische verklaring: forse hematomen.
Dat zijn blauwe plekken met zwellingen.
Dus een ernstige mishandeling, zegt de
officier van justitie. De politierechter zegt
dat ze menselijkerwijs zich de frustratie bij
de winkelier kan voorstellen.
De aanklager: ,,Maar het was buitenproportioneel.’’
De rechter: ,,Klopt het dat u aan vechtsport
doet?’’
Bernard: ,,Ja.’’
De officier van justitie: ,,Ik eis een geldboete
van 350 euro.’’
De rechter: ,,Wilt u tot slot nog iets zeggen,
want u heeft recht op het laatste woord.’’
Bernard: ,,Ik laat nu mijn hart spreken. Dit
voelt als de omgekeerde wereld. Maar u zit
hier om recht te spreken en daar wens ik u
veel sterkte bij.’’
De politierechter: ,,Ik geloof niet dat de
getuige liegt. Maar de foto’s uit de medische
verklaring zijn objectief. Op die foto’s zijn
heel forse blauwe plekken te zien. Met
zwellingen. Het letsel past bij het toegepaste geweld zoals het slachtoffer het omschrijft. Ik snap dat u hem wilde tegenhouden, maar daarbij bent u een grens overgegaan. Bij de vorige zaak was er onvoldoende
bewijs. Ik snap dat uw baalmomentje van
zojuist heel goed. Maar dit is weer een
andere zaak. Ik veroordeel u tot een boete
van 350 euro te vervangen door 7 dagen
hechtenis.’’
Bernard: ,,Zet het maar weg in dagen.’’
WWW.ZITTINGSZAAL14.NL
DAGBLA D VA N HET N OORD E N ZAT E R DA G 25 OK T OB E R 2014
D AGB LAD VAN H E T NO O R D E N Z ATE R DA G 2 5 O K TO B E R 2 014

Download Report