NATUURVERENIGING WALCHEREN KNNV

DE COMPOSIET
www.knnv.nl/walcheren
NATUURVERENIGING WALCHEREN KNNV
48e JAARGANG MEI 2014 nummer
2
COLOFON
Composiet is een uitgave van de Natuurvereniging Walcheren, afdeling van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging en verschijnt 4x per jaar.
Bestuur KNNV afdeling Walcheren:
Voorzitter Ria Verhagen, Verdilaan 96, 4384 LG Vlissingen, tel. 0118 478307, email: [email protected]
Secretaris Peter Sneltjes, Middelburgseweg 19, 4364 TB Grijpskerke, tel. 06 36105645, email: [email protected]
Penningmeester Michiel Kruit, Spoorstraat 54 4388 BS Oost Souburg, tel. 06 83553588, email: [email protected]
Ledenadministratie Adri de Munck, Walraven van Hallstraat 7, 4333 CN Middelburg, tel. 0118 626183, email: [email protected]
Natuurhistorisch coördinator Gerard Brand, Schuitvlotstraat 24a, 4331 SZ Middelburg, tel. 0118 633931, email: [email protected]
Natuurbeschermings coördinator Hans Eckhardt, tel. 0118 636222, email [email protected]
Plantenwerkgroep: Jo Clarijs, tel. 0118 581799
Website www.knnv.nl/walcheren
Contributie 2014
De contributie bedraagt jaarlijks voor leden € 27,50, huisgenoten € 12,50 en donateurs € 12,50 (minimaal). Het is alleen mogelijk om
huisgenootlid te worden indien dit gekoppeld is aan een gewoon lidmaatschap. Huisgenootleden zijn, in tegenstelling tot donateurs,
lid van de landelijke vereniging. Het IBANnummer is: NL56 INGB 0002 3044 11 tnv: KON NED NATUURH VER PENN AFD WALCHEREN
Activiteitenagenda
Datum
Ma 2 juni
Di 10 juni
Vr 13 juni
Za 14 juni
Di 17 juni
Activiteit
Vrij wandelen Mariekerke
Plantenwg Kanaal door Walcheren
Strandwg Neeltje Jans
Vogelexcursie ‘t Zandvoort
Plantenwg. determinatiemiddag
Pg
17
18
18
17
18
Datum
Di 24 juni
Do 26 juni
Do 26 juni
Vr 27 juni
Vr 27 juni
Activiteit
Plantenwg. Vier Hoogten
Vlinderavond Jo Clarijs
Afdeling begraafplaats M’burg
Strandwg Neeltje Jans
Nachtvlinder Nacht
Pg
18
17
17
18
19
Za 5 juli
Ma 7 juli
Di 8 juli
Vr 11 juli
Za 12 juli
Vlinder- en Libellenwg studiedag
Vrij wandelen De Schotsman
Plantenwg Veerse Bos
Strandwg Neeltje Jans
Vogelexcursie ‘t Zandvoort
19
17
18
18
17
Za 19 juli
Di 22 juli
Vr 25 juli
Ma 28 juli
Di 29 juli
Vlinder- en Libellenwg excursie
Plantenwg Haringvreter
Vlinderavond Jo Clarijs
Strandwg Neeltje Jans
Plantenwg determinatiemiddag
19
18
17
18
18
Ma 4 aug
Di 5 aug
Za 9 aug
Za 9 aug
Ma 11 aug
Di 19 aug
Vrij wandelen Westhove
Plantenwg Valkenisse
Vlinder- en Libellenwg excursie
Vogelexcursie ‘t Zandvoort
Strandwg Neeltje Jans
Plantenwg Vier Hoogten
17
18
19
17
18
18
Do 21 aug
Vr 22 aug
Za 23 aug
Di 26 aug
Za 30 aug
Afdeling Vleermuizen Bolwerk M’b
Vlinderavond Jo Clarijs
Paddenstoelenwg Manteling
Plantenwg determinatiemiddag
Strandwg Neeltje Jans
17
17
19
18
18
Ma 1 sept
Di 2 sept
Vr 12 sept
Za 13 sept
Di 16 sept
Vrij wandelen Valkenisse
Plantenwg Veerse Bos
Strandwg Neeltje Jans
Vogelexcursie ‘t Zandvoort
Plantenwg Ritthem
17
18
18
17
18
Woe 24 sept
Za 27 sept
Ma 29 sept
Woe 12 nov
Vlinder- en Libellenwg avond
Paddenstoelenwg Clingse bos
Strandwg Neeltje Jans
Vlinder- en Libellenwg avond
19
19
18
19
Fotoverantwoording
In dit nummer:
Titel
Pagina
Verenigingsnieuws
‘t Zandvoort
Amfibieën en reptielenwerkgroep
Zomaar....
Motmuggen
Even napraten
Ontstaan van de plantenwerkgroep
Activiteiten
3-5
6
7
8
9-11
12-15
16
17-19
Hans Eckhardt: Padden overzetten (7), Grote vos (8), Oranjetipje, Prachtspin, Grote
aderbekerzwam (12), Vingerhoedje, Gewoon fluweelpootje, Witte bultzwam, Veerse
bos, Gladde iep, Duinafslag Nollebos (13), Donsvoetje, Viltig judasoor, Gevlekt longkruid (14).
Henk Mandemaker: Noordervroon, (14), Oranjezon, Noordervroon (15).
KNNV Breda: Oranjezon (14).
Adri Joosse : Bergeend met jong, Kluten (6), Akkerrand (Achterpagina).
Hannie Joziasse: Duizendblad (Voorpagina).
Peter Sneltjes: Inktvis (3), Eisnoer Rugstreeppad (7).
Albert de Wilde: Motmuggen (9-11).
Copyright: Overname van foto’s of tekst alleen na toestemming van de fotograaf of
de redaktie.
VERENIGINGSNIEUWS
Van de secretaris Peter Sneltjes
Jaarvergadering
Op woensdag 26 maart 2014 heeft onze jaarvergadering plaatsgevonden. Buiten het huishoudelijk
deel waren er twee presentaties van Leo Vorthoren:
Tijdelijke natuur en een presentatie over de koolmees. Beide waren zeer interessant. Als u een keer
in de gelegenheid bent om een van deze presentaties
elders bij te wonen, kan ik u dat zeker aanraden.
Nieuwe werkgroepen
De strandwerkgroep en de amfibieen en reptielenwerkgroep zijn opgestart en cursussen worden momenteel gegeven. De strandwerkgroep heeft een
groot aantal(ca. 20) deelnemers. Een plaatje hierbij
van de eerste les:
Het ontleden van een inktvis
Van de natuurbeschermingscoördinator Hans Eckhardt
Onze vereniging en juridische procedures
Hoe actief is onze vereniging op natuurbeschermingsgebied? Deze vraag kwam aan de orde tijdens de
jaarvergadering, ingeleid door een opmerking van Richard Struijk die hierover in gesprek was gegaan met
Roel Mooij van de provincie. Het beeld bij de provincie was in elk geval dat er verschil was in de manier
waarop de diverse natuurverenigingen in Zeeland
invulling gaven aan het natuurbeschermingswerk.
Voor mij als natuurbeschermingscoördinator was het
natuurlijk heel fijn om te horen dat in de jaarvergadering het geluid te horen was dat de leden zeer
tevreden waren over de aandacht die vanuit het
bestuur werd besteed aan de natuurbescherming
op Walcheren, maar toch knaagde even de vraag
hoe de provincie naar onze vereniging keek. Ik ben
daartoe in gesprek gegaan met Roel, die bevestigde
dat er grote verschillen bestonden tussen de diverse
natuurverenigingen en dat het hem was opgevallen
dat onze vereniging nauwelijks juridische procedures
aanspande.
Ik kon hem niet anders dan gelijk geven. Het is niet
onze eerste keuze om de juridische weg te volgen als
vormen van overleg en de inbreng van onze natuur-
kennis nog open staan. Maar natuurlijk leidt deze
strategie niet altijd tot het gewenste resultaat.
Regelmatig doet zich dus de vraag voor of wij aan
onze inspanningen zelfstandig een juridisch vervolg
moeten geven en doorgaans is ons standpunt om dat
niet te doen. Niet omdat wij daar principieel tegen
zijn, maar voornamelijk omdat de grondige juridische kennis die hiervoor benodigd is binnen onze
vereniging ontbreekt (ondanks de voortreffelijke
cursusavond die voor het bijspijkeren van onze kennis was georganiseerd door de Zeeuwse Milieufederatie) en ook omdat in onze begroting geen financiële ruimte is gereserveerd voor de kosten die het
gevolg (kunnen) zijn van een juridische procedure.
Het zij zo, maar het is wel goed om te beseffen en
nog eens in alle openheid te benoemen waar wij als
KNNV-afdeling staan en wat wij voor onze rekening
kunnen nemen. Ik denk dat het ondanks het ontbreken van het juridische instrument goed is om ons
op de ingeslagen weg te blijven inspannen voor het
behoud van de natuur op Walcheren.
Ontzilting: verzoek om protest
Medio april ontvingen we van de heer W.Borm van
de Adviesgroep Borm & Huijgens uit Etten-Leur het
artikel “Zinloos verzilten” De adviesgroep zette
hiermee een tegenbeweging in die - in hun woorden - kan leiden tot een effectieve aanpak van
een klimaatbestendig Nederland. Het artikel is een
vorm van protest tegen, wat wordt genoemd ‘de
jarenlange gesloten gelederen van de bij het Deltaprogramma betrokken instanties en een gebrek aan
participatie in waterbeheer’.
Voor ons deed zich de vraag voor in hoeverre de
inspanning van de adviesgroep onze steun verdient.
Gelukkig weet ik mij als natuurbeschermingscoördinator omringd door mede-natuurbeschermers aan
wie ik een dergelijke vraag kan voorleggen. Hun
reacties lagen meer in de lijn van het bestrijden
dan het ondersteunen van de standpunten van de
adviesgroep.
Jo Clarijs meldde mij dat hij eind 2009, toen hij
zelf natuurbeschermingssecretaris was, al eens van
dezelfde bron een bericht had ontvangen over het
gevaar van verzilting en dat toen in het bestuur was
besloten om geen actie te ondernemen. Volgens Jo
is het nodeloos ontzilten zeer schadelijk voor het
voorkomen van specifieke planten en dieren in onze
regio; tientallen soorten planten zullen dan verdwijnen.
Tamme Seijnstra liet mij weten dat hij vorig jaar
naar een ‘symposium’ was geweest van Delta Natuurlijk, een symposium dat zou moeten gaan over
waterbeheer in de Delta, maar dat gedomineerd
werd door tegenstanders van de teruggave van de
Hedwigepolder aan de natuur, die naar het oordeel
van Tamme nauwelijks met steekhoudende argumenten kwamen. Ook van het artikel ‘Nodeloos
ontzilten’ was Tamme niet erg onder de indruk,
mede omdat hij tevergeefs heeft gezocht naar
VERENIGINGSNIEUWS
(vervolg)
onderbouwde argumenten. Hij zou liever een tegengeluid laten horen.
Wat mij betreft is dit artikel een tegengeluid. Laten
wij ons maar inzetten voor het behoud van de
unieke zilte elementen in onze Zeeuwse natuur.
Planologiewerkgroep Walcheren: het doek is
gevallen.
In de eerste week van april werd bewaarheid wat
Hanneke Westhoek tijdens de jaarvergadering al
voorspelde: De planologiewerkgroep is opgehouden
te bestaan. Een vervelende ontwikkeling, maar als
gevolg van een veelheid aan omstandigheden, kennelijk onontkoombaar. Op deze plaats is het niet
gepast om te zwartepieten. Dat zou zeker geen
recht doen aan de energie die de deelnemers aan
de werkgroep de afgelopen jaren hebben geïnvesteerd. Zij verdienen een bedankje voor hun inzet en
betrokkenheid. Dat geldt ook voor de deelneemster
vanuit onze vereniging: Hanneke Westhoek. Gelukkig kon Hanneke mij meedelen dat de leden hadden afgesproken om het netwerk van de voormalige
planologiewerkgroep in stand te houden. Indien zich
in de toekomst ontwikkelingen voordoen die het
wenselijk maken om de koppen weer bij elkaar te
steken, dan zal dat zeker gebeuren. Dat geldt ongetwijfeld ook voor de Zeeuwse milieufederatie die
op natuurbeschermingsgebied gelukkig nog steeds maar misschien wat minder op de voorgrond tredend - bijzonder actief is.
Hanneke, bedankt voor de vele jaren dat je je
energie hebt gegeven aan de planologiewerkgroep.
In die rol was je voor mij als natuurbeschermingscoördinator een grote steun en vraagbaak. Ik ben
blij dat ik de komende jaren nog op jouw steun en
kennis zal kunnen blijven rekenen.
Vlinderbeschermingsproject “Op de bres voor
de Zeeuwse zes”
Vorig jaar hebben we in de Composiet aandacht
besteed aan het vijfjarig vlinderbeschermingsproject van de Vlinder- en libellenwerkgroep Zeeland,
genaamd “Op de bres voor de Zeeuwse zes”.
Dit project is inmiddels zijn tweede jaar ingegaan.
In dit tweede projectjaar zal in het bijzonder aandacht worden besteed aan het biotoop van de
vlinders. In dit kader doet de werkgroep een beroep
op de kennis die bij de leden van onze vereniging
aanwezig over de flora. De werkgroep zou graag een
beeld krijgen van de plantengroei op de locaties
waar de soorten uit het project worden aangetroffen. Om nog even uw geheugen op te frissen. Het
gaat om de Argusvlinder, het Bruin blauwtje, de
Grote vos, de Heivlinder, de Kleine parelmoervlinder en de Koninginnenpage.
In deze Composiet staat in de rubriek “Zomaar”
de Grote vos centraal. De Argusvlinder krijgt niet
alleen in Zeeland bijzondere aandacht, want ook
de landelijke Vlinderstichting komt dit jaar met een
beschermingsplan. De Vlinderstichting organiseert
ook bijzondere activiteiten, maar zodra u dit artikel
leest is het landelijke telweekend al achter de rug.
U kunt echter nog volop uw bijdrage leveren aan
het Zeeuwse project, zeker ook omdat de Vlinderen libellenwerkgroep Zeeland onze leden heeft
uitgenodigd om deel te nemen aan de activiteiten
in het kader van “Op de bres”. Het eerste deel
van het jaarprogramma heeft U al ontvangen via
de Zeekraal. Het vervolgprogramma vindt u in het
activiteitenoverzicht in deze Composiet.
Uw bijdrage aan dit project is belangrijk en deze
willen wij vanuit ons bestuur dan ook van harte
ondersteunen en aanbevelen.
Coast Enduro 2015
De voorbereidingen voor de motorcross Coast Enduro 2015 zijn al begonnen. Zo meldde omroep
Zeeland eind februari. De Motor Enduro Vereniging
Zeeland is inmiddels in gesprek met de provincie
Zeeland, Staatsbosbeheer en het Zeeuws Landschap. Voor- en tegenstanders van de motorcross,
die zowel in 2013 en 2014 onder druk van de vele
protesten uit natuurkringen, waaronder die uit
onze vereniging, niet doorging zitten dus aan tafel.
Zolang we niet exact weten waar het gesprek over
gaat kunnen we niet oordelen. Maar als de cross
gepland blijft worden dwars door kwetsbare weidegebieden en duingebieden zullen we niet aarzelen
onze bezwaren opnieuw kenbaar te maken. Onze
hoop blijft dat overheden en beheersorganisaties nu
eens voor eens en altijd het lef zullen hebben om
klip en klaar aan de motorvereniging duidelijk te
maken dat nieuwe pogingen om een dergelijke cross
in Walcheren te organiseren definitief zullen stranden.
Maar wellicht heeft de motorvereniging een alternatief ontwikkeld, want men is ook in gesprek met
Zeeland Seaports. Niet dat daar geen kwetsbare natuur is, integendeel, maar laten we maar niet op de
zaken vooruit lopen. Wij zijn altijd helder geweest
in ons standpunt en zullen dat blijven: onze kwetsbare broedvogelstand -waarin heel veel wordt geïnvesteerd om deze te behoeden en waar mogelijk uit
te breiden- mag niet de dupe worden van een paar
uur brullende motoren en hun aanhang.
Van de redactie Jos de Jong
Rectificaties: In de vorige Composiet zijn een paar
zaken niet goed of onvolledig gepubliceerd. Het
betreft het volgende:
- Het gironummer van de penningmeester in de
oproep op blz. 5 was niet correct. Gebruik voortaan
het nummer wat in dit nummer vermeld staat in de
Colofon.
- Het paddenstoelennieuws op blz. 23 was –door
VERENIGINGSNIEUWS
(vervolg)
plaatsgebrek– onvolledig weergegeven. Dit nieuws zal
tzt. Nog volledig herplaatst worden.
- 5 van de foto’s op de achterpagina waren van Adri
Joosse, de foto van Park Molenwater was van Petroesjka Sterk.
Oproep van redactie: In het vorige nummer is een
oproep gedaan voor steun bij het samenstellen van
de Composiet en de Zeekraal. Helaas is hierop nog
geen reactie gekomen! De redactie overweegt nu om
steun te zoeken bij een vrijwilligerscentrale.
Redactie adressen
Composiet:
Jos de Jong, Walraven van Hallstraat 3,4333CN Middelburg
Tel. 0118-615189
email: [email protected]
Nieuwsbrief Zeekraal:
Gerard Brand, Schuitvlotstraat 24a, 4331SZ Middelburg
Tel. 0118-633931
email: [email protected]
Inleverdatum kopij voor de volgende
Composiet: Vóór 1 augustus 2014 s.v.p.
Advertentie
’t ZANDVOORT
De winter is voorbij. Het voorjaar heeft vroeg zijn
intrede gedaan. Jonge wilde eenden en jonge bergeenden zien we op de plassen zwemmen en op het
land lopen de eerste jonge kieviten naar eten te
zoeken. Ik ga geen opsomming geven van wat er in
de Sint Laurense weihoek allemaal te beleven was
want dat was overweldigend. Vele duizenden vogels
hebben er verblijf gehouden tot grote verwondering
van wandelaars en fietsers.
Omstreeks 10 maart zijn de eerste groepen vogels
weer vertrokken naar hun broedgebieden. Een paar
dagen daarvoor waren de eerste grutto’s en kluten
Bergeend met jong
weer teruggekeerd. Het is nu afwachten hoe het
broedseizoen zal verlopen dat zal mede afhangen
van de waterstand in de plassen. Door het droge
weer van de laatste tijd en veel wind is de waterstand aanmerkelijk gedaald. Het is te hopen dat
wanneer de jonge kluten uit de eieren kruipen er
voldoende water staat in de plassen. Twee jaar
geleden zijn tengevolge van het verdampen van het
water in de plassen praktisch alle broedsels verloren gegaan.
Henk Mandemaker
Kluten
Advertentie
AMFIBIEËN- en REPTIELENWERKGROEP
De Amfibieën werkgroep bestaat nu ruim vier maanden. Er zijn door verschillende leden diverse activiteiten uitgevoerd, zoals:
4.
Het Molenwaterpark is geïnventariseerd op
de aanwezigheid van rugstreeppadden. Dit is uitgevoerd door Winant.
1.
Paddenoverzetactie: Henk Remijn heeft de
jaarlijkse paddenoverzetactie weer georganiseerd.
Een impressie van de voorbereidende werkzaamheden (het plaatsen van afrasteringen met emmers
b.v.) ziet u in de onderstaande foto’s.
2.
Cursus : Deze wordt momenteel door Kees
Musters en ondergetekende gegeven.
Op zaterdag 12 april vond er een (vogel)
3.
excursie plaats door het park Molenwater, waarbij
Catharina van der Slikke veel vertelde over de populatie rugstreeppadden en de geschiedenis van
het Molenwaterpark. We hebben uiteraard ook naar
vogels gekeken en geluisterd.
Eisnoer Rugstreeppad
Tenslotte: Heeft u ook belangstelling voor de werkgroep? Meld u dan aan bij de secretaris.
Peter Sneltjes
Een impressie van de werkzaamheden voor de paddenoverzetactie:
Paddenoverzetactie
ZOMAAR . . . een Grote vos
Grote vos
Zomaar een grote vos? Nee, eerlijk gezegd, niet
zomaar. Wel een Grote vos. Ik had er veel moeite
voor moeten doen, zowel vorig jaar (resultaat
0 waarnemingen, 0 foto’s) als ook dit jaar. Maar
telkens moest ik vertrekken, zonder zelfs maar een
glimp van deze vlinder op te vangen. De locatie was
wel correct, namelijk Dishoek (op het hotelterrein,
op het Klein Vroon of op het Groot Vroon), maar
het zat niet mee. Ik was te vroeg, het was te koud,
er zat te veel wind . . . Of zocht ik dan toch niet
goed?
Op 2 april viel echt alles samen. Ik was er op de
juiste tijd, even na vier uur ‘s middags. Het was
nagenoeg windstil weer en de zon, die eerder die
middag nog enigszins door sluierbewolking was
afgeschermd, brandde hevig op het kleine weilandje
dat in de wandelgangen is omgedoopt tot het Klein
Vroon. En dan is het dus een kwestie van geduld.
Maar hoe leuk het er ook was, met Klein koolwitje,
Oranjetipje, Bont zandoogje, Gehakkelde aurelia,
Dagpauwoog en Kleine vos: de Grote vos liet zich
niet zien. Gelukkig verscheen ook Jan Goedbloed op
het weitje. Hij was net een ommetje aan het doen
met zijn hond en ik sprak hem aan omdat hij werkelijk alles weet van de Grote vos in dat gebied. Tja,
zei Jan, normaal gesproken is na vieren het juiste
tijdstip, maar de laatste dagen vliegen ze eigenlijk wat vroeger. En het zou nog extra lastig kunnen worden, omdat volgens Jan van de vijf Grote
vossen die hij in dat gebied had gezien er al drie
uitgezwermd waren. Nog twee over dus; de spoeling
werd dun.
Maar wat een geluk, zijn woorden waren nauwelijks koud, of een Grote vos streek neer op een
molshoop op enkele meters afstand van de plaats
waar wij stonden. Ik richtte mijn telelens en drukte
onmiddellijk af. Het eindresultaat was één foto. En
weg was de Grote vos. Twee andere aansnellende
fotografen waren net te laat. De Grote vos draaide
nog een rondje om ons vieren heen en verdween
vervolgens hoog in de lucht om in ieder geval de
volgende drie kwartier niet meer terug te keren.
En toen begon het tegen etenstijd te lopen, dus
staakte ik mijn pogingen om hem nog wat beter op
de foto te krijgen.
Gelukkig bleek bij thuiskomst de foto redelijk. Ik zal
er geen prijzen mee winnen, maar alles wat voor
mij belangrijk was stond er op. Het typische kenmerk van de Grote vos, namelijk de vier stippen op
de binnenzijde van de voorvleugel, de fraaie lichte
rand van de onderzijde van de vleugels en zijn
voorkeursplaatsjes om te gaan zonnen: de molshopen midden in het gras. Het was voor mij dus niet
zomaar een waarneming, maar ook niet zomaar een
foto.
Hans Eckhardt
Figuur 1: motmug Pneumia trivialis
Bij muggen denk je aan stekende beestjes, bij motten
aan fladderende nachtvlinders. De naamcombinatie van
die twee betreft echter geen van beide maar een aparte
familie onder de Diptera (vliegachtigen): Psychodidae.
Motmuggen zijn merendeels kleine beestjes van 1,5 tot
3 mm lengte en er is betrekkelijk weinig onderzoek naar
gedaan. Regelmatig worden nog nieuwe soorten beschreven binnen de 18 geslachten die in onze omgeving
voorkomen. Het gebrek aan aandacht voor deze familie
betekent ook dat er weinig experts zijn die deze dieren
met zekerheid op naam kunnen brengen. Het uiterlijk
van deze insectjes is door de beharing motachtig, maar
ze hebben geen ondervleugels. Ook het fladderende
vlieggedrag doet aan microvlinders denken.
Het voortplantingsgedrag kan heel verschillend zijn.
Enkele soorten zijn zeer algemeen en bekend van riolen
en die soort plekken. Zo komen ze ook af op niet goed
sluitende afvoeren in keukens en badkamers en worden
ze soms als plaag beschouwd als ze massaal optreden.
Dat komt ook wel eens voor in bijvoorbeeld kruipruimten onder bebouwing, die vochtig zijn en hier en daar
openingen naar buiten hebben. Er zijn gevallen bekend
waarin ‘wolken’ van deze beestjes in kantoorruimten
terechtkwamen.
Het genus Psychoda heeft hier de meeste soorten (15).
Daarna volgt het genus Pneumia met 7 soorten. Bij Psychoda (fig. 2, 3, 11, 12) kan de antenne mandflesachtige
vormen hebben. Dat is echter geen kenmerk van alleen
dat genus, maar enkele andere kennen dat ook. Zoals
bij kevers en bijen dikwijls het mannelijk genitaal wordt
gebruikt voor determinatie is dat ook hier het geval.
Vrouwtjes zijn meestal moeilijker te benoemen.
De soort Psychoda alternata is zeer algemeen in grote
delen van de wereld. Aan het eind van de vleugeladers
zitten haarkwastjes. Midden op de vleugels zitten twee
kleine zwarte stippen. Psychoda cinerea is zo’n soort
met mandflesvormige antenneleden.
Figuur 2: Psychoda cinerea
Figuur 4: Philosepedon humeralis
Figuur 3: Psychoda alternata
De motmug Philosepedon humeralis (fig. 4) heeft ook
dergelijke antennen. Veel soorten motmuggen gebruiken
afvalwater als voedsel voor de larven, maar deze soort
legt de eitjes op dode huisjesslakken.
Bijna alle motmuggen zijn zeer lastig te fotograferen. Ze
zitten bijna geen moment stil en vliegen erg snel
op. Ik fotografeer ze meestal binnenshuis in een raamkozijn. Zij ontsnappen na vangst door niet naar het licht,
maar naar het donker te vliegen. Dan ben ik ze dikwijls
kwijt en zijn ze voor determinatie niet meer beschikbaar. Voor het verkrijgen van een zekere soortnaam
moet ik deze insectjes op alcohol opsturen naar een expert. Beide experts die dat voor mij willen doen wonen
in Noorwegen.
De Noor Gunnar M. Kvifte determineerde voor mij (op
het mannelijk genitaal) een soort die nog niet zo lang
geleden voor het eerst beschreven is door een Tsjechische wetenschapper. Het gaat om Clytocerus splendidus (Jezek, 2007), zie figuur 5 en 6. Bijzonder is dat
deze motmug in West-Europa niet eerder verzameld
was. De dieren waren alleen bekend uit Tsjechië. Waarschijnlijk zijn ze helemaal niet zeldzaam, maar niemand
kijkt er naar. Ze hebben relatief lange beharing en zwarte en witte vlekken op de vleugels. De antennen hebben aan de basis een sterk verbrede structuur. De naam
van het vrouwtje is niet geheel zeker, maar het dier is
omstreeks dezelfde tijd (begin april 2012) in mijn tuin
gevangen en heeft een sterke gelijkenis met de tekening
van het mannetje. De antennen van het mannetje zijn
meer geprononceerd.
Figuur 7: mannetje Pneumia compta
Figuur 8: mannetje Pneumia extricata
Figuur 5: vrouwtje Clytocerus cf. splendidus
Figuur 9: mannetje Pneumia extricata
Figuur 6: mannetje Clytocerus cf. splendidus
Een mooi geslacht dat iets grotere exemplaren (3 mm)
heeft dan gemiddeld is Pneumia, zie figuur 1, 7, 8 en 9.
De antennen hebben op de leden fijn verdeelde beharing, veel minder borstelig dan bij Clytocerus. Ik zag
deze pas in het najaar. Overdag waren ze te vinden aan
de onderkant van grote bladeren als het groot hoefblad,
kennelijk om te rusten. Veel soorten vertoeven ook in
de buurt van waterkanten, waarschijnlijk gewoon om
eitjes af te zetten.
Bij het fotograferen van deze beestjes ben ik er al vrij
veel kwijtgeraakt. Dat is dan vooral jammer als ik er een
redelijk gelukte foto van kon maken. Dan kan ik immers
het beestje niet meer opsturen naar mijn expert voor
een determinatie. Dat gebeurde ook met onderstaand
prachtig exemplaar (fig. 10). Helaas is met alleen deze
foto het genus niet vast te stellen, want er komen er
drie in aanmerking die alle zulke mandflesachtige antenneleden hebben: Psychoda, Philosepedon en Tematoscopus.
De soort Psychoda albipennis (fig. 12) leeft ook in een
omgeving die rijk is aan afvalstoffen, maar heeft zich
verder gespecialiseerd. Over deze soort zijn de wetenschappers het qua taxonomie en binominale nomenclatuur niet eens. Er zijn nog enkele beschreven soorten
die er zeer sterk op lijken en de vraag doet zich dan
voor of dat aparte soorten zijn. Men noemt deze nu
(2014) daarom vooralsnog: behorend tot het Psychoda
albipennis-complex.
Figuur 12: Psychoda cf. albipennis (det. G.M. Kvifte)
Figuur 10: motmug Psychodinae (Psychodidae)
Het genus Psychoda kenmerkt zich ook door de stand
van de vleugels. Deze motmugjes houden die in ruststand meestal dakpansgewijs naast elkaar (fig. 11).
Andere geslachten spreiden de vleugels dan meer horizontaal. De kleuren van motmugjes variëren van donker
bruinachtig of grijs naar bijna wit. Sommige soorten
hebben een mooie vlekkentekening op de vleugels, maar
veel soorten zijn vrij saai van uiterlijk. Die saaiheid
geldt echter niet voor de biologie, waarbij de voortplanting soms onverwachte dingen laat zien. Sommige zijn
aan dode slakken gebonden, maar veel prefereren rioolachtige plekken, dus plaatsen waar ons afval terechtkomt. De larven leven dus kennelijk van de resten in die
stoffen of van daaruit weer ontstane andere producten.
Hoe het ook zij, het is een interessant beestje. De
soortnaam albipennis duidt op de witte vleugels, maar
zegt verder niets over het dier. Ze zijn klein. Het lijfje
meet ongeveer 1,5 mm. Als je verder zoekt op internet,
blijkt dat in zuidelijker streken de larven van dit motmugje regelmatig zijn aangetroffen in het urogenitaal
systeem van de mens, zowel bij mannen als vrouwen.
Dat was vooral in Turkije het geval.
De larven kunnen de urinewegen enigszins blokkeren of
andere last geven, waardoor men een arts raadpleegt.
Zo heeft men deze larven op die plaatsen ontdekt. Een
dergelijke infectie noemt men myiasis. Als de larven
volgroeid zijn verlaten ze het lichaam, bijvoorbeeld
via uitplassen, om elders te verpoppen. Ze zullen dan
dikwijls alsnog in het ‘echte’ riool terechtkomen. Het
is wel heel bijzonder, maar zo’n vliegenlarve in je lijf is
geen erg aantrekkelijke gedachte. Het schijnt overigens
niet besmettelijk te zijn en een antibioticakuur zou goed
helpen. Om de naam van dergelijke parasiterende motmuglarven te vinden heeft men die vermoedelijk uitgekweekt. Dan is het determineren overigens nog moeilijk,
want van het soortencomplex albipennis zijn geen of
nauwelijks mannetjes bekend. Motmugjes worden het
zekerst op naam gebracht door het mannelijk genitaal te
onderzoeken en dat is dan niet mogelijk. Men vermoedt
dat bij sommige soorten parthenogenese (ongeslachtelijke voortplanting) van toepassing is.
Tekst en foto’s: Albert de Wilde
Figuur 11: Psychoda sp.
EVEN NAPRATEN
Vrij wandelen in het Veerse bos
7 april. De weersverwachting voor het zuidwesten:
alarmcode geel; in de loop van de middag met onweer en hagelbuien. Maar nog niets van dit alles tijdens onze maandagmiddagwandeling in het Veerse
bos. Integendeel.Het was warm, het zal soms niet
ver van de twintig graden geweest zijn en menig
jasje ging al snel uit.
Prachtspin
Oranjetipje
Vlinders alom. Kleine vos, Klein koolwitje, Bont zandoogje, meerdere Gehakkelde aurelia’s bij elkaar,
Dagpauwoog en een zeer gave Atalanta, die zeker
bij ons overwinterd zal hebben, want nu al een gast
uit Zuid-Europa is - ondanks de recente aanvoer van
Saharazand - niet te verwachten.
En ook de Oranje-tipjes ontbraken niet. Ze hadden niets te klagen, die langs de bosrand patrouillerende mannetjes. Althans niet over de maaltijd,
want de Pinksterbloemen stonden in volle bloei en
hier en daar, zowel langs de bosrand als in kleine
veldjes meer het bos in, begon ook de Look-zonderlook te bloeien. Maar of het voor de mannetjes echt
een topdag was weet ik niet, want vrouwtjes lieten
zich aan ons niet zien. Of ze werden door ons niet
herkend omdat we meenden dat we met Koolwitjes
of Geaderde witjes te doen hadden.
Paddenstoelen ontbraken niet, maar we moesten
ons tevreden stellen met een beperkt aantal soorten, die overigens op zich best interessant waren.
Langs het bospad vonden we een aardig toefje van
een Grote bekerzwam. Hij was niet helemaal ongeschonden, want her en der lagen wat afgebroken
stukjes. Misschien veroorzaakt door een onoplettende wandelaar of door hondenpootjes die in dit
bos in grote getale de bospaden aftrippelen. Het
loonde de moeite voor Henk Remijn om de zwam
enkele dagen later nog eens aan een studie te onderwerpen en hij kwam aan de hand van de chloorgeur en het sporen-onderzoek tot de conclusie dat
het een Grote ader-bekerzwam betrof; een niet
alledaagse soort voor dit gebied. In de tweede helft
van de wandeling - we waren de zoetwaterplas net
gepasseerd - troffen we een exemplaar aan van het
Vingerhoedje. Niet helemaal gaaf meer, want aan
de zijkant zat een aardig gat dat, als door een venster, zicht gaf op het gedeelte van de steel binnen
de hoed, maar het was er een. Zo veel kom je deze
voorjaarspaddenstoel nu ook weer niet tegen.
Het was een echte voorjaarswandeling, met veel
zingende vogels, zoals direct aan het begin van
de wandeling vlak boven onze hoofden een super
enthousiaste Roodborst. Roofvogels waren ook aardig actief. We hoorden regelmatig een miauwende
Buizerd en volgens een lid van de vogelwerkgroep
Soms kom je tijdens de maandagwandeling gewoon
wat tijd te kort voor een goede determinatie. Dat
was ook het geval bij een spin in een gele composiet die zich nog wel even op de foto liet zetten,
maar vervolgens met rasse schreden tussen het gras
verdween zodra de groep te dichtbij kwam. Feit is
dat velen de Prachtspin, want dat bleek het te zijn,
niet gezien hebben.
De nieuwe oevers langs de kreken waren nog wat
kaal. De plantengroei moet daar zeker nog wat op
gang komen. In ieder geval zal de plantenwerkgroep
daar dit jaar een aantal malen aandacht aan besteden, dus afwachten maar. We horen de resultaten
wel weer een keer van Jo Clarijs.
Grote aderbekerzwam
EVEN NAPRATEN
(vervolg)
Vrij wandelen in het Nollebos
3 maart was weer een verrassende wandeling. We
zouden gaan kijken hoe het Nollebos de winter had
overleefd, maar eerst wilde de groep in ogenschouw
nemen hoe de stormen de duinen hadden aangetast. Zo gaat dat op vrije wandelingen en dat geeft
ze ook hun charme. De kortste weg naar het duin
voerde uiteraard door een stuk van het Nollebos,
waar we, na wat eenzame Narcissen en een enkel
toefje Sneeuwklokjes nog een aardig veldje -al bijna
uitgebloeide!- winterakonieten tegen kwamen. En
Vingerhoedje
die broedgevallen van roofvogels aan het inventariseren was, was er al minimaal één buizerd hoog in
de bomen aan het broeden, terwijl de Sperwer nog
druk bezig was met de nestbouw.
Michiel Kruit leidde ons deskundig en binnen de afgesproken tijd langs enkele Gladde iepen met lange
takken vol nieuw zaden om uiteindelijk via het
illusiebos, een smalle aanplant die pas later -zodra
Gewoon fluweelpootje
Witte bultzwam
ook een paar paddenstoelen: een bundeltje al wat
oudere exemplaren van het Gewone fluweelpootje
en wat afwijkend gevormde, maar goed herkenbare,
Witte bultzwammen.
Bovenop het duin aangekomen, in de buurt van het
vogelscherm, was nog goed te zien hoe de storm
had huisgehouden. Het zand onder de bitumenweg
richting strand was weggeslagen, het wegdek was
gebroken en deels naar beneden geschoven. Met
enig klim- en klauterwerk konden wij als voetgangers nog wel het strand bereiken. De meesten van
ons kozen er voor om bovenop te blijven staan waar
we een prachtig uitzicht hadden op de zon- en wol-
Met Michiel in het Veerse bos
de bomen en struiken vol in
blad staan - de illusie van bos
zal wekken, terug te keren bij
het beginpunt, waar Joanna
ons opwachtte met koffie,
thee, en - passend bij deze
tijd - wat paaseitjes. Het was
weer een heerlijke wandeling
en genieten voor ons allen.
Henk Remijn wil ik bedanken
voor zijn hulp bij de determinaties van de paddenstoelen.
Hans Eckhardt
Gladde iep
Duinafslag Nollebos
kenweerspiegelingen in de nu kalme zee.
Op de terugweg naar het Nollebos troffen we in
de zandberm (in de duinen) een groepje Gewone
donsvoetjes aan. Het zullen wel de gewone geweest
zijn en niet de Winterdonsvoetjes. Want een echte
winter hebben we dit jaar echt niet gehad. Overal
in het land had het uitblijven van de nachtvorst
EVEN NAPRATEN
(vervolg)
gezorgd voor grote en langdurige aanwezigheid van
Gewone donsvoetjes, dus ook ‘onze’ donsvoetjes
zullen wel van de ‘lange herfst’ geprofiteerd hebben.
In het Nollebos teruggekeerd liepen we al snel
aan tegen een dode boom die over een hoogte
van ongeveer drie meter vol zat met paddenstoelen. Het was een prachtig gezicht, de verdroogde
hoedjes met diepzwarte onderkant die een soort
zebrapatroon vormden. De soort konden we op dat
moment niet vaststellen, maar mooi was het. Een
foto waard. Even verderop troffen we op enkele
stobben prachtige exemplaren aan van het Viltig
judasoor. En wat bleek achteraf, toen ik de foto van
de ‘zebraboom’ voorlegde aan Henk Remijn: ook
dat was Viltig judasoor. De grote verscheidenheid
aan vormen van de soort had ons parten gespeeld.
Bijna aan het eind van de wandeling werden we nog
getrakteerd op een prachtig en vers exemplaar van
het Gewone fluweelpootje. Een fotomoment waard!
Donsvoetje
Viltig judasoor
Ook de stinsenplanten lieten zich in het tweede
deel niet onbetuigd. Na nog wat Sneeuwklokjes,
Kleine maagdenpalm en Blauwe anemoon konden
we afsluiten met een aardig groepje Gevlekt longkruid.
Samen met de nodige vogels, waaronder de miau-
Gewestelijke excursie : Vogelexcursie te Westkapelle en duinexcursie Oranjezon
Noordervroon
Oranjezon
Zaterdag 5 april: Deze dagexcursie met onze brabantse KNNV-vrienden was voor mij een heel mooie
en leerzame ervaring! Alles was prima geregeld.
Hulde aan Peter, Jo, Henk en natuurlijk Anton van
Haperen, die ons zowel tijdens de excursie in Oranjezon als tijdens de lunch in Nimmerdor uitgebreid
kon vertellen over zijn passie: de duinen in Nederland en met name die in Walcheren.
Ongeveer 30 KNNVers –veel uit Brabant– waren
s’ochtends naar Westkapelle gekomen, waar we
in de Westkaap werden ontvangen met koffie en
een (groot) stuk appeltaart. Peter heette iedereen
welkom en Jo en Henk gingen vervolgens op pad
om op en langs de dijk de vogels in de vroonlanden
te laten zien. Het was mooi (fris) weer en tijdens
het observeren had ik leuke gesprekken met onze
brabantse vrienden.
In de middag keerden we terug naar de Westkaap
en vertrokken naar Nimmerdor voor de lunch. Anton
gaf daarbij een lezing over de duinen (heel boeiend!) waarna we vertrokken naar Oranjezon voor de
excursie.Hier kon Anton ter plekke nog veel extra’s
vertellen over de natuurlijke en historische ontwikkelingen van dit gebied. Via het Oranjebos –waar
flink gekapt is– keerden we tenslotte terug naar de
parkeerplaats bij de uitspanning. Daar namen we
afscheid van onze Brabantse KNNV vrienden en Michiel bedankte de excursieleiders voor hun inzet.
Er is die dag veel gefotografeerd en als dank heb
ik later via de mail een mooie foto van Oranjezon
gekregen van onze brabantse KNNV vrienden. We
zijn daarbij ook door hen uitgenodigd voor een gewestelijke excursie in het najaar. (zie Activiteiten).
De voornoemde foto én de foto’s die Henk gemaakt
heeft aan de dijk bij Westkapelle en van Anton in
Oranjezon zijn als impressie hierbij gevoegd.
Jos de Jong
Gevlekt longkruid
wende Buizerd, was deze wandeling weer een lust
om te lopen. Dank aan Ria voor de begeleiding en
dank ook aan Henk voor zijn onmisbare steun bij de
paddenstoelen determinatie.
Hans Eckhardt
EVEN NAPRATEN
Oranjezon
(vervolg)
Noordervroon
advertenties
Arjen Hartog Fotografie organiseert in het
najaar
van
2014
een
drietal
natuurfotoworkshops:
1. Paarse Pracht op de Kalmthoutse Heide:
23 augustus 2014 (halve dag); 39,50 euro
2. Oude Tijden op Fort Rammekens:
27 september 2014 (hele dag); 71,50 euro
3. Herfst in Oranjezon:
25 oktober 2014 (hele dag); 67,50 euro
Voor meer informatie en boekingen kijk op
www.arjenhartog.nl
ONTSTAAN VAN DE PLANTENWERKGROEP
Een korte terugblik.
Van de redakteur kreeg ik het verzoek een stukje
te schrijven over het ontstaan van de plantenwerkgroep.. Dat is gemakkelijker gevraagd dan gedaan.
Door de verhuizing vorig jaar is mijn archief, dat bestond uit alle Composieten sinds de oprichting van
het afdelingsblad, ter beschikking gesteld aan de
afdeling. Met gevolg dat ik nu niet even mijn archief
kan raadplegen. Ik zal dus moeten afgaan op mijn
herinneringen.
De oprichting: Een inventarisatiewerkgroep.
Op de in 1972 gehouden ledenvergadering van de
destijds nog hetende “Afdeling Zeeland van de
K.N.N.V.” kwam het voorstel ter tafel een inventarisatiewerkgroep op te richten. Ik weet niet meer
precies van wie dit voorstel kwam, maar ik denk
van Gerard Slob (in het dagelijksleven inventarisator bij het Staatsbosbeheer). Dit voorstel kreeg de
instemming van de vergadering.
Eerste inventarisatie: Duingebied “De vier hoogten”.
Gerard Slob kwam met het voorstel te beginnen
met het duingebied “De Vier Hoogten” te inventariseren. In deze duinen werd jaarlijks op Hemelvaartsdag een motorcross gehouden. De duinen
hadden daar ernstig onder te lijden. Aan dit onderzoek is twee jaar hard gewerkt. De resultaten zijn
gepubliceerd in een rapport en door het SBB met
een bijgaand schrijven gezonden aan het desbetreffende Ministerie, met verzoek het motorcrossen te
verbieden en het gebied tot natuurgebied te verklaren. De Minister heeft daar mee ingestemd, zodat
we tot op de huidige dag kunnen genieten van het
fraaie duinterrein.
Daarna: Duinen tussen Vlissingen en Westkapelle
Na beeindiging van dit project kwam Gerard met
het voorstel de duinen tussen Vlissingen en Westkapelle te inventariseren. Dat was andere koek. Het
was een gigantisch werk, wat onmogelijk in één jaar
te realiseren was. De start begon heel enthousiast,
maar al spoedig haakten een deel van de leden af.
Met een groep volhouders hebben we de werkzaam-
heden voortgezet en voltooid. Er werd niet alleen
op zaterdag gewerkt, maar ook ‘s avonds en tijdens
vakanties. We hebben het in twee jaar geklaard.
Meerdere malen zijn Gerard met Koos Roeleveld en
ondergetekende op pad geweest om een beschrijving van het terrein te maken. Na alle gegevens op
een rijtje te hebben gezet heeft Koos Roeleveld
(bioloog) het rapport geschreven. Gerard zorgde
er voor dat op het kantoor van het SBB de kaarten
werden getekend. En is aan dit gigantisch werk een
eind gekomen.
Vervolgens…
Om de “know how” niet verloren te laten gaan
zijn we kleine gebiedjes gaan inventariseren zoals
het vroon bij het watermachien te Koudekerke en
enkele landgoederen in de Manteling. Dit heeft ook
al weer zijn vruchten afgeworpen. Op mijn werk
hoorde ik nl. dat dit vroongebied te Koudekerke
beplant zou worden met bos. Door tijdig ingrijpen
konden wij dit plan verijdelen en werd van verdere
inplant afgezien, zodat slechts een deel van het gebied is ingeplant. Ons motief was dat het gebiedje
het enige stukje open vroonland op Walcheren is.
Ontstaan van plantenwerkgroep.
Onder de groep vaste deelnemers bleek grote annimo te bestaan om als plantenwerkgroep onze
werkzaamheden voort te zetten. Jaarlijks werd een
programma met elkaar opgesteld en zo is er een
plantenwerkgroep ontstaan. We werden opgemerkt
en kregen opdrachten, of we verzochten aan instanties een bepaald terrein te mogen inventariseren.
Van alle terreinen die we hebben onderzocht zijn
streeplijsten gemaakt. Later werden deze gegevens
doorgespeeld naar Floron.
Het zal ongeveer drie jaar geleden zijn dat ik de
leiding en organisatie heb overgedragen aan Jo Clarijs. Onder zijn leiding wordt het werk onverdroten
voortgezet.
Henk Mandemaker
ACTIVITEITEN
Activiteitenprogramma van de Afdeling
1. Vogelexcursies naar het Zandvoort
Tijd: 10 tot 12 uur.
Vertrek: Kruising Zandvoortweg met Schotelweg.
Begeleiding: Henk Mandemaker.
Data: Zaterdag 14 juni, 12 juli, 9 augustus en 13 september.
2. Excursie project “Natuur om ons heen”
De landelijke KNNV heeft 2014 uitgeroepen tot jaar
van het park. Er zullen landelijk diverse activiteiten
worden georganiseerd rondom dit thema. Ook de
afdeling Walcheren doet hier aan mee met een bomenexcursie op de begraafplaats. Op begraafplaatsen komen vaak mooiste bomen voor, zo ook te Middelburg.
Datum: Donderdag 26 juni
Start: 19.00 uur bij de ingang van de begraafplaats. De
excursie duurt ongeveer anderhalf uur.
3. Vleermuizenexcursie
In voorgaande jaren hebben we Westhove en park Molenwater bezocht. Dit jaar gaan we naar het Bolwerk
in Middelburg.
Datum: Donderdag 21 augustus
Start: 21.00 uur bij de Veerseweg, waar het Bolwerk
begint. Vervolgens gaan we over het Bolwerk lopen en
onderweg kijken en luisteren we naar de vleermuizen.
De excursie duurt ongeveer anderhalf uur.
4. Vlinderavonden
Evenals vorig jaar organiseren Jo Clarijs en Heleen de
Lange weer een aantal vlinderavonden. Op die avonden -met aansluitend een stukje nacht- worden in hun
tuin nachtvlinders gevangen op het laken met behulp
van minimaal 2 HPL-lampen. Voor diegenen die al
eerder zo’n avond meemaakten: Ook Kees Los (KNNV
Bevelanden/Vlinderwerk-groep) zal aanwezig zijn.
Wie nog wat van de tuin wil zien, wordt aangeraden
eerder te komen.
Data: Donderdag 26 juni 2014, Vrijdag 25 juli, Vrijdag
22 augustus.
Plaats: Brouwerijstraat 15, 4356 AL Oostkapelle.
Tijd: van 22:00 uur tot ca. 01:00 uur.
Aanmelding verplicht i.v.m. de beperkte accommodatie (tot 8 bezoekers, dat houdt in dat maximaal
6 afdelingsleden welkom zijn). Tel. 0118-58177/0610661974; mail: [email protected]
Parkeren kan alleen op de parkeerplaats van de buren. Stevig schoeisel en minimaal een warm jack of
trui aanbevolen, want ’s-avonds kan het behoorlijk
koel en vochtig worden. Het meenemen van een zaklantaren kan handig zijn.
5. Vooraankondiging Gewestelijke excursie Breda
Op zaterdag 10 oktober wordt deze excursie, georganiseerd door de KNNV Breda, gehouden in de landgoederen Wolfshaar, Hondsdonk en Luchtenburg. Het
programma wordt nog nader uitgewerkt.
Excursieprogramma Vrij wandelen
Maandag 2 juni
rond de Vliedberg bij Mariekerke.
Mariekerke is een buurtschap in de gemeente Veere.
Gelegen aan de weg Mariekerke en de Kruisweg. De
naam komt van een kerk, gewijd aan Maria. Wij wandelen rond de vliedberg: Vliedberg-Klein MariekerkeRichting boerderij “de Koehoorn”-richting Groeneweg
en via de Kelderweg weer naar de vliedberg.
Start: 1400 uur; bij de kruising Kelderweg en Mariekerkseweg. Parkeren langs de kant van de weg.
Contactpersoon Joanna de Buck 06-48831509.
Maandag 7 juli
De Schotsman.
Op zoek naar orchideeën en duizendguldenkruid.
Start: 14.00 uur; verzamelen SBB parkeerplaats de
Paardenwei ofwel Noorderparkeerplaats.
Contactpersoon Ria Verhagen 06-10696268.
Maandag 4 augustus
Westhove-de Manteling.
We gaan genieten van de mooie Lindenlaan met uitleg
over de historie van het kasteel. We lopen om de buitenplaatsen heen via kronkelpaadjes en Sitka-sparren.
We speuren naar damherten. We lopen een rondje
rond de goudvissenkom en bekijken de mooie moeras-
cypressen met hun luchtwortels en sponzige bast.
Start: 14.00 u: Verzamelen ingang kasteel Westhove
onder de lindenboom.
Contactpersoon Joanna de Buck 06-48831509.
Maandag 1 september
Valkenisse-bos en duin.
We lopen langs de vroonweide en door het duin terug.
Misschien al leuke paddenstoelen te zien.
Start: 14.00 uur; verzamelen op de parkeerplaats
aan het eind van de Strandweg te Koudekerke, bij
het Watermachien, ofwel voormalig waterwingebied
Valkenisse.
Contactpersoon Joanna de Buck 06-48831509
Toelichting Vrij Wandelen.
De wandelingen zijn voor leden van KNNV, IVN en
KBO. Er is geen gids. Iedereen praat met elkaar over
datgene wat men de moeite waard vindt. Voor de
wandelingen geldt: duur ongeveer 2 uur en verrekijker
meenemen. Bij voortdurende regen of gladheid gaat
de wandeling niet door. Contactpersonen voor vragen
bij slechte weersomstandigheden, over startplaats of
meerijden: Ria Verhagen: 0118 478307 en Joanna de
Buck 06 48831509.
ACTIVITEITEN
(vervolg)
Excursieprogramma Plantenwerkgroep
Dinsdag 10 juni
Planteninventarisatie-excursie Westelijke dijk Kanaal
door Walcheren; (B); Coördinaten 0356-3963
Tijd 14-16 uur.
Vertrek: Parkeerplaats noord van de sluizen van Veere
Dinsdag 17 juni
Determinatiemiddag bij Jo Clarijs in de tuin; (B);
Tijd: 14–16 uur.
Plaats: Brouwerijstraat 15, 4356 AL Oostkapelle.
NB: Flora, loep en evt. planten meenemen. Voor determinatiemicroscoop e.d. wordt gezorgd.
Dinsdag 24 juni
Planteninventarisatie-excursie De Vier Hoogten, Oostkapelle; (B); Coördinaten 0272-4006
Tijd: 14-16 uur;
Vertrek: Parkeerplaats aan einde Duinweg
(NB: Autorijders opgelet: parkeergeld vereist)
Dinsdag 8 juli
Planteninventarisatie-excursie Veerse Bos-West; (B);
Coördinaten 0339-3981
Tijd: 14–16 uur;
Vertrek: Parkeerplaats SBB aan de Kraaiennestweg
(zijweg van de Polredijk).
Dinsdag 22 juli
Planteninventarisatie-excursie naar de Haringvreter;
(B); Coördinaten 0356-3963
Tijd: 14–16 uur;
Vertrek: Parkeerplaats van SBB-haventje Sint Felixweg, Noord-Beveland.
Deze dagexcursie kan nog verzet worden naar een
andere datum vanwege transportmogelijkheden. Bij
afgelasting door slecht weer is de uitvoering op een
andere datum problematisch.
Dinsdag 29 juli
Determinatiemiddag (Wordt later definitief geregeld);
(B)
Dinsdag 5 augustus
Planteninventarisatie-excursie Bos Valkenisse; (B);
Coördinaten 0249-3905
Tijd: 14–16 uur;
Vertrek: Parkeerplaats kruising Vroonweg/Duinweg (bij
“huisje van Verwoerd”)
Dinsdag 19 augustus
Planteninventarisatie-excursie De Vier Hoogten, Oostkapelle; (B); Coördinaten 0272-4006
Tijd: 14–16 uur;
Vertrek: Parkeerplaats einde Duinweg.
(NB.: Autorijders opgelet: parkeergeld vereist)
Dinsdag 26 augustus
Determinatiemiddag (Wordt later definitief geregeld);
(B).
Dinsdag 2 september
Planteninventarisatie-excursie naar het Veerse bos;
(B); Coördinaten 0345-3976
Tijd: 14–16 uur;
Vertrek: Parkeerplaats Landschuurweg 5, Natuurkampeerterrein.
Dinsdag 16 september
Planteninventarisatie-excursie de slufter van Ritthem;
(B); Coördinaten 0348-386
Tijd: 14–16 uur;
Vertrek: Parkeerplaats op de kruising van dijk en pier
noord van het fort.
Toelichting Plantenwerkgroep
Open excursies (O) kunnen door ieder KNNV-lid worden meegemaakt, aanmelding is niet nodig , tenzij
uitdrukkelijk bij de betreffende excursie vermeld.
Beperkt toegankelijk (Bt) is eigenlijk een Open excursie, maar met een gelimiteerd aantal (wat minder
gelimiteerd dan Besloten), aanmelding is verplicht en
kan dus geweigerd worden.
Besloten excursies (B) kunnen alleen door niet-werkgroepsleden worden bijgewoond na toestemming van
de coördinator van de werkgroep.
Het is niet toegestaan om honden en/of andere huisdieren mee op excursie te nemen.
Het schema is onder voorbehoud dat de benodigde
vergunningen c.q. toestemmingen worden verkregen.
Bij slecht weer kan de excursie naar een andere dinsdag b.v. 1 week later worden verplaatst.
Niet-werkgroepsleden worden hierover niet ingelicht,
men dient dus voor 13:00 uur de coördinator te bellen
of de excursie doorgaat. Coördinator Jo Clarijs; Tel:
0118-581799; Mobiel: 06-10661974; Mail: jmclarijs@
zeelandnet.nl
Inventarisaties Strandwerkgroep
Vrijdag 13 juni 19u; Vrijdag 27 juni 19u; Vrijdag 11 juli
19u; Maandag 28 juli 9.15u; Maandag 11 augustus 19u;
Zaterdag 30 augustus 10.30u; Vrijdag 12 september
10u; Maandag 29 september 11u.
Toelichting:
De inventarisaties worden bij laag water gehouden op
het strand van Neeltje Jans en duren ongeveer twee
uur. Laarzen aanbevolen. U kunt uw auto kwijt onder
het viaduct bij de Roompotsluizen.
Voor verdere informatie en evt. meerijden: Ria Verhagen-Zuure Tel. 06-10696268.
ACTIVITEITEN
(vervolg)
Excursies Paddenstoelenwerkgroep
Zaterdag 23 augustus: De Manteling op Walcheren.
We bezoeken een paar landgoederen in de Manteling
in de buurt van Oostkapelle.
De excursie begint om 13.30 uur op de parkeerplaats
langs de Randduinweg in Oostkapelle. Let op: betaald
parkeren.
Vertrek uit Goes om 12.45 uur (achterkant station)
De excursie begint om 13.30 uur op de parkeerplaats
aan de Molenstraat bij St Jansteen.
We vertrekken uit Goes om 12.30 uur (achterkant
station). Aansluiten kan weer op de parkeerstrook na
de tolpoortjes bij de Westerscheldetunnel omstreeks
12.50 uur.
Deze dag is de tunnel tolvrij.
Zaterdag 27 september: Het Clingse Bos
Dit bos ligt tegen het dorp Clinge in Zeeuws-Vlaanderen aan. Het maakt deel uit van het waterwingebied
van St Jansteen.
Toelichting: Door weersomstandigheden en droogte
kunnen de excursies soms niet doorgaan. Aangeraden
wordt bij deelname van tevoren contact op te nemen
met Henk Remijn te Oostkapelle: Tel. 0118-581473
Excursies Vlinder en Libellenwerkgroep
Vrijdag 27 juni Nationale Nachtvlinder Nacht
Zaterdag 5 juli 2014: Voorne, studiedag
In het kader van de relatie vlinders (heivlinder/kleine
parelmoervlinder), flora en beheer, vindt een excursie
plaats, mede als onderdeel van de landelijke Groenen Doenprojecten, waarvoor aan de werkgroep een
subsidie is toegekend.
Excursieleider: Anton Baaijens.
Zaterdag 19 juli excursie naar de Brand nabij Waalwijk.
In dit gebied komen o.a. de Grote weerschijnvlinder,
de Kleine ijsvogelvlinder en de Boomkikker voor.
Zaterdag 9 augustus “Zoektocht Argusvlinder”
rond de voormalige veerhaven bij Kruiningen. Op deze
locatie zijn in het verleden veel Argusvlinders gezien.
Excursieleider: Angelique Belfroid.
Op een nog nader te bepalen datum in augustus een
soortgelijke speurtocht naar het Bruin blauwtje als op
28 mei. Nadere datum volgt (let ook op de website)
Excursieleider: André Hannewijk
Woensdag 24 september publieksavond.
Kars Veling van de Vlinderstichting hebben we bereid
gevonden om deze avond in te vullen.
Locatie: kantoor Het Zeeuwse Landschap in Wilhelminadorp
Woensdag 12 november misteryavond.
De avond begint om 19:45 uur met een korte vergadering.
Locatie: MEC de Bevelanden te Goes.
Toelichting: Door slecht weer of andere omstandigheden kan het voorkomen dat een activiteit niet door
gaat. Neem bij twijfel contact op met Henny Waanders (0113 270436) en kijk regelmatig op onze website,
www.vlinlibzeeland.nl/activiteiten.
Zomer 2014
m e t veel kleuren en geure n
maar
e e n bij hoort er ook bij . . . .