Evaluatie Vlaamse beleidsbrieven 2014

Troonstraat 125 - 1050 Brussel
Tel. 02 507 88 77 - E-mail: [email protected]
Vlaamse Beleidsbrieven 2014
Evaluatie van de Gezinsbond
De Gezinsbond beoordeelt jaarlijks de beleidsnota's. De evaluatie van
de beleidsbrieven 2014 beperkt zich tot één duidelijke doelstelling:
evaluatie van de plannen voor het desbetreffende beleidsdomein voor
de laatste maanden van de legislatuur.
Het toetsingskader dat we hiervoor gebruiken, zijn de standpunten
van de gezinsorganisatie. (www.gezinsbond.be/standpunten)
Er zijn vier mogelijke beoordelingen:
Positieve elementen: korte opsomming van de beleidsvoornemens die aansluiten bij de visie van de Gezinsbond.
Gedeeltelijk positieve elementen: korte opsomming van de beleidsvoornemens die gedeeltelijk aansluiten bij de visie van de Gezinsbond
Ontbrekende beleidsvoornemens: waar wordt geen aandacht aan geschonken, terwijl dat volgens de Gezinsbond wel zou moeten?
Negatieve beleidsvoornemens: welke beleidsvoornemens zijn in tegenspraak met de visie van de Gezinsbond?
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 1
Inhoud
Armoedebestrijding
p.
3
Brussel
p. 3
Energie
p. 4
Financiën en Begroting
p. 4
Leefmilieu en Natuur
p. 5
Media p. 6
Mobiliteit
p. 7
Onderwijs
p. 8
Welzijn
p. 11
Werk
p. 13
Wonen
p. 14
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 2
Beleidsbrief ARMOEDEBESTRIJDING
Positieve elementen
•
•
•
Gedeeltelijk positief
•
•
•
•
•
Het bestrijden van kinderarmoede is een prioritaire doelstelling van het Vlaams armoedebeleid. Daarnaast zijn ouderen
en etnisch-culturele minderheden doelgroepen.
Erkenning van de lokale besturen als belangrijke partner van het armoedebeleid.
Aandacht voor digitale geletterdheid: gefaseerde uitrol over Vlaanderen van het project “wie online” dat
armoedeverenigingen ondersteunt bij het werken aan digitale geletterdheid.
Protest bij Europa tegen de afbouw van de Europese voedselprogramma’s voor noodlijdende gezinnen.
Verdere afwerking van het stappenplan voor de automatisering van sociale rechten. De beleidsbrief geeft een
opsomming van de sociale rechten die nog geautomatiseerd moeten worden, maar er wordt geen timing gegeven of
stappenplan opgemaakt. Nagaan of rechten automatisch kunnen toegekend worden, maakt onderdeel uit van de
armoedetoets.
De minister plant een verdere optimalisering van de armoedetoets, maar geeft niet aan wat die optimalisering zal
inhouden. De armoedetoets moet volgens de Gezinsbond meer zijn dan het meten van de effecten op mensen in
armoede. Er moet voldoende aandacht gegeven worden aan de impact van beleid op de materiële positie en
potentiële verarming van alle gezinnen.
Armoedebestrijding is een horizontale bevoegdheid waarbij op verschillende beleidsdomeinen maatregelen genomen
worden en de minister in de eerste plaats een coördinerende rol opneemt. In de beleidsbrief armoede vinden we
daarom weinig concrete maatregelen, maar wordt er verwezen naar de vraag aan de andere ministers om een
paragraaf over armoedebestrijding op te nemen. Dit is positief, maar het zou beter zijn indien deze armoedeparagrafen
ook in de beleidsbrief Armoedebestrijding gebundeld zouden worden.
Engagement om een rol te spelen op de hogere beleidsniveaus: op federaal niveau onder meer in de
Interministeriële Conferentie Sociale Integratie en op Europese niveau onder meer via het Belgisch Platform tegen
Armoede en Sociale Uitsluiting en het Nationaal Hervormingsprogramma. Deze engagementen worden echter niet
geconcretiseerd.
Beleidsbrief BRUSSEL
Positieve elementen
•
Gedeeltelijk positief
•
•
Wat ontbreekt?
•
Er is meer aandacht en ondersteuning voor mantelzorgers in Brussel, bv. door het oprichten van een
mantelzorgvereniging
Voorafnameprincipes uitbreiding capaciteit onderwijs en kinderopvang voor Brussel worden verdergezet.
Taskforce Onderwijs (intergemeenschappelijk overleg) voor uitbreiding onderwijs was in 2013 niet actief. De Minister
wil dit overleg opnieuw opstarten.
Er is sprake van overleg met het middenveld over tal van terreinen, maar de Gezinsbond heeft geen vraag tot
overleg van minister van Onderwijs Smet gekregen in de materies waarover hij wil overleggen met betrokkenen
in Brussel.
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 3
Beleidsbrief ENERGIE
Gedeeltelijk positief
•
•
•
•
Wat ontbreekt?
•
Positieve elementen
•
De sociale dakisolatieprojecten die uitgebreid worden naar alle private huurwoningen met een maximumhuurprijs.
De aanwezigheid vanaf 2015 van dakisolatie in het kader van de Vlaamse Wooncode.
De investering in energieconsulenten.
De Gezinsbond staat achter het energierenovatie programma 2020, maar blijft vragende en actieve partij voor
een goede communicatie over de planning. Heel wat gezinnen starten investeringen in energiebesparende
maatregelen pas als de financiële stimulus dreigt te verdwijnen. Een goede communicatie over de aanpassingen aan
het subsidiebeleid in de toekomst, met voldoende tijd om daarop in te spelen is daarom een noodzaak. De
Gezinsbond wil graag een actieve rol spelen in deze communicatie, maar daarvoor moet een langetermijnplanning
ook bekend en stabiel zijn. We pleiten er dan ook voor om bij een stimuleringsbeleid op elke premie van in het
begin een vervaldatum of een afbouwplan te kleven. Het afschaffen van langlopende premies moet
minstens een jaar op voorhand worden aangekondigd.
Naar analogie van de wetswijziging die overschrijden van de rooilijn toelaat bij gevelisolatie aan de buitenkant, vragen
gezinnen een gelijkaardige automatische toelating voor de plaatsing van dakisolatie volgens de sarkingconstructie. Deze constructie biedt het voordeel bij dakrenovatie dat een niet-onderbroken isolatielaag kan
aangebracht worden zonder dat de binnenafwerking van het dak beschadigd wordt. Het nadeel is echter dat de
dakconstructie verhoogd wordt met de dikte van de isolatielaag, wat stedenbouwkundig niet altijd toegestaan wordt.
Er wordt niet gesproken over een eventueel toekomstig verbod op bepaalde isolatiematerialen. Op de
website van energiesparen.be wordt bij de uitleg over spouwmuurisolatie nog steeds ureumformaldehyde als mogelijk
isolatiemateriaal vermeld. Aangezien formaldehyde een carcinogene stof is, wordt de emissie hiervan in plaatmateriaal
(OSB, spaanplaat…) wettelijk geregeld. Het lijkt ons dan ook logisch de emissie uit isolatiemateriaal ook te
beperken. Indien elke bron apart gelimiteerd wordt, kan bovendien de som van de delen nog steeds boven de norm
uitkomen.
Beleidsbrief FINANCIËN en BEGROTING
Positieve elementen
•
Door de 6de staatshervorming wordt het Vlaamse Gewest bevoegd voor de belastingverminderingen voor de eigen
woning, de zogenaamde woonbonus. De beleidsbrief benadrukt nogmaals dat de engagementen die al bestaan op het
ogenblik van de bevoegdheidsoverdracht door het Vlaamse Gewest zullen nageleefd worden. Dit betekent dat de
woonkredieten waarvoor het systeem van bouwsparen of de aftrek eigen woning en eventuele woonbonus van
toepassing is op het ogenblik van de uitvoering van de zesde staatshervorming, zullen blijven genieten van dit
voordeel. Het is voor de Gezinsbond een geruststelling dat er geen aanpassingen aan de woonbonus worden
aangekondigd voor de gezinnen die er nu recht op hebben, al zijn kleine aanpassingen voor ons onder bepaalde
voorwaarden wel aanvaardbaar.
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 4
Beleidsbrief LEEFMILIEU en NATUUR
Positieve elementen
Gedeeltelijk positief
Wat ontbreekt?
Vlaanderen komt eindelijk een aantal Europese verplichtingen na: in 2013 werden het Vlaams Adaptatieplan (onderdeel
van het Vlaams Klimaatbeleidsplan) en het Actieplan Pesticiden goedgekeurd.
•
Het Vlaams Adaptatieplan heeft tot doel een beeld te krijgen van hoe kwetsbaar Vlaanderen is voor
klimaatverandering en vervolgens de weerbaarheid van Vlaanderen tegen klimaatverandering te verhogen en zich zo
goed mogelijk aan te passen aan de te verwachten effecten. Het is positief dat dit plan er is, maar het blijft afwachten
wat de uitvoering betreft. Zal Vlaanderen er in slagen een ‘klimaatreflex’ te laten doorwerken in andere regelgeving?
Positief is dat het Vlaams Adaptatieplan stelt dat de gezondheid een reflex behoort te zijn binnen andere
beleidsdomeinen en dat er veel aandacht wordt besteed aan sensibiliseren. De Gezinsbond kan daar een rol in
spelen.
•
Er is een Actieplan Pesticiden aangenomen. De Gezinsbond had aangedrongen op informatie en voorlichting van
zwangere vrouwen als ook jonge ouders met spelende kinderen in de tuin. Positief in dat verband is dat OVAM een
studie zal opstarten voor het opmaken van een code van goede praktijk voor tuinieren met specifieke aandacht voor
gebruik van pesticiden. Eventueel zullen er specifieke aanbevelingen worden uitgewerkt voor kwetsbare groepen.
Tevens heeft het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie gesteld dat n.a.v. de biomonitoring metingen bij
pasgeborenen en moeders, mensen geïnformeerd kunnen worden via fiches met praktische tips die ook zullen worden
opgenomen op website Steunpunt Milieu en Gezondheid. Het is positief dat werk wordt gemaakt om zwangere vrouwen
en jonge ouders in te lichten. Dit zou ook voor andere schadelijke stoffen moeten gebeuren (zoals
hormoonverstorende stoffen).
•
Actieplan Pesticiden: het is positief dat het gebruik van pesticiden steeds verder wordt beperkt. Vanaf 1-1-'15 mogen
scholen, kinderopvang en zorginstellingen bijvoorbeeld geen pesticiden meer gebruiken. Er geldt echter geen algemeen
verbod voor alle openbare terreinen en zijn er uitzonderingen mogelijk die voor interpretatie vatbaar zijn. Gemeenten
zullen veel moeten sensibiliseren want vanaf 1-1-'15 mogen gezinnen ook geen pesticiden meer gebruiken om de
‘openbare’ stoep onkruidvrij te maken. Diezelfde aanpak zou ook moeten gebeuren voor biociden die binnenshuis
worden gebruikt.
•
Er wordt aandacht besteed aan straling op school, maar we blijven bezorgd over de gebruikte stralingsnorm en we
kunnen ons afvragen in welke mate de huidige normen rekening houden met de veranderde context.
De overheid stelt een aantal maatregelen voor om de blootstelling aan straling te verminderen, maar deze zijn geheel
vrijblijvend. Op basis van het voorzorgsprincipe zouden scholen beter kiezen voor bedrade netwerken dan voor Wi-Fi.
•
De gezondheid van sociaal zwakkere en kwetsbare groepen, waaronder kinderen, zal meer te lijden hebben onder
milieuvervuiling. Het verhoogde risico dat kwetsbare groepen lopen, is momenteel niet meegenomen in het beleid
hoewel onomwonden vaststaat dat kinderen een groter risico lopen. De overheden zouden moeten nagaan op welke
wijze het beleid aangepast zou kunnen worden om een grotere veiligheid voor kinderen te kunnen garanderen.
•
Uit de beleidsbrief blijkt dat de JoKER nog steeds te weinig wordt toegepast in milieu- en natuurbeleid.
•
De exacte doelstellingen die Vlaanderen moet halen in het kader van het EU-klimaatbeleid zijn nog niet
vastgelegd. België heeft zich 4 jaar geleden ertoe gebonden tot een reductiedoelstelling van -15 % in 2020 t.o.v.
2005.
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 5
•
•
•
•
De afspraken over hoe België deze Europese doelstelling met de verschillende gewesten nakomt, zijn nog
steeds niet gemaakt. Hierdoor is er geen effectief klimaatbeleid mogelijk.
De waterschaarste (beschikbaarheid!) is groot in Vlaanderen ten gevolge van een grote huishoudelijke en industriële
vraag in verhouding tot een beperkt aanbod. Hier zijn dringend maatregelen nodig. Uit de beleidsbrief is op te
maken dat de Vlaamse regering, onder druk van het Europese beleid, eindelijk een studie aan het uitvoeren is.
De Gezinsbond vindt het positief dat Vlaanderen beschikt over een degelijk humaan biomonitoring programma. We
onderschrijven graag het advies van de Minaraad die vraagt om op 6 prioritaire aandachtspunten i.k.v. het milieuen gezondheidsbeleid:
o luchtkwaliteit en verkeerspollutie als een van de prioritaire milieu- en gezondheidsproblemen, zonder echter
aandacht te verliezen voor andere milieu- en gezondheidsthema’s;
o toenemende ongerustheid over cocktaileffecten alsook de lange termijneffecten;
o toenemende ongerustheid over nanopartikels;
o noodzaak aan bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen;
o verband tussen humane biomonitoring en de milieukwaliteitsnormen;
o noodzaak om aan te zetten tot duurzaam gedrag.
Luchtbeleid: er worden geen beleidsmaatregelen aangekondigd om de luchtvervuiling aan te pakken want het gaat
volgens de minister goed met de luchtkwaliteit. De effecten van vervuilde lucht op kinderen zijn groter dan op
volwassenen. Er worden echter geen maatregelen voorgesteld die kwetsbare groepen extra beschermen.
De Strategische Adviesraad Welzijn, Gezondheid en Gezin heeft een heel duidelijk proactief advies gegeven over de
effecten van luchtvervuiling op de gezondheid. Er is geen verwijzing naar gezondheid en luchtvervuiling in de
beleidsbrief. Vlaanderen heeft van de Europese Commissie uitstel gekregen tot 2015 voor het inwerkingtreden van de
(huidige) Europese NO2 (stikstofdioxide)-normen. Hierdoor worden maatregelen voor het verbeteren van de
luchtkwaliteit niet nu genomen, maar vooruitgeschoven.
De minister stelt dat aan heel wat EU-streefwaarden wordt voldaan terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
heel duidelijk heeft gesteld dat die streefwaarden te laag zijn vanuit gezondheidsperspectief. De IARC (kanker
onderzoeksinstituut van de WHO) heeft fijn stof als kankerverwekkend gedefinieerd. Het naleven van de normen
van de WHO wordt niet in het vooruitzicht gesteld.
Beleidsbrief MEDIA
Gedeeltelijk positief
Wat ontbreekt?
De beleidsbrief bevat een aantal onderdelen die ook aandachtspunten zijn voor de Gezinsbond:
•
aandacht voor e-inclusie.
•
streven naar een slagvaardige Vlaamse Regulator voor de Media (VRM)
•
bezorgdheid om mediawijsheid
Alleen dekt de vlag de lading niet. De ambities zijn in deze beleidsbrief heel beperkt (cf. infra).
•
Aandacht voor e-inclusie: het voornemen uit de beleidsnota 2009-2014 om iedere Vlaamse woning van
breedbandinternetaansluiting te voorzien tegen een democratisch tarief werd nog niet gerealiseerd, maar is niet meer
opgenomen als beleidsdoelstelling.
•
Slagvaardige VRM: er wordt niets meer gezegd over de kamer voor onpartijdigheid en bescherming van de
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 6
•
•
•
minderjarigen. Dit terwijl hier in de praktijk toch een probleem is.
Ook de beperking van de bevoegdheden van de VRM tot audiovisuele media is een belemmering van de slagkracht
waar in deze beleidsbrief niet over gerept wordt. Ook de bekendmaking van de VRM bij het grote publiek blijkt geen
doelstelling meer te zijn.
Mediawijsheid: wanneer in de beleidsbrief wordt gesproken van een toolkit mediawijsheid voor begeleiders van
kinderen en jongeren, worden ouders niet eens vermeld bij de doelgroep. En dit terwijl er dringend nood aan
structurele ondersteuning van oudervorming m.b.t. de nieuwe media.
Een visie op het probleem van cyberpesten ontbreekt. Er is dringend nood aan een centraal meldpunt dat 7 op 7
bereikbaar is en dat doorgedreven opvolging voorziet voor individuele gevallen.
Er is geen aandacht voor de problematiek van reclame gericht aan minderjarigen voor gokspelletjes op het internet.
Er is op dat vlak nood aan een wetgevend kader.
Beleidsbrief MOBILITEIT
Positieve elementen
•
•
•
•
•
•
•
•
Gedeeltelijk positief
•
•
•
•
•
Verder onderzoek naar de voorwaarden voor implementatie van het mobiliteitsbudget voor woon-werkverkeer in
bedrijven.
Opstart van een proefproject om de mobiliteitskeuzes vanuit een kilometerheffing voor personenwagens na te gaan.
Vergroening van de autofiscaliteit door verdere taxatie BIV op basis van milieukenmerken van de wagen.
Verschillende educatieve projecten, vooral vanuit de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV), worden verdergezet. Die
zijn gericht op veel verschillende doelgroepen: verschillende niveaus onderwijs, ouderen, beginnende chauffeurs,
motorrijders…
Uitrol van het MOBIB-systeem als stap in de richting van een eengemaakt ticket met andere openbaar
vervoeraanbieders en inspanningen om verder te gaan in de afstemming van het aanbod van NMBS en De Lijn (uitbouw
van voorstedelijk vervoer)
Enkel indexering bij de volgende herzieningsronde tarieven De Lijn, geen structurele prijsverhoging.
Uitbouw trajectcontrole als handhavingsinstrument, ook naar gewestwegen.
Versnelde aanleg van nieuwe fietspaden, conform de voorschriften van het Vademecum Fietsvoorzieningen.
Ook onderhoud en schoonmaak worden systematisch opgevolgd.
Stimulans om op gemeentelijk vlak meer slimme mobiliteitsschakels te realiseren.
Extra marketing naar jongerengroepen (12-25 jaar) voor De Lijn, maar zonder structurele kijk op ondersteuning
(grote) gezinnen. Deze opties worden wellicht opgespaard voor het nieuwe beheerscontract van einde 2014?
Licht- en geluidvervuiling worden verder bestreden met beperkte ingrepen, geen structurele ommekeer.
De educatieve projecten zijn hoofdzakelijk gericht op verkeersvaardigheden en veiligheidsaspecten. Duurzaamheid,
als bewuste keuze voor het STOP-principe, komt minder naar voren.
In het kader van de rijopleiding voor beginnende chauffeurs, worden de (positieve) ervaringen qua opleiding en
ondersteuning binnen de vrije rijopleiding (Start to Drive, Startpakket voor vrije begeleiders, On the Road) naar voor
gebracht. Er wordt geen enkele uitspraak gedaan welke richting men met de rijopleiding uit wil.
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 7
Wat ontbreekt?
•
•
•
De Gezinsbond heeft aangedrongen op de integratie van kindnorm-elementen bij de herziening van het fietsvademecum. De herziening wordt wel benoemd en de betrokkenheid van relevante actoren wordt in de verf gezet,
zonder evenwel de relevante actoren bij naam te naam. In de praktijk hebben we nog niets gehoord.
Vergroening autofiscaliteit geeft nog steeds geen erkenning aan het feit dat gezinnen bij uitstek gemeenschappelijke
gebruikers zijn van wagens.
Specifieke aandacht voor voetgangers ontbreekt quasi volledig.
Beleidsbrief ONDERWIJS
De Gezinsbond is tevreden dat er na jarenlange onderhandelingen enkele stappen vooruit zijn gezet in belangrijke dossiers zoals de hervorming van het
secundair onderwijs en maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsnoden. We delen de terechte bezorgdheid van het werkveld dat het
voldoende gewapend en voorbereid wil zijn om dit in praktijk te kunnen omzetten en dat voldoende middelen moeten voorzien worden. Tegelijk willen
we blijven benadrukken dat het uiteindelijke doel van de geplande hervormingen, de optimalisatie van het leer- en ontwikkelingsproces van alle
leerlingen, altijd centraal moet staan. Daarom zijn de genomen beslissingen voor ons slechts een eerste stap in de richting van een meer inclusief
onderwijssysteem dat leerlingen versterkt in hun talenten en rekening houdt met hun beperkingen.
De evaluatie van de beleidsbrief Onderwijs bevat de volgende thematische onderdelen:
•
specifieke noden in het onderwijs
•
betaalbaar onderwijs
•
hervorming van het secundair onderwijs
•
participatie van ouders en leerlingen
•
digitale kloof wegwerken
•
varia
1. Specifieke noden in het onderwijs
Positieve elementen
•
Gedeeltelijk positief
•
Wat ontbreekt?
•
Wat is negatief?
•
•
De engagementsverklaring over de inzet van buitenschoolse logopedie wil werken aan de versterking van de basiszorg
op school en het afremmen van de toenemende, niet altijd noodzakelijke, buitenschoolse hulpverlening.
Ontwerp van decreet betreffende belangrijke en noodzakelijke maatregelen voor leerlingen met specifieke
onderwijsbehoeften is een eerste stap in de richting van meer garanties voor de nodige zorg op maat, ook in het
gewoon onderwijs. Ook zonder diagnoses moet een antwoord worden geboden op zorgnoden.
Leerlingen met een beperking die niet aan het gemeenschappelijk curriculum kunnen voldoen, krijgen
geen inschrijvingsrecht.
Er is nog geen sprake van een globaal leerzorgkader.
We hebben begrip voor de extra aandacht en daardoor nieuw type voor leerlingen met autisme, maar vragen ons af
hoe dit rijmt met het streven naar de afbouw van het medisch-deficit model in de organisatie van het
onderwijs.
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 8
2. Betaalbaar onderwijs
Gedeeltelijk positief
Wat ontbreekt?
Wat is negatief?
Eerste stappen in de automatisering van de studietoelagen, maar slechts beperkt tot diegenen die er al beroep op deden.
•
Geen duidelijke richtlijnen of een ethische code over 'nieuwe' kosten voor ouders, zoals betalen voor middagtoezicht,
extra kosten bij digitalisering zoals aanschaf nieuwe media, printen van digitaal doorgestuurde oefeningen…
•
Er wordt geen werk gemaakt van een aanpassing van de studietoelagen voor hoger onderwijs en in functie van reële
kosten studierichting Secundair Onderwijs (SO).
•
Er is nog geen maximumfactuur in eerste graad SO.
•
Ouders van leerlingen met een beperking staan nog te vaak in de kou (bv. dyslexie software op school gratis, thuis
betalend).
•
Terugvordering school- of studietoelagen bij spijbelen is geen fair middel (want niet voor iedereen, financiële
problemen nemen toe) en geen efficiënt (spijbelcijfer stijgt) om spijbelen tegen te gaan.
3. Hervorming van het secundair onderwijs
Positieve elementen
Gedeeltelijk positief
•
•
Wat ontbreekt?
•
Wat is negatief?
•
Masterplan voor de hervorming secundair onderwijs met bredere eerste graad.
Er is aandacht voor het studiekeuzeproces, maar dit moet nog versterkt worden. De Gezinsbond vindt de verdere
uitwerking van initiatieven zoals onderwijskiezer.be, die ouders en leerlingen wegwijs maakt in het onderwijsaanbod en
de arbeidsmarkt en tegelijk een hulp kan zijn bij keuzeprocessen, erg belangrijk.
Het ontbreekt nog aan instrumenten die ouders meer inzicht geven in het proces van talentdetectie en
studie-oriëntering. Dit is nodig om te vermijden dat ouders hun eigen schoolcarrière als referentiekader blijven
gebruiken. Ouders hebben nog steeds een belangrijke invloed op de studiekeuze. Zeker in het licht van de geplande
hervormingen van het secundair onderwijs, waarbij de nieuwe structuur onvermijdelijk zal verschillen met de eigen
onderwijsloopbaan van ouders, is het noodzakelijk om het thuismilieu nauwer te betrekken bij het
studiekeuzeproces van hun kind. Een mentaliteitswijziging kan niet enkel met een verandering van structuur
bewerkstelligd worden.
De Gezinsbond vreest dat het voorliggend raamwerk opnieuw een hiërarchie zal creëren door de vrijheid van
scholen om al dan niet een domeinschool te worden en de mogelijkheid om niet op leerlingenniveau (remediëren wat
moeilijk is, uitdagen in wat goed loopt) te differentiëren, maar op groepsniveau (bv. A en B klas).
4. Participatie van ouders en leerlingen
Positieve elementen
Gedeeltelijk positief
Wat ontbreekt?
Ontwerpdecreet rechtspositie en participatie op school.
De initiatieven voor kleuterparticipatie willen ouders overtuigen van het belang van kleuteronderwijs, maar moeten
omgekeerd ook drempels voor ouders (cultureel, financieel, vervoer…) signaleren aan de overheid. Ondertussen zijn er
extra middelen voorzien om dit kleuteronderwijs beter uit te bouwen. Toch moet er nog verder worden ingezet op dit
onderwijs voor de allerjongsten, naast kleinere klasjes en voldoende personeel betekent dit ook extra
aandacht voor opvang voor- en na school, middagtoezicht, slaapmogelijkheden…
Er wordt geen onafhankelijke instantie opgericht die oordeelt bij betwistingen in het leerplichtonderwijs.
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 9
Wat is negatief?
De Gezinsbond rekent erop dat niet enkel leerlingen en ouders, maar ook scholen worden aangesproken op de
gedeelde verantwoordelijkheid in de aanpak van spijbelen. Het schoolklimaat (participatie, betrokkenheid) speelt
hierin een belangrijke rol. We herhalen dat het terugvorderen van school- en studietoelagen voor ons niet de
aangewezen weg is om het vertrouwen te herstellen. Pedagogische ondersteuning van ouders moet actief ingezet
worden.
5. Digitale kloof wegwerken
Positieve elementen
Gedeeltelijk positief
Wat ontbreekt?
•
•
•
•
•
De overheid neemt initiatief rond veilig ICT-gebruik en houdt met de ICT-monitor een vinger aan de pols bij scholen.
Het voornemen tot initiatieven voor meer coördinatie.
Niet enkel scholen, maar ook ouders moeten bevraagd en betrokken worden bij het ICT-beleid. De digitalisering op
school heeft immers ook veel impact op het thuismilieu (nodige materiaal, extra kosten, ondersteuning van ouders,
digitale communicatie met de school…)
Psychische en fysieke gezondheid van leerlingen verhogen: de Gezinsbond vraagt hier ook aandacht voor
gezondheidsaspecten die betrekking hebben op het gebruik van nieuwe media op school.
De Gezinsbond dringt aan op meer onderzoek m.b.t. stralingsnormen, rekening houdend met de kindnorm. Daarnaast
moeten leerlingen begeleid worden in het veilig en ergonomisch omgaan met media. Dit veronderstelt een
doordacht (houding, licht) en beperkt (afwisselende) gebruik.
6. Varia
Gedeeltelijk positief
•
Wat ontbreekt?
•
Begeleiding en ondersteuning van leerlingen versterken: de Gezinsbond is blij met de nauwe samenwerking
tussen onderwijs en welzijn rond het nieuwe decreet Integrale jeugdhulp. Om niet enkel sectoren, maar ook ouders en
leerlingen in deze nieuwe structuur te begeleiden, zal een gerichte communicatie op meerdere niveaus
noodzakelijk zijn. We herhalen dat de voorziene mogelijkheid tot trajectbegeleiding (contactpersoon) niet dezelfde
ondersteuning biedt dan een trajectbegeleider. Zeker de meer kwetsbare jongeren en hun ouders, vaak
geconfronteerd met een veelheid aan vragen en diverse hulpverleners, moeten kunnen rekenen op iemand die het hele
traject samen met hen opvolgt.
Bestaande einddoelen actualiseren en nieuwe eindtermen ontwikkelen: de nood aan een betere financiële en
economische geletterdheid is groot. De Gezinsbond hoopt dat een aanpassing van de eindtermen niet op zich laat
wachten.
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 10
Beleidsbrief WELZIJN
1. Huizen van het Kind
Gedeeltelijk positief
•
•
Wat ontbreekt?
•
•
•
•
Wat is negatief?
•
De Gezinsbond ondersteunt de bundeling van initiatieven preventieve gezinsondersteuning in de Huizen van het Kind,
maar heeft tegelijk nog een aantal bedenkingen over de concrete uitwerking.
De Huizen van het Kind kunnen een rol spelen in armoedebestrijding, maar de sterke focus op kansarmoede houdt
het gevaar van een dubbele drempel in: kansarme ouders voelen zich geviseerd m.b.t. opvoedingscapaciteiten,
andere ouders voelen zich niet aangesproken om steun te zoeken.
Er is geen waarborg voor ondersteuning van alle gezinnen door de te sterke focus op jonge gezinnen.
Er is geen waarborg voor het behoud van diversiteit in het aanbod om tegemoet te kunnen komen aan breed
vragenpalet van de ouders.
Er wordt te sterk gericht op huidige erkende en gesubsidieerde aanbod.
Er is geen duidelijke link/integratie met andere vormen van gezinsondersteuning (op vlak van wonen,
onderwijs, inkomen, arbeid,…)
Mogelijke spanning tussen 'dossier' en recht op anonimiteit van de ouders die een vraag hebben.
2. Kinderopvang
Positieve elementen
•
•
Gedeeltelijk positief
•
Wat ontbreekt?
•
•
Verdere uitvoering van het decreet opvang van baby's en peuters.
Staten-Generaal opvang van schoolkinderen in uitvoering van het regeerakkoord. Dit is een voorbereiding voor de
volgende Vlaamse Regering, nadat het decreet van baby's en peuters er is gekomen. Het decreet opvang van
schoolkinderen zou hier op voort moeten bouwen.
Het statuut voor onthaalouders en de inspanningen daarvoor worden vermeld, wat positief is. Er wordt echter gezegd
dat er nu gewacht moet worden op het federale niveau. In de federale beleidsbrief Werk staat net het omgekeerde en
wordt verwezen naar de gemeenschappen. Het is onduidelijk wie hier nu verantwoordelijk is voor het feit dat
dit statuut er nog niet is (het zou er al lang moeten geweest zijn).
Er is geen vermelding van het lokaal loket kinderopvang in het stukje over het decreet baby's en peuters. Is het de
bedoeling dit nog deze legislatuur te implementeren? De rol daarvan is zeer belangrijk voor ouders die hun weg niet
vinden in hun zoektocht naar kinderopvang of het zelf berekenen van hun ouderbijdrage.
Er is ook geen vermelding van de zelfberekening van de ouderbijdrage; nochtans een zeer groot project dat van
start ging op 1 december 2013 en in orde moest zijn voor alle ouders die nu gebruik maken van opvang op 1 januari.
Het is de eerste keer dat men voor de zorgsector ouders zelf hun bijdrage laat berekenen en het is belangrijk dat dit
systeem correct en laagdrempelig is..
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 11
3. Overige beleidsvoornemens
Positieve elementen
•
•
•
Gedeeltelijk positief
•
•
•
Wat ontbreekt?
•
•
•
Pleegzorg: het nieuwe pleegzorgdecreet en de uitvoeringsbesluiten maken werk van één pleegzorgkader en
financieringssysteem (vanaf 01/01/2014). De focus ligt op alle doelgroepen en problematieken. Er is aandacht voor
actieve participatie van ouders, pleeggezinnen en –kinderen of volwassen pleeggasten. In de beleidsbrief wordt de
nadruk gelegd op het belang van een zorgzaam en kwaliteitsvol transitieproces en er wordt voorzien in een
communicatiecampagne. Uiteraard zal uit een evaluatie van het decreet moeten blijken of de doelstellingen
gerealiseerd worden, maar het feit dat het decreet er is en van start gaat is positief.
Voornemen om de online rechtenverkenner verder te ontwikkelen zodat gezinnen beter geïnformeerd worden over hun
rechten.
De aankondiging van een tweede gezinsconferentie in samenwerking van de Gezinsbond en Kind & Gezin rond het
thema “Gezinsbeleid in Vlaanderen: bereik en beleving”.
Het decreet gegevensdeling wordt de sokkel voor een gecoördineerde uitbouw van een (e-)Zorgzaam Vlaanderen.
De verhouding met het federale systeem van e-health blijft echter onduidelijk.
De beleidsbrief vermeldt de nauwe betrokkenheid van het middenveld, de academische wereld en de gebruikers bij
beleidsvoorbereiding en -evaluatie om zo tot een gedragen welzijns- en gezondheidsbeleid te komen. Adviesraden,
informele fora en ad hoc-werkgroepen worden vermeld. De Gezinsbond vindt dit positief, maar stelt zich de vraag of
de inspraak van het middenveld en gebruikers via het huidige systeem voldoende gegarandeerd is.
De wil om rechten automatisch toe te kennen is fundamenteel aanwezig, maar de concrete uitwerking
sleept aan. De beleidsbrief voorziet een betere uitwisseling van informatie tussen diensten zodat mensen eenvoudiger
en sneller hun sociale rechten kunnen uitoefenen en dat rechten zoveel mogelijk automatisch moeten toegekend
worden.
Vlaamse sociale bescherming: in 2012 en begin 2013 werden uitvoeringsbesluiten opgemaakt voor de
zorgverzekering, de kind-premie en de maximumfactuur in de thuiszorg. Maar omwille van de budgettaire context
werden de procedure van goedkeuring van deze uitvoeringsbesluiten en het verdere uitvoeringsproces on hold
geplaatst. Ook de uitwerking van de Vlaamse hospitalisatieverzekering en de begrenzing van de kosten in de
residentiële ouderenzorg werden on hold geplaatst. In de beleidsbrief wordt geen nieuw tijdpad voor deze
maatregelen voorop gesteld, noch wordt er duidelijkheid verschaft over de financiering in de toekomst.
Invoering van Persoonsvolgende financiering: dit strategisch project wordt omschreven als hét sleutelproject dat
de toekomst van de zorg en ondersteuning voor Personen met een handicap in Vlaanderen zal bepalen. De principiële
erkenning is er en het zou ingevoerd worden vanaf begin 2015. Toch wordt er met geen woord gerept over hoe dit alles
zal gefinancierd worden. Er is tevens onduidelijkheid over hoe het huidige PAB zal geïntegreerd worden in het
persoonsvolgend budget. Er worden maatregelen aangekondigd om de administratieve lasten voor de PABbudgethouder en de overheid tot een minimum herleiden, zonder dat duidelijk is wat die maatregelen inhouden.
Mantelzorg: mantelzorgers worden in de beleidsbrief steeds in één adem genoemd met vrijwilligers en meestal in het
kader van ouderenzorg. Er wordt op gewezen dat hun inbreng maakt dat thuiszorg vaak een reële en haalbare
mogelijkheid is en de solidariteit van mantelzorgers en vrijwilligers worden genoemd als één van de antwoorden op
stijgende zorgvragen. Wat vrijwilligers betreft, zien we dat het ondersteunen van hun inbreng vorm krijgt. In het
woonzorgdecreet bijvoorbeeld wordt de kracht van de vrijwilligers bestendigd in de diensten voor gastopvang en
oppashulp en zien we een uitbreiding van het urencontigent. Wat mantelzorgers binnen de familie betreft, zien
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 12
•
•
Wat is negatief?
•
we echter geen concrete beleidsvoornemens om hun rol te versterken.
Een duidelijke visie op de Vlaamse kinderbijslag en een engagement om deze belangrijke tegemoetkoming
aan gezinnen met kinderen te verbeteren na de bevoegdheidsoverheveling van het federale niveau naar de
Gemeenschappen voorzien tegen half 2014.
De nieuwe bijdrageregeling voor gezinszorg is er nog steeds niet. Zolang de maximumfactuur er niet is kunnen
de nieuwe automatisch berekende bijdragen niet worden ingevoerd.
De lang beloofde kindpremie wordt niet gerealiseerd.
Beleidsbrief WERK
Positieve elementen
•
•
•
Gedeeltelijk positief
•
•
•
•
•
Wat ontbreekt?
•
Wat is negatief?
•
Het aanpakken van de jongerenwerkloosheid is een prioriteit (uitvoeren Jeugdgarantieplan), en dit op een
gedifferentieerde wijze, op maat van de werkzoekende. Er is vooral aandacht voor jongeren die ver af staan van de
arbeidsmarkt.
Er is aandacht voor werkbaar werk.
Men wil meer inzetten op individuele trajecten met gedifferentieerde aanpak, afhankelijk van de afstand tot de
arbeidsmarkt.
Men neemt zich voor om de werk-welzijnstrajecten verder te zetten.
Er is aandacht voor de problematiek van de allochtone werkloosheid, die extreem hoog is, en zelfs is toegenomen. Er
worden ook mogelijke oplossingen zoals taalopleidingen enerzijds en werken aan een diversiteitsbeleid in
ondernemingen en een actieplan tegen bestrijding van arbeidsgerelateerde discriminatie anderzijds opgesomd. Toch
krijgt het reusachtige probleem niet de plaats die het verdient in deze beleidsbrief en de maatregelen die
discriminatie tegen moeten gaan zijn te beperkt.
Heel de beleidsbrief 'ademt' het competentiedenken uit. Dit is op zich niet negatief, maar of dit een verbetering is,
hangt af van het feit of werkzoekenden (ook de meest kwetsbare) en werkgevers 'mee' zijn in het verhaal.
De nieuwe aanpak voor het erkennen van Elders Verworven Competenties (EVC’s): het is niet duidelijk of dit een
meerwaarde zal betekenen voor bijvoorbeeld herintreders en vroegtijdige schoolverlaters.
Er zijn heel veel online-tools die werkzoekenden kunnen gebruiken voor hun eigen zoekproces en beheer van hun
competenties, maar is er nog voldoende aandacht voor hen die deze digitale vaardigheden niet hebben?
Er is geen aandacht voor of vermelding van de problematiek werk en gezin in het algemeen noch in het
activeringsverhaal.
De heroriëntering van de aanmoedigingspremies blijft nog steeds vaag; er is geen informatie over welke
richting dit uitgaat. Er is ook geen garantie dat de zorgverloven gespaard zullen worden, ondanks groeiende
zorgnoden en vermaatschappelijking van de zorg.
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 13
Beleidsbrief WONEN
Positieve elementen
•
Gedeeltelijk positief
•
•
•
•
•
•
•
Wat ontbreekt?
•
•
•
•
Opvolging van het sociaal objectief om voldoende sociale huur- en koopwoningen te realiseren. Ook bijkomende
middelen om het sociaal huurpatrimonium verder te renoveren.
De verdere impulsen naar en schaalvergroting van de sociale verhuurkantoren.
De optrekking van het toegelaten inkomen voor de sociale huur tot het eerste deciel arbeidsinkomens is realistisch.
De uniformisering van de ontleningsvoorwaarden bij het Vlaams Woningfonds en Vlaamse Maatschappij voor Sociaal
Wonen en VMSW kan positief bekeken worden. De voorziene middelenverhoging is te beperkt tegenover de
vraag.
Co-ouderschap wordt uitdrukkelijk als parameter in een aantal situaties gebruikt, maar het blijft onduidelijk wat de
draagwijdte is van de formulering "evenwichtig" co-ouderschap.
De omzetting van de voorrangsregeling voor kwetsbare groepen in de sociale huur naar een versnelde toewijzing
binnen een afgebakend contingent beveiligt een te absolute toewijzing, maar dreigt snel aan het vooropgestelde
maximum van 5 % te zitten.
Het Fonds ter preventie van de uithuiszettingen wordt nu opgestart om in eerste instantie de
verhuurinkomsten van de eigenaar veilig te stellen. Dat is positief voor de verhuurder en een mogelijke
stimulans voor de huurmarkt, maar het is in tegenstelling met de oorspronkelijke opzet om de huurder te
beschermen.
De beleidsbrief vermeldt dat de presentatie van het Woonbeleidsplan Vlaanderen 2050 wordt aangekondigd
voor eind 2013. Het Woonbeleidsplan moet het langetermijnperspectief aangeven, maar werd tot nu niet
voorgesteld: afwachten of dit nog deze legislatuur lukt. Het is twijfelachtig of het nog vóór de verkiezingen
bekrachtigd kan worden.
Er wordt werk gemaakt van de integratie van de verschillende huursubsidiestelsels. Waar zitten de garanties
dat dit niet zal leiden tot verdoken huurprijsverhogingen?
Preventieve woonbegeleiding van huurders is te minimaal. Het ontbreekt aan een globaal en proactief
kader, vooral voor de private huursector.
De problematiek van uithuiszettingen gaat breder dan enkel het pas opgerichte Fonds. Er is geen totaalvisie
met bijvoorbeeld aandacht voor uithuiszetting van gezinnen met kinderen of uithuiszetting in de winterperiode.
Het volgende belangrijke thema wordt over de verkiezingen getild: de bestendiging dan wel aanpassing
van de woonbonus.
Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 14

Download Report