Mag1010 | | Verlichting auteur Harrie Heemskerk Inleveren en recycling oude verlichtingsproducten nu echt verplicht Grote opmars ledverlichting in infrastructuur en utiliteit Ledverlichting breekt verrassend snel door. Producenten dachten in 2012 nog dat een grootschalige overgang naar ledverlichting nog jaren zou duren. Maar uit cijfers van Stichting LightRec bleek afgelopen jaar al dat de verkoop van ledlampen het jaar ervoor met 37 procent was gestegen. De cijfers over 2013 zijn nog niet bekend, maar dat dit percentage nog hoger is staat vrijwel vast. Ondanks de e conomische recessie. Hierbij gaat het vooral om integrale armaturen, inclusief voorschakelapparatuur en een niet-verwisselbare ledbron. De bron gaat immers net zo lang mee als de armatuur. Met deze zogeheten ledinaires zijn bestaande tl- en pl-installaties snel te renoveren en vooral te verduurzamen. De oude verlichtingsproducten die daarbij worden afgedankt procent, zo heeft de Nederlandse Licht Associatie (NLA) bevatten heel wat stoffen die schadelijk zijn voor het milieu. berekend. Hiermee zijn de investeringen ook bij de huidige Daarom moeten ze worden ingezameld voor recycling, ook economische omstandigheden snel terugverdiend. De licht- door de installateur. Sinds begin dit jaar is dat expliciet sensoren in zo’n intelligent en duurzaam verlichtingssysteem verplicht, zegt manager Jeroen Bartels van de Stichting reageren op de hoeveelheid daglicht in een ruimte. Hierop LightRec. wordt de hoeveelheid kunstlicht automatisch afgestemd. “Twee jaar geleden dachten we nog dat het tien jaar zou duren voordat ook tl- en pl-verlichting in gebouwen door ledverlichting zou worden vervangen” En de aanwezigheidsdetectie schakelt het licht helemaal uit wanneer er niemand meer in de ruimte aanwezig is. De detectie zorgt er ook voor dat de lampen automatisch worden ingeschakeld, wanneer iemand bij nacht het pand betreedt. Over de technologie en de vele normen die op verlichtingsproducten en -installaties van toepassing zijn, staat meer Bij het ontwerpen en installeren van dergelijke te lezen in het voorgaande artikel in dit Dossier Verlichting. lichtsystemen moet rekening worden gehouden met de Dit artikel beperkt zich tot de markt en de aanpak van de functie en indeling van de ruimte, en de bezoekfrequentie. verplichte recycling van bestaande verlichtingsinstallaties, Hierdoor schijnt het licht alleen op die plaatsen waar het die worden vervangen door duurzame en innovatieve nodig is. Na een verbouwing, renovatie of herstructurering ledsystemen. van een pand is het zaak het lichtsysteem te laten testen en inregelen door een lichtadviseur, aldus de NLA. Want 24 Utiliteit hierbij gaat het nog vaak mis, en dan worden de berekende De haalbare besparingen door toepassing van led rendementen niet waargemaakt (lees meer hierover in het verlichting in de utiliteit kunnen oplopen tot wel zeventig voorgaande artikel). Mag1010 | 04 | 2014 Verlichting | ‘Electric Avenue’ | Mag1010 Heijmans Wegen in Eindhoven was het afgelopen jaar de grootste inzamelaar van afgedankte verlichting in de infrastructuur en de openbare ruimte. Tweede van rechts is Duurzaamheid, veiligheid, comfort en rendement gaan samen. Dat is de overtuiging bedrijfsleider techniek en mobiliteit John Cuppen. van het hele Heijmans-concern. Ook – of misschien wel juist – in een tijd van recessie, zo vertelde bestuursvoorzitter Bert van der Els al eerder in Mag1010: Infrastructuur “Natuurlijk is de recessie een probleem, daar moeten we ernstig rekening mee De opmars van ledverlichting in de infrastructuur en open- houden. Maar daardoor mogen we ons niet laten afleiden van onze visie voor de bare ruimte gaat mogelijk nog sneller dan in de utiliteit, langere termijn. Recessie of niet, we gaan naar een bouw- en installatietechnische aldus de voorzichtige inschatting van bedrijfsleider toekomst waarin duurzaamheid, veiligheid en comfort samengaan met rendement techniek en mobiliteit John Cuppen van Heijmans Wegen voor alle schakels in de bouw- en installatieketen, zowel in de infrastructuur als in in Eindhoven: de utiliteit. Dat is een ontwikkeling die niet is tegen te houden, die waarschijnlijk “Niet alleen in de openbare verlichting wordt er massaal zelfs nodig is om juist uit diezelfde recessie te komen.” overgegaan op ledverlichting, maar ook op sportcomplexen, parkeer- en opslagterreinen, en alle andere verlichte bui- De onderneming als geheel is op verschillende manieren gericht op ‘smart tenaccommodaties in steden en dorpen. En in de verkeers- energy’ en ‘smart grids’. Zo heeft Heijmans Bouw de afgelopen jaren al heel wat regel- en – managementsystemen, de bewegwijzering en de energieneutrale bouw- en renovatieprojecten opgeleverd. matrixborden langs en boven de wegen.” Heijmans Wegen sluit daar direct bij aan. Tijdens de vakbeurs Sustainability Heijmans Wegen werd het afgelopen jaar door inzamelings- (= duurzaamheid) in Den Bosch presenteerde het concern twee jaar geleden al organisatie Wecycle uitgeroepen tot haar grootste aanbieder de duurzame en integrale ‘Electric Avenue’. Dat is een wegennet dat niet alleen van afgedankte verlichtingsproducten. Door Heijmans’ energie kost, maar ook oplevert uit zonlicht, wind, water en de beweging van het dochterondernemingen in de bouw- en installatietechniek verkeer. Samen met de technische universiteiten en instituten wordt daar volop worden ook in de utiliteitsbouw verouderde lichtinstallaties onderzoek naar gedaan door de afdeling Innovatie & Communicatie. in toenemend tempo vervangen door meer duurzame en besparende systemen. Mag1010 | 04 | 2014 25 Verlichting | | Mag1010 De opmars van ledinaires gaat het snelst in de openbare ruimte en utiliteit. Ledinaires zijn integrale armaturen inclusief voorschakelapparatuur, optieken en niet- verwisselbare ledbron. De lamp gaat immers net zo lang mee als de armatuur. Zelfs nog niet afgeschreven verlichtingsinstallaties worden met ledinaires snel en met rendement gerenoveerd. bestemmings- en renovatieprojecten. Vooral in de jongere generatie energiezuinige lichtbronnen, armaturen, voor schakelapparatuur en besturingssystemen die hierbij worden afgedankt zitten stoffen die schadelijk zijn voor het milieu. Bovendien zijn de grondstoffen en materialen waaruit ze zijn vervaardigd ook nog eens eindig en kostbaar. Dus dienen ze door recycling te worden teruggewonnen. Maar vooral met “De opmars van ledverlichting in de infrastructuur en openbare ruimte gaat mogelijk nog sneller dan in de utiliteit” Renovatie armaturen gebeurt dat nog veel te weinig, zo meldt Wecycle. LightRec De opmars van spaarlampen, met een veel kortere levensduur dan leds, was voor de overheid een aantal jaren geleden reden om de markt te stimuleren een In dit professionele circuit is de verkoop van gasontla- breed systeem voor de inzameling en het hergebruik van dingslampen – zoals tl-buizen en spaarlampen – over de afgedankte lichtbronnen op te zetten. De producenten afgelopen drie jaar nagenoeg gehalveerd, meldt LightRec. en importeurs van lampen en voorschakelapparatuur zijn De stijging van de verkoop van ledverlichting komt dan ook nu zelfs verplicht ervoor te zorgen dat deze producten zeker niet alleen uit nieuwbouw, maar meer nog uit her- na afdank worden ingezameld en gerecycled. Zij richtten Niet alleen fabrikanten en importeurs, maar ook installateurs zijn sinds begin dit jaar expliciet verplicht mee te werken aan de inzameling van afgedankt verlichtingsproducten. Ze mogen er ook mee naar de milieustraat. Mag1010 | 04 | 2014 27 Mag1010 | | Verlichting auteur Harrie Heemskerk Voor de wereldberoemde fresco’s in de Sixtijnse Kapel in Rome heeft Osram leds ontwikkeld die de kunstwerken helder verlichten zonder ze te beschadigen. De installatie laat veel hogere lichtwaardes toe en verbruikt 60 procent minder energie. De installatie bevat 7000 leds, die een aanmerkelijk zachter licht geven dan andere vormen van kunstlicht. Met een lichtsterkte van 50 tot 100 lux (voorheen 5 tot 10 lux) zijn de kunstwerken op hun mooist te zien. daartoe de Stichting LightRec op, die de inzameling en recycling laat uitvoeren door Wecycle. “De installateur die verzuimt inzameling en recycling te regelen handelt niet alleen tegen de afvalstoffen wetgeving, maar ook in strijd met het Bouwbesluit” houdskosten wordt ook verlichting vervangen die nog niet is afgeschreven. De terugverdientijd is korter. Dat is een rekensom die ook door gebouweigenaren al snel is gemaakt.” Dit betekent dat niet alleen de conventionele lichtbronnen worden afgedankt, maar meteen ook de complete arma turen. De hoeveelheid door Wecycle ingezamelde lichtbronnen groeit nog altijd gestaag, maar van alle afgedankte 28 Ook uit de cijfers van LightRec blijkt dat de snelle stijging professionele armaturen en voorschakelapparatuur kwam van de verkoop van ledlampen vooral te danken is aan de het afgelopen jaar naar schatting slechts twintig procent via installatie ervan in de openbare ruimte. Gemeenten gaan het inzamelsysteem terug. versneld over op ledverlichting om energie te besparen en Dat percentage moet omhoog, aldus de stichting, want een energiekosten te drukken. Steeds vaker maken ze daarbij onjuiste verwerking kan schadelijk zijn voor het milieu. Veel gebruik van de genoemde ledinaires. Deze worden als één installateurs verkopen hun oude armaturen bijvoorbeeld nog geheel geïnstalleerd. De verkoop van het aantal ledinaires aan de handel in gebruikte metalen of geven ze mee met het steeg in 2012 al met 45 procent.Mede hierdoor gaat de sloopafval. Hierdoor kan niet worden gegarandeerd dat de led-opmars ook in de utiliteit steeds sneller. armaturen de juiste verwerking ondergaan. En dat is volgens Manager Jeroen Bartels van LightRec hierover: “Twee jaar LightRec hard nodig. geleden dachten we nog dat het tien jaar zou duren voordat Bartels:“Oude armaturen, condensatoren en voorschakel ook tl- en pl-verlichting in gebouwen op enige schaal door apparatuur kunnen bijzonder schadelijk zijn voor het milieu ledverlichting zou worden vervangen. Nu denken we dat het als ze niet op de juiste manier worden verwerkt. We roepen veel sneller gaat. Vanwege de lagere energie- en onder- installateurs op om ook die, net als de oude lampen, in te Mag1010 | 04 | 2014 Verlichting | | Mag1010 leveren voor recycling. Energiezuinige verlichting is tot meer regelen handelt niet alleen tegen de afvalstoffenwetgeving, dan negentig procent te recyclen.” maar ook in strijd met het Bouwbesluit. Sinds begin van dit jaar is expliciet opgenomen dat vlakglas, lampen en Verplicht en in bestek armaturen op de juiste manier moeten worden aangeboden Alle importeurs en producenten van energiezuinige voor recycling”, aldus Jeroen Bartels. verlichting als tl-buizen en spaarlampen, en de armaturen Tot slot acht hij het van belang dat ook gebouweigenaren en voorschakelapparatuur hiervoor, zijn nu verplicht zich aan de inzameling opnemen in hun bestekken voor verbouw of te sluiten bij LightRec. Dit is vastgelegd in een Algemeen renovatie. En dat hierop wordt toegezien: “We bekijken op Verbindend Verklaring die begin dit jaar is goedgekeurd dit moment of we een standaardregel kunnen opstellen die door het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Inmiddels gemakkelijk kan worden overgenomen in contracten.” zijn meer dan 400 producenten en importeurs van lampen deelnemer in deze stichting. De groei van het aantal Heijmans Wegen deelnemers is vooral te verklaren door een opkomend aantal Los van plicht of bestek doet Heijmans de inzameling al producenten en importeurs van ledverlichting. een aantal jaren. Niet alleen in de infrastructuur, maar ook bij gebouwinstallaties.Dat gebeurt in het kader van het De elektrotechnische installateurs dienen op hun beurt strategisch concernbeleid op het gebied van duurzaam en de afgedankte verlichtingsproducten in te zamelen bij dus maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), zegt vervanging en renovatie. Zij hebben de keuze deze te laten bedrijfsleider John Cuppen: ophalen door Wecycle of ze in te leveren bij hun leverancier, “We zijn een voorbeeldbedrijf op het gebied van innovatie de technische groothandel of de importeur. Die kan ze bij en verduurzaming. Daarin hebben we ook een eigen voldoende grote hoeveelheden ook gratis laten ophalen door verantwoordelijkheid.” Wecycle. “De installateur die verzuimt inzameling en recycling te Heijmans Wegen houdt zich niet alleen bezig met de aanleg Wecycle: ‘Tijd voor een bakkie’ Via publiciteit en vakbeurzen is de slogan ‘Tijd voor een bakkie’ van Wecycle inmiddels een bekende in de elektrotechniek. De slagzin verwijst naar de inzamelbakken die Wecycle door het hele land plaatst bij elektrotechnische installatiebedrijven en andere inzamelpunten. En naar de kopjes koffie met gebak die de organisatie uitdeelt aan enthousiaste inzamelaars. In deze campagne staat de inzameling van afgedankte professionele verlichting centraal. De inzameling van consumentenverlichting verloopt langs andere kanalen. 10 miljoen kilo Bij sloop- en renovatie van elektrotechnische installaties komt naar schatting jaarlijks 10 miljoen kilo oud verlichtingsmateriaal vrij. In 2012 ging nog slechts twintig procent daarvan naar het inzamelsysteem van Wecycle. Het afgelopen jaar zamelden de nu meer dan vierhonderd installatie bedrijven naar schatting zo’n 3,5 miljoen kilo energiezuinige lampen en armaturen in. Dat is ruim 30 procent. De definitieve cijfers worden een dezer dagen bekend. Wecycle biedt alle installateurs die afgedankte verlichting afgeven een eigen extranet-pagina aan waar zij gratis informatie- en promotiemateriaal kunnen bestellen. Ook worden ze op de hoogte gehouden van alle acties. Indien gewenst, worden ze ook gratis vermeld op de WecycleZoeker. Het bedrijf is dan voor iedereen te vinden als partner van Wecycle. www.wecycle.nl/zakelijk Mag1010 | 04 | 2014 29 Mag1010 | | Verlichting auteur Harrie Heemskerk En daar komt nog meer bij kijken: “Op de eerste plaats is MVO is meetbaar het belangrijk om alle medewerkers bewust te maken en De mate van maatschappelijk verantwoord ondernemen, ofwel de plaats op de je goed borgen, controleren en inpassen in je bestaande ‘MVO-ladder’, kan nu aan een objectieve en onafhankelijke maatstaf worden afge- bedrijfsprocessen. Het implementeren in de bedrijfsvoering meten, namelijk de norm NEN-ISO 26000 met de titel ‘Richtlijn voor de maatschap- kost tijd en geld. Maar is dat eenmaal gebeurd en loopt het pelijke verantwoordelijkheid van organisaties’. goed, dan is de inzameling kostenneutraal.” te houden, anders werkt het hele systeem niet. Dat moet In het kader hiervan kan door een bedrijf of organisatie een zogeheten zelfverklaring worden opgesteld aan de hand van de Nederlandse Praktijkrichtlijn NPR 9026. Een Certificeren register van deze bedrijven wordt door NEN gepubliceerd. Daarnaast heeft NEN Sterker nog, dan kan het ook geld gaan opleveren. Bedrijfs- verschillende praktijkgidsen en cursussen op het gebied van MVO. leider Cuppen: “Steeds meer opdrachtgevers, vooral gemeenten en over- www.nen.nl/elektrotechniek heidsorganisaties als de Rijksgebouwendienst of Rijkswaterstaat, eisen van hun aannemers dat zij duurzaam met hun afvalstromen omgaan. Dit in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen” van wegen, maar ook met alle infrastructurele instal latietechniek eromheen, zo legt hij verder uit: “En dat doen Om opdrachtgevers te garanderen dit ook werkelijk te doen, heeft het hele Heijmans-concern de inzameling van al haar we in álle openbare ruimtes, dus ook in de binnensteden, afgedankte installatiematerialen tot onderdeel gemaakt van in parken en op pleinen, op sportcomplexen, en rondom een duurzaam bedrijfsafvalstoffenplan. scholen en andere gebouwen.” “Want duurzaamheid is één van de peilers van onze Licht en verlichting, het onderwerp van dit dossier, speelt strategie voor de toekomst. Dat uiten wij ook regelmatig. binnen dit activiteitenpakket een hoofdrol. Het gevolg is dat er op ons wordt gelet. Maken we dit wel “We zijn een voorbeeldbedrijf op het gebied van innovatie en verduurzaming. Daarbij hebben we ook een eigen verantwoordelijkheid” waar? Daarom moeten MVO en duurzaamheid meetbaar en aantoonbaar zijn, en worden getoetst en zelfs gecertificeerd op basis van normen (zie kader).” Ook MKB-installatiebedrijven Borging van kwaliteit en duurzaamheid. Dit wordt niet alleen Smart grids door de overheid geëist, maar in toenemende mate ook door Waar mogelijk wordt verlichting langs wegen, in de open- private opdrachtgevers. Cuppen is ervan overtuigd dat ze dit bare ruimte en in gebouwen door Heijmans ontworpen en dus ook zullen gaan eisen van de MKB-installatiebedrijven: geïnstalleerd als integraal onderdeel van innovatieve en “Als je je hele inzamelbeleid, ook op het gebied van duurzame installaties, ofwel smart grids. Zowel bij nieuw- verlichting, goed integreert in je bedrijfsprocessen en in bouw als bij renovatie, en in het kader van onderhouds- en de certificering van je veiligheid (VCA), kwaliteit (ISO) en energieprestatiecontracten. Dit betekent dat er binnen elektrotechnische vakbekwaamheid (Stipel, Komo, Sei, deze 7600 medewerkers tellende multidisciplinaire Sterkin), zal het uiteindelijk meer opleveren dan het kost.” onderneming ieder jaar een niet te schatten hoeveelheid verlichtingsmateriaal wordt vervangen. Want duurzaamheid is niet vrijblijvend, het moet ook bedrijfseconomisch verantwoord zijn. John Cuppen daarover: Inzamelen rendabel “En dat is het ook, zij het over een wat langere termijn. Dat moet allemaal worden ingezameld en gerecycled. John Daarom zijn we trots op de Gouden Bakkie-onderscheiding Cuppen verzekert dat dit uiteindelijk kostenneutraal en zelfs van Wecycle.” winstgevend kan zijn. Niet alleen voor een groot concern als Heijmans, maar ook voor het MKB-installatiebedrijf: “De diensten van Wecycle, zoals het plaatsen en weer ophalen van scheidingscontainers, gratis. Maar het installatiebedrijf moet zelf ook investeren in de inzameling op het werk, de afvoer naar het eigen bedrijf, en de opslagruimte voor de containers daar.” 30 n Mag1010 | 04 | 2014
© Copyright 2024 ExpyDoc
