Link: NRC artikel over de openbare ruimte in Rotterdam

Veel gebouwen, weinig visie
Het wederopbouwplan ‘Van Traa’ beoogde een open, groene ruit in het centrum van Rotterdam. Dat is mislukt,
schrijft Paulien Caspers. Met als gevolg een stad zonder oog voor geschiedenis en beelden, zonder hart en ziel.
H
sers en voetgangers. Een kerktoren en een
molen komen voorbij. Allerlei boten varen
door de stad. Kleine exemplaren, waarvoor bruggen open moeten, grotere in de
Maas. Goederen worden op de kade gezet
en weer verder getransporteerd. Mannen
in hemdsmouwen laden trossen bananen
uit, kranen halen vrachten hout uit de
buik van een schip.
In 1940 valt daar in één keer een groot
gat in. Het gat begint bij de Westersingel,
loopt door naar het oosten tot voorbij de
Goudsesingel en naar het zuiden tot aan
de rivier. Een enorme kale vlakte met een
paar resten: onder andere het postkantoor en het stadhuis. Van wat er nog overeind staat wordt het meeste gesloopt, vaak
tegen de zin van de bewoners in.
Vrij snel komt het bestuur met een wederopbouwplan: het plan ‘Van Traa’. Dat
is opgezet als een soort ruit. De bovenkant
wordt gevormd door het Weena, de onderkant door de Boompjes. In het westen
loopt de Westersingel en in het oosten de
Goudsesingel. Midden erdoorheen, van
noord naar zuid, komt de Coolsingel, die
nu het centrum vormt. Dwars erop loopt
de Blaak. Deze nieuwe assen zijn breed
opgezet, bestemd voor autoverkeer. Ze
zijn als parkway s bedoeld, dus beplant
met meerdere rijen bomen.
Het eind van de Coolsingel kwam uit op
de Leuvehaven en gaf een zicht op de rivier. Dit moest open blijven. In één vak ligt
het Schouwburgplein, dat wordt geflankeerd door de schouwburg en de Doelen.
In 1953 wordt de Lijnbaan geopend. Een
kruis van twee straten, omzoomd door lage blokken met winkels, alleen bestemd
voor voetgangers. De (lange) Lijnbaan ligt
in dezelfde richting als de Coolsingel en
Westersingel. De Korte Lijnbaan staat hier
haaks op en verbindt het stadhuis met het
Kruisplein. Een belangrijk element, want
dit smeedt oud en nieuw aan elkaar.
W
De Wilhelminapier in Rotterdam
gangspunten worden genegeerd. Bijvoorbeeld de groene parkways. Waar zijn de
bomen op het Weena? Die hadden er al
zestig jaar kunnen staan, dan waren het
nu volgroeide exemplaren met flinke kruinen. ‘Het venster op de rivier’, je ziet er
weinig meer van.
Men gebruikt het plan alleen als abstract
raster en zet het vol met gebouwen. Overal
verrijzen kolossen: de nieuwe Markthal,
Calypso, Red Apple, Montevideo. Maar het
zijn incidenten, ze missen samenhang.
Een schrijnend voorbeeld is de Kop van
Zuid. Hier staat een verzameling torens,
misschien indrukwekkend op afstand,
maar op straatniveau is het gebied onherbergzaam. Het is ingericht op autoverkeer,
winderig, onaantrekkelijk voor voetgangers. Een gemiste kans.
Wordt het niet eens tijd dat er een stedenbouwkundig plan wordt gemaakt
waarin ook het verleden een rol speelt en
waarin er een samenhangend systeem van
goede openbare ruimtes centraal staat?
Paulien Caspers is inwoner van Rotterdam.
Ze is architect en specialiseert zich in stedenbouwkundig-, landschaps- en tuinontwerp.
at gebeurt er nu? Het goede van
het Wederopbouwplan gaat verloren, omdat belangrijke uit-
FOTO HOLLANDSE HOOGTE
et beeld van Zadkine, ‘de
verwoeste stad’, is het
symbool van wat er met
Rotterdam is gebeurd in
1940: de vernietiging van
de kern van de stad, een
catastrofe. In het moderne Rotterdam lijkt
er echter nauwelijks meer plaats te zijn
voor dit prachtige, expressieve beeld.
Weggestopt in een hoekje tussen bankgebouw en Scheepvaartmuseum is het nauwelijks te zien. Dit soort onverschilligheid,
gekoppeld aan pragmatisme (het beeld
moest ooit wijken voor de bouw van het
Scheepvaartmuseum), tekent de manier
waarop het bestuur van de stad omgaat
met haar beelden, gebouwen en verleden.
Men kijkt niet naar de historie bij de stadsplanning. En ook niet naar de samenhang
van stad, gebouwen en beelden. Deze aanpak leidt tot een kaal, sfeerloos en rommelig geheel. Werkelijk een stad zonder hart
en ziel. Zijn wij daar als Rotterdammers tevreden mee?
Tot aan de Tweede Wereldoorlog was
Rotterdam een levendig geheel van straten, pleinen en grachten. Dit is goed te
zien op een filmpje uit 1930 van Andor von
Barsy (te bekijken op YouTube). Over de
oude Maasbrug – een stalen koker van vakwerk – rijdt een tram. Je ziet karren door
paarden voortgetrokken, een auto, fiet-

Download Report