Erkenningsnummer P708430 Wingerdstraat 14, 3000 Leuven Tel. 016/28.47.90 — Fax. 016/20.44.45 V.U.: P. Coosemans, Schoolbergenstraat 165, 3010 Kessel-Lo Driemaandelijkse huiskrant van het Woon- en Zorgcentrum De Wingerd NIEUW IN DAGCENTRA BELGIE(N) - BELGIQUE In deze editie: Wingerd ¤ Kleinschalige groepswoningen voor dementerende ouderen ¤ Zorgflats voor echtparen ¤ Centra voor Dagverzorging & Kortverblijf ¤ Lokaal Dienstencentrum Wijnveld ¤ Expertisecentrum Dementie Vlaams Brabant — MEMO PB- PP B-22444 Woonzorgnet Dijleland Edito: Thuisondersteunende diensten Interview: Over welzijn... Interview: Muziektherapie Wijnveld Expo: Pressed Flower Art Algemeen beleid: Winkelproject 100 jaar Groote Oorlog In Beeld: Speelweek Poëzie: September Preekstoel: Zr. Lieve Impe Mariaviering MEMOmorabel Vrijwilligers: ‘new style’ In Cijfers Colofon 1 2 3 4 4 4 5 5 6 6 7 8 8 8 KORT VERBLIJF Thuisondersteunende Diensten, aangepaste zorgverlening in een veranderende zorgorganisatie... Nadeel is evenwel dat de “bezoekers” minder kans hebben om “bewoners” en zorgpersoneel van de Woningen te leren kennen. Recent zijn enkele initiatieven genomen om de drempel naar de Woningen te verlagen. Er worden als het ware bruggen gebouwd tussen de Thuisondersteunende diensten en de Woningen. Zo werkt ergotherapeut Dion mee aan de activiteiten die voor “bezoekers” en “bewoners” samen worden georganiseerd. Muziektherapeute Julie laat “bewoners” uit de kleinschalige woningen aansluiten bij haar muzieksessies in het Dagcentrum. Het is de bedoeling bij elke nieuwe cliënt in de Centra voor Dagverzorging en het Kort Verblijf een “zorgtraject” op te starten. Het voorbije jaar is er heel wat gebeurd in Dagcentra en Kort Verblijf. Er is nieuw personeel aangenomen; er is een nieuwe ruimte in gebruik genomen en er zijn bruggen gebouwd naar de Woningen. Hoog tijd om de lezers van de huiskrant daarvan op de hoogte te brengen. Nieuwigheden Wat de medewerkers betreft, vervangt Dion Rotthier ergotherapeute Stefanie Meeuws in de Dagcentra. Via een uitgebreid interview afgenomen door Mieke Soens leert u Dion beter kennen. Julie Gheeraert is aangeworven als muziektherapeute, een nieuwe functie in de Dagcentra. Zij presenteert zich elders op deze bladzijden door middel van een interview afgenomen door Rudi Thomassen. Er is een nieuwe ontbijt- en avondruimte in gebruik genomen in het Kort Verblijf. Deze bevindt zich op de eerste verdieping, waar ook de kamers zijn van de “bezoekers” die kort in De Wingerd verblijven. Dit maakt het mogelijk tijdens het weekeinde beter aan te sluiten bij het dagritme van de “bezoekers”. Tijdens het weekeinde is er namelijk slechts één zorgkundige aanwezig en zijn er geen “bezoekers” in de Dagcentra. Deze nieuwe accomodatie maakt de zorg meer comfortabel voor de “bezoekers” en meer haalbaar voor de verzorgenden. Bruggen bouwen Destijds in de Noormannenstraat was het Centrum voor Kort Verblijf nog ingebed in één van de klassieke rusthuisafdelingen. De “bezoekers” werden ’s avonds en ’s nachts door het zorgpersoneel van de toenmalige Afgelopen zomer werden de medewerkers van het Kort Verblijf voor het eerst met een palliatieve situatie geconfronteerd. Het vanuit de thuiszorg gestarte “zorgtraject” werd op een respectvolle wijze afgesloten. De betrokken familie wist zich enorm gesteund, hun feedback was over de ganse lijn positief en bijzonder lovend over de “warme” zorg waarmee ze omringd waren geweest tijdens die moeilijke periode en het moment van afscheid. Vanaf nu zal het palliatief support team, dat jarenlang waardevolle expertise heeft opgebouwd binnen de Woningen, medewerkers van het Kort Verblijf waar nodig ondersteunen. Dit aanbod zal hoe langer hoe meer aan een behoefte beantwoorden omdat mantelzorgers de neiging ACTIVITEITEN MET “BEZOEKERS” EN “BEWONERS” SLAAN BRUG TUSSEN DAGCENTRA EN WONINGEN! De installatie van een tuinserre laat de “bezoekers” toe hun activiteiten uit te breiden tot tuinieren. Zorg dragen voor het moestuintje vergt heel wat toewijding: zaaien, water geven, onkruid wieden en oogsten. Vrijwilliger François begeleidt dit tuinieren. De rijtjes radijzen staan soms wel wat scheef omdat onze gelegenheidstuiniers niet altijd een vaste hand hebben maar hun opgewekte gezichten en hun lach maken dat allemaal goed. Nadien koken wij van de verse groenten ook nog een lekkere soep, nog een activiteit waaraan “bezoekers” kunnen meehelpen! 24ste jaargang, nr. 3 — herfst 2014 afdeling “Eik” opgevangen en sloten in het weekeinde aan bij de activiteiten in de drie verschillende leefgroepen. Op die wijze waren de “bezoekers” al geen vreemden meer in de leefgroep waar ze tijdens het weekeinde al eens mee aan tafel schoven. De familie had vooraf al kennis gemaakt met de leefgroep en het zorgteam daarvan. Daardoor verliep de eventuele definitieve opname voor alle betrokkenen doorgaans wat vlotter. Sindsdien is de woonzorgsituatie in het Kort Verblijf aanzienlijk verbeterd. De gebruikers beschikken in De Wingerd over een afzonderlijke afdeling in een apart gebouw en speciaal voor hen worden meer activiteiten georganiseerd dan in de andere woningen. hebben om het dementerende familielid waarvoor ze zorgen zolang mogelijk thuis in de vertrouwde omgeving te laten verblijven. Enkel met de inzet van vrijwilligers, van eigen medewerkers en door de samenwerking met professionele zorgpartners kunnen wij vandaag en in de toekomst aan kwaliteit blijven werken. Dankjewel allemaal, ook iedereen die we hier niet bij naam hebben genoemd… Cathy Sweerts e-post: [email protected] 1. Internet: www.wingerd.info OVER WELZIJN Een gesprek met Dion Rotthier We ontmoeten elkaar in het Grand Café, en bij een kopje koffie vertelt Dion over wat hem drijft en enthousiasmeert hier in De Wingerd. Hij is jong en bevlogen en spreekt met een zelfverzekerdheid en een overtuiging die me onmiddellijk voor hem inneemt. Het is een hele mondvol en mensen met dementie vormen ongetwijfeld slechts een beperkte en zeker niet de gemakkelijkste doelgroep; het proces van een groeiende dementie kan immers niet stopgezet worden. Maar Dion legt uit dat die zelfredzaamheid ook In het midden tussen bewoners en vrijwilligers, op een zomerse namiddag organiseert Dion een petanquewedstrijd voor het vereningsleven in De Wingerd. In het 5e jaar ASO van de Steinerschool in Antwerpen was één van de opdrachten een “sociale stage” van enkele weken en Dion zocht zich een woonzorgcentrum waarin hij enkele weken mocht meedraaien. De ergotherapeut die hem daar en dan onder haar vleugels nam, bepaalde voorgoed zijn directe levensloop want van toen af wist hij: “Zo iets wil ik later doen.” Omdat hij geen bureauwerk ambieerde maar praktisch bezig wou zijn en vooral omdat hij met mensen aan de slag wou gaan, zag hij werken in een woonzorgcentrum perfect zitten. En die Steinerschool heeft hem zeker geen windeieren gelegd: de handvaardigheid en creativiteit die ze daar zo hoog in het vaandel dragen, is immers één van de pijlers waarop zijn huidige gedrevenheid steunt. Hij maakte er in de lagere én middelbare school kennis met de grondbeginselen van houtbewerking, schilderen, boekbinden, weven, breien, stikken, knopen leggen, koper slaan… Het bracht hem waardering en liefde bij voor handenarbeid, al stond er ook heel wat klassieke kennis op het programma. De studies ergotherapie volgde hij in de Artevelde hogeschool in Gent. De voornaamste taak van de ergotherapeut, een paramedicus, is de zelfactiviteit bevorderen van mensen met fysische, psychische of sociale tekortkomingen en de motorische en mentale mogelijkheden op peil houden en trainen. Concreet betekent dit: een individuele training om zichzelf optimaal te leren behelpen in alle activiteiten van het dagelijks leven. Dit gebeurt door vaardigheden aan te leren en door gebruik te maken van gepaste hulpmiddelen. Mentale en sociale vaardigheden worden gestimuleerd tijdens groepsactiviteiten en socioculturele activiteiten... 2. voor mensen met dementie zo lang mogelijk beoogd wordt, omdat ze in belangrijke mate bijdraagt tot hun welgevoel én terzelfdertijd het aftakelingsproces vertraagt. Na de studies begon de zoektocht naar werk. Afkomstig uit de streek van Sint-Niklaas kende Dion De Wingerd helemaal niet, wat hem totaal onbevooroordeeld naar het sollicitatiegesprek liet gaan. Dat viel erg mee. Hij kon zich helemaal vinden in de visie die hier gepropageerd wordt. “Er wordt immers in de mate van het mogelijke geleefd op maat van de “cliënt” en “belevingsgerichtheid is primair” legt hij uit en hij verklaart zich nader “Tijd is hier rekbaar, stiptheid staat niet in ons woordenboek als het de cliënt niet past en er wordt zo veel mogelijk gezocht naar zinvolle en dus voldoening gevende activiteiten.” De sollicitatie resulteerde in een full time betrekking in het dagcentrum. Geïntrigeerd door zijn woordgebruik vraag ik hem waarom hij spreekt van cliënten en niet van patiënten, bezoekers of bewoners. Zijn antwoord komt verrassend overtuigd en direct; dit wil hij absoluut duidelijk maken: “Patiënten zijn passief, moeten doen wat de dokter of verplegende zegt, ze hebben weliswaar inspraak, maar krijgen slechts zelden een keuze. “Onze” mensen daarentegen zijn vragende partij en de klant is koning. Concreet: de bezoekers van het dagcentrum mogen zelf suggesties doen, verlangens uitspreken, doen wat ze altijd graag deden of goed konden. Hun verleden is uiterst belangrijk.” “Wat deden ze als werk, welke hobby’s hadden ze, waar hielden ze van, waar muntten ze in uit? Ook de familie wordt erbij betrokken want zij zijn het levende geheugen als het eigen geheugen het laat afweten. Eens we onze ‘klanten’ kennen zoeken we naar geschikte activiteiten. We peilen in de groep naar gemeenschappelijke interesses en maken kleine ploegen. Samen aan iets werken is leuker en stimuleert het sociaal gevoel. We vervaardigen een of ander met onze handen of doen huishoudelijke karweitjes, al naargelang de inspiratie en de vraag van het ogenblik. Het werk wordt onder de deelnemers verdeeld naar ieders kennis en kunde en elkeen komt aan bod. Het eindresultaat is altijd een gezamenlijke creatie die ter plaatse blijft en de leefruimte verfraait of, in geval van een kookactiviteit, gezamenlijk gedegusteerd wordt. Sommige activiteiten zijn vooral voor mannen geschikt zoals figuurzagen, hout bewerken of behangen. Aquarellen, boetseren of koken zal dan weer eerder de vrouwen bekoren, al zijn ook mannen daar niet vies van. De nadruk ligt op het proces van het creëren, het eindproduct is wel belangrijk maar is niet het eerste doel. Fundamenteel is dat de mensen bezig zijn met iets dat ze zinvol en plezant vinden, dat ze zich goed in hun vel voelen, dat ze graag blijven komen omdat ze hier niet constant geconfronteerd worden met wat ze niet meer kunnen, maar integendeel zichzelf en anderen kunnen bewijzen dat ze wel nog bepaalde activiteiten aankunnen. Je voelt perfect aan wanneer iemand zich goed voelt” verduidelijkt Dion “want niet zelden gebeurt het dat iemand aan het vertellen slaat, ja zelfs zijn problemen en zorgen te berde brengt: hoe moeilijk hij/zij bepaalde situaties ervaart of hoe hij/zij opziet tegen het moment dat het thuis-zijn niet meer zal lukken. In geval de gesproken taal hen in de steek laat spreekt de lichaamstaal vaak boekdelen.” “We zijn ook flexibel: als het onverwachts mooi weer is zullen we een geplande activiteit vervangen door een buitenactiviteit of omgekeerd. Het moet trouwens niet altijd hoog gegrepen zijn; de tafel dekken kan voor een gewezen moeder van een druk gezin even heilzaam zijn als het ophangen van keukenkastjes voor een vroegere doe-het-zelver of het maken van een schilderij voor een getalenteerde hobbyist. En ook al zullen ze, eens terug thuis, geen verslag kunnen uitbrengen over wat ze die dag presteerden, tijdens het werk zijn ze tevreden en voelen ze zich gewaardeerd. Is dat niet een vorm van “gelukkig zijn”? Dát is wat we nastreven. Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat de mensen hier slechter af zouden zijn zonder ons en dat stimuleert om gezamenlijk steeds op zoek te gaan naar nieuwe en andere/betere vormen van zorg.” Het is hartverwarmend te zien hoeveel goesting hij erin heeft en hoeveel betekenis hij legt in al wat hij doet en onderneemt. En dan gaat de telefoon: Dion wordt dringend in het dagcentrum gevraagd om met de voorziene activiteit van start te gaan. Hij haast zich erheen. Voor mij was dit veel meer dan leuke ontmoeting. Mieke MUZIEKTHERAPEUTE Julie Gheeraert is sinds een paar maanden als muziektherapeute in De Wingerd werkzaam. Wij vroegen ons af wie ze was, hoe ze hier terechtgekomen is en waarom. En wat doet een muziektherapeute hier zo al? Daarna kwam ze terecht in de Stichting Delacroix in Tienen, waar ze nog steeds werkzaam is. Ze heeft daar te maken met meervoudig mentaal gehandicapten. Het contact maken en behouden is daar vaak het moeilijkste aspect. Maar net zoals dementerenden worden die mensen duidelijk gemakkelijker aangesproken door muziek. Julie gelooft duidelijk in de kracht van de muziek en de therapeutische werking ervan: het straalt gewoon van haar mooie gezicht als ze erover vertelt. Het zou mij erg verwonderen als dat bij de bewoners geen overtuigende en heilzame werking bevordert. Julie komt uit Elverdinge bij Ieper. Ze is zoals zovele anderen, schrijver dezes niet uitgezonderd, na haar studies in Leuven „blijven plakken“. Ze huurt nu een appartement in Kessel-Lo, gaat graag een rondje lopen om zich te ontspannen en eet “supergraag” italiaans, wat aan haar figuur niet te zien is. Maar het werk in Tienen was niet voltijds, en dus keek Julie nog uit naar wat aanvulling. Op een hint van een collega solliciteerde ze bij de Wingerd, waar ze nu een dag per week werkt, eigenlijk twee halve dagen, want woensdagvoormiddag en donderdagnamiddag. Ze werkt in het dagcentrum en kortverblijf. Daar is een muziekruimte ter beschikking. Die ligt vlak bij de woonruimte waar ook een aantal instrumenten in staan: een buffetpiano, een metallofoon, wat slagwerk en ook een gleuftrom. Dat is een instrument met een houten blad met gleuven in. Door die gleuven geeft wordt, en dan heb je ze niet meer mee, dan zeggen ze, ongeremder dan anderen: “Amai, nee, doe maar iets anders.”. De muziek moet je “overkomen”. En de muziek moet open blijven. Muziek is een van de dingen die in de hersenen lang intact blijven, vertelt Julie nog. Ze laat nog een vorm van communicatie toe als het verbale vermogen afneemt of wegvalt: als een gesprek niet meer echt ALS DE VERBALE MOGELIJKHEDEN AFNEMEN, KAN MUZIEK EEN UITWEG BIEDEN VOOR EMOTIES... Wat de muziek betreft, begon ze als klarinettiste: muziekschool en de plaatselijke harmonie. Daarnaast voelde ze zich toen al aangetrokken door psychologie; ze deed al tijdens het secundair onderwijs vakantiejobs in een zorgcentrum. Ze vond het toen eigenlijk erg om te zien hoe er met dementerenden werd omgegaan en ze had het gevoel dat het anders en beter moest kunnen. het ding tonen als je er op klopt. Die tonen hebben een warme klank, geven wel een soort muziek, maar geen toonladders, zodat improviserend, zonder nodige kunde of kennis, muziek ontstaat, waarvoor geen “weten” nodig is, een prima instrument dus om te gebruiken met iemand die niet systematisch muziek (meer) kan spelen. Het muzieklokaal ligt erg dicht bij de woon- en zitruimte en dat is zeker een voordeel. kan, kan een liedje zingen meestal nog wel, zelfs nog met de tekst, en als die ook wegebt, blijft blijkbaar nog wel de melodie in herinnering, zingen op lalala blijft dan een mogelijkheid die minder confronteert. Maar vaak improviseert Julie ook gewoon met de mensen en laat zich leiden door wat ze brengen en ervaren. Dat schept communicatie op het non-verbale niveau en werkt bevredigend. Oorspronkelijk dacht Julie eraan psychiatrie te gaan studeren. Maar de behoefte om ook iets met muziek te doen opende nog een ander perspectief: dat leidde haar uiteindelijk naar het Lemmensinstituut voor een master-opleiding in de muziektherapie: vijf jaar studie aan het Lemmensinstituut en de universiteit, in de eerste twee jaren lag het accent vooral op de muziek, dan gaandeweg toenemend meer op de therapeutische kant. Het vijfde jaar van de opleiding was een stagejaar (onder begeleiding van een supervisor dus) en Julie kwam daarvoor in Kortenberg terecht, waar ze vooral met psychotische patiënten werkte en ook met patiënten met dementie. Dat ging zowel om individuele therapie als om groepstherapie. Julie geeft een achttal individuele sessies per week, en werkt daarnaast ook in groep. Voor de individuele sessies nodigt ze de mensen in het muzieklokaal uit, eerst een keer of twee om te zien of het echt iets voor hen is. Indien ja, dan probeert ze deze mensen een keer per week te zien, een half uurtje tot drie kwartier per persoon. Muziek kan een manier zijn die toelaat met emoties en herinneringen om te gaan die de mensen anders niet meer kwijt kunnen, als de verbale mogelijkheden afnemen. Soms staat Julie zelf versteld van wat de muziek allemaal bij mensen opwekt. Daarom kan het ook belangrijk zijn na de muziekactiviteit ook nog wat op die effecten door te gaan, of erin mee te gaan tijdens een therapiesessie. Na haar stage vond Julie werk ad interim voor drie maanden in Huis Perrekes bij Geel, een woon- en zorgcentrum dat intussen bekend is geraakt om zijn koor De Betties, waarin bewoners met een aantal vrijwilligers samen zingen. Ze had daar nog twee collega’s muziektherapeuten. Ze is heel blij dat ze daar is mogen beginnen, want ze vindt dat ze daar een goed beeld kreeg van hoe het allemaal kan en wat muziektherapeuten zoal kunnen doen. 24ste jaargang, nr. 3 — herfst 2014 Rond drie uur in de namiddag, als de mensen van het dagverblijf stilaan op vertrekken staan, gaan de deuren van het muzieklokaal open; wie wil kan dan mee komen zingen, of ook gewoon komen luisteren en genieten. Daarbij probeert ze iedereen een paar liedjes te gunnen die hen bijzonder aanspreken. Dat helpt de onrust, die gewekt wordt doordat er stilaan mensen vertrekken en er dus altijd wat geharrewar is, wat te bedaren. Het vinden van de liedjes die hen aanspreken is niet altijd even evident. De muziektherapeute moet dus veelzijdig zijn, kunnen switchen tussen verschillende stijlen, improviseren is een belangrijke vaardigheid. En ze moet alles in de juiste geest kunnen overbrengen: de mensen voelen heel goed aan wanneer het gekunsteld De therapeute moet dan ook na elke sessie reflecteren. Hierbij is de opleiding, waarbij ook psychoanalyse een deel was, wel belangrijk. Je kunt op zo vele manieren met muziek omgaan: ze maken, ernaar luisteren, erop dansen... Maar hoe dan ook, ze wekt iets in elk mens, en daar zijn mensen met dementie niet zo verschillend van de anderen. Misschien wel op een punt: naarmate andere vaardigheden afnemen, wordt het gewicht van de muziek sterker, omdat die nog blijft. Julie, blijf ook maar lang. We wensen jou hier in de Wingerd nog veel werkplezier en inspiratie. Rudi e-post: [email protected] 3. Internet: www.wingerd.info WIJNVELD EXPO WINKELPROJECT Pressed Flower Art, door Jos Poel “Er is nog nooit, en er zal ook nooit een goed leven zijn zonder zelfbeschikking” - Tolstoj Sedert vele jaren houdt Jos zich bezig met het persen van niet beschermde wilde bloemen en planten uit de regio Leuven. De plantjes worden geplukt en snel geperst in een bloemenpers zodat de meeste kleuren behouden blijven. Na 3 tot 5 weken is het droogproces beëindigd. Dan worden de bloemen geschikt en vastgekleefd op een harde drager. De motieven worden digitaal gefotografeerd, deze opnames dienen als basis voor zorgvuldig gepresenteerde afdrukken. Jos streeft ernaar om kleine juweeltjes uit de ons omringende natuur, wat de planten toch zijn, aan zijn toeschouwers te tonen. Schoonheden waar we in het dagelijkse leven nauwelijks aandacht aan besteden, vertolken de hoofdrol in de tentoonstelling die tijdens het najaar te bezoeken is in de wandelgangen van het lokaal dienstencentrum Wijnveld. Mia Kunnen kiezen maakt ons tot vrije mensen. Wanneer keuzes maken moeilijker wordt, willen wij onze bewoners daarin ondersteunen. Eerst en vooral pakken we het avondmaal aan: in de toekomst gaan we ook hier, net als bij het ontbijt, afstappen van een vast weekmenu. Sodexo biedt voortaan op ‘Easyshop’ - de online besteldienst van de cateraar - producten aan die we voor de bewoners kunnen bestellen. Zo kan iedereen ’s avonds eten wat hij of zij het liefst lust, aangepast aan persoonlijke levensstijl en eetgewoonten. Wie tips en suggesties heeft omtrent de eetgewoonten van zijn bewoner, mag dat laten weten aan het team in de woning. We bekijken dan met de cateraar of het lijstje met leverbare producten aangepast kan worden. Maar we willen zelfs nog een stapje verder gaan en onze bewoners actief betrekken in het bestelproces van ontbijt en avondmaal. Naast de webshop op het computerscherm, willen we alle producten van het ontbijt, het avondmaal en de desserts uitstallen in een echt winkeltje. De eerste stappen zijn gezet en Sodexo is bereid om alle kruidenierswaren en voedingsmiddelen uit te stallen. Provinciale school De Wijnpers, of kortweg ‘De Pes’ in het Leuvens, stuurt enkele studenten om ons winkeltje mee vorm te komen geven. Zo hopen we ons kleine kruideniertje begin volgend jaar feestelijk te kunnen openen! Nele Gaeremynck Jan Vanwezer 100 JAAR GROOTE OORLOG ... 4. In Flanders fields the poppies blow Between the crosses, row on row, That mark our place; and in the sky The larks, still bravely singing, fly Scarce heard amid the guns below. In Vlaanderens velden gaan klaprozen open tussen kruisen die rij aan rij verderlopen daar waar wij zijn; en in de lucht zingen de leeuweriken dapper voort boven het schieten nauwelijks gehoord. We are the Dead. Short days ago We lived, felt dawn, saw sunset glow, Loved and were loved, and now we lie In Flanders fields. Wij leefden nog, slechts dagen geleden, voelden dageraad, zagen avondrood, hadden lief, werden liefgehad, liggen nu dood in Vlaanderens velden. Take up our quarrel with the foe: To you from failing hands we throw The torch; be yours to hold it high. If ye break faith with us who die We shall not sleep, though poppies grow In Flanders fields. Onze handen zijn nu krachtloos en moe maar werpen jullie de toorts nog toe: laat onze strijd niet vruchteloos zijn want zouden wij jullie eender zijn kunnen klaprozen ons niet helpen slapen in Vlaanderens velden. John McCrae vertaling: Rudi Thomassen SPEELWEEK POËZIE Tijdens de zomervakantie werd er in De Wingerd voor het eerst een “speelweek” georganiseerd voor de kinderen van medewerkers en buurtbewoners: een innovatief project voor jongens en meisjes van 3 tot en met 12 jaar, waarbij de kleinste kapoenen al schoolrijp zijn en de oudsten zin hebben om te helpen en samen te spelen met de kleintjes, dit alles uiteraard onder het toeziend oog van gebrevetteerde monitoren. September De morgen treuzelt al een beetje langer. De zon blijft liggen in haar ochtendbad waarrond ze kuis een dampgordijn heeft hangen. En in het gras worden je voeten nat. Enkele van de ouders aan het woord: “De kinderen kwamen elke dag met plezier en stonden nooit te springen om naar huis te gaan. Ruime opvanguren, vrolijke en tevreden kinderen, zowel de binnenals buitenruimte zijn top, vrij kleine groep, leuke knutselmomenten, springkasteel,... we gaan deze speelweek zeker aanraden!” Wanneer de wolken weg zijn willen ebben, verguldt de zon alles met strijkend licht dat al naar noten smaakt. En spinnenwebben spannen soms onverwacht je doorgang dicht. Soms hoor je nog een vogel eenzaam zingen maar treinen maken nu toch meer geluid. De schoolbel maakt een eind aan spel en springen. Toch is het zomerlied nog niet echt uit: Al gaat elk wingerdblad straks winters dood, het wordt eerst nog, als jonge wijn, warm rood. RT, 2008 Fien, een flinke meid die naar ons speelplein kwam, vertelde achteraf: “De speelweek was heel leuk, het tofste vond ik de spelletjes, we hadden ook voor alle activiteiten goed plaats. Ik had wel verwacht dat er waterspelletjes gingen zijn op de warme dagen. De moni’s waren tof, ze gaven niet te rap straf maar ook niet te laat.” Ook Sari, Ellen & Lore, de speelpleinmonitoren, blikken er tevreden op terug en kijken al uit naar de volgende editie tijdens de zomer van 2015: “De speelweek in De Wingerd was reuze fijn, zeker met al die zonneschijn! Samen zingen met de oudjes was een hele belevenis, het had voor iedereen een grote betekenis. Op het springkasteel amuseerden we ons elke dag weer en van de dessertjes wilden we alsmaar meer! Met groot en klein speelden we heel de week te samen, totdat we vrijdag heel moe voldaan thuis kwamen! We kunnen al niet meer wachten tot volgend jaar, dan zijn we weer met z’n allen daar!” Isabelle Santy Het begin van de herfst heeft toch altijd weer iets treurigs en iets feestelijks: de winter wordt langzaam aangekondigd, met het afsterven van bladeren en het verstillen of zelfs verdwijnen van sommige dieren, gewenste en ongewenste… Maar het licht, het kleurenfeest en de geuren (weet u nog: die specifieke geur in de eerste schooldagen, in een nieuwe klas?), heeft dat toch niet ook iets heerlijks en haalt dat geen herinneringen boven? Rudi HERDENKINGSVIERING Woorden die reiken tot aan de overkant... Naar jaarlijkse traditie herdenken we onze overleden bewoners op zaterdag 8 november 2014. De viering start om 17u in de polyvalente zaal van het lokaal dienstencentrum Wijnveld. Inschrijving gewenst: familieleden die wensen deel te nemen, kunnen zich aanmelden via het secretariaat. 24ste jaargang, nr. 3 — herfst 2014 e-post: [email protected] 5. Internet: www.wingerd.info PREEKSTOEL MARIAFEEST Leg uw leven in de hand van de Heer, bouw op Hem: Hij zal het volvoeren! Wie ‘15 augustus’ en ‘Maria Hemelvaart’ zegt, denkt ongetwijfeld aan een warme zomerdag met blauwe lucht en schitterende zonneschijn. Geen wonder dat men in De Wingerd van die dag dan ook altijd een feestelijke hoogdag heeft gemaakt voor bewoners en familie. Maar ‘Half-Oogst’ zou dit jaar de statistieken in kunnen gaan als de natste en koudste dag ooit. Gelukkig had de altijd vooruitziende Mia de dag voordien in allerijl iedereen verwittigd dat het feest binnenshuis moest plaatsvinden, dit keer dus niet onder de mooie gele tent op de Wingerdwei… Onlangs stierf bij ons zuster Lieve Impe. Wist gij dat deze ‘lieve’ zuster vroeger gehuwd was? Haar medezusters vroegen me om dit getuigenis van haar eens te publiceren in ons tijdschrift. Wel, ziehier haar getuigenis! Pater Piet W Een persoonlijke getuigenis... Toen Frans - mijn man - overleed, dacht ik dat ook voor mij alles gedaan was; dat het leven geen zin meer had. Mijn klein geloof had een lelijke deuk gekregen. Alles werd in vraag gesteld. Waar was de goedheid van God? Waarom moest dit bij ons gebeuren? De liefde voor Frans was de énige binding - over de dood heen - met het geloof. Want om hem wilde ik geloven dat hij leefde, dat er een hemel was en dat God hem nu gelukkig wilde maken. Dit was de énige inhoud van mijn gebed. Enkele weken na zijn overlijden vroeg een priester - nadat wij heel wat mooie herinneringen hadden opgehaald - of ik God al eens bedankt had om al het goede dat ik in mijn leven gekregen had. Ik moest eerlijk bekennen dat ik het niet gedaan had. Ik vond zelfs dat ik het niet kon, want er was nog zoveel leed... Toen vroeg de priester: “Mag ik het dan voor u doen?” Zijn bidden heeft mij sterk aangegrepen. Ja, er was zoveel goeds, ik had zoveel gekregen: lieve ouders, een heerlijke thuis en familie, goede scholen, een lieve man, zich twintig jaar bemind weten, een even lieve pleegzoon, gezondheid, welstand, godsdienstige opvoeding, veel hartelijke mensen, die gans ons leven doorkruisten. Ik heb dit gebed als een schat mee naar huis genomen en aarzelend ben ook ik het gaan bidden. Ik heb ontdekt hoe een dankbaar mens, een gelukkig mens wordt. Hoe een dankbaar mens een biddend mens wordt en omgekeerd. Het bidden groeide, de nood aan gebed eveneens. Bidden is zoeken naar God. Op deze tocht naar God kwam ik aan geestelijke lectuur: het Evangelie, het Oude Testament en vele mooie boeken. Wie God zoekt, vindt God. Hij laat zich kennen in al zijn liefde, zijn liefde voor alle mensen, voor al wat leeft, voor alles wat Hij geschapen heeft. Zijn liefde voor ieder mens, ook voor mij persoonlijk. Geloven dat God mij kent, beter dan ik mezelf ken. Dat Hij mij aanneemt zoals ik ben, in al mijn zwakheid en kleinheid. Dat er niets gebeurt zonder dat Hij het toelaat en dat alles wat gebeurt, zin heeft. Dat Hij niets dan het goede voor mij wil, Hij de oneindig goede Vader. Dag na dag ontdekte ik dit alles. Er was vreugde en vrede en ik trachtte dankbaar open te staan. Maar er was ook de onrust om God. Als Hij mij zo liefheeft, wat moet ik dan doen? Wat verlangt Hij van mij? 6. Wat verlangt God van Mij? Dat was de grote vraag die bij mij ging leven en die zich steeds meer aan mij opdrong. Ik voelde me vrij, te vrij. Mijn leven leek zonder opdracht, mijn huis te groot, te veel weelde en comfort. Stilaan ontdekte ik hoe de Heer Jezus ons in alles de weg wijst. Hoe Hij het Woord van de Vader is, de Weg, de Waarheid en het Leven. Hij spreekt een duidelijke taal in het Evangelie en veel mensen spreken zijn woord. Steeds meer biedt Hij ons nieuwe kansen tot verdieping en bezinning: ontdekken van een onuitputtelijk bron van een jong en zich steeds vernieuwend geloof. Ik denk hierbij aan de charismatische gebedsgroepen, gespreksgroepen en bezinningsdagen. Dit alles veranderde en verdiepte mijn leven. Het verlangen groeide om dichter bij de Heer te leven... méér aan Hem gegeven te zijn. Ik leerde de zusters Klarissen kennen. Ik werd geboeid door hun leven. Bij hen zou ik alles vinden waarnaar ik verlangde. Stilte en tijd om bij de Heer te zijn; onthechting om vrij te zijn voor Hem. Liefde voor de Heer, liefde voor alle medezusters en liefdevol medeleven met alle mensen. Dit alles gedragen door de spiritualiteit van vader Franciscus, levend in een uitnodigend huis, midden in de prachtige natuur. Met hen verder leven is nu mijn innigste verlangen geworden. De Heer heeft mij geroepen en mij in de voorbije jaren rijk gezegend. Nooit kan ik Hem genoeg danken. Wil samen met mij bidden dat Hij mij verder zegent opdat mijn nieuw leven een echt gegeven mag zijn aan Hem en aan zijn Kerk. Graag draag ik in dit leven in de ‘omheinde hoven’ al mijn dierbaren in mijn hart mee! Zr. Lieve Impe overleden op 24 april 2014 W De vrijwilligers brachten de bewoners en familie naar het Grand Café, zodat iedereen er de eucharistieviering kon bijwonen, voorgegaan door Pater Piet. De viering werd ingezet met een stemmig stukje muziek van Mozart door saxofonisten Lief, Sam en Joke, familie van vrijwilligers Johan en Lina. Zij zorgden doorheen de viering voor mooie begeleidingsmuziek. Bij de verwelkoming plaatste Jeannette alles in het teken van de vreugde, dit naar aanleiding van het evangelie van de dag: het bezoek van Maria aan haar nicht Elisabeth. De liturgie drukt de vreugde om het evangelie uit, om de schoonheid van de natuur en om de zomer. Pater Piet nam dit thema over in zijn openingsgebed, aansluitend bracht Annemie de eerste lezing: “Het Lied van de Zomer”. Allemaal blije bedenkingen, herinneringen en belevenissen die verwezen naar de vreugde van warmte, zon en zomer, met als slot: “ik probeerde de zomer te pakken, maar ik kon die emoties in woorden niet vatten”. Ook in zijn homilie ging Pater Piet verder op hetzelfde thema en net op deze dag van 15 augustus zat er een bewoonster in de viering die 101 jaar oud was geworden. Haar naam? MARIA... Geen mooier toeval op deze blije feestdag in De Wingerd! Terwijl de regen tegen de ramen kletste met in de verte bliksemschichten en donderslagen, bracht vrijwilliger Jacqueline het mooie gedicht “Momenten” van Toon Hermans, dat verwijst naar de afwisselende emoties waar iedere mens telkens weer mee te maken krijgt. Bij het einde van deze deugddoende viering hebben we samen nog het lied “De Veldkapel” gezongen. Vele bewoners kenden het blijkbaar nog en ze zongen dan ook dapper mee. Tot slot kreeg iedereen nog een mooie tekst mee van Kahlil Gibran, de Profeet, die blijkbaar inspirerend had gewerkt bij de samenstelling van de viering. De vrijwilligers deelden een glaasje sangria van het huis uit en brachten vanuit de Wingerdkeuken voor iedereen een bordje paella aan. Dat werd erg gewaardeerd. De stralende gezichten van de bewoners lieten zien dat de viering en de receptie hen wel bevallen was. Natuurlijk werd er nog een tijdje nagebabbeld over de feestelijke dag. Dank aan iedereen ! Roger Cappelle DE ABDIJ VAN PARK bij regen en zonneschijn Op maandag 9 augustus was een uitstap voorzien naar de abdij van Park. Daarbij werd de dreiging dat het zou kunnen regenen getrotseerd. Rond 13 uur vertrok een heuse karavaan – naast de twee busjes reden ook enkele medewerkers en familieleden met hun wagen – richting abdij. Aan deze uitstap namen 22 bewoners deel en ongeveer evenveel begeleiders. Jos Vanwezer was onze gids en hij vertelde dat het verhaal van de abdij begon met de schenking in de 12de eeuw door Godfried-met-de-Baard van zijn jachtdomein aan de Norbertijnen van de Franse stad Laon. Hij vroeg hen in Park een abdij op te richten. Sindsdien hebben de Norbertijnen de abdij gebouwd en bewoond. In de buitenmuur van de “achterpoort” van de abdij (de Norbertuspoort) blijkt dit uit een standbeeld van Norbertus. Wij begonnen de wandeling echter aan de “voorpoort”, de Leeuwenpoort. Dit was de eerste van een reeks poortgebouwen. Over elk daarvan gaf Jos uitgebreid uitleg. Enkele wetenswaardigheden wil ik hier toch vermelden. De abdij was zelfbedruipend en beschikte over een groententuin en een fruitboomgaard maar ook over een wijngaard en over hopplanten (om bier te maken). Het bier werd gebrouwen in een brouwerij, het graan gemalen in een watermolen en het brood gebakken in een bakkerij. In de stallen was ook een duivenhok ingebouwd en de paters lieten vijvers aanleggen om vis te kweken. Dergelijke vijvers leverden de kloosterlingen zoveel vis op dat naar verluidt de paus de katholieken verplichtte ’s vrijdags vis te eten opdat de abdijen hun visoverschot kwijt zouden geraken. In de Sint-Janspoort kregen de lekenmedewerkers ’s morgens een ontbijt. In een zijdeur van de Sint-Janspoort werden de armen verwelkomd op voedsel en drank. De laatste decennia zijn veel gebouwen gerestaureerd en verscheidene hebben een nieuwe functie gekregen. Zo is van de Watermolen een café gemaakt met een terras met zicht op de vijvers. Zelf hebben wij van het terras geen gebruik kunnen maken. Mia trakteerde de bewoners en begeleiders liever achteraf op een drankje in het Grand Café. Het was trouwens ook geen weer om op een terras te zitten. De uitleg bij de Leeuwenpoort was nog niet voltooid of het begon te druppelen. Gelukkig konden wij onder de overdekte Mariapoort schuilen. Toen de uitleg daarover gegeven was, had het opgehouden met regenen. Toen het wat later opnieuw begon te druppelen, konden wij (zeer passend) schuilen in de overdekte toegang tot het Gastenverblijf. Jos ging verder met zijn verhaal tot de zon opnieuw begon te schijnen. Zijn timing was perfect. En de abdij met haar overdekte poortgebouwen bood optimale schuilmogelijkheden bij het regenachtige weer. 24ste jaargang, nr. 3 — herfst 2014 Op zaterdagvoormiddag, 14 juni 2014, bracht een grote groep vrijwilligers van De Bijster in Essen een tegenbezoek aan De Wingerd. Het werd een gezellig wederziens... Wij zijn in geen enkel gebouw binnen geweest; zelfs de kerk was gesloten. Hopelijk gaan wij later nog eens terug om de binnenkant te bewonderen. Over de buitenkant hebben wij echter alles vernomen. Als u zelf het hele verhaal eens wil horen, moet u bij een volgende gelegenheid uw naam maar doorgeven aan Mia als familielid van een bewoner of als vrijwilliger. Johan VRIJWILLIGERS Jaarlijkse busreis, ‘new style’ Bij gebrek aan inspiratie moet deze speech deze dienen als commentaar bij de foto’s... Beste vrienden, Na de verschillende ‘laudationes’ bij de pensionering van directeur De Belie had ik gezworen nooit meer op te treden als woordvoerder van de vrijwilligers, vooral wegens het verregaand overschrijden van mijn houdbaarheidsdatum. Helaas ben ik vandaag nogmaals bezweken voor de mooie ogen van ons aller Mia en sta ik hier toch wat onzin uit te kramen, voor de allerlaatste keer dan. evolueerde tot Landelijke Thuiszorg en uitmondde in ONS met al die fantastische mogelijkheden: mij persoonlijk sprak de groen- en klusjesdienst meer aan dan deskundig advies bij aanpassing van kledij, thuisbevalling of woningaanpassing. Ook het bezoek aan de Moskee in Beringen viel erg mee, alhoewel hij wat klein uitviel vergeleken met die van Cairo. Vooral de indringende zangstijl van de imam zal mij nog dagen achtervolgen. Iedereen vond gelukkig zijn eigen schoenen terug Het Mijnmuseum daarentegen zal ik niet licht vergeten: die oude, vervallen, lege gebouwen en die pakkende simulatie van een ondergrond se mijnschacht… Mijn respect voor het harde werk van die mijnwerkers is nog toegenomen, vooral omdat hun verhaal verteld werd door een man die alles 17 jaar lang zelf heeft meegemaakt. En de Koolputter smaakte achteraf naar meer… De Paalse Plas was voor mij een ware verjongingskuur, een bedevaartplaats, want zo’n 40 jaar geleden pleegden wij hier onze eerste, meestal mislukte pogingen om ons rechtstaand te houden op … een surfplank! Wat ons later, in warme mediterrane wateren beter lukte! Surfers hebben we er niet gezien; rijke golfers wel! Toen ik het dagprogramma van deze zoveelste uitstap van de vrijwilligers onder ogen kreeg, was ik niet erg enthousiast…Enkel het onovertroffen ontbijtbuffet in De Wingerd en het afsluitende etentje in een befaamd restaurant kwamen me vertrouwd voor. Bij de activiteiten tussen deze twee zekerheden in, had ik zo mijn twijfels. We gingen immers voor het eerst -in dit postDeBeliaanse tijdperkgeen enkel woon- en zorgcentrum bezoeken, niet in Nederland, niet net op de grens, niet in Wallonië, niet in West-Vlaanderen, zelfs niet in het Waasland, zodat elke vergelijking met onze Wingerd altijd in ons voordeel zou uitvallen. Maar wat wij als vrijwilligers in een moskee gingen zoeken of in een oude steenkoolmijn was mij een volkomen raadsel en ONS, met alle respect, Griet, was voor mij één groot vraagteken. Welnu, er zijn werkelijk nog creatievelingen onder ons. Wat zij vandaag uit hun hoge hoed toverden, heeft me werkelijk verbaasd. Het getuigt alleszins van originaliteit en heeft gezorgd voor een substantiële verruiming van onze geest. Gefeliciteerd! ONS is ons geweldig meegevallen: we hebben op de Remy-site in Wijgmaal geleerd hoe de Boerinnenbond Genoeg larie. Wat mijzelf en velen onder ons gelukkig maakt, is het feit dat deze daguitstap met de vrijwilligers, niettegenstaande alle veranderingen, blijft voortbestaan. Zo’n busreisje verruimt niet alleen onze geest, maar brengt ons, vrijwilligers, samen met de directie, in een andere context bij elkaar. We leren zo elkaar anders kennen dan in onze gewone bezigheden in De Wingerd en dit komt de groepsgeest fel ten goede. Daarom hef ik mijn glas - samen met u allen – op Griet en Jan, op de afwezige Lina en Johan en op al wie bijgedragen heeft tot het sukses van deze uitstap! Ad multos annos: nog vele jaren! Paul Coosemans e-post: [email protected] 7. Internet: www.wingerd.info GEKKENWERK IN CIJFERS Kleine ondeugden voor zorgdragers Antipathie, luiheid, middelmatigheid, hypocrisie, woede en ongehoorzaamheid zijn ondeugden waarvan in het algemeen wordt aangenomen dat ze niet thuishoren in de zorg. De deugden integendeel, de tegengestelden daarvan, maken deel uit van het ideaalbeeld van goede zorg. Proberen dit ideaalbeeld van zorg in de praktijk te bereiken, lijkt wel gekkenwerk. Linus Vanlaere en Roger Burggraeve, twee zorgethici, bekijken deze zes ondeugden heel anders. Zij vertrekken vanuit de gedachte dat niets menselijks een zorgdrager vreemd is. Een zorgdrager kan dus deze ondeugden vertonen en dat mag. De auteurs beschouwen deze ondeugden als hefbomen voor een zorg die wel deugt! Dit is een onverwacht, contradictorisch en paradoxaal standpunt. Om hun redenering enigszins begrijpelijk te maken, werk ik die even uit voor hypocrisie en wel toegepast op een woonzorgcentrum. Van hypocrisie is sprake als de intenties veel minder deugdzaam zijn dan het gedrag laat uitschijnen. Bij milde hypocrisie gaat het slechts om doen alsof. Een zorgdrager doet soms alsof om de zorgontvanger te ontzien. In een woonzorgcentrum is er soms een groot verschil tussen de werkelijkheid van de zorgdrager en de werkelijkheid van de persoon met dementie. Deze laatste kan er bijvoorbeeld op aandringen om naar huis te gaan omdat zijn moeder op hem wacht. Een zorgdrager kan uitgaan van de objectieve waarheid en de dementerende persoon erop wijzen dat zijn moeder al tientallen jaren geleden gestorven is. De zorgdrager kan echter ook aansluiten bij de leefwereld van de dementerende en vertellen dat hij vandaag niet naar huis gaat maar dat zijn moeder daarvan op de hoogte is. Dit is mogelijk hypocriet maar de dementerende zal er zich beter bij voelen. Deze kleine ondeugd vormt dan een hefboom voor een beter welbevinden van de dementerende persoon. Het boek kaart een moeilijke problematiek aan, waarbij de auteurs de oplossingen meestal vinden bij Emmanuel Levinas. Het boek is echter vlot leesbaar, onder andere omdat het overvloedig geïllustreerd wordt met citaten uit relevante romans Praatcafés dementie Woensdag 8 oktober om 19u30 Toneelstuk Oblivium door Theaterfactorij Leuven Buurthuis, Pastoriestraat 1, 3360 Korbeek-Lo Ingang € 6. Vooraf inschrijven verplicht via [email protected] of telefonisch op het nummer: 016 46 14 00 Dinsdag 30 september 2014 “Va” - Educatieve theatermonoloog over dementie Meesterlijk vertolkt door dhr. Willy De Jaeghere GC Den Breughel, Wespelaarsestwg 85, 3150 Haacht Op woensdag 8 oktober van 14 tot 16u30 stellen Linus Vanlaere en Roger Burggraeve in het Dienstencentrum hun boek “Gekkenwerk” voor. Professionele en vrijwillige zorgverleners en mantelzorgers zijn welkom. Inschrijven bij Mia De Brabander ([email protected]) is wel noodzakelijk. Dit is een gelegenheid bij uitstek om van de auteurs zelf meer te vernemen over dit intrigerende boek! Johan Beullens, Roger Cappelle, Paul Coosemans, Mia Debrabander, Piet Debruyn, Nele Gaeremynck, Isabelle Santy, Mieke Soens, Cathy Sweerts, Rudi Thomassen en Jan Vanwezer. Dinsdag 2 december 2014 “Dementie: de beleving van de familie” Spreker: dhr. Erik Stroobants, auteur en mantelzorger GC Den Breughel, Wespelaarsestwg 85, 3150 Haacht Expertisecentrum Dementie Vlaams-Brabant Tel: 016/50 29 06 op werkdagen van 9 tot 12 en van 14 tot 17 uur. E-mail: [email protected] Meer info: www.ecdmemo.be SPONSORS CONIX RDBM ARCHITECTS Londenstraat 60 b121 2018 Antwerpen Pues Begrafenissen Drukkerij Ameel Uitvaartcentrum De Meerleire -Tossyn Brusselsestraat 61 3000 Leuven Eikestraat 2 3020 Winksele Platte-Lostraat 216 3010 Kessel-Lo Garage Mees Viridee NV www.garagemees.be 3061 Leefdaal Verzekeringskantoor Vanden Eynde-Tuyls ‘s Hertogenlaan 42 3000 Leuven W. Degreefstraat 10a 1560 Hoeilaart KBC Bank & Verzekeringen Sint-Jacobsplein 32 3000 Leuven Thyssen Krupp Cibo cleaning Sodexo NV DRUKKERIJ acco Av. metrologie 10 1130 Brussel Gontrode Heirweg 148B 9090 Melle C. Lemairestraat 1 1160 Brussel Rijweg 173 3020 Herent Foto’s: medewerkers en vrijwilligers Vormgeving: Eindredactie: S. Paemelaere P. Coosemans tel. 016/25.45.64 WOONZORGNET DIJLELAND Reageren op de inhoud via: [email protected] Samen met de woon- en zorgcentra Ter Meeren in Neerijse, Keyhof in Huldenberg en Dijlehof in Leuven, werkt De Wingerd aan kwaliteitsvolle voorzieningen voor ouderen in de regio. Jaarabonnement: Steunabonnement: [ www.woonzorgnet-dijleland.be ] we afscheid en families: Dewit, Louw, Mets, Vanderpooten, MEMORABEL Wingerdstraat 14 - 3000 LEUVEN T: 016 28 47 90 F: 016 20 44 45 E: [email protected] Lokaal Dienstencentrum Wijnveld T: 016 28 49 50 E: [email protected] De voorbije maanden namen deelden in het verlies van de Dohmen, Hamels, Lammens, Ronsmans, Vandemoortele, Weemaels en Wegria. Johan WERKTEN MEE AAN DEZE EDITIE Kleinschalig Genormaliseerd Wonen Zorgflats voor echtparen Sociale Dienst De Wingerd T: 016 28 47 93 E: [email protected] 8. en voorbeelden uit de zorgpraktijk. Vrijwillige en professionele zorgverleners biedt het boek een ontwapenende, geruststellende visie op de zorg. Kleine ondeugden of tekorten vertonen, dat mag wel maar je moet er iets mee doen. De eerste essentiële stap is je bewustworden van de ondeugd. Die probeer je dan als basis te gebruiken voor een constructieve actie. Familieleden van dementerende personen helpt het boek realiseren dat zorgdragers ook maar mensen zijn. WOON- EN ZORGCENTRUM DE WINGERD Centra voor Dagverzorging & Kortverblijf Thuisondersteunende Diensten T: 016 28 48 00 E: [email protected] We verwelkomen 13 nieuwe bewoners: dhr. Keustermans, dhr. Hamels en dhr. De Jaeghere in woning 1, mvr. Buysse in woning 5, dhr. Michiels in woning 6, mvr. Lapaige in woning 8, dhr. Biesemans, mvr. Rimanque, mvr. Vanderijken en mvr. Van Ingh in woning 9, mvr. Verstraelen, dhr. Pouillon in woning 10 en tenslotte mvr. Vervoort in woning 11. € 12,00 € 50,00 IBAN: BE69 7343 5622 0078 BIC: KREDBEBB
© Copyright 2024 ExpyDoc