New Towns en erfgoed JaapJan Berg, International

New Towns en erfgoed
JaapJan Berg, International New Town Institute (INTI)
In een kleine bezetting begon de workshop met een uiteenzetting van de stand van zaken
aangaande het thema, actualiteit, urgentie, alsmede het onderzoek dat twee studenten (Universiteit
van Amsterdam) bij het International New Town Institute (INTI) doen. Dit lopende onderzoek is een
van de eerste pogingen om het jonge erfgoed in een bepaald aantal Nederlandse New
Towns/groeikernen te rubriceren én om beter inzicht te krijgen in de kwaliteit van de voorliggende
en relatief nog onbekende materie. Tevens dient het onderzoek om meer inzicht te krijgen in de
overeenkomsten en stilistische/ thematisch constanten van dit nieuwe (toekomstige) erfgoed.
De inleiding door JaapJan Berg (INTI) was verder gewijd aan het agenderen van noodzakelijk
onderzoek en (vakinhoudelijke) discussie. Teven werden historische en actuele condities benoemd.
Zoals het huidige debat over transformatie van bestaande gebouwen waartegen het denken over
erfgoed in New Towns zich afspeelt. Maar ook de specifieke politieke en maatschappelijke
ontstaansgeschiedenis van New Towns en de achterliggende filosofieën, die ook afleesbaar zijn in
de architectuur uit de periode die grofweg loopt van halverwege jaren 60 tot eind jaren 80.
Specifieke en typerende aspecten erfgoed
Er zijn voorts een aan aantal specifieke en typerende aspecten te duiden die bij het nadenken over
erfgoed en jonge monumenten in New Towns van belang zijn. Zoals de inherente flexibiliteit van
veel (ruimtelijke plannen van) New Towns, de bestaande bestuurlijke wens om een (economische)
dynamiek niet bij voorbaat te frustreren en de rol die erfgoed kan spelen bij het creëren of
verstreken van een stedelijke identiteit (ziel).
Vervolgens werd een voorschot op de discussie gegeven door een aantal knelpunten, kansen en
nog openstaande vragen extra te belichten. Daaronder vallen, bijvoorbeeld, de kansen op een
vernieuwende en innovatieve omgang met erfgoed in New Towns door het actief en direct
betrekken van gebruikers en inwoners. Maar ook de kansen die de combinatie van duurzaamheid
en het wegvallen van de lang geldende automatismen met betrekking tot het aanwijzen en
conserveren van architectonisch erfgoed bieden.
Discussie
In de discussie werd vooral ingezoomd op de noodzaak tot verder en specifieker onderzoek om het
onderwerp New Towns en erfgoed nadrukkelijker en exacter te kunnen benoemen. Onderzoek naar
bijvoorbeeld bouwmaterialen en –processen die typerend zijn voor veel architectuur in New Towns,
maar ook naar de wijze waarop lokale overheden (op wellicht onderscheidende manieren) kunnen
omgaan met de spanning tussen enerzijds een grootschalige en snelle veroudering van veel huizen
(in korte tijd) en anderzijds de politieke en maatschappelijke opgave om de kwaliteit van de
leefomgeving in deze steden op peil te houden.
In het algemeen werd vastgesteld dat het nadenken over, het onderzoek doen naar én het
uitzoeken van kansen en beperkingen van erfgoed in New Towns nog maar net begonnen is.
Verder hebben deze processen nog te leiden onder veel kennishiaten en is het, mede door de prille
status, de kansen en de inherente spanning die de discussie flankeren, met recht een uitdaging
voor New Towns te noemen.

Download Report