Page 1 PAROCHIEREIS 2014 Banneux – Maria

PAROCHIEREIS 2014
Banneux – Maria-Laach – Kevelaer
!
H. Nicolaasparochie
Edam
Op de foto
Van links naar rechts staand:
Tiny Beintema, Ria Nieuwendijk, Peter Vreeswijk,
Ageeth Nieuwendijk, Kees van der Hogen,
Ria van der Waart, Kees Zwarthoed, Simfa Zwarthoed,
Christine Vreeswijk, Evert Veerman, Neel Veerman, Rien de
Vries, Helma de Vries, Piet Everaars, Bep van Montfoort, Nel
Conijn,
Jan van Westen, Rita Riedeman, kapelaan Peter Piets
en Tiny Everaars.
Van links naar rechts zittend:
Elly de la Cour, Tonia Everaars, Griet van der Hogen,
Thea Vreeken, Wilma van der Waart en Ellie Huider.
Inhoud
Reisprogramma
Verslag van de reis door de groep
Bedevaartsoord Banneux
Bedevaartsoord Kevelaer
Impressies van de reisgenoten
!2
3
4
13
16
21
!3
HET REISPROGRAMMA
Dag 1: 08:00 uur vertrek Busstation Edam, via Amsterdam en
Dag 2:
Dag 3:
Dag 4:
Dag 5:
Dag 6:
Dag 7:
Dag 8:
Eindhoven naar AC Nederweert voor koffiestop. Hierna
doorreis via Maastricht naar Banneux voor lunchpauze.
14.00 uur H. Mis in de Kapel van Banneux. 16:00 uur
vertrek naar St. Hubert voor overnachting in Hotel Val de
Poix.
Na het ontbijt vertrek naar Han sur Lesse, om 10:00 uur
bezoek aan de grotten van Han (om half tien aanwezig zijn).
Hierna vertrek naar Clervaux voor bezoek aan Abdij en stad.
Via het Mullerthal bereiken we ons hotel in Irrel nabij
Echternach, Hotel Koch-Schilt.
Na het ontbijt vertrek naar Cochem voor bezoek aan dit
mooie moezelstadje en koffiestop. Hierna vertrek naar de
Abdij in Maria-Laach voor H. Mis in de Abdij (om 14:30 uur)
en kratermeer. Om 17:00 uur doorreis naar Andernach voor
verblijf van 4 nachten in Hotel Rheinkrone.
Vandaag een rondrit door het Eifelgebergte met bezoek aan
Bad Neuenahr - Mayschloss en Altenahr.
Vandaag een dagtocht naar Limburg aan der Lahn voor H.
Mis in de Domkerk om 10:15 uur), die één van de oudste
Romaanse kerken van Duitsland is en stadsbezoek.
Na een vroeg ontbijt rijden we naar Rudesheim waar we de
boot nemen naar Koblenz voor een Rijncruise.
Vertrek Rudesheim 14:15 uur, aankomst Koblenz 18:10 uur.
We passeren o.a. de bekende Loreleyrots - Asmannshausen
en Boppard.
Na het ontbijt verlaten we Andernach en rijden naar Keulen
voor bezoek aan de Dom van Keulen en museumbezoek.
Hierna doorreis naar Kevelaer voor overnachting in Hotel
Schravelsche Heide.
Bezoek aan Kevelaer. H. Mis om 09:00 uur in de kapel, na
het bezoek nog bezoek aan Romeins museum te Xanten.
Hierna doorreis naar Harmelen voor diner om 17:00 uur.
Aankomst Edam plm. 20:00 uur.
Maandag 28 april
Uitgewuifd door enkele dappere vroege vogels vertrok onze bus om
08:05 uur uit Edam, op naar ‘OLV van de armen” en haar heiligdom
!4
in Banneux, in de Belgische provincie Luik. Koffiestop in
Nederweert. Direct nadat je de Maas oversteekt waan je je in het
buitenland in het Limburgse. Andere architectuur, andere
bouwmaterialen en landschap. En de mensen dan? Wat kleiner qua
gestalte en donkerder qua haren en ogen. Banneux is bijzonder,
want nog jong als bedevaartsoord: Maria verscheen aan Mariette
Beco in het kleine plaatsje Banneux in 1933. In 1049 werden de
verschijningen kerkelijk goedgekeurd, waarna de stroom pelgrims
op gang kwam. Heden ten dage bijna 700.000 per jaar.
Kapelaan Peter Piets
Om 12:15 uur komen we in Banneux aan. Kapelaan Peter gaat op
zoek naar de kapel waar we om 14:00 uur de H. mis gaan vieren.
Wij gaan ondertussen lunchen.
We eten een lekker broodje tonijn, buiten op het terras onder de
luifel, met onze jassen aan kan net. Daarna kijken we nog even
rond in de souvenirwinkels waar ze mooie spulletjes te koop
hebben. Prachtige beelden, kruisjes, kaarsen. We hebben een
mooie mis, met Ria als lectrice en Kees als misdienaar, die jammer
genoeg zijn belletje in de glazen kast thuis heeft laten staan. Het
gemis van het belletje lost Kees creatief op door heel devoot
‘tingeling’ te zeggen. We kopen na de viering een nieuwe bel die
we in eigen beheer houden – om te voorkomen dat straks de glazen
kast van Kees vol met vergeten belletjes staat – en lopen nog wat
rond op het heiligdom. We ‘wassen’ onze handen in de bron en
daarna is het weer tijd om de bus in te stappen voor het laatste
stukje naar St. Hubert. Na een uiterst vervallen hotel en station te
zijn gepasseerd– Dit is toch niet óns hotel, hé?! – komen we bij ons
hotel aan, mooi, ruim en pas gerenoveerd.
Christine
De koffers uit de bus, naar de kamers, geen lift, dus gelijk de
krachtoefeningen gedaan. Voor het diner een lekker lokaal biertje
van de tap. De maaltijd is goed: een lekkere maissoep,
‘draadjesvlees’, goed op smaak en, ja, wel een vreemde
combinatie, patat. Nog een lekkere toet en dat was het.
Tot mijn verbazing zijn, als Peter en Christine, Helma en ik
terugkomen van onze verkenning van deze ‘wereldstad, al vele
medebedevaartgangers naar hun kamer, dus gaan we met een klein
groepje een lokaal biertje drinken, en een goed gesprek is dan zo
‘geboren’. En wat denk je? We worden om 22:45 uur door het
!5
hotelpersoneel naar bed gestuurd. Over en uit.
Rien de Vries
Dinsdag 29 april
Alles weer in de koffer? Even in de draai-kledingkast kijken en ja,
alles zit weer in de koffer. Staan we op het punt van vertrek, staan
er nog een aantal rekeningen open. Wat blijkt? Onze reisleiders
hebben een schuld staan bij het hotel!
Gauw betalen, want dan kunnen we op weg naar de grotten van
Han om af te dalen in de spelonken van moeder aarde. Het is niet
zo lekker weer. Het miezert, maar de stemming zit er alweer
lekker in.
Eerst gaan we met een treintje naar de ingang van de grotten. In
de grotten zien we prachtige stalactieten en stalagmieten (hang en
staand) en mooie draperieën. Immense zalen, allemaal veroorzaakt
door de rivier de Lesse. Een licht en geluidshow in een 60 meter
hoge zaal. Heel indrukwekkend en mysterieus.
Bij de uitgang wordt ons nog verteld dat we in ’n heiligdom van
zo’n 7000 jaar geleden staan. Hier werden toen godsdienstige rites
uitgevoerd. In het museum liggen nog voorwerpen die hier
gevonden zijn. De uitgang was toen de ingang en toentertijd was
er altijd een kanonslag om de boze geesten te verjagen. Wij
worden uitgeleide gedaan door een kanonslag en … vergeet de gids
niet!
Geen tijd voor koffie want de bus staat al te wachten om naar
Clervaux te gaan. Dan maar koffie in de bus. In Clervaux eerst
maar eens een broodje eten en dan naar de kerk. Als je tenminste
goed loopt. Wij komen bij het kasteel uit, dus moeten we terug.
Op weg naar de kerk blijkt dat we, als we de abdij zouden willen
zien, nog 25 minuten bergje op moeten. Nou, dat hebben we maar
niet gedaan, maar wel even in de kerk gekeken. Mooi, met fraaie
mozaïeken. Er zijn kinderen aan het oefenen voor hun 1e
Communie, lijkt wel Edam. Op naar Echternach. Het is ‘Echternach
by rain’, wat jammer.
Gelukkig is daar St. Nicolaas, met tapbier. Rien en kapelaan Peter
maken daar graag gebruik van. Ik loop zelf nog even door naar de
kerk waar de tombe van Willibrordus is. Een mooie Romaanse kerk
met een grote crypte waar ook een Maria-altaar is. Daarna gaan we
naar het hotel. De kamer heeft twee sleutels, een ronde voor de
kamerdeur, en een vierkante voor de buitendeur, voor als je laat
!6
thuis komt na het uitgaan. Maar dat is hier niet veel, wordt er
gelijk bij gezegd.
Als de koffer op de kamer staat nog even een aperitief in de bar en
daarna een viergangen menu. Vlees of vis. Het smaakt goed. Nog
een en sigaretje, maar het was erg koud buiten. Nageborreld in de
bar. Nog even een boom opgezet over Volendam en Edam, maar we
komen er niet echt uit. Dan maar naar bed. Een heerlijke warme
douche (gelukkig geen gehannes met een handdouche in bad). Toch
weer een gezellige dag en een zeer mooie route door de Ardennen.
Helma de Vries
Woensdag 30 april
Een heerlijk ontbijt voor wij onze reis richting Cochem vervolgen.
Na het ontbijt zitten de koffers met Tonia erbij vast in de lift. Als
we dan toch allemaal in de bus zitten neemt kapelaan Peter het
woord voor het openingsgebed en een uiteenzetting over de
taalstrijd in België. We vervolgen onze weg naar het gezellige
plaatsje Cochem waar we uit een grote soepkom cappuccino
kregen.
We hebben lekker gewandeld en gewinkeld en Nel kocht een mooie
zomerpet voor haar schat. Dan allemaal weer in de bus op weg
naar Maria Laach.
Ageeth Nieuwendijk
Bij aankomst, de mis begint te laat omdat de broeders siësta
houden. Twee schaapjes stonden voor de vaste poort, Thea en Elly.
Een boomstam met boem-boem op de poort kon niet baten.
Gelukkig is er dan natuurlijk Ageeth die merkte dat er twee
mensen tekort waren. De mis begint, en wat wel grappig was, ze
hadden geen collectemandje en daarom namen ze het hoesje van
mijn camera. Toevallig zaten Elly en ik op de laatste rij. Er werd
veel geofferd en kreeg ik het hoesje gevuld terug (heel veel euro’s
rijker). Bedankt allemaal! (grapje!)
Om vijf uur gaan we terug naar Andernach, blijkt een v-snaar van
de bus gebroken. Heel langzaam rijden was de oplossing. Gelukkig
hoefden we niet te lopen.
Thea Vreeker-Nieuwendijk
Aankomst in het hotel om ongeveer 18:00 uur. De kamernummers
worden opgenoemd (zonder sleutel), was erg chaotisch. Eén lift
!7
voor 26 mensen was dringen geblazen. Dan naar onze kamers, om
19:00 uur avondeten, van te voren weer een borrel. Er werd veel
gelachen. Peter Piets hield even stilte voor het gebed (de
kanariepiet gaf tegelijk het hoogste lied). Daarna de maaltijd (drie
gangen). Ongeveer 20:30 uur zat het er op voor ons.
Elly de la Cour
Donderdag 1 mei
Om 9:00 uur vertrek uit Hotel Reinkrone in Andernach, waar we
een uitstekend, uitgebreid ontbijt hebben gehad. En de eerste stap
is altijd een daalder waard voor een goed begin van de dag. Rond
10:00 uur waren we in Bad-Neuenahr, een leuk stadje met mooie
winkels, maar helaas waren ze niet allemaal open. Dan maar een
terras gezocht voor een lekker bakje koffie met wat erbij.
Een half uur later, of het was iets langer, reden we naar het dorpje
Mayschloss, een heel leuk plaatsje met wat vakwerkhuisjes. Maar
wat een klein plaatsje. We kregen een uur om het te bezichtigen,
maar met 10 minuten hadden we alles gezien. Het terras is dan een
uitkomst, met de zon op je hoofd, aan een wijntje en cola.
Op naar het volgende plaatsje, Altenahr, waar we doorheen reden.
Het was geen stop, maar wel een pittoresk plaatsje. De rit ging
verder door het Eifelgebergte, een zeer mooi en afwisselend
gebied. Veel bossen en kleine riviertjes en beekjes, een mooie
natuur.
Half twee waren wij in Altenahr waar wij 1 ½ uur kregen om wat te
eten en te winkelen, maar helaas was vanwege 1 mei alles dicht,
behalve de terrassen.
Maar ondanks 1 mei hebben wij wat gewandeld en vakwerkhuizen
bekeken. Want de zon scheen toch weer! ‘n Prima uurtje gehad.
Toen terug naar het hotel door de bollenvelden zoals dat leek,
maar het was koolzaad. Om vier uur waren we terug in het hotel.
’n Mooie dag gehad, wat zon, een beetje regen, maar het was een
prachtige dag.
Na terugkomst in het hotel om 16:00 uur gingen sommigen het
stadje in en anderen gingen rusten of wandelen. En dan pas wordt
het avond. Een wijntje en een biertje vooraf. Om 19:00 uur kunnen
we eten. Wat dat wordt ga ik nu bekijken: aspergesoep vooraf,
kipschnitzel met patat en bloemkool, puddinkje toe. En dan zo snel
mogelijk naar bed.
!8
Kees van den Hogen
Vrijdag 2 mei
Wij zijn om 8:30 uur vertrokken en om 9:20 uur aangekomen de
omgeving verkend en wandelend naar de Domkerk gegaan. De H.
Mis werd door een Duitse priester opgedragen, omstreeks 11:00 uur
werd een en ander afgesloten. Onze groep, die nog met hun
gedachten waren bij de gesloten winkels in Bad Neuenahr kon het
niet afwachten. Alhier werd flink geshopt en iedereen liep met
tassen vol door de straten. Ook de terrassen werden goed bezocht
en de horeca deed goede zaken. Wij hebben genoten van de mooie
vakwerkhuizen en de prachtige monumentale kerken die door ons
eveneens goed zijn bezocht. Het weer werkte aanvankelijk mee,
maar later op de dag werden we kletsnat en zo kwamen we weer
aan bij onze trouwe bus van Maaskant. Al met al een mooie trip
wat door een ieder werd beaamd. Ook de terugtocht was bijzonder
mooi en we zijn heelhuids aangekomen omstreeks 17:30 uur.
Evert Veerman
Zaterdag 3 mei
Na een goede nachtrust, we mochten uitslapen, heerlijk,
vertrokken we naar Rudesheim, maar niet zonder een heerlijk
ontbijt in hotel Rheinkrone. Om 10 uur in de bus.
Onze kapelaan, Peter, bidt twee tientjes van de rozenkrans. Het
gebed wordt dagelijks aangepast, hij heeft een verborgen gave,
zoals kap. Peter het zelf noemt om altijd het thuisfront en de
dingen van de dag even aan te halen, mooi vind ik dat.
We komen om 11:45 aan in Rudesheim. Wat een mooie stad.
De twee uur die we hadden om rond te dolen was eigenlijk te kort.
Terrassen, winkels en winkeltjes heel mooi. We hebben zelfs al
kerstsouvenirtjes gekocht. Leuke sfeer. Ook was er een zusterorde
van de benedictines waar Hildegard van Bingen haar leven
doorbracht. Op 17 september herdenken we haar naamdag. Zij was
dichteres en schreef het beroemde boek Scivias.
Rond twee uur op de rondvaartboot, jammer, het was winderig, dus
op het bovendek hield je het niet zo lang vol.
We genoten van het natuurschoon tijdens onze bootroute, met af
en toe aanmeren om mensen van en op de boot te laten.
Op de route onderweg naar Koblenz hebben we zo’n zeven kastelen
geteld. Sommige vervallen, maar anderen met de vlag in top. Men
!9
zegt dat dan de kasteelheer thuis is?
Om ongeveer zes kwamen we in Koblenz aan. Het was een mooie
tocht. En onze prima chauffeur Gerard brengt ons weer veilig naar
Andernach.
Na een heerlijke dag volgt een gezellige avond. Om zeven uur
worden we verwacht voor het diner. Eerst een drankje geserveerd,
daarna bloemkoolsoep, lekker vlees: runderlapjes, aardappelen,
wortelen, doperwten, slabonen. IJs met warme kersen toe.
Heerlijk! Na de koffie nog even nakletsen en dan is ook deze dag er
weer één met een ster.
Tiny Everaars-Wever
Zondag 4 mei
Vanmorgen werd mij plotseling gevraagd iets in dit schrift te
schrijven. Ik dacht dat het iets was voor de vaste deelnemers,
maar toch niet! En weet je dan te vermelden wat er verwacht
wordt? Dus toch maar iets persoonlijks.
Sinds er plotseling, op 20-11-2012, erg veel gebeurde, is dat geen
moment uit mijn gedachten. Vandaar dat ik, op aanraden van één
van mijn kinderen, besloot om mee te gaan op deze bedevaartreis,
waarvan ik intussen heb ervaren dat het heel iets anders is dan een
busreis met ‘Effe weg’, wat Nells en ik vele keren gedaan hebben.
Ook toen bezochten we wel kerken, maar dan met een heel andere
insteek. Nu put ik kracht, vooral wanneer het een ‘stille, sobere’
kerk is, waar ik bid om die kracht, en uit de genade die mij ten
deel valt om het verlies te verwerken.
Eveneens uit het gebed wat pastor Peter elke morgen uitspreekt!
(Wat dat betreft heeft het bezoek aan de kerk van vandaag mij
niets gedaan. Dat is een kijkkerk en geen bidkerk! Sorry!)
Ik realiseer mij dat ik met dit verhaal buiten de orde van de
bedoeling ga, maar het helpt wel om te accepteren dat de mens
wikt en God beschikt, zoals ook Franca uit Canada op 17-11-2012
overgekomen was om met haar dochter Jessica te vieren dat die
een dochtertje had gekregen, en zij gelukkig aanwezig was toen
haar moeder, mijn Nells, plotseling kwam te overlijden. Dus niet
een telefoongesprek daarvoor! Laat dit mijn bijdrage zijn,
voortspruitend aan mijn deelname aan deze reis. Dank!
Jan van Westen
4 Avonden stappen in Andernach
!10
De vier nachten van Andernach zullen Christine, Peter en ik nooit
meer vergeten. De stad heeft namelijk een zeer bruisend
nachtleven (maar niet heus). Alles leek dicht en gesloten toen we
samen met Helma, Kees en Simfa het stadshart onveilig gingen
maken. Gelukkig vonden we op een van de stadspleintjes nog één
restaurant dat nog open was. De eerste avond was het er zeer
druk, er waren wel 4, ja vier andere bezoekers op het terras.
Gelukkig kregen we de volgende twee avonden de volle aandacht
van de eigenaar en zijn vrouw. Ik denk dat dit komt omdat we
zorgden voor een topomzet. Heerlijk rustig was het, per half uur
hoogstens één voorbijganger… Zaterdagavond, dé uitgaansavond,
was onze laatste avond in Andernach. We hadden de eigenaar
beloofd om nog even afscheid te komen nemen, dus om kwart over
tien togen wij op weg naar onze ‘stamkroeg’. Maar wat een
schok…… hij was gesloten! Na onze teleurstelling te hebben
weggeslikt zagen we links van onze stamkroeg nog een tentje dat
nog wél open was. Wij naar binnen en ja hoor, het zat er vol
mensen, wel zés! We kregen per persoon een consumptiekaart van
€ 50, dus dat begon goed. Peter en ik bestelden een witbiertje en
kregen een klein biertje. Christine wilde liever witte wijn, maar
dat liet even op zich wachten (later bleek dat ze dat bij de buren
moesten halen). Onder het genot van onze consumpties verwerkten
wij de schrik van de gesloten stamkroeg. Maar dan komt de
serveerster ons wat vertellen: de eigenaar komt er zo nog even
aan, hoor. En ja hoor, daar was onze Nederlandse vriend en partner,
hij bleek ook eigenaar van deze bar te zijn, samen met zijn vrouw
en zwager. Konden we toch nog even afscheid nemen. We kregen
zelfs een drankje van het huis aangeboden. Na uitgebreid het
Duitse rookbeleid te hebben besproken namen we in de kleine
uurtjes (rond 24:00) afscheid om hotelwaarts te keren.
Rien de Vries
Zondagmiddag 4 mei
Aankomst in Kevelaer om ± 16:00 uur. Gerard brengt ons naar het
Sporthotel bij Kevelaer. De koffers brengen we naar onze kamers,
daarna staat Gerard weer klaar om ons naar het centrum van
Kevelaer af te zetten.
Leuke winkeltjes, daar in Kevelaer met mooie kaarsen, kruisjes,
engeltjes, kerststallen, kerkelijke beelden, snuisterijtjes en nog
veel meer. We hebben fijn gewinkeld en rond gekeken en een
lekker ijsje gegeten. Terug in ons hotel even opgefrist en gekeken
!11
naar paardrijden. Daarna gezellig samen gegeten. Om 19:58 uur
hebben we 2 minuten stilte gehouden voor de oorlogsslachtoffers.
Daarna weer genoten van het eten: bleekselderijsoep, salade,
schnitzel of kop, patat, aardappelkroketjes en toe ijskoffie met
slagroom en een rietje.
Gezellig nagezeten en daarna ons mandje weer opgezocht. Dit is
de laatste avond samen, de gezelligheid ga ik missen. Het was een
fijne, gezellige week. In deze week hebben we allemaal op tijd de
bus terug kunnen vinden. Bij deze bedank ik iedereen die mij
gedurende deze acht dagen in mijn Rolls Royce begeleid heeft!
Heel fijn!
Tonia Everaars
Maandag 5 mei 2014
Dit is onze laatste dag van onze Maria-, vakantie- en
ontmoetingsreis.
Het belooft mooi weer te worden en zo vertrekken wij om 8.30 uur
naar de heiligdommen van Maria Troosteres der bedroefden in het
centrum van Kevelaer voor de Eucharistieviering in de Biechtkapel
om 9.00 uur.
Als achtergrond van het altaar hangen in de abscis drie prachtige
wandkleden in kelumtechniek met als thema's: ‘Vrede’ (pax, pais,
Frieden, mir), ‘Heilig’ (sanctus, saint) en ‘God’ (Deus, Dieu, Dios)
De lezingen van deze dag cirkelen rond de verrijzenis uit de
Handelingen van de Apostelen 2, 14 en 22-33, de brief van Petrus
1, 17-21 en als evangelie het mooie verhaal van de Emmaüsgangers
Lucas 24, 13-35:
“En zij herkenden Hem aan het breken van het brood”.
Na de viering is er tijd voor de groepsfoto met Peter Vreeswijk als
waar acrobaat om zo ook op deze prent te komen staan.
Na de koffie al of niet met gebak op naar Xanten. Een chauffeuse
wil haar rijkunst tonen, maar Gerard, onze voortreffelijke
chauffeur, neemt het veiligheidshalve toch maar van haar over.
De groep verdeelt zich over de Dom van Xanten, over het
archeologische park met opgravingen uit de Romeinse tijd en over
het nieuwe Römermuseum.
Na een lichte maaltijd vertrekken we om 14.30 uur richting
!12
Nederland en rijden we voor de laatste keer over mooie
binnenwegen. We nemen afscheid van de Rijn en van het mooie en
imposante Rijnlandschap.
Om 16.30 uur zijn we dan bij het Wapen van Harmelen om op het
terras nog even te genieten van de zon. Het diner is ook hier weer
goed verzorgd met vermicellisoep, schnitzel, sla, lof, appelmoes,
frites, gekookte aardappelen en als nagerecht ijs.
Om 18.35 uur rijden we via Wilnis en langs Kockengen en Breukelen
naar de snelweg op naar Edam, waar we om 19.20 uur arriveren.
In de bus dankt Peter Piets de drie dames Christine Vreeswijk, Nel
Conijn en Ria van der Waart die deze reis organiseerden. De
chauffeur wordt door Ria bedankt voor zijn vakkundige en
aangename reisbegeleiding alsook voor zijn rijkunst.
Dank past hier ook kapelaan Peter Piets voor zijn pastorale
begeleiding en zijn informatieve verhalen.
Na een laatste groet van iedereen aan iedereen gaat ieder moe,
maar voldaan van vele indrukken huiswaarts.
Wilma van der Waart
!13
De geschiedenis van bedevaartsoord BANNEUX
Het gezin
De familie Beco woonde op een afgelegen plek, buiten Banneux, die
vooral tijdens de 1e Wereldoorlog als vluchtelingenlager werd gebruikt
voor ontheemden. De ouders Beco hadden zeven kinderen, en leefden
in grote armoede, maar dit vormde ze tot een echte
liefdesgemeenschap, in plaats van dat het spanningen en afgunst had
veroorzaakt. Mariette, de oudste dochter is op 25 maart 1921
geboren, en naarmate ze ouder werd, werd ze tot steeds grotere
steun voor haar ouders.
De familie was helemaal niet gelovig. Zij gingen niet naar de kerk en
ze baden nooit. Op het tijdstip van de verschijning van de heilige
Maagd heeft Mariette haar Eerste Communie nog niet gedaan.
De verschijningen
Het was vrieskoud en donker op die 15e januari 1933. Het gezin heeft
zich teruggetrokken in hun huisje, en zij wachtten op de terugkeer
van een van de kinderen, die bij de buren was. Het was
avondschemering en Mariette keek uit het raam in het onbeweeglijk
landschap. Opeens werd ze een snel opflitsende lichtstraal gewaar. Zij
dacht eerst, dat het de weerkaatsing van hun lamp was op het
vensterglas, maar toen zij zich verzekerd heeft, dat het niet mogelijk
was, zag ze het licht nog steeds. Ongerust riep zij haar moeder erbij,
met deze woorden: Moeder! In de lichtstraal zie ik een beeldschone
dame!
Haar moeder heeft ook naar buiten gekeken, omdat zij niet geloofde,
wat haar dochter zei. Ze zag het licht ook, schrok, en zei: “Het is vast
wel een heks!”
Mariette zag, alsof de mooie dame haar vriendelijk riep. Zij wou naar
de tuin, maar haar moeder heeft de deur op slot gedaan. Toen is zij
naar het raam teruggekeerd, maar ze zag het licht en de mooie dame
niet meer. Toen begon zij te bidden.
De tweede verschijning vond twee dagen later, op 18 januari 1933
plaats. Het was woensdag. Mariette bad ‘s avonds in de besneeuwde
tuin, en zij wachtte op de verschijning van de mooie dame. Haar
moeder liep intussen ook daar opgewonden op en neer, om “de heks”
te verjagen.
Mariette hoorde intussen een roep, en ging van de tuin naar de weg,
zoals “de Mooie Dame” - zij noemde haar zo in zichzelf – haar gebod.
!14
Niet ver van het huis, langs de weg liep een klein beekje. Het meisje
hoorde de volgende woorden: “Dompel jouw hand in het water!”
Mariette deed zo, en vervolgens hoorde zij: “Deze bron is van jou!” –
daarna verdween de verschijning.
De volgende dag verscheen de heilige Maagd weer aan Mariette. Op
die dag waren al meerdere mensen met haar meegegaan tot de bron,
waar het meisje knielde en bad. De Mooie Dame kwam en glimlachte.
Het volgende gesprek volgde: “Wie bent u, schone dame?”
“Ik ben de Heilige Maagd der Armen.”
Mariette antwoordt: “Schone Dame! Gisteren hebt u gezegd, dat deze
bron van mij was. Wat betekent dit?”
“Deze bron is van alle naties. Voor de verlichting der zieken.”
Mariette heeft het niet precies begrepen, wat ‘van alle naties’ en ‘de
verlichting der zieken’ betekende. Zij vroeg het thuis van haar vader,
die zijn angst van enige dagen geleden overwinnend aan het meisje de
betekenis van de woorden heeft uitgelegd.
De rij der verschijningen ging op 20 januari door. Mariette was de hele
dag op bed, zij voelde zich ziek, en zij sliep slecht. ’s Avonds heeft ze
zich toch aangekleed, en samen met diegene uit de buurt die het haar
hebben beloofd, naar de bron gegaan. Daar begon zij te bidden, en de
Dame is weer verschenen.
“Schone dame! Wat wenst u van mij?”
“Ik zou graag hier een klein kapel willen.”
Daarna is de heilige maagd meer dan 2 weken lang niet verschenen.
Daardoor werden de bewoners van het dorp meer en meer
overmeesterd door onverschilligheid en begonnen de
verdachtmakingen omtrent de gebeurtenissen. Maar Mariette bleef
trouw. Elke dag bad zij op dat tijdstip, daarna ging zij naar de bron en
bad daar verder. Op een zaterdag, op 11 februari, was Mariette
onderweg naar de bron, toen de Dame kwam. Terwijl het meisje haar
handen waste in het water en een kruis sloeg, zei de verschijning: “Ik
kom het lijdenslast te verlichten.”
De verschijningen gingen door. Op 15 februari 1933 vroeg de kapelaan
van het dorp, pastoor Jamin, het meisje om van de dame een teken te
vragen. De Dame antwoordde: “Geloof in me en ik zal jullie ook
geloven! Bid regelmatig!” En zij heeft Mariette een geheim
meegedeeld.
!15
Het tijdstip van de één na laatste verschijning was 20 februari. Op die
dag waren er 8 mensen met Mariette naar de bron meegegaan. De
Heilige Maagd zei alleen de woorden: “Mijn lieve kind, bid veel!”
De hemelse verschijning is Mariette nog één maal verschenen: op 2
maart, op een koude, grijzige, regenachtige dag hoorde het meisje
het volgende: “Mijn lieve kind! Ik ben de moeder van de Verlosser. Bid
veel! God zijt met jou!”
Na de verschijningen
Dankzij de inspanningen van pastoor Jamin en de gezamenlijke
inspanningen van de gelovigen en de steeds in grotere getallen
toestromende pelgrims kon nog in hetzelfde jaar het klein Kapelletje
van de Verschijningen gebouwd worden. Het terrein rondom de bron
langs de weg werd in 1958 in orde gebracht, zodat er steeds meer
pelgrims konden worden ontvangen.
Boven de bron is de volgende zin te lezen: “De enige Bron is Jezus
Christus, die door de Heilige Maagd aan ons werd geschonken.” En
daarnaast staat het sneeuwwitte beeld van de Heilige Maagd. De
pelgrims wassen hun handen in het water, net zoals de Moeder Gods
het aan Mariette heeft opgedragen.
Kort na het ophouden van de verschijningen begon het officiële
kerkelijke onderzoek naar hun authenticiteit en hun erkenning. De
bisschop heeft een onderzoekscommissie in leven geroepen, bestaande
uit theologen, artsen, psychologen en experts van andere disciplines.
Hij heeft eerst in 1942, vervolgens in 1947 ook officieel de verering
van “de heilige Maagd der Armen” toegestaan. Intussen is voor het
voorjaar van 1949 het officiële verslag van de commissie uitgebracht,
en op 22 augustus heeft de bisschop de echtheid van de verschijningen
erkend. Zo is Banneux een door de kerk erkende bedevaartsoord
geworden.
De kerken van het bedevaartsoord
De kapel van de verschijningen is klein, daarom werd er al in 1937 een
openluchtaltaar gebouwd, waar ca. 10.000 pelgrims de heilige mis
kunnen bijwonen. Aan weerskanten staan de kerken, respectievelijk
genoemd naar St. Franciscus en St. Dominicus. Ter verering van de
Heilige Maagd der Armen werd in 1984 een in zijn eenvoud nobel en
groots en tegelijkertijd knusse kerk gebouwd.
Tot de bezienswaardigheden van de bedevaartsplaats behoren de op
!16
verschillende bospaden gebouwde kapelletjes. Dit zijn de staties van
stille meditatie en verering van de heiligen.
De geschiedenis van de St. Michaelskapel is erg interessant. De
toenmalige Duitse bondskanselier Konrad Adenauer woonde met zijn
gezin na de 2e wereldoorlog vlakbij Bonn, in Rhödendorf. Zijn zoon,
prelaat Paul Adenauer liet het kapelletje van Rhödendorf nabouwen in
Banneux in 1960. Bij de inzegening zei hij de volgende: “Laat Banneux
het centrum zijn, waarvan uit initiatieven voor de wereldwijde vrede
uitgaan. Ik wens, dat in dit kapelletje volhardend wordt gebeden voor
alle slachtoffers van onmenselijkheden en voor de bouwers van een
nieuwe wereld. “
Het bedevaartsoord is ook het centrum van de dienstbare liefde
geworden: er is een ziekenhuis, een tehuis voor verslaafden en een
tehuis van door hun ouders verlaten kinderen omheen gebouwd.
Het verdere leven van Mariette
Het toenmalige meisje is nu 81 jaar oud, en zij woont vlakbij het
centrum van het bedevaartsoord. Mariette is getrouwd en zij
vervolgde haar aardse roeping in een gezinsleven.
Op de plaats van de eerste verschijning is een kleine kaarsenkapel
gebouwd. Verderop in het bos zijn enkele rolstoeltoegankelijke
kapellen en een grote bedevaartkerk met wel meer dan duizend
zitplaatsen te vinden.
DE GESCHIEDENIS VAN BEDEVAARTSOORD KEVELAER
Wat waren drie eeuwen geleden de gedachten van de marskramer
Hendrick Busman toen hij op de heide van Kevelaer een geheimzinnige
stem hoorde?
Kevelaer is in die tijd amper meer dan een gehucht met een paar
honderd inwoners. In het gebied wordt geregeld gevochten,
bijvoorbeeld in de Dertigjarige Oorlog die duurde 1618 tot aan de
Vrede van Münster in 1648. Tijdens deze bloedige oorlog wordt de
bevolking van Kevelaer bijna geheel uitgemoord door plunderende
troepen. Als nagedachtenis wordt een Kroatisch hagelkruis geplaatst. In 1639 zou er al een lichtverschijning van Onze Lieve Vrouw van
Luxemburg hebben plaatsgevonden.
!17
Anno 1641 is Hendrick Busman op weg van Weeze naar Geldern en
loopt over de heide van het Duitse Kevelaer bij dit Hagelkruis. Hij
blijft er even staan om te bidden, en hoort een stem uit de richting
van het kruis. “Bouw mij op deze plaats een kapelletje” zegt de stem. Hendrick kijkt vervreemdt om zich heen maar besteedt er vervolgens
weinig aandacht aan, haalt zijn schouders op en vervolgt zijn pad.
Maar op drie andere keren dat hij over de heide loopt, herhaalt de
stem de aansporing: “Bouw mij op deze plaats een kapel.”
Busman legt zijn verklaring vast: “Ik ben met Mechel Schrouse, die ongeveer 50 jaren oud is, getrouwd.
Ik drijf met haar een kleine handel en moet om die reden, vaak hieren daarheen reizen. Zo reisde ik in rond de kerstdagen in het jaar des
Heren 1641 van Weeze over een weg die nabij Kevelaer is gelegen.
Daar stond een hagelkruis. Bij dat kruis hoorde ik een stem die mij
zei: „Op deze plaats sult gij mij een kapelleken bouwen!“. Ik heb me
erover verwonderd en alle kanten opgekeken, maar ik zag niemand. Ik
ben vervolgens verder gegaan en de stem die ik voor de eerste keer
hoorde genegeerd. Zeven of acht dagen later reisde ik nogmaals over
deze route en hoorde bij dezelfde plek voor de tweede keer dezelfde
stem met dezelfde woorden. Ik hoorde de woorden die uit de richting
van het hagelkruis kwamen, luid en duidelijk.”
De marskramer bespreekt het voorval met pastoor Schink en snel
daarna beging hij met de bouw van een kleine kapel. In 1642, het is
een maand voor Pinksteren, gebeurt er opnieuw iets wonderlijks. Twee soldaten bieden de afbeelding van Onze Lieve Vrouw van
Luxemburg te koop aan aan Mechel Schrouse, de echtgenote van
Hendrick Busman. Ze vindt het te duur en koopt het niet. Kort daarop
ziet Mechel midden in de nacht in een helder wit licht een kapelletje
met daarin een afbeelding van Onze Lieve Vrouw van Luxemburg. Het
verhaal wordt bevestigd door een wachter, die een opmerkelijk licht
in het huis van Busman had waargenomen. Dit is de bevestiging die
Hendrick nodig heeft om met nog grotere inspanning de kapel te
bouwen. Ook gaat zijn vrouw op zoek naar de afbeelding.
De soldaten hebben het bewuste papieren prentje aan een luitenant
gegeven. Mechel vond de luitenant en smeekte om de prent. Aanvankelijk wordt het prentje in Geldern bewaard.
De Kapucijnen willen het in een processie naar Kevelaer overbrengen.
Om verschillende redenen is dat niet gebeurd, maar de pastoor heeft
!18
het prentje op de laatste zondag van mei 1642 in het kleine stenen
kapelletje geplaatst. Het genadebeeld meet ongeveer 7 bij 11
centimeter. Er staat een tekst op de afbeelding:
“Getrouwe afbeelding van de Moeder van Jezus, de Troosteres van de Bedroefden, in de omgeving van Luxemburg, beroemd door wonderen en vereerd door vele mensen.”
Al snel trekt de kapel met het genadebeeld vele nieuwsgierigen,
aangetrokken door het verhaal van de nachtelijke verschijning en
gebeurtenissen van de familie Busman. De stroom naar het prille
bedevaartsoord neemt toe als een paar dagen na Maria Geboorte (8
september 1642) een wonder gebeurd. De familie van Volbroek, vader
Reinier en moeder Margaretha, trekken met hun zoon Peter naar
Kevelaer. Peter is verlamd en kan niet lopen. De familie heeft alles
gedaan om Peter te laten genezen, maar niets hielp tot dan toe. In
Kevelaer vragen ze de voorspraak van Maria, Troosteres van de
Bedroefden. Twee dagen later kan hij onverklaarbaar weer gewoon
lopen. Een jaar later vindt er opnieuw een wonder plaats. Een ongehuwde
vrouw uit Huissen lijdt aan open benen. Nadat ze tweemaal haar
toevlucht zocht bij het genadebeeld in Kevelaer, genazen haar benen.
Deze gebeurtenissen trekt steeds meer belangstellende gelovigen die
een bedevaart naar Kevelaer ondernemen. In 1643 vindt een eerste
processie te voet plaats vanuit Rees naar het genadebeeld. In
hetzelfde jaar wordt besloten een bedevaartkerk naast de kapel te
bouwen. De kerk staat nu bekend als kaarsenkapel omdat er grote
kaarsen te zien zijn die door pelgrims als ex voto’s worden geofferd.
Ongeveer tien jaar later, in 1654, wordt de oorspronkelijke kapel
vervangen door de huidige, zeshoekige genadekapel, geïnspireerd door
het zeshoekige kerkgebouw in Scherpenheuvel. Aan de noordzijde is
een opening in de muur. Hierdoor is het genadebeeld vanaf de
Kapellenplatz altijd zichtbaar. De bedevaartplaats wordt verder
uitgebreid, met een bedevaartkerk, en een kruisweg. Hendrick
Busman maakt dit niet meer mee. Hij is begraven op 14 maart 1649.
In dezelfde tijd geeft de synode van Venlo de kerkelijke zegen, dat
Kevelaer een officiële bedevaartplaats is. De synode was in 1647
!19
bijeengeroepen om de gebeurtenissen in Kevelaer te onderzoeken. Op
verzoek van de bisschop van Roermond, waaronder Kevelaer destijds
viel, gaan de Oratorianen de pastorale verzorging in Kevelaer
organiseren. De Oratorianen werkten al in Scherpenheuvel. Zij
promoten vervolgens met bijzondere ijver de bekendheid van de
genadeplaats. Het eeuwfeest van de eerste gebeurtenissen trekt maar
liefst twintigduizend bedevaartgangers. Het gehucht Kevelaer groeit
uit tot een grotere plaats.
Kevelaer groeit uit tot een geliefde plaats van pelgrims. Ook veel
Nederlanders trekken naar het genadebeeld, omdat Kevelaer om de
hoek van Venlo ligt.
Bezienswaardigheden
Mariabasiliek - De kleurrijke en druk versierde neogotische
bedevaartskerk is gebouwd tussen 1858 en 1864.
Opvallend aan het interieur zijn de kleurige gewelven en zuilen. In de
loop der tijd zijn verschillende onderdelen beschilderd, zoals de
Antoniuskapel, de Jozefkapel, de Johanneskapel en de Mariakapel.
Nadien pakte men het koorschip aan. Het rechterdwarsschip
bijvoorbeeld dateert uit 1911-1912 en het linkerdwarsschip uit
1914-1916. In 1923 wordt de kerk door de paus verheven tot basiliek. Het altaar stamt uit 1992. In het altaar worden relieken bewaard van
de H. Ursula en H. Thomas, die uit het oude altaar uit 1864 zijn
overgebracht. Verder zijn gravures terug te vinden van paus Johannes
Paulus II na zijn bezoek in mei 1987 en van moeder Teresa, die in
september 1987 naar Kevelaer pelgrimeerde.
Het patronaat Maria Tenhemelopneming herinnert eraan wat het doel
is van de pelgrim. De negentig meter hoge kerktoren is pas twintig
jaar later afgebouwd.
Kaarsenkapel De kaarsenkapel is de oudste bedevaartkerk in Kevelaer. De meeste
processies houden daarom hier hun intocht. In de kapel zijn vele
wapenschilden, votiefschilden en geofferde bedevaartkaarsen te zien.
De Broederschap Consolatrix Afflictorum leiden er vesperdiensten en
zorgen ervoor, dat ook buiten het bedevaartsseizoen het oord wordt
onderhouden.
Biechtkapel De biechtkapel is gebouwd in 1857-1858. De kapel is drieschepig en 27
meter lang. De ontwerpen zijn van dezelfde bouwer als de basiliek:
!20
Vincent Statz. Als snel bleek de biechtkapel te klein en daarom volgde
in 1890-1892 een uitbreiding. Een lange kloostergang verbindt de
biechtkapel met de sacramentskapel.
Sacramentskapel Aan de linkerzijde van het binnenplein van de basiliek ligt deze kapel.
In de kapel staat een icoon van Jezus, de Verlosser met in zijn hand
een opengeslagen bijbel met onder andere de tekst “Komt allen tot
Mij, die uitgeput zijn en onder lasten gebukt.”
Forum Pax Christi Tussen de kaarsenkapel, ten zuiden van de Kapellenplatz, staat het
Forum Pax Christi met het Petrus Canisiushuis. Het is een plaats voor
ontmoeting, niet exclusief voor de Mariabedevaart. Ook vinden er
kerstmarkten of adventsdiensten plaats. De naam is de verwijzing naar
het allereerste Pax Christi-congres van Duitsland, dat in Kevelaer
plaatsvond en leidt tot de oprichting van de katholieke
vredesbewegingsorganisatie.
Overige Tot slot zijn bezienswaardig de orthodoxe Johanneskapel, de H.
Antoniuskerk, het Clarissenklooster en de tegenovergelegen overdekte
kruisweg aan de Twistedener Straße. Voor bedevaartbegeleiding zijn er
het Priesterhuis en het Conferentiehuis voor kerkelijke groepen.
Het bedevaartseizoen loopt van 1 mei tot 1 november. Op 1 mei wordt
de pelgrimsportaal van de basiliek plechtig geopend. Per jaar komen
ruim een kwart miljoen mensen naar de Troosteres van de Bedroefden.
!21
IMPRESSIES VAN PAROCHIEREISGANGERS
Tonia Everaars
Een van de mooiste momenten was voor mij onze viering in de
kapel van Maria Laach. Het samen bidden, zingen en beleven was
een warme ervaring, mede ook door de geschiedenis die Peter Piets
hierbij vertelde.
Het museum en de Dom van Keulen, de Sint Victor Dom in Xanten
en alle kerken die we bezichtigd hebben waren dik de moeite
waard. Zo ook de vele winkeltjes.
Onze chauffeur Gerard, die als het even kon, de binnenwegen nam
en ons liet genieten van prachtige natuur.
Een hele warme ervaring was ook samen op weg zijn met de groep.
Er werd voor elkaar gezorgd, naar elkaar omgekeken, gezellig
samen gegeten en veel gelachen.
Een hele fijne parochiereis en gelijk een fijne vakantie, met dank
aan de begeleiders.
Evert en Neel Veerman
Onze mooiste moment was de bezichtiging van Maria Laach in het
zuidwesten van de Eifel in Duitsland, wij hebben zelden zo’n mooie
locatie gezien. De abdij en de prachtige kerk alsmede de
kunstwerken van brons en uiteraard de volkstuinen met bijzonder
planten. Daar wij zelf een volkstuin hebben kunnen we hier nog
veel van leren, het is dat we de leeftijd van zeventig hebben
mogen bereiken, anders kunnen ze ons hier zo verhuizen. De
meeste mensen van Edam-Volendam hebben hier nog nooit van
gehoord, al met al dus zeer aan te bevelen. Ons contact met
kapelaan Piets was een openbaring, hij weet veel te vertellen en
op een manier die iedereen aanspreekt. Met dank!
Ageeth Nieuwendijk
Ontroerend om te ervaren dat we, ondanks de diversiteit van
zoveel mensen, zo'n mooie hechte groep kunnen zijn.
Momenten van verdriet, geluk en spiritualiteit vloeien in elkaar
over.
Dit alles maakt mij een rijker mens en put hieruit kracht voor wat
komen gaat. Deze reis heeft een speciale plek in mijn hart
gekregen.
!22
Jan van Westen
Herinneringen tijdens de boottocht: Aan een met Nells enkele
jaren geleden gemaakte busreis met dezelfde boottocht. Maar nu
alleen, ......... en toch niet alleen, door het reisgezelschap!!!! Helma de Vries
In Kevelaer de biechtkapel bezocht met heel veel biechtstoelen,
maar ook een altaar voor de Heilige Lidwina. Zeer bijzonder, niet
alleen dat zij mijn Vormselheilige is, maar ik heb nog nooit een
altaar speciaal voor haar in een kerk gezien. Ik heb eigenlijk geen
foto’s gemaakt tijdens deze reis, maar hiervan moest ik natuurlijk
wel een foto hebben.
Nel Conijn
Op indrukwekkende wijze genoten van de Grotten van Han!
De belichting op bijzondere wijze weer gegeven op de cultuur die
daar te zien is. Ook het Romisch-Germanisches Museum in Keulen
had ik niet willen missen, wat daar aan opgravingen te zien is
zonder meer spectaculair! Ook was er tijd voor om gezellig samen
te zijn.
Kortom een leuke reis in een ontspannen sfeer!
Wilma van der Waart
Het was een mooie reis met als hoogtepunten voor mij: De goede
groepsgeest. De tocht over de Rijn met het imposante
Rijnlandschap en in Kevelaer in de pelgrimskerk (de biechtkapel)
de drie prachtige wandkleden in kelumsteek. In mooie gedekte
kleuren zijn de thema's God, Heilig en Vrede uitgebeeld.
Piet en Tiny Everaars
We hebben een prachtige reis gehad.
Wat veel indruk op ons maakte is de Dom van Keulen wat een
imposant kerkgebouw en wat een mensen, je voelt je nietig en
klein bij zo’n prachtige kerk. De stad Rudesheim is ook zeker een
bezoek waard gezellig, de dag vliegt voorbij. Het was een
fantastische week met een leuke groep met als afsluiting een
bezoek aan Kevelaer, prachtig.
Wij hebben ervan genoten en het is omgevlogen.
Ria van der Waart
!23
Ofschoon ik Leo miste, vond ik het fijn om erbij te zijn, omdat
iedereen hem kende en ik me absoluut niet alleen voelde. Al was
Wilma natuurlijk heel speciaal voor me.
Kees en Simfa Zwarthoed
Het was, net als de vorige parochiereizen, weer erg gezellig en
gemoedelijk met elkaar. We hebben heel veel mooie plaatsen
gezien en genoten van de mooie route en uitzichten. De H. Mis,
vooral in Kevelaer, met de lector en misdienaar uit onze groep was
erg indrukwekkend. Er was tijd genoeg om voor het eten gezellig
een wijntje te drinken met elkaar en daarna heerlijk eten in het
hotel. Het was een leuke week en misschien volgend jaar weer?
Christine
Voor mij, als één van de organisatoren, is het altijd weer erg
spannend hoe de reis zal verlopen. Klikt het in de groep, is de
chauffeur aardig, zijn de hotels goed, zit het programma goed in
elkaar, als er maar geen vervelende of nare dingen gebeuren
onderweg, en voor deze reis: hoe zal het gaan zonder Petros? Want
het was voor mij de eerste keer dat ik voor/met de parochie op
reis ging zonder ‘onze’ pastoor. Maar ik kan niet anders zeggen dan
dat alles helemaal prima is verlopen. Er is geen wanklank geweest,
geen onvertogen woord gevallen, geen mensen die buiten de groep
vielen. Het ging allemaal helemaal prima. En aan de reacties van
onze reisgenoten te horen heeft iedereen het heel erg naar zijn/
haar zin gehad. Dat maakt dat we in vol vertrouwen en met goede
moed weer voor onze volgende reis aan het werk kunnen gaan. En
ik hoop van harte dat jullie dan allemaal weer mee gaan!
Tot slot aan jullie allemaal: dank voor de inbreng, de gezelligheid
en vooral het omzien naar elkaar. Want dat maakt dat onze
parochiereizen elke keer weer zo bijzonder en waardevol zijn!
!24
!25

Download Report