brief (pdf) - Natuurmonumenten

I'
(li.?_\
z
Noordereinde ó0
c
Postbus 991.1
-t
1243 ZR's-Graveland
C
l
o
n
voor
nom
Led enservice
OJ
f
r
(03s) 6ss 99
11
C
www.natuurmonumenten nl
o
=
f
KvK nr. 4051 ó73 0
o
f
Voor contri buti
e
of giften
Postbank 9933
Datum 18 mei 2014
Behandeld
door Ji¡g Wallaaft
Doorkiesnummer 035_6SS9707
onderwerp
Reactie Natuurmonumenten op Natuurlijk Verder
- Rijksnatuurvisie
Geachte staatssecretaris Dijksma,
Vrijdag 11 april stemde de ministerraad in met uw Rijksnatuurvisie 'Natuurlijk Verder'. Het
kabinet zet in op het verbinden van natuur en economie en wil meer mensen betrekken bij de
natuur. Natuurmonumenten kan zich vinden in deze uitgangspunten en onderneemt zelf
activiteiten die dit mogelijk maken.
ln deze reactie zal Natuurmonumenten allereerst een algemene indruk geven van de
ingeslagen koers. Vervolgens zullen we ingaan op de strategie om mensen sterker te
betrekken bij de natuur. Dit vergt ons inziens een doorvertaling van het begrip medeeigenaarschap naar een aantalwetten en beleidsterreinen. Vervolgens gaan we in op de
Europese aspecten van de Natuurvisie. Tot slot zullen we ingaan op actief
beschermingsbeleid, dat Natuurmonumenten propageert als alternatief voor de huidige
praktijk gericht op het tegengaan van verdere achteruitgang.
Algemeen beeld
Met de Rijksnatuurvisie bestendigt het kabinet de eerder ingezette trend van terugtreden en
decentralisatie. Natuurmonumenten heeft vrede met deze ontwikkeling, mits de overheid
aangeeft welke ondergrens zij voor haar betrokkenheid trekt en deze niet passeert. Met de
afspraken uit het Natuurpact - mits volledig nagekomen - en de voorgenomen verbeteringen
in de Nota van Wijziging op de Wet Natuurbescherming volstaat deze ondergrens voor
organisaties als Natuurmonumenten om haar inspanningen voor de natuur te kunnen leveren
De visie geeft een impuls aan de participatie van mensen in de natuur. Daarbij past meer
ruimte voor functionele en synergienatuur, waarbij natuunruaarde worden gecombineerd met
andere maatschappelijke ambities. Dit past volledig in onze opvatting dat natuur een grote
bijdrage levert aan de economie. Wat echter onduidelijk blijft, is de vertaling van deze
gedachten naar wet en beleid. Daarmee krijgt de Natuurvisie een vrijblijvend karakter, waarbij
best practices uitgelicht worden, maar geen navolging krijgen in wet- en regelgeving. Het
kabinet zou duidelijk moeten maken welke bijdrage aan de biodiversiteit van deze nieuwe
aanpak venryacht wordt.
Natuurmonumenten, Als je van Nederland houdt,
Datum
18 mei 2014
pagina2l4
Een goed voorbeeld hiervoor is het agrarisch natuurbeheer. Hiervoor heeft de staatssecretaris
een nieuw stelsel ontwikkeld. Positief is dat collectieven hierin een centrale rol krijgen. Maar
welk kwantitatief en kwalitatief resultaat hoopt zij hiermee te bewerkstelligen? En op welke
termijn moet deze vooruitgang gerealiseerd worden? Natuurmonumenten roept het kabinet op
om in haar beleid duidelijke doelstellingen te benoemen en de ruimte voor medeeigenaarschap ook wettelijk te verankeren.
Mede-eigenaarschap
Volledig in lijn met uw visie gaat Natuurmonumenten onze achterban van 735.000 leden en
donateurs een grotere rol geven bij het beschermen van natuur in Nederland. Mensen die in
de buurt wonen van een natuurgebied zijn er vaak op een bijzondere manier mee verbonden.
Zijweten doorgaans goed wat nodig is om een gebied te beschermen en te beleven.
Het kabinetzal deze mentaliteit van participatie de komende tijd moeten doorvertalen naar
wet-en regelgeving. Bjkomend voordeel van deze aanpak is dat zij kan bijdragen aan het
schragen van het maatschappelijk draagvlak voor natuur. Terecht constateert het kabinet in
de Natuurvisie dat dit draagvlak breekbaar is door een te rigide sectorale benadering van
natuur en door het te sterk technischs karakter van de beleidsinstrumenten.
Tot dusverre ziet Natuurmonumenten de notie van mede-eigenaarschap slechts mondjesmaat
terugkomen in de wetgevingstrajecten die relevant zijn voor de natuur. Een markant voorbeeld
is de Wet Natuurbescherming. ln het concept-wetsvoorstel schrapte het kabinet Rutte-l de
zogenaamd beschermde natuurmonumenten. Teruijl deze status juist waarden beschermt die
door vele mensen hogelijk gewaardeerd worden in de natuur: stilte, uitzicht, donkerte en
ruimte. De status van Beschermde Natuurmonumenten kan toch onmogelijk beschouwd
worden als'een beschermingsregeldie in bepaalde situaties sterke maatschappelijke druk
oproept'. Voor de wettelijke aspecten wijzen wij u graag op de gezamenlijke visie van de
groene organisaties op de Natuun¡vet, te vinden via
s%20natuunruet.pdf
Twee andere wetgevingstrajecten zijn evenzeer relevant voor de natuur in Nederland: de
Omgevingswet en de Erfgoedwet. Natuurmonumenten roept het kabinet op om ook in deze
wetten invulling te geven aan de participatiesamenleving. Bij de Omgevingswet speelt een
discussie over de rol van natuur en landschap bij de bepaling van de omgevingswaarde. Hier
heeft het kabinet een kans om burgers mede-eigenaar te maken. Geef de omgeving een rol
bij de bepaling van natuur- en landschapswaarden.
Een vergelijkbare discussie speelt bij de Erfgoedwet. Hier is Natuurmonumenten verheugd
over het ontschotten van de sterk sectorale benadering van bouwwerken, groene
natuurmonumenten, natuur en landschap. Ensembles van monumentaal pand, landgoed en
landschappelijke context moeten als geheel beschouwd worden - ze worden immers ook als
zodanig door mensen beleefd.
Europese natuurregelgeving
ln de Natuurvisie kondigt het kabinet aan Natura 2000 doelen in Europa aan de orde te
stellen. Natuurmonumenten stelt met instemming vast dat het kabinet daarbij uitgaat van de
bestaande Europese doelen voor behoud en ontwikkeling van biodiversiteit. Bijtwee aspecten
maakt Natuurmonumenten graag kanttekeningen. Ten eerste weerspreken wij het beeld uit de
Natuurvisie dat de EU regelgeving te klemmend is en onvoldoende ruimte laat voor nationaal
beleid. Ten tweede plaatsen we een opmerking bij het benaderen van de natuur op Europese
schaal. Dat vinden we wenselijk, maar voorkomen moet worden dat de keuzes binnen deze
Datum
18 mei 2014
pagina 3/4
benadering op nationaal niveau plaatsvinden. Er is sprake van een internationaal netwerk,
daarom moet de keuze voor de Europese schaal ook op supranationaal niveau plaatsvinden
Terecht stelt de Natuurvisie dat Europese natuurregelgeving een succes is. Wij zijn van
oordeel dat Natura 2000 duurzaam medegebruik toestaat. Helaas is bij een aantal soorten en
habitats de uitgangssituatie zo precair dat medegebruik al snel schadelijk is. Actief
natuurbeschermingsbeleid zorgt voor investeringen in de kwantiteit en kwaliteit van de natuur
zodat soorten en habitats kunnen co-existeren met vormen van duurzaam medegebruik. Dat
deze aanpak succes heeft, bewijst het eiland Tiengemeten, dat genomineerd is voor de
Natura 2000 award in de categorie sociaal-economisch. Een goed voorbeeld van deze lijn is
de realisatie van het Nationaal Natuur Netwerk en de maatregelen in het kader van de PAS.
Dit zal in de toekomst leiden tot een vermindering van het aantaljuridische conflicten. Die zijn
immers veelal het gevolg van het opzoeken van de grens van wat de natuur kan incasseren.
Dat heeft niets te maken met de omvang of complexiteit van de Europese regelgeving. De
Natuurrichtlijnen zijn beknopt en er is veel verklarende jurisprudentie. De complexiteit wordt
veeleer veroorzaakt door nationale regelgeving die tracht zo veel mogelijk de eerder
genoemde grenzen op te zoeken.
Natuurmonumenten vraagt zich af welk probleem het kabinet denkt op te lossen met haar
beoogde inzet richting de EU. De huidige systematiek van Natura 2000 biedt alle flexibiliteit
voor een landelijke benadering zoals in Nederland. Het is mogelijk om op nationaal niveau te
variëren met doelen tussen gebieden. Daarnaast is er volop ruimte voor natuurlijke processen,
zoals de Natuurvisie bepleit. Voonuaarde is wel dat de begrenzing van de gebieden robuust is
en dat de omschrijving van de aanwijzing erop aangepast is. Deze zaken worden op nationaal
niveau geregeld.
Hetzelfde geldt voor het streven naar het benaderen van de natuur op Europese schaal. Deze
richting is wenselijk, maar mag er niet toe leiden dat lidstaten geheel op eigen houtje de keuze
maken voor typen natuur. De Natuurvisie wekt de indruk dat het kabinet graag op de
deltanatuur zou willen focussen en bijvoorbeeld het hoogveen wil afschrijven. Maar uit onze
beheerevaluatie blijkt juist dat de Nederlandse hoogveengebieden van hoge waarde zijn in
West-Europa en datze gelukkig sterk vooruitgaan door de getroffen beheermaatregelen.
Natuur op Europese schaal moet afgeleid zijn van een supranationale strategie. De
aangekondigde Europese conferentie hierover zien wij daarom met spanning tegemoet.
Ten tweede moet de benadering van de Europese schaal primair ecologisch gefundeerd zijn.
Vaak blijken doelen ecologisch weliswaar haalbaar, maar leidt schade aan het leefgebied
door externe drukfactoren tot minder doelbereik. Niet de haalbaarheid van het natuurdoel,
maar de politieke keuze voor een ander maatschappelijk belang bepaalt dan de uitkomst.
De huidige Natura 2000 systematiek biedt lidstaten alle ruimte om extra accent te leggen op
de eigen natuur van Europees belang. Niet weerhoudt ons ervan om meer te investeren in
onze deltagebieden dan dat Europese minimum.
Actief beschermingsbeleid
Zoals bekend is Natuurmonumenten voorstander van actief beschermingsbeleid. Wetgeving
louter gericht op het tegenhouden van achteruitgang van de natuur volstaat niet. Er moet
meer natuur bij in Nederland en daarom maken wij graag andere economische belangen
mede-eigenaar van de natuur. Samen scheppen we ruimte om te investeren in de natuur, die
zo veerkrachtiger wordt en beter tegen een stootje kan. lcoon van deze aanpak vinden wij de
Marker Wadden, een project dat het herstel van het Markermeer ter hand neemt en zo op
termijn de vergunningverlening weer van het slot kan halen.
Datum
'18 mei
2014
pagina 414
Natuurmonumenten wijst erop dat een belangrijke bijdrage aan dit actief beschermingsbeleid
geleverd kan worden door de praktijk van natuurcompensatie op een modernere leest te
compensatieverplichtingen, meer focus op gebieden, bundeling van compensatieprojecten en
natuurcompensatie vooraf via bijvoorbeeld habitat banking.
Een andere bijdrage aan actief beschermingsbeleid zou geleverd kunnen worden door de
invoering van een systeem van natuurrechten. Hiervoor werd eerder gepleit in het rapport
'Onbeperkt houdbaar, naar een robuust natuurbeleid' van de Raad voor de leefomgeving en
infrastructuur (Rli) uit2013. ln zo'n systeem komt ruimte voor economische activiteit, maar wel
door natuur te koppelen aan de verplichting om die natuur duurzaam te beschermen en te
beheren. Dit sluit aan bij de no nef /oss strategie die ook in de Natuurvisie omarmd wordt.
Uiteindelijk is bij de ontwikkeling van zo'n stelsel van natuurrechten een sterke rol voor de
overheid weggelegd. Dit zou idealiter gelijktijdig op Europees niveau aan de orde moeten
worden gesteld door het kabinet. Wij zijn graag bereid om hieraan een bijdrage te leveren.
Als u naar aanleiding van dit schrijven nog vragen of opmerkingen heeft, zijn wij natuurlijk van
harte bereid om een en ander nader toe te lichten.
Hoogachtend,
Marc van den Tweel
Algemeen Directeur Natuurmonumenten

Download Report