OMGEVINGSANALYSE
MEERJARENBELEIDSPLAN
2014-2019
GEMEENTEBESTUUR HOUTHALEN-HELCHTEREN
INHOUD
1.
MORFOLOGIE EN IDENTITEIT ............................................................................................................................ 3
2.
BEVOLKINGSGEGEVENS EN DEMOGRAFIE ........................................................................................................ 3
3.
KANSARMOEDE ................................................................................................................................................ 5
4.
VERGRIJZING .................................................................................................................................................... 5
5.
KINDEROPVANG ............................................................................................................................................... 6
6.
MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING ........................................................................................................... 6
7.
HUISVESTING .................................................................................................................................................... 7
7.1.
Algemeen................................................................................................................................................................. 7
7.2.
Sociale huisvesting .................................................................................................................................................. 7
7.3.
Woonvormen voor ouderen met dienstverlening ................................................................................................. 8
8.
TEWERKSTELLING EN ONDERNEMEN ................................................................................................................ 9
8.1.
Tewerkstellingsgegevens ........................................................................................................................................ 9
8.2.
Ondernemingen .................................................................................................................................................... 10
8.3.
Bedrijventerreinen ................................................................................................................................................ 11
9.
GROENE ECONOMIE ....................................................................................................................................... 11
9.1.
Kader ..................................................................................................................................................................... 11
9.2.
Ontwikkelingen in de industrie ............................................................................................................................ 11
9.3.
Ontwikkelingen in de dienstensector en wonen ................................................................................................. 12
9.4.
Ontwikkelingen in de toeristische sector ............................................................................................................. 12
9.5.
Huidige situatie ..................................................................................................................................................... 12
10.
HANDEL EN HORECA ....................................................................................................................................... 12
11.
TOERISME....................................................................................................................................................... 13
12.
VRIJETIJDSAANBOD ........................................................................................................................................ 15
13.
VERENIGINGSLEVEN ....................................................................................................................................... 16
13.1.
Cultuur ................................................................................................................................................................... 16
13.2.
Sport ...................................................................................................................................................................... 16
13.3.
Jeugd ...................................................................................................................................................................... 16
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
1
14.
ONDERWIJS .................................................................................................................................................... 17
15.
AANBOD AAN VOORZIENINGEN ..................................................................................................................... 18
16.
MOBILITEIT EN OPENBAAR DOMEIN .............................................................................................................. 19
17.
ONROEREND ERFGOED ................................................................................................................................... 20
18.
TOEGANKELIJKHEID VAN DE DIENSTVERLENING ............................................................................................. 20
19.
BETROKKENHEID VAN DE BURGER ................................................................................................................. 21
20.
FEESTELIJKHEDEN EN HULDIGINGEN .............................................................................................................. 21
21.
KLIMAATNEUTRALITEIT .................................................................................................................................. 21
21.1.
Kader ..................................................................................................................................................................... 21
21.2.
Gemeentelijk beleid .............................................................................................................................................. 22
21.3.
Nieuwe technologie = Cleantech .......................................................................................................................... 22
21.4.
Inzetten op cleantech............................................................................................................................................ 22
22.
IMAGO VAN DE GEMEENTE NAAR DE INWONER EN NAAR DE BUITENWERELD .............................................. 23
22.1.
Incubator en bezoekerscentrum NV Greenville ................................................................................................... 23
22.2.
NAC (Nieuw Administratief Centrum): een duurzaam gebouw voor een efficiënte organisatie ....................... 24
23.
VEILIGHEID ..................................................................................................................................................... 24
23.1.
politie..................................................................................................................................................................... 24
23.2.
preventie. .............................................................................................................................................................. 25
23.3.
Verkeersveilige gemeente .................................................................................................................................... 26
23.4.
Noodplanning ........................................................................................................................................................ 27
24.
PERSONEEL EN ARBEIDSMIDDELEN GEMEENTE EN OCMW............................................................................. 28
24.1.
Cijfers ..................................................................................................................................................................... 28
24.2.
Matrix – welzijn ..................................................................................................................................................... 28
24.3.
Matrix – competenties .......................................................................................................................................... 29
24.4.
Arbeidsmiddelen ................................................................................................................................................... 29
25.
FINANCIEN GEMEENTE EN OCMW .................................................................................................................. 30
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
2
1. MORFOLOGIE EN IDENTITEIT
Houthalen-Helchteren beslaat een oppervlakte van 78,27 km².
De gemeente bestaat uit volgende deelkernen:
 Structuurondersteunend hoofddorp Houthalen
 Hoofddorp Helchteren
 Woonkern Houthalen-Oost
 Woonkern Meulenberg
 Woonkern Lillo
 Woonkern Laak
 Woonkern Sonnis
Elke deelkern heeft een andere identiteit, gekoppeld aan de historische achtergrond ervan. Zo zijn Helchteren,
Sonnis, Lillo en Laak kernen die langzaam gegroeid zijn vanuit een groep woningen langsheen de eerste
verbindingswegen. Deze gemeenschappen zijn sinds vele generaties geworteld in deze kerkdorpen en bezitten een
grote betrokkenheid bij het gemeenschapsleven.
Houthalen kende, net zoals Helchteren, een trage groei tot de komst van de mijnen. Vanaf dat ogenblik onderging
Houthalen een explosieve groei, evenals Meulenberg en Houthalen-Oost. Deze “nieuwe” deelgemeenten hebben
een andere samenstelling en betrokkenheid dan de historisch gegroeide deelkernen. Meulenberg en HouthalenOost hebben een vrij eenzijdig bevolkingspatroon omdat op korte tijd een grote gemeenschap van eenzelfde
generatie op deze plek kwam wonen in een gelijkaardige typologie van woningen. In Meulenberg ging deze groei
dan ook nog gepaard met een grote instroom van migranten. Vooral in deze laatste wijken wordt extra
ondersteuning door de gemeente aangeboden inzake leefbaarheid en integratie.
2. BEVOLKINGSGEGEVENS EN DEMOGRAFIE
De bevolking van onze gemeente groeit langzaam. Op 01.01.2013 telde Houthalen-Helchteren 30.509 inwoners. De
laatste decennia steeg dit aantal, al is de stijging tijdens de laatste jaren minder groot. Prognoses voorspellen een
groei van de bevolking met 3% tegen 2020, met daarna een stagnatie van het aantal inwoners. De aangroei is vooral
het gevolg van de natuurlijke aangroei (meer geboorten dan sterftes); het migratiesaldo is nul of licht negatief.
Loop van de bevolking – Houthalen-Helchteren
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
3
Houthalen-Helchteren heeft een jonge bevolking, maar deze veroudert snel. Onze bevolking is de jongste van heel
Limburg: 30% van de inwoners is jonger dan 25, terwijl slechts 20% ouder is dan 60. In de toekomst zal de
veroudering zich echter ook hier doorzetten, sneller dan gemiddeld voor Limburg. Het aantal inwoners ouder dan 60
neemt toe met 60% tegen 2030; het aantal ouder dan 80 zal meer dan verdubbelen.
Het aantal kleine huishoudens stijgt snel. Op 01.01.2012 telde Houthalen-Helchteren 11.152 huishoudens. Dit aantal
nam sneller toe dan in de rest van Limburg, waarbij vooral het aantal kleine huishoudens (max. 2 personen) sterk
toenam. In de toekomst zal het aantal huishoudens nog verder toenemen tot 11.708 huishoudens tegen 2020. Het
zijn vooral gezinnen met 1 of 2 personen die in aantal stijgen. Zo neemt het aantal alleenwonenden toe met 20%
tegen 2020 en met 32% tegen 2030; het aantal tweepersoonshuishoudens zal in 2020 met 19% toegenomen zijn en
met 25% in 2030. Andere gezinsgrootten nemen (beperkt) af in aantal.
aantal gezinnen Houthalen-Helchteren – indeling per wijk
gemiddelde gezinsgrootte Houthalen-Helchteren – indeling per wijk
Houthalen-Helchteren kent een multiculturele bevolking. Het mijnverleden van Houthalen-Helchteren is terug te
vinden in de multiculturele demografische mix. 9,4% van de inwoners heeft een andere nationaliteit, wat iets meer
is dan gemiddeld in Limburg. Het zijn vooral personen met Italiaanse, Turkse of Marokkaanse nationaliteit. Meer dan
13% van de inwoners ouder dan 65 heeft een andere nationaliteit.
Naast de mensen met een andere nationaliteit zijn er heel wat inwoners met een andere herkomst. HouthalenHelchteren heeft het hoogste aandeel nationaliteitsveranderingen in Limburg, waardoor de herkomst niet meer
zichtbaar is in de huidige nationaliteit. Neemt men ook de vorige nationaliteit of de nationaliteit van moeder of
vader mee in rekening, dan is 36% van de inwoners in onze gemeente van een andere herkomst. Ook hier zijn het
vooral de landen als Italië, Turkije en Marokko waar de wortels van deze inwoners te vinden zijn.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
4
3. KANSARMOEDE
Het aantal geboortes in kansarme gezinnen – de screening gebeurt jaarlijks door het Vlaams Agentschap Kind en
Gezin – is in Houthalen-Helchteren sinds 2008 jaarlijks gestegen tot ruim 27% in 2011, helaas het hoogste cijfer in
Vlaanderen. Door inspanningen op ’t vlak van kinderarmoede werd er een daling naar 25% in 2012 gerealiseerd.
Ondanks de jarenlange inspanningen van het lokaal bestuur (gemeente en OCMW) om elk kind, in welke
maatschappelijke situatie dan ook, zoveel mogelijk ontwikkelingskansen aan te bieden, moeten we dus zeker een
tandje bijsteken.
Om armoede op een structurele manier aan te pakken en de generatiearmoede een halt toe te roepen, moeten we
blijvend inzetten op de strijd tegen armoede van kinderen en van de gezinnen waarin ze opgroeien. De recente
literatuur en het recente onderzoek rond kinderarmoede toont aan dat de levensperiode tussen nul en drie jaar
cruciaal is voor de ontwikkeling van intellectuele, emotionele en sociale vaardigheden van jonge kinderen en het
doorbreken van de armoedespiraal. Achterstanden die voor de geboorte of in de eerste levensjaren ontstaan, zijn
later niet meer in te halen.
Kinderen die in armoede geboren worden, hebben per definitie minder toekomstkansen. Zij wonen vaak in minder
kwalitatieve huizen, zij hebben vaak een moeilijkere schoolcarrière en stromen minder door naar hoger onderwijs,
gezondheidszorg wordt vaker uitgesteld om financiële redenen, hun kansen op de arbeidsmarkt zijn aanzienlijk
kleiner, ...
Kinderarmoede en de aanpak ervan kunnen echter niet los gezien worden van de armoedesituatie en de aanpak
ervan bij de gezinnen waarin deze kinderen leven. We moeten dus niet alleen inzetten op toegankelijke diensten
voor het jonge kind (bijvoorbeeld via een centraal en herkenbaar “Huis van het Kind”), maar ook op de
levensomstandigheden van (aanstaande) jonge ouders en een aangepaste omgeving waar kinderen gelukkig kunnen
opgroeien.
4. VERGRIJZING
De vergrijzing van de samenleving zet zich steeds sterker door. In eerste instantie kiezen mensen er voor om thuis te
blijven wonen, in de eigen vertrouwde omgeving. In het kader van de vermaatschappelijking van de zorg, worden
ondersteuning en promotie van mantelzorg, een hogere betrokkenheid van de lokale samenleving bij de
ondersteuning van de zorgvrager en meer aandacht voor vrijwilligerswerk en buurtwerk in de kijker gezet. Toch kan
de druk op de mantelzorger op een bepaald moment te groot worden of worden de behoeften van de zorgvrager te
specifiek. Dan is er nood aan professionele ondersteuning. Hier is een uitgebreid aanbod aan dienstverlening die de
zorgvrager in staat stelt om thuis te blijven wonen noodzakelijk. Het lokale bestuur wil een belangrijke rol hierin
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
5
opnemen, in de eerste plaats omwille van de kracht van een integrale benadering. Verschillende
thuiszorgvoorzieningen kunnen immers vanuit dezelfde organisatie worden aangeboden.
Naast een algemene vergrijzing in de samenleving is er zelfs sprake van een dubbele vergrijzing. Het aandeel van
ouderen in de totale bevolkingsopbouw neemt toe, terwijl ze ook steeds hogere leeftijden bereiken.
5. KINDEROPVANG
Kinderopvang is in Vlaanderen volledig maatschappelijk aanvaard en niet meer weg te denken uit onze samenleving.
De kinderopvang vervult belangrijke maatschappelijke functies op economisch, pedagogisch en sociaal vlak.
Niet alleen is kinderopvang een essentiële dienstverlening in de combinatie van gezin en arbeid, zij is de voorbije
decennia geëvolueerd naar een sector waarbij het ondersteunen van ouders bij de opvoeding van kinderen behoort
tot één van haar kerntaken. Kinderen uit risicogezinnen kunnen baat hebben bij een verblijf in de kinderopvang.
Daarenboven ondersteunt kinderopvang de integratie van kansengroepen op de arbeidsmarkt. Kinderopvang
definiëren in termen van kansen voor kinderen en gezinnen impliceert dan wel een kwaliteitsvolle en toegankelijke
opvang voor alle lagen van de bevolking. Als lokaal bestuur die nauw voeling heeft met kansengroepen in het
algemeen en kinderarmoede in het bijzonder kan ons lokaal bestuur hierin een betekenisvolle rol spelen.
De Vlaamse overheid heeft de voorbije jaren veel geïnvesteerd in kinderopvang en scoort op dit domein sterk
binnen Europa. Toch blijft de behoefte aan kinderopvang groot en het komt er op neer om - bij schaarste aan
middelen - prioriteiten en keuzes te maken. Er moet blijvend geïnvesteerd worden in kinderopvang en er dient ook
een goede inschatting van de behoeften gemaakt te worden. Het is inderdaad de uitdaging van de overheid (ook het
lokale bestuur) om zo goed mogelijk te voldoen aan de behoeften aan kwalitatieve kinderopvang. Er is m.a.w. nog
veel werk aan de winkel om de kloof tussen vraag en aanbod te dichten.
6. MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING
Elke Belgische gemeente heeft een Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) dat de opdracht heeft
aan alle mensen een menswaardig bestaan te waarborgen. Met menselijke waardigheid bedoelen we dat de
personen zich op zijn minst kunnen voeden, kleden, huisvesten, verzorgen, ontspannen en toegang hebben tot
gezondheidszorg.
Het OCMW biedt maatschappelijke dienstverlening aan personen die niet meer over voldoende middelen
beschikken om een menswaardig bestaan te kunnen leiden. Zo garandeert het OCMW elke burger het recht op een
basisinkomen onder de vorm van een leefloon, mits voldaan is aan de wettelijke voorwaarden (RMI-wet van
26.05.2002). Deze maatschappelijke steun is enkel bestemd voor personen die niet meer kunnen terugvallen op
andere financiële tussenkomsten van de sociale zekerheid (bijv. werkloosheids- of ziektevergoeding).
Daarnaast kan het OCMW ook autonoom andere vormen van steun toekennen. De wetenschappelijk ontwikkelde
budgetstandaard voor Vlaanderen wil een antwoord bieden op de enorme verscheidenheid in normen en criteria die
OCMW’s daarbij hanteren. De steun moet op een objectieve en gelijke manier worden toegekend aan iedere
behoeftige burger die in de gemeente van het OCMW woont, ongeacht de ideologische, filosofische of religieuze
overtuigingen en met respect voor de privacy.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
6
7. HUISVESTING
7.1.
ALGEMEEN
Resultaten van de woningbehoeftestudie binnen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan tonen aan dat de
gemeente beschikt over voldoende ruimte binnen het gewestplan om het natuurlijk groeipatroon inzake wonen
te kunnen volgen. Opvallende trends zijn dat de groei van het aantal gezinnen nog steeds snel toeneemt, terwijl
de groeicurve van het aantal inwoners langzaam afvlakt. Verklaring hiervoor is o.m. de groei van het aantal
alleenstaanden en eenoudergezinnen omwille van een steeds ouder wordende bevolking en een hoger aantal
scheidingen.
Wonen in de kernen, dicht bij alle voorzieningen, wordt steeds aantrekkelijker. Zowel senioren, alleenstaanden
en jonge gezinnen kiezen meer voor een locatie in of dicht bij het centrum. Nieuwe woonprojecten met nieuwe
woonvormen zijn reeds zichtbaar in Houthalen-Helchteren, maar hierop wordt nog meer ingezet, zeker in de
grotere kernen zoals Houthalen en Helchteren.
7.2.
SOCIALE HUISVESTING
De sociale woningbouw in de gemeente Houthalen-Helchteren wordt georganiseerd door twee maatschappijen.
Het Kempisch Tehuis cv bouwt en beheert sociale huurwoningen, cv Vooruitzien bouwt en verkoopt sociale
koopwoningen. Het Sociaal Verhuurkantorenplatform West-Limburg vzw (SVPWL) is met een plaatselijke
antenne actief in Houthalen-Helchteren.
 Huurwoningen
Het Kempisch Tehuis verhuurt 842 woningen in Houthalen-Helchteren. De sociale huurwoningen liggen vaak
geconcentreerd in clusters, zoals in Meulenberg, de Standaard en Houthalen-Oost. Heel wat van deze sociale
huurwoningen dateren van de jaren 70.
Er zijn geen leeftijdsgroepen die opvallend sterk vertegenwoordigd zijn als huurder van een sociale woning.
54 huurders zijn jonger dan 30; 41 huurders zijn ouder dan 80. Van de groep van 60 jaar en ouder (33%) kan
verwacht worden dat zij in de toekomst een aangepaste woning zullen vragen. In de verdeling van de
huurders naar gezinssamenstelling zijn er wel belangrijke vaststellingen te maken. 35% van de huurders (291
personen) is een eenpersoonshuishouden. Nog eens 15% (of 124 gezinnen) zijn koppels zonder kinderen. Dit
betekent dat bijna de helft (49%) van alle huurders een klein gezin zonder kinderen is en in principe
voldoende heeft met een kleine woning.
Sociaal verhuurkantoor SVPWL verhuurde 29 woningen op 31.12.2012 in Houthalen-Helchteren.
 Koopwoningen
Sinds 2000 bouwde Vooruitzien 131 woningen in Houthalen-Helchteren. Deze projecten zijn vooral
gesitueerd in Houthalen-Oost, Helchteren en Lillo.
 Wachtlijst
o Op 31.12.2012 stonden er 682 kandidaat-huurders op de wachtlijst van het Kempisch Tehuis. Meer dan
de helft van de kandidaat-huurders is jonger dan 40; 75% is jonger dan 50. Er valt op te merken dat 5
kandidaat-huurders ouder dan 80 jaar zijn. Bekijken we de gezinssamenstelling van de kandidaathuurders, dan zien we dat ook hier het aandeel alleenstaanden (39%) en koppels zonder kinderen (9%)
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
7
samen bijna de helft bedraagt. Ook op de wachtlijst staan dus heel wat mensen voor wie een aanbod
aan kleine woningen aangewezen is.
o
In 2011 stonden er 749 gezinnen op de lijst met kandidaat-kopers van Vooruitzien. Ook in de wachtlijst
van de sociale koopmaatschappij valt het grote aandeel kleine gezinnen op: 60% van de kandidaatkopers is alleenstaande of een koppel zonder kinderen. Van deze kandidaat-kopers kan verwacht
worden dat ze bij hun kandidaatstelling rekening houden met hun eigen gezinsplanning bij hun
woonwensen.
o
Op 31.12.2012 stonden er 514 huishoudens op de wachtlijst van het SVPWL voor het hele
werkingsgebied (210 panden). 249 van deze huishoudens zijn alleenstaanden, 120 huishoudens zijn
gehuwden of samenwonenden, 143 zijn alleenstaanden met kinderen. 235 huishoudens (45%) wensen
een woongelegenheid met 1 slaapkamer.
 Bindend sociaal objectief
7.3.
o
Het decreet grond- en pandenbeleid voorziet in een bindend sociaal objectief per gemeente. Dit
objectief legt een aantal te realiseren sociale woningen op per gemeente voor de periode 2009-2020.
Het sociaal objectief bestaat uit sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels. De drie
categorieën samen vormen het sociaal objectief.
o
Bij de nulmeting op 31.12.2007 had Houthalen-Helchteren een aandeel sociaal huuraanbod van 7,97%.
Het volgende objectief werd vastgelegd: 112 sociale huurwoningen, 95 sociale koopwoningen en 10
sociale kavels.
WOONVORMEN VOOR OUDEREN MET DIENSTVERLENING
Hoewel tal van initiatieven werden genomen om de thuiszorg te optimaliseren, blijft de druk op de wachtlijsten
van woonzorgcentra toenemen. Een dergelijke hoge zorgzwaarte dat de professionele thuiszorg niet meer kan
instaan voor de noodzakelijke zorg, maakt dat het woonzorgcentrum zal instaan voor een permanente thuis
vervangende omgeving waar aangepaste professionele zorgverlening een plaats kent. Zelfs wanneer thuisopvang
tijdelijk niet mogelijk is, of een ontlasting van de mantelzorgers een noodzaak vormt, biedt het
woonzorgcentrum de mogelijkheid van tijdelijke opvang in de vorm van kortverblijf.
Wanneer de zorgafhankelijkheid nog niet de grens heeft bereikt voor een opname tot het woonzorgcentrum, kan
de bejaarden een aangepaste huisvesting vinden binnen het complex van serviceflats of bejaardenwoningen. Het
doorbreken van het sociale isolement, het vertoeven in een veilige, aangepaste omgeving met leeftijdsgenoten
en gelijkgestemden, verhoogt het welbevinden van deze groep senioren. Voor de 65 plussers van HouthalenHelchteren bieden we de mogelijkheid om te kunnen blijven wonen in een vertrouwde omgeving, dicht bij het
dorpscentrum in een groene omgeving.
De 38 bejaardenwoningen van het OCMW bieden 60-plussers, zowel koppels als alleenstaanden, een aangepaste
huisvesting aan. De bejaardenwoningen zijn aangepast aan de behoeften van de bewoners. De 60 serviceflats
van het OCMW bevinden zich in de onmiddellijke omgeving van het woonzorgcentrum Vinkenhof. Dit rusthuis
biedt een oplossing voor bejaarden en senioren die intensieve verzorging nodig hebben en bijgevolg niet meer
thuis kunnen blijven wonen. Vinkenhof heeft een capaciteit van 110 bedden, aangevuld met 4 bedden
kortverblijf. In het gebouw bevindt zich bovendien een dagverzorgingscentrum met 13 opvangplaatsen.
In de St. Luciastraat in Helchteren wordt het project Het Dorp gepland. Een deel hiervan bestaat uit de
ontwikkeling van een privaat woonzorgcentrum met een capaciteit van 66 plaatsen. Deze plaatsen werden
voorafgaand vergund aan vzw Het Dorp.
Ook een tweede privaat initiatief staat in de steigers.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
8
8. TEWERKSTELLING EN ONDERNEMEN
8.1.
TEWERKSTELLINGSGEGEV ENS

Hoge werkloosheidsgraad
In januari 2013 waren er in Houthalen-Helchteren 1.402 niet-werkende werkzoekenden (NWWZ). Dit
betekent dat Houthalen-Helchteren een werkloosheidsgraad kent van 10,06%.
In Vlaanderen en Limburg bedroeg de werkloosheidsgraad respectievelijk 7,25 en 7,77%.
Evolutie werkloosheidsgraden Houthalen-Helchteren – verdeling naar geslacht
het aantal NWWZ tussen 18 en 65 jaar / de beroepsbevolking tussen 18 en 65 jaar
man
vrouw
Totaal NWWZ

2003
8,32
17,03
1.534
2006
8,16
15,43
1.535
2009
8,66
10,98
1.340
Jan. 2013
9,49
10,76
1.402
2012
725
467
163
Jan. 2013
773
495
134
De laaggeschoolden nemen hierin een groot aandeel:
Evolutie scholingsgraad NWWZ Houthalen-Helchteren
2003
2006
2009
laag
865
908
802
midden
538
497
420
hoog
131
129
118

2012
9,01
10,58
1.355
Andere kenmerken geven aan dat het aandeel jongeren, langdurig werklozen en niet-Belgen een
substantieel deel uitmaken binnen de werkloosheidscijfers:
Evolutie leeftijdscategorie NWWZ Houthalen-Helchteren
2003
2006
2009
471
366
384
< 25 j.
974
894
692
25 tot 50 j.
89
275
264
>= 50 j;
2012
410
695
250
Jan. 2013
381
771
250
Evolutie werkloosheidsduur NWWZ Houthalen-Helchteren
2003
2006
2009
921
771
886
< 1 j.
261
276
197
1 tot 2 j.
352
489
258
>= 2 j.
2012
891
202
262
Jan. 2013
891
245
266
Evolutie aantal NWWZ naar origine te Houthalen-Helchteren
2003
2006
2009
allochtonen
451
469
436
autochtonen
1.083
1.066
904
totaal
1.534
1.535
1.340
2012
473
882
1.355
Jan. 2013
485
917
1.402
5,3% (n=74) van de NWWZ zijn Niet-EU-burgers.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
9

De werklozen zijn vooral in de vier grote centra van de gemeente terug te vinden:
wijk
Centrum
De Standaard
Kwalaak
Laak
Lillo
Helchteren
Sonnis
Meulenberg
Ten Hout
Houthalen-Oost
totaal
8.2.
%
22
4
1
4
3
18
1
20
3
24
100
ONDERNEMINGEN

Ondernemingen in 2012:
BTW-plichtigen
Zelfstandigen
Bedrijven
totaal

Bedrijven op de aanwezige bedrijventerreinen
bedrijventerrein
Centrum Zuid
Europark
Helchteren Grote Baan
Helchteren Watertoren
Houthalen Oost
GreenVille

aantal
849
1.064
1.913
aantal bedrijven
144
77
11
5
17
10
Sociale tewerkstellingsplaatsen
onderneming
Vzw Driehoek
Nv Industria
Kringloop
PWA
Tenk
DCO (dienstenchequeonderneming)
PWA

werknemers
31
20
66
n.b.
5
63
83
Tewerkstellingscijfers 2010 Houthalen-Helchteren:
sector
Primaire sector
Secundaire sector
Tertiaire sector
Quartaire sector
totaal

werknemers
3.328
1.359
n.b.
n.b.
n.b.
30
tewerkgestelde personen
8
3.593
3.031
1.786
8.418
Ondernemingen in de sector toerisme ( zie 11 TOERISME)
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
10
8.3.
BEDRIJVENTERREINEN
Houthalen-Helchteren is een aantrekkelijke gemeente voor de vestiging van bedrijven door haar centrale ligging
in Limburg, aan de E314 en N74. De bestaande bedrijventerreinen zijn evenwel nagenoeg volledig volzet en niet
altijd goed ontsloten. Een oplossing voor zowel de aanwezige bedrijventerreinen als gerichte aansnijding van
nieuwe ruimten voor bedrijven dringt zich op.
In Houthalen-Helchteren liggen volgende bedrijventerreinen:

Regionaal bedrijventerrein Centrum-Zuid: in 1979 ontwikkeld op platgeduwde terril, 228 ha waarvan
ongeveer 200 ha reeds ingevuld – te weinig kwaliteitsvolle bedrijven met grote tewerkstellingsdichtheid in
verhouding tot gunstige ligging van het terrein.

Regionaal bedrijventerrein Europark: in 1966 ontwikkeld na sluiting van de mijnen, 113 ha en volledig
ingevuld – terrein is slecht ontsloten

Regionaal bedrijventerrein Zwartberg Industrie II: 15 ha – nog niets ingevuld wegens noodzaak tot wijziging
RUP

Lokaal bedrijventerrein Houthalen-Oost: 29 ha en voor 90% ingevuld – door sluiting Echo dringt
herstructurering van terrein zich op.

Lokaal bedrijventerrein Helchteren-Noord: 28 ha groot, nagenoeg volledig ingevuld – door aanleg van
omleidingsweg noord-zuid moeten deze bedrijven geherlokaliseerd worden

Lokaal bedrijventerrein Helchteren-Watertoren: 2,5 ha en nagenoeg volledig ingevuld

Lokaal bedrijventerrein Park van Genk: niet aangesneden wegens ongunstige ontsluiting

Cleantechcampus: 2,5 ha
9. GROENE ECONOMIE
9.1.
KADER
De groene economie is een geheel van marktmechanismen die ons in staat moeten stellen om de huidige
milieuproblematiek te lijf te gaan. Meer nog, de groene economie moet in staat zijn om een verdere
economische groei te genereren, waarbij er maximaal aandacht wordt geschonken aan het leefmilieu. De groene
economie werpt, begrijpelijk, heel wat discussiestof op.
Voor Houthalen-Helchteren betekent instappen in de groen economie echter dat de lokale bedrijvigheden,
gaande van industrie tot toerisme, het groene gedachtegoed - en meer bepaald cleantech - moeten uitdragen en
zo een eigen economie op gang brengen.
9.2.
ONTWIKKELINGEN IN DE INDUSTRIE
In 2009 werd een masterplan opgemaakt om de voormalige mijnterreinen en het industrieterrein Centrum-Zuid
om te vormen tot een cleantech zone. De eerste ontwikkeling was de oprichting van een cleantech-incubator,
Greenville NV, in het oude mijngebouw, en de ontwikkeling van de cleantechcampus achter Greenville NV. De
laatste stap in de transitie naar een cleantech industrieterrein is de omvorming van industrieterrein CentrumZuid. Anno 2013 is de Greenville NV operationeel en zijn de omgevingswerken (wegenis en nutsvoorzieningen)
voor de cleantechcampus een feit.
Met het bedrijventerreinmanagement is ook reeds de eerste stap gezet in de transitie van het industrieterrein
Centrum-Zuid naar een cleantech industrieterrein.
Ten slotte wil het gemeentebestuur zijn speerpunt binnen het cleantech-landschap, namelijk
materiaalrecuperatie, waarmaken door het project van Enhanced Landfill Mining van de Group Machiels te
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
11
steunen. Dit project omhelst de valorisatie van grondstoffen uit het opgeslagen afval (16 miljoen ton) van Remo
in Helchteren, enerzijds door materialen daar waar technisch mogelijk is terug in de materialenkringloop te
brengen en, anderzijds door materialen thermisch te valoriseren en om te zetten in energie. Het uiteindelijk
resultaat zou moeten zijn dat de huidige opslagplaats wordt teruggegeven aan de natuur. Daarenboven willen
we een kader scheppen voor bedrijven om eigen kleinschalige groene projecten op te zetten.
9.3.
ONTWIKKELINGEN IN DE DIENSTENSECTOR EN WO NEN
Binnen de dienstensector werd in september 2012 het NAC in gebruik genomen. Het NAC is een duurzaam
gebouw, waarin de gemeentelijke diensten, het OCMW en de lokale politie is gehuisvest naast een aantal
verenigingen (Rode Kruis, …), een aantal bedrijven en een bistro. Dit vlaggenschip symboliseert de rol die
Houthalen-Helchteren wil spelen in de groene economie.
Daarnaast wordt er ook werk gemaakt van de omvorming van de voormalige mijnschool, TIKB, naar een
opleidingscentrum voor cleantech-techniekers.
Het is de bedoeling om in dit gebied ook nog een vorm van duurzaam wonen te integreren.
9.4.
ONTWIKKELINGEN IN DE TOERISTISCHE SECTOR
In de toeristische sector wil het gemeentebestuur het groene imago van de gemeente blijven promoten. Het
areaal bos en natuur moet als product opengesteld worden voor de toerist en uiteraard voor de eigen burgers.
Op deze manier moet ons groen patrimonium een economische waarde krijgen en behouden.
9.5.
HUIDIGE SITUATIE
Binnen de sector van de groene economie zijn er reeds een heel aantal bedrijven actief op het grondgebied van
onze gemeente. Enerzijds is dit te wijten aan de aanwezigheid van de eindverwerking van afval op ons
grondgebied (verbrandingsoven en stortplaats), die bedrijven in de sector van scheiding en recyclage hebben
aangetrokken, en anderzijds zijn er bedrijven die aangetrokken worden door het cleantech-imago van onze
gemeente.
Een aantal voorbeelden zijn:
10.

milieusector: Van Gansewinkel NV, Sita, De Coster Dominique, RD Recycling, Remo met temporary storage
(EHLFM), Alpagro…

energiesector: Echo (WKK), Piet Lavrijsen/Park Molenheide (warmte- en elektriciteitslevering van
mestverwerking naar zwembad en park Molenheide), ...

onderwijssector: omvorming van TIKB naar cleantech-opleidingen, technisch tekenen voor kinderen in
Greenville NV, Onderzoeks-, opleidings- en examencentrum van KHLim in natuurlijke koude middelen, …

dienstensector: de werking van Greenville NV, NAC, vzw Driehoek/Industria (tewerkstelling laaggeschoolden
in het natuur- en groenonderhoud), …
HANDEL EN HORECA
Iedere deelkern beschikt in mindere of meerdere mate over handel- en horecavoorzieningen in
overeenstemming met de schaal van de deelkern. In Lillo, Laak en Sonnis is dit uiterst minimaal aanwezig en is
het wenselijk dat er een aantal winkels met dagelijks aanbod bijkomen.
Houthalen vormt de hoofdaankoopplaats van de gemeente met zowel een dagelijks aanbod als een recreatief en
doelgericht aanbod. Er zijn hier een 60-tal winkels gevestigd, evenwel grotendeels in kleine units (<200 m²). Een
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
12
verdere differentiatie in grootte en aantal dringt zich op. Bovendien heeft het centrum een te kleine regionale
uitstraling.
In Helchteren, Houthalen-Oost en Meulenberg liggen de handels- en horecazaken voornamelijk langsheen de
bovenlokale en lokale verbindingswegen in 1 groot lint. Concentratie en duidelijke visuele afbakening en
inrichting zijn hier noodzakelijk. De handelszaken situeren zich voornamelijk in de dagdagelijkse goederen en een
beperkt recreatief aanbod.
Houthalen-Helchteren kampt met een te groot aandeel aan verspreide winkels, zeker langsheen de grote
verbindingswegen. Deze verspreide handelsunits vormen een bedreiging voor het goed functioneren van de
handelskernen.
11.
TOERISME
Een goed toerismebeleid vertaalt zich in welvaart voor de inwoner van Houthalen-Helchteren. Concreet brengt
goed beleid direct meer (privé-)investeringen, meer omzet en meer tewerkstelling in de toeristische sector te
weeg. Echter, een bloeiende toeristische sector veroorzaakt ook afgeleide en indirecte effecten:

wanneer andere sectoren, zoals de detailhandel, meegenieten van de uitgaven en bestedingen van de
toeristen is er sprake van een afgeleide omzet, investeringen en tewerkstelling.

de uitgaven van de toeristische ondernemers naar andere niet-toeristische sectoren zorgen op hun beurt
indirect voor meer omzet, investeringen en tewerkstelling in deze andere sectoren.
Voor Houthalen-Helchteren zijn er geen cijfers beschikbaar qua directe investeringen, omzet en tewerkstelling in
de toeristische sector. We beperken ons dus tot cijfers op Limburgs niveau die grotendeels representatief zijn
voor onze gemeente, gelet op het toeristisch (privé-)aanbod waarover wij beschikken.

een gemiddelde groei van de investeringen van 5% per jaar (sinds 2001).

een gemiddelde groei van de omzet van 3% per jaar (sinds 2001).

in vergelijking met 2006 was er in 2007 6% meer bezoldigde tewerkstelling en 4% meer zelfstandige
tewerkstelling.

een uitgaven van 48,30 euro per persoon per overnachting in de regio Limburgse Kempen (waartoe
Houthalen-Helchteren behoort) in 2012.

Toerisme Limburg stelt dat 85% van de toeristen in de Limburgse Kempen een uitgave doet buiten het logies
en 73% specifieke uitgaven doet bij de lokale detailhandel. Dit geld besteedt men voornamelijk aan
voeding/drank en shopping goederen. Van iedere 100 euro wordt 14,60 euro in de lokale detailhandel
uitgegeven.
In Houthalen-Helchteren werden er 492.674 overnachtingen geboekt in 2012. Hierdoor staat onze gemeente op
de derde plaats in Limburg, na Lommel en Peer. De toeristische ondernemers realiseren 12,6% van het totaal
aantal overnachtingen in Limburg. Molenheide en Oostappen nemen logischerwijze het grootst aantal
overnachtingen voor hun rekening, verder aangevuld met overnachtingen op campings, in hotels en de talrijke
B&B’ s. Dit totaal aantal overnachtingen is gespreid over 114.023 aankomsten wat overeenkomt met een
gemiddelde verblijfsduur van 4,38 dagen per boeking (Limburgs gemiddelde = 3,4 dagen).
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
13
Het is een algemene tendens dat de toeristen vaker een kortbij vakantie boeken doch de verblijfsduur neemt af.
Deze tendens is niet zichtbaar in Houthalen-Helchteren door de aanwezigheid van 2 grote familieparken die zich
vooral richten op gezinnen tijdens vakantieperiodes. Hierdoor blijft de gemiddelde verblijfsduur nagenoeg status
quo in onze gemeente.
Het gewijzigd vakantiegedrag van de ‘gemiddelde’ toerist dienen we dus te beschouwen als een kans om samen
met de toeristische sector en Toerisme Limburg concreter in te spelen op de kortverblijven. In die optiek zien we
dan ook dat de toerist uit Nederland en Duitsland stilaan zijn interesse verliest in onze regio en dat de Belgische
toerist zijn eigen streek terug leert kennen en waarderen. In orde van grootte kunnen we spreken over een
terugval in 2013 tot ongeveer 35% van het niveau in 2001.
Meten is weten. Door in de toekomst op evenementen en cruciale toeristische locaties via objectieve tellers de
bezoekersaantallen te registreren kan de overheid de impact en attractiviteit van een evenement (in de meest
brede zin van het woord) analyseren en daarop haar toeristische acties afstemmen en bijsturen.
Het zorgen voor dwarsverbanden tussen de toeristische privé-parken en het gemeenschapsleven is de uitdaging
die blijvende aandacht verdient. Het toeristisch marketingapparaat van Molenheide en Oostappen is een troef
waarvan Houthalen-Helchteren moet kunnen mee profiteren.
Samenwerkingsverbanden met Toerisme Limburg, dat zich profileert als toeristisch kennislabo, zijn in die mate
nuttig dat zij ook eindelijk voldoende aandacht besteedt aan de niet-steden die blijkbaar toch op de toerist een
grote aantrekkingskracht blijven uitoefenen. Het gemeentelijk lidmaatschap van deze vzw dient in dat licht
bekeken te worden. De return on investment is tot op heden onvoldoende en biedt hopelijk perspectief op
betere resultaten voor de private ondernemer, de toerist én het gemeentebestuur. De samenwerking met
Toerisme Limburg in gedachten is het belangrijk dat zij als kennislabo een aantal parameters bewaken en het
gemeentebestuur voorzien van de nodige relevante cijfergegevens, te weten:

Toeristische indicatoren voor Houthalen-Helchteren
o
o
o

Economische indicatoren voor Houthalen-Helchteren
o
o
o
o
o
o
o

Fysieke bezetting
Aantal aankomsten in Houthalen-Helchteren
Aandeel buitenlandse toeristen
Directe en indirecte tewerkstelling in de toeristische sector
Ratio: totale investering in toerisme/totale omzet in toerisme
Reële omzetgroei in de toeristische sector
Besteding per capita door toeristen
Spreiding in tijd van het toeristisch seizoen
Realisatie van Limburgse hefboomprojecten met een meerwaarde voor HH
Bewaking van de evenredige spreiding in de ruimte van het toeristisch logiesaanbod zodat interne
Limburgse concurrentie de sector niet verstikt.
Ruimtelijke indicatoren
o
Evenwichtige verdeling van de ruimte bestemd voor toerisme en recreatie zodat nieuwe initiatieven
mogelijk blijven.

Kwaliteitsbewaking van het toeristische product

Promotie: niet enkel de effecten meten maar ook afstemmen op de initiatieven van de lokale besturen.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
14
De gekende toeristische troeven van Houthalen-Helchteren situeren zich voornamelijk in het buitengebied.
Niettemin bieden de kernen van Houthalen-Helchteren troeven die de toerist een aanvullend aanbod kunnen
bieden bij een toeristisch bezoek of verblijf. Hier moet nog meer op ingezet worden.
12.
VRIJETIJDSAANBOD
Houthalen-Helchteren heeft een uitermate bruisend verenigingsleven. Het middenveld neemt heel wat
initiatieven op vlak van aanbod naar leden toe, maar ook op vlak van het uitbouwen van een aanbod van
evenementen met aantrekkingskracht binnen en buiten de gemeente. Vanuit deze vaststelling beslist het beleid
dat haar opdracht niet zozeer ligt in het uitbouwen van een parallel circuit van activiteiten, maar eerder in het
opnemen van een faciliterende rol.
Daar waar het middenveld en/of privé-initiatiefnemers geen rol opnemen, ligt het actieterrein bij uitstek voor
het lokale bestuur.
SWOT-analyse vrijetijdsaanbod Houthalen-Helchteren 1 :
1

Sterkten
o
aanbod door verenigingen, privé-actoren en diensten is zeer divers: voor elk wat wils
o
het verenigingsleven blijft één van de belangrijkste actoren op vlak van een ‘vrijetijdsaanbod voor allen’
o
toegenomen aandacht voor een vrijetijdsaanbod in, voor en door wijken
o
verenigingen: aanbod van initiatiereeksen, cursussen en workshops (ook voor niet-leden)

Zwakten
o
bepaalde doelgroepen, o.a. kansarmen, verdienen in de toekomst extra aandacht met het oog op
participatie: werken met sleutelfiguren bij het benaderen van specifieke doelgroepen
o
de aandacht voor wijkgerichte werking mag niet overhellen naar een versnippering; blijven waken over
samenhang binnen de gemeente als geheel
o
gemeente als ‘bruisende gemeente’ komt te weinig naar buiten
o
knelpunt: communicatie over het bestaande aanbod naar verschillende doelgroepen

Bedreigingen
o
in welke mate haalt de vrijwilliger voldoening uit zijn engagement: kan het gemeentebestuur hier een
constructieve ondersteunende rol spelen?
o
in welke mate verminderen de administratieve en praktische beslommeringen van de vrijwilligers door de
ondersteuningsinstrumenten van het gemeentebestuur?
o
bestaande evenementen worden te weinig gedragen vanuit een ruim samenwerkingsverband

Kansen
o
ruimte bieden voor ‘experiment’ en ‘ verdieping’ als tegengewicht voor louter commercieel aanbod
o
‘zoveel mogelijk mensen en doelgroepen verleiden tot deelname aan het vrijetijdsaanbod’ is een uitdaging
o
vooral vanuit bibliotheek en cultuurcentrum: meer aandacht besteden aan ontmoeting (met verenigingen)
Afkomstig uit de opmaak CBP 2008 – 2013, vrije vertaling naar ruimer vrijetijdsaanbod
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
15
o
13.
het verenigingsleven in de gemeente is zeer divers; de grote uitdaging bestaat erin om ook allochtone
zelforganisaties en verenigingen uit te nodigen tot ontmoeting binnen bestaande structuren. Op dit vlak
hebben gemeentelijk teams een ondersteunende rol.
VERENIGINGSLEVEN
Houthalen-Helchteren kent een bruisend verenigingsleven en dit zowel op vlak van cultuur, sport en jeugd.
13.1.
CULTUUR
De gemeente telt 105 erkende culturele verenigingen.
De algemene vergadering van erkende culturele verenigingen is samengesteld uit vertegenwoordigers van de
erkende culturele verenigingen en heeft 4 secties: hobby en vrije tijd, podiumkunsten, sociaal-cultureel werk en
welzijn.
Naast de werking van de erkende culturele verenigingen, stellen we vast dat er zich op het grondgebied heel wat
ad hoc groeperingen ontplooien naar aanleiding van tijdelijke projecten of initiatieven. In het kader van de
ondersteuning die het gemeentebestuur de afgelopen jaren voorzag voor straat- en wijkfeesten, dienden 24
straatcomités en 16 wijken een aanvraag voor ondersteuning in.
13.2.
SPORT
De gemeente telt 64 erkende sportverenigingen (exclusief 13 schoolsportwerkingen).
De algemene vergadering van erkende sportverenigingen is samengesteld uit vertegenwoordigers van deze
verenigingen en heeft 8 secties: individuele sporten, kleinbalsporten, motor- en rijwielsporten, recreatief
zaalsporten, scholen, voetbal, zaal- en minivoetbal en zaalbalsporten.
Naast de werking van de erkende sportverenigingen leert de bezetting van de indoor sportinfrastructuur dat heel
wat vriendengroepen elkaar treffen in sportverband (vb. minivoetbalploegen).
13.3.
JEUGD
Houthalen-Helchteren telt 14 jeugdwerkinitiatieven (speelpleinwerkingen, jeugdhuizen en jeugdbewegingen),
verdeeld over de verschillende wijken en erkend in de jeugdraad.
Het gemeentebestuur ondersteunt het verenigingsleven op verschillende manieren:

de reguliere financiële ondersteuning via subsidiereglementen

de projectmatige financiële ondersteuning via projectsubsidies of toelagen

de logistieke ondersteuning via uitleendienst, service via het gemeentelijke copieercentrum, promotie via
de gemeentelijke communicatiekanalen, …

de infrastructurele ondersteuning: democratische tarieven voor het huren van gemeentelijke (culturele)
infrastructuur, ter beschikking stellen van accommodatie voor diverse verenigingen, tussenkomsten in of
onderhoud van accommodatie voor het verenigingsleven.

Vooral jeugdwerkingen ervaren moeilijkheden in het opvolgen en onderhouden van hun lokalen. De
vrijwilligers zijn vanzelfsprekend in eerste instantie betrokken op het uitbouwen van hun (twee)wekelijkse
activiteiten. De jeugdwerkingen met een uitgebouwde volwassenwerking ervaren minder moeilijkheden op
dit vlak.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
16
14.
ONDERWIJS
De gemeente biedt haar burgers onderwijs aan. Volgende gemeentelijke scholen zijn gelegen in de
onderscheiden deelkernen:
 Laak: De Lakerberg (lagere school)
 Centrum: ’t Centrum (lagere school en kleuterschool)
 Houthalen-Oost: De Griffel (lagere school) en De Kleine Kunstenaar (kleuterschool)
Daarnaast bieden de andere netten eveneens onderwijs aan, nl:
 Gemeenschapsonderwijs:
o Euroschool De Mozaïek (Ten Hout – Meulenberg)
o B.S.G.O. Park van Genk (Houthalen-Oost)
 Vrij onderwijs:
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Gesubsidieerde Vrije Basisschool De Schakel (Houthalen-Centrum)
Gesubsidieerde Vrije Gemengde Basisschool De Biekorf (Helchteren)
Gesubsidieerde Vrije Kleuterschool Klim-Op (Helchteren)
Kleuterschool De Kleine Reus
Vrije Basisschool Lillo (Lillo)
Vrije Basisschool Meulenberg (Meulenberg)
Vrije Basisschool voor Buitengewoon Onderwijs - type 3 (Meulenberg)
Scholengemeenschap Houthalen-Helchteren Inspirocollege
Don Bosco> Technisch Instituut 1 (Helchteren)
In Houthalen wordt in het TIKB (CVO) eveneens volwassenonderwijs aangeboden;
Evolutie aantal kleuters in het gewoon kleuteronderwijs Houthalen-Helchteren
1500
jongens
1000
meisjes
500
totaal
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Evolutie aantal leerlingen in het gewoon lager onderwijs (exclusief methode-onderwijs) Houthalen-Helchteren
2500
2000
jongens
1500
meisjes
1000
totaal
500
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
17
Evolutie aantal leerlingen in het secundair onderwijs: 1ste graad Houthalen-Helchteren
800
600
jongens
400
meisjes
200
totaal
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Een gedetailleerde analyse van het onderwijslandschap in de gemeente zit vervat in het onderwijsmasterplan
2012 (OMA).
15.
AANBOD AAN VOORZIENINGEN
De gemeente neemt nog steeds haar voorwaardenscheppende rol op. De gemeente creëert m.a.w. de
omstandigheden waarin de burgers bepaalde taken kunnen verrichten, van diensten kunnen genieten of zich
gewoon kunnen ontspannen. Om dit mogelijk te maken zijn gebouwen nodig, maar ook de nodige voorzieningen,
zoals een parking, een plein, wegen, bushaltes, een speelplein, een park, … .
Vele van deze voorzieningen en gebouwen zijn historisch ontstaan of gegroeid, of door de betrokken overheden
gepland en uitgevoerd, of door privé-initiatief ontstaan of gebouwd.
De gemeente Houthalen-Helchteren is een uitgestrekte gemeente met een viertal grotere en 2 kleinere
deelgemeenten of kernen: Houthalen-Centrum, Meulenberg, Houthalen-Oost, Helchteren. Laak en Lillo zijn de
kleinere kernen. Wat het inwonersaantal betreft, gaande van enkele duizenden tot meer dan 5000 inwoners. In
een aantal van deze deelgemeenten bestaan er grotere wijken, zoals het Sonnis of Kwalaak die gedeeltelijk over
“eigen basisinfrastructuur” beschikken.
In de kernen zijn er, afhankelijk van de oppervlakte, de noden, het aanzien en de geschiedenis van de
deelgemeente of kern, meer of minder gebouwen. Overheidsgebouwen: kerken, parochiezalen, cultuurzalen,
sporthallen, gemeentehuizen, een kinderdagverblijf, een rusthuis of wijk-specifieke infrastructuur.
In de grotere deelgemeenten is er meestal een centraal gelegen kerk, een kleuterschool, een lagere school en in
2 kernen is er ook secundair onderwijs, volwassenonderwijs en op 3 locaties muziek- en tekenacademies. Dit zijn
initiatieven van de betrokken overheden die hierin sturend kunnen en moeten optreden. In kleinere
deelgemeenten of wijken is er logischerwijze minder infrastructuur.
In Houthalen-Helchteren beschikken de deelgemeenten over voldoende lokale dichtbij-infrastructuur en is
Houthalen-Centrum voorzien van de belangrijke overheids- en privé-infrastructuur. Ook de grotere winkelcentra
en overheidsgebouwen zijn hier gevestigd.
Daarnaast zijn er de gebouwen en voorzieningen die ontstaan zijn uit privé-initiatief en de noden van de burger:
dokters, apothekers, advocaten, notarissen, supermarkten, wasserijen, buurtwinkels, slagers, bakkers, … de vrije
beroepen dus. Hier en daar vind je een bedrijf terug van één of andere merkketen.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
18
Het gemeentebestuur, het OCMW, de kerkfabrieken en de beide autonome gemeentebedrijven beschikken over
en staan in voor de exploitatie van een groot aantal van deze gebouwen. Het beheer van deze accommodaties
gebeurt door de gemeente of het OCMW zelf, of door een vzw of een AGB waaraan het beheer via een
overeenkomst is toevertrouwd. Daarnaast bestaan er voor de andere gebouwen diverse soorten van
overeenkomsten zoals de concessieovereenkomst, de erfpachtovereenkomst, het recht van opstal of geen
overeenkomst. Een aantal gebouwen wordt ook gratis ter beschikking gesteld of verhuurd.
Ook zijn er tal van privé-gebouwen die ook deel uitmaken van de aanwezige wijkinfrastructuur.
De gemeente Houthalen-Helchteren beschikt over een zeer uitgebreide infrastructuur. Er zijn 4 sporthallen, 4
voetbalaccommodaties, 1 cultureel centrum, 4 gemeentescholen, 7 kerken, 2 moskees, diverse jeugdhuizen en
polyvalente gemeenschapszalen en tientallen andere gebouwen, gaande van een hondenschool tot een state of
the art dienstencentrum waarin o.a. de gemeentelijke diensten gehuisvest zijn.
De “fysieke staat“ van deze gebouwen varieert. Dikwijls zijn de leeftijd van het gebouw, de betrokkenheid van de
beheerder en de beschikking over voldoende onderhoudsbudget de bepalende parameters voor de fysieke
conditie van een gebouw. Hier ligt nog een belangrijke taak te wachten.
Hetzelfde geldt voor de wegen, parken en pleinen, … dus het openbaar domein.
Een aantal gebouwen wordt door één enkele vereniging gebruikt en beheerd. Andere gebouwen worden door
een aantal gebruikers gedeeld. Sporthallen worden door een AGB beheerd en staan onder bepaalde
voorwaarden ter beschikking van tientallen verenigingen. Elk van deze beheersvormen heeft voor- en nadelen.
De nodige voorzieningen verschillen per wijk en zijn onderhevig aan steeds wisselende omstandigheden. Een wijk
met jonge kinderen heeft andere noden dan een wijk waar vooral senioren wonen. Elke deelgemeente en wijk
verandert dus continu van gedaante.
Dit betekent dat er per wijk een bijna continue of minstens periodieke analyse van gebouwen, voorzieningen en
mobiliteit moet gebeuren. Deze gegevens zijn belangrijk voor het opzetten van de toekomstscenario’s.
16.
MOBILITEIT EN OPENBAAR DOMEIN
Fierheid van de burger betekent in eerste instantie dat de omgeving waarin hij zich dagelijks beweegt mooi,
aangenaam en proper gevonden wordt. Dit wil zeggen dat deze publieke ruimte goed aangelegd en
onderhouden moet worden, proper en veilig moet zijn, en mooie groene ruimten moet bevatten. Ondanks het
feit dat de gemeente al veel inspanningen levert op dit vlak, dient er nog extra op ingezet te worden.
Een extra toegevoegde waarde kan gecreëerd worden door de “aankleding” van de publieke ruimte, het
zogenaamde citydressing. Dit gebeurt via identiteitsbepalende signalisatie, herkenbaar straatmeubilair,
sfeervolle verlichting, … . Op dit vlak staat Houthalen-Helchteren nog in de kinderschoenen.
Zich veilig kunnen verplaatsen op het openbaar domein (mobiliteit) vormt een belangrijk aandeel in de
belevingswaarde van de wijken. Naast structureel onderhoud van de wegeninfrastructuur behoort de
verkeerscirculatie in de woonstraten en centra, evenals het parkeergebeuren, tot belangrijke aandachtspunten
van de inwoners en bezoekers. In de hoofdkernen (Houthalen, Helchteren en Houthalen-Oost) zijn de
verkeerscirculatie en parkeerinfrastructuur gedateerd en vooral vanuit de autogerichtheid ingericht. Een
belangrijk aandachtspunt moet gaan naar het herdenken van het publiek domein vanuit het oogpunt van elke
weggebruiker en dus ook van de zwakke weggebruiker.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
19
Aandacht voor de lokale verbindingswegen (Koolmijnlaan, Helzoldstraat, Weg naar Zwartberg, Lillosteenweg…)
zijn belangrijk en een definitieve oplossing voor de Noord-Zuid is een prioriteit.
17.
ONROEREND ERFGOED
Vermits Houthalen-Helchteren haar grote groei kende in de 2de helft van de vorige eeuw, en derhalve een relatief
jonge gemeente is, is het aanbod aan onroerend erfgoed gering maar waardevol.
Erfgoed geeft een duidelijke stempel aan de identiteit van de deelkernen. Voor Houthalen zijn de kerk en de
schachtbokken duidelijke landmarks en vormen de pastorij en de voormalige mijngebouwen een duidelijke
weergave van de turbulente geschiedenis van deze deelkern.
In Lillo en Laak geven respectievelijk de kapel met hoeve en het kerkje het historisch landelijk karakter weer.
Het historische jachtslot De Dool is een lieflijke omgeving, door burgers en toeristen gesmaakt ook omwille van
het bier dat er gebrouwen wordt (een nieuw stukje erfgoed).
In Meulenberg tref je voornamelijk de befaamde Isia Isgur- architectuur aan, o.a. het Casino.
18.
TOEGANKELIJKHEID VAN DE DIENSTVERLENING
In haar project “NAC2012” implementeerde Houthalen-Helchteren op een strategische wijze de doelstellingen
klantgerichtheid, effectiviteit & efficiëntie en duurzaamheid. Zij heeft hierbij een cruciale stap gezet met het oog
op het maximaliseren van de toegankelijkheid van haar dienstverlening. Onze visie was dat we alle gemeentelijke
organisaties naar buiten zouden laten treden als één geheel, vanuit een balans tussen efficiëntie en effectiviteit
van de interne organisatie en een klantgerichte dienstverlening in een gebouw (i.c. het NAC, oftewel Nieuw
Administratief Centrum) dat een aangename werkplek zou worden voor de medewerkers.
Ongeacht welk kanaal de burger kiest om in contact te komen met onze organisatie (website, social media,
telefoon, mail, balies…), verzekeren wij een klantgerichte dienstverlening dankzij ons digitaal
klantbegeleidingssysteem 2.
Het beleidsdomein ‘Imago’ waakt over de eenheid van communicatie en fungeert als ‘voordeur’ voor de gehele
organisatie. Op die manier krijgt de burger eenduidige communicatie en focussen alle balies (burgerzaken,
sociaal huis, bibliotheek en toerisme en ook deze die zich niet in het NAC bevinden) en andere aanspreekpunten
(gemeentelijke website, social media, telefoon, mail… ) zich doorheen hun diversiteit toch op dezelfde waarden –
met klantgerichtheid voorop – en werkprincipes.
Bovendien biedt het NAC een onderkomen aan verschillende, voorheen verspreide, diensten in het kader van het
thema ‘Allemaal Helemaal Centraal’. Die aanpak past volledig in het dienstverlenend denken: eerst de burger,
dan de interne organisatie. Zo moet de burger zich minder verplaatsen daar hij op één plek zowel gemeentelijke
2
Aan de hand van de resultaten van een bevraging bij de inwoners werd een producten- en dienstencatalogus uitgewerkt binnen elk deel van de
organisatie. Die catalogus lag op zijn beurt aan de basis van een digitaal klantbegeleidingssysteem.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
20
diensten, sociaal huis, muziekacademie, kunstacademie, bibliotheek en toerisme, politie als – in de nabije
toekomst - vredegerecht en kinderdagverblijf vindt.
Behalve het maximaal inzetten op toegankelijke dienstverlening in het NAC, staat het gemeentebestuur voor de
uitdaging om haar volledige dienstverlening en aanbod af te toetsen aan criteria van toegankelijkheid. De
gemeente dient haar dienstverlening op vlak van drempelverlaging van het aanbod af te stemmen op een
bevolking met specifieke noden. Uit de analyse van de demografische en socio-economische gegevens van de
gemeente blijkt dat:
 de bevolking relatief jong is, veel grote gezinnen telt, maar ook dat de vergrijzing toeneemt
 een bovengemiddeld deel van de bevolking van allochtone herkomst is, vooral van Turkije, Marokko en ZuidEuropa (Italië, Griekenland en Spanje).
 er vele armen verblijven
 er vele werklozen zijn (veelal lager opgeleid)
Vandaar dat er extra inspanning nodig is om deze doelgroepen naar het aanbod toe te leiden, of het aanbod op
hen af te stemmen.
19.
BETROKKENHEID VAN DE BURGER
Mee te kunnen participeren aan het beleid van de gemeente vergroot de verbondenheid met de gemeente. Door
middel van adviesraden voor elke sector heeft de gemeente reeds een grote voorgeschiedenis in
participatietrajecten.
In het kader van dit plan zal de inwoner op wijkniveau betrokken worden.
20.
FEESTELIJKHEDEN EN HULDIGINGEN
Feest vieren, mensen in de bloemetjes zetten … draagt bij tot het in beeld brengen van mensen, gelegenheden
en prestaties. Deze herkenbaarheid linkt een inwoner aan de gemeente, of het nu gaat om een bekende zanger,
een goede prestatie van de lokale voetbalploeg, een chrysostomosviering, … . huldigingen waar we trots op zijn.
21.
KLIMAATNEUTRALITEIT
21.1.
KADER
De provincie Limburg wil tegen 2020 klimaatneutraal zijn. Het TACO2-plan is de wetenschappelijke basis om de
prestaties af te toetsen. In het kader van deze doelstelling heeft de provincie Limburg alle Limburgse gemeenten
gestimuleerd om de ‘Convenant of Mayors’ te ondertekenen. Het gemeentebestuur van Houthalen-Helchteren
heeft op 30 november 2011 dit ondertekend en geeft zo te kennen dat ze meer dan 20% CO2 willen reduceren
tegen 2020.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
21
We vertrekken vanuit de huidige gegevens voor CO2 in onze gemeente (zie tabel, bron: TACO2 van de provincie Limburg)
21.2.
GEMEENTELIJK BELEID
Het gemeentebestuur wenst in te zetten op 3 principes:

Gemeente als goed voorbeeld:
De gemeente kan een goed voorbeeld geven als consument, dienstverlener, planner, adviseur, …

Samen aan de slag:
Bedrijven, maatschappelijke organisaties, burgers en bezoekers worden betrokken in het klimaatbeleid.

Klimaatbeleid is een dynamisch beleid:
Kennis verwerven en nieuwe technologie introduceren is een belangrijke pijler voor het klimaatbeleid.
21.3.
NIEUWE TECHNOLOGIE = CLEANTECH
Om de complexe problemen zoals de klimaatproblematiek aan te pakken zijn traditionele concepten absoluut
noodzakelijk, maar wellicht niet voldoende. Innovaties zijn nodig om de doelstellingen binnen een aanvaardbare
periode te verwezenlijken.
Technologie blijft de sleutel tot welvaart en ontwikkeling, maar deze technologie moet ‘schoon’ zijn om de
belasting op onze leefomgeving zeker niet te verhogen en liefst af te bouwen.
Houthalen-Helchteren zet in op cleantech en onderschrijft de volgende definitie van cleantech: het produceren
van goederen, leveren van diensten en uitvoeren van processen met:
21.4.

Minimaal gebruik van grondstoffen en minimale milieu-impact

Hoge energie-efficiëntie en minimale productie van afval

Zoveel mogelijk gebruik van hernieuwbare materialen en energie

Uitzicht op economisch toegevoegde waarde (jobs en nieuwe bedrijven)
INZETTEN OP CLEANTECH

Communicatie: de site H’Oogstam is de trekker in het cleantech-beleid van Houthalen-Helchteren.

Voorbeeldrol: zorgen voor duurzame gebouwen, waarbij groene energie en een degelijke isolatie een belangrijke
rol spelen. Het NAC is hier het voorbeeld bij uitstek. Verder werd samen met LRM het oude mijngebouw
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
22
gerenoveerd tot een moderne incubator voor cleantech, met name Greenville. Het sluitstuk is de ontwikkeling
van een cleantechcampus aansluitend op Greenville en de omvorming van het bestaande industrieterrein
Centrum-Zuid tot een cleantech industrieterrein.

Groene energie: opstarten en onderzoeken van diverse projecten om implementatie van zonne- en windenergie
en energie uit biomassa te realiseren.

Materialencyclus: als speerpunt in het cleantechlandschap kiest Houthalen-Helchteren voor materialencyclus
(EHLFM).

Natuurontwikkeling: we leggen de focus op het uitbreiden van ons bosareaal en het behouden van de bestaande
bossen en groen. Voor Houthalen-Helchteren is dit omwille van onze bosrijke omgeving een belangrijk wapen in
de strijd met de klimaatproblematiek.

Mobiliteit: een voorbeeldrol opnemen in het eigen gemeentelijk wagenpark (omschakelen naar
milieuvriendelijke voertuigen), in de aansturing van het woon-werkverkeer (fiets, openbaar vervoer) en in de
mobiliteit van de werkende mens in en van Houthalen-Helchteren (goede verbindingen van het openbaar
vervoer, carpooling voor bedrijven op onze bedrijventerreinen, gezamenlijk inleggen van transport op
bedrijventerreinen).
22.
IMAGO VAN DE GEMEENTE NAAR DE INWONER EN NAAR DE
BUITENWERELD
Houthalen-Helchteren ligt centraal in Limburg aan de belangrijkste verkeersassen E314, uitrit 29, en de NoordZuid verbinding. Het vormt een ideale hub naar Nederlands Limburg en Noord Rijn Westfalen.
Deze ligging en het recent inzetten op spraakmakende projecten maakt de gemeente de plek bij uitstek om zich
verder te profileren als pionier op Vlaams niveau.
22.1.
INCUBATOR EN BEZOEKE RSCENTRUM NV GREENVI LLE
Het als monument beschermde hoofdgebouw van de koolmijn is vandaag herbestemd als 'incubator' en
'bezoekerscentrum’. Daarnaast is Greenville de thuisbasis van het Cleantech Bezoekerscentrum en van de VZW ICleantech Vlaanderen:
In een eigentijdse presentatie wordt het verhaal van de plaats (de geschiedenis als koolmijn) gekoppeld aan
de uitdagingen van de toekomst: de vergroening van onze economie en de strijd tegen de globale
klimaatsverandering. Het bezoekerscentrum onthaalt zowel individuen als groepen.
I-Cleantech Vlaanderen is de nieuwe Vlaamse instelling die de ontwikkeling en internationalisering van de
Vlaamse Cleantech sector zal stimuleren.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
23
22.2.
NAC (NIEUW ADMINISTRATIEF CENTRUM): EEN DUURZAAM GEBOU W VOOR EEN EFFICIËNT E
ORGANISATIE
Er moest niet alleen een gebouw neergezet worden, ook een verregaande organisatieverandering zat mee in het
programma vervat. Door een nieuw samenwerkingsmodel tussen gemeente, OCMW en politie moet efficiënter
en daardoor ook kostenbesparend gewerkt worden.
Het nieuwe OCMW- en gemeentedecreet en het groenboek van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur dat in
de zomer van 2010 door de Vlaamse regering werd goedgekeurd, geven steeds meer aan dat openbare besturen
op een andere manier moeten gaan (samen)werken. Daarnaast leiden tal van externe factoren (vergrijzing van
de bevolking, toenemend aantal opgelegde taken...) er toe dat lokale besturen in de toekomst meer zullen
moeten doen met minder middelen.
Tijdens de studiefase van het NAC werd een nieuw organisatieconcept uitgewerkt dat alle structurele wijzigingen
vanuit de decreten en de toekomstvisie op de organisatie combineert in een nieuw samenwerkingsmodel. Het is
immers door samenwerking over de grenzen van de besturen heen dat er schaalvergroting kan ontstaan. Op die
manier kan echt synergie ontwikkeld worden.
Dit nieuwe organisatieconcept, samen met de bouw en de financiering van het NAC, keurde het schepencollege
en het directiecomité van het AGB Masterplan goed op 28 juni 2010. Hieruit ontstond een programma voor een
nieuwe organisatie die sinds september 2012 in het NAC in werking is. In maart 2012 keurde de gemeenteraad
en de Raad voor Maatschappelijk Welzijn een samenwerkingsovereenkomst tussen gemeente en OCMW
unaniem goed.
Op 3 september 2012 opende het NAC. Het is één van de speerpuntprojecten die de nieuwe toekomst van
Houthalen-Helchteren moet uitstralen. Het futuristische en tegelijk sobere, ecologische en uiterst functionele
concept, is een ontwerp van architectenbureau Holistic Architecture uit Hasselt.
Dit nieuwe gebouw is gelegen op het oude mijnterrein en onder meer de gemeentelijke teams, het OCMW, de
bibliotheek en de politie zijn er gehuisvest. Het samenbrengen van alle medewerkers betekent een enorme
meerwaarde voor onze inwoners, zonder dat ze daar een eurocent meer belastingen voor moeten betalen. Deze
nieuwbouw, die extra tewerkstelling oplevert, is een historische kans die wij allemaal moeten grijpen. Het
aanzicht van de gemeente is onomkeerbaar veranderd en heeft Houthalen-Helchteren prominent op de kaart
gezet.
23.
VEILIGHEID
23.1.
POLITIE

Versterken van de veiligheid door schaalvergroting: vrijwillige fusie Politiezone Houthalen-Helchteren en PZ
GAOZ.
Een fusie tussen de politiezones GAOZ en Houthalen-Helchteren moet leiden tot een versteviging van de
positie in het politielandschap en een efficiëntere inzet van mensen en middelen. Een fusie zou de zones
meer flexibiliteit en armslag leveren om in te spelen op maatschappelijke beleidsprioriteiten.
Operationeel betekent dit een verbetering van de dienstverlening voor de bevolking van de twee
politiezones. De schaalvergroting creëert een flexibeler inzetbaarheid en grotere actiecapaciteit waarbij de
nabijheidspolitie centraal staat en specialisatie mogelijk wordt gemaakt.
Dit wordt een pilootproject voor Limburg en Vlaanderen.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
24
23.2.
PREVENTIE.

Graveren van fietsen
Uit politiecijfers en uitgaande van de analyse van de veiligheidsmonitor blijkt dat fietsdiefstallen een vaak
voorkomend probleem zijn. De officiële cijfers over fietsdiefstal dienen trouwens sterk gerelativeerd te
worden, daar in slechts de helft van de gevallen er melding en/of aangifte gedaan wordt.
Jaarlijks zetten gemeenschapswachten zich in om fietsen te graveren. De gemeente beschikt naast een
graveertoestel ook over een labeltoestel. Met dit toestel worden fraudebestendige stickers aangemaakt die
op de fiets gekleefd worden. Gestolen fietsen kunnen op deze manier vlugger aan de rechtmatige eigenaar
terugbezorgd worden.
Sensibilisatie rond het correct afsluiten van fietsen blijft nodig gezien de blijvende vaststelling dat vele
fietsen niet goed afgesloten worden.
Aantal gegraveerde fietsen in Houthalen-Helchteren
In gemeentehuis
2007
2008
2009
2010
2011
2012
118
55
153
119
144
106
137
27
0
320
38
8
3
480
275
163
47
17
474
609
In scholen
In wijken
Acties
21
20
18
326
Labelen
Totaal

aantal aangiftes gestolen fietsen Houth-Helcht.
138
94
606
664
Toezicht op busritten en aan bushaltes van De Lijn
De gemeenschapswachten houden toezicht op de probleemritten van De Lijn en aan de bushaltes. Door dit
verhoogd toezicht trachten we de overlast aan bushaltes en op de risicoritten te verminderen. In bepaalde
periodes nemen de problemen duidelijk toe (examenperiode, einde ramadan, begin schooljaar, … ).
Enkel een volgehouden inspanning / sociale controle kan de rust op de busritten en bushaltes garanderen.

Manifestaties
De gemeente wenst een veilig fuifbeleid te ondersteunen. Bedoeling is dat door het aanvragen van
risicovolle activiteiten, fuiven en door de inspanningen van de organisatoren zelf, het aantal incidenten op
manifestaties beperkt blijft. Gelet op het groot aantal jongeren in onze gemeente en de vele evenementen
die er georganiseerd worden is de kans op overlast reëel.

Aanpak sociale overlast
De sociale overlast waarvan hier sprake is, richt zich in eerste instantie op de aanpak van de problematiek
van de rondhangende jongeren. De preventiedienst speelt hierop in door de inzet van straathoekwerkers en
gemeenschapswachten en door het trachten tot stand te brengen van een gestructureerde aanpak van de
problematiek.
Uit vaststellingen/registratie door zowel politie als preventiedienst en uit de gegevens afkomstig van de
veiligheidsmonitor blijkt dat het fenomeen ‘sociale overlast’, i.c. rondhangende jongeren en de daarmee
gepaard gaande neveneffecten, een vaak voorkomend probleem is dat steeds vaker blijkt op te duiken op
diverse plaatsen en tijdstippen. Waar het vroeger vooral in de wijk Meulenberg was waar de meeste sociale
overlast ervaren werd, is de problematiek meer en meer verschoven naar de wijk Houthalen-Oost.
Overlast door jongeren in Houthalen-Helcht.
Overlast door jongeren per wijk
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
25
Naast de integrale aanpak van de sociale overlast, richt het straathoekwerk zich ook op de aanpak van de
druggerelateerde maatschappelijke overlast.
De doelgroep bestaat uit gebruikers van zowel legale als illegale middelen, die omwille van verschillende redenen
de toegang tot de reguliere voorzieningen niet vinden. Het betreft personen die niet of onvoldoende bereikt
worden door de maatschappelijke voorzieningen én die bovendien ondersteuning vragen op verschillende
leefdomeinen (administratie, familie/relaties, financieel, juridisch, gezondheid, samenleving, school,
tijdsinvulling, werk, wonen).
Ook jongeren die nog geen zware drugproblematiek hebben ontwikkeld, maar die in een experimenteerfase
zitten en tevens vaak “kleine” misdrijven plegen (roekeloos rijgedrag met opgefokte bromfietsen, het afpersen
van leeftijdsgenoten, het plegen van kruimeldiefstallen, enz.), worden benaderd door de straathoekwerker.
23.3.
VERKEERSVEILIGE GEMEENTE

Ongevallen en snelheid
Verkeersveiligheid begint met het terugdringen van het aantal ongevallen en het beheersen van de snelheid
op de wegen.
De meeste ongevallen komen voor op de Grote Baan. Extra maatregelen inzake verkeersveiligheid zijn hier
aangewezen.
Overdreven snelheid komt voor op de Grote Baan maar ook op de andere gewest- en lokale
verbindingswegen. Hier zijn extra inrichtingsmaatregelen wenselijk.
Naast de feitelijkheid van de ongevallencijfers en snelheidsmetingen zijn de meeste bovenlokale en lokale
verbindingswegen niet meer ingericht volgens de hedendaagse eisen en normen (vrijliggende fietspaden,
inrichting kruispunten, doortochten, inrichting volgens gedifferentieerd snelheidsregimen, ,…).
Een herinrichtingsproces met een systematische aanpak van enkele verbindingswegen per legislatuur
dringt zich op.

Hiërarchie van het wegennet
Voor Houthalen-Helchteren bestaat reeds sinds 2004 een plan met de gewenste hiërarchie van de wegen.
Dit plan is nog steeds actueel. Voor het goed functioneren van het wegennet is het aangewezen dat de
inrichting van wegen, fietspaden en voetpaden aangepast worden aan de inrichtingsprincipes gekoppeld aan
de gewenste hiërarchie.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
26
De aanleg van vrijliggende fietspaden vormt een belangrijk aandachtspunt. Deze fietspaden zijn gekoppeld
aan de inrichtingsprincipes van verbindingswegen (hoger snelheidsregime) en grotere risico’s op ongevallen.

Sensibilisering
Verkeersveiligheid valt en staat bij het gedrag in het verkeer. Het is derhalve de taak van de overheid om de
burger er op te wijzen om hoffelijk te zijn in het verkeer. Daarnaast blijft het nodig burgers aan te moedigen
om andere vervoersmodi te gebruiken i.p.v. enkel de auto en dit vanuit de motieven van klimaat, milieu,
veiligheid en verkeerscongestie.
23.4.
NOODPLANNING

Kader
Het gemeentebestuur moet een adequaat antwoord kunnen bieden voor iedere noodsituatie op het eigen
grondgebied. Voor elk denkbare situatie een draaiboek schrijven is onmogelijk, zodat de wetgever het
gemeentebestuur verplicht tot de opmaak van een gemeentelijk Algemeen Nood- en InterventiePlan
(verder: ANIP), in uitvoering van art. 3 van het Koninklijk Besluit betreffende de nood- en interventieplannen
van 16/02/2006, de ministeriële omzendbrief NPU-1 van 26/10/2006 en van het ANIP Limburg dd.
14/12/2009.

Het ANIP
Het gemeentelijk ANIP is opgesteld door de gemeentelijke veiligheidscel en de redactie gebeurde in overleg
met de verschillende tussenkomende diensten en is van toepassing in de gemeente Houthalen-Helchteren.
Het ANIP Houthalen-Helchteren omvat de algemene richtlijnen en de nodige informatie om het beheer van
een noodsituatie te verzekeren. Het wordt toegepast in geval van een (dreigende) noodsituatie waarvoor
een gemeentelijke, provinciale- en/of federale fase wordt afgekondigd.
Het ANIP Houthalen-Helchteren vormt het basisdocument voor andere plannen die in de gemeente
Houthalen-Helchteren in uitvoering van het KB betreffende de nood- en interventieplannen worden
opgemaakt. Deze plannen worden vastgesteld door de burgemeester en verantwoordelijken en ter
goedkeuring voorgelegd aan de provinciegouverneur.
Het gemeentelijk ANIP is vastgesteld door de burgemeester op 26/02/2009 en werd door de gouverneur
goedgekeurd op 27/03/2009.

Noodsituatie
Het gemeentebestuur beschikt over een veiligheidscel, bestaande uit de volgende disciplines:
o
discipline 1: brandweer
o
discipline 2: medische diensten
o
discipline 3: politie
o
discipline 4: logistiek
o
discipline 5: communicatie
en aangevuld met de burgemeester (voorzitter), de secretaris en de gemeentelijke noodambtenaar.
In een noodsituatie wordt de veiligheidscel omgevormd tot het gemeentelijk coördinatiecomité (= CC-gem)
en kunnen er deskundigen mee opgenomen worden.
De gemeentelijke fase wordt afgekondigd door de burgemeester. De burgemeester kan de gemeentelijke
fase afkondigen ongeacht het advies of de vraag daartoe van de interventiediensten. Rekening houdend met
de parameters, hierboven opgesomd, is de afkondiging van de gemeentelijke fase aangewezen indien:
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
27
o
- de schadelijke effecten van de gebeurtenis beperkt blijven tot het grondgebied van de gemeente;
o
- de in te zetten middelen geen ernstige overbelasting betekenen voor de reguliere werking binnen één
of meer disciplines.
24.
PERSONEEL EN ARBEIDSMIDDELEN GEMEENTE EN OCMW
24.1.
CIJFERS
Het aantal personeelsleden uitgedrukt in FTE op 1 oktober 2013 bedraagt:
FTE
Gemeente
234,65
OCMW
168,59
Onderwijs
97,70
Er werd bewust gekozen voor een matrixmodel voor de gehele organisatie omdat dit model bijdraagt tot een
betere dienstverlening voor de burger enerzijds, en bijdraagt tot de ontwikkeling van alle medewerkers
anderzijds. Op verschillende manieren zitten in dit model de dimensies van efficiëntie en effectiviteit én
klantgerichtheid verweven, evenals de focus op resultaat enerzijds en de focus op competentieontwikkeling en
ontwikkeling van medewerkers anderzijds.
Vandaag vervullen de vroegere diensthoofden de rol van ofwel beleidscoördinator, ofwel leidinggevende waarbij
de eersten focussen op het behalen van resultaat binnen hun beleidsdomein en de tweeden
eindverantwoordelijk zijn voor de middelen en de competenties om dat resultaat te kunnen behalen. Beiden
evalueren ze de medewerkers, wat objectiviteit stimuleert.
Het is de leidinggevende die het evaluatiegesprek inplant en voert op een mensgerichte manier, terwijl de
beleidscoördinator input geeft aan de leidinggevende om het gesprek met concrete voorbeelden en situaties te
kunnen onderbouwen. De werknemer heeft enerzijds een Persoonlijk Actieplan waarop vooral de
beleidscoördinator input geeft, anderzijds een Persoonlijk Ontwikkelingsplan dat vooral door de leidinggevende
in goede banen wordt geleid. Op die manier is de organisatie er zeker van dat de benodigde competenties om de
doelstellingen te halen aan boord zijn of ontwikkeld worden langs de ene kant, en dat de medewerkers – die de
organisatie maken – voldoende perspectief hebben om maximaal gemotiveerd aan de slag te blijven tijdens de
verschillende fases van hun loopbaan en leven langs de andere kant.
Op het niveau van de organisatie is gekozen voor een 1 op 1 relatie tussen de schepenen en
beleidscoördinatoren. Hierdoor krijgen deze laatsten concrete doelstellingen opgelegd binnen hun
beleidsdomein en worden hier ook op afgerekend, zowel inhoudelijk als budgettair. Uniek in het project is het
samenwerkingsmodel tussen gemeente en ocmw, tussen leidinggevenden en beleidscoördinatoren en tussen
teams onderling. Dit maakt dat iedereen moet samenwerken en elkaar moet vertrouwen om concrete resultaten
te bekomen.
24.2.
MATRIX – WELZIJN
Iedere werkgever staat in voor het welzijn van zijn/haar personeel. Het begrip welzijn staat ruim omschreven in
de welzijnswet van 4 augustus 1996 en zijn uitvoeringsbesluiten. Om een degelijk beleid te voeren moet er op de
werkvloer werk gemaakt worden van welzijn door een inschatting te maken van de risico’s met behulp van een
dynamisch risicobeheersingssysteem.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
28
Dit waarmaken wil zeggen dat er mensen binnen de organisatie bezig moeten zijn met de werknemer en met zijn
taken. In het kader van het nieuwe werken heeft het gemeentebestuur er voor gekozen om in deze optiek te
werken met beleidscoördinatoren en leidinggevenden.
De beleidscoördinatoren staan in voor de dagdagelijkse aansturing van de werknemers en voor het behalen van
de beleidsdoelstellingen van het beleid. Leidinggevenden staan in voor het welzijn en het functioneren van de
werknemers.
Door het welzijn van de werknemers expliciet als taak te omschrijven voor de leidinggevenden, stijgt de
aandacht voor de werknemer en kan er veel korter op de bal gespeeld worden. Een werknemer die zich goed in
zijn vel voelt, presteert beter en zal meer aanwezig zijn in de organisatie.
24.3.
MATRIX – COMPETENTIES
In deze individuele trajecten is (gedrags/technische) competentieontwikkeling een belangrijk onderdeel.
In onze organisatie opteren we voor klantgerichtheid, organisatieverbondenheid en integriteit als generieke
competenties. Bij aanvang van een tewerkstelling worden deze competenties en kerntaken toegelicht in een
startgesprek. Bijsturing van deze en andere competenties en taken gebeurt via de functionerings- en
evaluatiecyclus. Een digitale tool zal hier een meerwaarde bieden.
Via interne mobiliteit bieden we medewerkers de gelegenheid om tijdens hun loopbaan andere uitdagingen aan
te gaan. Tevens trachten we hen via deze procedure optimaal en efficiënt in te zetten, rekening houdende met
het vereiste profiel voor die specifieke taken.
De synergie tussen gemeente en OCMW kan wat dit betreft in de toekomst nog meer mogelijkheden bieden.
Afstemming van werkroosters en een gemeenschappelijke visie omtrent personeelsbeleid zijn daarvoor een
belangrijke aanzet.
Om medewerkers te laten groeien en competenties verder te ontwikkelen is een vormingsbeleid een belangrijk
onderdeel van ons HRM-beleid. Voldoende middelen voorzien voor opleiding is noodzakelijk voor het behoud
van een kwalitatieve dienstverlening en gemotiveerd personeel.
Een concreet onthaalbeleid, aandacht voor exitgesprekken en een kritisch en doordacht vervangingsbeleid zijn
tevens projecten die in de nabije toekomst verder moeten uitgewerkt worden.
24.4.
ARBEIDSMIDDELEN
Arbeidsmiddelen worden ingezet in functie van effectiviteit en efficiëntie enerzijds en om medewerkers de kans
te bieden op een veilige en ergonomische wijze hun taakopdracht uit te voeren anderzijds.
Om deze visie te waarborgen wordt er geïnvesteerd in allerhande werkmiddelen/machines die dagelijks
gehanteerd worden ten einde hoger genoemde doelstellingen te realiseren. In dit kader is het ook aangewezen
om vorming op maat en op regelmatige basis aan te bieden aan alle medewerkers.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
29
25.
FINANCIEN GEMEENTE EN OCMW
Beleidsmatig streven wij naar een structureel financieel gezonde situatie, zowel in de gemeente, het OCMW als
in de autonome gemeentebedrijven.
Belangrijke aandachtspunten vanuit het verleden:



Laatste verhoging van de personenbelasting en onroerende voorheffing dateren van 2007
Tarieven cultuur, sport, … zijn al heel lang (ongeveer sinds 1986) op +/- hetzelfde niveau
De uitgaven stijgen procentueel, louter door de index, waardoor maatregelen dienen genomen te worden
om onze doelstelling te kunnen behalen.
Wij wensen geen verhoging van de personenbelasting noch van de onroerende voorheffing, zoals we ook geen
naakte ontslagen willen doorvoeren om de financiën structureel gezond te houden.
Daarentegen vinden we wel dat er voor prestaties betaald zou moeten worden in functie van de vraag:






Afleveren van officiële stukken kost geld en daar willen wij een tarief tegenover stellen
De tarieven cultuur, sport en jeugd moeten geactualiseerd worden
Ophalen van verloren gelopen of achtergelaten honden kost geld en moet bijgevolg vergoed worden door
de eigenaar
Ophalen en verwerken van afval idem; om die reden de instap in het systeem “directe inning” via
Limburg.net
GAS-boetes voor sluikstorten, ….
Het aanbod vanuit de vrijetijdssector moet afgestemd worden op de doelstellingen waarin het kind centraal
staat en moet bijgevolg daarnaar geheroriënteerd worden.
De opvang van kinderen in alle schoolvakanties krijgt daarbij de hoogste prioriteit, waardoor het aanbod
naar volwassenen anders kan worden benaderd. Er is immers voldoende aanbod in de gemeente alsook in
de omliggende gemeenten waar volwassenen beter op kunnen aansluiten. Op die manier kan de hele focus
gelegd worden op de zinvolle invulling voor de kinderen tijdens de schoolvakanties.
Omgevingsanalyse MJP14-19 Houthalen-Helchteren
30

Attest sportvoordeel CM

Voor het optrekken van de schacht verkiezen we

Voici les gagnants du concours Lotus Dinosaurus

Hasselt

Studentenhuis met 64 koten in Grotestraat - Ziekenhuis Oost

Reportage - Holistic Architecture

Limburg - Jobat

v.a. € 229 - Molenheide

Houthalen-Helchteren