Een aantal vragen m.b.t. copyright De vakbegeleiders

DIOCESANE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENST
BISDOM BRUGGE
SECUNDAIR ONDERWIJS
Een aantal vragen m.b.t. copyright
De vakbegeleiders talen (MVT, Nederlands, Klassieke Talen) stelden aan de
juridische dienst van het VSKO vier vragen die relevant kunnen zijn voor
taalleerkrachten.
1. Mag er een cursus worden samengesteld met / op basis van kopieën uit
(andere) handboeken ?
2. Mag er gebruik worden gemaakt van kopieën van literaire werken ? Bestaat
daar een limiet voor ?
3. Dekt de bijdrage die scholen betalen dit soort kopieën ?
4. Is kopiëren en publiceren op het leerplatform van de school hetzelfde ?
De antwoorden worden uitgewerkt en gestaafd met bronnenmateriaal in wat
volgt.
Met vriendelijke groet
Barbara Axters, Chris Decock, Johan Delbaere, Kaat De Strooper, Jan De Waele,
Marc George, Mieke Lietaert, Bert Vandenberghe.
1. Het antwoord op uw eerste vraag is in beginsel negatief. Er mag immers geen
afbreuk worden gedaan aan de normale exploitatie van de oorspronkelijke,
auteursrechtelijk beschermde werken.
Indien er een nieuwe cursus wordt samengesteld louter of in grote mate op basis
van het letterlijk kopiëren uit bestaande handboeken, wordt hiermee het
auteursrecht met de voeten getreden.
Een andere zaak zou zijn als er een nieuw werk wordt gecreëerd, waarbij men
wel af en toe citeert uit bestaande werken maar het merendeel van de tekst zelf
schrijft. Citeren moet hier in enge zin geïnterpreteerd worden; het gaat dan niet
over het overnemen van teksten, maar over het kort citeren, overeenkomstig de
eerlijke beroepsgebruiken en conform het beoogde doel. Het nieuw werk dat zo
ontstaat, geniet op zijn beurt auteursrechtelijke bescherming.
2. Het is mogelijk om voor didactisch gebruik een werk van letterkunde te
kopiëren. Hierbij moet er een onderscheid worden gemaakt tussen artikelen en
andere werken (bv. boeken) (1).
Indien de reproductie uitsluitend bestemd is voor didactisch gebruik en geen
afbreuk doet aan de normale exploitatie van het werk, kan de auteur zich niet
verzetten:
- tegen de gedeeltelijke of integrale reproductie van artikelen (doch niet
van boeken)
- tegen de reproductie van korte fragmenten uit werken (bijvoorbeeld
boeken) voor zover ze op een grafische of soortgelijke drager zijn
vastgelegd en voor zover de reproductie geen afbreuk doet aan de uitgave
van het oorspronkelijke werk.
Artikelen mogen dus geheel of gedeeltelijk worden gekopieerd voor didactisch
gebruik, van boeken mag men slechts korte fragmenten kopiëren. Het gebruikte
reproductieprocédé heeft geen belang (bijvoorbeeld fotokopie,
computerscanning, microfilm, ...). De vraag rijst wat er kan worden verstaan
onder “korte fragmenten”. Hoewel dit niet wettelijk bepaald is, wordt algemeen
gesteld dat het om maximaal 10 % van het werk gaat (2).
3. Bovendien zal bij het reproduceren een vergoeding voor de auteursrechten
betaald moeten worden.
Deze vergoeding wordt verrekend op twee manieren:
- In de eerste plaats wordt de vergoeding verrekend op de apparaten waarmee
de kopieën gemaakt kunnen worden. In de praktijk betaalt de school deze
vergoeding bij de aankoop van het apparaat waarmee de reproductie gemaakt
wordt (bijvoorbeeld het kopieerapparaat).
- Bovendien is de school een vergoeding verschuldigd aan Reprobel in functie
van het aantal kopieën dat gemaakt wordt van auteursrechtelijk beschermde
werken. De school heeft dan de keuze tussen:
- Zelf elk jaar het reëel aantal beschermde kopieën berekenen,
aangeven en betalen.
- Een forfaitair contract afsluiten met Reprobel. Voor het secundair
onderwijs komt dit overeen met 220 auteursrechtelijk beschermde kopieën per
ingeschreven leerling.
In beide gevallen betaalt de school jaarlijks het verschuldigde bedrag (3).
4. Het kopiëren en het publiceren op het leerplatform van de school moeten
inderdaad van elkaar onderscheiden worden.
Het kopiëren, met name het reproduceren op een grafische of soortgelijke
drager, is zoals hierboven beschreven onder bepaalde voorwaarden mogelijk
(art. 22, §1, 4°bis van de auteurswet, zie ook punt 2) (4). Hiervoor is een
vergoeding verschuldigd.
De voorwaarden voor reproductie in het kader van onderwijs zijn de volgende:
- ter illustratie van onderwijs;
- in het kader van de normale onderwijsactiviteiten van een school;
- geen winstoogmerk;
- geen afbreuk aan de normale exploitatie van het beschermde werk;
- vermelding bron en naam van de auteur.
Het publiceren op het leerplatform van de school is ook, onder bepaalde
voorwaarden, mogelijk (art. 22, §1, 4°quater van de auteurswet (5)). Ook
hiervoor is in principe een vergoeding verschuldigd, maar de grootte van de
vergoeding en de wijze van betalen zijn nog niet wettelijk vastgelegd. Voorlopig
ontkomen de scholen dus aan het betalen van deze vergoeding.
De voorwaarden voor mededelen via het leerplatform van de school zijn de
volgende:
- ter illustratie van onderwijs;
- in het kader van de normale onderwijsactiviteiten van een school;
- geen winstoogmerk;
- binnen het gesloten transmissienetwerk van de school, dit wil zeggen dat de
toegang tot het netwerk strikt gereserveerd is voor leerlingen en personeelsleden
van de school (bijvoorbeeld door het gebruik van individuele gebruikersnamen en
sterke wachtwoorden);
- geen afbreuk aan de normale exploitatie van het beschermde werk;
- vermelding bron en naam van de auteur.
(1) Mededeling van 30 april 1996 over “Auteursrechtelijke verplichtingen van
een onderwijsinstelling” (M-VVKSO-1996-016), punt 3.2
(2) http://www.ond.vlaanderen.be/auteursrechten/uitzonderingen/
(3) Bijlage 1 bij de Mededeling van 9 september 2011 over “Repertorium van
de vergoedingen voor het auteursrecht en de naburige rechten”, nummer 119
(4) Wanneer het werk op geoorloofde wijze openbaar is gemaakt, kan de
auteur zich niet verzetten tegen: de gedeeltelijke of integrale reproductie van
artikelen of van werken van beeldende kunst, of van korte fragmenten uit
werken die op een grafische of soortgelijke drager zijn vastgelegd, wanneer die
reproductie wordt verricht ter illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk
onderzoek, zulks verantwoord is door de nagestreefde niet-winstgevende
doelstelling en geen afbreuk doet aan de normale exploitatie van het werk.
(5) Wanneer het werk op geoorloofde wijze openbaar is gemaakt, kan de
auteur zich niet verzetten tegen: de mededeling van werken wanneer deze
mededeling wordt verricht ter illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk
onderzoek door instellingen die daartoe door de overheid officieel zijn erkend of
opgericht en voorzover deze mededeling verantwoord is door de nagestreefde
niet-winstgevende doelstelling, plaatsvindt in het kader van de normale
activiteiten van de instelling, enkel wordt uitgevoerd door de gesloten
transmissienetwerken van de instelling en geen afbreuk doet aan de normale
exploitatie van het werk, en voor zover de bron, waaronder de naam van de
auteur, wordt vermeld, tenzij dit niet mogelijk blijkt.

Download Report