Als ruzie ontaardt in geweld

13
Sneinspetiele | 28 juni 2014
Per 1 januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor de
hulpverlening bij huiselijk geweld. In mei stelde de kinderombudsman
dat gemeenten onvoldoende in beeld hebben hoeveel kinderen in hun
gemeenten worden mishandeld, en hoe de hulpverlening bijdraagt aan
het verminderen ervan.
Als ruzie ontaardt in geweld
Opvoeding
Huiselijk geweld: een te gevoelig thema voor de basisschool?
Nee. Voor kinderen is het juist goed te praten over ervaringen
daarmee, waar je hulp kunt halen en hoe je op een gezonde
manier ruzie maakt. Door Bianca Bijlsma-Smoorenburg.
F
leur (7) wordt wakker
van harde stemmen beneden en een slaande
deur. Ze verstaat niet alles maar vangt papa’s woorden op:
,,Jij moet... altijd…Ik ga hier weg!”
Dan hoort zij mama hard schreeuwen: ,,Nee, nee.” Zij kijkt voorzichtig bij het trapgat naar beneden.
Papa staat met een heel boos gezicht bij de voordeur. Mama kan ze
niet zien. Ze voelt zich heel angstig
en verward. Ze wil niet dat papa
weggaat maar durft dat niet te zeggen. Ze kruipt onder de dekens en
duwt haar handen tegen haar oren.
Huiselijk geweld
Iedereen maakt wel eens ruzie.
Mensen die af en toe op een goede
manier ruzie maken en zo problemen oplossen, zijn volgens onderzoekers gezonder en leven langer
dan ‘struisvogels’. Bij huiselijk geweld gaan mensen op een ongewone en ongezonde manier met
elkaar om. Zij maken bijvoorbeeld
in een gezin regelmatig veel ruzie.
Er wordt op elkaar gescholden,
dingen van elkaar worden uit nijd
kapot gemaakt en/of er vallen
klappen. De partner wordt gekleineerd, of zelfs helemaal doodgezwegen. In het ene geval wordt er
voortdurend geruzied, in het andere wisselen goede en slechte perioden elkaar af.
Huiselijk geweld vindt altijd
plaats tussen mensen die op een of
andere manier afhankelijk zijn
van elkaar. Dat kunnen ouders
zijn, maar ook ouderen die in een
tehuis verblijven of ex-partners.
Dader en slachtoffer hoeven dus
niet samen te wonen. Vaak hebben plegers zelf niet goed in de gaten dat hun gedrag ongewoon en
bedreigend is. En slachtoffers hebben niet altijd in de gaten dat zij de
situatie zelf in stand houden. Bijvoorbeeld door onvoldoende hun
eigen grenzen aan te geven. Een
deel van de slachtoffers is zelf óók
pleger; het gewelddadige gedrag
kan tijdens de opvoeding zijn aangeleerd en nu als gewoon worden
ervaren.
Bij huiselijk geweld houdt de dader onvoldoende rekening met de
behoeften van de ander. Een
vriend, of vader verbiedt bijvoorbeeld belangrijke dingen, zoals
omgang met vrienden of familiebezoek. Of hij controleert iedere
cent die wordt uitgegeven. Of een
tiener misbruikt zijn stiefzusje, of
bedreigt zijn (groot)moeder. Of ouders bedreigen elkaar. Een (ex-)
partner wordt gestalkt. Ook financiële afpersing komt voor. In het
ergste geval wordt de pleger zó
volledig in beslag genomen door
wat hij of zij wil hebben, dat de behoeften van de ander helemaal uit
beeld zijn geraakt. Het doden van
de eigen kinderen en zichzelf kan
daar het uiterste gevolg van zijn.
Bij slachtoffers tot 18 jaar spre-
Het is een illusie te denken dat je kind de spanning in huis niet in de
gaten heeft. Foto: ANP
ken we over kindermishandeling.
Ook verwaarlozing valt daaronder. Ouders moeten zorgen voor
de basisbehoeften: veiligheid, gezond voedsel, kleding, onderwijs
en gezondheidszorg. Maar ook
voor opvoeding, zodat kinderen
leren om een verantwoordelijke
zelfredzame burger te worden. Zij
moeten er bijvoorbeeld op toezien
dat hun kind niet spijbelt. Zorgen
ouders onvoldoende voor deze basisbehoeften, is de veiligheid van
het kind door onderlinge strijd onvoldoende gewaarborgd, dan spreken we van verwaarlozing. Kinderen die moeten opgroeien met ouders die vaak en heftig ruzie ma-
Huiselijk geweld: vaker dan we denken
Van alle Nederlanders tussen
18 en 70 jaar is 45 procent
ooit slachtoffer geweest van
huiselijk geweld. Vrouwen en
kinderen vaker dan mannen.
(Movisie, 2013). In Fryslân
praten de meeste volwassen
slachtoffers (66 procent) wel
met iemand over het huiselijk geweld, maar niet alle
slachtoffers (52 procent) zeggen hulp te willen (GGD Fryslân, 2012).
Kindermishandeling komt
vaker voor in gezinnen met
een zeer lage opleiding, bij
werkloosheid, bij alleenstaand ouderschap, in gezinnen met drie of meer kinderen en allochtone gezinnen.
Jonge kinderen (0-3 jaar)
lopen een twee maal zo hoog
risico als andere leeftijdsgroepen (TNO, 2011).
dr. Bianca Bijlsma-Smoorenburg
is orthopedagoog, moeder van drie
kinderen en oma. Zij werkt als
senior onderzoeker bij Partoer, Fries
bureau voor sociaaleconomische
vraagstukken. Reacties? Mail naar
[email protected]
ken, krijgen te weinig veiligheid.
Het is een illusie om te denken dat
je kind de spanning thuis niet in
de gaten heeft. Ze pikken dat feilloos op. Ze worden wakker van het
lawaai. Of gaan liever bij vriendjes
spelen. Sommige kinderen proberen het geruzie zelf te stoppen
door hun ouders raad te geven. Of
zij halen zelfs de vechtende partners uit elkaar en manen ze om in
een stoel te gaan zitten en kalm te
worden.
Huiselijk geweld is voor alle kinderen bedreigend. Het roept heel
veel stress en angst op. Desondanks blijven zij loyaal aan hun
ouders. Zij kunnen zichzelf niet
splitsen in een moederdeel en een
vaderdeel en komen daardoor in
de knel. Dit kan leiden tot lichamelijke klachten, leerproblemen
en gedragsproblemen. Mishandeling kan diep en langdurig ingrijpen in de gezondheid van het
kind. We noemen dit een trauma.
Trauma’s zijn herkenbaar aan
stressreacties zoals herbeleven,
vermijden, prikkelbaar zijn en
schuldgevoelens. Maar ook aan lichamelijke klachten zoals hoofdpijn en buikpijn. Els moet bijvoorbeeld steeds weer aan een bepaalde gebeurtenis denken. Marijke
speelt de situatie steeds weer na.
Fleur heeft steeds nachtmerries,
maar wil daar niet over praten.
Tom vermijdt situaties die aan de
gebeurtenis doen denken, is
schrikachtig, prikkelbaar en/of
kan zich moeilijk concentreren.
En Anje is opeens weer in haar
broek gaan plassen. Houdt de situatie lang aan, dan is er het risico
van hechtingsproblemen.
Communicatie en het respecteren van elkaars grenzen zijn de belangrijkste bouwstenen voor een
gezonde relatie. In gezonde relaties voelen mensen zich door elkaar gesteund, aan elkaar verbonden. Zij voelen voldoende ruimte
om zichzelf te mogen zijn en zich
op eigen wijze te ontwikkelen. En
wanneer iets niet goed voelt, is er
ruimte om dit met elkaar te bespreken.
Je kunt huiselijk geweld voorkomen door te leren conflicten op
een positieve manier op te lossen.
Maak jezelf weerbaar en je kinderen ook, en leer hun al op jonge
leeftijd om hun grenzen aan te geven. Bijvoorbeeld door kinderen
te leren om een stopteken te geven als hun grens is bereikt. Kinderen moeten al vroeg leren om
op een positieve manier conflicten op te lossen. Hoe langer je ervaart dat je met negatief gedrag
krijgt wat je hebben wilt, hoe
moeilijker je leert accepteren dat
je ook rekening moet houden met
de behoeften en belangen van anderen.
Tot 10 tellen
Accepteer geen agressief gedrag
zoals bijten, knijpen, duwen,
slaan, haren trekken of schoppen.
Stop pesten en schelden. Houd je
kind verantwoordelijk voor zijn
eigen gedrag, ook al werd dit gedrag volgens jouw kind uitgelokt
door anderen.
Straf niet door hetzelfde bij je
kind te doen, want dan leert je
kind juist dat dit ‘normaal’ gedrag
is. Zorg ervoor dat negatief gedrag
je kind geen voordeel oplevert.
Leer je kind bij sterke emoties
eerst tot 10 te tellen voordat het
reageert. Leer je kind bij een andere bekende volwassene om hulp
te vragen als het niet weet hoe het
vervelend gedrag kan stoppen of
als de eigen pogingen niet lijken
te werken. Door een reactie als
‘geef hem maar een keer een flinke mep terug’ voelt een onzeker
kind zich vaak niet ondersteund.
Bedenk samen met je kind passende oplossingen voor de situatie,
en ondersteun hem of haar zo nodig bij de uitvoering ervan.
Kinderen hebben een omgeving nodig waarin zij zich veilig
voelen. Zij hebben ouders nodig
die belangstelling tonen voor wat
zij al zelf kunnen, meemaken en
ervaren. Ouders die zich inleven
in wat hun kind nodig heeft om
gezond op te groeien. De beste
manier om huiselijk geweld en
kindermishandeling te voorkomen is om zelf goede manieren te
vinden om met conflicten om te
gaan, duidelijk te zijn over je eigen grenzen en zo dit voorbeeld
tijdens de opvoeding aan je kinderen naar de volgende generatie
mee te geven.
Als anderen ondanks eigen pogingen over je grenzen blijven
gaan, als je de veiligheid van je
kinderen niet kunt waarborgen,
vraag dan hulp. Als ook dat niet
werkt is wellicht tijd om op te
stappen.
Informatie over huiselijk geweld
en hulpmogelijkheden: www.fierfryslan.nl

Download Report