130125 NRC_Samsom

‘We hebben een alternatief
voor aardgas nodig. Nu.’
Interview Diederik Samsom PvdA-leider en ‘technologie-optimist’ hoopt dat ‘Slochteren’
Nederland wakker schudt. De huidige energievoorziening loopt op zijn eind en Nederland
moet niet afhankelijk van anderen willen zijn.
DEN HAAG. Voor generaties Nederlan-
ders betekende Slochteren gas en
goedkope warmte. Voor politici betekende het geld voor de schatkist,
waarmee Nederland een omvangrijke
verzorgingsstaat bouwde. Maar de afgelopen weken kreeg de gasbel ook
een nieuwe betekenis. In het besluit
van minister Henk Kamp (Economische Zaken, VVD) om de gaswinning
daar terug te schroeven vanwege toenemende aardbevingen zat een onwelkome boodschap besloten: het
einde van het eigen gas – altijd een ver
en vaag toekomstperspectief – is opeens dreigend dichtbij.
PvdA-leider Diederik Samsom voelde het ook, toen hij anderhalve week
geleden de woedende Groningers bezocht die zich in de steek gelaten voelen door een inhalige overheid. Hij
was een van de gezichten geworden
van een coalitie die zich te weinig aan
zou trekken van de angst van bewoners voor aardbevingen en de bijbehorende schade. Het was een aparte
situatie, voor een voormalig Greenpeace-activist die altijd ageerde tegen
fossiele brandstoffen en als politicus
lange tijd tevergeefs ijverde voor verduurzaming van de Nederlandse
energiebronnen. Tegelijk bracht het
moment ook een urgentie die
Samsom lang miste in het publieke debat: Nederlanders werden opeens geconfronteerd met een les „die we al
veel eerder hadden moeten trekken”.
Welke les bedoelt u?
„Wat er de afgelopen weken in Groningen gebeurde, heeft ons laten voelen wat we eigenlijk al wisten. Onze
energievoorziening raakt op. Je zou
kunnen zeggen: we kopen het gewoon
ergens anders. Maar dat is een cruciale fout: onze economie kan niet zonder een toekomst- en schokbestendige eigen energievoorziening. We heb-
BEDUM
ben een eigen alternatief voor ons
aardgas nodig. We moeten niet afhankelijk zijn van andere landen. Een raket door de Straat van Hormuz en de
olieprijs schiet omhoog. Opkomende
landen zullen steeds meer fossiele
brandstoffen opeisen. We moeten nú
kiezen voor een nieuwe duurzame
energievoorziening. Alleen inzetten
op schaliegas, zoals de VS nu doet, is
geen goed idee. Ook dat raakt op.”
Het kabinet heeft een half jaar geleden toch al een energieakkoord gepresenteerd?
„Het was een mijlpaal, noodzakelijk
om verder te komen. Het akkoord
heeft een stabiele maatschappelijke
consensus gecreëerd om naar een
duurzame energievoorziening te
groeien. Maar het is niet genoeg. De
ambitie is om in 2050 volledig duur-
Alleen inzetten op
schaliegas, zoals de VS nu
doet, is geen goed idee.
Ook dat raakt op
zaam te zijn. Daar is meer voor nodig
dan het energieakkoord. En misschien is 2050 al te laat. We moeten de
volgende stap nu al zetten.”
Wat ontbreekt er nu dan?
„Ik heb een visie waarin de overgang
naar duurzame energie mede bijdraagt aan de ontwikkeling van een
duurzamer en schokbestendiger economie. Nu drijven we nog te veel op
dienstverlening, vooral financiële.
Maar dat verdienmodel is niet schokbestendig genoeg, kijk maar naar wat
er de afgelopen jaren gebeurde. We
moeten naar een nieuwe maakindustrie: weer meer dingen gaan maken.
En dan pleit ik voor een maakindustrie
die gekoppeld is aan duurzame ener-
gie. Dat levert nieuwe economische
groei en een nieuw soort banen op.”
Dat lijkt op het Duitse model van de
Energiewende.
„Dat klopt. Wij hebben nu de gasschok. Zij hadden ook een schok toen
na Fukushima bleek dat hun afhankelijkheid van kernenergie kwetsbaarder was dan ze dachten. Hun waardering voor de maakindustrie heb ik
ook. Kansen hebben we genoeg: we
zijn perfect gesitueerd. Nederland
heeft het grootste oppervlak aan ondiep water ter wereld voor de kust liggen, voor windmolenbouw. We zitten
ook goed voor het aanboren van aardwarmte. En Nederland is zo dicht bebouwd, dat bij ons zonnepanelen
geen kostbare landbouwgrond zouden opslokken. We zitten midden in
de meest energievragende regio ter
wereld, als je vanuit de ruimte kijkt, is
Noordwest-Europa het meest verlichte plekje op aarde.
„We denken dat we achterlopen.
Maar we hebben de slimste mensen
en innovatieve industrieën. We denken wel eens dat onze scheepsbouw
naar de gallemiezen is. Maar niets is
minder waar. Neem Damen Shipyards, dat onder meer kleine bootjes
maakt voor de offshore-industrie,
steeds meer ook voor windmolens op
zee. Of Ampelmann, dat stabiele platforms bouwt voor die scheepjes, zodat je met elk soort weer onderhoud
aan de molens kan plegen. Zo worden
de onderhoudskosten voor windmolens, waar nu zo over wordt geklaagd,
ook lager. In Wageningen zijn ze leidend in de biotechnologie die nodig is
voor het winnen van methaan uit
mest. ‘Groen’ gas dus. Denemarken
en Duitsland lopen voor in de bouw
van windmolens. Maar Nederland is
leidend in de funderingen voor molens op zee.”
K ortom: laat de markt zijn werk
doen.
W oning
ontruimd
FOTO KEES VAN DE VEEN
Door onze redacteur
Derk Stokmans
Diederik Samsom in Middelstum (Groningen). De PvdA-leider liet zich er vorige w eek informeren over de aarbevingsschade in de kerk en sprak met bew oners uit de regio
„Die luxe hebben we niet. Als je het
aan marktkrachten overlaat dan maken wij de noodzakelijke overstap te
langzaam en dus te laat. We moeten
als overheid een actieve rol spelen,
door de juiste ontwikkeling te stimuleren.”
Hoe zou dat dan kunnen?
„Een voorbeeld: de staat is eigenaar
van Energie Beheer Nederland. Weinigen kennen dat bedrijf, het neemt
voor miljarden deel aan projecten die
olie en gas in Nederland en het continentaal plat opsporen, produceren en
opslaan. Ze kunnen ook deelnemen in
aardwarmte of offshore-windenergie
om de energievoorziening in Nederland verder een duurzame richting in
te duwen. Maar we kunnen bijvoorbeeld ook slimmer denken over ruimtelijke ordening: verplicht bij nieuwbouw daken op het zuiden, dat maakt
zonnepanelen efficiënter. Zorg bij het
inrichten van ondergrondse infrastructuur dat we straks makkelijk bij
aardwarmte kunnen.”
Volgens marktdenkers waaronder
uw coalitiepartner VVD, is de overheid notoir slecht in het sturen van
industrieën, zeker innovatieve.
„Soms doet de overheid dat wel goed.
Neem Duitsland met zijn E nerg iewende. Het is een misverstand dat dit mislukt, of energie te duur maakt. Mensen meten het af aan wat er zou gebeuren als je niets had gedaan. Dat lijkt op
de korte termijn goed, maar levert op
lange termijn veel meer schade op.
Neem de bedrijven die ik noemde. Ze
zijn innovatief, er werken briljante
breinen, maar het is de overheid die
een markt creëerde door windenergie
te stimuleren. Met een kleine overheid
die zich alleen bezig houdt met veiligheid en immigratie kom je er niet.”
U heeft nu macht. Wat doet u om van
dit idee praktijk te maken?
„Ik heb niet de illusie dat het eenvoudig zal zijn. Het is de meest complexe
transitie die de Nederlandse maatschappij moet maken. Complexer
misschien nog wel dan bijvoorbeeld
de zorg, waar we ook veel veranderen. Omdat alles met alles samen-
hangt: klimaatverandering, milieu,
internationale concurrentiepositie,
werkgelegenheid, geopolitieke verhoudingen. Maar het is wel de belangrijkste verandering die we nodig hebben voor de toekomst.”
Helaas heeft u een coalitiepartner
die heel anders over het vraagstuk
denkt.
„Ik denk dat ik de VVD wel kan overtuigen van het belang van deze stap.
Maar met alleen een magere meerderheid komen we er niet. Meer dan voor
alle andere hervormingen geldt dat
we voor deze stap een breed politiek
en maatschappelijk draagvlak moeten
vinden. Dat kan, daar ben ik van overtuigd.”
In het Groningse
Bedum is deze
week een woning
ontruimd door de
Nederlandse Aardolie Maatschappij
(NAM ) H et pand
w as te zeer beschadigd om er nog verantw oord te kunnen
w onen H et zou kunnen instorten bijeen
nieuw e aardbeving
H et gezin dat in het
huis w oonde is naar
een nabijgelegen
boerderijverhuisd
Het is het derde
door aardbevingen beschadigde
huis dat is ontruimd na overleg
met de NAM.
(Novum)
Het energieakkoord loopt tegen problemen op. Er zouden vijf kolencentrales worden gesloten, maar dat
heeft de Autoriteit Consument en
Markt geblokkeerd. Over het vermogen van windmolenproducenten om
de kosten van windenergie op zee
met 40 procent te laten dalen, bestaan twijfels.
„Over de kolencentrales maak ik mij
geen zorgen, dat lossen we op. Tegen
dat soort uitvoeringsproblemen loopt
de overheid dagelijks aan. Die 40 procent is lastiger. Maar hier is het een
kwestie van durf. Bedrijven moeten
hun nek uit durven steken, nieuwe en
slimme oplossingen verzinnen. Ik
ben een technologie-optimist. Dat
lukt.”

Download Report