Rapportage burgerschapsstijlen - Provinciale Staten

OPINIEPEILING Drents Panel
Burgerschapsstijlen en verkiezingen
Status
Intern document
Datum
9 juli 2014
HOOFDSTUK 1
INLEIDING
Aanleiding
Het team vanuit de griffie dat zich bezighoudt met de provinciale verkiezingen van 2015 wil dit jaar, in
tegenstelling tot eerdere verkiezingen, naast ‘algemene’ communicatie en opkomst bevorderende
maatregelen, de communicatie richten op specifieke groepen burgers. Per zogenaamde
burgerschapsstijl, welke in hoofdstuk 2 worden toelicht, wil het team een communicatiestrategie
ontwikkelen. Op deze wijze hoopt de griffie die burgers te bereiken die normaal gesproken niet of niet
snel gaan stemmen.
Doelstelling
Omdat het voor de ene burgerschapsstijl meer waarschijnlijk is dat dit type burgers gaat stemmen dan
voor de andere én omdat op verschillende manieren met deze groepen gecommuniceerd zou moeten
worden, is het van belang in beeld te brengen welke burgerschapsstijlen de provincie Drenthe kent.
Hiervoor heeft de griffie het Drents Panel ingezet. De doelstellingen van deze raadpleging van het
panel zijn in het kader hieronder weergegeven.
Het doel van de burgerpeiling is het in beeld breng van:
- de verdeling van burgerschapsstijlen in Drenthe;
- de wijze waarop burgers (uit bepaalde burgerschapsstijlen) te bereiken zijn (media);
- de wijze waarop burgers tegen de provincie aankijken;
- de informatiebehoefte van burgers rondom verkiezingen.
De resultaten van deze vragenronde zullen worden gebruikt bij het schrijven van het
communicatieplan voor de verkiezingen.
Respons
Het Drents Panel bestaat uit burgers vanaf 12 jaar. Omdat het onderzoek naar de burgerschapsstijlen
zich richt op stemgerechtigden hebben we die mensen geselecteerd die voor 18 maart 2015 (de dag
van de verkiezingen) 18 jaar of ouder zijn. Het ging hierbij om een selectie van 1740 Drentse burgers.
Van deze 1740 burgers hebben 1124 burgers de vragenlijst volledig ingevuld. Dit komt neer op een
respons van 64,5%.
2
HOOFDSTUK 2
KORTE TYPERING VAN BURGERSCHAPSSTIJLEN
Inleiding
Zoals in hoofdstuk 1 is aangegeven, zijn er vier burgerschapsstijlen. Hieronder worden de vier stijlen
kort besproken, met daarbij puntsgewijs de belangrijkste kenmerken. De vragen uit de vragenlijst zijn
hierop gebaseerd, in bijlage 1 is de volledige vragenlijst opgenomen. Voor meer informatie over de
burgerschapsstijlen wordt verwezen naar het stageverslag van Gerdien de Vries (beschikbaar bij de
griffie).
Plichtsgetrouwen
Deze burgers zijn vasthoudend aan de traditionele waarden en zijn sterk betrokken bij de samenleving
en de overheid/politiek, met name op lokaal niveau. Men wordt gedreven door plichtsbesef; gaat
doorgaans stemmen bij verkiezingen en verricht relatief vaak vrijwilligerswerk. Plichtsgetrouwen zijn
over het algemeen loyaal aan een politieke partij. Men is vooral betrokken op lokaal niveau. Familie en
gezin zijn belangrijk voor deze groep. De groep is relatief onwetend, doordat men de grote
hoeveelheid media niet goed kan verwerken, hierdoor ervaart men grotere afstand tot de overheid.
Hierdoor is het van belang dat informatie op een begrijpelijke en eenvoudige manier gepresenteerd
wordt en dat politiek wordt ‘vertaald’ naar wat deze mensen bezighoudt, bij voorkeur door middel van
persoonlijk contact.
Belangrijkste informatiebronnen: weinig ervaring met moderne media, lokale media, op zoek naar
begrijpelijke en eenvoudige informatie.
Achtergrondkenmerken: vaak ouderen, modaal inkomen, laag tot middelbaar opleidingsniveau.
Verantwoordelijken
De verantwoordelijken zijn maatschappelijke betrokken en kennen een hoge mate van
verantwoordelijkheidsgevoel. Ze zijn gericht op het algemeen belang en zien voor zichzelf een
centrale rol in de samenleving door mee te denken en mee te praten in allerlei geledingen. Deze
groep is kritisch ten opzichte van de overheid/politiek en verwacht een grote mate van
openheid/transparantie van de overheid en interactie met de overheid. Men is goed geïnformeerd, wil
zich zelf ontplooien, neemt een actieve houding aan en gaat doorgaans stemmen bij verkiezingen.
Belangrijkste informatiebronnen: gedrukte media (kranten en opiniebladen) en internet, publieke TV
en radio.
Achtergrondkenmerken: alle leeftijdsgroepen, hoog inkomen, hoog opleidingsniveau.
Pragmatici
Pragmatici zijn vaak individualistisch, gericht op het eigen belang en status en carrière gedreven.
Deze groep kent actiebereidheid op het moment dat het eigen belang in het geding komt (reactief). Er
wordt minder waarde gehecht aan het algemeen belang en de interesse in politiek en overheid is
gering. Men is geïnformeerd op hoofdlijnen en relatief positief over de overheid, maar is niet volgzaam
en trouw aan politieke partijen. Men wil op hoofdlijnen op de hoogte blijven (pragmatisch ingesteld) en
is gevoelig voor levendige en snelle informatie.
Informatiebronnen: sociale media, commerciële TV-zenders en landelijke dagbladen.
3
Achtergrondkenmerken: veel jongeren, gespreid inkomens- en opleidingsniveau.
Buitenstaanders
Deze groep is weinig maatschappelijk betrokken en ongeïnteresseerd in de politiek/ overheid. Het
vertrouwen in de overheid is niet groot en men is van mening dat de overheid niet luistert naar
burgers. Buitenstaanders voelen zich niet verantwoordelijk en zien geen centrale rol in de
samenleving voor zichzelf.
Informatiebronnen: men is niet geïnteresseerd in overheidsinformatie, gericht op vermaak en humor,
commerciële televisie en internet zijn dominante media. Eventueel wel te bereiken door informatie te
richten op eigen belang/individueel voordeel op korte termijn: laat concrete aanpak zien van zaken
dicht bij huis, verpak boodschappen met humor/directe/confronterende informatie. Men is gericht op
gemak: teletekst/kabelkrant.
Achtergrondkenmerken: alle leeftijden, gespreid inkomensniveau, laag tot gemiddeld
opleidingsniveau.
4
HOOFDSTUK 3
INDELING IN BURGERSCHAPSSTIJLEN
Vooraf
Bovenstaande beschrijvingen van burgerschapsstijlen zijn ‘ideaaltypen’, dit houdt dat er weinig
burgers zullen zijn die alle kenmerken van een bepaalde stijl vertonen en dat zij over het algemeen
kenmerken zullen hebben van verschillende burgerschapsstijlen. Daarnaast hebben een aantal
burgerschapsstijlen, zoals ook in hoofdstuk 2 te zien is, dezelfde kenmerken. Bovenstaande betekent
dat de resultaten van de vragenlijst niet leiden tot een strakke indeling van burgerschapsstijlen, maar
een meer globale indeling.
De indeling
De analyses van de vragenlijst hebben uiteindelijk geleid tot de indeling in burgerschapsstijlen zoals
1
weergegeven in tabel 1.
Burgerschapsstijl
Plichtsgetrouwen
Verantwoordelijken
Pragmatici
Buitenstaanders
Percentage
30%
40%
25%
5%
Tabel 1 Burgerschapsstijlen in Drenthe
Bovenstaande indeling op basis van het Drents panel wijkt af van de landelijke indeling:
Burgerschapsstijl
Plichtsgetrouwen
Verantwoordelijken
Pragmatici
Buitenstaanders
Percentage
16%
28%
24%
32%
Tabel 2 Burgerschapsstijlen in Nederland (2010 in de leeftijd vanaf 15)
Het verschil tussen de landelijke indeling en de Drentse indeling is deels te verklaren door het gebruik
van het middel Drents panel. Buitenstaanders zijn niet geïnteresseerd in politiek, overheid en
ontwikkelingen in de samenleving. Zij nemen daarom, zoals ook te zien is in tabel 1, nauwelijks deel
aan het Drents panel. Daarnaast zullen plichtsgetrouwen en verantwoordelijken het meest bereid zijn
om deel te nemen aan het Drents panel vanwege respectievelijk hun plichtsgevoel, hun interesse in
de politieke en samenleving en actiebereidheid. De percentages van deze stijlen zijn dan ook de
grootste.
Een andere verklaring voor het verschil tussen de Drentse en Nederlandse indeling is de
2
leeftijdsopbouw van de stemgerechtigde bevolking Nederland en Drenthe.
1
Dit is gedaan door correlatie van die vragen die een indicatie zijn van de burgerschapsstijlen. Op
basis hiervan is een nieuwe variabele burgerschapsstijlen geconstrueerd. Voor gedetailleerde uitleg
van de werkwijze kunt u de onderzoeker raadplegen.
5
Leeftijdscategorie
15-24 jaar
25-39 jaar
40-64 jaar
65-jaar en ouder
Totaal
Drents panel (2014)
7,8% (18-24 Jaar)
12,9%
43,8%
35,5%
100%
Drenthe (2011)
12,7%
19,4%
45,8%
22,1%
100%
Nederland (2011)
14,9%
22,6%
43,6%
18,9%
100%
Tabel 3 Leeftijdsopbouw van stemgerechtigden in Nederland, Drenthe en van respondenten van het
Drents panel
In tabel 3 is te zien dat in Drenthe relatief minder jongeren en meer ouderen wonen, daarnaast is te
zien dat het percentage ouderen dat de vragenlijst van het Drents panel heeft ingevuld nog hoger ligt
en het percentage jongeren nog lager ligt dan het percentage in Drenthe (kolom 3 tabel 3). Hierboven
is beschreven dat de burgerschapsstijl plichtsgetrouwen met name uit ouderen bestaat. Het feit dat
het percentage plichtsgetrouwen in Drenthe (en onder de respondenten) hoger ligt dan in heel
Nederland is daarmee deels te verklaren uit het feit dat in Drenthe relatief meer ouderen wonen. Als
dit gekoppeld wordt aan de bereidheid van plichtsgetrouwen om de vragenlijst in te vullen dan is het
grote percentage ouderen dat de vragenlijst heeft ingevuld hiermee dus ook te verklaren.
Een laatste mogelijke verklaring voor het verschil zou kunnen liggen in een verschil tussen de Drentse
cultuur en de meer randstedelijke cultuur. In Drenthe liggen geen grote steden en zijn relatief veel
plattelandsgemeenten. Er is veel sprake van een noaberschapcultuur; het voor elkaar klaar staan en
betrokkenheid. Ook op zakelijk gebied is dit het geval, zoals is in Assen bijvoorbeeld de Noabershop
waar lokale ondernemers hun producten en diensten aan de man kunnen brengen. Tot slot is bij de
provincie sprake van een cultuur van samenwerken en betrokkenheid, dit zou ook een verklaring
kunnen zijn voor het relatief grote percentage plichtsgetrouwen en verantwoordelijken.
2
Omdat het een onderzoek onder stemgerechtigden betreft zou het eigenlijk moeten gaan om de leeftijdsopbouw
vanaf 18 jaar, net als bij onze steekproef van het Drents panel. De meest recente cijfers zijn echter afkomstig uit
2011 met de leeftijdscategorie 15-24 jaar. De tabel moet dan ook als een indicatie gelezen worden. Bron: CBS.
6
HOOFDSTUK 4
KENMERKEN VAN BURGERSCHAPSSTIJLEN
Inleiding
Gezien het lage absolute (53) en relatieve (5%) aantal buitenstaanders kunnen geen uitspraken over
deze groep gedaan worden op basis van de vragenlijst. De antwoorden van deze kleine groep
respondenten kunnen niet als representatief voor de gehele groep buitenstaanders in Drenthe gezien
worden. Omdat de groep buitenstaanders niet meegenomen kan worden en in het communicatieplan
wel aandacht voor deze groep is, is naast de burgerschapsstijlen onderscheid gemaakt tussen
stemmers en niet-stemmers. De groepen ‘Nee’ en ‘Misschien’ worden hierbij samengenomen.
Stemmen bij PS verkiezingen
Ja
Nee
Misschien
Totaal
Aantallen en percentages
923 (82,3%)
150 (13,4)
49 (4,4%)
1122 (100%)
Tabel 4 Voornemen om te gaan stemmen bij provinciale verkiezingen in 2015
Kranten en huis-aan-huis-bladen
Krantlezen
Vrijwel dagelijks
Paar keer per week
Paar keer per maand
Zelden of nooit
Totaal
Plichtsgetrouwen
64,4%
12,9%
7,6%
15,0%
100%
Verantwoordelijken
60,9%
14,0%
8,3%
16,8%
100%
Pragmatici
48,3%
15,5%
11,4%
24,7%
100%
Panel
59,1%
14,0%
8,8%
18,1%
100%
Tabel 5 Het lezen van een krant per burgerschapsstijl
Bovenstaande bevindingen bevestigen het beeld van de burgerschapsstijlen. Plichtsgetrouwen lezen
het meest het ‘papieren’ nieuws, verantwoordelijken ook veel en pragmatici in mindere mate op
hoofdlijnen. Voor alle burgerschapsstijlen, behalve de buitenstaanders, geldt dat van degenen die een
krant leest ongeveer 70% van de respondenten een regionaal dagblad leest. Hetzelfde geldt voor het
lezen van een huis-aan-huis blad: 65% van de respondenten leest wekelijks het huis-aan-huisblad. De
verschillen tussen de stijlen zijn dus klein, maar wel zoals verwacht; pragmatici lezen het minst
regionale kranten en huis-aan-huis bladen en plichtsgetrouwen het meest.
Tussen stemmers en niet-stemmers bestaat een groot verschil 63,5% van de stemmers leest de krant
ten opzichte van 38,5% van de niet-stemmers. Van de krantlezers in beide groepen leest ongeveer
70% een regionaal dagblad. Voor het lezen van een huis-aan-huis blad geldt dat 67,1% van de
stemmers deze wekelijks leest ten opzichte van 56,3% van de niet-stemmers.
RTV Drenthe
In tabel 6 is de mate waarin men naar RTV Drenthe kijkt weergegeven. Opvallend is dat ook hier de
stijlen niet veel van elkaar verschillen en de kleine verschillen die er zijn, zoals verwacht;
plichtsgetrouwen kijken het meest naar RTV Drenthe. Er is ook gekeken naar de verschillen tussen
stemmers en niet-stemmers, deze zijn ook gering; ongeveer 20% kijkt vrijwel dagelijks naar RTV
Drenthe.
7
Kijken naar RTV
Plichtsgetrouwen
Verantwoordelijken Pragmatici
Drenthe
Ja, vrijwel dagelijks 23,5%
21,7%
20,3%
Ja, niet dagelijks
40,8%
39,5%
36,4%
Zelden of nooit
35,7%
38,8%
43,3%
Totaal
100%
100%
100%
Tabel 6 Kijkgedrag RTV Drenthe per burgerschapsstijl en voor het totaal
Panel
22,0%
39,2%
38,8%
100%
Wanneer gekeken wordt naar het type programma’s dat men kijkt, dan valt op dat binnen elke stijl
ongeveer 80% van de respondenten naar Drenthe Nu kijkt, terwijl de overige programma’s (zie
vragenlijst in de bijlage voor deze programma’s) op zijn hoogst door ongeveer 20% van de mensen
die naar RTV Drenthe kijken bekeken wordt. Programma’s zijn niet gebonden aan een bepaalde
burgerschapsstijl. Dit betekent dat eventuele opkomst bevorderende spotjes het beste rond Drenthe
Nu uitgezonden kunnen worden.
Voor de radioprogramma’s van RTV Drenthe geldt hetzelfde, de verschillen tussen de
burgerschapsstijlen zijn niet groot, maar de richting daarvan zoals verwacht; plichtsgetrouwen
luisteren het meest. Voor de gehele groep respondenten geldt de volgende indeling:
Luisteren naar
Panel
RTV Drenthe
Ja, vrijwel dagelijks 20%
Ja, niet dagelijks
15%
Zelden of nooit
65%
Totaal
100%
Tabel 7 Luistergedrag RTV Drenthe
Voor de tijdstippen waarop geluisterd wordt geldt dat na 21:00 uur niet veel mensen meer naar RTV
Drenthe luisteren. Daartussen luistert tenminste 15% van de mensen naar de radio met pieken van
07:00 – 12:00uur en van 14:00 tot 18:00 uur (beiden 35% van de luisteraars).
Weinig mensen luisteren naar een andere lokale zender, slechts 14,9% (167 mensen). Hier springt er
niet één zender uit, het varieert van Simone FM tot Radio Emmen en Radio de Wolden. Per zender
gaat het om zeer kleine aantallen.
Twitter
Opvallend is dat nauwelijks gebruik gemaakt wordt van Twitter en dat geen grote verschillen bestaan
tussen de verschillende burgerschapsstijlen. Van het totaal aantal respondenten maakt 5% dagelijks
gebruik van Twitter, 9% regelmatig en 86% zelden of nooit. Dit is mogelijk te verklaren door het grote
aantal ouderen dat de vragenlijst heeft ingevuld. Ook tussen stemmers en niet-stemmers is er
nauwelijks verschil (beiden afgerond 5%).
Facebook
Facebook wordt iets meer gebruikt, 37% van het totaal aantal respondenten gebruikt facebook
dagelijks, 19% regelmatig en 44% zelden of nooit. Van de mensen die facebook gebruiken geeft 85%
8
aan dat men dit doet voor het contact met vrienden en familie, slechts 1,4% gebruikt facebook om het
nieuws te volgen. De verschillen tussen de burgerschapsstijlen zijn klein, maar zoals verwacht:
facebook wordt het meest gebruikt door pragmatici (40% t.o.v. ongeveer 35% van de
verantwoordelijken en plichtsgetrouwen).
Nieuwssites
Ook hier zijn de verschillen tussen de stijlen niet groot, 30% van de mensen maakt dagelijks gebruik
van nieuwssites, 28% geeft het antwoord ‘ja maar niet dagelijks’ en 42% geeft aan zelden of nooit
gebruik te maken van dergelijke sites. Als meest bezochte sites worden de site van de NOS en nu.nl
het meest genoemd. Daarnaast noemt ook een grote groep RTV Drenthe en Dagblad van het
Noorden. Plichtsgetrouwen en verantwoordelijken maken hierbij het meest gebruik van de regionale
sites.Tussen stemmers en niet-stemmers bestaat geen verschil in de mate waarin men nieuwssites
gebruikt, de percentages zijn vergelijkbaar met die hierboven bij de burgerschapsstijlen weergegeven
zijn.
Lokaal, regionaal nieuws
Bij het volgen van lokaal, regionaal nieuws is het onderscheid tussen de burgerschapsstijlen wat
groter, zoals te zien is in tabel 8. Dit is volgens het verwachte patroon: plichtsgetrouwen volgen het
lokale nieuws het meest, verantwoordelijken en pragmatici volgen dit meer globaal, waarbij pragmatici
dit nieuws meer ‘met de bril van het eigen belang’ bekijken. Voor alle stijlen geldt dat het lokaal,
regionaal nieuws het meest gevolgd wordt via een regionaal dagblad of het huis-aan-huis blad. De
kabelkrant en teletekst worden nauwelijks gebruikt en ook de website van de provincie niet (2% van
de mensen gebruikt deze wel eens).
Volgen lokaal,
Plichtsgetrouwen
Verantwoordelijken Pragmatici
regionaal nieuws
Ja, vrijwel dagelijks 43,6%
36,8%
29,5%
Ja, niet dagelijks
43,8%
50,2%
51,3%
Zelden of nooit
12,6%
13,0%
19,2%
Totaal
100%
100%
100%
Tabel 8 Het volgen van het lokaal en regionaal nieuws per burgerschapsstijl
Panel
37,3%
48,4%
14,4%
100%
Tussen stemmers en niet-stemmers bestaat een groot verschil tussen de mate waarin deze groepen
het lokaal, regionaal nieuws volgen, zie tabel 9. Ook deze groepen maken het meest gebruik van een
regionale krant en een huis-aan-huisblad om het nieuws te volgen.
Volgen lokaal,
Stemmers
Niet stemmers
regionaal nieuws
Ja, vrijwel dagelijks 40,0%
25,1%
Ja, niet dagelijks
47,1%
53,8%
Zelden of nooit
12,9%
21,1%
Totaal
100%
100%
Tabel 9 Het volgen van het lokaal en regionaal nieuws en het stemgedrag
9
Stellingen
Hieronder zijn de resultaten van de stellingen weergegeven.
Op de hoogte van de
Plichtsgetrouwen Verantwoordelijken Pragmatici Panel
samenleving
Helemaal mee eens
19,2%
11,7%
13,7%
14,7%
Mee eens
60,9%
61,3%
50,6%
58,6%
Niet mee eens, niet mee
18,6%
24,3%
30,3%
23,8%
oneens
Mee oneens
1%
2,8%
4,1%
2,5%
Helemaal mee oneens
0,3%
0%
1,5%
0,4%
Totaal
100%
100%
100%
100%
Tabel 10 Uitkomst stelling: Ik ben goed op de hoogte van wat er in de samenleving leeft
Uit tabel 11 blijkt dat binnen de burgerschapsstijlen het merendeel vindt dat men op goed op de
hoogte is van wat er in de samenleving leeft. Opvallend is dat verwacht werd dat verantwoordelijken
het hoogst zouden scoren op deze stelling en dat dit de plichtsgetrouwen zijn. Anderzijds is deze
vraag een interpretatie van de respondenten zelf en geeft deze niet aan of dit werkelijk zo is.
Tussen de stemmers en niet stemmers bestaat een groter verschil bij deze stelling:
Op de hoogte van de samenleving Stemmers
Niet-stemmers
Helemaal mee eens
15,9%
9,0%
Mee eens
60,9%
47,7%
Niet mee eens, niet mee oneens
20,7%
38,2%
Mee oneens
2,2%
4,0 %
Helemaal mee oneens
0,3%
1,0%
Totaal
100%
100%
Tabel 11 Uitkomst stelling en stemgedrag: Ik ben goed op de hoogte van wat er in de
samenleving leeft
De antwoorden op de stelling of men op de hoogte is van wat er in de provincie Drenthe leeft sluiten
aan bij de verwachtingen (tabel 12). Plichtsgetrouwen zijn het meest op de hoogte van de
ontwikkelingen in de provincie, gevolgd door verantwoordelijken en als laatst de pragmatici.
Op de hoogte van de
Plichtsgetrouwen Verantwoordelijken Pragmatici Panel
provincie Drenthe
Helemaal mee eens
8,7%
3,2%
5,2%
5,5%
Mee eens
48,3%
45,3%
36,9%
44,3%
Niet mee eens, niet mee
36,5%
40,4%
39,5%
38,9%
oneens
Mee oneens
5,8%
10,4%
17%
10,4%
Helemaal mee oneens
0,8%
0,6%
1,5%
0,9%
Totaal
100%
100%
100%
100%
Tabel 12 Uitkomst stelling: Ik ben goed op de hoogte van wat er in de provincie Drenthe leeft
10
Tussen de stemmers en niet-stemmers bestaat een groter verschil:
Op de hoogte van de provincie Drenthe
Stemmers
Nietstemmers
Helemaal mee eens
6,1%
3,0%
Mee eens
47,8%
28,1%
Niet mee eens, niet mee oneens
37,6%
44,7%
Mee oneens
8,0%
21,6%
Helemaal mee oneens
0,5%
2,5%
Totaal
100%
100%
Tabel 13 Uitkomst stelling en stemgedrag: Ik ben goed op de hoogte van wat er in de provincie
Drenthe leeft
In tabel 14 is te zien dat het verschil tussen burgerschapsstijlen over de kennis van de politieke
onderwerpen in Drenthe groter is dan bij eerdere vragen en stellingen. De bevindingen sluiten aan bij
de verwachtingen over de stijlen.
Op de hoogte van Drentse
Plichtsgetrouwen Verantwoordelijken Pragmatici Panel
politieke onderwerpen
Helemaal mee eens
6,8%
1,5%
1,8%
3,4%
Mee eens
35,4%
25,5%
22,1%
28,1%
Niet mee eens, niet mee
36%
48,7%
41,0%
42,5%
oneens
Mee oneens
17,6%
20,6%
26,6%
21,0%
Helemaal mee oneens
4,2%
3,6%
8,5%
5%
Totaal
100%
100%
100%
100%
Tabel 14 Uitkomst stelling: Ik heb een goed beeld van de belangrijkste politieke onderwerpen in
Drenthe
Het verschil tussen stemmers en niet-stemmers is behoorlijk, wanneer het stemgedrag en deze
stelling met elkaar in verband worden gebracht in SPSS is een grote samenhang te zien: hoe meer
men zich op de hoogte acht van politieke onderwerpen, hoe groter de kans dat men gaat stemmen.
Op de hoogte van Drentse
Stemmers
Niet-stemmers
politieke onderwerpen
Helemaal mee eens
3,9%
1,0%
Mee eens
31,4%
12,6%
Niet mee eens, niet mee oneens
42,5%
42,7%
Mee oneens
19,1%
30,2%
Helemaal mee oneens
3,1%
13,6%
Totaal
100%
100%
Tabel 15 Uitkomst stelling en stemgedrag: Ik heb een goed beeld van de belangrijkste politieke
onderwerpen in Drenthe
11
Provincie is op de hoogte
Plichtsgetrouwen Verantwoordelijken Pragmatici Panel
van mijn mening
Helemaal mee eens
0,3%
0,4%
0,4%
0,4%
Mee eens
20,7%
15,1%
11,8%
16,2%
Niet mee eens, niet mee
59,1%
59,8%
56,5%
58,7%
oneens
Mee oneens
13,9%
21,5%
24%
19,5%
Helemaal mee oneens
6,0%
3,2%
7,4%
5,2%
Totaal
100%
100%
100%
100%
Tabel 16 Uitkomst stelling: de provincie Drenthe is goed op de hoogte van de mening van
mensen zoals ik
Uit tabel 16 blijkt dat het beeld dat burgers hebben bij het feit of de provincie op de hoogte is van de
mening van mensen niet heel positief is. Zoals verwacht zijn plichtsgetrouwen positiever dan
verantwoordelijken en pragmatici, stijlen die niet per definitie negatief zijn maar wel kritischer dan
plichtsgetrouwen.
Het verschilt tussen stemmers en niet-stemmers is niet groot, de niet-stemmers zijn iets negatiever.
Provincie is op de hoogte van
Stemmers
Niet-stemmers
mijn mening
Helemaal mee eens
4%
0%
Mee eens
17,3%
11,1%
Niet mee eens, niet mee oneens
59,2%
56,8%
Mee oneens
18,9%
22,6%
Helemaal mee oneens
4,2%
9,5%
Totaal
100%
100%
Tabel 17 Uitkomst stelling en stemgedrag: de provincie Drenthe is goed op de hoogte van de
mening van mensen zoals ik
De verschillen tussen de burgerschapsstijlen bij de stelling over het hebben van invloed op de politiek
zijn zeer klein en er zit geen duidelijke lijn in (tabel 18). Hier kan het beste van het algemene beeld
uitgegaan worden. Op dit punt liggen ook weer aanknopingspunten voor het communicatieplan.
Mensen zoals ik heb geen
Plichtsgetrouwen
Verantwoordelijken Pragmatici
enkele invloed op de politiek
Helemaal mee eens
10,0%
7,7%
12,2%
Mee eens
19,7%
24,9%
26,2%
Niet mee eens, niet mee
32,8%
37,7%
35,4%
oneens
Mee oneens
33,1%
27,4%
23,6%
Helemaal mee oneens
4,5%
2,3%
2,6%
Totaal
100%
100%
100%
Tabel 18 Uitkomst stelling: mensen zoals ik hebben geen enkele invloed op de politiek
Panel
9,5%
23,4%
35,5%
28,4%
3,1%
100%
12
Tussen de stemmers en niet-stemmers bestaat wel een groot verschil bij deze stelling. Niet-stemmers
zijn negatiever over deze stelling dan stemmers.
Mensen zoals ik heb geen
Stemmers
Niet-stemmers
enkele invloed op de politiek
Helemaal mee eens
8,0%
16,6%
Mee eens
21,2%
33,6%
Niet mee eens, niet mee oneens
35,1%
37,2%
Mee oneens
32.1%
11,6%
Helemaal mee oneens
3,6%
1,0%
Totaal
100%
100%
Tabel 19 Uitkomst stelling en stemgedrag: mensen zoals ik hebben geen enkele invloed op de
politiek
Stemmen bij verkiezingen
Hieronder volgen de resultaten van het stemmen bij verkiezingen. In tabel 20 is te zien dat het beeld
dat bestaat over het stemmen per burgerschapsstijl wordt bevestigd; plichtsgetrouwen slaan niet vaak
een verkiezing over, verantwoordelijken stemmen ook vaak maar net in mindere maten en pragmatici
maken waarschijnlijk een overweging met betrekking tot het eigen belang.
Stemfrequentie
Plichtsgetrouwen
Bij alle verkiezingen
86,1%
Vrijwel altijd, maar ik heb
13,9%
een enkele overgeslagen
Soms wel, soms niet
0%
Zelden
0%
Nooit
0%
Ik heb nooit eerder mogen
0%
stemmen
Totaal
100%
Tabel 20 Stemfrequentie per burgerschapsstijl
Verantwoordelijken
61,7%
34,3%
Pragmatici
34,7%
33,9%
Panel
63,5%
27,3%
3,2%
0%
0,2%
0,6%
15,5%
7,0%
7,0%
1,8%
5,1%
1,7%
1,8%
0,7%
100%
100%
100%
Bovenstaand beeld is ook terug te zien bij het voornemen om bij de aanstaande provinciale
verkiezingen te gaan stemmen:
Stemmen bij provinciale
Plichtsgetrouwen
Verantwoordelijken
verkiezingen 2015
Ja
96,3%
87,2%
Misschien
3,7%
12,8%
Nee
0%
0%
Totaal
100%
100%
Tabel 21 Stemgedrag provinciale verkiezingen 2015 per burgerschapsstijl
Pragmatici
Panel
53,9%
28,0%
18,1%
100%
82,3%
13,4%
4,4%
100%
Ook het al dan niet stemmen op dezelfde politieke partij bevestigd het beeld; plichtsgetrouwen doen
dit het meest en pragmatici het minst (tabel 22).
13
Stemmen op zelfde partij Plichtsgetrouwen
Altijd
31,5%
Vaak op dezelfde
54,1%
Regelmatig op een andere
14,4%
Totaal
100%
Tabel 22 Stemkeuze per burgerschapsstijl
Verantwoordelijken
15,1%
66,0%
18,9%
100%
Pragmatici
11,3%
58,6%
30,2%
100%
Panel
20,1%
60,2%
19,7%
100%
De reden om te gaan stemmen zijn niet opgenomen omdat deze de belangrijkste basis voor de
indeling in burgerschapsstijlen hebben gevormd. Hieronder in tabel 7 wordt wel ingegaan op de reden
om niet te gaan stemmen.
Redenen om NIET te stemmen
In vind de provinciale verkiezingen niet belangrijk
Ik weet niet waar de provincie zich mee bezig houdt
Ik weet niet wat de standpunten van de politieke partijen zijn
Ik ken de provinciale politici niet
Stemmen heeft geen meerwaarde
Weet niet/geen mening
Anders namelijk
Totaal
Tabel 23 Redenen om niet te gaan stemmen
Percentage
8,2%
8,2%
6,1%
12,2%
28,6%
4,0%
32,7%
100%
De belangrijkste redenen om niet te gaan stemmen zoals beschreven bij anders namelijk zijn:
• Beloftes worden zelden of nooit waargemaakt;
• Er wordt niet geluisterd naar burgers;
• Ik ben het niet eens met het politieke systeem;
• Geen zin/geen tijd
De meest voorkomende redenen om als niet-stemmers toch te gaan stemmen zijn:
• Als de politiek op andere serieuze wijze met de mening van andere omgaat en er minder geld
uitgegeven wordt aan zaken die onbelangrijk zijn;
• Als een voor mij bekend persoon deelneemt aan de verkiezingen;
• Als er iets speelt dat voor mij veel invloed heeft of in mijn omgeving, waarvan ik dan op de
hoogte ben;
• Als ik online kan stemmen;
• Als ik meer informatie over de standpunten heb, duidelijke beleidsplannen en visie;
• Meer betrokkenheid en inspraak voor burgers, bijvoorbeeld in een referendum
• Geen enkele reden.
14
De vraag welke informatie zou kunnen helpen bij het stemmen voor verkiezingen is weer door alle
respondenten ingevuld. Hierbij is door slechts 5% van de mensen aangegeven dat geen extra
informatie nodig is. In tabel 24 zijn de resultaten weergegeven, hierbij zijn telkens horizontaal de
percentages per informatievoorziening weergegeven.
Informatie
Ja, dit zou helpen
Nee, niet nodig
Informatie over waar de
62,8%
32,7%
provincie zich mee bezig houdt
Informatie over standpunten van 63,3%
36,7%
politieke partijen
Informatie over politici
10%
89,3%
Praktische informatie
30,7%
69,3%
Tabel 23 Informatie welke zou kunnen helpen bij het stemmen
Totaal
100%
100%
100%
100%
De belangrijkste antwoorden bij de ‘anders namelijk’ categorie van de vraag naar informatie zijn:
• Stemwijzer/ meer duidelijkheid over verschillen tussen politieke partijen;
• Informatie over resultaten/beleid: waar is de provincie mee bezig;
• Transparantie en duidelijkheid;
• Contact met politici, ook buiten de verkiezingen om;
• Luisteren naar bewoners en er iets mee doen.
In tabel 24 zijn resultaten van de vraag op wat de belangrijkste inhoudelijke thema’s zijn weergeven.
Ook hier zijn per thema de percentages horizontaal weergegeven. Werkgelegenheid en economie
springt er als thema bovenuit.
Thema
Toerisme en recreatie
Werkgelegenheid en economie
Natuur
Verkeer en wegen
Openbaar vervoer
Duurzame energie
Cultuur
Tabel 24 Belangrijkste thema’s
Belangrijk
15,5%
82,6%
38,5%
19,3%
11,3%
17,2%
7,6%
Niet belangrijk
84,5%
17,4%
61,5%
80,7%
88,7%
82,8%
92,4%
Totaal
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Achtergrond kenmerken van de respondenten
Hieronder worden een aantal achtergrondkenmerken van de respondenten weergegeven. Daar waar
een groot verschil in burgerschapsstijlen bestaat, wordt dit aangegeven met een sterretje in de tabel
en onder de tabel toegelicht.
Hieronder wordt het lidmaatschap van verenigingen beschreven, belangrijk is om eerst naar de eerste
rij te kijken: slechts 24.4% is lid van één van onderstaande verenigingen. Dit moet bij het interpreteren
van de opgenomen verenigingen in het achterhoofd gehouden worden. Het gaat daarbij dus om het
percentage van de mensen die lid zijn van een vereniging (dus de 24,4% - 274 mensen).
15
Lidmaatschap verenigingen
Geen lid
Buurt-, dorps-, wijkvereniging*
Muziek- of cultuurvereniging
Kerk/ levensbeschouwelijke
organisatie*
Natuur- of milieuorganisatie
Vakbond
Politieke partij*
Tabel 24 Belangrijkste thema’s
•
•
•
•
Ja
24,4% (274 mensen)
43,7%
17,9%
26,6%
Nee
75,6% (848 mensen)
56,3%
82,1%
72,4%
Totaal
100%
100%
100%
100%
22,9%
23,4%
8,1%
77,1%
76,4%
5,2%
100%
100%
100%
Pragmatici zijn in mindere mate lid van een wijk- of buurvereniging; 34% van de pragmatici is
lid ten opzichte van 57% van de verantwoordelijken en plichtsgetrouwen.
Plichtsgetrouwen zijn vaker lid van een kerk of levensbeschouwelijke organisatie; 33% ten
opichte van 26% van de verantwoordelijken en 21% van de pramatici.
Plichtsgetrouwen zijn niet iets vaker lid van een politiek partij: 11% ten opzichte van 8%
(verantwoordelijken) en 5% (pragmatici).
Over het verschil tussen stemmers en niet stemmers kan gezegd worden dat stemmers vaker
lid zijn van een vereniging; 79% ten opzichte van 61%. Dit verschil geldt voor alle opgenomen
verenigingen.
Hieronder is in tabel 25 het percentage weergegeven van die mensen die lid zijn van een vereniging
en binnen die vereniging actief zijn. Plichtsgetrouwen zijn relatief vaker actief dan verantwoordelijken
en pragmatici. Dit is ook terug te zien bij het verrichten van vrijwilligerswerk: plichtsgetrouwen
verrichten vaker vrijwilligerswerk.
Actief binnen vereniging
Plichtsgetrouwen
Ja, als bestuurs- of
20,7%
commissielid
Ja, ik help bij activiteiten
25,2%
Ja zowel antwoord 1 als 2
7,1%
Nee
46,9%
Totaal
100%
Tabel 25 Actief binnen vereniging
Verantwoordelijken
11,2%
Pragmatici
10,3%
Panel
14,5%
23,0%
9,6%
56,2%
100%
24,7%
9,8%
55,2%
100%
24.2%
8,7%
52,6%
100%
Er is tot slot nog gekeken of woonplaats en het feit of men binnen of buiten de bebouwde kom
verschilt per burgerschapsstijl. Dit is niet het geval. 77,7% van alle respondenten woont binnen de
bebouwde kom, 9,8% net buiten de bebouwde kom en 12,5% in het buitengebied. Ook het
opleidingsniveau verschilt niet per burgerschapsstijl, over het algemeen hebben meer hoog
opgeleiden de vragenlijst ingevuld dan lager opgeleiden.
16
Opleidingsniveau
Geen schoolopleiding afgerond
Basisschool
VMBO, VBO, MAVO, ULO, MULO, LTS
HAVO, VWO, HBS, Lyceum, Gymnasium
Middelbaar beroepsonderwijs zoals MBO, MEAO, MTS
Hogerberoepsonderwijs HBO/WO
Totaal
Tabel 26 Opleidingsniveau
Percentage
0,2%
1,4%
21,2%
9,2%
25,3%
42,7%
100%
Tot slot
De verschillen tussen burgerschapsstijlen zijn niet op alle punten even groot als gedacht en daarmee
vergelijkbaar met het landelijkbeeld. In de inleiding is reeds aangegeven dat de stijlen ideaaltypen zijn.
Daarnaast zou het goed zo kunnen zijn dat de Drentse cultuur en leeftijd ook van invloed is op de
wijze waarop men de vragenlijst invult. Dit is ook in hoofdstuk 3 besproken. Typerend is bijvoorbeeld
dat ongeveer 70% van alle respondenten het Dagblad van het Noorden leest.
17

Download Report