DOC 53 DOC 53
3300/001
3301/001
DOC 53 DOC 53
CHAMBRE DES REPRÉSENTANTS
DE BELGIQUE
3300/001
3301/001
BELGISCHE KAMER VAN
VOLKSVERTEGENWOORDIGERS
17 janvier 2014
17 januari 2014
PROJET DE LOI
WETSONTWERP
portant insertion d’un titre 2 “De l’action
en réparation collective” au livre XVII
“Procédures juridictionnelles particulières”
du Code de droit économique et portant
insertion des définitions propres au livre XVII
dans le livre I du Code de droit économique
tot invoeging van titel 2 “Rechtsvordering tot
collectief herstel” in boek XVII “Bijzondere
gerechtelijke procedures” van het Wetboek
van economisch recht en houdende invoeging
van de definities eigen aan boek XVII in boek I
van het Wetboek van economisch recht
PROJET DE LOI
WETSONTWERP
Projet de loi portant insertion des dispositions
réglant des matières visées à l’article 77 de la
Constitution dans le livre XVII “Procédures
juridictionnelles particulières” du Code
de droit économique et modifiant le Code
judiciaire en vue d’attribuer aux cours et
tribunaux de Bruxelles une compétence
exclusive pour connaître de l’action en
réparation collective visée au livre XVII,
titre 2, du Code de droit économique
Wetsontwerp houdende invoeging van de
bepalingen die een aangelegenheid regelen
als bedoeld in artikel 77 van de Grondwet,
in boek XVII “Bijzondere rechtsprocedures”
van het Wetboek van economisch recht en
tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek
teneinde de hoven en rechtbanken te Brussel
een exclusieve bevoegdheid toe te kennen om
kennis te nemen van de rechtsvordering tot
collectief herstel, bedoeld in boek XVII, titel 2,
van het Wetboek economisch recht
Pages
Blz.
SOMMAIRE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Résumé .................................................................
Exposé des motifs .................................................
Avant-projet ...........................................................
Avis du Conseil d’État............................................
Projet de loi (I) .......................................................
Projet de loi (II) ......................................................
INHOUD
3
5
47
64
83
104
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Samenvatting.........................................................
Memorie van toelichting ........................................
Voorontwerp ..........................................................
Advies van de Raad van State ..............................
Wetsontwerp (I) .....................................................
Wetsontwerp (II) ....................................................
3
5
47
64
83
104
7999
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
2
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Le gouvernement a déposé ce projet de loi le
17 janvier 2014.
De regering heeft dit wetsontwerp op 17 januari
2014 ingediend.
Le “bon à tirer” a été reçu à la Chambre le
17 janvier 2014.
De “goedkeuring tot drukken” werd op 17 januari
2014 door de Kamer ontvangen.
N-VA
PS
MR
CD&V
sp.a
Ecolo-Groen
Open Vld
VB
cdH
FDF
LDD
MLD
INDEP-ONAFH
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Nieuw-Vlaamse Alliantie
Parti Socialiste
Mouvement Réformateur
Christen-Democratisch en Vlaams
socialistische partij anders
Ecologistes Confédérés pour l’organisation de luttes originales – Groen
Open Vlaamse liberalen en democraten
Vlaams Belang
centre démocrate Humaniste
Fédéralistes Démocrates Francophones
Lijst Dedecker
Mouvement pour la Liberté et la Démocratie
Indépendant-Onafhankelijk
Abréviations dans la numérotation des publications:
DOC 53 0000/000:
QRVA:
CRIV:
CRABV:
CRIV:
PLEN:
COM:
MOT:
Afkortingen bij de nummering van de publicaties:
Document parlementaire de la 53e législature, suivi
du n° de base et du n° consécutif
Questions et Réponses écrites
Version Provisoire du Compte Rendu intégral
Compte Rendu Analytique
Compte Rendu Intégral, avec, à gauche, le
compte rendu intégral et, à droite, le compte rendu
analytique traduit des interventions (avec les annexes)
Séance plénière
Réunion de commission
Motions déposées en conclusion d’interpellations
(papier beige)
Publications officielles éditées par la Chambre des représentants
QRVA:
CRIV:
CRABV:
CRIV:
Parlementair document van de 53e zittingsperiode +
basisnummer en volgnummer
Schriftelijke Vragen en Antwoorden
Voorlopige versie van het Integraal Verslag
Beknopt Verslag
Integraal Verslag, met links het definitieve integraal verslag
en rechts het vertaald beknopt verslag van de toespraken
(met de bijlagen)
PLEN:
COM:
MOT:
Plenum
Commissievergadering
Moties tot besluit van interpellaties (beigekleurig papier)
DOC 53 0000/000:
Officiële publicaties, uitgegeven door de Kamer van volksvertegenwoordigers
Commandes:
Place de la Nation 2
1008 Bruxelles
Tél. : 02/ 549 81 60
Fax : 02/549 82 74
www.lachambre.be
courriel : [email protected]
Bestellingen:
Natieplein 2
1008 Brussel
Tel. : 02/ 549 81 60
Fax : 02/549 82 74
www.dekamer.be
e-mail : [email protected]
Les publications sont imprimées exclusivement sur du papier cerifié FSC
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
De publicaties worden uitsluitend gedrukt op FSC gecertifieerd papier
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
3
RÉSUMÉ
SAMENVATTING
Le présent projet de loi complète le livre XVII
“Procédures juridictionnelles particulières”, du Code
de droit économique, d’un titre 2 “De l’action en réparation collective”. Ce second titre est structuré autour
de trois chapitres. Le premier chapitre est consacré
aux dispositions générales (conditions de recevabilité de l’action, composition du groupe, qualités du
représentant). Le deuxième chapitre est relatif au
déroulement de la procédure en réparation collective
(recevabilité, négociation, homologation de l’accord
ou procédure contentieuse et exécution). Le dernier
chapitre expose les règles de procédure dérogatoires
au droit commun du Code judiciaire. Les défi nitions
relatives au titre 2 du livre XVII sont insérées au sein
du livre Ier du Code de droit économique.
Voorliggend ontwerp van wet vult het boek XVII
“Bijzondere gerechtelijke procedures” van het
Wetboek van economisch recht aan met een titel
2 “Rechtsvordering tot collectief herstel”. Deze
tweede titel is opgebouwd rond drie hoofdstukken.
Het eerste betreft de algemene bepalingen (ontvankelijkheidsvoorwaarden van de rechtsvordering,
samenstelling van de groep, hoedanigheid van de
vertegenwoordiger). Het tweede hoofdstuk betreft
het verloop van de procedure tot collectief herstel
(ontvankelijkheid, onderhandeling, homologatie van
het akkoord of geschilprocedure en uitvoering). Het
laatste hoofdstuk zet de procedureregels uiteen die
afwijken van het gemene recht van het Gerechtelijk
Wetboek. De defi nities betreffende titel 2 van boek
XVII worden ingevoegd in boek I van het Wetboek
van economisch recht.
L’action en réparation collective ne peut être introduite que par une association de consommateurs qui
remplit les conditions fi xées par la loi ou par une association qui répond à certaines conditions cumulatives.
Le Service public autonome visé à l’article XVI.5 du
présent Code, peut également introduire une telle
action, uniquement en vue de conclure un accord de
réparation collective.
De rechtsvordering tot collectief herstel kan enkel
worden ingesteld ofwel door een consumentenvereniging die voldoet aan de wettelijk beschreven voorwaarden, ofwel door een vereniging die voldoet aan
bepaalde cumulatieve voorwaarden. De autonome
openbare dienst als bedoeld in artikel XVI. 5 van dit
boek, kan eveneens een rechtsvordering tot collectief
herstel instellen, doch enkel met het oog op het sluiten
van een akkoord inzake collectief herstel.
Les cours et tribunaux de Bruxelles sont les seules
juridictions compétentes pour connaître de l’action
en réparation collective. Le juge statue à propos de la
recevabilité de l’action sur base de conditions objectives strictement défi nies par la présente loi et d’une
appréciation du caractère plus efficient de l’action
collective par comparaison aux recours individuels.
Une phase de négociation est systématiquement imposée aux parties afi n qu’elles concluent un accord en
réparation collective. Cet accord doit être homologué
par le juge. À défaut d’ accord homologué, il se prononcera sur le fond de l’affaire. Un liquidateur désigné
par le juge assurera l’exécution correcte de l’accord
homologué ou de la décision sur le fond.
De hoven en rechtbanken te Brussel zijn de enige
rechtsinstanties die bevoegd zijn om kennis te nemen
van de rechtsvordering tot collectief herstel. De rechter spreekt zich uit over de ontvankelijkheid van de
rechtsvordering op basis van objectieve en in deze
wet strikt gedefi nieerde voorwaarden en op basis van
een beoordeling van het meer doelmatige karakter
van de collectieve rechtsvordering in vergelijking met
de individuele verhaalmogelijkheden. Een onderhandelingsfase wordt systematisch opgelegd aan de partijen, om een akkoord tot collectief herstel te sluiten.
Dit akkoord moet door de rechter gehomologeerd
worden. Bij gebrek aan een gehomologeerd akkoord
zal het zich uitspreken over de grond van de zaak.
Een door de rechter aangeduide schadeafwikkelaar
zal het gehomologeerde akkoord of de uitspraak over
de grond van de zaak correct uitvoeren.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
4
DOC 53
DOC 53
Le juge appréciera pour chaque action introduite
lequel des systèmes d’option d’inclusion ou d’exclusion convient le mieux au cas d’espèce en vue de la
composition du groupe de consommateurs lésés. Il
doit faire application d’un système d’option d’inclusion
si la réparation de dommages corporels ou moraux est
réclamée. L’accord homologué ou la décision sur le
fond sera opposable à tous les membres du groupe
quel que soit le système de composition applicable et
ouvrira le droit à la réparation individuelle aux consommateurs lésés qui se seront identifiés, en temps utile,
auprès du greffe.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
3300/001
3301/001
De rechter beoordeelt voor elke ingestelde rechtsvordering welk van de optiesystemen, met inclusie of
met exclusie, in casu het meest geschikt is met het
oog op de samenstelling van de groep van benadeelde consumenten. Hij dient een optiesysteem met
inclusie toe te passen indien herstel van lichamelijke
of morele schade wordt geëist. Het gehomologeerde
akkoord of de beslissing over de grond van de zaak is
tegenstelbaar aan alle leden van de groep ongeacht
het toegepaste samenstellingssysteem en geeft de
benadeelde consumenten die zich ten gepaste tijde
bij de griffie hebben aangemeld, recht op individuele
schadevergoeding.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
5
EXPOSE DES MOTIFS (I)
MEMORIE VAN TOELICHTING (I)
EXPOSÉ GÉNÉRAL
ALGEMENE BESPREKING
Le présent projet de loi vise à introduire dans le Livre
XVII du Code de droit économique, relatif aux procédures juridictionnelles particulières, les bases juridiques
d’une action collective en réparation du dommage causé
à un groupe de consommateurs par une entreprise.
Cette action, encore inédite dans l’arsenal judiciaire
belge, devrait contribuer substantiellement à un plus
grand respect et à une meilleure défense des droits
des consommateurs.
Dit wetsontwerp strekt ertoe in Boek XVII van het
Wetboek van economisch recht betreffende de bijzondere gerechtelijke procedures de juridische basis in te
voeren voor een rechtsvordering tot collectief herstel van
de schade die door een onderneming aan een groep van
consumenten wordt toegebracht. Deze rechtsvordering
die volkomen nieuw is in het Belgische juridische arsenaal, zou substantieel moeten bijdragen tot een betere
naleving en verdediging van de consumentenrechten.
À côté d’autres possibilités, telles que le rôle joué
par les associations de défense des consommateurs
ou encore le recours au règlement extra-judiciaire des
litiges, le recours individuel reste le premier moyen à
disposition du consommateur pour faire respecter ses
droits. Il s’agit, en tous cas, de la seule voie qui permette
une réparation du dommage lorsque la responsabilité de
l’entreprise est avérée et qui établisse une interprétation
contraignante de la loi.
Naast andere mogelijkheden zoals de rol die de organisaties ter verdediging van de consumenten spelen
of nog de toevlucht tot de buitengerechtelijke geschillenregeling, blijft het individuele beroep het eerste middel waarover de consument beschikt om zijn rechten te
doen naleven. Het is in ieder geval het enige middel dat
de consument op algemene wijze en in alle gevallen
de mogelijkheid biedt om een schadeherstel toegekend te krijgen, wanneer de aansprakelijkheid van de
onderneming is aangetoond, en waarbij een bindende
interpretatie van de wet tot stand komt.
Or, en pratique, il existe de sérieux obstacles à
l’action en justice individuelle du consommateur. Les
principaux étant le manque de connaissance des droits
et des moyens de recours et les coûts inhérents à une
procédure judiciaire (à propos du fait que les consommateurs font rarement un usage effectif de leurs droits,
I. RAMSAY, “Consumer Law, Regulatory Capitalism and
the New Learning in Regulation”, 28, Sydney L. Rev.,
2005, 33 et G.K. et HADFIELD & al., “Information based
Principles for Rethinking Consumer Protection Policy”,
21, Journal of Consumer Policy, 1998, 161). Il est vrai
que l’accès à la justice est onéreux, que les procédures
prennent du temps et que la majorité des atteintes aux
droits des consommateurs porte sur des montants qui,
considérés isolément, ne justifient en général pas la
prise de risque et les frais liés à un recours individuel.
In de praktijk bestaan er echter grote belemmeringen
voor de individuele rechtsvordering van de consument.
De belangrijkste zijn het gebrek aan kennis van zijn
rechten en van de middelen van verhaal en de kosten
verbonden aan een rechtsprocedure (over het feit dat
de consumenten zelden effectief gebruik maken van
hun rechten, I. RAMSAY, “Consumer Law, Regulatory
Capitalism and the New Learning in Regulation”, 28,
Sydney L. Rev., 2005, 33 en G.K. en HADFIELD & al.,
“Information based Principles for Rethinking Consumer
Protection Policy”, 21, Journal of Consumer Policy,
1998, 161). Het is waar dat de drempels voor individuele
consumenten tot het gerecht groot zijn: de kost van de
procedure, de tijd dat de procedures in beslag nemen en
dat het merendeel van de inbreuken op consumentenrechten slaat op bedragen die, afzonderlijk beschouwd,
het risico en de kosten van een individueel beroep in
het algemeen niet wettigen.
La doctrine explique le faible niveau de recours individuels dans le domaine du droit de la consommation
par un état de “rational apathy”, c’est-à-dire d’apathie
rationnelle ou raisonnée, dans le chef du consommateur, à qui on ne pourrait valablement reprocher de
ne pas prendre de risque judiciaire (W. VAN BOOM &
M. LOOS, “Effective Enforcement of Consumer Law in
Europe. Synchronizing Private, Public and Collective
Mechanisms”, Social Science Research Network,
January, Paper 2008, http://papers.ssrn.com.). Et, c’est
De rechtsleer verklaart het geringe aantal beroepen
op het gebied van het consumentenrecht vanuit een
staat van “rational apathy”, d.w.z. een rationele of beredeneerde onverschilligheid bij de consument die terecht
niet kan verweten worden geen juridisch risico te nemen
(W. VAN BOOM & M. LOOS, “Effective Enforcement
of Consumer Law in Europe. Synchronizing Private,
Public and Collective Mechanisms”, Social Science
Research Network, January, Paper 2008, http://papers.
ssrn.com.). Zo brengen de onwettelijke praktijken van
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
6
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
ainsi que les pratiques illégales des entreprises font
subir un préjudice cumulé aux consommateurs.
ondernemingen de consumenten een gecumuleerde
schade toe.
Pour répondre à ces inefficacités sources d’injustice
et de dysfonctionnement du marché, certains pays ont
doté leur système judiciaire d’ “actions collectives”
dans le domaine de la consommation. Dans le contexte
international la notion d’ “action collective” est large, elle
englobe tout mécanisme qui tend à faire cesser ou à
prévenir des pratiques illégales qui affectent un grand
nombre de plaignants ou encore à obtenir la réparation
du préjudice causé par de telles pratiques.
Als antwoord op deze ondoeltreffendheden die
bron zijn van onrechtvaardigheid en marktdysfuncties
hebben sommige landen hun rechtssysteem uitgerust
met “collectieve rechtsvorderingen” op het gebied van
consumptie. In de internationale context is het begrip
“collectieve rechtsvordering” ruim en omvat elk mechanisme dat ertoe strekt om onwettelijke praktijken die
veel eisers treffen, te doen stoppen of te voorkomen of
nog om vergoeding te krijgen voor de schade die door
dergelijke praktijken wordt toegebracht.
Le droit belge connaît déjà diverses actions qui
visent à sauvegarder des intérêts à caractère collectif,
e. a. la loi du 30 juillet 1981 tendant à réprimer certains
actes inspirés par le racisme ou la xénophobie, article
5; la loi du 12 janvier 1993 concernant le droit d’action
en matière de protection de l’environnement, articles
2 et s.; la loi du 10 mai 2007 tendant à lutter contre
certaines formes de discriminations, articles 16, 17 et
20; la loi du 28 août 2001 relative à la protection des
consommateurs en matière de contrats d’utilisation de
biens à temps partagé, de produits de vacances à long
terme, de revente et d’échange, articles 20 et 21. Mais
en aucun cas ces actions ne visent à la réparation de
dommages subis (J. ENGLEBERT et H. BOULARBAH
(ed.), Le référé judiciaire, Brussel, Editions du Jeune
Barreau de Bruxelles, 2003, pp. 145-193 et V. GILLET,
J-P. JACQUES, L. MISSON, “L’action d’intérêt collectif”,
in Les cahiers de déontologie (Vol. 2), Actes de l’aprèsmidi d’étude du 14 mai 2004, Ordre des avocats des
barreaux de Liège et de Verviers, pp. 31-54).
In het Belgisch recht bestaan er reeds verschillende
rechtsvorderingen die belangen van collectieve aard
trachten veilig te stellen o.a. de wet van 30 juli 1981 tot
bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie
ingegeven daden, artikel 5; de wet van 12 januari 1993 betreffende een rechtsvorderingsrecht inzake
bescherming van het leefmilieu, artikelen 2 e.v.; de wet
van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen
van discriminatie, artikelen 16, 17 en 20; de wet van
28 augustus 2001 betreffende de bescherming van de
consumenten inzake overeenkomsten betreffende het
gebruik van goederen in deeltijd, vakantieproducten
van lange duur, doorverkoop en uitwisseling, artikelen 20 en 21. Maar in geen enkel geval beogen deze
rechtsvorderingen het herstel van geleden schade
(J. ENGLEBERT en H. BOULARBAH (ed.), Le référé judiciaire, Brussel, Editions du Jeune Barreau
de Bruxelles, 2003, blzn. 145-193 eb V. GILLET, J-P.
JACQUES, L. MISSON, “L’action d’intérêt collectif”, in
Les cahiers de déontologie (Vol. 2), Actes de l’aprèsmidi d’étude du 14 mai 2004, Ordre des avocats des
barreaux de Liège en van Verviers, blz. 31-54).
À titre de comparaison avec l’action en réparation
collective introduite par la présente loi au titre 2 du
Livre XVII du Code de droit économique, l’action en
cessation prévue au titre 1er du même livre bien qu’elle
revête également une dimension collective, diffère de
l’action en réparation collective tant par son objet que
par sa forme. Elle peut également être introduite par
une association ayant pour objet la défense des intérêts
des consommateurs mais aussi par des groupements
professionnels et interprofessionnels.
Vermelden we ter vergelijking met de rechtsvordering
tot collectief herstel die door deze wet wordt ingevoegd
in titel 2 van boek XVII van het Wetboek van economisch recht, de rechtsvordering tot staking die in titel
1 van hetzelfde boek wordt voorzien en die, hoewel ze
ook een collectieve dimensie bevat, verschilt van de
rechtsvordering tot collectief herstel, zowel door haar
doel als door haar vorm. Zij kan evengoed worden ingediend door een vereniging die als doelstelling heeft de
bescherming van de consumentenbelangen, maar ook
door professionele en interprofessionele groeperingen.
L’action en cessation ne vise pas la réparation du
dommage causé. Elle permet, selon les formes du référé, de faire cesser une pratique. Elle peut, en outre, être
introduite par tous les “intéressés” (au sens de l’article
XVII. 7, 1° du Code de droit économique — ex-article
113, 1° de la LPMC) ce qui vise chaque consommateur
De rechtsvordering tot staking beoogt niet de vergoeding van de toegebrachte schade. Ze maakt het
mogelijk om een praktijk te doen staken, zoals in kort
geding. Ze kan bovendien worden ingesteld door alle
“belanghebbenden” (in de zin van artikel XVII. 7, 1° van
het Wetboek van economisch recht — ex-artikel 113, 1°
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
7
individuel et chaque entreprise qui a un intérêt personnel
à agir contre une pratique.
van de WMPC), waarmee elke individuele consument of
elke individuele onderneming wordt bedoeld die een persoonlijk belang hebben om tegen een praktijk te ageren.
A contrario, la présente loi réserve l’action en réparation d’un dommage collectif à certains requérants
auxquels elle reconnaît une qualité particulière pour
agir et représenter un groupe de consommateurs, sans
qu’ils aient à établir un intérêt personnel et direct. Le
résultat de cette action bénéficiera ensuite à un groupe
de consommateurs qui ne sont pas encore nommément
identifiés au moment d’introduire l’action. Qu’elle soit
dénommée, selon le pays où elle est organisée et
ses modalités particulières, “action de groupe”, “class
action” ou “action de masse”, l’action collective en réparation permet à un requérant d’exercer, au nom d’un
groupe de personnes et sans avoir au préalable obtenu
un mandat des membres de ce groupe, une action en
justice qui aboutit au prononcé d’un jugement ayant
l’autorité de la chose jugée, non seulement à l’égard
du requérant et des défendeurs, mais aussi à l’égard
de tous les membres de ce groupe.
Deze wet daarentegen behoudt de rechtsvordering
tot herstel van een collectieve schade voor aan bepaalde eisers aan wie ze een bijzondere bevoegdheid
toekent om op te treden en de groep van consumenten
te vertegenwoordigen zonder dat zij een persoonlijk en
direct belang moeten aantonen. Het resultaat van deze
rechtsvordering zal vervolgens ten goede komen aan
een groep consumenten die nog niet geïdentificeerd zijn
op het moment dat de rechtsvordering wordt ingesteld.
Of ze nu, volgens het land waar ze is georganiseerd en
de bijzondere modaliteiten ervan, “groepsactie”, “class
action” of “collectieve schadeactie” wordt genoemd, de
collectieve rechtsvordering stelt een verzoeker in staat
om, in naam van een groep personen en zonder vooraf
een volmacht van de leden van deze groep te hebben
verkregen, een rechtsvordering in te stellen, leidend tot
een uitspraak van een vonnis met gezag van gewijsde niet
alleen ten opzichte van de verzoeker en de verweerders,
maar ook ten opzichte van alle leden van deze groep.
L’action en réparation collective est particulièrement
appropriée dans domaine de la protection des droits des
consommateurs. “It should be fairly uncontroversial to
observe that small-claims consumer cases are a — if not
the — primary reason why class action exist, and that
without class action many — if not most — of the wrongs
perpetrated upon small-claims consumers would not
be capable of redress” (M. GILLES, “Contemporary
Judicial Hostility to Small-claims Consumer ClassAction”, BN CARDOZO School of Law, Working Paper,
n° 278, November 2008, p.3.) En effet, souvent, le
non-respect d’une disposition légale protectrice des
consommateurs ou d’une obligation contractuelle par
une entreprise peut ne provoquer qu’un dommage
individuel limité. Par contre, le préjudice causé au
marché dans son ensemble, au vu du nombre élevé de
consommateurs préjudiciés peut s’avérer très élevé. Le
consommateur lésé ne va pas en justice pour de faibles
montants, il reste lésé, parfois même sans le savoir.
Dans une série de cas, la possibilité de recours à un
mode alternatif de règlement du litige pourra apporter
un soulagement. L’action collective, elle, va offrir une
réponse structurelle à la réparation du préjudice subi par
un groupe de consommateurs qui trouve sa cause dans
un fait générateur commun. L’économie d’échelle ainsi
réalisée rend l’action judiciaire financièrement tenable.
In het domein van de bescherming van de consumentenrechten schrijft de rechtsvordering tot collectief
herstel zich bijzonder goed in. “It should be fairly uncontroversial to observe that small-claims consumer cases
are a — if not the — primary reason why class action
exist, and that without class action many — if not most
— of the wrongs perpetrated upon small-claims consumers would not be capable of redress” (M. GILLES,
“Contemporary Judicial Hostility to Small-claims
Consumer Class-Action”, BN CARDOZO School of Law,
Working Paper, n° 278, November 2008, p.3.) Inderdaad,
vaak, zal het niet naleven door een onderneming van
een wettelijke regel inzake consumentenbescherming of
van een contractuele verbintenis mogelijks een beperkte
individuele schade teweegbrengen. De economische
schade voor de markt in haar geheel kan echter, gezien
het grote aantal benadeelde consumenten, heel hoog
oplopen. De benadeelde consument stapt niet naar het
gerecht voor kleine bedragen, hij blijft dus benadeeld
soms zelfs zonder het te weten. In een aantal gevallen
zal een mogelijkheid van alternatieve geschillenregeling
soelaas kunnen brengen. De collectieve rechtsvordering
zal een structureel antwoord bieden aan het herstel van
schade geleden door een groep consumenten die een
gemeenschappelijk oorzaak heeft. De schaalgrootte die
ze kunnen hebben, brengt mee dat rechtsvorderingen
financieel haalbaar worden.
À côté de l’hypothèse du dommage collectif pour
de faibles montants concernant un grand nombre de
consommateurs, souvent évoquée pour justifier l’introduction d’une action collective en réparation dans un
Naast de hypothese van de collectieve schade voor
kleine bedragen die een groot aantal consumenten
betreft, vaak aangehaald om de invoering van een collectieve rechtsvordering tot herstel in een rechtssysteem
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
8
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
système juridique, l’action collective reste un instrument
utile et efficace pour tout type de dommage causé à un
nombre significatif de consommateurs dès lors que le
juge compétent peut estimer, sur base des faits et motifs
qui sont invoqués au fondement de l’action, que celleci est plus efficiente qu’une action de droit commun
pour le consommateur. Pour apprécier cela, le rapport
entre les résultats atteints (par ex. un accord pour un
nombre élevés de consommateurs ou une décision sur
le fond opposable à tous les consommateurs lésés) et
les moyens utilisés (nombre d’actions et de juges saisis)
est pris en compte.
te rechtvaardigen, blijft de collectieve rechtsvordering
een nuttig en doeltreffend instrument voor elke type van
schade toegebracht aan een groot aantal consumenten,
aangezien de bevoegde rechter op basis van feiten en
motieven aangehaald als basis voor de rechtsvordering
kan oordelen dat zij doelmatiger is voor de consument
dan een gemeenrechtelijke rechtsvordering. Om dit te
beoordelen, wordt de verhouding tussen de bereikte
resultaten (bv. een akkoord voor een groot aantal consumenten of een beslissing ten gronde die tegenstelbaar
is aan alle benadeelde consumenten) en de ingezette
middelen (aantal rechtsvorderingen en ingeschakelde
rechters) in rekening gebracht.
Cela peut être le cas lorsque l’action collective
permet, par exemple, aux consommateurs lésés et à
l’entreprise d’aboutir à la fois à une économie d’échelle
substantielle et à une solution judiciaire stable et harmonisée. Il suffit pour ce faire non pas que les dommages
soient identiques mais trouvent leur origine dans une
cause commune et que des questions de faits et de
droits liées puissent être traitées dans une même procédure. Une défectuosité dans un produit mis en vente
(cause commune) peut avoir causé des dommages
d’ampleur et de nature variables à plusieurs consommateurs. Dommages différents mais néanmoins liés
(dommage collectif). Il n’est par ailleurs pas nécessaire
que les consommateurs soient très nombreux pour que
l’action collective soit justifiée. Par contre, s’il s’avère
que le produit a très rapidement été retiré de la vente
et qu’un très petit nombre de consommateurs ont pu
être touchés, alors, la voie de la jonction des actions
individuelles reste peut-être la plus raisonnable.
Dat kan onder meer het geval zijn wanneer de collectieve rechtsvordering de benadeelde consumenten
en de onderneming in staat stelt om tegelijkertijd een
aanzienlijke schaalbesparing te realiseren en tot een
stabiele en geharmoniseerde gerechtelijke oplossing
te komen. Hiertoe volstaat het niet dat de schadegevallen identiek zijn maar dat ze een gemeenschappelijke
oorzaak hebben en dat gelinkte feitelijke en juridische
kwesties in eenzelfde procedure kunnen worden behandeld. Een gebrek in een te koop aangeboden product
(gemeenschappelijke oorzaak) kan schade van grote
omvang en van variabele aard aan verschillende consumenten hebben toegebracht. Verschillende schade
maar die niettemin gelinkt is (collectieve schade). Het
is overigens niet noodzakelijk dat de consumenten
zeer talrijk zijn om de collectieve rechtsvordering te
rechtvaardigen. Als echter blijkt dat het product heel
snel uit de handel werd gehaald en dat maar een heel
klein aantal consumenten kon getroffen worden, blijft
de samenvoeging van de individuele rechtsvorderingen
wellicht de meest redelijke oplossing in plaats van de
collectieve rechtsvordering.
Ces critères (la nature du fait générateur et le type de
dommage, la taille potentielle du groupe et sa délimitation, le caractère identifiable des membres du groupe
à un stade précoce), sont autant d’éléments dont le
juge tiendra compte pour apprécier si une action en
réparation collective est ou non plus efficiente qu’une
action de droit commun.
Deze criteria, (de aard van het feit waaruit de schade
ontstaan is en het type van schade, de potentiële
omvang en de aflijning van de groep, de identificeerbaarheid van de groepsleden in een vroeg stadium),
zijn zovele elementen waarmee de rechter rekening
zal houden om te beoordelen of een rechtsvordering
tot collectief herstel al dan niet geschikter is dan een
gemeenrechtelijke rechtsvordering.
En réponse à la remarque du Conseil d’État (n° 11), il
convient dès lors de préciser que lors de l’appréciation
du caractère plus effectif de l’action en réparation collective, le juge devra prendre en compte tant la protection efficace du consommateur que le fonctionnement
efficace de la justice. Il n’existe pas un objectif unique à
poursuivre, si bien qu’il n’est finalement pas préférable
de recourir à un terme mieux circonscrit dans le texte
de loi, par exemple “efficacité procédurale”, comme
suggéré par le Conseil d’État.
In antwoord op de opmerking van de Raad van State
(randnr. 11) dient derhalve te worden gesteld dat bij de
beoordeling van het meer doelmatig karakter van de collectieve rechtsvordering de rechter zowel een efficiënte
consumentenbescherming als de vlotte werking van het
gerecht voor ogen dient te houden. Er bestaat niet één
na te streven oogmerk, zodat een meer afgebakende
term in de wettekst, bijvoorbeeld “proceseconomische
efficiëntie” zoals gesuggereerd door de van de Raad
van State, toch niet te verkiezen is.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
9
Le terme “efficient” a été préféré à celui de “efficace”
(et a été changé en néerlandais en ce sens). Le terme
“efficace” renvoie au rapport entre le résultat obtenu et
l’objectif visé, par exemple, obtenir la réparation d’un
préjudice, alors que le terme “efficient” met l’accent
sur l’optimisation (dans le chef des consommateurs ou
sur le plan d’efficacité procédurale) des outils mis en
œuvre pour parvenir à un résultat. Du point de vue du
consommateur individuel, voire même de l’entreprise,
l’introduction d’une seule action qui aboutira à une
solution unique peut s’avérer plus efficient même si
une action individuelle aurait abouti au même résultat
(responsabilité ou non, réparation intégrale ou non).
De term “doelmatig” werd verkozen boven die van
“doeltreffend” (en in het Nederlands in die zin gewijzigd).
De term “doeltreffend” verwijst naar het verband tussen
het behaalde resultaat en de vooropgestelde doelstelling, bijvoorbeeld het bekomen van het herstel van een
schade, terwijl de term “doelmatig” de klemtoon legt op
de optimalisatie (in hoofde van de consumenten of op
proceseconomisch vlak) van de ingezette middelen om
tot een resultaat te komen. Vanuit het oogpunt van de
individuele consument en zelfs van de onderneming,
kan het instellen van één enkele vordering die tot een
unieke oplossing leidt, meer doelmatig blijken te zijn, ook
al zou een individuele vordering tot hetzelfde resultaat
(al dan niet aansprakelijkheid, integrale vergoeding of
niet) hebben geleid.
Sauf si la réparation de préjudices moraux ou corporels est poursuivie, le juge pourra également déterminer
quel système de composition du groupe de consommateurs convient le mieux au déroulement de l’action. Le
système d’option d’exclusion offre l’avantage de permettre à chaque consommateur qui ne s’est pas exclu
du groupe — p.ex. parce qu’il préfère mener sa propre
action individuelle pour défendre ses intérêts —, de
bénéficier de la solution offerte par l’action collective. Le
système d’option d’inclusion convient mieux s’il s’avère
nécessaire de rapidement identifier de manière exacte
et nominative les membres du groupe. Le texte de loi
prévoit que le juge devra faire application du système
d’option avec inclusion si l’action vise à la réparation
d’un dommage moral ou corporel.
Behalve wanneer herstel van morele of lichamelijke
schade wordt geëist, zal de rechter ook kunnen bepalen
welk systeem voor de samenstelling van de groep van
consumenten het meest geschikt is voor de afwikkeling
van de rechtsvordering. Het optiesysteem met exclusie
biedt als voordeel dat alle consumenten die zich niet van
in den beginne hebben zullen kunnen genieten van de
regeling waartoe een collectieve rechtsvordering heeft
geleid. Het optiesysteem met inclusie is meer geschikt
als het nodig blijkt de leden van de groep snel, exact en
met naam te identificeren. De wettekst bepaalt dat de
rechter het optiesysteem met inclusie zal dienen toe te
passen indien de rechtsvordering strekt tot het herstel
van lichamelijke of morele schade.
L’intérêt des recours collectifs est reconnu tant
au sein de l’Union Européenne que dans le reste du
monde (USA, Canada, Québec, Brésil). De nombreux
États européens ont adopté, ou sont en voie d’adopter,
des mesures en matière d’actions collectives. Il en va
ainsi de l’Allemagne, de l’Autriche, de la Bulgarie du
Danemark, de la Norvège, de l’Espagne, de l’Estonie,
de la Finlande, de la Lituanie, de la Grèce, du Portugal,
du Royaume Uni et de la Suède. La question a déjà été
largement débattue en France et fait actuellement l’objet
d’un projet de loi du gouvernement.
Het belang van collectief verhaal wordt erkend zowel
binnen de Europese Unie als in de rest van de wereld
(USA, Canada, Québec, Brazilië). Tal van Europese
staten hebben maatregelen genomen of zijn bezig met
het aannemen van maatregelen op het vlak collectieve
rechtsvorderingen. Dat geldt voor Duitsland, Oostenrijk,
Bulgarije, Denemarken, Noorwegen, Spanje, Estland,
Finland, Litouwen, Griekenland, Portugal, het Verenigd
Koninkrijk en Zweden. De kwestie werd al uitgebreid
besproken in Frankrijk en is thans het voorwerp van
een wetsontwerp van de regering.
Après avoir publié en novembre 2008, un livre vert
sur les recours collectifs pour les consommateurs,
(COM(2008) 165 final) ainsi qu’un livre blanc, en avril
2008 sur les actions en dommages et intérêts pour
infraction aux règles communautaires sur les ententes
et les abus de position dominante (COM(2008) 794 final) la Commission européenne vient de publier une
Communication en vue de fixer un “Cadre horizontal
commun en matière de recours collectifs” (COM(2013)
401/2) et d’adopter une Recommandation à destination
des États membres en vue de les inciter à se doter de
mécanismes de recours collectifs (c(2013) 3539/3).
Na in november 2008 een groenboek over collectief
verhaal voor consumenten (COM(2008) 165 definitief)
en in april 2008 een witboek betreffende de schadevergoedingsvorderingen wegens schending van de communautaire mededingingsregels (COM(2008) 794 definitief) te hebben gepubliceerd, heeft de Europese
Commissie nu een Mededeling gepubliceerd met het
oog op de vaststelling van een “gemeenschappelijk horizontaal raamwerk inzake collectief herstel” (COM(2013)
401/2) en een Aanbeveling voor de lidstaten aangenomen om hen ertoe aan te zetten mechanismen voor
collectief verhaal in te voeren (c(2013) 3539/3). Ze legt
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
10
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Elle y insiste non seulement sur la nécessité de permettre aux victimes de dommage collectif de bénéficier
d’actions en réparation réellement efficaces mais aussi
sur l’effet dissuasif de pareilles actions à l’égard des
auteurs d’infractions pouvant causer de tels dommages.
L’effet d’une pratique commerciale abusive peut en effet
être si étendu qu’il en fausse les marchés. En réponse
à la demande du Conseil d’État de préciser pourquoi le
projet déroge, sur certains points, à la recommandation
précitée du 11 juin 2013 (n° 5), il convient tout d’abord
de préciser que, même si une recommandation de
la Commission européenne n’est pas contraignante
à l’égard des États membres, cette recommandation
récente a bel et bien prise en compte (en partie) lors de
la rédaction du projet. La recommandation vise à offrir,
aux ressortissants européens, un meilleur accès à la
justice et, partant, à rendre leurs droits plus effectifs. Cet
objectif se retrouve dans le projet de loi présenté. Une
nuance importante doit être apportée dans ce sens que
son champ d’application se limite aux litiges de consommation, alors que la recommandation européenne porte
sur une action “universelle”. Comme expliqué ci-après
dans le cadre de l’examen de l’article XVII.43, les litiges
de consommation constituent une catégorie de litiges
pour lesquels une action en réparation collective est particulièrement justifiée (notamment en raison de l’enjeu
souvent limité du préjudice subi par de très nombreux
consommateurs). C’est pourquoi le projet de loi déroge
au principe de l’opt-in recommandé par la Commission
européenne, tout en permettant au juge de décider du
système d’option. Pour le reste, le projet correspond
en grande partie à la recommandation: modalités de
représentation, conditions d’admissibilité, modalités de
financement (à cet égard, la possibilité d’un financement
par un tiers privé n’est cependant pas prévu).
daarbij niet alleen de nadruk op het feit dat de slachtoffers van massaschade van echt doeltreffende rechtsvorderingen tot herstel moeten kunnen genieten, maar ook
op de afschrikkende werking van dergelijke rechtsvorderingen ten opzichte van de daders van inbreuken die
dergelijke schade kunnen veroorzaken. Het effect van
een onrechtmatige handelspraktijk kan immers zo groot
zijn dat het de markten erdoor vervalst. In antwoord
op de vraag van de Raad van State tot verduidelijking
waarom het ontwerp op bepaalde punten afwijkt van
voornoemde Aanbeveling van 11 juni 2013 (randnr. 5),
weze vooreerst gesteld dat, ook al is een Aanbeveling
van de Europese Commissie niet dwingend ten aanzien
van de lidstaten, bij de opmaak van het ontwerp wel
(ten dele) reeds rekening werd gehouden met deze
recente Aanbeveling. Het doel van de Aanbeveling is
aan de Europese ingezetenen een betere toegang tot
het gerecht te bieden en daaruit volgend een grotere
effectiviteit van hun rechten. Deze doelstelling is terug
te vinden in voorliggend wetsontwerp. Een belangrijke
nuance is dat het toepassingsveld van het wetsontwerp beperkt is tot consumentengeschillen, terwijl de
Europese aanbeveling handelt over een ‘universele’
vordering. Zoals verder uiteengezet bij de bespreking
van artikel XVII.43 vormen consumentengeschillen een
categorie van geschillen waarvoor een vordering tot
collectief herstel bijzonder verantwoord is (o.m. omwille
van de vaak beperkte financiële inzet van de schade
die door heel veel consumenten werd geleden). Het
wetsontwerp wijkt daarom af van het opt-in principe
dat door de Europese Commissie wordt aanbevolen
doch het laat de rechter toe te beslissen over het optiesysteem. Voor het overige beantwoordt het ontwerp in
grote mate aan de Europese aanbeveling: modaliteiten
van de vertegenwoordiging, toelaatbaarheidsvoorwaarden, financieringsmodaliteiten (waarbij evenwel niet is
voorzien in de mogelijkheid tot financiering door een
private derde persoon).
Le 2 février 2012, le Parlement européen adoptait une
Résolution “Vers une approche européenne cohérente
en matière de recours collectif”. ((2011/2089(INI)).
Op 2 februari 2012 nam het Europees Parlement
een Resolutie aan: “Op weg naar een samenhangende
Europese aanpak van collectieve verhaalmechanismen”
((2011/2089(INI)).
L’accord de gouvernement fédéral prévoit de mettre
en place une procédure de réparation collective au profit
des consommateurs.
Het federaal regeerakkoord voorziet in het opzetten
van een procedure tot collectieve schadeafwikkeling ten
bate van de consumenten.
Les expériences nationales existantes et les débats
européens offrent un matériel riche de réflexion pour
penser et concevoir notre système. Une première leçon
à tirer est qu’il n’existe pas un seul “bon” modèle de
procédure et que le succès de l’outil judiciaire mis en
place dépendra de la qualité de l’équilibre trouvé entre,
d’une part la volonté d’assurer un accès effectif par les
consommateurs aux bénéfices de ce recours et, d’autre
De bestaande nationale ervaring en de Europese
debatten bieden veel stof om ons nationaal systeem uit
te denken en te concipiëren. Een eerste les die hier uit
te trekken valt, is dat er niet één “goed” model van procedure bestaat en dat het succes van het aangewende
rechtsmiddel afhankelijk is van de kwaliteit van het
evenwicht tussen enerzijds de bereidheid om de consumenten een effectieve toegang tot de voordelen van dit
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
11
part, la nécessité d’éviter le recours abusif de cette
action en réparation contre les entreprises.
verhaal te verzekeren en anderzijds de noodzakelijkheid
om onrechtmatig gebruik van deze schadevordering
tegen de ondernemingen te vermijden.
La présente loi a été conçue afin d’écarter les écueils
de la “class action” à l’américaine et s’appuie sur les
bonnes pratiques identifiées par la doctrine et les praticiens ( S. VOET, “Een Belgische vertegenwoordigende
collectieve rechtsvordering: vier bouwstenen voor een
Belgische class action”, R.W. 2012-13, n° 18, pp. 682697; W. EYSKENS et N. KALUMA, “La class action
et le droit belge — Va-et-vient de part et d’autre de
l’Atlantique”, J.T., 2008, vol. 127, n° 6319, pp. 481- 488 et
B. ALLEMEERSCH en Maud PIERS, “Class action
— Eenvoudiger rechtstoegang voor de consument?”,
D.C.C.R. , 2008, n° 79, p., 3-56).
Deze wet werd ontworpen om de valkuilen van de
“class action” naar Amerikaans model te vermijden en
is gebaseerd op wat volgens de rechtsleer en de rechtsbeoefenaars als goede praktijken gelden (S. VOET, “Een
Belgische vertegenwoordigende collectieve rechtsvordering: vier bouwstenen voor een Belgische class action””, R.W. 2012-13, nr. 18, pp. 682-697; W. EYSKENS
et N. KALUMA, “La class action et le droit belge — Vaet-vient de part et d’autre de l’Atlantique”, J.T., 2008,
vol. 127, n° 6319, pp. 481- 488 et B. ALLEMEERSCH en
Maud PIERS, “Class action — Eenvoudiger rechtstoegang voor de consument?”, D.C.C.R. , 2008, n° 79,
p., 3-56).
Les principes suivants sont établis pour assurer un
accès effectif du consommateur à la procédure et pour
éviter tout recours abusif:
Volgende principes zijn vastgesteld om de consument
een effectieve toegang tot de procedure te garanderen
en om elk onrechtmatig gebruik te vermijden:
— l’action est réservée à des représentants du
groupe qualifiés qui réunissent les qualités nécessaires.
Elle n’est pas ouverte aux simples personnes physiques
ou associations qui ne sont pas prévues par la loi;
— de rechtsvordering is voorbehouden aan gekwalificeerde groepsvertegenwoordigers van de die aan alle
nodige kwaliteiten voldoen. Ze is niet toegankelijk voor
gewone natuurlijke personen of verenigingen die niet in
de wet worden voorzien;
— la procédure est soumise à un filtre de conditions
de recevabilité spécifiques afin de permettre au juge
d’évaluer si l’action doit ou non être autorisée et ce
même pour la conclusion d’un accord amiable;
— de procedure is onderworpen aan een filter van
specifieke ontvankelijkheidsvoorwaarden om de rechter
te laten beoordelen of de rechtsvordering al dan niet
moet worden toegelaten en dit zelfs voor het afsluiten
van een minnelijke schikking;
— absence de dommages et intérêts punitifs et de
pacte de quota litis (au contraire des États-Unis, où les
dérives reprochées sont essentiellement dues au fait
que les avocats sont rémunérés à concurrence d’un
certain pourcentage des dommages et intérêts perçus);
— geen punitieve schadevergoedingen en geen
pactum de quota litis (in tegenstelling tot de Verenigde
Staten waar de gewraakte uitwassen vooral te wijten
zijn aan het feit dat de advocaten betaald worden ten
belope van een bepaald percentage van de geïnde
schadevergoeding);
— pour choisir le système applicable à la composition
du groupe, le juge apprécie en fonction des faits et des
motifs qui lui sont soumis par les parties, de l’intérêt des
consommateurs et du marché ainsi que du type de préjudice subi. En fonction, il appliquera un système d’option
d’inclusion dans le groupe (cas où les consommateurs
qui souhaitent bénéficier de la procédure doivent se
manifester dans un délai limité en début de procédure)
ou un système d’option d’exclusion (cas où le groupe
est composé de tous les consommateurs qui résident
en Belgique et sont potentiellement lésés à l’exception
de ceux qui ont manifesté leur volonté d’être exclus du
groupe dans un délai limité en début de procédure). Le
texte de loi prévoit que le juge devra faire application
— om het systeem te kiezen dat toepasselijk is op de
samenstelling van de groep, oordeelt de rechter op basis
van de feiten en motieven die de partijen hem voorleggen, het belang van de consumenten en van de markt
en het type van geleden schade. In overeenstemming
hiermee past de rechter het optiesysteem met inclusie
in de groep toe (geval waarin de consumenten die gebruik wensen te maken van de procedure zich binnen
een beperkte termijn bij het begin van de procedure
moeten kenbaar maken) of een optiesysteem met exclusie (geval waarin de groep is samengesteld uit alle
consumenten die in België verblijven en die potentieel
benadeeld zijn met uitzondering van diegenen die hun
wil kenbaar hebben gemaakt om geen deel van de groep
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
12
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
du système d’inclusion si l’action vise à la réparation
d’un dommage moral ou corporel;
uit te maken binnen een beperkte termijn bij het begin
van de procedure). De wettekst bepaalt dat de rechter
het systeem met inclusie zal dienen toe te passen indien
de rechtsvordering strekt tot het herstel van lichamelijke
of morele schade;
— la décision de recevabilité, l’accord homologué et
la décision statuant sur le fond de l’action sont publiés au
Moniteur belge et sur le site Internet du SPF Economie.
Ces décisions peuvent faire l’objet de mesures de publicité additionnelles, à l’initiative du juge et sur demande
des parties afin d’assurer une information effective du
consommateur pour l’exercice de son option d’inclusion
ou d’exclusion ainsi que pour faire valoir son droit à la
réparation individuelle;
— de ontvankelijkheidsbeslissing, het gehomologeerde akkoord en de beslissing waarbij uitspraak
gedaan wordt over de grond van de rechtsvordering
worden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad en
op de website van de FOD Economie. Die beslissingen
kunnen voorwerp zijn van bijkomende maatregelen van
bekendmaking, op initiatief van de rechter en op verzoek
van de partijen om te zorgen dat de consument effectief
geïnformeerd wordt voor de uitoefening van zijn optie
van insluiting of uitsluiting alsook om zijn recht op individuele schadevergoeding te laten gelden;
— une centralisation des actions en réparation
collective auprès du tribunal de première instance (et
par dérogation auprès du tribunal de commerce) de
Bruxelles, et en degré d’appel auprès de la cour d’appel
de Bruxelles qui regroupent l’ensemble du contentieux
et centralisent l’expertise dans la matière. Ces juridictions développeront de la sorte une jurisprudence
uniforme pour l’ensemble du pays.
— een centralisatie van de rechtsvorderingen tot
collectief herstel bij de rechtbank van eerste aanleg (in
uitzonderlijke gevallen de rechtbank van koophandel) te
Brussel, met in graad van beroep het hof van beroep te
Brussel, die alle geschillen groeperen, de deskundigheid
op dit vlak bundelen, en zo een eenvormige rechtspraak
voor het hele land kunnen ontwikkelen.
Concernant les frais et le financement de l’action,
un équilibre entre accessibilité et responsabilisation du
requérant a été recherché.
Inzake de kosten en de financiering van de rechtsvordering werd een evenwicht tussen de toegankelijkheid
en de responsabilisering van de verzoeker nagestreefd.
Quel peut-être l’intérêt du représentant du groupe à
introduire une action en réparation collective s’il reste
seul à assumer les coûts d’une procédure à l’issue
incertaine? Le système américain a répondu à cette
question en permettant aux plaideurs de se payer sur
les dommages et intérêts punitifs octroyés par le juge. Le
système des dommages et intérêts punitifs couplé à la
rémunération de l’avocat-représentant du groupe sur un
pourcentage de ces dommages et intérêts a encouragé
les plaideurs à introduire des “class action”. Pour éviter
ces abus, la présente loi pose tout d’abord le principe
que l’action en réparation collective ne peut être introduite que par certaines catégories de représentants
sélectionnés par le législateur sur base de l’intérêt ou de
l’objet social particulier qu’ils défendent et représentent.
L’action introduite par une personne physique, qui est ou
n’est pas elle-même victime du dommage commun est
exclue. Enfin, le résultat de l’action ne peut, en aucun
cas, avoir pour effet d’enrichir le représentant du groupe
au-delà de la juste rémunération de ses prestations et
du remboursement de ses frais.
Welk belang kan de vertegenwoordiger van de groep
erbij hebben om een rechtsvordering tot collectief herstel
in te stellen als hij alleen de kosten moet dragen van een
procedure met onzekere uitkomst? Het Amerikaanse
systeem biedt hierop een antwoord waarbij de pleiters
kunnen worden betaald van de punitieve schadevergoedingen die de rechter toekent. Het systeem van
punitieve schadevergoedingen waarbij de advocaatvertegenwoordiger van de groep met een percentage
van deze schadevergoeding vergoed wordt, heeft de
pleiters gestimuleerd om “class actions” in te stellen.
Om dergelijke misbruiken te vermijden, stelt dit ontwerp
van wet het principe voorop dat de rechtsvordering tot
collectief herstel enkel maar door welbepaalde categorieën van vertegenwoordigers mag ingesteld worden
die door de wetgever geselecteerd worden op basis van
het bijzondere maatschappelijke belang of doel dat ze
verdedigen en vertegenwoordigen. De rechtsvordering
die door een natuurlijke persoon, al dan niet zelf slachtoffer van de gemeenschappelijke schade-eis uitgesloten.
Tenslotte mag het resultaat van de rechtsvordering de
groepsvertegenwoordiger van de groep niet meer opbrengen dan een eerlijke vergoeding voor hun prestaties
en terugbetaling van hun kosten.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
13
Le législateur a tenu à ce que le requérant prenne la
mesure de sa décision d’ester en justice: le représentant
du groupe dont la requête en réparation collective est
déclarée irrecevable ou est rejetée sur le fond, devra
supporter les frais et dépens conformément au droit
commun (articles 1017 et s. du Code judiciaire). Il supportera les frais et dépens, en ce compris l’indemnité
de procédure due pour les frais d’avocat exposés par
le défendeur, dans la proportion évaluée par le juge, qui
pourra, à la demande des parties, l’adapter en application de l’article 1022 du Code judiciaire. Le requérant
prend donc un risque financier en introduisant une action
en réparation collective de sorte qu’il a tout intérêt à bien
l’évaluer au préalable.
De wetgever heeft gewild dat de verzoeker zijn beslissing om in rechte op te treden afweegt: de groepsvertegenwoordiger waarvan de rechtsvordering tot collectief
herstel onontvankelijk wordt verklaard of waarvan de
rechtsvordering ten gronde wordt afgewezen, zal in
overeenstemming met het gemeen recht (artikelen
1017 e.v. van het Gerechtelijk Wetboek) de uitgaven en
kosten moeten dragen. Hij betaalt de uitgaven en kosten met inbegrip van de rechtsplegingsvergoeding voor
de advocaatkosten die de verweerder heeft gemaakt,
zoals beoordeeld door de rechter die deze vergoeding
op verzoek van de partijen kan aanpassen in toepassing van artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek. De
verzoeker neemt dus een financieel risico wanneer hij
een rechtsvordering tot collectief herstel instelt, zodat
hij er alle belang bij heeft een goede afweging te maken
op voorhand.
Lorsque les parties concluent un accord amiable en
vue d’une réparation collective, elles y règlent la question de la répartition des frais et dépens de procédure.
Le juge refuse d’homologuer l’accord si les montants
convenus pour l’indemnité dépassent les frais du
représentant.
Wanneer de partijen een minnelijk akkoord afsluiten
met het oog op collectief herstel, regelen zij in dat akkoord het probleem van de verdeling van de uitgaven
en procedurekosten. De rechter weigert het akkoord te
homologeren wanneer de overeengekomen vergoedingsbedragen de kosten van de vertegenwoordiger
overschrijden.
Enfin, le juge désigne un liquidateur qui assure l’exécution intégrale de l’accord homologué ou de la décision
sur le fond. Les frais inhérents à cette exécution seront
supportés par le débiteur de la réparation.
Tenslotte wijst de rechter een schadeafwikkelaar aan
die ervoor zorgt dat het gehomologeerd akkoord of de
beslissing ten gronde integraal wordt uitgevoerd. De
kosten verbonden aan deze uitvoering zullen door de
debiteur van de vergoeding worden gedragen.
La procédure se déroule comme suit.
De procedure verloopt als volgt.
Toute action en réparation collective commence
par une phase de recevabilité. Celle-ci poursuit un
double objectif:
Elke rechtsvordering tot collectief herstel begint met
een ontvankelijkheidsfase. Deze fase heeft een dubbele
doelstelling:
— s’assurer que les conditions de recevabilité et
d ’admissibilité de l’action en réparation collective
sont remplies;
— verzekeren dat de ontvankelijkheidsvoorwaarden
van de rechtsvordering tot collectief herstel zijn vervuld;
— déterminer les grandes lignes du litige: description
du dommage collectif, description du groupe, validation
de la qualité de représentant du groupe, fixation des
délais pour exercer les options d’exclusion ou d’inclusion dans les limites posées par le législateur.
— de grote lijnen van het geding vaststellen: beschrijving van de massaschade, beschrijving van de groep,
validatie van de hoedanigheid van de groepsvertegenwoordiger, vaststelling van de termijn voor het uitoefenen
van de opties van uitsluiting of insluiting binnen de door
de wetgever vastgestelde limiet.
Le juge déclare l’action en réparation collective
recevable lorsqu’il constate que les conditions cumulatives de recevabilité sont toutes réunies; cette décision
reprend à tout le moins les éléments qui viennent d’être
mentionnés.
De rechter verklaart de rechtsvordering tot collectief
herstel ontvankelijk wanneer hij heeft vastgesteld dat
de cumulatieve ontvankelijkheidsvoorwaarden vervuld
zijn; deze beslissing herneemt minstens de elementen
die hiervoor zijn aangegeven.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
14
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Le législateur permet aux parties à un accord amiable
préalablement négocié de le soumettre au juge afin qu’il
revête les effets d’un accord de réparation collective.
Les parties le soumettent par requête conjointe en
vue de son homologation. Le juge apprécie si l’accord
répond aux conditions de recevabilité de l’action en
réparation collective (article XVII. 36) et mutatis mutandis aux exigences applicables à un accord de réparation
collective obtenu suite à l’introduction d’une action
collective par un représentant contre une entreprise.
De wetgever stelt de partijen bij een vooraf onderhandeld minnelijk akkoord in staat dit akkoord aan de rechter
voor te leggen zodat het dezelfde uitwerking krijgt als
een akkoord inzake collectief herstel. De partijen leggen het bij gezamenlijk verzoekschrift ter homologatie
voor. De rechter beoordeelt of het akkoord voldoet
aan de voorwaarden inzake ontvankelijkheid van de
rechtsvordering tot collectief herstel (artikel XVII. 36) en
mutatis mutandis aan de vereisten die gelden voor een
akkoord inzake collectief herstel dat is verkregen na het
instellen van een collectieve rechtsvordering door een
vertegenwoordiger tegen een onderneming.
En dehors de cette hypothèse, dans la phase qui suit
la décision de recevabilité, les parties sont invitées à tenter un accord amiable, ce n’est qu’en cas d’échec que
s’ouvre la voie contentieuse. La décision de recevabilité
permet de cadrer les négociations. Si les négociations
aboutissent et que l’accord répond aux exigences de la
présente loi, il sera homologué et rendu public. Il sera
opposable et exécutable.
Buiten deze hypothese trachten de partijen, in de
fase die volgt op de ontvankelijkheidsbeslissing, een
minnelijk akkoord te sluiten; enkel wanneer dit niet lukt,
wordt de gerechtelijke weg gevolgd. Indien de onderhandelingen succes hebben en het akkoord voldoet aan
de vereisten van deze wet, zal het gehomologeerd en
openbaar gemaakt worden. Het zal dan tegenstelbaar
en uitvoerbaar zijn.
Lorsque les parties ne négocient pas, que les négociations n’aboutissent pas ou que l’accord obtenu n’est
pas homologué par le juge, la procédure est continuée
de manière contentieuse. Dans ces cas, le juge statue
sur le fond.
Wanneer de partijen niet onderhandelen, wanneer de
onderhandelingen geen succes hebben of wanneer het
tot stand gekomen akkoord niet wordt gehomologeerd
door de rechter, wordt de procedure verdergezet volgens
de gerechtelijke wijze. In deze gevallen zal de rechter
een uitspraak doen ten gronde.
Sans préjudice de la notification aux parties conformément à l’article 792 du Code judiciaire, toutes les
décisions du juge (sur la recevabilité, l’homologation de
l’accord et sur le fond) sont publiées au Moniteur belge
et sur le site du SPF Economie. Le juge peut, si il l’estime
nécessaire, ordonner que des mesures additionnelles
de publicité soient prises.
Onverminderd de individuele kennisgeving aan de
partijen overeenkomstig artikel 792 Ger.W., worden alle
beslissingen van de rechter (over de ontvankelijkheid,
de homologatie van een bereikt akkoord en ten gronde)
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad en op de
website van de FOD Economie. De rechter kan, indien
het dat nodig oordeelt, ook aanvullende maatregelen
van bekendmaking bevelen.
Le juge reste saisi jusqu’à la réparation intégrale
des membres du groupe qui figurent sur la liste nominative définitive des consommateurs ayant droit à une
réparation. Cette liste est dressée sur base de la liste
provisoire transmise par le liquidateur. Dans l’hypothèse
d’un régime d’option d’inclusion la liste provisoire sera,
en principe, connue après l’écoulement du délai d’option
prévu dans la décision de recevabilité; dans l’autre
hypothèse, celle du système d’option d’exclusion, la
liste sera établie après l’homologation ou la décision sur
le fond. Cette liste est soumise au juge pour validation,
elle peut être contestée par le représentant du groupe,
le débiteur et les consommateurs dont l’inscription sur
la liste provisoire est contestée. Les consommateurs
peuvent prouver par toute voie de droit qu’ils relèvent
du groupe tel que défini soit dans l’accord homologué
soit dans la décision sur le fond.
De rechter blijft gevat tot de integrale vergoeding van
de leden van de groep die voorkomen op de definitieve
naamlijst van consumenten die recht hebben op een
vergoeding. Deze lijst wordt opgesteld op basis van de
voorlopige lijst overgemaakt door de schadeafwikkelaar.
Bij een optiesysteem met inclusie zal deze voorlopige
lijst in principe bekend zijn na het verstrijken van de
termijn die is voorzien in de ontvankelijkheidsbeslissing;
in het andere geval, het optiesysteem met exclusie, zal
de lijst na de homologatie of de beslissing ten gronde
worden opgesteld. Deze lijst wordt voor validatie aan
de rechter voorgelegd en kan betwist worden door de
groepsvertegenwoordiger, de schuldenaar en de consumenten waarvan de inschrijving op de voorlopige lijst
betwist wordt. De consumenten kunnen via elk mogelijk
rechtsmiddel bewijzen dat ze tot de groep behoren zoals
bepaald in het gehomologeerd akkoord of in de beslissing over de grond van de zaak.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
15
Un liquidateur désigné par le juge assure l’exécution
correcte de l’accord homologué ou de la décision sur le
fond. La réparation peut avoir lieu conformément au droit
commun, en nature ou par équivalent. Les modalités
d’exécution seront prévues par l’accord homologué ou
par la décision sur le fond. Le défendeur s’acquitte de
son obligation de réparation en nature sous le contrôle
du liquidateur, ou lui verse le montant de l’indemnité prévue afin qu’il en assure la répartition entre les membres
du groupe qui figurent sur la liste nominative définitive.
Le liquidateur transmet pour approbation un rapport
final d’exécution au juge lorsque qu’il estime que la
réparation a été intégralement réalisée.
Een door de rechter aangestelde schadeafwikkelaar
zorgt voor de correcte uitvoering van het gehomologeerde akkoord of van de beslissing over de grond van
de zaak. Het herstel kan plaatshebben in overeenstemming met het gemeen recht, in natura of bij equivalent.
De uitvoeringsmodaliteiten zijn bepaald in het gehomologeerd akkoord of in de beslissing ten gronde. De
verweerder vervult zijn verplichting tot vergoeding in
natura onder toezicht van de schadeafwikkelaar of stort
hem het bedrag van de vastgestelde schadevergoeding
zodat hij kan overgaan tot de verdeling onder de leden
van de groep die voorkomen op de definitieve naamlijst.
Wanneer de schadeafwikkelaar oordeelt dat de verdeling volledig is uitgevoerd, maakt hij een eindverslag
over aan de rechter.
L’action en réparation collective est conçue de
manière à concilier respect des droits des parties,
accessibilité, efficacité et rapidité.
De rechtsvordering tot collectief herstel is zo
uitgedacht dat naleving van de rechten van de partijen, toegankelijkheid, doelmatigheid en snelheid
worden verzoend.
Le respect des droits des personnes préjudiciées
passe par l’information efficace de ceux-ci, à tous les
stades de la procédure. Les défendeurs sont, quant
à eux, protégés par le filtre que constitue la phase de
recevabilité de l’action, en particulier par le respect des
conditions de recevabilité, et notamment, la vérification
de la représentativité et de l’aptitude du requérant-représentant du groupe. Tout au long de la procédure, le
juge veille à son bon déroulement.
Naleving van de rechten van de benadeelde personen houdt in dat ze gepaste informatie krijgen in alle
stadia van de procedure. De verweerders zijn, wat hen
betreft, beschermd door de filter die door de ontvankelijkheidsfase van de rechtsvordering wordt gevormd,
in het bijzonder door de naleving van de ontvankelijkheidsvoorwaarden, en in het bijzonder de controle van
de representativiteit en de geschiktheid van de eisergroepsvertegenwoordiger. Tijdens het volledige verdere
verloop van de procedure blijft de rechter toezien op het
goede verloop ervan.
L’accessibilité de l’action réside dans le fait que la
procédure organisée par la loi présente l’avantage de
permettre le regroupement d’un grand nombre de réclamations: tous les consommateurs qui correspondent
à la description du groupe figurant dans la décision
de recevabilité sont potentiellement concernés et les
consommateurs préjudiciés ne doivent pas supporter
seuls une procédure. Enfin, le défendeur ne doit pas se
défendre dans une multitude de litiges pouvant aboutir
à des solutions contradictoires. Les diverses mesures
de publicité prévues par le projet de loi participent de
l’accessibilité de la procédure.
De toegankelijkheid van de rechtsvordering is ingebed in het feit dat de procedure georganiseerd door de
wet het voordeel biedt dat een groot aantal klachten kan
worden gebundeld: alle consumenten die beantwoorden
aan de beschrijving van de groep zoals vermeld in de
ontvankelijkheidsbeslissing zijn potentieel betrokken
en de benadeelde consumenten moeten de procedure
niet alleen dragen. Ten slotte hoeft de verweerder zich
niet in meerdere geschillen die tot tegenstrijdige oplossingen kunnen leiden, te verdedigen. Ook de diverse
bekendmakingsmaatregelen doorheen de hele procedure dragen bij tot de toegankelijkheid.
L’efficacité de la procédure est garantie grâce à son
encadrement par la loi et par le juge: la loi détermine
une série de questions qui doivent être traitées dans les
accords de réparation collective et, à défaut d’accord,
dans la décision rendue suite à une procédure contentieuse. Le juge vérifie dans chaque cas d’espèce qu’une
réponse adéquate a été apportée à chaque question.
De doeltreffendheid van de procedure is gegarandeerd dankzij de omkadering door de wet en de begeleiding door de rechter: de wet bepaalt een aantal zaken
die in de akkoorden tot collectief herstel moeten worden
behandeld en, bij ontstentenis van een akkoord, in de
beslissing gewezen na een geschillenprocedure. De
rechter gaat in elk voorliggend geval na of een adequaat
antwoord werd verschaft op elke vraag.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
16
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Des délais stricts fixés dans la loi durant toute la procédure, l’encouragement à trouver un accord amiable
dans un délai de six mois maximum ainsi que la saisine
permanente du juge garantissent un traitement diligent
de toutes les actions de réparation collective.
Strikte termijnen vastgelegd in de wet gedurende de
hele procedure, de aanmoediging om tot een onderling
akkoord te komen binnen een termijn van maximum
zes maanden alsook het feit dat de rechter permanent
gevat blijft waarborgen een diligente behandeling van
alle rechtsvorderingen tot collectief herstel.
La présente loi institue une compétence matérielle exclusive au bénéfice des cours et tribunaux de Bruxelles
pour connaître des actions en réparation collective.
Ce choix est lié à la nature même de l’action. En effet,
par définition, l’action bénéficiera à un nombre élevé
de consommateurs potentiellement répartis à travers
plusieurs arrondissements judiciaires sur l’ensemble
du territoire du Royaume, et même au-delà. En ce cas,
le choix d’une juridiction située dans l’arrondissement
judiciaire de la capitale semble être le plus adéquat. Les
décisions prises par le juge sont susceptibles d’appel
auprès de la cour d’appel de Bruxelles, il y sera fait
application de l’effet dévolutif conformément à l’article
1068 du Code judiciaire ainsi que de la faculté de pourvoi en cassation auprès de la Cour de cassation.
Deze wet voert een exclusieve materiële bevoegdheid voor de hoven en de rechtbanken te Brussel in
om kennis te nemen van de rechtsvorderingen tot collectief herstel. Deze keuze houdt verband met de aard
zelf van de rechtsvordering. De rechtsvordering zal
immers per definitie ten goede komen aan een groot
aantal consumenten die mogelijk verdeeld zijn over
verschillende gerechtelijke arrondissementen, over
het hele grondgebied van het land of zelfs daarbuiten.
In dat geval lijkt de keuze van een rechtscollege dat
gesitueerd is in het gerechtelijk arrondissement van
de hoofdstad de meest gepaste. De beslissingen van
de rechter zijn vatbaar voor hoger beroep bij het hof
van beroep te Brussel, waarbij toepassing zal worden
gemaakt van de devolutieve werking overeenkomstig
artikel 1068 Ger.W., alsook voor cassatieberoep bij het
Hof van cassatie.
COMMENTAIRE DES ARTICLES (I)
ARTIKELSGEWIJZE BESPREKING (I)
Article 1er
Artikel 1
Cet article n’appelle pas de commentaire particulier.
Dit artikel behoeft geen bijzondere commentaar.
Art. 2
Art. 2
Les définitions générales applicables au présent titre,
telles que “consommateur” ou “entreprise”, sont celles
du titre 1er du livre Ier du Code de droit économique. Les
définitions propres au présent livre, sont reprises au titre
2, chapitre 13, du même Livre.
De algemene definities van toepassing op deze titel,
zoals “consument“of “onderneming” zijn deze van titel
1 van boek I van het Wetboek van economisch recht.
De definities die specifiek zijn voor dit boek vinden we
terug onder titel 2, hoofdstuk 13, van hetzelfde boek.
Les concepts suivants sont définis: dommage collectif, action en réparation collective, accord de réparation
collective, systèmes d’option d’exclusion et d’inclusion.
Volgende begrippen worden nader omschreven: collectieve schade, rechtsvordering tot collectief herstel en
akkoord tot collectief herstel, groep en groepsvertegenwoordiger, optiesysteem met exclusie en optiesysteem
met inclusie.
La définition de préjudice collectif doit s’entendre de
manière large et couvre tant le dommage matériel que
corporel. Il est susceptible d’englober plusieurs dommages distincts quant à leur cause, leur étendue et leur
nature. L’objectif est de permettre le traitement, dans la
même procédure, de questions de fait ou de droit liées.
De definitie van collectieve schade is ruim en doelt
evengoed op materiële als lichamelijke schade. Het is
mogelijk dat ze meerdere soorten schade omvat die
verschillen naargelang hun oorzaak, hun omvang en
hun natuur. Het doel is om binnen één zelfde procedure
de behandeling mogelijk te maken van met elkaar verbonden feitelijke of rechtskwesties.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
17
À titre d’exemple, lorsqu’un organisme de crédit octroie un crédit à la consommation en appliquant un taux
d’intérêt supérieur au taux maximal légal en vigueur,
tous les consommateurs qui ont conclu un contrat de
prêt à la consommation avec cet organisme subissent un
dommage individuel. Le fait que l’étendue matérielle du
préjudice subi par ces consommateurs varie n’empêche
pas le recours à la procédure de réparation collective.
Wanneer bijvoorbeeld een kredietorganisme consumentenkredieten verstrekt waarbij het maximale
jaarlijkse kostenpercentage wordt overschreden, ondervinden alle consumenten die een dergelijke kredietovereenkomst hebben afgesloten, individueel schade.
Het feit dat de omvang van de door de consumenten
geleden schade nominaal varieert, belet niet om een
rechtsvordering tot collectief herstel in te stellen.
Autre exemple illustratif qui peut être donné: le fait
pour un professionnel de prévoir dans ses conditions
générales de vente une limitation abusive de la garantie
légale qui couvre les biens de consommation ou qui de
refuser, de manière systématique de faire application
de la garantie légale au bénéfice de sa clientèle, pourra
donner lieu à une action collective bien que les membres
du groupe aient acheté des biens différents et que les
défauts de conformité et donc l’étendue du préjudice
puissent varier d’un bien à l’autre.
Een ander illustratief voorbeeld dat kan worden gegeven, is het volgende. Wanneer een professioneel in
zijn algemene verkoopvoorwaarden een onrechtmatige
beperking voorziet van de wettelijke garantie die de
consumentengoederen dekt, of wanneer hij systematisch weigert de wettelijke garantie toe te passen ten
gunste van zijn klanten, kan dit aanleiding geven tot
een collectieve rechtsvordering, ondanks het feit dat de
groepsleden verschillende goederen hebben gekocht en
dat het gebrek aan overeenstemming en dus de omvang
van de schade kunnen variëren van goed tot goed.
Les préjudices subis par les consommateurs lésés
peuvent également varier quant à leur nature. Par
exemple, un produit pourrait causer des dommages
variés suite à un même défaut de conception. Ce
défaut pourrait entraîner des dommages tant corporels
(lésions, …) que matériels (pertes de jouissance, …).
De schade geleden door de benadeelde consumenten kan eveneens variëren naargelang de aard ervan.
Een product zou bijvoorbeeld als gevolg van eenzelfde
ontwerpfout uiteenlopende schade kunnen veroorzaken.
Deze fout zou zowel lichamelijke schade (verwondingen,
…) als materiële schade (derving van genot, …) met zich
kunnen meebrengen.
Lorsque le préjudice varie selon les personnes
lésées, celles-ci seront réparties en plusieurs sous-catégories pour la détermination de la réparation.
Wanneer de schade verschilt naargelang de benadeelde personen, zullen zij onderverdeeld worden in
verschillende subcategorieën voor het bepalen van het
schadeherstel.
Le groupe est formé par l’ensemble des “consommateurs” au sens de l’article I. 1, 2° du Code de droit
économique, lésés par le préjudice collectif et représentés à la procédure. Ces personnes sont les membres
du groupe. Le groupe n’est pas doté de la personnalité
juridique.
De groep wordt gevormd door het geheel van “consumenten” in de zin van artikel I, 1, 2° van het Wetboek
van Economisch Recht benadeeld door de collectieve
schade en vertegenwoordigd voor de procedure. Deze
personen zijn de groepsleden. De groep beschikt niet
over rechtspersoonlijkheid.
En réponse à la question posé par le Conseil d’État
à ce sujet (n° 8), il doit être dit clairement que dans la
procédure en réparation collective, les membres du
groupe ne peuvent pas être considérés comme des tiers,
de telle sorte que ni une tierce opposition, ni une action
en intervention volontaire ne sont possibles.
In antwoord op de vraag van de Raad van State
daaromtrent (randnr. 8) weze duidelijk gesteld dat in de
procedure tot collectief herstel de leden van de groep
niet kunnen worden beschouwd als derden, zodat
derdenverzet noch vrijwillige tussenkomst voor hen
mogelijk is.
La détermination des consommateurs qui vont effectivement être représentés sera fonction du système
d’option retenu par le juge ou par les parties dans
l’accord soumis à homologation en application de
l’article XVII. 42, § 2.
Welke consumenten er effectief zullen worden vertegenwoordigd hangt af van het optiesysteem dat in aanmerking is genomen door de rechter of door de partijen
in het akkoord dat ter homologatie wordt voorgelegd met
toepassing van artikel XVII. 42, § 2.
Dans l’hypothèse où le juge fait application du système d’option d’inclusion (opt-in), font partie du groupe
In de veronderstelling dat de rechter van het optiesysteem met inclusie (opt-in) toepassing maakt, maken
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
18
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
tous les consommateurs lésés qui résident en Belgique
qui ont manifesté leur volonté d’en faire partie.
van de groep deel uit alle benadeelde consumenten die
in België verblijven en die hun uitdrukkelijk hebben laten
weten tot de groep te willen behoren.
Dans l’autre hypothèse où le juge fait application du
système d’option d’exclusion (opt-out), le groupe est
composé par l’ensemble des consommateurs lésés qui
n’ont pas exercé leur droit d’option pour indiquer qu’ils
ne souhaitent pas en faire partie.
In de andere veronderstelling dat de rechter van het
optiesysteem met exclusie (opt-out) toepassing maakt,
bestaat de groep uit alle benadeelde consumenten, die
hun optierecht niet hebben uitgeoefend om aan te geven
er geen deel te willen van uitmaken.
En outre, les consommateurs qui résident à l’étranger
peuvent également faire partie du groupe. Le système
d’option d’inclusion leur est applicable: ils doivent exprimer explicitement leur volonté de faire partie du groupe.
Daarnaast kunnen ook consumenten die in het buitenland verblijven, deel uitmaken van de groep. Voor
hen geldt het optiesysteem met inclusie: zij moeten
expliciet hun wil te kennen geven om deel uit te maken
van de groep.
De par la spécificité des actions de réparation collective, le nombre total de membres du groupe et leur identité ne sont pas toujours déterminables avec précision.
La taille du groupe devra en revanche être estimée avec
le plus de précision possible à chaque stade pertinent:
dans la requête introductive d’instance (article XVII. 42,
§ 1er, 2°), dans la décision de recevabilité (article XVII.
43, § 2, 4°), dans l’accord (article XVII. 45, § 3, 3°) et le
cas échéant dans la décision sur le fond (article XVII.
54, § 1er, 3°). Le fait que l’identité des parties (dans
l’hypothèse d’un système d’option d’exclusion) et leur
nombre ne soient pas précisément connus en cours de
procédure, et ce même jusqu’à l’accord homologué ou
la décision sur le fond, ne constitue pas un obstacle à
l’action en réparation collective. Le juge et les parties
disposent de diverses méthodes d’évaluation (ex. en
fonction du nombre de clients de l’entreprise et des
chiffres de vente d’un bien ou d’un service).
Door de eigenheid van de rechtsvorderingen tot
collectief herstel, zijn het totale aantal groepsleden en
hun identiteit niet altijd juist bepaalbaar. Het totale aantal groepsleden moet echter met de grootst mogelijke
nauwkeurigheid, in elke relevante fase van de procedure, worden geschat: in het inleidende verzoekschrift
(artikel XVII. 42, § 1, 2°); in de ontvankelijkheidsbeslissing (artikel XVII. 43, § 2, 4°); in het akkoord (artikel XVII.
45, § 3, 3°) en desgevallend in de beslissing over de
grond van de zaak (artikel XVII. 54, § 1, 3°). Het feit dat
de identiteit van de partijen (in de hypothese van een
optiesysteem met exclusie) en hun aantal in de loop van
de procedure niet exact kunnen worden bepaald, zelfs
niet tot in de fase van het gehomologeerde akkoord of
de beslissing over de grond van de zaak, vormt geen
belemmering voor de rechtsvordering tot collectief herstel. De rechter en de partijen beschikken over diverse
schatting-methodes (bv. op basis van het aantal klanten
van de onderneming en van de verkoopcijfers van een
goed of een dienst).
Le représentant du groupe doit être une des personnes désignées par la présente loi comme ayant
la qualité pour agir en application de l’article XVII.
39. Le juge, au moment d’apprécier la recevabilité de
l’action, estimera si ces exigences sont rencontrées et
si le représentant de groupe est bien adéquat pour la
procédure. Le représentant du groupe agit sans mandat
des membres du groupe tout au long de la procédure.
Si la procédure est autorisée et que le juge estime donc
que le candidat à la représentation peut adéquatement
représenter le groupe de consommateurs, l’action
en réparation collective aboutira soit à une décision
d’homologation d’un accord négocié soit à une décision
sur le fond qui seront opposables à l’ensemble des
consommateurs qui font partie du groupe.
De groepsvertegenwoordiger, die de rechtsvordering
tot collectief herstel zal instellen, moet een persoon zijn
die volgens deze wet de hoedanigheid heeft om op te
treden bij toepassing van artikel XVII. 39. De rechter
zal, wanneer hij oordeelt over de ontvankelijkheid van
de rechtsvordering, oordelen of er inderdaad is voldaan
aan deze vereisten, en of de groepsvertegenwoordiger
geschikt is voor de procedure. De groepsvertegenwoordiger handelt zonder mandaat van de groepsleden, gedurende de volledige procedure. Wanneer de
procedure wordt toegelaten en de rechter dus oordeelt
dat de kandidaat vertegenwoordiger de groep van
consumenten adequaat kan vertegenwoordigen, zal
de vordering tot collectief herstel leiden tot ofwel een
homologatiebeslissing van een onderhandeld akkoord,
ofwel een beslissing ten gronde, die tegenstelbaar zullen zijn aan het geheel van de consumenten die deel
uitmaken van de groep.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
19
Pendant le délai fixé par le juge, le représentant du
groupe et le défendeur négocient un accord de réparation collective. L’accord doit répondre à une série de
conditions afin d’être homologué par le juge.
Tijdens de door de rechter vastgestelde termijn onderhandelen de vertegenwoordiger van de groep en
de verweerder over een akkoord tot collectief herstel.
Het akkoord moet aan een aantal voorwaarden voldoen
om door de rechter te kunnen worden gehomologeerd.
Art. 3
Art. 3
L’article 3 insère un titre 2 intitulé “L’action en réparation collective” dans le livre XVII du Code de droit
économique. Ce titre s’articule en trois chapitres.
Artikel 3 voegt in boek XVII van het Wetboek
Economisch Recht een titel 2 in met als opschrift “De
rechtsvordering tot collectief herstel”. Deze titel is opgebouwd uit drie hoofdstukken.
Le premier chapitre est relatif aux dispositions générales (articles XVII. 35 à XVII. 41) où il est question
du juge compétent, des conditions de recevabilité de
l’action, du représentant du groupe et de la composition
du groupe.
Het eerste hoofdstuk betreft de algemene bepalingen
(artikelen XVII. 35 tot XVII. 42) waarin sprake is van de
bevoegde rechter, de voorwaarden tot ontvankelijkheid
van de rechtsvordering, van de groepsvertegenwoordiger en van de samenstelling van de groep.
Le deuxième chapitre couvre le déroulement de la
procédure en réparation collective (articles XVII. 42 à
XVII. 62.). Il y est question de la recevabilité, de la négociation d’un accord entre parties, de l’homologation de
cet accord, et le cas échéant de la décision du juge sur
le fond et enfin de l’exécution de l’accord homologué
ou de la décision du juge sur le fond.
Het tweede hoofdstuk handelt over het verloop van
de procedure tot herstel van een collectieve schade
(artikelen XVII. 42 tot XVII. 62). Daarin wordt gehandeld over de ontvankelijkheid, over de onderhandeling
van een akkoord tussen partijen, over de homologatie
van dit akkoord, desgevallend over de beslissing van
de rechter ten gronde en tenslotte over de uitvoering
van het gehomologeerde akkoord of de beslissing ten
gronde van de rechter.
Le troisième Chapitre (articles XVII. 63 à XVII. 69.)
énonce les règles de prescription propres à l’action
civile individuelle du consommateur qui a opté pour
être hors du groupe ou à l’action civile individuelle des
membres du groupe dans les cas visés à l’article XVII.
40 et de celui qui est exclu, in fi ne, de la liste définitive
des membres du groupe. On y retrouve également les
règles judiciaires particulières applicables à la procédure en réparation collective en matière d’incidents de
procédure ainsi que dans ses interactions avec d’autres
procédures.
Het derde hoofdstuk (artikelen XVII. 63 tot XVII. 69)
vermeldt de regels van verjaring die eigen zijn aan de individuele burgerlijke rechtsvordering van de consument
die geopteerd heeft om geen deel uit te maken van de
groep, van de groepsleden in de gevallen voorzien in
artikel XVII. 40, en van de consument die uiteindelijk is
geweigerd op de definitieve lijst van groepsleden. Men
vindt er ook de bijzondere rechtsregels toepasselijk op
de procedure tot collectief herstel inzake procedureincidenten alsook in de interacties ervan met andere
procedures.
Titre 2. La procédure en réparation collective
Titel 2. De procedure tot collectief herstel
Chapitre 1er. Dispositions générales
Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen
Article XVII. 35. Le présent projet de loi attribue
une compétence exclusive aux cours et tribunaux de
Bruxelles pour connaître des actions en réparation
collective prévues par la présente loi. Le droit commun
joue dans la détermination du juge compétent en première instance, il s’agira, en principe du tribunal de 1ère
instance (et par dérogation du tribunal de commerce).
En réponse à la question du Conseil d’État à ce sujet
(n° 10), il y a lieu de préciser que projet ne prévoit en
effet aucune modification de la compétence matérielle
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
Artikel XVII. 35. Dit wetsontwerp kent aan de hoven
en rechtbanken te Brussel een exclusieve bevoegdheid toe om kennis te nemen van de vorderingen tot
collectief herstel die worden voorzien door de voorliggende wet. De bevoegde rechtbank hangt af van de
regels van het gemeen recht en zal derhalve in beginsel
de rechtbank van eerste aanleg zijn (in voorkomend
geval de rechtbank van koophandel). In antwoord op
de vraag van de Raad van State daaromtrent (randnr.
10) weze verduidelijkt dat het ontwerp inderdaad geen
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
20
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
des tribunaux. Lorsque le demandeur n’est pas une
entreprise, comme, en l’occurrence, le consommateur,
le juge “naturel” sera dès lors le tribunal de première
instance, sauf si le demandeur choisit lui-même, après
la naissance du litige, de porter l’affaire devant le tribunal du commerce. Le projet de loi vise exclusivement
l’action en réparation du préjudice subi par un groupe
de “consommateurs” en raison du fait qu’une entreprise
soit, a manqué à ses obligations contractuelle, soit
n’a pas respecté un des règlements européens, des
lois et de leur arrêtés d’exécution, tels qu’énumérés à
l’article XVII.37 CDE. La définition de “consommateur”
se retrouve dans l’article I.1, 2° CDE, à savoir “toute
personne physique qui agit à des fins qui n’entrent pas
dans le cadre de son activité commerciale, industrielle,
artisanale ou libérale”. Le champ d’application de la loi
se limite dès lors aux litiges de consommation (B2C)
si bien que les litiges portant sur des manquements
contractuels dans le domaine du droit du travail tombent
en dehors du champ du projet de loi.
wijziging brengt aan de materiële bevoegdheid van de
rechtbanken. Wanneer de eiser geen onderneming is,
zoals in casu de consument, zal de “natuurlijke” rechter
derhalve de rechtbank van eerste aanleg zijn, tenzij de
eiser er zelf voor kiest, na het ontstaan van het geschil,
de zaak voor de rechtbank van koophandel te brengen.
Het wetsontwerp beoogt enkel en alleen de vordering tot
herstel van schade die door een groep “consumenten”
wordt geleden, doordat een onderneming ofwel haar
contractuele verplichtingen niet is nagekomen ofwel
een van de Europese verordeningen, de wetten en hun
uitvoeringsbesluiten, zoals die staan opgesomd in artikel XVII.37 WER niet heeft nageleefd. De definitie van
“consument” is terug te vinden in artikel I.1, 2° WER, met
name “iedere natuurlijke persoon die handelt voor doeleinden die buiten zijn handels-, bedrijfs-, ambachts- of
beroepsactiviteit vallen”. Het toepassingsgebied van
de wet is derhalve beperkt tot consumentengeschillen
(B2C), zodat geschillen die betrekking hebben op contractuele tekortkomingen binnen de arbeidsrechtelijke
sfeer buiten de scope van het wetsontwerp vallen.
L’article 1068 du Code judiciaire en vertu duquel tout
appel d’un jugement définitif ou avant dire droit saisit du
fond du litige le juge d’appel est d’application. Ce dernier
ne renvoie l’affaire au premier juge que s’il confirme,
même partiellement, une mesure d’enquête ordonnée
dans le jugement dont appel.
Artikel 1068 Ger.W., luidens hetwelk een hoger beroep tegen een eindvonnis of tegen een vonnis alvorens
recht te doen, het geschil zelf aanhangig maakt bij de
rechter in hoger beroep, is van toepassing. Deze verwijst de zaak alleen dan naar de eerste rechter indien
hij, zelfs gedeeltelijk, een in het aangevochten vonnis
bevolen onderzoeksmaatregel bevestigt.
Article XVII. 36. Outre les conditions de recevabilité
prévues par le Code judiciaire pour l’introduction d’une
requête (article 1034bis), trois autres conditions cumulatives valent pour l’action en réparation collective:
Artikel XVII. 36. Bovenop de ontvankelijkheidsvoorwaarden voorzien in het Gerechtelijk Wetboek voor
het inleiden van een verzoekschrift (artikel 1034bis),
gelden drie andere cumulatieve voorwaarden voor de
rechtsvordering tot collectief herstel.
Ces trois conditions additionnelles sont:
Deze drie aanvullende voorwaarden zijn:
— la cause invoquée constitue une violation par
l’entreprise d’une de ses obligations contractuelles ou
d’une des législations ou règlements européens visés
à l’article XVII. 37 ou leurs arrêtés d’exécution; cette
condition précise le champ d’application matériel de
l’action en réparation collective;
— de aangevoerde oorzaak vormt een schending
door de onderneming van één van haar contractuele verplichtingen of van één van de wetgevingen of Europese
verordeningen bedoeld in artikel XVII. 37 of van de
uitvoeringsbesluiten ervan; deze voorwaarde preciseert
het materiële toepassingsgebied van de rechtsvordering
tot collectief herstel;
— le requérant satisfait à une des conditions de
l’article XVII. 39 et est jugé adéquat par le juge;
— de verzoeker voldoet aan één van de voorwaarden
van artikel XVII. 39 en wordt door de rechter geschikt
bevonden;
De rechtsvordering tot collectief herstel is een toegewezen rechtsvordering. Dat wil zeggen dat ze alleen
mag ingesteld worden door personen die bekleed zijn
met de door de wet aangehaalde hoedanigheden, los
van het belang dat ze erbij hebben om in te grijpen.
L’action en réparation collective est une action attitrée. C’est-à-dire qu’elle ne peut être introduite que par
les personnes qui revêtent les qualités énumérées par
la loi, indépendamment de leur intérêt à agir.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
21
— le recours à une procédure en réparation collective semble plus efficient qu’une procédure de
droit commun;
— het beroep op een procedure tot collectief herstel lijkt meer doelmatig dan een gemeenrechtelijke
procedure;
Cette condition implique que le juge évalue, sur base
des faits et motifs invoqués par les parties, l’intérêt pour
le groupe de consommateurs potentiellement concernés
de recourir à une action en réparation collective plutôt
qu’à une procédure classique en réparation.
Deze voorwaarde houdt in dat de rechter, op basis
van de door de partijen aangehaalde feiten en motieven,
oordeelt of de groep van consumenten die potentieel
betrokken zijn er meer belang bij heeft beroep te doen
op een procedure tot collectief herstel, dan op een klassieke herstelprocedure.
Dans le cadre de cette évaluation, la taille potentielle
du groupe et l’existence de dommages individualisables
et suffisamment liés pour être traités dans une même
procédure constituent des éléments primordiaux. Le
juge doit s’assurer que les conditions de base d’une
action collective sont réunies. L’efficience peut aussi se
marquer au niveau de la complexité et de l’efficacité juridique de l’action (par exemple, elle évite la jonction d’un
nombre élevé de causes individuelles) et de la sécurité
juridique (face à une potentialité de pluralité d’actions
individuelles, une solution unique et opposable à tous
les membres du groupe est trouvée). De manière générale, l’action collective devra être jugée plus efficiente
dès lors qu’un nombre important de consommateurs
sont potentiellement touchés par une cause commune.
Primordiale elementen voor die beoordeling zijn de
potentiële omvang van de groep en het bestaan van
individualiseerbare schade die voldoende gelinkt is
aan het schadegeval om tijdens dezelfde procedure te
worden behandeld. De rechter moet zich ervan vergewissen dat de basisvoorwaarden van een collectieve
rechtsvordering verenigd zijn. De doelmatigheid kan
gemeten worden op het niveau van de complexiteit
en de juridische efficiëntie van de rechtsvordering (zo
kan ze vermijden dat er een groot aantal individuele
oorzaken samengevoegd worden) en op vlak van de
juridische zekerheid (voor een potentiële veelheid aan
individuele rechtsvorderingen wordt een gezamenlijke
oplossing gevonden die voor alle groepsleden kan
gelden). Algemeen zal de rechtsvordering tot collectief
herstel als meer doelmatig worden beoordeeld wanneer
een groot aantal consumenten potentieel schade hebben geleden door een gemeenschappelijke oorzaak.
Le montant du dommage par consommateur ne
doit pas nécessairement être significatif; au contraire,
l’action collective a notamment pour objectif d’assurer
le respect de la loi et des contrats dans des situations
où le consommateur moyen n’aurait rationnellement
pas intérêt à supporter le coût d’un recours individuel.
Het bedrag van de schade per consument moet niet
noodzakelijk betekenisvol zijn; integendeel, de collectieve rechtsvordering is bedoeld om naleving van de
wet en van overeenkomsten te verzekeren in situaties
waarin de gemiddelde consument, rationeel gezien,
omwille van de kostprijs geen belang zou hebben bij
een individuele procedure.
De même, le caractère élevé du dommage individuel subi par un ou plusieurs membres du groupe ne
doit pas être considéré comme un obstacle à l’action
pour autant que celle-ci permette de réaliser une économie d’échelle pour ses membres. Le recours à une
procédure de réparation collective ne serait par contre
pas adéquat pour des groupes de très petite taille ou
dans les cas où les problèmes individuels suscités par
l’objet de l’action prédominent par rapport aux questions communes.
Omgekeerd mag ook het hoge bedrag van de individuele schade geleden door één of meer leden van
de groep niet als een belemmering worden gezien om
de rechtsvordering in te stellen, aangezien ze voor de
leden een aanzienlijke besparing kan opleveren. Beroep
doen op een procedure tot collectief herstel zou echter
niet geschikt zijn voor zeer kleine groepen of wanneer
de individuele problemen die veroorzaakt worden door
het voorwerp van de rechtsvordering overheersen op
de gemeenschappelijke problemen.
Article XVII. 37. Cet article énumère de manière
exhaustive les lois et normes européennes dont la violation est susceptible de fonder une action en réparation
collective.
Artikel XVII. 37. Dit artikel geeft een uitputtende opsomming van de wetten en de Europese normen waarvan de overtreding vatbaar is voor een rechtsvordering
tot collectief herstel.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
22
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Les livres IV à VII, IX, XI et XII du Code de droit économique sont repris dans la mesure où ils contiennent
des dispositions protectrices des droits des consommateurs; une vingtaine d’autres législations contenant
également des dispositions protectrices des droits
des consommateurs ont été visées ainsi que sept
Règlements européens. Ces législations ne sont pas
toutes principalement orientées vers la protection du
consommateur mais garantissent toutes par certains
aspects des droits au bénéfice de ce dernier.
De boeken IV tot VII, IX, XI en XII van het Wetboek
van economisch recht werden opgenomen voor zover ze
consumentbeschermende bepalingen bevatten; verder
staan twintigtal andere wetgevingen opgesomd die ook
bepalingen bevatten ter bescherming van de consumentenrechten, alsook zeven Europese verordeningen. Ze
zijn niet allemaal specifiek gericht op consumentenbescherming maar allemaal bieden ze door bepaalde
aspecten rechten aan de consument.
Le projet de loi vise des dispositions générales, telles
que celles relatives à la protection de la vie privée, à
la signature électronique ou encore aux pratiques du
marché ainsi que des dispositions sectorielles. Ont été
reprises des règlementations dans le domaine des prix,
de l’assurance et de la responsabilité professionnelle,
de la santé et de la sécurité des services et des produits, le secteur bancaire et financier, le transport des
personnes, l’organisation de voyage et l’énergie, soit
autant de secteurs sensibles pour le consommateur.
La violation d’une de ces normes ne suffit pas en tant
que telle à fonder une action en réparation collective,
encore faut-il que le requérant démontre le préjudice
causé aux consommateurs.
Het wetsontwerp beoogt algemene bepalingen,
waaronder bepalingen over de bescherming van de
persoonlijke levenssfeer, de elektronische handtekening
of nog de marktpraktijken en sectorale bepalingen. Er
zijn reglementeringen in opgenomen op het vlak van de
prijzen, de verzekeringen en de beroepsaansprakelijkheid, betreffende de gezondheid en de veiligheid van
diensten en producten, op het vlak van het bank- en
financiewezen, het personenvervoer, de reisorganisatie
en de energie, kortom allemaal consumentgevoelige
sectoren. De schending van één van deze normen
volstaat niet als dusdanig om een rechtsvordering tot
collectief herstel in te stellen, de eiser moet de aan de
consumenten toegebrachte schade nog aantonen.
Il convient de souligner que le projet de loi instaure
la procédure de réparation collective et qu’il se limite
donc à un domaine spécifique, à savoir les litiges de
consommation. Les lois visées à l’article XVII.37 doivent
être appliquées par le juge dans la mesure où elles
contribuent à la protection du consommateur. La procédure de réparation collective ne pourrait bénéficier,
par exemple, à un groupe composé d’actionnaires qui
revendiquent réparation d’un dommage à leur société,
en cette qualité.
Er weze benadrukt dat het wetsontwerp een procedure tot collectief herstel instelt in, en dus beperkt
is tot een specifiek domein, met name dat van de
consumentengeschillen. De wetten bedoeld in artikel
XVII.37 dienen door de rechter te worden toegepast
voor zover zij bijdragen tot de bescherming van de
consument. De procedure tot collectief herstel kan bijvoorbeeld niet worden toegepast ten voordele van een
groep aandeelhouders die in die hoedanigheid herstel
van schade vorderen van hun vennootschap.
Article XVII. 38. Conformément à l’article XVII. 43,
§ 2, 3°, il appartient au juge de déterminer, pour chaque
action collective qu’il autorise, le système d’option
applicable à la composition du groupe. Le juge choisit,
pour ce qui concerne les consommateurs qui résident
en Belgique, entre l’application d’un système d’option
d’inclusion (opt-in) — dans lequel sont membres du
groupe ceux qui ont manifesté, dans le délai fixé, leur
volonté d’en faire partie — et un système d’option
d’exclusion (opt-out) — dans lequel sont membres
du groupe tous les consommateurs qui subissent le
dommage collectif tel qu’il est décrit dans la décision
sur la recevabilité et qui n’ont pas manifesté, dans le
délai fixé par le juge, leur volonté d’en être exclus. Si
l’action vise à la réparation d’un dommage corporel ou
moral, le système d’option d’inclusion sera applicable.
Artikel XVII. 38. Overeenkomstig artikel XVII. 43, § 2,
3°, komt het aan de rechter toe, voor elke collectieve
rechtsvordering die hij toelaat, te bepalen welk optiesysteem op de samenstelling van de groep van toepassing is. De rechter kiest, wat betreft de consumenten
die in België verblijven, tussen een optiesysteem met
inclusie (opt-in) — waar de groepsleden degenen zijn
die binnen de gestelde termijn hun wil kenbaar hebben
gemaakt om van die groep deel uit te maken — en een
optiesysteem met exclusie (opt-out) — waarbij lid van de
groep zijn alle consumenten die de collectieve schade
ondervinden zoals beschreven in de ontvankelijkheidsbeslissing, en die niet binnen de termijn die de rechter
heeft gesteld, hun wil hebben geuit om van de groep
te worden uitgesloten. Indien de rechtsvordering strekt
tot het herstel van lichamelijke of morele schade, wordt
het optiesysteem met inclusie toegepast.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
23
Le consommateur communique son option au greffe.
L’exercice du droit d’option est un acte unilatéral réceptice, en principe, irrévocable. L’optant ne peut donc plus
se rétracter. Comme le Conseil d’État mentionne dans
son avis (n° 17) une telle règle est nécessaire pour
l’applicabilité du dispositif de réparation collective en
projet. Le caractère irrévocable de l’option implique que
le consommateur ne pourra changer d’avis en cours de
procédure soit pour quitter le groupe en cas d’opt-in,
soit pour le rejoindre quand-même s’il a exercé une
option d’exclusion dans le délai fixé par la décision sur
la recevabilité. Le choix opéré s’applique en vue de parcourir toute la procédure, en première instance et, le cas
échéant, en degré d’appel. Telle règle permet d’évaluer
au mieux la taille du groupe à un stade précoce de la
procédure (ce qui favorise notamment, la conclusion
d’un accord amiable) et d’éviter que les consommateurs
exercent leur droit d’option uniquement en fonction du
résultat de la procédure.
De consument deelt zijn optie mee aan de griffie.
Het uitoefenen van het optierecht is een eenzijdige
ontvangstbehoevende rechtshandeling die in principe
onherroepelijk is. De persoon die opteert kan zich dus
niet meer terugtrekken. Zoals de Raad van State in zijn
advies stelt (randnr. 17) is dergelijke regeling noodzakelijk voor de werkbaarheid van het ontworpen systeem
van collectief herstel. Het onherroepelijk karakter van
de keuze houdt in dat de consument zijn keuze niet zal
kunnen veranderen tijdens de procedure, hetzij om uit
de groep te stappen in geval van opt-in, hetzij om toch
nog toe te treden tot de groep indien hij gebruik had
gemaakt van zijn recht op exclusie tijdens de termijn
die de ontvankelijkheidsbeslissing had vastgelegd. De
uitgeoefende keuze geldt met het oog op het doorlopen van de volledige procedure, in eerste aanleg en
in voorkomend geval, in beroep. Deze regeling laat toe
de omvang van de groep in een vroeg stadium van de
procedure zo goed mogelijk te kunnen inschatten (wat
ten goede komt aan het afsluiten van een minnelijk
akkoord) en te vermijden dat de consumenten hun
optierecht uitsluitend zouden uitoefenen in functie van
het resultaat van de procedure.
Les consommateurs doivent exercer leur choix au
début de la procédure tout en sachant que leur situation
peut changer ou que le représentant de groupe pourrait
être remplacé. En cas de changement de représentant,
l’intervention du juge dans la procédure de désignation
garantit qu’il est adéquat, de manière que le dispositif
en projet doit être considéré en conciliation sur ce point
avec le droit à une bonne administration de la justice
(voir la remarque dans l’avis du Conseil d’État n° 19).
De consumenten moeten hun keuze maken bij de
aanvang van de procedure, wetende dat hun toestand
kan wijzigen of dat de groepsvertegenwoordiger mogelijks zou kunnen worden vervangen. In geval van
verandering van groepsvertegenwoordiger waarborgt de
tussenkomst van de rechter in de aanwijzingsprocedure
dat hij geschikt is, zodat de ontworpen regeling op dit
punt als verenigbaar met het recht op een behoorlijke
rechtsbedeling moet worden beschouwd (zie opmerking
in randnr. 19 van het advies van de Raad van State).
En cas de dommage moral ou physique, l’application
du système d’option d’inclusion garantit que le représentant et le juge connaîtront la situation individuelle
de chaque membre du groupe avant l’homologation de
l’accord ou la décision sur le fond.
In geval van morele of lichamelijke schade waarborgt
de toepassing van het optiesysteem met inclusie dat de
vertegenwoordiger en de rechter de individuele situatie
van elk lid van de groep zullen kennen vóór de homologatie van het akkoord of de beslissing ten gronde.
Enfin, il découle des articles XVII. 45, § 3, 11°, et
XVII. 54, § 1er, 10°, que l’accord amiable et la décision
sur le fond contiennent une clause de révision afin que
le dommage des membres du groupe puisse, le cas
échéant, être réévalué.
Tenslotte volgt uit de artikelen XVII. 45, § 3, 11°, en
XVII. 54, § 1, 10°, dat het gehomologeerde akkoord en
de beslissing ten gronde een herzieningsbeding bevatten zodat de schade van de groepsleden desgevallend
kan wordt herzien.
Les mesures de publicité, éventuellement ajoutées
par le juge, de la décision de recevabilité de l’action
garantissent que le consommateur puisse agir en
connaissance de cause. Ce n’est que dans l’hypothèse
d’un système d’opt-out, que le consommateur à qui un
accord amiable homologué ou une décision sur le fond
est opposé, pourrait en contester son opposabilité s’il
démontre, en application des articles XVII. 49, § 4, ou
XVII. 54, § 5, qu’il était dans l’impossibilité de prendre
De maatregelen van bekendmaking van de ontvankelijkheidsbeslissing van de vordering eventueel aangevuld door de rechter, waarborgen dat de consument
met kennis van zaken kan handelen. Het is enkel in de
hypothese van een opt-out systeem dat de consument
aan wie een gehomologeerd minnelijk akkoord of een
beslissing ten gronde kan worden tegengesteld, de
tegenstelbaarheid zou kunnen betwisten, als hij in
toepassing van de artikelen XVII. 49, § 4, of XVII. 54,
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
24
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
connaissance de la décision de recevabilité de l’action
en réparation collective (par ex. pour cause de long
séjour à l’étranger ou pour cause de maladie).
§ 5, aantoont dat hij in de onmogelijkheid was kennis
te nemen van de ontvankelijkheidsbeslissing van de
vordering tot collectief herstel (bvb. omwille van een lang
verblijf in het buitenland of omwille van ziekte).
Le juge précisera les critères de détermination du
groupe et les éventuelles sous catégories de groupe
dans sa décision de recevabilité. La répartition des
membres en catégories permet de calculer la réparation
de manière adaptée. Cette répartition s’opère sur la
base de critères factuels, comme p. ex. relatifs aux types
de produits vendus et au dommage (non-conformité du
bien, dommage physique, etc.).
De rechter zal in zijn ontvankelijkheidsbeslissing de
criteria verduidelijken voor de samenstelling van de
groep en de eventuele subcategorieën ervan. De verdeling van de leden in categorieën maakt het mogelijk om
het schadeherstel op aangepaste wijze te berekenen.
Deze verdeling gebeurt op basis van feitelijke criteria,
zoals bvb. met betrekking tot de soorten verkochte
producten, en criteria betreffende de schade (niet overeenstemming van het goed, fysiek letsel, enz.).
On notera que l’adhésion au groupe s’opère différemment pour les personnes ayant leur résidence habituelle
en Belgique et les personnes ayant leur résidence habituelle en dehors de la Belgique. La résidence habituelle
doit être entendue au sens de l’article 4, § 2, du Code
de droit international privé.
Op te merken valt dat de aansluiting bij de groep verschilt naargelang de benadeelde personen hun gewone
verblijfplaats in België hebben of in het buitenland. De
gewone verblijfplaats moet worden opgevat in de zin
van artikel 4, § 2, van het Wetboek van internationaal
privaatrecht.
Les personnes qui ont leur résidence habituelle en
dehors de la Belgique sont membres du groupe si elles
manifestent leur volonté de faire partie du groupe dans
le délai fixé par le juge (système d’option d’inclusion).
De personen die hun gewone verblijfplaats buiten
België hebben, zijn groepslid indien ze binnen de door
de rechter vastgestelde termijn de wil geuit hebben deel
uit te maken van de groep (optiesysteem met inclusie).
La différence de traitement entre les résidents et les
non-résidents se justifie par les deux raisons suivantes:
Het verschil in behandeling tussen de personen met
of zonder hun gewone verblijfplaats in België wordt door
de twee volgende redenen gerechtvaardigd:
1° l’application d’un système d’opt-out mettrait en
péril le droit d’accès à la justice des consommateurs
non-résidents qui se verraient opposer l’accord homologué ou la décision sur le fond alors même qu’ils n’ont
pas pu être valablement informés de l’introduction d’une
action en justice via les mesures de publicité prévues
par la présente loi;
1° de toepassing van het opt-out systeem zou het
recht op toegang tot het gerecht in gevaar brengen voor
de consumenten die niet-residenten zijn, daar ze zich
het gehomologeerd akkoord of de beslissing ten gronde
tegengesteld zouden zien, terwijl ze, via de maatregelen
van bekendmaking die deze wet voorziet, niet op een
geldige manier ingelicht zouden kunnen geweest zijn
over het instellen van een rechtsvordering;
1° en matière de préjudice collectif, la probabilité que
la relation juridique qui unit l’entreprise défenderesse et
les membres du groupe soit régie par une loi étrangère
et non par le droit belge est élevée. A titre d’exemple,
si un opérateur, établi en Belgique, pratique la reconduction tacite d’abonnement en ligne sans respecter
le prescrit légal spécifique à cet aspect, il se pourrait
que, par application des règles de droit international
privé, ce soit non pas la loi belge qui s’applique mais
la loi d’un autre pays où le consommateur est établi,
législation qui par hypothèse serait plus protectrice ou
à tout le moins différente de la règle belge. La gestion
de ces questions par le juge suppose qu’elles soient
identifiées à un stade précoce de la procédure, ce qui
2° inzake collectieve schade is de mogelijkheid groot
dat het rechtsverband dat de verwerende onderneming
en de groepsleden verenigt, door een buitenlandse wet
wordt geregeld en niet door het Belgische recht. Ten titel
van voorbeeld, wanneer een operator die in België is
gevestigd, overgaat tot de stilzwijgende verlenging van
een online abonnement zonder het specifieke wettelijke
voorschrift op dit vlak na te leven, zou het kunnen, als gevolg van de toepassing van de regels van internationaal
privaatrecht, dat niet de Belgische wet van toepassing
is, maar de wet van een ander land waar de consument
is gevestigd, die per hypothese meer bescherming of
op zijn minst een andere bescherming biedt dan de
Belgische regel. Het beheer van deze vragen door de
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
25
conduit à exclure l’opt-out comme système valable pour
les non-résidents.
rechter veronderstelt dat ze in een vroeg stadium van de
procedure worden geïdentificeerd, wat ertoe leidt de optout uit te sluiten als geldig systeem voor niet-residenten.
Il est dès lors souhaitable que les non-résidents ne
fassent partie du groupe que s’ils entreprennent une
démarche active à cette fin. Cette différence de traitement ne contrevient pas aux règles de compétence
internationale et n’empêche pas les non-résidents
d’introduire une action individuelle en Belgique ou à
l’étranger, conformément aux règles de compétence
internationale.
Het is derhalve wenselijk dat de niet-ingezetenen
slechts deel van de groep uitmaken als zij daartoe een
actieve stap ondernemen. Deze verschillende behandeling overtreedt de internationale bevoegdheidsregels
niet en belet niet dat de niet-ingezetenen een individuele
rechtsvordering instellen in België of in het buitenland
overeenkomstig de internationale bevoegdheidsregels.
Article XVII. 39. Le groupe ne possède qu’un seul
représentant. Les personnes physiques ne peuvent
jamais représenter un groupe. La représentation du
groupe par une personne physique qu’elle soit ou non
elle-même lésée par le préjudice collectif n’est en effet
pas souhaitable:
Artikel XVII. 39. De groep heeft maar één enkele
vertegenwoordiger. Natuurlijke personen mogen nooit
een groep vertegenwoordigen. De vertegenwoordiging
van de groep door een natuurlijke persoon, al dan niet
zelf benadeeld door de collectieve schade, is inderdaad
niet wenselijk:
— elle n’incite pas les personnes lésées à se réunir
(ce qui pourrait rendre certaines étapes, telle la détermination du préjudice, plus difficiles) car elle manque
de crédit ou de représentativité; elle, présente aussi
des risques au niveau de la capacité de gestion de la
procédure (par exemple, pour les risques financiers liés
à la procédure, pour évaluer les besoins d’information
des personnes lésées, …);
— zij moedigt de benadeelde personen niet aan om
zich te groeperen (wat bepaalde fases zoals het bepalen van de schade zou kunnen bemoeilijken), daar zij
krediet of representativiteit mist; zij houdt ook risico’s
in wat betreft de geschiktheid om de procedure te leiden (bv. voor de financiële risico’s die verband houden
met de procedure, om de informatiebehoeften van de
benadeelde personen te evalueren, …);
— elle est susceptible de conduire à des procédures
abusives non seulement parce qu’une personne physique inexpérimentée pourrait mal évaluer ses chances
de succès mais surtout parce que certains pourraient
faire de l’introduction d’actions en réparation collective
une activité lucrative à part entière.
— zij kan leiden tot onrechtmatige procedures, niet
alleen omdat een onervaren, natuurlijke persoon zijn
kansen op welslagen verkeerd zou kunnen inschatten, maar vooral omdat sommigen een volwaardige,
winstgevende bezigheid zouden kunnen maken van het
indienen van rechtsvorderingen tot collectief herstel.
La loi énumère qui peut agir en qualité de représentant du groupe. Le présent projet de loi opte pour des
“ideological plaintiff” (S. VOET, l.c. p. 689.) afin d’assurer l’effectivité et la qualité de l’action en réparation
collective et d’éviter les recours abusifs ou téméraires.
Il s’agit, en premier lieu, en raison de leur objectif de
défense des intérêts des consommateurs, des organisations de consommateurs à condition qu’elles aient la
personnalité juridique et qu’elles siègent au Conseil de
la Consommation ou qu’elles aient été reconnues par
le ministre sur base des critères fixés par arrêté royal
délibéré en Conseil des ministres. Ainsi les modalités
de reconnaissance sont les mêmes que celles prévues
dans le titre 1er de ce livre pour ce qui concerne l’action
en cessation (article XVII. 7, 4°)(voir la remarque dans
l’avis du Conseil d’État à ce sujet, n° 18).
De wet somt op wie als groepsvertegenwoordiger
kan optreden. Het voorliggend wetsontwerp opteert
voor “ideological plaintiff” (S. VOET, l.c. p. 689.) om
de efficiëntie en de kwaliteit van de rechtsvordering tot
collectief herstel te verzekeren en om onrechtmatige of
roekeloze procedures te vermijden. Eerst en vooral zijn
er, omwille van hun bedoeling de consumentenbelangen
te verdedigen, de consumentenverenigingen, op voorwaarde dat ze rechtspersoonlijkheid bezitten en in de
Raad voor het Verbruik zetelen of door de minister zijn
erkend op grond van criteria die via koninklijk besluit,
vastgesteld na overleg in ministerraad, worden bepaald.
Op deze manier zijn de erkenningsmodaliteiten dezelfde
als deze die zijn voorzien in titel 1 van dit boek voor
wat betreft de vordering tot staking (artikel XVII. 7, 4°)
(zie de opmerking in het advies van de Raad van State
daaromtrent, in randnr. 18).
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
26
DOC 53
DOC 53
Ensuite, peuvent également agir en qualité de représentant de groupe d’autres associations, pour autant
qu’elles remplissent les conditions qui suivent:
3300/001
3301/001
Daarnaast kunnen ook andere verenigingen gerechtigd zijn om als groepsvertegenwoordiger op te treden,
nl. wanneer ze voldoen aan de gestelde voorwaarden:
— avoir la personnalité juridique;
— de rechtspersoonlijkheid bezitten;
— être reconnue par le ministre;
— erkend zijn door de minister;
— avoir un objet social qui est en relation directe avec
le préjudice collectif;
— een maatschappelijk doel hebben dat een rechtstreeks verband heeft met de collectieve schade;
— ne pas poursuivre de manière durable un but
économique;
— niet op duurzame wijze een economisch doel
nastreven;
— posséder la personnalité juridique depuis trois
ans au moins.
— minstens reeds drie jaar de rechtspersoonlijkheid bezitten.
Une telle association devra également prouver que
son activité effective correspond bien à l’objet social
qu’elle s’est fixé et que cette activité est en relation avec
l’intérêt collectif dont elle vise la protection via l’action
en réparation collective.
Dergelijke vereniging zal moeten aantonen dat ze
ook een werkelijke activiteit heeft overeenkomstig het
maatschappelijk doel en dat aansluit bij het belang dat
ze wil verdedigen doorheen een rechtsvordering tot
collectief herstel.
Le juge évaluera, au cas par cas, si ces associations
réunissent bien les qualités nécessaires pour agir en
qualité de représentant de groupe.
Het is de rechter die, geval per geval, zal oordelen
of deze verenigingen de nodige kwaliteiten hebben om
als groepsvertegenwoordiger op te treden.
Enfin le Service public autonome visé à l’article XVI.
du présent Code peut également agir en qualité de
représentant de groupe mais uniquement au cours de
la phase de négociation d’un accord amiable. Cela doit
se concilier avec ses autres missions de médiation dans
le cadre de dossiers individuels où il intervient entre un
consommateur et une entreprise. Lorsqu’il intervient
dans le cadre d’une procédure de type collectif, son
intervention dépasse l’intervention de type individuelle.
Dans ce cas, il va représenter un groupe de consommateurs inconnus pour lesquels (dans la majorité des
cas) il n’est pas intervenu, à titre individuel. Si la phase
de négociation ne permet pas d’aboutir à un accord,
la phase contentieuse doit être poursuivie par un autre
représentant de groupe.
Ook de autonome openbare dienst als bedoeld in
artikel XVI. 5 van dit Wetboek ten slotte, kan de hoedanigheid van groepsvertegenwoordiger krijgen, doch
enkel in de onderhandelingsfase. Dit is te verzoenen met
zijn andere taken die zich vooral voordoen in individuele
dossiers waar hij zal pogen te bemiddelen tussen een
individuele consument en een onderneming. Wanneer
hij zal optreden in het kader van een collectieve procedure, overstijgt dit een individuele tussenkomst. In dat
geval zal hij immers een groep onbekende consumenten
vertegenwoordigen voor wie hij (in de meeste gevallen)
nog niet ten individuelen titel is tussengekomen. Indien
de onderhandelingsfase niet leidt tot een akkoord, zal
de procedure ten gronde door een andere groepsvertegenwoordiger dienen te worden verdergezet.
À côté des qualités qu’ils doivent réunir en général,
chaque représentant de groupe qui se présente,, auprès
du juge en vue d’introduire une action en réparation collective doit être jugé, in concreto, adéquat par ce dernier.
En effet, ce n’est pas parce qu’un sujet de droit réunit les
qualités pour introduire une action en réparation collective qu’il sera, par définition, un représentant de groupe
adéquat. Dans le cadre d’une procédure en réparation
collective, les membres du groupe n’apparaissent pas
à la procédure en qualité de partie et ne donnent pas
non plus de mandat expresse au représentant. Et pourtant, il seront bien liés par le résultat (positif ou négatif)
obtenu suite à la procédure initiée par le représentant
Naast het hebben van de hoedanigheid, dient elke
groepsvertegenwoordiger die zich voor de rechter aanbiedt om een rechtsvordering tot collectief herstel in te
stellen, door deze laatste ook in concreto geschikt te
worden bevonden. Het is niet omdat een rechtssubject
hoedanigheid heeft om een rechtsvordering tot collectief herstel in te stellen dat hij of zij per definitie een
geschikte groepsvertegenwoordiger is. Bij een rechtsvordering tot collectief herstel treden de groepsleden
niet op als procespartij, noch geven zij een uitdrukkelijk
mandaat aan de groepsvertegenwoordiger. Aan de
andere kant zullen zij wel gebonden zijn door de (positieve of negatieve) uitspraak van de door de groeps- en
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
27
de groupe. Cette conséquence notable justifie qu’une
attention particulière soit consacrée au caractère adéquat de la représentation du groupe dès lors que les
membres du groupe sont absents (de la procédure)
et que pour défendre leurs droits matériels au fond, ils
dépendent intégralement du représentant de groupe.
Du fait que le représentant de groupe joue un rôle clé
dans la décision d’introduire ou pas une action, le critère
du caractère adéquat de la représentation est également important pour le défendeur qui doit être protégé
des actions trop légères. Ce critère d’adéquation est
également déterminant dans l’hypothèse où plusieurs
candidats à la représentation se présentent (S. VOET,
“Een Belgische vertegenwoordigende collectieve
rechtsvordering”, Antwerpen- Cambridge, Intersentia,
2012, nr. 141). Lorsque, à la suite d’un préjudice collectif, plusieurs candidats se présentent en qualité de
représentant de groupe, le juge va évaluer sur base
d’une analyse lequel des candidats est le plus adéquat
pour représenter le groupe. Il ne peut être question de
trancher sur base du critère “fi rst come, fi rst serve”.
procesvertegenwoordiger nagestreefde rechtspleging.
Dit verstrekkende gevolg brengt met zich mee dat de
geschiktheid van die laatste van primordiaal belang is
voor de afwezige groepsleden, die voor wat betreft het
afdwingen van hun materieelrechtelijke aanspraken
immers volledig zijn aangewezen op de groepsvertegenwoordiger. Die geschiktheid is evenzeer belangrijk voor
de verweerder die als gevolg van de sluiswachterfunctie
die de groeps- en procesvertegenwoordiger uitoefenen,
tegen lichtzinnige vorderingen moet worden beschermd.
Die geschiktheidsvoorwaarde is ook van belang indien
zich verschillende potentiële groepsvertegenwoordigers
aanbieden (S. VOET, “Een Belgische vertegenwoordigende collectieve rechtsvordering”, AntwerpenCambridge, Intersentia, 2012, nr. 141). Wanneer zich
naar aanleiding van een collectieveschademeerdere
kandidaten aanbieden als groepsvertegenwoordiger,
zal de rechter op basis van het geschiktheidsonderzoek
nagaan welke kandidaat het meest geschikt is om de
groep te vertegenwoordigen. Er kan geen “fi rst come,
fi rst serve” principe” zijn.
Article XVII. 40. Le représentant du groupe doit satisfaire aux conditions de l’article XVII. 39. tout au long
de la procédure. S’il n’y satisfait plus, le juge pourra
décider de mettre fin à sa mission, avant l’exécution
entière de l’obligation de réparation et de le remplacer.
Le groupe est lié par les actes accomplis en son nom
par le représentant qui est par la suite remplacé.
Artikel XVII. 40. De groepsvertegenwoordiger moet
de hele procedure lang voldoen aan de voorwaarden
van artikel XVII. 39. Als hij er niet meer aan voldoet,
kan de rechter beslissen om zijn opdracht te beëindigen
vóór de volledige uitvoering van de herstelverplichting
en om hem te vervangen. De groep is gebonden door
de daden die in haar naam worden gesteld door een
vertegenwoordiger die later wordt vervangen.
Lorsque la représentation du groupe a été assurée
par le service public autonome visé à l’article XVI.5 du
présent Code et qu’aucun accord de réparation collective n’a été homologué par le juge, ledit service de
médiation est remplacé pour la suite de la procédure
dans les mêmes conditions.
Wanneer de autonome openbare dienst als bedoeld
in artikel XVI. 5 van dit boek de groep vertegenwoordigt
en er geen akkoord inzake collectief herstel door de
rechter is gehomologeerd, wordt deze ombudsdienst
in de verdere procedure onder dezelfde voorwaarden
vervangen.
Artikel XVII. 41. La représentation prend fin lorsque
le juge constate à l’audience de clôture que le préjudice
collectif a été intégralement réparé ou lorsqu’il autorise
le désistement d’instance. Le délai de prescription relatif
à sa responsabilité professionnelle commence à courir
à la date de publication de la décision de clôture conformément à l’article XVII. 63 ou à la date où l’accord est
donné par le juge en application de l’article XVII. 65.
Artikel XVII. 41. De vertegenwoordiging eindigt wanneer de rechter in de eindzitting vaststelt dat de collectieve schade volledig hersteld werd of wanneer hij de
afstand van het geding toestaat. De verjaringstermijn betreffende zijn beroepsaansprakelijkheid begint te lopen
op de datum van bekendmaking van de eindbeslissing
conform artikel XVII. 63 of van het akkoord verleend door
de rechter in toepassing van artikel XVII. 65.
Article XVII. 42. Cet article détermine les informations que les requêtes introductives d’une action en
réparation collective doivent contenir. Deux types de
requête peuvent être introduites, la requête introduite
de manière unilatérale par le représentant de groupe
contre une entreprise (article XVII. 42, § 1er) et la requête
conjointement introduite par un représentant de groupe
et une entreprise en vue de faire homologuer un accord
préalable en réparation collective (article XVII. 42, § 2).
Artikel XVII. 42. Dit artikel bepaalt de inlichtingen die
het inleidend verzoekschrift voor een rechtsvordering tot
collectief herstel moet bevatten. Er kunnen twee soorten
verzoekschriften worden ingediend, het verzoekschrift
eenzijdig ingediend doorde groepsvertegenwoordiger
tegen een onderneming (artikel XVII. 42, § 1) en het
verzoekschrift dat gezamenlijk wordt ingediend door
een groepsvertegenwoordiger en een onderneming
met het oog op de homologatie van een voorafgaand
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
28
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
La première introduit une action en réparation collective
soumise à une phase de négociation obligatoire entre
les parties. À défaut d’accord homologué, la procédure
entre en phase contentieuse et le juge se prononce sur
le fond de l’action. La seconde introduit une procédure
d’homologation d’un accord préalablement négocié.
La requête conjointe doit répondre aux exigences de
l’article XVII. 36 et être accompagnée d’un accord qui,
mutatis mutandis, contient les mêmes éléments qu’un
accord homologué suite à une requête introduite de
manière unilatérale (article XVII. 45, § 3). En cas de
non-homologation, la procédure n’est pas continuée
par le juge. Le législateur souhaite favoriser la voie de la
négociation amiable tout en veillant à ce que les intérêts
des consommateurs soient préservés.
akkoord inzake collectief herstel (artikel XVII. 42, § 2).
Het eerste leidt een rechtsvordering tot collectief herstel
in dat onderworpen is aan een verplichte onderhandelingsfase onder de partijen. Bij ontstentenis van een
gehomologeerd akkoord, gaat de procedure de geschilfase in en spreekt de rechter zich ten gronde uit over
de rechtsvordering. Het tweede leidt een procedure in
tot homologatie van een voorafgaandelijk onderhandeld
akkoord. Het gezamenlijke verzoekschrift moet voldoen
aan de vereisten van artikel XVII. 36 en vergezeld gaan
van een akkoord dat mutatis mutandis dezelfde elementen bevat als een gehomologeerd akkoord ingevolge
een eenzijdig ingediend verzoekschrift (artikel XVII.
45, § 3). Ingeval van niet-homologatie zet de rechter de
procedure niet voort. De wetgever wenst de minnelijke
onderhandeling te begunstigen en er tegelijk voor te
zorgen dat de belangen van de consumenten worden
gevrijwaard.
L’accord joint à la requête satisfait aux exigences de
l’article XVII. 45, § 3 à l’exclusion du point 1° relatif à
la mention de la décision de recevabilité. Dans le cas
d’un accord introduit par requête conjointe, ce sont les
parties qui déterminent le système d’option applicable
à la réparation du dommage (et non pas le juge qui le
fait dans l’autre hypothèse, dans le cadre de sa décision
sur la recevabilité). Il n’est en effet pas concevable que
les parties présentent un accord préexistant sans avoir
elles-mêmes pu déterminer le système d’option qu’elles
souhaitent appliquer. Elles déterminent également les
délais relatifs à l’exercice de ces options.
Het bij het verzoekschrift gevoegde akkoord voldoet
aan de vereisten van artikel XVII. 45, § 3 behalve van
punt 1° inzake de vermelding van de ontvankelijkheidsbeslissing. In het geval van een bij gezamenlijk verzoekschrift ingediend akkoord bepalen de partijen het
optiesysteem dat van toepassing is voor het herstel van
de schade (en niet de rechter, die dit doet in de andere
hypothese, in het kader van zijn ontvankelijkheidsbeslissing). Men kan zich inderdaad niet voorstellen dat
de partijen een vooraf bestaand akkoord voorleggen
zonder dat ze zelf het optiesysteem dat ze wensen toe
te passen hebben kunnen vaststellen. Ze bepalen ook
de termijnen voor de uitoefening van die opties.
En réponse à la remarque du Conseil d’État (n° 25), il
est explicité que les règles applicables à la recevabilité
et à l’homologation s’appliquent mutatis mutandis à cet
accord. Le point de départ du délai pour l’exercice du
droit d’option sera la publication de l’accord homologué
au Moniteur belge (application de l’article XVII. 50, § 4)
et aura les mêmes effets. En cas d’application du système d’option d’exclusion, le délai laissé aux membres
du groupe pour manifester leur volonté de réparation
devra également être prévu dans l’accord.
In antwoord op de opmerking van de Raad van State
(randnr. 25) weze verduidelijkt dat de regels die gelden
voor de ontvankelijkheid en de homologatie mutatis
mutandis gelden voor dit akkoord. Het vertrekpunt
van de termijn voor uitoefening van het optierecht zal
de bekendmaking van het gehomologeerd akkoord in
het Belgisch Staatsblad zijn (toepassing van artikel
XVII.50, § 4) en zal dezelfde gevolgen sorteren. Bij de
toepassing van het optiesysteem met exclusie, zal de
termijn die aan de groepsleden wordt gelaten om hun
wil kenbaar te maken, eveneens in het akkoord moeten
worden voorzien.
Les conditions visées aux paragraphes 1er et 2 sont
complémentaires à celles déjà prévues à l ’article
1034bis et suivants du Code judiciaire. Si la requête
est incomplète, le juge invite le requérant à la compléter
dans les huit jours. À défaut, la requête sera réputée non
introduite. Le juge ne se prononce que sur base d’une
requête complétée.
De voorwaarden bepaald in de eerste en tweede
paragraaf, vullen de voorwaarden aan die reeds zijn bepaald in artikel 1034bis en volgende van het Gerechtelijk
Wetboek. Wanneer het verzoekschrift onvolledig is,
vraagt de rechter de eiser om het binnen de acht dagen
te vervolledigen. Gebeurt dit niet, dan er wettelijk geacht
dat er geen verzoek werd ingediend. De rechter doet
enkel uitspraak op basis van een volledig verzoekschrift.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
29
Article XVII. 43. Cet article détermine le délai dans
lequel le juge rend sa décision sur la recevabilité de
l’action en réparation collective ainsi que les éléments
que cette décision doit contenir.
Artikel XVII. 43. Dit artikel bepaalt de termijn waarbinnen de rechter zijn beslissing velt over de ontvankelijkheid van de rechtsvordering tot collectief herstel, alsook
de elementen die deze beslissing moet bevatten.
Sauf si l’action vise la réparation d’un préjudice corporel ou moral, le juge choisit d’appliquer un système
d’option d’inclusion (opt-in) ou d’exclusion (opt-out).
De cette façon, la souplesse nécessaire est préservée,
les deux systèmes coexistent, (tout comme dans les
systèmes danois, néerlandais et norvégiens) et le juge
choisi lequel appliquer. Mis à part pour les préjudices
corporels et moraux, où il a choisi d’imposer l’option
d’inclusion, un choix opéré une fois pour toute par le
législateur pour un système ou l’autre ne permet pas
nécessairement de répondre adéquatement à tous les
cas de figure susceptibles de se présenter.
Behalve wanneer de rechtsvordering het herstel
van lichamelijke of morele schade beoogt, kiest de
rechter ervoor een optiesysteem met inclusie (opt-in) of
met exclusie (opt-out) toe te passen. Op deze manier
wordt voorzien in de nodige soepelheid, nl. door beide
systemen naast mekaar te laten bestaan (zoals in
Denemarken, Nederland, en Noorwegen) en de keuze
aan de rechter te laten. Behalve voor lichamelijke en
morele schade, waar de wetgever ervoor heeft gekozen een inclusieoptie op te leggen, biedt een wettelijk
vastgelegde keuze voor een van de twee systemen
niet noodzakelijk een gepast antwoord in alle concrete
omstandigheden die zich kunnen aandienen.
Les parties motiveront leur préférence pour un système ou l’autre dans la requête en réparation collective
pour ce qui est du représentant et dans sa réponse pour
ce qui est du défendeur.
De partijen moeten hun voorkeur voor het ene of het
andere systeem motiveren in het verzoekschrift tot collectief herstel, wat de vertegenwoordiger betreft, en in
het antwoord, wat de verweerder betreft.
Pour faire son choix, le juge s’appuiera sur les faits et
motifs invoqués par les parties ainsi que sur sa connaissance du marché. La nature du préjudice subi par les
membres du groupe va constituer un élément décisif.
En cas de préjudice diffus (constitué d’un ensemble
de préjudices de faible valeur pour les consommateurs
à titre individuel mais subi par de nombreux consommateurs), aucun consommateur ne va prendre la peine
d’adhérer au groupe, en ce cas, l’option d’exclusion est
à recommander.
De rechter baseert zich bij het maken van zijn keuze
op de feiten en beweegredenen aangevoerd door de
partijen, alsook op zijn marktkennis. De aard van de
schade die door de groepsleden wordt geleden zal
daarbij een doorslaggevend element zijn. In geval van
strooischade (dit is schade van een geringe waarde voor
de individuele consument maar die door vele consumenten wordt geleden) zal geen enkele consument de
moeite doen om tot een groep toe te treden, en, in dat
geval, is het optiesysteem met exclusie aangewezen.
L’avantage manifeste du système d’opt-out est qu’il
offre une réponse à l’ignorance ou l’apathie du consommateur lésé en termes de démarche judiciaire. Nul
besoin qu’il notifie son option pour que le juge puisse
estimer son dommage, aussi minime soit-il à l’échelle
individuelle. Si l’entreprise a enfreint la loi ou violé un
contrat et que se faisant, elle a causé un dommage, le
juge évalue le dommage causé. Il l’évalue sur base du
nombre connu ou estimé de consommateurs lésés sans
qu’ils ne doivent se signaler au préalable.
Het onmiskenbare voordeel van het opt-out systeem
is dat het een antwoord biedt op de onwetendheid of de
apathie van de benadeelde consument in termen van
gerechtelijke stappen. Hij hoeft geenszins zijn optie
te kennen te geven opdat de rechter zijn schade zou
kunnen ramen, hoe klein die op individuele schaal ook
is. Als de onderneming de wet heeft overtreden of een
overeenkomst heeft geschonden en daardoor schade
heeft veroorzaakt, beoordeelt de rechter de door haar
veroorzaakte schade. Hij doet dit op basis van het gekende of geschatte aantal benadeelde consumenten
zonder dat die zich op voorhand kenbaar moeten maken.
L’avantage, cette fois pour l’entreprise, est que
l’accord ou la décision sur le fond seront opposables à
tous les membres du groupe quel que soit l’issue de la
procédure. Ceci garantit une sécurité juridique étendue
et évite la multiplication des recours.
Het voordeel, ditmaal voor de onderneming bestaat erin dat het akkoord of de beslissing ten gronde
tegenstelbaar is aan alle groepsleden, ongeacht het
resultaat van de procedure. Hierdoor wordt een grote
rechtszekerheid gegarandeerd en een veelheid aan
procedures vermeden.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
30
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Un inconvénient du système d’exclusion est que ce
n’est qu’à la fin de la procédure, c’est-à-dire après que
l’accord soit homologué ou que la décision sur le fonds
est rendue, que le nombre et l’identité des consommateurs membres du groupe seront déterminables.
Een nadeel van het systeem met exclusie bestaat erin
dat pas aan het einde van de procedure, nl. wanneer het
akkoord is gehomologeerd of de beslissing ten gronde
is geveld, het aantal consumenten groepsleden en de
identiteit ervan kunnen worden vastgesteld.
Dès lors, rares sont les procédures de réparation collectives existantes en Europe qui proposent un modèle
d’opt-out pur et simple. La Commission européenne
dans sa récente Recommandation (2013, op.cit.)
conseille aux États membres d’appliquer un système
d’option d’inclusion dans l’hypothèse d’une procédure
à champ d’application générale mais admet tout à fait
l’option d’exclusion dès lors qu’elle est valablement
motivée. Le présent projet introduit une procédure en
réparation collective dans un secteur particulier, celui
des litiges de consommation. Or, dans ce domaine l’approche “opt-out” est bien souvent le système de composition du groupe le plus adapté et efficace (S. VOET,
l.c. p. 693 et s.; “Opt-out is hardly an option. It probably
is a necessity”, W. EYSKENS & N. KALUMA (Allan &
Overy), “Opt-out is Hardly an Option”, The International
Comparative Legal Guide to Class & Group Actions,
2012, p. 17). Au stade de la liquidation du dommage,
la qualité de consommateur qui est impliqué dans une
procédure de réparation collective sera souvent aisée
à démontrer (ticket d’achat, carte de fidélité, liste des
clients de l’entreprise, e. a.). Il faut ajouter, pour rassurer
sur les dérives possibles liées à un système d’opt-out
que la procédure belge établit des garde-fou efficaces
via les exigences de recevabilité additionnelles que le
juge applique et la représentation attitrée. Ces conditions assurent le sérieux de l’action ainsi que la qualité
de la représentation.
De collectieve herstelprocedures in Europa waarbij een zuiver model wordt voorgesteld zijn bijgevolg
zeldzaam. In haar recente Aanbeveling (2013, op. cit.)
raadt de Europese Commissie de lidstaten aan een
opt-in systeem toe te passen in de hypothese van een
procedure met een algemeen toepassingsgebied, maar
aanvaardt ze ook onverkort het opt-out systeem mits dit
voldoende gemotiveerd is. Dit ontwerp stelt een procedure tot collectief herstel in in een specifiek domein, dat
van de consumentengeschillen. Welnu, in dat domein
is de opt-outbenadering heel vaak het meest geschikte
en efficiënte systeem voor de groepssamenstelling (S.
VOET, l.c., p. 693 e.v.; “Opt-out is hardly an option. It
probably is a necessity”, W. EYSKENS & N. KALUMA
(Allan & Overy), “Opt-out is Hardly an Option”, The
International Comparative Legal Guide to Class & Group
Actions, 2012, p. 17). In het stadium van de afwikkeling
van de schade zal de hoedanigheid van consument die
is betrokken bij de rechtsvordering tot collectief herstel,
meestal vlot kunnen worden aangetoond (aankoopticket, klantenkaart, klantenbestand van de onderneming,
e.a.), Wat de eventuele misbruiken betreft, verbonden
aan een opt-outsysteem, kan ter geruststelling worden
vermeld dat de Belgische procedure voorziet in een efficiënt beschermingssysteem door de rechter, gebonden
aan aanvullende ontvankelijkheidsvereisten en toegewezen vertegenwoordiging. Deze eisen verzekeren de
geloofwaardigheid van de rechtsvordering alsook de
hoedanigheid van de vertegenwoordiging.
Il convient par ailleurs de souligner qu’un système
d’opt-out est bel et bien conciliable avec l’art. 6 de la
CEDH. À cet égard, il peut être renvoyé à S. VOET, o.c.,
288-290, n°. 241, notamment au passage cité extrait de
la décision du 25 janvier 2007 de la Cour d’Amsterdam.
Overigens dient te worden benadrukt dat een
opt- out systeem wel degelijk te verzoenen is met
art. 6 EVRM. Ter zake kan worden gerefereerd aan
S. VOET, o.c., 288-290, nr. 241, en in het bijzonder de
aldaar geciteerde passage uit de uitspraak van 25 januari 2007 van het Gerechtshof te Amsterdam.
Le juge préférera le système d’option d’inclusion
(opt-in) lorsqu’il sera presque impossible d’estimer
même approximativement le nombre de membres qui
composeront le groupe (il pourra dès lors paraître souhaitable que les personnes lésées se manifestent) ou
encore dans le cas où la nature du dommage nécessite
l’intervention active des personnes lésées pour son
établissement et son évaluation. La présente loi impose
d’ailleurs au juge cette méthode de composition du
groupe en cas de préjudice corporel ou moral. Aussi
dans d’autres hypothèses, telles qu’une atteinte à la
vie privée, il pourrait estimer que l’option d’inclusion
est préférable.
De rechter zal opteren voor het optiesysteem met
inclusie (opt-in), als het bijna onmogelijk is, zelfs maar
bij benadering het aantal leden in te schatten, waaruit
de groep zal bestaan (het kan het dan ook wenselijk
zijn dat de benadeelde personen zich kenbaar maken),
of nog, indien de aard van de schade een actieve tussenkomst vereist van de benadeelde personen voor de
vaststelling en de raming ervan. Deze wet legt trouwens
die methode van samenstelling van de groep aan de
rechter op ingeval van morele of lichamelijke schade.
Ook in andere hypothesen, zoals een aantasting van
de privacy, zou hij kunnen oordelen dat de inclusieoptie
te verkiezen is.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
31
Le choix opéré par le juge doit être expressément
motivé dans la décision de recevabilité.
De keuze die de rechter zal maken moet uitdrukkelijk
worden gemotiveerd in de ontvankelijkheidsbeslissing.
L’article XVII. 43, § 2, précise les informations que la
décision de recevabilité doit mentionner.
Artikel XVII. 43, § 2, preciseert welke gegevens de
ontvankelijkheidsbeslissing moet vermelden.
À ce stade, l’évaluation du nombre de membres du
groupe est indicative. La démarche est nécessaire à la
détermination du système d’option adéquat et permet
aux parties d’évaluer le dommage globale de manière
approximative.
In die fase is de schatting van het aantal groepsleden indicatief. Die methode is noodzakelijk om na te
gaan welk optiesysteem geschikt is en om de partijen
in staat te stellen de globale schade bij benadering in
te schatten.
Il en va de même pour la description des catégories:
des éléments nécessitant de nouvelles catégorisations
peuvent apparaître en cours de procédure. La catégorisation pourrait, par exemple, servir à répartir les
membres selon la date à laquelle est né leur droit, une
telle répartition pouvant être requise pour des questions
de prescription. Le juge pourrait, conformément au droit
commun, ordonner une expertise avant dire droit afin
de catégoriser les membres. La catégorisation définitive
des membres sera opérée par l’accord homologué ou
par la décision du juge sur le fond.
Hetzelfde geldt voor de beschrijving van de categorieën: in de loop van de procedure kunnen elementen
opduiken, die een nieuwe onderverdeling vergen. Het
onderverdelen in categorieën kan bijvoorbeeld dienen
om de leden te klasseren volgens de datum waarop
hun recht ontstond; dergelijke indeling kan nodig zijn
voor vragen in verband met de verjaring. De rechter
kan, overeenkomstig het gemene recht, een expertise
bevelen alvorens recht te spreken, om de leden te categoriseren. De definitieve onderverdeling van de leden
wordt bepaald door het gehomologeerde akkoord of
de beslissing die door de rechter wordt uitgesproken
ten gronde.
Le délai laissé aux consommateurs pour exercer leur
option prent fin avant que le résultat de la négociation ne
soit connu. Cette règle vise à éviter que les consommateurs choisissent d’exercer leur option en fonction des
résultats de la négociation. Le point 7° de cette disposition vise à éviter des comportements de pure opportunité et incite les consommateurs qui s’estiment lésés
à prendre part à la procédure en réparation collective.
De termijn die wordt toegekend aan de consumenten
voor de uitoefening van hun optierecht, eindigt alvorens
het resultaat van de onderhandelingen over een akkoord
te kennen. Op die manier wordt vermeden dat consumenten hun optie uitoefenen in functie van de resultaten
van de onderhandeling. Punt 7° van deze bepaling wil
puur opportunistisch gedrag tegengaan en de consument die zich benadeeld voelt, aanzetten om deel te
nemen aan de collectieve rechtsvorderingsprocedure.
En prévoyant que la décision de recevabilité est
intégralement publiée au Moniteur belge et sur le site
Internet du SPF. Economie, une diffusion large de la
décision de recevabilité est visée. En outre, le juge
peut encore estimer que des mesures additionnelles
de publicité sont nécessaires. Il pourrait s’agir d’une
lettre à adresser à la clientèle de l’entreprise défenderesse, ou d’une annonce dans les grands quotidiens
du pays. Le décision de recevabilité est un élément clé
pour assurer le succès de la procédure en réparation
collective. La doctrine relative aux actions collectives
est unanime sur ce point (W. EYSKENS et N. KALUMA,
op. cit., J.T., 2008, p. 487 et B. ALLEMEERSCH en
M. PIERS, “Class action — Eenvoudiger rechtstoegang
voor de consument?”, D.C.C.R., 2008, n°79, p. 19). Il est
important que les consommateurs potentiellement lésés
soient informés qu’une action en réparation collective a
été déclarée recevable afin qu’ils puissent faire usage
de leur droit d’option en connaissance de cause. Cette
Door te voorzien dat de ontvankelijkheidsbeslissing integraal wordt bekendgemaakt in het Belgisch
Staatsblad en op de website van de FOD Economie,
wordt een ruime verspreiding van de ontvankelijkheidsbeslissing ondersteund. Toch kan de rechter nog
beslissen tot aanvullende maatregelen van bekendmaking. Het zou bijvoorbeeld kunnen gaan om een
brief aan de klanten van de verwerende onderneming,
of om een advertentie in de grote dagbladen van het
land. De ontvankelijkheidsbeslissing is immers een
sleutelelement voor het welslagen van de procedure
tot collectief schadeherstel. Op dit punt is de rechtsleer inzake collectieve rechtsvorderingen unaniem
(W. EYSKENS en N. KALUMA, op. cit., J.T., 2008, p.
487 en B. ALLEMEERSCH en M. PIERS, “Class action
— Eenvoudiger rechtstoegang voor de consument?”,
D.C.C.R., 2008, nr. 79, p. 19). Het is belangrijk dat consumenten, die mogelijks schade hebben geleden, ervan
worden ingelicht, dat een rechtsvordering tot collectief
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
32
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
publicité doit donc être réalisée avec des moyens effectifs et non pas de pure forme.
herstel ontvankelijk werd verklaard, zodat ze met kennis
van zaken gebruik kunnen maken van hun optierecht.
Le Roi peut préciser les règles relatives au contenu
et à la forme de la publicité précitée. Des études empiriques montrent en effet que les membres des groupes
ne lisent pas les simples publications relatives à des
actions en réparation collective (S. VOET, o.c., 258-264,
n° 221-223). Il est dès lors extrêmement important d’être
attentif à la forme et au lay-out.
De Koning kan nadere regels bepalen omtrent de
inhoud en de vorm van voornoemde bekendmaking.
Empirisch onderzoek toont immers aan dat groepsleden
de loutere bekendmakingen over rechtsvorderingen tot
collectief herstel, zonder verdere uitleg, niet lezen (S.
VOET, o.c., 258-264, nrs. 221-223). Het is dus van essentieel belang om aandacht te besteden aan de vorm
en lay-out.
Les frais de publicité sont supportés soit par les
parties selon les modalités prévues dans l’accord
homologué (article XVII. 45, § 3, 9°) soit, à défaut, par
la partie qui succombe (article XVII. 54, § 4).
De kosten van bekendmaking worden gedragen, ofwel door de partijen volgens de modaliteiten opgenomen
in het gehomologeerde akkoord (artikel XVII. 45, § 3,
9°), ofwel, bij gebrek daaraan, door de verliezende partij
(artikel XVII. 54, § 4).
Le dernier paragraphe de l’ article XVII. 43 précise
que les délais d’option et de négociation courent à dater
de la publication au Moniteur belge. Le groupe est définitivement composé à l’expiration du délai d’option fixé
par le juge. Les personnes lésées résidant à l’étranger
ne bénéficient donc pas de la prorogation de délai
rendue possible à l’article 55 du Code judiciaire mais
sont tenues au même délai que celles qui résident en
Belgique. À l’écoulement de ce délai, un membre ne
peut plus sortir du groupe, sauf transaction individuelle,
mode alternatif amiable de résolution des conflits,
désistement d’action (conformément à l’article 821 du
Code judiciaire) ou, exceptionnellement, s’il prouve,
dans le cadre d’un système d’option d’exclusion, qu’il
n’a raisonnablement pas pu prendre connaissance de
la décision de recevabilité (article XVII. 49, § 4 et XVII.
54, § 5).
De laatste paragraaf van artikel XVII. 43 verduidelijkt
dat de optie- en onderhandelingstermijnen aanvangen
de dag na de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad.
De groep is definitief samengesteld bij het verstrijken
van de optietermijn vastgesteld door de rechter. De
benadeelde personen die in het buitenland verblijven
genieten dus niet van de verlenging van de termijn,
mogelijk gemaakt in artikel 55 van het Gerechtelijk
Wetboek, maar moeten dezelfde termijn in acht nemen
als de personen die in België verblijven. Na die termijn
kan een groepslid niet meer uit de groep stappen,
behalve door een individuele overeenkomst, door een
minnelijke alternatieve geschillenbeslechting (overeenkomstig artikel 821 van het Ger.Wetboek) of, uitzonderlijk, bij een optiesysteem met exclusie, indien hij bewijst
dat hij redelijkerwijze geen kennis heeft kunnen nemen
van de ontvankelijkheidsbeslissing (artikel XVII. 49,
§ 4 en XVII. 54, § 5).
Article XVII. 44. Cet article organise la procédure
d’homologation d’un accord soumis au juge par requête
conjointe en application de l’article XVII. 42, § 2. Dans
son ordonnance de refus ou d’octroi d’homologation,
le juge statue en même temps, sur la recevabilité de
l’action (conditions de l’article XVII. 36) et sur l’accord
à homologuer. Compte tenu du nombre d’éléments à
apprécier un délai de deux mois lui est laissé.
Artikel XVII. 44. Dit artikel regelt de procedure voor
de homologatie van een akkoord dat aan de rechter
bij gezamenlijk verzoekschrift wordt voorgelegd met
toepassing van artikel XVII. 42, § 2. In zijn beschikking
tot weigering of toekenning van de homologatie doet de
rechter tegelijkertijd uitspraak over de ontvankelijkheid
van de rechtsvordering (voorwaarden van artikel XVII.
36) en over het te homologeren akkoord. Gelet op het
aantal te beoordelen elementen wordt hem een termijn
van twee maanden gelaten.
Il refusera l’homologation si les conditions de l’article
XVII. 36 ne sont pas réunies.
Hij zal de homologatie weigeren indien de voorwaarden van artikel XVII. 36 niet vervuld zijn.
La suite de la procédure se déroule, mutatis mutandis,
comme la procédure d’homologation sur base d’une
requête introduite de manière unilatérale (article XVII.
42, § 1er).
De verdere procedure verloopt mutatis mutandis op
dezelfde manier als de homologatieprocedure op basis
van een eenzijdig ingediend verzoekschrift (artikel XVII.
42, § 1).
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
33
Par comparaison à la procédure introduite par requête
de manière unilatérale, il est à noter, dans la procédure
introduite par requête conjointe sur base de l’article
XVII. 42, § 2, que lors de l’examen de l’accord amiable
préalable, le juge n’a pas à se prononcer sur le système
d’option ni sur le délai laissé aux consommateurs pour
exercer leur droit d’option. Ce sont les parties qui en
conviennent dans l’accord.
Bij vergelijking met de procedure ingeleid op eenzijdig
verzoekschrift, valt op te merken dat de rechter, wanneer
hij in een procedure ingeleid op gezamenlijk verzoekschrift op grond van artikel XVII. 42, § 2, een vooraf
afgesloten minnelijk akkoord onderzoekt, zich niet heeft
uit te spreken over het overeengekomen optiesysteem of
over de termijn die aan de consumenten wordt gelaten
om hun optierecht uit te oefenen. Het zijn de partijen die
dit hieromtrent overeenkomen in het akkoord afspreken.
Vu que les articles XVII. 49 à XVII. 51 sont applicables par analogie, comme indiqué à l’article XVII.44,
§ 3, le juge peut également refuser l’homologation sur
base d’autres motifs que le fait que les conditions de
recevabilité ne sont pas réunies, soit celles prévues
à l’article XVII.49, § 2 (voir remarque à ce sujet dans
l’avis de Conseil d’État, n° 25). Si l’accord soumis sur
requête conjointe ne contient pas tous les éléments
visés à l’article XVII. 45 § 3, 2° à 13°, le juge le renvoie
aux parties afin qu’elle le complète, en précisant les
éléments à compléter. Le juge homologue l’accord complet ou complété, sauf si un des cas visé à l’article XVII.
49, § 2, se produit. Si l’accord n’est pas homologué, la
procédure en réparation collective prend fin.
Aangezien de artikelen XVII. 49 tot XVII. 51 van
overeenkomstige toepassing zijn, zoals bepaald in
artikel XVII.44, § 3, kan de rechter de homologatie
ook weigeren op andere gronden dan het niet vervuld
zijn van de ontvankelijkheidsvoorwaarden, met name
deze aangehaald in artikel XVII.49, § 2 (zie opmerking
in randnr. 25 van het advies van de Raad van State).
Wanneer het akkoord dat via gezamenlijk verzoekschrift
wordt voorgelegd niet alle elementen bevat die zijn
opgesomd in artikel XVII. 45, § 3, 2° tot 13°, zendt de
rechter het terug naar de partijen voor vervollediging,
met precisering van de elementen die aan te vullen
zijn. De rechter homologeert het volledige of vervolledigde akkoord, tenzij er een van de situaties voorzien
in artikel XVII. 49, § 2, voordoet. Wordt het akkoord niet
gehomologeerd, dan neemt de procedure tot collectief
herstel een einde.
Article XVII. 45. Dès que la requête introduite sur
base de l’article XVII. 42, § 1er a été déclarée recevable,
s’ouvre une phase obligatoire de négociation. Celle-ci
se déroulera dans le délai fixé par le juge qui ne pourra
être inférieur à 3 mois et supérieur à 6 mois. Le législateur entend clairement favoriser une solution amiable
encadrée par la décision de recevabilité.
Artikel XVII. 45. Zodra het op basis van artikel XVII.
42, § 1 ingediende verzoekschrift ontvankelijk is verklaard, start een verplichte onderhandelingsfase. Die
onderhandelingen verlopen binnen de termijn bepaald
door de rechter, die niet korter mag zijn dan 3 maanden
en niet langer dan 6 maanden. De wetgever wil hier
duidelijk voorrang geven aan een minnelijke oplossing,
omkaderd door de ontvankelijkheidsbeslissing.
Le paragraphe 2 énumère les éléments que l’accord doit contenir pour bénéficier de l’homologation
par le juge.
Paragraaf 2 somt de elementen op die in het akkoord
moeten vervat zijn, om te kunnen genieten van de homologatie door de rechter.
La référence à la décision de recevabilité implique
une obligation de renvoi et non la reproduction de
la décision.
De verwijzing naar de ontvankelijkheidsbeslissing
betreft een gewone verwijzing en geen kopie van de
beslissing.
La description du groupe comprend une estimation
aussi précise que possible du nombre de membres.
Dans l’hypothèse d’un système d’option d’exclusion,
cela peut s’avérer plus difficile, mais l’accord ne devrait
en principe pas être remis en question s’il s’avère par
la suite que l’estimation ne correspond pas à la réalité.
Les parties pourront toutefois, dans la détermination
des modalités de calcul du dommage, prévoir que le
calcul sera adapté s’il apparaît que le groupe n’a pas
été évalué de manière suffisamment précise.
De beschrijving van de groep omvat ook een zo
precies mogelijke raming van het aantal groepsleden.
In het geval van een optiesysteem met exclusie, kan
dit heel wat moeilijker zijn, maar het akkoord zal niet
opnieuw ter discussie moeten gesteld worden wanneer
vervolgens blijkt dat de schatting niet overeenstemt met
de realiteit. De partijen kunnen bij het bepalen van de
modaliteiten van de schadeberekening, voorzien dat
de berekening zal worden aangepast wanneer blijkt
dat het aantal groepsleden niet voldoende nauwkeurig
werd ingeschat.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
34
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Les parties s’accordent librement sur, notamment, la
forme de la réparation (celle-ci peut avoir lieu en nature
ou par équivalent), les modalités de calcul du dommage,
le montant de la réparation, ce montant doit être, à tout
le moins, déterminable et les délais de paiement. Le
dommage peut être évalué sur base individualisée (une
somme forfaitaire ou déterminée par consommateur) ou
globale (lorsque l’évaluation sur base individualisée ou
individualisable est impossible alors les parties peuvent
évaluer le dommage en fonction d’autres éléments).
De partijen komen vrij tot een akkoord over onder
meer de vorm van het schadeherstel (in natura of bij
equivalent) en de termijn waarbinnen deze betaald moet
worden, evenals de modaliteiten van de berekening van
de schade, het bedrag van het herstel — dat bedrag
moet op zijn minst vast te stellen zijn- en de desbetreffende betalingstermijnen. De schade kan worden
geraamd op geïndividualiseerde basis (een forfaitair of
welbepaald bedrag per consument) of op globale basis
(wanneer een raming op geïndividualiseerde of individualiseerbare basis onmogelijk is kunnen de partijen de
schade ramen op basis van andere elementen).
En application du point 7°, l’accord fixe un délai
raisonnable aux membres du groupe afin qu’ils s’identifient auprès du greffe. Dans l’hypothèse d’un système
d’option d’exclusion, les membres du groupe ne sont,
en effet, pas encore nommément identifiés.
In toepassing van punt 7° bepaalt het akkoord een
redelijke termijn om de groepsleden voldoende tijd te
geven om zich bij de griffie bekend te maken. Wanneer
het optiesysteem met exclusie van toepassing is, zijn
de leden van de groep immers nog niet nominatief
geïdentificeerd.
L’indemnité (frais d’avocat principalement) due par
le défendeur au représentant du groupe ainsi que les
autres frais inhérents à la procédure doivent également
faire l’objet d’un poste à part entière dans l’accord
conformément au point 8°. Les parties doivent également convenir de la prise en charge des frais inhérents
aux mesures de publicité de la décision de recevabilité
et de la décision d’homologation. L’indemnité et les frais
ne peuvent pas être déduits du montant évalué du dommage à réparer au bénéfice des membres du groupe.
De vergoeding (hoofdzakelijk de advocatenkosten)
die door de verweerder aan de groepsvertegenwoordiger verschuldigd is, alsook de overige procedurekosten,
moeten worden opgenomen in een volwaardige rubriek
van het akkoord conform punt 8°. De partijen moeten
tevens de tenlasteneming van de kosten overeenkomen
die verbonden zijn met de bekendmakingsmaatregelen
van de ontvankelijkheidsbeslissing en van de homologatiebeslissing. De vergoeding en de kosten mogen niet
worden in mindering gebracht van het geschatte bedrag
van schadeherstel ten gunste van de groepsleden.
Rappelons ici l’interdiction du “pacte de quota litis” en
droit judiciaire belge et le principe de non enrichissement
du requérant qui sont également à la base de l’équilibre réalisé par le présent projet de loi. L’indemnité de
procédure et les frais doivent être strictement calculés
sur base des rapports de mission rédigés par le représentant du groupe et selon les modalités déterminées
par le Code judiciaire et le Roi en matière de dépens.
Denken we hier aan het verbod van het ”pactum de
quota litis” in het Belgische recht en aan het principe van
niet verrijking van de verzoeker, die mede aan de grondslag liggen van het evenwicht dat in dit wetsontwerp
wordt nagestreefd. De vergoeding en de kosten moeten
strikt worden berekend op basis van de verslagen opgesteld door de groepsvertegenwoordiger, volgens de
modaliteiten inzake uitgaven en kosten bepaald door
het Gerechtelijk Wetboek en door de Koning.
Les garanties que le débiteur de la réparation doit
fournir en application du point 9° peuvent être diverses
mais elles doivent établir sa solvabilité et partant son
aptitude à exécuter l’accord. Le débiteur ne doit donc
pas nécessairement fournir des suretés personnelles
ou réelles.
De waarborgen die de schuldenaar van het herstel
moet leveren in toepassing van punt 9°, kunnen zeer
verschillend zijn, maar moeten zijn solvabiliteit aantonen
en dus zijn geschiktheid om het akkoord uit te voeren.
De schuldenaar hoeft dus niet noodzakelijk persoonlijke
of zakelijke zekerheden te stellen.
Le point 10° laisse aux parties la faculté de s’accorder sur les modalités de réparation des dommages qui
apparaissent après la conclusion de l’accord. Il va de
soi que la règle vise uniquement les dommages collectifs qui font l’objet du litige, et non ceux dont il n’a pas
été discuté.
Punt 10° laat de partijen de mogelijkheid om overeen
te komen volgens welke methoden de schade wordt
hersteld die zich na het sluiten van het akkoord voordoet. Het spreekt vanzelf dat deze regel enkel de massaschade beoogt die het voorwerp is van het geschil en
niet de schade waarover er nog geen discussie bestond.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
35
Des mesures additionnelles de publicité de l’accord
pourront être prises après son homologation. Elles
peuvent être utiles pour informer de façon adéquate les
consommateurs de l’issue de la procédure de négociation et du délai dont ils disposent pour faire valoir
leur droit individuel à réparation auprès du greffe. Ces
mesures revêtent un intérêt particulier dans le cadre
d’un système d’option d’exclusion.
Aanvullende maatregelen ter bekendmaking van het
akkoord, zullen kunnen worden genomen na homologatie ervan. Ze kunnen nuttig zijn om de consumenten
op een gepaste manier te informeren over het resultaat
van de onderhandelingsprocedure en over de termijn
waarover zij beschikken om hun individueel recht op
herstel bij de griffie te doen gelden. Deze maatregelen
zijn van bijzonder belang in het kader van een optiesysteem met exclusie.
Article XVII. 46. Lorsque la phase de négociation
aboutit à un résultat positif, les parties concluent un
accord en réparation collective. Il est dès lors logique
qu’il ne puisse être question d’établir une faute ou
une responsabilité dans le chef du professionnel. Ceci
devrait d’ailleurs encourager le professionnel à conclure
un accord amiable.
Artikel XVII. 46. Wanneer de onderhandelingsfase tot
een positief resultaat leidt, sluiten de partijen een overeenkomst tot collectief herstel. Het is dan ook logisch
dat er geen sprake is van schuld of aansprakelijkheid,
wat mogelijks de onderneming die in dergelijke onderhandelingen is betrokken, zal stimuleren tot het aangaan
van een minnelijke overeenkomst.
Article XVII. 47. Cet article n’appelle pas de commentaire particulier.
Artikel XVII. 47. Dit artikel behoeft geen bijzondere
commentaar.
Article XVII. 48. Cet article n’appelle pas de commentaire particulier.
Artikel XVII. 48. Dit artikel behoeft geen bijzondere
commentaar.
Article XVII. 49. Si les parties arrivent à un accord,
elles le soumettent au juge à des fins d’homologation.
Le juge vérifie si les conditions de l’article XVII. 45, § 3,
sont réunies. En cas de non-conformité, il doit inviter les
parties à compléter l’accord dans le délai qu’elle fixe.
Le juge doit indiquer aux parties les éléments à compléter. Lorsque l’accord a été complété conformément
à l’article XVII. 45, § 3, la Cour l’homologue.
Artikel XVII. 49. Wanneer de partijen tot een akkoord
komen, leggen ze dat voor aan de rechter voor homologatie. De rechter gaat na of de voorwaarden van artikel
XVII. 45, § 3, vervuld zijn. In geval van niet conformiteit
moet de rechter de partijen verzoeken om het akkoord te
vervolledigen binnen de termijn die het stelt. Zodra het
akkoord in overeenkomst met artikel XVII. 45, § 3, werd
aangepast, wordt het door de rechter gehomologeerd.
Le juge peut néanmoins refuser l’homologation dans
quatre cas:
In vier gevallen echter kan de rechter de homologatie weigeren:
— si la réparation prévue pour le groupe ou une souscatégorie du groupe est “manifestement déraisonnable”.
Il s’agit là d’une appréciation marginale par le juge du
caractère juste et raisonnable de la nature ou de montant
de la réparation.
— wanneer het voor de groep of voor een subcategorie overeengekomen herstel “duidelijk onredelijk” is. Het
betreft hier een marginale beoordeling door de rechter,
van de billijke en redelijke aard en van het bedrag van
het schadeherstel.
— s’il apparaît que le délai prévu dans l’accord pour
permettre aux membres du groupe de s’identifier auprès
du greffe est excessivement réduit . Ici encore, il s’agit
d’une appréciation marginale du juge. Il est tenu compte
du nombre de membres, de l’ampleur du préjudice de
masse, de sa cause et des modalités de réparation;
— wanneer de termijn die de groepsleden wordt gelaten om zich bij de griffie bekend te maken, uitermate
beperkt is. Ook hier betreft het een marginale beoordeling van de rechter. Er wordt rekening gehouden met het
aantal leden, de omvang van de massaschade, de oorzaak van de schade en de modaliteiten van het herstel.
— si les mesures de publicité additionnelles prévues
dans l’accord sont manifestement déraisonnable. Le
juge apprécie, notamment, en fonction du nombre de
consommateurs à informer et du caractère pertinent
des mesures choisies.
— wanneer de maatregelen tot aanvullende publiciteit bepaald in het akkoord duidelijk onredelijk zijn. De
rechter oordeelt, meer bepaald, in functie van het aantal
te informeren consumenten en van de relevantie van de
gekozen maatregelen.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
36
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Lorsqu’un accord est homologué, il convient d’en
assurer l’exécution concrète. Cette exécution est assurée par un liquidateur. Ainsi, le paragraphe 3 prévoit
qu’à l’occasion de sa décision de homologation le juge
désigne en même temps un liquidateur;
Wanneer een akkoord wordt gehomologeerd, zal zijn
concrete uitvoering moeten worden verzekerd. Deze
uitvoering wordt verzekerd door een schadeafwikkelaar.
Daarom voorziet paragraaf 3 dat de rechter ter gelegenheid van de homologatiebeslissing tegelijkertijd de
schadeafwikkelaar aanwijst;
— si l’indemnité convenue entre les parties au bénéfice du représentant du groupe excède les frais réellement supportés par ce dernier. Le juge est en mesure
d’évaluer ce dernier critère sur base des rapports de
mission établis par le représentant du groupe.
— wanneer de overeengekomen vergoeding voor
de vertegenwoordiger de door hem werkelijk gedragen
kosten overschrijdt. De rechter moet dit criterium evalueren op basis van de verslagen meegedeeld door de
groepsvertegenwoordiger.
Le paragraphe 4 précise que la décision d’homologation donne à l’accord de réparation collective l’autorité
de chose jugée au sens de de l’article 1043 du Code
judiciaire. L’accord ne peut donc faire l’objet d’aucun
recours, sous réserve de ce qui est prévu à l’article
1043 C.Jud. Cette disposition est calquée sur celle
prévue en matière de médiation.
In paragraaf 4 wordt verduidelijkt dat de homologatiebeslissing het akkoord tot collectief schadeherstel gezag
van gewijsde geeft, op grond van artikel 1043 van het
Gerechtelijk Wetboek. Het akkoord is dus voor geen enkel beroep vatbaar, onder voorbehoud van wat voorzien
is in artikel 1043 Ger.W. Deze bepaling is geïnspireerd
op de regeling inzake bemiddeling.
L’accord est opposable à tous les membres
du groupe.
Het akkoord is tegenstelbaar aan alle groepsleden.
Une seule exception est prévue dans l’hypothèse où
le consommateur démontre qu’il n’a pu raisonnablement
prendre connaissance de la décision de recevabilité.
Cette exception ne s’applique qu’aux personnes devenues membres du groupe à défaut d’avoir manifesté
leur volonté de ne pas en faire partie (opt-out). Il paraît
essentiel, en effet, pour assurer le respect des droits
de la défense, qu’une personne qui ne pouvait pas
connaître l’existence d’une décision de recevabilité
relative à une action en réparation collective (pour des
raisons diverses: coma, maladie grave, hospitalisation,
séjour prolongé à l’étranger,...) puisse encore, après
l’expiration du délai d’option et la publication d’un
accord homologué, manifester sa volonté de ne pas
faire partie du groupe et, par conséquent, de ne pas
être liée par l’accord collectif. Afin de ne pas modifier
l’équilibre auquel sont arrivées les parties, cette règle
ne permet pas à une personne qui n’a pas exercé une
option d’inclusion de bénéficier de l’accord. En ce dernier cas, les droits de la défense de cette personne ne
sont pas méconnus et celle-ci conserve la possibilité
d’introduire une action individuelle.
Eén uitzondering wordt voorzien, nl. wanneer de
consument aantoont dat hij redelijkerwijze niet op de
hoogte kon zijn van de ontvankelijkheidsbeslissing.
Deze uitzondering geldt enkel ten aanzien van personen
die groepslid geworden zijn omdat ze hun wil om geen
groepslid te worden niet hebben te kennen gegeven
(opt-out). Het lijkt immers essentieel, opdat de rechten
van verdediging verzekerd zijn, dat een persoon die in
de onmogelijkheid was kennis te nemen van het bestaan van een beslissing tot ontvankelijkheid van een
rechtsvordering tot collectief herstel (bv. zware ziekte,
hospitalisatie, lang verblijf in het buitenland, …), na het
verstrijken van deze termijn zijn wil nog kan uiten om
geen groepslid te worden en bijgevolg, niet door het collectief akkoord gebonden te zijn. Teneinde het evenwicht
waartoe de partijen zijn gekomen niet te verstoren, laat
deze regel niet toe dat een persoon die gene optie van
inclusie heeft uitgeoefend, van het akkoord geniet. In
dit laatste geval zijn de rechten van de verdediging van
deze persoon niet geschaad en beschikt deze persoon
nog over de mogelijkheid om een individuele rechtsvordering in te stellen.
Article XVII. 50. Cet article n’appelle pas de commentaire particulier.
Artikel. XVII. 50. Dit artikel behoeft geen bijzondere
commentaar.
Article XVII. 51. Cet article n’appelle pas de commentaire particulier.
Artikel XVII. 51. Dit artikel behoeft geen bijzondere
commentaar.
Article XVII. 52. A défaut d’accord homologué, la
procédure en réparation collective reprend son cours.
Artikel XVII. 52. Bij gebrek aan een gehomologeerd
akkoord wordt de procedure tot collectief schadeherstel
voortgezet.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
37
Article XVII. 53. Le greffe convoque les parties à
comparaître, dans un délai d’un mois qui court soit à la
date du jour où le représentant du groupe a informé le
juge de l’absence d’accord soit à la date de la décision
de refus d’homologation.
Artikel XVII. 53. Binnen de één maand vanaf de datum
waarop de vertegenwoordiger de rechter heeft op de
hoogte gebracht van het gebrek aan akkoord of vanaf
de beslissing tot weigering van de homologatie, roept
de griffie de partijen op om te verschijnen.
L’audience a pour objet la fixation des délais d’instruction de l’affaire (délais pour conclure) et la date des
plaidoiries.
Tijdens de zitting worden de termijnen voor het onderzoek van de zaak (conclusietermijnen) alsook de
datum van de pleidooien vastgesteld.
Article XVII. 54. Cet article concerne la décision
sur le fond de l’affaire qui conclut à une obligation de
réparation collective dans le chef du défendeur. Cette
décision doit contenir une série d’éléments utiles à son
exécution. Ceux-ci sont énumérés au paragraphe 1er.
Artikel XVII. 54. Dit artikel betreft de beslissing over de
grond van de zaak, die besluit tot een verplicht collectief
herstel in hoofde van de verweerder. Die beslissing
moet een reeks elementen bevatten voor een goede
uitvoering ervan. Deze staan opgesomd in paragraaf 1.
Il s’agit à nouveau d’une simple référence à la décision de recevabilité et non d’une reproduction de celleci. Le juge décrit le préjudice collectif (point 2°) ainsi que
le groupe de consommateurs lésés de la façon la plus
précise possible (point 3°) compte tenu des éléments
de fait et de droit portés à sa connaissance en cours
de procédure. Il n’est pas nécessaire, en cas d’option
d’exclusion que le nombre exact de consommateurs
et leur identité soient connus pour que la décision soit
valablement prise. Il suffit qu’ une évaluation aussi juste
que possible de leur nombre soit faite.
Ook hier weer betreft de verwijzing naar de ontvankelijkheidsbeslissing een gewone verwijzing en geen
kopie ervan. De rechter beschrijft de collectieve schade
(punt 2°) alsook de groep benadeelde consumenten, zo
nauwkeurig mogelijk (punt 3°), rekening houdend met
feitelijke gegevens en met rechtselementen waarvan
hij in de loop van de procedure kennis krijgt. In geval
van optiesysteem met exclusie is het niet noodzakelijk
dat het exacte aantal consumenten en hun identiteit
gekend zijn, om een geldige beslissing uit te spreken.
Het volstaat dat een zo goed mogelijke inschatting van
hun aantal wordt gegeven.
En vertu du point 6°, la décision détermine si des
mesures de publicité additionnelles à la publication
au Moniteur belge et sur le site du SPF Economie (et
sans préjudice de la notification individuelle aux parties
conformément à l’article 792 du C. Jud.) sont nécessaires. Il peut s’agir de toute forme de publicité jugée
utile et proportionnée à l’objectif poursuivi. Par exemple,
la décision pourrait être publiée dans les journaux ou
dans des revues spécialisées si elle concerne une
matière technique telle que les nouvelles technologies et
la mécanique automobile ou dans d’autres hypothèses,
son dispositif pourrait être publié dans la presse généraliste (etc.). Les frais liés à la publicité additionnelle sont
à charge du défendeur.
Op grond van punt 6° bepaalt de beslissing of aanvullende maatregelen ter bekendmaking nodig zijn
naast de publicatie in het Belgisch Staatsblad en op
de website van de FOD Economie (en onverminderd
de individuele kennisgeving aan de partijen overeenkomstig artikel 792 Ger.W.). Het kan gaan om elke
vorm van bekendmaking die nuttig geacht wordt en in
verhouding met het nagestreefde doel. De beslissing
zou bijvoorbeeld kunnen gepubliceerd worden in de
kranten of in gespecialiseerde tijdschriften wanneer
het een technische materie betreft zoals de nieuwe
technologieën en de automechanica, of de grote lijnen
ervan in de algemene pers, …. De kosten verbonden
aan de bijkomende bekendmaking vallen ten laste van
de verweerder.
Le point 7° évoque les différentes modalités d’évaluation du dommage collectif et sa liquidation. Il convient
de souligner que le règlement de procédure ne modifie
en rien le droit en matière de responsabilité civil. Après
que le juge a, le cas échéant, constaté la faute de
l’entreprise et l’existence d’un dommage collectif ainsi
que le lien de causalité entre la faute et le dommage, il
se livre à l’évaluation du dommage. La réparation aura
lieu conformément au droit commun, soit en nature soit
par équivalent. Tant pour la preuve de l’existence du
dommage collectif que pour son évaluation, le juge peut
In punt 7° worden verschillende modaliteiten voor de
evaluatie van de collectieve schade en de afwikkeling
ervan aangehaald. Er weze benadrukt dat voorliggende procedureregeling niets wijzigt aan het recht
inzake burgerlijke aansprakelijkheid. Nadat de rechter,
in voorkomend geval, de fout van de onderneming heeft
vastgesteld, alsook het bestaan van collectieve schade
en het causaal verband tussen fout en schade, zal hij
dienen over te gaan tot de evaluatie van deze collectieve
schade. Het herstel zal plaatshebben in overeenstemming met het gemeen recht, in natura of bij equivalent.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
38
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
faire appel aux règles de droit commun de la preuve, en
ce compris la preuve par présomption, grave précise et
concordante (article 1353 C. Civ.)
Zowel voor het bewijs van het bestaan van collectieve
schade, als voor de evaluatie ervan, zal de rechter
beroep kunnen doen op de gewone bewijsregels, met
inbegrip van het bewijs door gewichtige, bepaalde en
met elkaar overeenstemmende vermoedens (artikel
1353 B.W.)
L’évaluation du préjudice collectif implique que le juge
détermine soit un montant global, soit un montant individualisé pour chaque membre du groupe. Le principe
en matière d’évaluation du dommage reste celui de la
réparation intégrale sur base individualisée ou individualisable. Le montant individualisé peut être différent selon
le consommateur, mais il peut également s’agir d’une
indemnité identique (forfait) déterminée pour chaque
membre du groupe, ou d’un montant pouvant différer en
fonction des sous-catégories du groupe. Le juge devra
en tout cas choisir la méthode d’évaluation du préjudice
qui respecte au mieux le principe de l’indemnisation
intégrale de celui-ci.
De evaluatie van de collectieve schade houdt in dat
de rechter hetzij een globaal bedrag vaststelt, hetzij een
geïndividualiseerd bedrag voor elk lid van de groep. Het
principe voor de evaluatie van de schade is dat van het
integrale herstel op individuele of individualiseerbare
basis. Het geïndividualiseerd bedrag kan een verschillend bedrag per consument zijn, maar ook een identiek
schadebedrag (forfait) vastgesteld voor elk lid van de
groep, of een bedrag dat kan verschillen in functie van
de subcategorieën van de groep. De rechter zal in elk
geval die methode tot evaluatie van de schade moeten
kiezen die het beginsel van de integrale vergoeding van
de schade het best respecteert.
Une évaluation globale du dommage collectif ne
pourra en principe être appliquée que lorsque l’évaluation individuelle ou individualisable s’avère impossible.
Du fait de la nature même du recours en réparation
collective, le juge doit cependant pouvoir également
disposer de cette technique d’évaluation du dommage.
Le recours à cette méthode d’évaluation dépendra de
la nature et des circonstances de l’affaire portée à sa
connaissance.
Een globale evaluatie van de collectieve schade zal
in beginsel slechts worden toegepast wanneer een
individuele of individualiseerbare raming onmogelijk
blijkt. Gelet op de aard zelf van de rechtsvordering tot
collectief herstel, moet de rechter evenwel ook over
deze techniek voor het evalueren van de schade kunnen
beschikken. Het beroep doen op deze evaluatiemethode
zal afhangen van de aard en de omstandigheden van
de zaak die hem ter kennis wordt gebracht.
Un exemple en matière de pratiques anticoncurrentielles permet d’illustrer en quoi une évaluation globale
peut être nécessaire. Dans le cadre d’un recours en
réparation collective introduit par un représentant contre
des entreprises coupables d’ententes sur les prix, le
juge pourra facilement déterminer le nombre de produits
vendus à prix trop élevé et le marge de prix excédentaire.
Par contre, il lui sera sans doute impossible d’évaluer
pour chaque client le type et le nombre de produits
achetés. Sur base des chiffres de vente communiqués
par l’entreprise, il sera possible de procéder à une
évaluation globale du préjudice.
Een voorbeeld inzake oneerlijke mededingingspraktijken maakt duidelijk waarom een globale evaluatie
noodzakelijk kan zijn. In het kader van een rechtsvordering tot collectief herstel ingesteld door een vertegenwoordiger tegen ondernemingen die schuldig zijn
aan prijsafspraken, zal de rechter gemakkelijk kunnen
vaststellen hoeveel producten tegen een te hoge prijs
zijn verkocht en wat de meerprijs is. Hij zal daarentegen
wellicht niet in staat zijn voor elke klant het soort aangekochte producten en het aantal ervan te beoordelen.
Op basis van de verkoopcijfers die de onderneming
bekendmaakt, zal een globale raming van de schade
mogelijk zijn.
La fixation d’un montant global peut également se
justifier lorsqu’il s’avère difficile ou disproportionné
(en termes de frais d’exécution) de prévoir une réparation sur base individualisée (ex. un grand nombre
de consommateurs sont lésés, à concurrence de très
faibles montants, par des clauses abusives insérées
dans le contrat type de l’entreprise et en vertu desquelles, ils ont payé des frais de résiliation illégaux).
De vaststelling van een globaal bedrag kan ook gerechtvaardigd zijn wanneer het moeilijk of onevenredig
(in termen van uitvoeringskosten) lijkt om te voorzien
in herstel op geïndividualiseerde basis (bv. een groot
aantal consumenten die benadeeld zijn, voor heel kleine
bedragen, door onrechtmatige bedingen in het modelcontract van de onderneming, waardoor ze onwettelijke
opzeggingskosten hebben moeten betalen).
Un dommage évalué de manière globale pourra faire
l’objet d’une liquidation individualisée au bénéfice des
Schade die op globale basis wordt geraamd zal
op individuele basis kunnen worden afgewikkeld ten
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
39
consommateurs membres du groupe selon les modalités fixées par le juge (ex. preuve de carte de fidélité,
preuves d’achat, dans l’exemple en matière de pratiques
anticoncurrentielles).
voordele van de consumenten groepsleden volgens de
door de rechter bepaalde modaliteiten (bijv. bewijs van
getrouwheidskaart, aankoopbewijzen, in het voorbeeld
inzake oneerlijke mededingingspraktijken).
Tant dans le cas d’une évaluation d’un montant
global que dans celui d’un montant individualisé, le
montant ainsi adjugé est dû par le défendeur, et ce,
même si tous les consommateurs membres du groupe
ne sont pas identifiés, dans la phase de l’exécution de
la décision sur le fond, auprès du greffe, ce qui donnera
lieu éventuellement à un reliquat (voir l’article XVII. 61,
deuxième alinéa).
Zowel in geval van een evaluatie van een globaal
bedrag als van een geïndividualiseerd bedrag, is het
aldus toegewezen bedrag verschuldigd door de verweerder, zelfs als niet alle groepsleden zich, in de fase
van de uitvoering van de beslissing ten gronde, hebben
aangemeld bij de griffie, wat eventueel aanleiding kan
geven tot een saldo (zie artikel XVII. 61, tweede alinea).
Les garanties que le débiteur de la réparation doit
éventuellement fournir en application du point 9°
peuvent être de toutes sortes, du moment qu’elles établissent sa solvabilité et partant son aptitude à exécuter
l’accord. Le débiteur ne doit donc pas nécessairement
fournir des sûretés personnelles ou réelles.
De waarborgen die de schuldenaar eventueel moet
stellen in toepassing van punt 9° kunnen zeer verschillend zijn, maar moeten zijn solvabiliteit aantonen en
dus zijn geschiktheid om het akkoord uit te voeren. De
schuldenaar hoeft dus niet noodzakelijk persoonlijke of
zakelijke zekerheden te stellen.
Le point 10° prévoit que le juge fixe les modalités
de réparation des dommages qui apparaissent après
qu’elle ait rendu son décision sur le fond. Il va de soi
que la règle vise uniquement les dommages collectifs
qui font l’objet du litige, et non ceux dont il n’a pas
été discuté.
Punt 10° voorziet dat de rechter de modaliteiten
vaststelt voor het herstel van de schade die zou blijken
nadat zijn arrest over de grond van de zaak is gewezen.
Uiteraard beoogt deze regel uitsluitend de collectieve
schade die het voorwerp van het geschil is, en niet de
schade waarover niet werd gesproken.
Comme il est prévu en cas d’homologation d’un
accord entre parties, le juge, lorsqu’il conclut à la réparation collective, chargera un liquidateur de l’exécution
de sa décision. Ceci est prévu au paragraphe 2.
Zoals is voorzien in geval van homologatie van een
akkoord tussen partijen, zal de rechter, wanneer het
besluit tot een collectief herstel, een schadeafwikkelaar belasten met de uitvoering van haar beslissing ten
gronde. Dit wordt voorzien in paragraaf 2.
Le paragraphe 5 de l’article XVII. 54 précise que la
décision lie tous les membres du groupe. Un membre
peut toutefois faire valoir qu’il n’est pas lié s’il prouve
qu’il n’a pas raisonnablement pu prendre connaissance
de l’existence de la décision de recevabilité. Cette disposition protège donc le membre qui n’a pas pu exercer son option d’exclusion. Elle ne permet cependant
pas à une personne lésée de devenir membre après
l’écoulement de la période d’option, afin d’éviter toute
spéculation sur la réussite de l’action.
Paragraaf 5 van artikel XVII. 54 preciseert dat de
beslissing bindend is voor alle groepsleden, tenzij een
lid kan aantonen dat hij redelijkerwijs geen kennis heeft
kunnen nemen van de ontvankelijkheidsbeslissing.
Deze bepaling beschermt dus het lid dat zijn recht tot
uitsluiting niet heeft kunnen uitoefenen. Zij staat niet
toe dat een benadeelde persoon groepslid wordt na het
verstrijken van de optietermijn, teneinde elke speculatie
over het welslagen van de rechtsvordering te vermijden.
Article XVII. 55. Cet article n’appelle pas de commentaire particulier.
Artikel XVII. 55. Dit artikel behoeft geen bijzondere
commentaar.
Article. XVII. 56. Cet article vise à faciliter l’homologation d’un accord de réparation collective entre parties
à tout stade de la procédure contentieuse. Tant que
le juge qui est amené à se prononcer sur le fond de
l’affaire n’a pas rendu sa décision au fond (celle visée
à l’article XVII. 54, § 1er), les parties peuvent, à tout
moment, conclure un accord de réparation collective et
demander au juge d’acter cet accord dans les mêmes
Artikel. XVII. 56. Dit artikel strekt ertoe de homologatie
van een akkoord inzake collectief herstel onder partijen
te vergemakkelijken in elk stadium van de rechtspleging
ten gronde. Zolang de rechter die zich over de grond van
de zaak dient uit te spreken, zijn beslissing ten gronde
(bedoeld in artikel XVII. 54, § 1) niet heeft geveld, kunnen
de partijen te allen tijde een akkoord inzake collectief
herstel sluiten en de rechter vragen van dat akkoord
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
40
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
conditions qu’aux articles XVII. 49 à XVII. 51.. Cet accord
soumis par les parties devra cadrer avec la décision de
recevabilité rendue par le juge (article XVII. 43, § 2) et
aura les mêmes effets que les accords homologués en
application de l’article XVII. 49, § 4.(voir la remarque
dans l’avis du Conseil d’État, n° 34).
akte te nemen in dezelfde omstandigheden van de artikelen XVII. 49 tot XVII. 51. Dit akkoord dat de partijen
voorleggen, zal moeten kaderen in de ontvankelijkheidsbeslissing van de rechter (artikel XVII. 43, § 2) en heeft
dezelfde uitwerking als de gehomologeerde akkoorden
in toepassing van artikel XVII. 49, § 4.(zie de opmerking
in het advies van de Raad van State, in randnr. 34).
Article XVII. 57. Les articles XVII. 57 et XVII. 62 prévoient la désignation d’un liquidateur. Celui-ci est choisi
sur base d’une liste dressée par le tribunal. Le système
est inspiré de la loi du 8 août 1997 sur la faillite. Chaque
juridiction compétente pour connaître d’une action en
réparation collective (le tribunal de première instance,
le tribunal de commerce et la cour d’appel de l’arrondissement judiciaire de Bruxelles) établira, en assemblée
générale, une liste des liquidateurs autorisés à procéder
à l’exécution d’un accord homologué ou d’une décision
sur le fond relatifs à la réparation d’un préjudice collectif.
La loi fixe les exigences de base auxquelles ils doivent
satisfaire. En réponse à la remarque du Conseil d’État
(marginaux 35 et 36) la loi même détermine les conditions minimales à remplir par les candidats-liquidateurs.
Artikel XVII. 57. In de artikelen XVII. 57 en XVII.
62 wordt de aanduiding van een schadeafwikkelaar
voorzien. Deze wordt gekozen uit een lijst die de rechtbank heeft aangelegd. Het systeem is geïnspireerd
op de wet van 8 augustus 1997 op het faillissement.
Elke jurisdictie bevoegd om kennis te nemen van een
vordering tot collectief herstel (de rechtbank van eerste
aanleg, de rechtbank van koophandel en het hof van
beroep van het gerechtelijke arrondissement Brussel)
maakt in algemene vergadering een lijst van schadeafwikkelaars op die gemachtigd zijn om over te gaan
tot de uitvoering van een gehomologeerd akkoord of
van een beslissing ten gronde met betrekking tot een
herstel van een collectieve schade. In antwoord op de
opmerking van de Raad van State (randnrs. 35 en 36)
stelt de wet zelf de basisvereisten vast waaraan de
kandidaat-schadeafwikkelaars moeten voldoen.
Le liquidateur désigné par le juge saisi d’une action
en réparation collective a pour mission d’assurer l’exécution correcte soit de l’accord homologué soit de la
décision du juge sur le fond concluant à une réparation
collective à charge de l’entreprise.
De schadeafwikkelaar die wordt aangewezen door
de rechter die werd gevat door een vordering tot collectief herstel, heeft als opdracht de correcte uitvoering
te verzekeren van ofwel het gehomologeerd akkoord
ofwel van de beslissing van de rechter ten gronde die
besluit tot een collectief herstel lastens de betrokken
onderneming.
Article XVII. 58. Dès lors qu’un accord a été homologué ou qu’une décision sur le fond a été rendue, le
liquidateur désigné établit d’une première liste provisoire des consommateurs qui peuvent prétendre à la
réparation d’un dommage. L’article XVII. 58 en définit
les modalités de constitution.
Artikel XVII. 58. Eenmaal een akkoord gehomologeerd of een beslissing ten gronde genomen, stelt de
aangeduide schadeafwikkelaar een eerste, voorlopige
lijst van consumenten op die aanspraak kunnen maken
op een schadeherstel. Artikel XVII. 58 bepaalt de modaliteiten daartoe.
En cas de système d’option d’inclusion, une première
liste est déjà constituée à l’écoulement du délai déterminé pour l’exercice du droit d’option par la décision de
recevabilité. En cas de système d’option d’exclusion,
à l’échéance de cette phase, seuls sont connus ceux
qui ont souhaité s’exclure du groupe, de sorte que les
consommateurs, qui souhaitent obtenir une réparation,
doivent encore se faire connaître. Dans ce cas, la liste
dite “provisoire” sera établie après la publication de la
décision d’homologation ou de la décision sur le fond.
Bij een optiesysteem met inclusie is er al een eerste
lijst tot stand gekomen bij het einde van de termijn die
in de ontvankelijkheidsbeslissing werd bepaald om
het keuzerecht uit te oefenen. Bij het optiesysteem
met exclusie is in die fase enkel geweten wie niet tot
de groep wil behoren, zodat naderhand de individuele
consumenten, die herstel willen bekomen, zich kenbaar
moeten maken. In dat geval zal de “voorlopige” lijst na
bekendmaking van de homologatiebeslissing of van de
beslissing te gronde worden opgesteld.
Le liquidateur évalue si l’inscription d’un consommateur à la liste dite “provisoire” doit être contestée. Afin de
faciliter cette évaluation, il prend contact avec les parties.
De schadeafwikkelaar beoordeelt of de inschrijving
van een consument op de zgn. “voorlopige” lijst moet
worden betwist. Ten einde deze beoordeling mogelijk te
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
41
Si le liquidateur décide de contester l’inscription d’un
consommateur à la liste, il motive sa décision.
maken, neemt hij contact op met de partijen. Wanneer
de schadeafwikkelaar beslist om de inschrijving van
een consument op de lijst te betwisten, motiveert zijn
beslissing.
Les paragraphe 2 et 3 organisent la suite de la procédure de telle sorte que toute personne intéressée
puisse encore intervenir avant que le juge n’établisse
la liste nominative définitive:
In paragraaf 2 en 3 wordt het verdere verloop geregeld, zodat alle geïnteresseerden nog kunnen tussenkomen vooraleer de rechter uitspraak doet en de
definitieve naamlijst vastlegt:
— le représentant du groupe ainsi que l’entreprise
qui est redevable d’une réparation collective peuvent
contester l’inscription d’un consommateur à la liste;
— de groepsvertegenwoordiger en de onderneming
die gehouden is tot een collectief herstel kunnen de
inschrijving van een consument betwisten;
— le consommateur dont l’inscription à la liste est
contestée par le liquidateur peut répondre à cette
contestation;
— de consument van wie de opname op de lijst werd
betwist door de schadeafwikkelaar, kan hierop reageren;
— le consommateur dont l’inscription à la liste est
contestée par le représentant du groupe ou par l’entreprise, peut également faire valoir son point de vue.
— de consument van wie de inschrijving wordt betwist
door de groepsvertegenwoordiger of door de onderneming, kan ook zijn standpunt laten gelden.
Les délais dans lesquels tout ceci doit se dérouler
sont également prévus.
De termijnen waarbinnen dit alles moet gebeuren,
zijn eveneens bepaald.
Ensuite — comme le paragraphe 4 le prévoit — le juge
convoque les intéressés dans les 30 jours afin de statuer
sur la liste nominative définitive. Cette liste définitive
est communiquée par le greffe à l’entreprise au représentant du groupe et au liquidateur qui a été désigné.
Vervolgens — zoals paragraaf 4 voorziet — roept
de rechter de betrokkenen op binnen de dertig dagen,
waarna over het de definitieve naamlijst vastlegt. Deze
definitieve lijst wordt door griffie meegedeeld aan de
onderneming, aan de groepsvertegenwoordiger en aan
de schadeafwikkelaar die werd aangesteld.
Article XVII. 59. Le liquidateur assure l’exécution
de l’accord homologué ou de la décision sur le fond. Il
transmet au juge des rapports périodiques en fonction
de l’état d’avancement de l’exécution de sa mission. Il
veille à ce que le débiteur s’acquitte de ses obligations
selon les modalités convenues.
Artikel. XVII 59. De schadeafwikkelaar voert het gehomologeerde akkoord of de beslissing over de grond van
de zaak uit. Hij bezorgt de rechter periodieke verslagen
over de voortgang van de uitvoering van zijn opdracht.
Hij waakt erover dat de schuldenaar zijn verplichtingen
correct nakomt volgens de voorziene modaliteiten.
Article XVII. 60. Le juge reste saisi de manière permanente. La saisine se poursuit jusqu’à l’audience où
elle statue sur le rapport final d’exécution du liquidateur
en application de l’article XVII. 61, § 2.
Artikel XVII. 60. De rechter blijft permanent gevat, tot
de zitting waarop het finaal uitvoeringsverslag van de
schadeafwikkelaar goedkeurt, zoals voorzien in artikel
XVII. 61, § 2.
La cause peut être ramenée à tout moment devant
le juge, tant que celui-ci est saisi, par toute personne
intéressée. La notion de personne intéressée vise toute
personne qui fait face à des difficultés lors de l’exécution
de la décision.
De zaak kan elk ogenblik door elke belanghebbende
persoon opnieuw voor de rechter worden gebracht,
zolang deze gevat is. Het begrip belanghebbende persoon heeft betrekking op elk persoon die moeilijkheden
ondervindt tijdens het uitvoeren van de beslissing.
Article XVII. 61. Le liquidateur doit transmettre au
juge un rapport final afin que celle-ci puisse décider
de clôturer la procédure d’exécution. Ce rapport, ainsi
évidemment, que les rapports intermédiaires, doit être
suffisamment détaillé pour permettre un contrôle effectif
par le juge de la procédure d’exécution. Ce rapport final
Artikel XVII. 61. De schadeafwikkelaar moet de rechter een eindverslag overmaken zodat de rechter een
beslissing tot afsluiting van de uitvoeringsprocedure
kan nemen. Dit verslag moet voldoende details bevatten, zoals trouwens ook de tussentijdse verslagen,
om een effectieve controle door de rechter van de
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
42
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
contient également un état détaillé des frais que le liquidateur a exposé ainsi que de ses honoraires.
uitvoeringsprocedure mogelijk te maken. Dit eindverslag
bevat ook een gedetailleerde staat van alle kosten die de
schadeafwikkelaar heeft gedaan en van zijn vergoeding.
Le cas échéant, le rapport final précise le montant
du solde restant non remboursé aux consommateurs.
Lors de l’approbation du rapport final, le juge indique,
le cas échéant et après avoir entendu les parties à cet
égard, l’affectation du reliquat éventuel. Dans la logique
d’une action en réparation collective, dans le cadre des
litiges de consommation, ces sommes non distribuées
ne pourraient automatiquement revenir à l’entreprise.
L’état de “rational apathy”, c’est-à-dire d’apathie rationnelle ou raisonnée, dans le chef du consommateur, qui
explique le faible niveau de recours individuels dans le
domaine du droit de la consommation, continuera de
jouer même au stade de la liquidation du dommage. Le
soi-disant “take-up-rate” dans le domaine de la consommation peut dès lors être limité. En ce cas, le présent
texte de loi permet au juge de juger en équité de la
meilleure destination. Il dispose d’un pouvoir souverain
d’appréciation large en la matière: soit la solde revient
au défendeur, soit elle doit être utilisée par celui-ci pour
accorder une indemnité compensatoire, telle que l’octroi
d’une réduction systématique de la facture pour tous
les clients pour une durée déterminée, la diffusion d’un
bon de réduction, la distribution gratuite d’un produit,
etc. Ces montants ne constituent pas des dommages
et intérêts punitifs puisqu’ils visent bien à indemniser
un préjudice effectivement subi, même si l’indemnité
tendant à le réparer n’est finalement pas réclamée par
tous les consommateurs lésés.
Desgevallend wordt in het eindverslag melding gemaakt van het bedrag van het saldo dat niet aan de
consumenten is uitgekeerd. Bij de goedkeuring van het
eindverslag duidt de rechter, in voorkomend geval en na
de partijen hieromtrent te hebben gehoord, de bestemming aan die aan het eventueel resterende saldo dient
te worden geven. De staat van “rational apathy” of de
rationele of beredeneerde onverschilligheid bij de consument dat het geringe aantal individuele vorderingen
op het gebied van consumentenrecht verklaart (zie de
algemene bespreking), zal ook in het stadium van de afwikkeling van de schade blijven spelen. De zogenaamde
take-up-rate in consumentenzaken kan bijgevolg uiterst
beperkt zijn. In dat geval stelt deze wettekst de rechter
in staat in alle billijkheid te beslissen over de beste bestemming. De rechter beschikt ter zake over een ruime
beoordelingsvrijheid: hetzij komt het saldo de verweerder toe, hetzij dient de verweerder het te gebruiken voor
een compenserende vergoeding zoals het toekennen
van een systematische factuurkorting voor alle klanten
gedurende een zekere tijd, het verspreiden van een
kortingbon, het gratis verdelen van een product, enz. Die
bedragen vormen geen punitieve schadevergoedingen
aangezien ze wel degelijk bedoeld zijn om een daadwerkelijk ondergane schade te vergoeden, ook al wordt de
vergoeding om die schade te herstellen uiteindelijk niet
door alle benadeelde consumenten opgeëist.
L’approbation du rapport final d’exécution par le
juge vaut titre exécutoire. Il permet au liquidateur de
réclamer au débiteur de la dette payement de ses frais
et prestations.
De goedkeuring van het finale uitvoeringsverslag
door de rechter geldt als uitvoerbare titel. Daardoor
kan de schadeafwikkelaar van de schuldenaar betaling
vorderen van zijn kosten en prestaties.
Article XVII. 62. Cet article n’appelle pas de commentaires particuliers.
Artikel XVII. 62. Dit artikel behoeft geen bijzondere
commentaar.
Article XVII. 63. L’introduction des procédures de
réparation collective entraîne, conformément au droit
commun, l’interruption de la prescription des droits des
membres du groupe.
Artikel XVII. 63. De invoering van de procedures tot
collectief schadeherstel leidt volgens het gemene recht
tot het schorsen van de verjaring van de rechten van
de groepsleden.
Elle entraîne en outre la suspension de la prescription
en faveur des personnes lésées qui, constituant des
membres potentiels du groupe, exerceront leur droit
d’option de manière à ne pas être représentées à la
procédure.
Ze leidt bovendien ook tot de schorsing van de verjaring ten gunste van de benadeelde personen die, als
potentiële leden van de groep, hun optierecht zo zullen
uitoefenen dat ze niet vertegenwoordigd zijn tijdens de
procedure.
La prescription est également suspendue en cas de
refus d’homologation ou d’irrecevabilité de l’action.
De verjaring wordt eveneens geschorst indien de
homologatie wordt geweigerd of in geval van onontvankelijkheid van de rechtsvordering.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
43
A défaut de prévoir une telle suspension, les personnes lésées pourraient être contraintes d’introduire
une action individuelle pour préserver leurs droits.
Mocht deze schorsing van verjaring niet zijn voorzien,
zouden de benadeelde personen ertoe aangezet kunnen worden een individuele rechtsvordering in te stellen
om hun rechten te vrijwaren.
Par conséquent de l’avis du Conseil d’État (n° 42)
la prescription de l’action individuelle d’un membre du
groupe est également suspendue si:
Ingevolge de opmerking van de Raad van State
(in randnr. 42) wordt de verjaring van de individuele
rechtsvordering van een lid van de groep eveneens
geschorst, wanneer:
1° le représentant ne réunit plus les qualités exigées
pour la représentation (article XVII. 39) et qu’aucun
nouveau représentant ne peut être désigné;
1° de groepsvertegenwoordiger niet meer de kwaliteiten verenigt die nodig zijn voor de vertegenwoordiging
(artikel XVII. 39) en er geen nieuwe groepsvertegenwoordiger kan worden aangeduid;
2° le Service de médiation visé à l’article XVII. 5 du
présent Code ne parvient pas à convenir un accord
amiable homologué et qu’aucun nouveau représentant
ne peut être désigné;
2° de ombudsdienst bedoeld in artikel XVI.5 van dit
Wetboek niet tot een gehomologeerd, minnelijke akkoord kan komen en er geen nieuwe groepsvertegenwoordiger kan worden aangeduid;
3° un membre du groupe est exclu de la liste définitive
fixée par le juge en application de l’article XVII. 58, § 5.
3° een groepslid wordt uitgesloten van de definitieve
lijst die de rechter vaststelt in toepassing van artikel
XVII. 58, § 5.
Article XVII. 64. Toute demande nouvelle est interdite.
Cette exclusion se justifie eu égard au système d’option:
les personnes lésées doivent savoir, au moment où elles
prennent la décision d’opter ou non, quel est l’objet
exact de l’action. Dès lors qu’il fait partie du groupe,
le consommateur perd son droit à agir en justice pour
le même dommage. Par ailleurs, le présent article ne
préjudicie pas au droit du représentant d’introduire une
demande additionnelle (au sens de l’ article 808 du
Code judiciaire qui permet aux parties de réclamer les
intérêts, arrérages, loyers et tous accessoires dus ou
échus depuis l’introduction de la demande, et même les
augmentations ou dommages-intérêts ultérieurement
justifiés, sans préjudice des sommes dues en compensation.), conformément au droit commun.
Artikel XVII. 64. Elk nieuw verzoek is verboden. Die
uitsluiting vindt zijn verantwoording in het optiesysteem:
de benadeelde personen moeten op het ogenblik waarop ze beslissen al dan niet een optie uit te oefenen, weten wat het precieze voorwerp van de rechtsvordering is.
Eenmaal hij tot de groep behoort, verliest de consument
zijn mogelijkheden om individueel voor het gerecht te
ageren voor dezelfde schade. Bovendien doet dit artikel
geen afbreuk aan het recht van de vertegenwoordiger
om een uitbreidende rechtsvordering in te stellen (in de
zin van artikel 808 van het Gerechtelijk Wetboek, dat de
partijen toelaat om de interesten, rentetermijnen, huurgelden en elk toebehoren, sedert de instelling van de
rechtsvordering verschuldigd of vervallen, te vorderen
en zelfs de later bewezen verhogingen of schadevergoedingen, onverminderd de geldsommen bij schuldvergelijking verschuldigd), conform het gemene recht.
Article XVII. 65. Le représentant ne peut désister le
groupe de l’instance qu’avec l’autorisation du juge. Il ne
peut en aucun cas se désister de l’action car se faisant
il lèserait les droits des membres du groupe.
Artikel XVII. 65. De vertegenwoordiger mag enkel
afstand doen van het geding mits toelating van de
rechter. Hij kan in geen geval afstand doen van de
rechtsvordering, zo niet zou hij de rechten van de
groepsleden schaden.
Article XVII. 66. Une action collective et une action
individuelle ne peuvent pas être jointes sur la base de la
connexité. Une telle jonction risque en effet de perturber
le cours des deux actions.
Artikel XVII. 66. Een collectieve rechtsvordering en
een individuele rechtsvordering mogen niet worden
samengevoegd op grond van samenhang. Dergelijke
samenvoeging zou immers het verloop van beide rechtsvorderingen kunnen verstoren.
Article XVII. 67. Cet article dispose qu’il est statué
sur la procédure en réparation collective nonobstant
Artikel XVII. 67. Dit artikel stipuleert dat over de procedure tot collectief herstel wordt beslist, niettegenstaande
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
44
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
toute poursuite exercée, en raison des mêmes faits,
devant une juridiction pénale. L’objectif est d’éviter que
les poursuites pénales ne retardent et compromettent
la procédure de groupe.
elke vervolging die wegens dezelfde feiten voor een
strafrechtelijke rechtbank wordt gevoerd. De bedoeling
hiervan is te vermijden dat de strafrechtelijke vervolgingen de groepsprocedure vertragen en schaden.
Le second alinéa précise qu’une partie qui se constitue partie civile devant les juridictions pénales n’est pas
membre du groupe et ne bénéficiera pas de la procédure
collective, à moins qu’elle se désiste de sa constitution
de partie civile avant l’expiration du délai d’option, visé
à l’article XVII. 43, § 2, 7°.
Het tweede lid preciseert dat een partij die zich
burgerlijke partij stelt voor de strafrechtelijke rechtbank
enkel groepslid is en van de collectieve procedure kan
genieten, indien zij afstand doet van haar burgerlijke
partijstelling vóór het verstrijken van de optietermijn
bedoeld in artikel XVII. 43, § 2, 7°.
Article XVII. 68. L’action en réparation collective
n’empêche pas les parties de résoudre leur différend
en recourant à des modes alternatifs de résolution des
conflits. La solution vaut également pour les transactions, la loi ne dérogeant en effet pas au droit commun.
Cet article ne vise que les modes alternatifs amiables de
résolution des conflits. Sont seuls visés les modes alternatifs de résolution extrajudiciaire des conflits auxquels
un membre prend personnellement part. Le Roi déterminera la publicité qui devra être donnée à ces accords
en application de la présente loi. Il sera nécessaire que
l’existence de ces accords soit communiquée au greffe.
Artikel XVII. 68. De rechtsvordering tot collectief herstel verhindert de partijen niet hun geschil te beslechten
in het kader van alternatieve geschillenregeling. Deze
oplossing geldt evenzeer voor de dadingen; de wet wijkt
inderdaad niet af van het gemene recht. Worden enkel
geviseerd de manieren van alternatieve buitengerechtelijke regeling van geschillen waaraan de een groepslid
persoonlijk deelneemt. De Koning zal bepalen welke
publiciteit aan deze akkoorden moet worden gegeven
op grond van deze wet. Het is dan ook noodzakelijk
dat het bestaan van deze akkoorden wordt gemeld aan
de griffie.
Article XVII. 69. Le consommateur lésé qui a introduit
une demande individuelle en réparation pour le même
dommage contre les mêmes défendeurs à l’action en
réparation collective, fondée sur la même cause, fait
partie du groupe, à l’expiration du délai d’option fixé par
le juge dans sa décision de recevabilité, à moins qu’il
n’ait exercé son droit d’option dans le délai prévu par
la décision de recevabilité.
Artikel XVII. 69. De benadeelde consument die een
individuele rechtsvordering tot herstel van dezelfde
schade heeft ingesteld tegen dezelfde verweerders
bij de rechtsvordering tot collectief herstel, op grond
van dezelfde zaak, maakt deel uit van de groep, bij
het verstrijken van de optietermijn vastgesteld door de
rechter in zijn ontvankelijkheidsbeslissing, tenzij hij zijn
optierecht heeft aangewend binnen de termijn bepaald
in de ontvankelijkheidsbeslissing.
Par l’utilisation des termes “demande individuelle en
réparation”, la loi vise les procédures contentieuses tant
devant les tribunaux judiciaires que devant les tribunaux
arbitraux.
Door het gebruik van de termen” individuele rechtsvordering tot herstel” beoogt de wet de geschilprocedures, zowel voor de gerechtelijke rechtbanken als voor
de arbitrale gerechtshoven.
Les membres du groupe perdent le droit d’assigner
individuellement le défendeur à la procédure en réparation collective ou, selon le cas, le cocontractant à
l’accord homologué de réparation collective.
De groepsleden verliezen het recht om individueel
de verweerder in de procedure tot collectief herstel te
dagvaarden, of, naargelang het geval, de medecontractant bij het gehomologeerd akkoord tot collectief herstel.
Art. 4
Art. 4
Cet article n’appelle pas de commentaire particulier.
Dit artikel behoeft geen bijzondere commentaar.
Art. 5
Art. 5
Cet article n’appelle pas de commentaire particulier.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
Dit artikel behoeft geen bijzondere commentaar.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
45
Art. 6
Art. 6
Afin de coordonner l’entrée en vigueur de l’ensemble
des dispositions du Code de droit économique, le Roi
fixera la date d’entrée en vigueur de chacune des
dispositions de la présente loi et de chacune des dispositions insérées par la présente loi dans le Code de
droit économique.
Met het oog op de inwerkingtreding van het geheel
van de bepalingen van het Wetboek van economisch
recht, zal de Koning de datum van inwerkingtreding
van elke bepaling van deze wet en van elke bepaling
ingevoegd krachtens deze wet in het Wetboek van
economisch recht, bepalen.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
46
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
PROJET DE LOI (II)
WETSONTWERP (II)
Le présent projet de loi complète le projet de loi qui
a pour objet d’introduire dans le Code de droit économique un livre XVII, titre 2 intitulé “De l’action en réparation collective”. En effet, il a pour objet d’insérer dans le
livre XVII une disposition qui porte sur une matière visée
à l’article 77 de la Constitution, ainsi que la modification
du Code judiciaire qui y est liée.
Dit ontwerp van wet vervolledigt het ontwerp van
wet dat ertoe strekt in het Wetboek van economisch
recht een boek XVII, titel 2 in te voegen, met als titel
“Rechtsvordering tot collectief herstel”. Het strekt er
immers toe in boek XVII een bepaling in te voegen die
betrekking heeft op een aangelegenheid bedoeld in
artikel 77 van de Grondwet, en de daarmee samenhangende wijziging van het Gerechtelijk Wetboek.
COMMENTAIRE DES ARTICLES (II)
ARTIKELSGEWIJZE BESPREKING (II)
Article 1er
Artikel 1
Cet article ne requiert aucun commentaire particulier.
Dit artikel vereist geen bijzonder commentaar.
Art. 2
Art. 2
Cet article 2 vise à insérer dans le livre XVII, titre 2,
du Code de droit économique un article XVII.35.
Dit artikel 2 strekt ertoe in boek XVII, titel 2, van het
Wetboek van economisch recht een artikel XVII.35 in
te lassen.
L’article XVII.35 attribue une compétence exclusive
aux cours et tribunaux de Bruxelles pour connaître des
actions en réparation collective.
Artikel XVII. 35 kent aan de hoven en rechtbanken te
Brussel een exclusieve bevoegdheid toe om kennis te
nemen van de vorderingen tot collectief herstel.
Art. 3
Art. 3
Cet article modifie le Code judiciaire afin d’insérer
cette attribution de compétence aux cours et tribunaux
de Bruxelles au Code judiciaire.
Dit artikel wijzigt het Gerechtelijk wetboek om deze
bevoegdheidstoewijzing aan de hoven en rechtbanken
te Brussel in te schrijven.
Art. 4
Art. 4 Cet article permet au Roi de coordonner les dispositions du Code avec les dispositions qui modifieraient
le Code ultérieurement.
Dit artikel laat de Koning toe de bepalingen van het
Wetboek te coördineren met bepalingen die dit Wetboek
later zouden wijzigen.
Art. 5
Art. 5
Cet article ne requiert aucun commentaire particulier.
Telle est, Mesdames et Messieurs, la portée du projet
de loi que le gouvernement a l’honneur de soumettre à
votre approbation.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
Dit artikel vereist geen bijzondere commentaar.
Dit is, Dames en Heren, de draagwijdte van het wetsontwerp dat de regering de eer heeft u ter goedkeuring
voor te leggen.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
47
AVANT-PROJET DE LOI
VOORONTWERP VAN WET
soumis à l’avis du Conseil d’État
onderworpen aan het advies van de Raad van State
Avant -projet de loi portant insertion d’un titre
2 “L’action en réparation collective” au livre XVII
“Procédures juridictionnelles particulières” du
Code de droit économique et portant insertion des
définitions propres au livre XVII dans le livre I du Code
de droit économique
Voorontwerp van wet tot invoeging van titel 2 “De
rechtsvordering tot collectief herstel” in boek XVII
“Bijzondere gerechtelijke procedures” van het
Wetboek van economisch recht en houdende invoeging
van de definities eigen aan boek XVII in boek I van het
Wetboek van economisch recht
CHAPITRE Ier
HOOFDSTUK I
Disposition générale
Algemene bepaling
Article 1er
Artikel 1
La présente loi règle une matière visée à l’article 78 de la
Constitution.
Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel
78 van de Grondwet.
CHAPITRE II
HOOFDSTUK II
Le Code de droit économique
Het Wetboek van economisch recht
Art. 2
Art. 2
Dans le livre Ier, titre 2, du Code de droit économique, il est
inséré un chapitre 13 rédigé comme suit:
In het boek I, titel 2, van het Wetboek van economisch
recht, wordt een hoofdstuk 13 ingevoegd, luidende:
“Hoofdstuk 13: Definities eigen aan boek XVII
“Chapitre 13: Définitions propres au livre XVII
Art. I.21. Les définitions suivantes sont applicables au livre
XVII, titre 2:
Art. I.21. Voor de toepassing van boek XVII, titel 2, gelden
de volgende definities:
1° préjudice collectif: l’ensemble des dommages individuels ayant une cause commune subis par les membres
d’un groupe;
1° collectieve schade: het geheel van alle individuele
schade die een gemeenschappelijke oorzaak heeft en die
de leden van een groep hebben geleden;
2° groupe: l’ensemble des consommateurs lésés, à titre
individuel, par le préjudice collectif et représentés dans
l’action en réparation collective;
2° groep: het geheel van consumenten die individueel
benadeeld zijn door een collectieve schade en worden vertegenwoordigd in de rechtsvordering tot collectief herstel;
3° action en réparation collective: l’action qui a pour objet
la réparation d’un préjudice collectif;
3° rechtsvordering tot collectief herstel: de rechtsvordering
die tot doel heeft een collectieve schade te herstellen;
4° système d’option d’exclusion: système dans lequel sont
membres du groupe tous les consommateurs lésés par le
préjudice collectif, à l’exception de ceux qui ont manifesté
leur volonté de ne pas faire partie de ce groupe;
4° optiesysteem met exclusie: het systeem waarin deel
uitmaken van de groep, alle consumenten benadeeld door de
collectieve schade, behoudens zij die hun wil hebben geuit
er geen deel van uit te maken;
5° système d’option d’inclusion: système dans lequel sont
seuls membres du groupe les consommateurs lésés par le
préjudice collectif qui ont manifesté leur volonté de faire partie
de ce groupe;
5° optiesysteem met inclusie: het systeem waarin enkel
deel uitmaken van de groep, de consumenten benadeeld
door de collectieve schade die de wil hebben geuit deel uit
te maken van de groep;
6° représentant du groupe: l’association qui agit au nom du
groupe au cours d’une action en réparation collective;
6° groepsvertegenwoordiger: de vereniging die namens
de groep optreedt in een rechtsvordering tot collectief herstel;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
48
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
7° accord de réparation collective: l’accord entre le représentant du groupe et le défendeur organisant la réparation
du préjudice collectif;
7° akkoord tot collectief herstel: het akkoord tussen de
groepsvertegenwoordiger en de verweerder met het oog op
herstel van een collectieve schade.”
Art. 3
Art. 3
Dans le même Code un titre 2 est inséré au livre XVII
“Procédures juridictionnelles particulières”, rédigé comme
suit:
In hetzelfde Wetboek wordt in boek XVII. “Bijzondere juridische procedures” een titel 2 ingevoegd, luidende:
“Titre 2. L’action en réparation collective
“Titel 2. De rechtsvordering tot collectief herstel
Chapitre 1er: Dispositions générales
Hoofdstuk 1: Algemene bepalingen
Section 1re. Compétence des cours et tribunaux de
Bruxelles
Afdeling 1. Bevoegdheid van de hoven en rechtbanken
te Brussel
Art. XVII. 28. Les cours et tribunaux de Bruxelles sont
compétents pour connaître des actions en réparation
collective.
Art. XVII. 28. De hoven en rechtbanken te Brussel zijn
bevoegd om kennis te nemen van de rechtsvorderingen tot
collectief herstel.
Section 2. Conditions de recevabilité
Afdeling 2. Ontvankelijkheidsvoorwaarden
Art. XVII. 29. Par dérogation aux articles 17 et 18 du Code
judiciaire, l’action en réparation collective est recevable
lorsqu’il est satisfait à chacune des conditions suivantes:
Art. XVII. 29. In afwijking van de artikelen 17 en 18 van
het Gerechtelijk Wetboek is een rechtsvordering tot collectief
herstel ontvankelijk indien aan elk van de volgende voorwaarden is voldaan:
1° la cause invoquée constitue une violation potentielle
par l’entreprise d’une de ses obligations contractuelles, , d’un
des règlements européens ou d’une des lois visées à l’article
XVII. 30 ou de leurs arrêtés d’exécution;
1° de ingeroepen oorzaak betreft een mogelijke inbreuk
door de onderneming op haar contractuele verplichtingen, op
een van de Europese verordeningen of de wetten bedoeld in
artikel XVII. 30 of op een van hun uitvoeringsbesluiten;
1° l’action est introduite par un requérant qui satisfait aux
exigences visées à l’article XVII. 32 et qui est jugé adéquat
par le juge
2° de rechtsvordering wordt ingesteld door een verzoeker
die voldoet aan de vereisten bedoeld in artikel XVII. 32 en
door de rechter geschikt wordt bevonden;
2° le recours à une action en réparation collective semble
plus efficient qu’une action de droit commun.
3° het beroep op een rechtsvordering tot collectief herstel
lijkt meer doeltreffend dan een rechtsvordering van gemeen
recht.
Art. XVII. 30. Les règlements européens et les législations
visées à l’article XVII. 29, 1°, sont les suivantes:
Art. XVII. 30. De Europese verordeningen en wetgevingen
die worden bedoeld in artikel XVII. 29, 1°, zijn de volgende:
1° les livres suivants du présent Code:
1° de volgende boeken van dit Wetboek:
a)
livre IV — Protection de la concurrence;
b)
livre V — La concurrence et les évolutions de prix;
c)
livre VI — Les pratiques du marché et la protection
du consommateur;
d)
livre VII — Services de paiement et de crédit;
e)
livre XI — La sécurité des produits et des services;
f)
art. … livre XI — Propriété intellectuelle;
g)
livre XII — Droit de l’économie électronique;
2° la loi du 25 mars 1964 sur les médicaments;
2° de wet van 25 maart 1964 op de geneesmiddelen;
3° la loi du 12 avril 1965 relative au transport de produits
gazeux et autres par canalisations;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
a)
boek IV — Bescherming van de mededinging;
b)
boek V — De mededinging en de prijsevoluties;
c)
boek VI — Marktpraktijken en
consumentenbescherming;
d)
boek VII — Betalings- en kredietdiensten;
d)
boek IX — De veiligheid van producten en diensten;
f)
art. … boek XI — Intellectuele eigendom;
g)
boek XII — Recht van de elektronische economie;
2013
3° de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van
gasachtige producten en andere door middel van leidingen;
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
49
4° la loi du 9 juillet 1971 réglementant la construction
d’habitations et la vente d’habitations à construire ou en voie
de construction;
4° de wet van 9 juli 1971 tot regeling van de woningbouw
en de verkoop van te bouwen of in aanbouw zijnde woningen;
5° la loi du 24 janvier 1977 relative à la protection de la
santé des consommateurs en ce qui concerne les denrées
alimentaires et les autres produits;
5° de wet van 24 januari 1977 betreffende de bescherming
van de gezondheid van de gebruikers op het stuk van de
voedingsmiddelen en andere producten;
6° la loi du 21 novembre 1989 relative à l’assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs;
6° de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen;
7° la loi du 25 février 1991 relative à la responsabilité du
fait des produits défectueux;
7° de wet van 25 februari 1991 betreffende de aansprakelijkheid voor producten met gebreken;
8° la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d’assurance terrestre;
8° de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst;
9° la loi du 9 mars 1993 tendant à réglementer et à contrôler
les activités des entreprises de courtage matrimonial;
9° de wet van 9 maart 1993 ertoe strekkende de exploitatie
van huwelijksbureaus te regelen en te controleren;
10° la loi du 8 décembre 1992 relative à la protection de la
vie privée à l’égard des traitements de données à caractère
personnel;
10° de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de
persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van
persoonsgegevens;
11° l’article 21,5° du Code des impôts sur les revenus;
11° artikel 21, 5°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen;
12° la loi du 25 juin 1993 sur l’exercice et l’organisation des
activités ambulantes et foraines;
12° de wet van 25 juni 1993 betreffende de uitoefening en
de organisatie van ambulante en kermisactiviteiten;
13° la loi du 16 février 1994 régissant le contrat d’organisation de voyages et le contrat d’intermédiaire de voyages;
13° de wet van 16 februari 1994 tot regeling van het contract
tot reisorganisatie en reisbemiddeling;
14° le règlement 2027/97 (CE) du Conseil du 9 octobre 1997 relatif à la responsabilité des transporteurs aériens
en cas d’accident;
14° de verordening (EG) nr. 2027/97 van de Raad van
9 oktober 1997 betreffende de aansprakelijkheid van luchtvervoerders bij ongevallen;
15° la loi du 29 avril 1999 relative à l’organisation du marché
de l’électricité;
15° de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie
van de elektriciteitsmarkt;
16° la loi du 29 avril 1999 relative à l’organisation du marché
du gaz et au statut fiscal des producteurs d’électricité;
16° de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de gasmarkt en het fiscaal statuut van de
elektriciteitsproducenten;
17° la loi du 2 août 2002 relative à la publicité trompeuse
et à la publicité comparative, aux clauses abusives et aux
contrats conclus à distance en ce qui concerne les professions libérales;
17° de wet van 2 augustus 2002 betreffende de misleidende en vergelijkende reclame, de onrechtmatige bedingen
en de op afstand gesloten overeenkomsten inzake de vrije
beroepen;
18° les articles 2 à 13, 15 à 18, 19 à 21bis, 23, 23quater, 24 à
33, 64, 87bis, 87ter, 146 à 149 de la loi du 2 août 2002 relative à
la surveillance du secteur financier et aux services financiers;
18° de artikelen 2 tot 13, 15 tot 18, 19 tot 21bis, 23, 23quater,
24 tot 33, 64, 87bis, 87ter, 146 tot 149 van de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiële sector
en de financiële diensten;
19° la loi du 20 décembre 2002 relative au recouvrement
amiable des dettes du consommateur;
19° de wet van 20 december 2002 betreffende de minnelijke invordering van schulden van de consument;
20° le règlement (CE) n° 261/2004 du Parlement européen et du Conseil du 11 février 2004 établissant des règles
communes en matière d’indemnisation et d’assistance des
passagers en cas de refus d’embarquement et d’annulation
20° de verordening (EG) nr. 261/2004 van 11 februari 2004 van het Europees Parlement en de Raad van
11 februari 2004 tot vaststelling van gemeenschappelijke
regels inzake compensatie en bijstand aan luchtreizigers bij
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
50
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
ou de retard important d’un vol, et abrogeant le règlement
(CEE) n° 295/91;
instapweigering en annulering of langdurige vertraging van
vluchten en tot intrekking van Verordening (EEG) nr. 295/91;
21° la loi du 11 juin 2004 réprimant la fraude relative au
kilométrage des voitures;
21° de wet van 11 juni 2004 tot beteugeling van bedrog met
de kilometerstand van voertuigen;
22° la loi du 1er septembre 2004 relative à la protection des
consommateurs en cas de vente de biens de consommation;
22° de wet van 1 september 2004 betreffende de
bescherming van de consumenten bij verkoop van
consumptiegoederen;
23° la loi du 13 juin 2005 relative aux communications
électroniques;
23° de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische
communicatie;
24° le règlement (CE) 2111/2005 du Parlement européen et
du Conseil du 14 décembre 2005 concernant l’établissement
d’une liste communautaire des transporteurs aériens qui font
l’objet d’une interdiction d’exploitation dans la Communauté et
l’information des passagers du transport aérien sur l’identité
du transporteur aérien effectif, et abrogeant l’article 9 de la
directive 2004/36/CE; 24° de verordening (EG) nr. 2111/2005 van het Europees
Parlement en de Raad van 14 december 2005 betreffende
de vaststelling van een communautaire lijst van luchtvaartmaatschappijen waaraan een exploitatieverbod binnen de
Gemeenschap is opgelegd en het informeren van luchtreizigers over de identiteit van de exploiterende luchtvaartmaatschappij, en tot intrekking van artikel 9 van Richtlijn 2004/36/
EG;
25° le règlement (CE) 1107/2006 du Parlement européen
et du Conseil du 5 juillet 2006 concernant les droits des
personnes handicapées et des personnes à mobilité réduite
lorsqu’elles font des voyages aériens;
25° de verordening (EG) nr. 1107/2006 van het Europees
Parlement en de Raad van 5 juli 2006 inzake de rechten van
gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit die per
luchtvervoer reizen;
26° la loi du 15 mai 2007 relative à la protection des
consommateurs en ce qui concerne les services de radiotransmission et de radiodistribution;
26° de wet van 15 mei 2007 betreffende de bescherming van de consumenten inzake omroeptransmissie- en
omroepdistributiediensten;
26° la loi du 3 juin 2007 relative au cautionnement à titre
gratuit;
27° de wet van 3 juni 2007 met betrekking tot de kosteloze
borgtocht;
27° le règlement (CE) n° 1371/2007 du Parlement européen
et du Conseil du 23 octobre 2007 sur les droits et obligations
des voyageurs ferroviaires;
28° de verordening (EG) nr. 1371/2007 van het Europees
Parlement en de Raad van 23 oktober 2007 betreffende de
rechten en verplichtingen van reizigers in het treinverkeer;
28° les articles 23 à 52 de la loi du 24 juillet 2008 portant
dispositions diverses;
29° de artikelen 23 tot 52 van de wet van 24 juli 2008 houdende diverse bepalingen;
29° le règlement (UE) n° 1177/2010 du Parlement européen
et du Conseil du 24 novembre 2010 concernant les droits
des passagers voyageant par mer ou par voie de navigation
intérieure et modifiant le règlement (CE) n° 2006/2004;
29° de verordening (EU) nr. 1177/2010 van het Europees
Parlement en de Raad van 24 november 2010 betreffende de
rechten van passagiers die over zee of binnenwateren reizen
en houdende wijziging van Verordening (EG) nr. 2006/2004;
29° le règlement (UE) n° 181/2011 du Parlement européen
et du Conseil du 16 février 2011 concernant les droits des passagers dans le transport par autobus et autocar et modifiant
le règlement (CE) n° 2006/2004;
31° de verordening (EU) nr. 181/2011 van het Europees
Parlement en de Raad van 16 februari 2011 betreffende de
rechten van autobus- en touringcarpassagiers en tot wijziging
van Verordening (EG) nr. 2006/2004;
32° la loi du … relative à la revente de titres d’accès à des
événements culturels et sportifs.
32° de wet van … betreffende de wederverkoop van toegangsbewijzen tot culturele en sportieve evenementen.
Afdeling 3. Samenstelling van de groep
Section 3. Composition du groupe
Art. XVII. 31. § 1er. Le groupe est composé par l’ensemble
des consommateurs qui, à titre individuel, sont lésés par
une cause commune, tel qu’il est décrit dans la décision de
recevabilité visée à l’article XVII. 36 et qui:
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
Art. XVII. 31. § 1. De groep wordt gevormd door het geheel
van de consumenten die, ten persoonlijke titel, schade hebben
geleden als gevolg van een gemeenschappelijke oorzaak,
zoals die is beschreven in de ontvankelijkheidsbeslissing
bedoeld in artikel XVII. 36 en die:
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
51
1° pour ceux qui résident habituellement en Belgique,
a) en cas d’application du système d’option d’exclusion,
dans le délai prévu dans la décision de recevabilité, n’ont
pas exprimé explicitement la volonté de ne pas faire partie
du groupe;
b) en cas d’application du système d’option d’inclusion, ont
exprimé explicitement la volonté de faire partie du groupe dans
le délai prévus dans la décision de recevabilité;
1° voor zij die gewoonlijk in België verblijven,
a) in geval van het optiesysteem met exclusie, binnen de
termijn bepaald in de ontvankelijkheidsbeslissing, niet uitdrukkelijk de wil hebben geuit geen deel uit te maken van de groep
a) in geval van het optiesysteem met inclusie, binnen de
termijn bepaald in de ontvankelijkheidsbeslissing, uitdrukkelijk
de wil hebben geuit deel uit te maken van de groep;
2° pour ceux qui ne résident pas de manière habituelle en
Belgique, ont exprimé explicitement la volonté de faire partie
du groupe dans le délai prévu dans la décision de recevabilité.
1° voor zij die niet gewoonlijk in België verblijven, binnen
de termijn bepaald in de ontvankelijkheidsbeslissing, uitdrukkelijk de wil hebben geuit om deel uit te maken van de groep.
Le consommateur communique son option au greffe . Le
Roi peut fixer les modalités que le greffe met à disposition du
consommateur pour l’exercice du droit d’option.
De consument deelt zijn keuze mee aan de griffie. De
Koning kan de modaliteiten bepalen die de griffie ter beschikking stelt van de consument voor de uitoefening van
het keuzerecht.
Sous réserve de l’application des articles XVII. 41, § 3, et
XVII. 46, § 4, l’exercice du droit d’option est irrévocable.
Het uitoefenen van het keuzerecht is onherroepelijk behoudens de toepassing van de artikelen XVII. 41, § 3, en
XVII. 46, § 4.
§ 2. Le groupe peut être organisé en sous-catégories en
vue de la réparation collective.
§ 2. Met het oog op het collectief herstel kan de groep
worden onderverdeeld in subcategorieën.
Section 4. Le représentant du groupe
Afdeling 4. De groepsvertegenwoordiger
Art. XVII. 32. Le groupe ne peut être représenté que par
un seul représentant du groupe.
Peuvent agir en qualité de représentant:
Art. XVII. 32. De groep kan slechts worden vertegenwoordigd door een enkele groepsvertegenwoordiger.
Kunnen optreden als groepsvertegenwoordiger:
1° une association de défense des intérêts des consommateurs dotée de la personnalité juridique pour autant qu’elle
siège au Conseil de la Consommation ou qu’elle soit agréée
par le ministre sur base des critères à déterminer par un arrêté
royal délibéré en Conseil des ministres;
1° een vereniging ter verdediging van de consumentenbelangen die rechtspersoonlijkheid bezit en voor zover zij in
de Raad voor het Verbruik vertegenwoordigd is of door de
minister, volgens door een in Ministerraad overlegd koninklijk
besluit vast te stellen criteria, erkend is;
2° une association dotée de la personnalité juridique,
agréée par le ministre, dont l’objet social est en relation
directe avec le préjudice collectif subi par le groupe et qui ne
poursuit pas de manière durable un but économique. Cette
association dispose, au jour où elle introduit l’action en réparation collective, de la personnalité juridique depuis au moins
trois ans. Elle fournit la preuve, par la présentation de ses
rapports d’activités ou de toute autre pièce, que son activité
effective correspond à son objet social et que cette activité est
en relation avec l’intérêt collectif dont elle vise la protection.
1° een vereniging met rechtspersoonlijkheid die door
de minister erkend is, waarvan het maatschappelijk doel in
rechtstreeks verband staat met de collectieve schade die
door de groep is geleden en die niet op een duurzame wijze
een economisch doel nastreeft Deze vereniging bezit, op
de dag waarop zij de rechtsvordering tot collectief herstel
instelt, sedert ten minste drie jaar rechtspersoonlijkheid. Door
de voorlegging van haar activiteitenverslagen of van enig
ander stuk, bewijst zij dat er een werkelijke bedrijvigheid is
die overeenstemt met haar maatschappelijk doel en dat die
bedrijvigheid betrekking heeft op het collectief belang dat zij
beoogt te beschermen.
3° le Médiateur fédéral pour le consommateur, uniquement
en vue de représenter le groupe dans la phase de négociation d’un accord de réparation collective conformément aux
articles XVII. 38 à XVII. 44.
3° de Federale Ombudsdienst voor de consument, enkel
met het oog op het vertegenwoordigen van de groep in de fase
van de onderhandeling van een akkoord tot collectief herstel
overeenkomstig de artikelen XVII. 38 tot XVII.44.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
52
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
Art. XVII. 33. Le représentant du groupe satisfait tout au
long de la procédure en réparation collective aux conditions
visées à l’article XVII. 32.
Art. XVII. 33. De groepsvertegenwoordiger voldoet tijdens
de volledige procedure tot collectief herstel aan de voorwaarden bedoeld in artikel XVII. 32.
Au cas où il ne serait plus satisfait à une de ces conditions
au cours de la procédure, le requérant perd sa qualité de
représentant du groupe et le juge désigne un autre représentant, avec l’accord exprès de ce dernier.
In het geval dat tijdens de procedure niet meer zou zijn
voldaan aan een van deze voorwaarden, verliest de verzoeker
zijn hoedanigheid van groepsvertegenwoordiger en duidt de
rechter een andere groepsvertegenwoordiger aan, met de
uitdrukkelijke instemming van deze laatste.
Au cas où aucun autre candidat à la représentation
ne satisfait aux conditions de l’article XVII. 32 ou n’accepte
la qualité de représentant du groupe, le juge constate la fin
de la procédure en réparation collective.
In het geval dat geen enkele andere kandidaat-vertegenwoordiger voldoet aan de voorwaarden van artikel XVII. 32 of
de hoedanigheid van groepsvertegenwoordiger aanvaardt,
stelt de rechter de afsluiting van de procedure tot collectief
herstel vast.
Le second et troisième alinéa est également d’application
lorsque l’action en réparation collective a été introduite par le
Médiateur fédéral du consommateur et que, suite à l’absence
d’accord homologué, la phase de négociation a pris fin.
Het tweede en derde lid zijn eveneens van toepassing
in geval de Federale ombudsdienst voor de consument de
rechtsvordering tot collectief herstel heeft ingesteld en de
onderhandelingsfase, bij gebrek aan een gehomologeerd
akkoord, een einde heeft genomen.
Art. XVII. 34. Hormis l’hypothèse visée à l’article XVII.
33, la représentation par le représentant du groupe prend
fin lorsque:
Art. XVII. 34. Behoudens de hypothese bedoeld in artikel
XVII. 33, neemt de vertegenwoordiging door de groepsvertegenwoordiger een einde wanneer:
le juge constate, à l’audience visée à l’article XVII. 54, § 2,
que le préjudice collectif a été intégralement réparé conformément à l’accord de réparation collective homologué ou à
défaut, à la décision sur le fond
de rechter in de zitting bedoeld in artikel XVII. 54, § 2,
vaststelt dat de collectieve schade volledig is hersteld overeenkomstig het gehomologeerde akkoord tot collectief herstel,
of, bij ontstentenis, overeenkomstig de beslissing ten gronde.
le juge autorise le désistement d’instance en application
de l’article XVII. 58.
de rechter de afstand van het geding toekent in toepassing
van artikel XVII. 58.
Chapitre 2: La procédure
Hoofdstuk 2: De procedure
Section 1re. La phase de recevabilité
Afdeling 1. De ontvankelijkheidsfase
Art. XVII. 35. § 1er. Sans préjudice des articles 1034bis et
suivants du Code judiciaire, la requête ayant pour objet une
réparation collective est adressée ou déposée au greffe du
tribunal de 1re instance, ou, le cas échéant, du tribunal du
commerce et contient:
Art. XVII. 35. § 1. Onverminderd de toepassing van de
artikelen 1034bis en volgende van het Gerechtelijk Wetboek
wordt het verzoekschrift tot een collectief herstel gericht
aan of neergelegd bij de griffie van de rechtbank van eerste
aanleg, in voorkomend geval, de rechtbank van koophandel
en bevat het:
1° la preuve qu’il est satisfait aux conditions de recevabilité
visée XVII. 29;
1° het bewijs dat voldaan is aan de ontvankelijkheidsvoorwaarden bedoeld in artikel XVII. 29;
2° la description du préjudice collectif qui fait l’objet de
l’action en réparation collective;
2° de beschrijving van de collectieve schade die het voorwerp uitmaakt van de rechtsvordering tot collectief herstel;
2° le système d’option proposé et les motifs de ce choix;
4° la description du groupe pour lequel le représentant
du groupe entend agir, en estimant, aussi précisément que
possible, le nombre des personnes lésées; lorsque le groupe
contient des sous-catégories, ces informations sont précisées
par sous-catégorie;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
3° het voorgestelde optiesysteem en de redenen van deze
keuze;
4° de beschrijving van de groep waarvoor de groepsvertegenwoordiger de bedoeling heeft op te treden, met een
zo nauwkeurig mogelijke raming van het aantal benadeelde
personen; wanneer de groep subcategorieën bevat, worden
deze inlichtingen verduidelijkt per subcategorie;
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
53
§ 2. Sans préjudice des articles 1034bis et suivants du
Code judiciaire, les parties à un accord en réparation collective peuvent saisir le juge par requête conjointe en vue de
l’homologation de l’accord.
§ 2. Onverminderd de toepassing van de artikelen 1034bis
en volgende van het Gerechtelijk Wetboek, kunnen de partijen bij een akkoord tot collectief herstel de rechter vatten bij
gezamenlijk verzoekschrift teneinde de homologatie van het
akkoord te bekomen.
La requête contient la preuve qu’il est satisfait aux conditions de recevabilité visée XVII. 29.
Het verzoekschrift bevat het bewijs dat is voldaan aan de
ontvankelijkheidsvoorwaarden bedoeld in artikel XVII. 29.
L’accord en réparation collective, qui est joint à la requête,
contient les éléments visés à l’article XVII. 38, § 3, 2° à 13°,
et détermine le système d’option applicable.
Het akkoord tot collectief herstel, dat bij het verzoekschrift
wordt gevoegd, bevat de elementen bepaald in artikel XVII.
38, § 3, 2° tot 13°, en bepaalt het toe te passen optiesysteem.
§ 3. Lorsque la requête est incomplète, le greffe invite le
requérant à la compléter dans les huit jours.
§ 3. Wanneer het verzoekschrift onvolledig is, nodigt de
griffie de verzoeker uit om het aan te vullen binnen de acht
dagen.
Le requérant qui complète sa requête dans les huit jours de
la réception de l’invitation visée à l’alinéa 2 est censé l’avoir
introduite à la date de son premier dépôt.
De verzoeker die zijn verzoekschrift aanvult binnen de
acht dagen na de ontvangst van de uitnodiging bedoeld in
het tweede lid, wordt geacht het te hebben ingediend op de
datum van de eerste neerlegging ervan.
Une requête non complétée ou complétée de manière
incomplète ou tardive est réputée non introduite.
Een verzoekschrift dat niet, onvolledig of laattijdig is aangevuld, wordt geacht niet te zijn ingediend.
Art. XVII. 36. § 1er. Dans le mois qui suit le dépôt de la
requête complète ou complétée visée à l’article XVII. 35,
§ 1er, le juge statue sur la recevabilité de l’action en réparation
collective.
Art. XVII. 36. § 1. Binnen de maand volgend op de neerlegging van het volledige of aangevulde verzoekschrift bedoeld in
artikel XVII. 35, § 1, beslist de rechter over de ontvankelijkheid
van de rechtsvordering tot collectief herstel.
§ 2. Le juge autorise l’action en réparation collective si les
conditions de recevabilité fixées à l’article XVII. 29 sont réunies et mentionne dans sa décision de recevabilité:
§ 2. De rechter laat de rechtsvordering tot collectief
herstel toe indien de ontvankelijkheidsvoorwaarden bepaald in artikel XVII. 29 vervuld zijn, en vermeldt in zijn
ontvankelijkheidsbeslissing:
1° la description du préjudice collectif qui fait l’objet de
l’action;
1° de beschrijving van de collectieve schade die het voorwerp uitmaakt van de rechtsvordering;
1° de ingeroepen oorzaak van de collectieve schade;
2° la cause invoquée du préjudice collectif;
3° le système d’option applicable à la procédure en réparation collective; si l’action en réparation collective vise à la
réparation d’un préjudice collectif corporel ou moral, seul le
système d’option d’inclusion est applicable.
3° het op de procedure tot collectief herstel toepasselijke
optiesysteem; in geval de rechtsvordering strekt tot herstel
van lichamelijke of morele collectieve schade, is enkel het
optiesysteem met inclusie toepasbaar;
4° la description du groupe, en estimant, aussi précisément
que possible, le nombre des personnes lésées; lorsque le
groupe contient des sous-catégories, ces informations sont
précisées par sous-catégorie;
4° de beschrijving van de groep, met een zo precies mogelijke raming van het aantal benadeelde personen; wanneer
de groep subcategorieën bevat, worden deze inlichtingen per
subcategorie verduidelijkt;
5° la dénomination du représentant du groupe, son
adresse, le cas échéant son numéro d’entreprise, et le nom
et la qualité de la personne ou des personnes qui signent
en son nom;
4° de benaming van de groepsvertegenwoordiger, zijn
adres, in voorkomend geval zijn ondernemingsnummer, en
de naam en hoedanigheid van de persoon of personen die
namens hem handtekenen;
6° la dénomination ou le nom et prénom du défendeur, son
adresse et son numéro d’entreprise;
5° de benaming of de naam en voornaam van de verweerder, zijn adres en zijn ondernemingsnummer;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
54
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
7° le délai et les modalités d’exercice des droits d’option
fixées à l’article XVII. 31, § 1er: ce délai ne peut être inférieur
à trente jours ni supérieur à trois mois;
6° de termijn en de modaliteiten voor de uitoefening van
de keuzerechten die zijn bepaald in artikel XVII. 31, § 1; deze
termijn mag niet korter zijn dan dertig dagen en niet langer
dan drie maanden;
8° le délai qui est imparti aux parties pour négocier un
accord sur la réparation du préjudice collectif; ce délai qui
commence à courir lorsque celui visé au 7° est écoulé, ne
peut être inférieur à trois mois ni supérieur à six mois;
7° de termijn die wordt toegekend aan de partijen om een
akkoord te onderhandelen over het herstel van de collectieve
schade; deze termijn neemt pas een aanvang nadat de termijn
bedoeld in 7° is verstreken en mag niet korter zijn dan drie
maanden en niet langer dan zes maanden;
9° le cas échéant, des mesures additionnelles de publicité
de la décision de recevabilité, lorsque la Cour estime que les
mesures visées au paragraphe 3 sont insuffisantes;
8° in voorkomend geval, de aanvullende maatregelen tot
bekendmaking van de ontvankelijkheidsbeslissing, wanneer
het de rechter oordeelt dat de maatregelen bedoeld in paragraaf 3 niet volstaan;
§ 3. Le greffe communique immédiatement, le cas échéant
après l’expiration du délai de recours, la décision de recevabilité aux services du Moniteur belge qui assurent sa publication
intégrale dans les dix jours. Copie est également transmise
au SPF Économie, PME, Classes moyennes et Énergie, qui
la publie intégralement sur son site web.
§ 3. De griffie deelt onmiddellijk, in voorkomend geval na
het verstrijken van de beroepstermijn, de ontvankelijkheidsbeslissing mee aan de diensten van het Belgisch Staatsblad
die de integrale bekendmaking ervan binnen de tien dagen
verzekeren. Een kopie wordt eveneens overgemaakt aan de
FOD Economie, kmo, Middenstand en Energie die ze integraal
bekendmaakt op zijn website.
Le Roi peut fixer des règles plus détaillées relatives au
contenu et à la forme des mesures de publicité visées à
l’alinéa précédent.
De koning kan nadere regels bepalen omtrent de inhoud
en de vorm van de in het eerste lid bedoelde bekendmaking.
§ 4. Les délais visés au paragraphe 2, 7° et 8°, commencent
à courir le lendemain de la publication au Moniteur belge.
§ 4. De termijnen bedoeld in paragraaf 2, 7° , vangen aan
de dag na de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad.
Art. XVII. 37. § 1er. Dans les deux mois qui suivent le dépôt
de la requête complète ou complétée visée à l’article XVII. 35,
§ 2, le juge statue sur la requête en homologation de l’accord
en réparation collective, afin de vérifier sa conformité à l’article
XVII.29 et à l’article XVII. 38, § 3, 2° à 13°.
Art. XVII.37. § 1. Binnen de twee maanden volgend op de
neerlegging van het volledig of aangevulde verzoekschrift
bedoeld in artikel XVII. 35, § 2, onderzoekt de rechter het
neergelegd akkoord tot collectief herstel om de overeenstemming ervan met artikel XVII.29 en met artikel XVII. 38, § 3, 2°
tot 13° na te gaan.
§ 2. Le juge refuse l’homologation si les conditions de
l’article XVII. 29 ne sont pas réunies.
§ 2. De rechter weigert de homologatie wanneer de ontvankelijkheidsvoorwaarden van artikel XVII. 29 niet zijn vervuld.
§ 3. Les articles XVII. 42 à 44 sont applicables par analogie
à la suite de la procédure d’homologation.
§ 3. De artikelen XVII. 42 tot 44 zijn van overeenkomstige
toepassing op het vervolg van de procedure tot homologatie.
Section 2. La négociation d’un accord de réparation
collective
Afdeling 2. De onderhandeling van een akkoord tot collectief herstel
Art. XVII. 38. § 1er. Pendant le délai fixé par le juge, le
représentant du groupe et le défendeur négocient un accord
sur la réparation du préjudice collectif.
Art. XVII. 38. § 1. Gedurende de termijn die de rechter
heeft vastgesteld, onderhandelen de groepsvertegenwoordiger en de verweerder een akkoord over het herstel van de
collectieve schade.
À la demande conjointe des parties, le juge peut prolonger
le délai visé à l’alinéa précédent pour une durée maximale
de six mois.
Op gezamenlijk verzoek van de partijen, kan de rechter
de termijn bedoeld in het vorige lid éénmalig verlengen met
maximaal zes maanden.
§ 2. À la demande conjointe des parties ou de sa propre
initiative mais avec l’accord de celles-ci, le juge peut désigner,
dans les mêmes conditions qu’à l’article 1734 du Code judiciaire, un médiateur agréé en vue de faciliter la négociation
de l’accord.
§ 2. Op gezamenlijk verzoek van de partijen, of op eigen
initiatief maar met instemming van de partijen, kan de rechter,
onder de zelfde voorwaarden als bepaald in artikel 1734 van
het Gerechtelijk Wetboek, een erkend bemiddelaar aanstellen
ten einde de onderhandeling van het akkoord te bevorderen.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
55
§ 3. L’accord de réparation collective contient, au moins,
les éléments suivants:
§ 3. Het akkoord tot collectief herstel bevat minstens de
volgende elementen:
1° une référence à la décision de recevabilité visée à
l’article XVII. 36;
1° een verwijzing naar de ontvankelijkheidsbeslissing
bedoeld in artikel XVII. 36;
2° la description détaillée du préjudice collectif objet de
l’accord;
2° de gedetailleerde beschrijving van de collectieve schade
die het voorwerp uitmaakt van het akkoord;
3° la description du groupe et, le cas échéant, de ses différentes sous-catégories, ainsi que l’indication ou l’estimation
aussi précise que possible du nombre de consommateurs
concernés;
2° de beschrijving van de groep en, in voorkomend geval,
van zijn verschillende subcategorieën, evenals de opgave of
de zo nauwkeurig mogelijke raming van het aantal betrokken
consumenten;
4° la dénomination du représentant du groupe, son
adresse, le cas échéant son numéro d’entreprise, et le nom
et la qualité de la personne ou des personnes qui signent
en son nom;
3° de benaming van de groepsvertegenwoordiger, zijn
adres, in voorkomend geval zijn ondernemingsnummer, en
de naam en hoedanigheid van de persoon of personen die
namens hem handtekenen;
5° la dénomination ou le nom et prénom du défendeur, son
adresse et son numéro d’entreprise;
4° de benaming of de naam en voornaam van de verweerder, zijn adres en zijn ondernemingsnummer;
6° les modalités et le contenu de la réparation; lorsque la
réparation a lieu par équivalent, le montant de l’indemnité
peut être calculé sur une base individuelle ou globale, pour
l’ensemble ou certaines catégories du groupe;
5° de modaliteiten en de inhoud van het herstel; wanneer
het herstel bij equivalent gebeurt, mag het bedrag van de vergoeding worden berekend op individuele of op globale basis,
voor het geheel of voor bepaalde categorieën van de groep;
7° lorsque la décision de recevabilité du juge, ou l’accord
de réparation collective, prévoit l’application d’un système
d’option d’exclusion, le délai pendant lequel les membres du
groupe peuvent s’adresser au greffe , afin d’obtenir individuellement réparation, ainsi que les modalités à suivre;
7° wanneer bij de ontvankelijkheidsbeslissing door de
rechter, of in het akkoord tot collectief herstel bedoeld in artikel
XVII.35, § 2, werd beslist tot het optiesysteem met exclusie, de
termijn waarbinnen de leden van de groep zich tot de griffie
kunnen richten om individueel herstel te krijgen, evenals de
te volgen modaliteiten;
8° le montant de l’indemnité due par le défendeur au représentant du groupe; ce montant ne peut excéder les frais réels
exposés par le représentant;
8° het bedrag van de door de verweerder aan de groepsvertegenwoordiger te betalen vergoeding; dit bedrag mag niet
hoger zijn dan de werkelijke kosten die de vertegenwoordiger
heeft gemaakt;
9° le cas échéant, les garanties à fournir par le défendeur;
9° de waarborgen die de verweerder in voorkomend geval
dient te stellen;
10° le cas échéant, la procédure de révision de l’accord
de réparation collective en cas d’apparition de dommages,
prévisibles ou non, après son homologation; si aucune procédure n’est déterminée, l’accord ne lie pas les membres du
groupe pour tout dommage nouveau ou pour toute aggravation
imprévisible du dommage survenant postérieurement à la
conclusion de l’accord;
10° in voorkomend geval, de procedure voor de herziening
van het akkoord tot collectief herstel in het geval dat er zich
na de homologatie ervan, al dan niet voorzienbare, schade
voordoet; indien er geen procedure is bepaald, bindt het akkoord de leden van de groep niet voor elke nieuwe schade
of voor elke niet voorzienbare verzwaring van de schade die
zich na het sluiten van het akkoord voordoet;
11° lorsque les mesures visées à l’article XVII. 43 sont
considérées comme insuffisantes, des mesures additionnelles
de publicité de l’accord de réparation collective homologué;
11° wanneer de maatregelen bedoeld in artikel XVII. 43 als
onvoldoende worden beschouwd, de aanvullende maatregelen tot bekendmaking van het gehomologeerd akkoord tot
collectief herstel;
12° le cas échéant, le texte de l’accord qui sera publié en
application de l’article XVII. 43.
12° in voorkomend geval, de tekst van het akkoord bedoeld
in artikel XVII. 43. die wordt bekendgemaakt.
13° la date de l’accord et la signature des parties;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
13° de datum van het akkoord en de handtekening van
de partijen;
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
56
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
Art. XVII. 39. La conclusion d’un accord de réparation
collective n’emporte pas la reconnaissance de responsabilité
ou de culpabilité du défendeur.
Art. XVII. 39. Het afsluiten van een akkoord tot collectief
herstel heeft niet als gevolg de erkenning van aansprakelijkheid of van schuld van de verweerder .
Art. XVII. 40. La partie la plus diligente soumet l’ accord en
réparation collective à l’homologation du juge. Il en informe
l’autre partie sans délai en communiquant la date exacte.
Art. XVII. 340. De meest gerede partij , legt het akkoord
ter homologatie voor aan de rechter. Hij brengt de andere
partij hiervan zonder verwijl op de hoogte, met vermelding
van de juiste datum.
Art. XVII. 41. Lorsque le représentant du groupe et le
défendeur n’ont pas réussi à conclure un accord de réparation collective avant l’expiration du délai fixé par le juge,
le représentant du groupe en informe le juge sans délai. Il
informe également le défendeur sans délai de la date de cette
communication au juge.
Art. XVII. 41. Wanneer vóór het verstrijken van de termijn vastgesteld door de rechter de groepsvertegenwoordiger
en de verweerder er niet in zijn geslaagd een akkoord tot collectief herstel te sluiten, brengt de groepsvertegenwoordiger
de rechter hiervan zonder verwijl op de hoogte. Hij brengt
tevens de verweerder zonder verwijl op de hoogte van de
datum van deze mededeling aan de rechter.
Section 3. L’homologation de l’accord de réparation
collective
Afdeling 3. De homologatie van het akkoord tot collectief
herstel
Art. XVII. 42. § 1er. Le juge examine l’accord de réparation
collective qui est déposé au greffe afin de vérifier sa conformité à l’article XVII. 38, § 3.
Art. XVII. 42. § 1. De rechter onderzoekt het ter griffie neergelegde akkoord tot collectief herstel om de overeenstemming
ervan met artikel XVII. 38, § 3, na te gaan.
En cas de non-conformité, le juge renvoie l’accord aux
parties en les invitant à le compléter dans le délai qu’elle fixe,
en précisant les éléments à compléter.
In het geval van niet-overeenstemming met artikel XVII.38,
§ 3, zendt de rechter het akkoord terug naar de partijen en
nodigt hen uit het te vervolledigen binnen de termijn die het
vastlegt, met omschrijving van de aan te vullen elementen.
§ 2. Lorsque l’accord est complet ou a été complété, le
juge homologue l’accord, sauf si:
§ 2. Wanneer het akkoord tot collectief herstel volledig is
of werd vervolledigd, homologeert de rechter het akkoord,
behalve indien:
— la réparation convenue pour le groupe ou pour une
sous-catégorie est manifestement déraisonnable;
— het overeengekomen herstel voor de groep of voor een
subcategorie kennelijk onredelijk is;
— le délai visé à l’article XVII. 38, § 3, 7°, est manifestement
déraisonnable;
— de termijn die is bedoeld in artikel XVII. 38, § 3, 7°,
kennelijk onredelijk is;
— les mesures de publicité additionnelles visées à l’article
XVII. 38, § 3, 11°, sont manifestement déraisonnables;
— de aanvullende bekendmakingsmaatregelen bedoeld in
artikel XVII. 38, § 3, 11°, kennelijk onredelijk zijn;
— l’indemnité prévue à l’article XVII. 38, § 3, 8° excède
les frais réellement supportés par le représentant du groupe.
— de vergoeding bedoeld in artikel XVII. 38, § 3, 8°, de
door de groepsvertegenwoordiger werkelijk gedragen kosten
overschrijdt.
Le juge peut, lorsqu’il estime devoir refuser l’homologation
un accord sur base d’un des motifs visés au 1re alinéa, inviter
les parties à revoir leur accord sur ce point, dans un délai
qu’il fixe.
De rechter kan, wanneer hij van oordeel is de homologatie
van het akkoord te moeten weigeren op grond van een van
de motieven bepaald in het eerste lid, de partijen uitnodigen
om hun akkoord te herzien op dat punt, binnen een termijn
die hij vaststelt.
§ 3. Dans son ordonnance d’homologation le juge désigne
le liquidateur parmi les personnes qui figurent sur la liste
dressée en application de l’article XVII. 50.
§ 3. In zijn homologatiebeschikking duidt de rechter de
schadeafwikkelaar aan onder de personen die voorkomen op
de lijst opgesteld in toepassing van artikel XVII. 50.
§ 4. L’ordonnance d’homologation a les effets d’un jugement au sens de l’article 1043 du Code judiciaire. Elle lie
tous les membre du groupe, à l’exception du consommateur
§ 4. De homologatiebeschikking heeft de gevolgen van een
vonnis in de zin van artikel 1043 van het Gerechtelijk Wetboek.
De beschikking bindt alle groepsleden, met uitzondering van
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
57
qui, bien que faisant partie du groupe, démontre n’avoir raisonnablement pas pu prendre connaissance de la décision
de recevabilité pendant le délai fixé conformément à l’article
XVII. 36, § 2, 7°.
de consument die, alhoewel hij deel uitmaakt van de groep,
aantoont redelijkerwijs geen kennis te kunnen hebben genomen van de ontvankelijkheidsbeslissing tijdens de termijn die
overeenkomstig artikel XVII. 36, § 2, 7°, is bepaald.
Art. XVII. 43. Le greffe communique immédiatement, le
cas échéant après l’expiration du délai de recours, l’ordonnance d’homologation de l’accord de réparation collective
et le texte de cet accord aux services du Moniteur belge qui
assurent sa publication intégrale dans les dix jours. Copie
est également transmise au SPF Économie, PME, Classes
moyennes et Énergie, qui publie ces documents intégralement
sur son site web.
Art. XVII. 43. De griffie deelt onmiddellijk, in voorkomend
geval na het verstrijken van de beroepstermijn, de homologatiebeschikking van het akkoord tot collectief herstel,
samen met de tekst van dit akkoord, mee aan de diensten
van het Belgisch Staatsblad die de integrale bekendmaking
verzekeren binnen de tien dagen. Een kopie wordt eveneens
overgezonden aan de FOD Economie, kmo, Middenstand
en Energie, die deze documenten integraal bekendmaakt
op zijn website.
Le délai visé l’article XVII. 38, § 3, 7°, commence à courir
le lendemain de la publication au Moniteur belge.
De termijn bedoeld in artikel XVII. 38, § 3, 7°, vangt aan de
dag na de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad.
Art. XVII. 44. L’homologation d’un accord de réparation
collective n’emporte pas la reconnaissance de responsabilité
ou de culpabilité du défendeur.
Art. XVII. 44. De homologatie van het akkoord tot collectief
herstel heeft niet als gevolg de erkenning van aansprakelijkheid of van schuld van de verweerder.
Section 4. Décision sur le fond
Afdeling 4. Beslissing ten gronde
Art. XVII. 45. L’examen de l’action en réparation collective,
introduit conformément l’article XVII. 35, § 1er, est poursuivi
par le juge lorsque:
Art. XVII. 45. Het onderzoek van de rechtsvordering tot
collectief herstel, ingesteld overeenkomstig artikel XVII. 35,
§ 1, wordt voortgezet door de rechter, wanneer:
— le représentant du groupe et le défendeur n’ont pas
conclu un accord de réparation collective dans le délai fixé
par le juge dans sa décision de recevabilité, en application
de l’article XVII. 36, § 2, 8°, éventuellement prolongé en
application de l’article XVII. 38. § 1er;
— de groepsvertegenwoordiger en de verweerder geen akkoord tot collectief herstel hebben gesloten binnen de termijn
die de rechter heeft vastgesteld in zijn ontvankelijkheidsbeslissing in toepassing van artikel XVII. 36, § 2, 8°, eventueel
verlengd in toepassing van artikel XVII. 38. § 1;
— le représentant du groupe et le défendeur n’ont pas
donné suite à l’invitation du juge à compléter l’accord dans
le délai fixé conformément à l’article XVII. 42, § 1er, alinéa 2;
— de groepsvertegenwoordiger en de verweerder geen
gevolg hebben gegeven aan de uitnodiging van de rechter
om het akkoord te vervolledigen binnen de termijn vastgesteld
overeenkomstig artikel XVII. 42, § 1, lid 2;
— le juge a refusé l’homologation de l’accord en application
de l’article XVII. 42, § 2.
— de rechter de homologatie van het akkoord heeft geweigerd in toepassing van art. XVII. 42, § 2.
Art. XVII. 46. Dans le mois, le greffe convoque le représentant du groupe et le défendeur sous pli judiciaire à comparaître
à l’audience fixée par le juge.
Art. XVII. 46. Binnen de maand roept de griffie de groepsvertegenwoordiger en de verweerder bij gerechtsbrief op om
te verschijnen op de zitting die de rechter bepaalt.
De termijn van een maand vangt aan de dag die volgt op:
Le délai d’un mois commence à courir le lendemain:
— du jour où le représentant du groupe a informé le juge de
l’absence d’un accord conformément à l’article XVII. 41;
— de dag waarop de groepsvertegenwoordiger de rechter
heeft ingelicht over het gebrek aan een akkoord overeenkomstig artikel XVII. 41;
— du jour de l’écoulement du délai fixé par le juge dans sa
décision de recevabilité, en application de l’article XVII. 36,
§ 2, 8°, éventuellement prolongé en application de l’article
XVII. 38. § 1er;
— de dag van het verstrijken van de termijn bepaald door
de rechter in zijn ontvankelijkheidsbeslissing in toepassing
van artikel XVII. 36, § 2, 8°, eventueel verlengd in toepassing
van artikel XVII. 38. § 1;
— du jour de la notification par le greffe, conformément à
l’article 792 du Code Judiciaire, de la décision du juge de ne
— de dag waarop de beslissing van de rechter om het akkoord tot collectief herstel niet te homologeren in toepassing
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
58
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
pas homologuer l’accord de réparation collective en application de l’article XVII. 42, § 2.
van artikel XVII. 42, § 2, is ter kennis gegeven overeenkomstig
artikel 792 van het Gerechtelijk Wetboek.
À cette audience, le juge détermine les délais pour l’instruction et la décision de l’affaire.
Tijdens deze zitting bepaalt de rechter de termijnen voor
onderzoek en beslissing in de zaak.
Art. XVII. 47. § 1er. La décision du juge sur le fond qui
conclut à une obligation de réparation collective dans le chef
du défendeur contient au moins les éléments suivants:
Art. XVII. 47. § 1. De beslissing van de rechter ten gronde
die besluit tot een verplichting tot collectief herstel in hoofde
van de verweerder bevat minstens de volgende elementen:
1° une référence à la décision de recevabilité visée à
l’article XVII. 36;
1° een verwijzing naar de ontvankelijkheidsbeslissing
bedoeld in artikel XVII. 36;
2° la description détaillée du préjudice collectif;
2° de gedetailleerde beschrijving van de collectieve
schade;
3° la description du groupe et, le cas échéant, de ses différentes sous-catégories, ainsi que l’indication ou l’estimation
aussi précise que possible du nombre de consommateurs
concernés;
3° de beschrijving van de groep, en in voorkomend geval,
van zijn verschillende subcategorieën, evenals de opgave
of de zo juist mogelijke raming van het aantal betrokken
consumenten;
4° la dénomination du représentant du groupe, son
adresse, le cas échéant son numéro d’entreprise, et le nom
et la qualité de la personne ou des personnes qui signent
en son nom;
4° de benaming van de groepsvertegenwoordiger, zijn
adres, in voorkomend geval zijn ondernemingsnummer en de
naam en de hoedanigheid van de persoon of personen die in
zijn naam handtekenen;
5° la dénomination ou le nom et prénom du défendeur, son
adresse et son numéro d’entreprise;
5° de benaming of de naam en voornaam van de verweerder, zijn adres en zijn ondernemingsnummer;
6° le cas échéant, des mesures additionnelles de publicité
de la décision sur le fond, lorsque le juge estime que celles
visées à l’article XVII. 48, sont insuffisantes;
6° in voorkomend geval aanvullende maatregelen tot bekendmaking van de beslissing ten gronde, wanneer de rechter
oordeelt dat deze bedoeld in artikel XVII. 48, niet volstaan;
7° les modalités et le montant de la réparation; lorsque
celle-ci a lieu par équivalent, le juge apprécie, selon les circonstances du cas, l’opportunité de fixer un montant global
d’indemnité, le cas échéant par sous-catégorie, à partager
entre les membres du groupe ou un montant individualisé,
dû à chaque consommateur qui se déclarera. Les modalités
de la réparation peuvent varier en fonction des éventuelles
sous-catégories du groupe;
7° de modaliteiten en het bedrag van het herstel; wanneer
dit plaatsvindt bij equivalent, oordeelt de rechter, naargelang
de omstandigheden van het geval, over de opportuniteit om
een globaal vergoedingsbedrag vast te stellen, in voorkomend
geval per subcategorie, te verdelen tussen de leden van de
groep of een geïndividualiseerd bedrag, te betalen aan elke
consument die zich aanmeldt. De herstelmodaliteiten kunnen
verschillen naargelang de eventuele subcategorieën van de
groep;
8° lorsque dans sa décision de recevabilité le juge fait
application du système d’option d’exclusion, délai pendant
lequel les membres du groupe peuvent s’adresser au greffe ,
afin d’obtenir individuellement réparation, ainsi que les modalités à suivre;
8° wanneer bij de ontvankelijkheidsbeslissing door de
rechter werd beslist tot het optiesysteem met exclusie, de
termijn waarbinnen de leden van de groep zich tot de griffie
kunnen richten om individueel herstel te krijgen, evenals de
te volgen modaliteiten;
9° le cas échéant, les garanties à fournir par le défendeur;
9° in voorkomend geval de waarborgen die de verweerder
dient te stellen;
10° la procédure de révision de la décision de réparation
collective en cas d’apparition de dommages, prévisibles ou
non, après le jugement.
10° de procedure voor de herziening van de beslissing tot
collectief herstel in het geval dat er zich schade, al dan niet
voorzienbaar, voordoet na de beslissing.
§ 2. Dans sa décision sur le fond le juge désigne le liquidateur parmi les personnes qui figurent sur la liste dressée
en application de l’article XVII. 50.
§ 2. In zijn beslissing ten gronde duidt de rechter de schadeafwikkelaar aan onder de personen die voorkomen op de
lijst opgesteld in toepassing van artikel XVII. 50.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
59
§ 3. La décision du juge sur le fond qui rejette la réparation
collective dans le chef du défendeur, renvoie à la décision de
recevabilité visée à l’article XVII. 36.
§ 3. De beslissing van de rechter ten gronde die het collectief herstel in hoofde van de verweerder verwerpt, verwijst
naar de ontvankelijkheidsbeslissing bedoeld in artikel XVII. 36.
§ 4. Les frais liés aux mesures de publicité visées à l’article
XVII. 36, § 2, 9° et § 3, à l’article XVII. 48 et au § 1er, 6° du
présent article sont à charge de la partie qui succombe.
§ 4. De kosten verbonden aan de maatregelen tot bekendmaking bedoeld in artikel XVII. 36, § 2, 9° en § 3, in
artikel XVII. 48 en in § 1, 6° van dit artikel zijn ten laste van
de verliezende partij.
§ 5. La décision du juge sur le fond lie tous les membres du
groupe, à l’exception du consommateur qui, bien que faisant
partie du groupe, démontre n’avoir raisonnablement pas pu
prendre connaissance de la décision de recevabilité pendant
le délai fixé à l’article XVII. 36, § 2, 7°.
§ 5. De beslissing van de rechter over de grond bindt alle
groepsleden, met uitzondering van de consument die, alhoewel hij deel uitmaakt van de groep, aantoont redelijkerwijs
geen kennis te kunnen hebben genomen van de ontvankelijkheidsbeslissing gedurende de termijn bepaald in artikel
XVII. 36, § 2, 7°.
Art. XVII. 48. Le greffe communique immédiatement, le
cas échéant après l’expiration du délai de recours, la décision du juge sur le fond aux services du Moniteur belge qui
assurent sa publication intégrale dans les dix jours. Copie
est également transmise au SPF Économie, PME, Classes
moyennes et Énergie, qui publie cette décision intégralement
sur son site web.
Art. XVII. 48. De griffie deelt onmiddellijk, in voorkomend
geval na het verstrijken van de beroepstermijn, de beslissing
van de rechter over de grond mee aan de diensten van het
Belgisch Staatsblad die de integrale bekendmaking verzekeren binnen de tien dagen. Een kopie wordt eveneens overgezonden aan de FOD Economie, kmo, Middenstand en Energie,
die deze beslissing integraal bekendmaakt op zijn website.
Le délai visé à l’article XVII. 47, § 1er, 8° commence à courir
le lendemain de la publication de la décision au Moniteur
belge.
De termijn bedoeld in artikel XVII. 47, § 1, 8° vangt aan de
dag na de bekendmaking van de beslissing in het Belgisch
Staatsblad.
Art. XVII. 49. A tout moment, au cours de la procédure sur le
fond visée aux articles XVII. 44 à 47 et tant que le juge n’a pas
rendu la décision visée à l’article 46, § 1er, les parties peuvent
conclure un accord de réparation collective et demander au
juge d’acter cet accord dans un jugement, conformément à
l’article 1043 du code Judiciaire.
Art. XVII.49. De partijen kunnen op ieder ogenblik, tijdens
de procedure ten gronde bepaald in de artikelen XVII. 44 tot
XVII. 47, en zolang de rechter de beslissing bedoeld in artikel
XVII. 46, § 1, niet heeft genomen, een akkoord tot collectief
herstel sluiten en de rechter hiervan akte laten nemen in een
vonnis, overeenkomstig artikel 1043 van het Gerechtelijk
Wetboek.
Section 5. L’exécution de l’accord homologué ou de la
décision sur le fond
Afdeling 5. De uitvoering van het gehomologeerde akkoord
of van de beslissing ten gronde
Art. XVII. 50. Le juge dresse la liste des personnes qui
satisfont aux conditions pour agir en tant que liquidateur.
Le Roi peut déterminer les critères et les modalités pour la
fixation de la liste.
Art. XVII. 50. De rechter stelt de lijst vast met personen die
voldoen aan de voorwaarden om op te treden als schadeafwikkelaar. De Koning kan de criteria en de modaliteiten voor
het opstellen van de lijst bepalen.
Le liquidateur assure l’exécution correcte de l’accord
homologué visé à l’article XVII. 42, § 2, ou de la décision sur
le fond visé à l’article XVII. 47, § 1er.
De schadeafwikkelaar verzekert de correcte uitvoering van
het gehomologeerde akkoord bedoeld in artikel XVII. 42, § 2,
of van de beslissing ten gronde bedoeld in artikel XVII. 47, § 1.
Art. XVII. 51. § 1er. Dans un délai raisonnable, le liquidateur
dresse, sur base des données que le greffe lui communique,
une liste provisoire des consommateurs qui souhaitent obtenir
une réparation individuelle, le cas échéant par sous-catégorie.
La liste provisoire contient les données des consommateurs
qui se sont fait connaître expressément.
Art. XVII. 51. § 1. Binnen een redelijke termijn maakt de
schadeafwikkelaar, op basis van de gegevens die de griffie
hem overmaakt, een voorlopige lijst op van de consumenten
die individueel herstel wensen te bekomen, in voorkomend
geval per subcategorie. Deze voorlopige lijst omvat de gegevens van de consumenten die zich uitdrukkelijk bekend
hebben gemaakt.
Lorsque le liquidateur estime qu’un consommateur qui s’est
identifié ne satisfait pas à la définition de membre du groupe,
ou le cas échéant à une sous-catégorie ou aux modalités
Wanneer de schadeafwikkelaar van oordeel is dat een
consument die zich heeft bekend gemaakt, niet voldoet aan
de beschrijving van de groep, of, in voorkomend geval, van de
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
60
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
prescrites, il fait mention de cette contestation sur la liste
provisoire et en précise les motifs.
subcategorie of aan de voorgeschreven modaliteiten, vermeldt
hij de betwisting van de inschrijving van die consument op de
voorlopige lijst, met opgave van de redenen.
§ 2. Dès que la liste provisoire est établie, le liquidateur
la communique au représentant du groupe et au défendeur.
Il informe, simultanément, les consommateurs qu’il propose
d’exclure, en indiquant les motifs de leur exclusion. La liste
peut être consultée au greffe.
§ 2. Van zodra de voorlopige lijst is opgesteld, maakt de
schadeafwikkelaar ze over aan de rechter, aan de groepsvertegenwoordiger en aan de verweerder. Hij brengt op hetzelfde
ogenblik de consumenten die hij voorstelt uit te sluiten, op de
hoogte met opgave van de reden van hun uitsluiting. De lijst
ligt ter inzage op de griffie.
§ 3. Dans les trente jours de la notifi cation de la liste
provisoire, prolongeables par le juge à la demande du liquidateur ou d’une des parties, le représentant du groupe et le
défendeur peuvent contester auprès du greffe l’inscription
ou l’exclusion d’un consommateur sur la liste provisoire, en
mentionnant les motifs.
§ 3. Binnen de dertig dagen na de betekening van de
voorlopige lijst, verlengbaar door de rechter op verzoek van
de schadeafwikkelaar of op vraag van één der partijen, kan
de groepsvertegenwoordiger of de verweerder bij de griffie de
inschrijving of uitsluiting van een consument op de voorlopige
lijst betwisten, met opgave van de redenen.
Au plus tard dans les quatorze jours de l’écoulement
du délai prévu au premier alinéa, le greffe en informe le
consommateur concerné et le liquidateur en indiquant les
motifs invoqués.
Uiterlijk binnen de veertien dagen na het verstrijken van de
termijn voorzien in het eerste lid brengt de griffie de betrokken
consument en de schadeafwikkelaar daarvan op de hoogte
met opgave van de ingeroepen redenen.
Dans un délai de quatorze jours, le représentant de
groupe, le défendeur, les consommateurs dont l’inscription à
la liste provisoire est contestée et le liquidateur peuvent faire
connaître leur position auprès du greffe.
Binnen een termijn van veertien dagen kunnen de groepsvertegenwoordiger, de verweerder, de consumenten waarvan
inschrijving op de voorlopige lijst wordt betwist en de schadeafwikkelaar, hun standpunt kenbaar maken aan de griffie.
§ 4. Dans les trente jours de l’écoulement des délais prévus
au paragraphe 3, le juge convoque le liquidateur, le défendeur
et le représentant du groupe, ainsi que les consommateurs
dont l’inscription sur la liste provisoire est contestée afin de
statuer sur la liste définitive.
§ 4. Binnen dertig dagen na het verstrijken van de termijnen
voorzien in paragraaf 3, roept de rechter de schadeafwikkelaar, de groepsvertegenwoordiger, en de verweerder, evenals
de consumenten waarvan de inschrijving op de voorlopige
lijst werd betwist, op ten einde een uitspraak te doen over
de definitieve lijst.
À l’audience visée à l’alinéa 1er, le juge entend le liquidateur,
le représentant du groupe, le défendeur et, le cas échéant,
les consommateurs dont l’inscription sur la liste est contestée.
Tijdens de in het eerste lid bedoelde zitting hoort de rechter de schadeafwikkelaar, de groepsvertegenwoordiger, de
verweerder en, desgevallend, de consumenten van wie de
inschrijving op de lijst wordt betwist.
§ 5. La liste définitive des consommateurs ayant droit
individuellement à une réparation est constituée à l’issue de
l’audience visée au paragraphe 4.
§ 5. De definitieve lijst van de consumenten die individueel
recht op herstel hebben, wordt opgesteld na afloop van de
zitting bedoeld in paragraaf 4.
Le greffe communique la liste définitive au liquidateur, au
représentant du groupe et au défendeur. Il informe, sans délai,
les consommateurs dont l’inscription sur la liste définitive est
refusée par le juge.
De griffie deelt de definitieve lijst mee aan de schadeafwikkelaar, aan de groepsvertegenwoordiger en aan de verweerder. Zij verwittigt op hetzelfde ogenblik de consumenten die
definitief zijn uitgesloten door de rechter.
Art. XVII. 52. § 1er. Le liquidateur transmet au juge un
rapport trimestriel détaillé sur l’exécution de cette mission.
Art. XVII. 52. § 1. De schadeafwikkelaar maakt een gedetailleerd driemaandelijks verslag over aan de rechter over de
uitvoering van zijn opdracht.
§ 2. Le défendeur s’acquitte de son obligation de réparation en nature sous le contrôle du liquidateur, ou lui verse le
montant de l’indemnité prévue, selon les modalités prévues
par l’accord homologué conformément à l’article XVII. 38, § 3,
6° ou par le juge en application de l’ article XVII. 47, § 1er, 7°.
§ 2. De verweerder komt zijn verplichting tot herstel na
onder toezicht van de schadeafwikkelaar en maakt hem
het bedrag over van de vastgestelde vergoeding, volgens de
modaliteiten voorzien in het gehomologeerd akkoord conform
artikel XVII. 38, § 3, 6° of vastgesteld door de rechter in overeenstemming met artikel XVII. 47, § 1, 7°.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
61
Art. XVII. 53. Le juge reste saisi jusqu’à l’exécution intégrale de la réparation prévue par l’accord homologué ou la
décision sur le fond au bénéfice de tous les membres du
groupe qui figurent sur la liste définitive dressée en application
de l’article XVII. 51, § 5.
Art. XVII. 53. De rechter blijft gevat tot het herstel krachtens
het gehomologeerde akkoord of de beslissing ten gronde integraal is uitgevoerd voor alle groepsleden die voorkomen op de
definitieve lijst opgesteld in toepassing van artikel XVII. 51, § 5.
Art. XVII. 54. § 1er. Lorsque l’accord homologué ou la
décision du juge sur le fond est entièrement exécutée, le
liquidateur transmet, au juge, un rapport final. Ce rapport
est également transmis pour information au représentant du
groupe et au défendeur.
Art. XVII. 54. § 1. Wanneer het gehomologeerde akkoord of
de beslissing van de rechter ten gronde, volledig is uitgevoerd,
maakt de schadeafwikkelaar een eindverslag over aan de
rechter. Dit verslag wordt eveneens ter informatie aan de
groepsvertegenwoordiger en de verweerder overgemaakt.
Ce rapport final contient toutes les informations nécessaires permettant au juge de prendre une décision sur la
clôture définitive de l’action en réparation collective. Le cas
échéant, e rapport final précise le montant du solde restant
éventuel non remboursé aux consommateurs.
Dit eindverslag bevat alle informatie die nodig is om de
rechter toe te laten een beslissing te nemen over de definitieve afsluiting van de rechtsvordering tot collectief herstel. In
voorkomend geval preciseert het eindverslag het bedrag van
het eventueel resterende saldo dat niet aan de consumenten
werd uitgekeerd.
Ce rapport final contient également un relevé détaillé des
frais et de l’indemnité du liquidateur. L’indemnité est calculée
conformément aux règles fixées par le Roi.
Het eindverslag bevat eveneens een gedetailleerd overzicht van de kosten en de vergoeding van de schadeafwikkelaar. De vergoeding wordt berekend overeenkomstig de
regels die door de Koning zijn vastgelegd.
§ 2. Le juge statue sur le rapport final. Il détermine l’usage
que le défendeur doit faire du solde éventuellement restant,
visé au paragraphe 1er, deuxième alinéa. En l’approuvant,
elle met définitivement fin à la procédure d’exécution assurée
par le liquidateur.
§ 2. De rechter beslist over het eindverslag. Hij duidt de
bestemming aan die de verweerder aan het eventueel resterende saldo, bedoeld in paragraaf 1, tweede lid, dient te geven.
Door het goed te keuren, maakt het definitief een einde aan de
uitvoeringsprocedure verzekerd door de schadeafwikkelaar.
L’approbation du rapport final par le juge vaut titre exécutoire sur base duquel le liquidateur peut revendiquer payement
de ses frais et prestations au défendeur.
De goedkeuring van het eindverslag door de rechter vormt
een uitvoerbare titel op grond waarvan de schadeafwikkelaar
de gemaakte kosten en zijn vergoeding kan terugvorderen
van de verweerder.
Art. XVII. 55. Le greffe communique la décision visée à
l’article XVII. 54, § 2, aux services du Moniteur belge qui la
publient intégralement dans les dix jours. Il la communique
également au SPF Économie, PME, Classes moyennes et
Énergie, qui la publie sur son site web.
Art. XVII. 55. De griffie deelt de beslissing bedoeld in
artikel XVII. 54, § 2, mee aan de diensten van het Belgisch
Staatsblad die ze integraal bekendmaken binnen de tien dagen. Hij deelt ze eveneens mee aan de FOD Economie, kmo,
Middenstand en Energie, die ze bekendmaakt op zijn website.
La publication au Moniteur belge fait courir le délai de
prescription de l’action en responsabilité civile du représentant du groupe.
Chapitre 3. Prescription, incidents de procédure et interactions avec d’autres procédures
Section 1re. Prescription
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
Hoofdstuk 3. Verjaring, tussengeschillen en verband met
andere procedures
Afdeling 1. Verjaring
Art. XVII. 56. Lorsque la requête en réparation collective
est déclarée recevable par le juge , le délai de prescription de
l’action individuelle du consommateur qui a opté pour l’exclusion du groupe en application de l’article XVII. 31, 1°, a) est
suspendu pour la durée qui sépare le jour de la publication
de la décision de recevabilité au Moniteur belge du jour où il
a communiqué son option au greffe.
CHAMBRE
De bekendmaking in het Belgisch Staatsblad doet de
verjaringstermijn aanvangen voor de rechtsvordering in burgerlijke aansprakelijkheid van de groepsvertegenwoordiger.
2013
Art. XVII. 55. Wanneer de rechtsvordering tot collectief
herstel door de rechter ontvankelijk wordt verklaard, wordt
de verjaringstermijn van de individuele rechtsvordering van
de consument die heeft gekozen voor de uitsluiting uit de
groep in toepassing van artikel XVII. 31, § 1, 1°, a) geschorst
voor de duur van de tijd tussen de bekendmaking van de
ontvankelijkheidsbeslissing in het Belgisch Staatsblad en de
dag waarop hij zijn keuze aan de griffie heeft meegedeeld.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
62
DOC 53
DOC 53 Section 2. Incidents de procédure
3300/001
3301/001
Afdeling 2. Tussengeschillen
Art. XVII. 57. Par dérogation à l’article 807 du Code
Judiciaire, le représentant du groupe ne peut plus modifier ou
étendre l’action en réparation d’un préjudice collectif.
Art. XVII. 58. Par dérogation à l’article 820 du Code
judiciaire, le représentant du groupe ne peut se désister de
l’instance qu’ avec l’accord du juge.
Art. XVII. 56. In afwijking van artikel 807 van het
Gerechtelijk Wetboek mag de groepsvertegenwoordiger de
rechtsvordering tot herstel van een collectieve schade niet
meer wijzigen of uitbreiden.
Art. XVII. 57. In afwijking van artikel 820 van het Gerechtelijk
Wetboek kan de groepsvertegenwoordiger geen afstand doen
van het geding, dan met het akkoord van de rechter.
Par dérogation à l’article 826 du Code judiciaire, le délai de
prescription de l’action individuelle des membres du groupe
est considéré comme suspendu depuis la date du dépôt de
la requête visée à l’article XVII. 35, lorsque le juge accorde
le désistement d’instance.
In afwijking van artikel 826 van het Gerechtelijk Wetboek,
wordt de verjaringstermijn van de individuele rechtsvordering van de leden van de groep geschorst vanaf de dag van
neerlegging van het verzoekschrift bedoeld in artikel XVII. 35,
wanneer de rechter de afstand van geding toekent.
Par dérogation à l’article 821 du Code judiciaire, le représentant du groupe ne peut se désister de l’action.
In afwijking van artikel 821 van het Gerechtelijk Wetboek,
kan de groepsvertegenwoordiger geen afstand doen van de
rechtsvordering.
Art. XVII. 598. Par dérogation aux articles 566 et 856, alinéa
2, du Code judiciaire, une demande en réparation collective
et une demande de réparation individuelle ne peuvent pas
être jointes pour connexité.
Art. XVII. 58. In afwijking van de artikelen 566 en 856, 2de
lid, van het Gerechtelijk Wetboek mogen een vordering tot
collectief herstel en een rechtsvordering tot individueel herstel
niet worden samengevoegd op grond van samenhang.
Section 3. Interactions avec d’autres procédures
Afdeling 3. Verband met andere procedures
Art. XVII. 60. Le juge statue sur la recevabilité d’une action
en réparation collective, sur l’homologation de l’accord de
réparation d’un préjudice collectif ou sur le fond du litige
nonobstant toute poursuite exercée devant une juridiction
pénale pour les mêmes faits.
Art. XVII. 59. De rechter beslist over de ontvankelijkheid van
een rechtsvordering tot collectief herstel, over de homologatie
van een akkoord tot herstel van een collectieve schade of over
de grond van het geschil onafgezien elke vervolging die voor
dezelfde feiten is ingesteld voor een strafrechtelijke rechtbank.
Une partie qui se constitue partie civile devant une juridiction pénale n’est pas membre du groupe et ne bénéficiera
pas de l’action en réparation collective, à moins qu’elle se
désiste de sa constitution de partie civile avant l’expiration
du délai d’option.
Een partij die zich burgerlijke partij stelt voor een strafrechtelijke rechtbank is geen groepslid, en kan geen beroep
doen op de rechtsvordering tot collectief herstel, tenzij die
partij afstand doet van haar burgerlijke partijstelling voor het
verstrijken van de optietermijn.
Art. XVII. 61. L’action en réparation collective ne s’oppose
pas à ce qu’un membre du groupe et la partie défenderesse
participent pour une même cause à un règlement extrajudiciaire d’un litige. Au cas où un tel règlement conduit à une
solution du litige, le consommateur perd sa qualité de membre
du groupe et la partie défenderesse en informe le greffe.
Art. XVII. 60. De rechtsvordering tot collectief herstel verzet
er zich niet tegen dat een groepslid en de verweerder wegens
eenzelfde oorzaak deelnemen aan een buitengerechtelijke
regeling van een geschil. Wanneer een dergelijke regeling
tot een oplossing van het geschil leidt, verliest de consument
zijn hoedanigheid van groepslid en brengt de verweerder de
griffie hiervan op de hoogte.
Art. XVII. 62. Dès le moment où le juge a pris une décision de recevabilité d’une procédure en réparation collective
conformément à l’article XVII. 36,
Art. XVII. 62. Wanneer de rechter een rechtsvordering tot
collectief herstel ontvankelijk heeft verklaard overeenkomstig
artikel XVII. 36,
— toute procédure individuelle déjà introduite par une personne qui est un membre du groupe conformément à l’article
XVII. 31 contre le même défendeur et ayant le même objet et
la même cause s’éteint;
— wordt elke individuele rechtsvordering reeds ingesteld
door een persoon die lid is van de groep overeenkomstig
artikel XVII. 31 tegen dezelfde verweerder en met hetzelfde
voorwerp en dezelfde oorzaak, zonder voorwerp;
— toute nouvelle procédure individuelle introduite par une
personne qui est un membre du groupe conformément à
— is elke nieuwe individuele rechtsvordering die wordt ingesteld door een persoon die lid is van de groep overeenkomstig
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53 3300/001
3301/001
63
l’article XVII. 31 contre le même défendeur et ayant le même
objet et la même cause est irrecevable.”.
artikel XVII. 31 tegen dezelfde verweerder en met hetzelfde
voorwerp en dezelfde oorzaak, onontvankelijk.”.
CHAPITRE III
HOOFDSTUK III
Disposition transitoire
Overgangsbepaling
Art. 4
Art. 4
L’action en réparation collective ne peut être introduite que
si le fait générateur du dommage collectif s’est produit après
l’entrée en vigueur de la loi.
De rechtsvordering tot collectief herstel kan enkel worden
ingesteld wanneer de gemeenschappelijke oorzaak van de
collectieve schade heeft plaatsgevonden na de inwerkingtreding van deze wet.
CHAPITRE IV
HOOFDSTUK IV
Attribution de compétences
Bevoegdheidstoewijzing
Art. 5
Art. 5
Le Roi peut coordonner les dispositions du Code de droit
économique, telles qu’insérées par la présente loi, avec les
dispositions qui les auraient expressément ou implicitement
modifiées au moment où la coordination sera établie.
De Koning kan de bepalingen van het Wetboek van economisch recht, zoals ingevoegd bij deze wet, coördineren met de
bepalingen die daarin uitdrukkelijk of stilzwijgend wijzigingen
hebben aangebracht tot het tijdstip van de coördinatie.
À cette fin, Il peut:
Daartoe kan Hij:
1° modifier l’ordre, la numérotation et, en général, la présentation des dispositions à coordonner;
1° de volgorde en de nummering van de te coördineren
bepalingen veranderen en in het algemeen de teksten naar
de vorm wijzigen;
1° modifier les références qui seraient contenues dans les
dispositions à coordonner en vue de les mettre en concordance avec la numérotation nouvelle;
2° de verwijzingen die voorkomen in de te coördineren
bepalingen met de nieuwe nummering doen overeenstemmen;
2° modifier la rédaction des dispositions à coordonner en
vue d’assurer leur concordance et d’en unifier la terminologie
sans qu’il puisse être porté atteinte aux principes inscrits dans
ces dispositions.
3° zonder afbreuk te doen aan de beginselen die in de te
coördineren bepalingen vervat zijn, de redactie ervan wijzigen
om ze onderling te doen overeenstemmen en eenheid in de
terminologie te brengen.
CHAPITRE V
HOOFDSTUK V
Entrée en vigueur
Inwerkingtreding
Art. 6
Art. 6
Le Roi fixe la date d’entrée en vigueur de chacune des
dispositions de la présente loi et/ou chacune des dispositions
insérées par la présente loi dans le Code de droit économique.
De Koning bepaalt de datum van inwerkingtreding van
elke bepaling van deze wet en/of elke bepaling ingevoegd
krachtens deze wet in het Wetboek van economisch recht.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
64
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
AVIS DU CONSEIL D’ÉTAT
N° 53.706/1 DU 11 OCTOBRE 2013
ADVIES VAN DE RAAD VAN STATE
NR. 53.706/1 VAN 11 OKTOBER 2013
Le 10 juillet 2013, le Conseil d’État, section de législation,
a été invité par le ministre de l’Économie à communiquer un
avis, dans un délai de trente jours, prorogé jusqu’au 16 septembre 2013, sur un avant-projet de loi “portant insertion
d’un titre 2 ‘L’action en réparation collective’ au livre XVII
‘Procédures juridictionnelles particulières’ du Code de droit
économique et portant insertion des définitions propres au
livre XVII dans le livre I du Code de droit économique”.
Op 10 juli 2013 is de Raad van State, afdeling Wetgeving,
door de minister van Economie verzocht binnen een termijn
van dertig dagen, verlengd tot 16 september 2013, een advies
te verstrekken over een voorontwerp van wet “tot invoeging
van titel 2 “de rechtsvordering tot collectief herstel” in een
boek XVII “bijzondere gerechtelijke procedures” van het
Wetboek van economisch recht en houdende invoeging van
de definities eigen aan boek XVII in boek I van het wetboek
van economisch recht”.
Le projet a été examiné par la première chambre
les 19 et 26 septembre 2013. La chambre était composée de Marnix Van Damme, président de chambre,
Wilfried Van Vaerenbergh et Wouter Pas, conseillers d’État,
Marc Rigaux et Michel Tison, assesseurs, et Wim Geurts,
greffier.
Het ontwerp is door de eerste kamer onderzocht
op 19 en 26 september 2013. De kamer was sameng e s te l d u i t M ar n i x Va n Da m m e, k a m er vo or zi t ter,
Wilfried Van Vaerenbergh en Wouter Pas, staatsraden,
Marc Rigaux en Michel Tison, assessoren, en Wim Geurts,
griffier.
Le rapport a été présenté par Paul Depuydt, premier auditeur chef de section.
H et ver s l ag i s ui tg e br ac ht d o or Paul D e p u yd t ,
eerste-auditeur-afdelingshoofd.
La concordance entre la version française et la version
néerlandaise de l’avis a été vérifiée sous le contrôle de
Marnix Van Damme, président de chambre.
De overeenstemming tussen de Franse en de Nederlandse
tekst van het advies is nagezien onder toezicht van
Marnix Van Damme, kamervoorzitter.
L’avis, dont le texte suit, a été donné le 11 octobre 2013.
Het advies, waarvan de tekst hierna volgt, is gegeven op
11 oktober 2013.
*
*
Portée et fondement juridique du projet de loi
Strekking en rechtsgrond van het ontwerp van wet
1. Le projet de loi soumis pour avis vise à insérer un titre
2 “L’action en réparation collective” dans le livre XVII du Code
de droit économique “Procédures juridictionnelles particulières” (article 3 du projet). En outre, il introduit dans le livre I
du code un certain nombre de définitions propres au titre 2 en
projet du livre XVII précité (article 2).
1. Het om advies voorgelegde ontwerp van wet strekt
ertoe in boek XVII van het Wetboek van economisch recht,
“Bijzondere gerechtelijke procedures”, een titel 2, “De rechtsvordering tot collectief herstel”, in te voegen (artikel 3 van
het ontwerp). Tevens worden in boek I van het wetboek een
aantal definities ingevoegd die eigen zijn aan de ontworpen
titel 2 van het voornoemde boek XVII (artikel 2).
Le projet contient par ailleurs une disposition transitoire
dont il résulte que l’action en réparation collective réglée par
le projet ne peut être introduite que “si le fait générateur du
dommage collectif s’est produit après l’entrée en vigueur de
la loi [en projet]” (article 4). En outre, il habilite le Roi, d’une
part, à coordonner les dispositions du code, telles qu’elles y
sont insérées par la loi en projet, avec les dispositions qui les
auraient explicitement ou tacitement modifiées au moment
où la coordination sera établie (article 5) et, d’autre part, à
fixer la date d’entrée en vigueur de chacune des dispositions
de la loi en projet et des dispositions qu’elle insère dans le
code (article 6).
Het ontwerp bevat daarnaast nog een overgangsbepaling
waaruit volgt dat de in het ontwerp geregelde rechtsvordering
tot collectief herstel enkel kan worden ingesteld “wanneer de
gemeenschappelijke oorzaak van de collectieve schade heeft
plaatsgevonden na de inwerkingtreding van [de ontworpen]
wet” (artikel 4). Bovendien wordt aan de Koning de bevoegdheid verleend om, enerzijds, de bepalingen van het wetboek,
zoals die daarin worden ingevoegd bij de ontworpen wet, te
coördineren met de bepalingen die daarin uitdrukkelijk of
stilzwijgend wijzigingen hebben aangebracht tot het tijdstip
van de coördinatie (artikel 5) en, anderzijds, de datum van
inwerkingtreding vast te stellen van elke bepaling van de
ontworpen wet en de erdoor in het wetboek ingevoegde
bepalingen (artikel 6).
2. L’action collective en réparation du dommage causé à
un groupe de consommateurs par une entreprise est inédite
dans le droit procédural privé belge. Certes, à ce jour, on
peut déjà faire mention en droit interne d’un certain nombre
2. De rechtsvordering tot collectief herstel van de schade
die door een onderneming werd toegebracht aan een groep
van consumenten is nieuw in het Belgisch privaat procesrecht.
Er valt tot op heden weliswaar in het interne recht al melding
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
65
DOC 53 d’actions qui ont pour objet la protection des intérêts collectifs1,
mais aucune de celles-ci ne visent à réparer le préjudice subi.
te maken van een aantal rechtsvorderingen die de bescherming van collectieve belangen beogen,1 maar geen van die
vorderingen hebben het herstel van de geleden schade tot
voorwerp.
L’action en réparation collective, réglée dans le projet, n’a
pas de portée générale, dès lors qu’elle ne peut être introduite
que dans le cas où une entreprise aurait potentiellement violé
soit ses obligations contractuelles soit l’un des règlements
européens ou l’une des lois énumérées de manière exhaustive
à l’article XVII.30, en projet, du code, ou l’un de leurs arrêtés
d’exécution (article XVII.29 en projet).
De in het ontwerp geregelde rechtsvordering tot collectief
herstel heeft geen algemene draagwijdte, aangezien deze enkel kan worden ingesteld in het geval waarin een onderneming
mogelijk een inbreuk heeft gepleegd op haar contractuele verplichtingen, dan wel op één van de Europese verordeningen
of de wetten die op een uitputtende wijze worden opgesomd
in het ontworpen artikel XVII.30 van het wetboek of op een
uitvoeringsbesluit ervan (ontworpen artikel XVII.29).
En instaurant l’action en réparation collective, réglée
dans le projet, les auteurs visent essentiellement à offrir aux
consommateurs individuels une alternative à l’action de droit
commun à laquelle ces consommateurs estiment souvent devoir renoncer pour des motifs divers. L’intention première qui
sous-tend le dispositif en projet est donc de garantir une
meilleure protection des droits des consommateurs. Toutefois,
dès que ou tant qu’un consommateur fait partie du groupe, il
ne dispose pas de la possibilité d’obtenir réparation du même
préjudice par le biais d’une action individuelle.
Met de in het ontwerp geregelde rechtsvordering tot collectief herstel beogen de stellers in essentie aan de individuele
consumenten een alternatief te bieden voor de rechtsvordering van gemeen recht waarvan die consumenten vaak om
diverse redenen menen te moeten afzien. Aan de ontworpen
regeling ligt dan ook primair de bedoeling ten grondslag te
komen tot een betere bescherming van de rechten van de
consumenten. Wel is het zo dat, van zodra of zolang een
consument tot de groep behoort, hij niet over de mogelijkheid
beschikt om door middel van een individuele rechtsvordering
herstel van dezelfde schade na te streven.
3.1 Le titre 2 du livre XVII du code comporte trois
chapitres.
3.1 Titel 2 van boek XVII van het wetboek bestaat uit drie
hoofdstukken.
3.2. Le chapitre 1er contient un certain nombre de dispositions générales qui désignent le juge qui doit connaître de
l’action en réparation collective, qui règlent les conditions de
recevabilité de l’action et qui fixent la composition du groupe
ainsi que la qualité du représentant de celui-ci (articles
XVII.28 à XVII.34 en projet).
3.2. Hoofdstuk 1 bevat een aantal algemene bepalingen
waarin de rechter wordt aangewezen die van de rechtsvordering tot collectief herstel dient kennis te nemen, de ontvankelijkheidsvoorwaarden van de vordering worden geregeld
en de samenstelling van de groep en de hoedanigheid van
de groepsvertegenwoordiger worden bepaald (ontworpen
artikelen XVII.28 tot XVII.34).
Seuls les cours et les tribunaux de Bruxelles sont compétents pour connaître des actions en réparation collective.
En réservant la compétence relative à de telles actions aux
cours et aux tribunaux de Bruxelles, les auteurs choisissent
manifestement de développer l’expertise et la spécialisation
dans le chef d’un même juge.
Enkel de hoven en de rechtbanken te Brussel zijn bevoegd
om kennis te nemen van de rechtsvorderingen tot collectief
herstel. Door de bevoegdheid inzake dergelijke rechtsvorderingen voor te behouden aan de hoven en rechtbanken te
Brussel opteren de stellers blijkbaar voor de uitbouw van een
expertise en specialisatie in hoofde van eenzelfde rechter.
Dans le cas d’une action en réparation collective, ce n’est
pas le consommateur lésé à titre individuel ou certains de ces
consommateurs lésés qui agissent conjointement en justice,
qui introduisent la procédure concernée pour obtenir réparation du préjudice individuel subi, mais c’est un “représentant
du groupe” qui agit sans y avoir été mandaté au préalable.
Le représentant du groupe porte l’affaire devant le juge compétent au nom d’un groupe de consommateurs (lésés) qui,
à ce moment, ne sont pas encore connus nominativement.
L’objet de l’action est de permettre à tous les membres du
groupe d’obtenir réparation du préjudice qu’ils ont subi à la
suite d’une violation potentielle commise par une entreprise.
In geval van een rechtsvordering tot collectief herstel is het
niet de individueel benadeelde consument, of een aantal van
dergelijke consumenten die samen in rechte optreden, die
de betrokken procedure inleiden om de individuele schade
die zij hebben ondergaan vergoed te krijgen, maar is het
een “groepsvertegenwoordiger” die, zonder daartoe vooraf
een volmacht te hebben gekregen, optreedt. De groepsvertegenwoordiger leidt de zaak voor de bevoegde rechter in
namens een groep (benadeelde) consumenten die op dat
ogenblik nog niet nominatief zijn gekend. Het oogmerk van
de vordering bestaat erin dat alle groepsleden een herstel
krijgen van de schade die ze hebben ondergaan als gevolg
van een mogelijke inbreuk van een onderneming.
Le groupe ne peut être représenté que par un seul représentant du groupe et à condition que celui-ci dispose d’une
De groep kan slechts worden vertegenwoordigd door
één enkele groepsvertegenwoordiger en mits deze over
1
1
Voir l’énumération des exemples figurant sous l’“Exposé général”
de l’exposé des motifs relatif au projet de loi.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
Zie de opsomming van voorbeelden onder de “Algemene
bespreking” in de memorie van toelichting bij het wetsontwerp.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
66
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
qualité bien déterminée. Seules certaines associations de
consommateurs ou associations dotées de la personnalité
juridique qui satisfont aux conditions précisées dans le projet
peuvent agir en qualité de représentant du groupe. Le médiateur fédéral pour le consommateur peut lui aussi agir en tant
que représentant du groupe, mais uniquement dans le but de
représenter le groupe lors de la phase de négociation d’un
accord de réparation collective.
een welbepaalde hoedanigheid beschikt. Enkel bepaalde
consumentenverenigingen of verenigingen met rechtspersoonlijkheid die beantwoorden aan de in het ontwerp vermelde voorwaarden kunnen als groepsvertegenwoordiger
optreden. Ook de Federale Ombudsdienst voor de consument
kan als groepsvertegenwoordiger optreden, zij het enkel met
het oog op het vertegenwoordigen van de groep in de fase
van de onderhandeling van een akkoord tot collectief herstel.
Il appartient au juge d’apprécier si l’action en réparation
collective a été introduite de manière recevable, en ce qui
concerne la violation invoquée par le requérant et la qualité
du représentant du groupe. En outre, le juge doit se forger
une opinion quant à la question de savoir si une action en
réparation collective “semble plus efficient[e] qu’une action
de droit commun”.
Het is de rechter die erover dient te oordelen of de
rechtsvordering tot collectief herstel op ontvankelijke wijze is
ingesteld, wat de inbreuk betreft waarop de verzoeker zich
beroept en de hoedanigheid van de groepsvertegenwoordiger.
Tevens moet de rechter zich er een oordeel over vormen of
een rechtsvordering tot collectief herstel “meer doeltreffend
[lijkt] dan een rechtsvordering van gemeen recht”.
3.3. Le chapitre 2 du titre 2 règle le déroulement de la procédure en réparation collective (articles XVII.35 à XVII.55 en
projet). Cette procédure comporte plusieurs phases.
3.3. In hoofdstuk 2 van titel 2 wordt het verloop van de
procedure tot collectief herstel geregeld (ontworpen artikelen
XVII.35 tot XVII.55). Die procedure behelst diverse fases.
Au cours de la première phase de la procédure, le juge
examine si les conditions de recevabilité sont remplies. La
décision de recevabilité du juge fait notamment aussi mention
du système d’option qui s’applique à la procédure en réparation collective. Soit les consommateurs concernés doivent
expressément manifester leur volonté de faire partie du groupe
(système d’option d’inclusion, dénommé également opt-in),
soit il est considéré que tous les consommateurs concernés
font automatiquement partie du groupe, sauf ceux qui ont
expressément manifesté la volonté d’en être exclu (système
d’option d’exclusion, dénommé également opt-out). Le choix
pour l’un ou l’autre système dépendra dans une large mesure
du type de préjudice subi par les membres du groupe 2. Si
l’action a toutefois pour objet la réparation d’un préjudice
collectif corporel ou moral, un système d’option d’inclusion
est obligatoire.
Tijdens de eerste procedurefase gaat de rechter na of aan
de ontvankelijkheidsvoorwaarden is voldaan. In de ontvankelijkheidsbeslissing van de rechter wordt onder meer ook
het optiesysteem vermeld dat op de procedure van collectief
herstel wordt toegepast. Ofwel dienen de betrokken consumenten uitdrukkelijk te laten weten dat zij tot de groep willen
behoren (optiesysteem met inclusie, ook opt-in genoemd),
ofwel wordt ervan uitgegaan dat alle betrokken consumenten
automatisch tot de groep behoren, behalve zij die uitdrukkelijk
hebben laten weten er niet toe te willen behoren (optiesysteem
met exclusie, ook opt-out genoemd). De keuze voor het ene,
dan wel het andere systeem zal in ruime mate afhangen van
de soort schade die door de groepsleden is geleden.2 Indien
de vordering evenwel een herstel van lichamelijke of morele
collectieve schade tot voorwerp heeft, is een optiesysteem
met inclusie verplicht.
Dès que le juge aura déclaré l’action recevable, la deuxième phase de la procédure débute, à savoir la phase de
négociation obligatoire entre le représentant du groupe et
l’entreprise défenderesse. La durée maximale de cette phase
est fixée par le juge. Si les parties arrivent à un accord sur
la réparation à fournir, cet accord doit être homologué par
le juge pour être exécutoire. Le juge peut seulement refuser
d’homologuer l’accord dans des cas bien précis énumérés
dans le projet. Les parties peuvent toujours soumettre au
juge une requête conjointe en vue de l’homologation d’un
accord conclu entre elles avant ou au cours de la procédure
sur le fond.
Eenmaal de vordering door de rechter ontvankelijk is verklaard, vangt de tweede fase in de procedure aan, zijnde de
fase van verplichte onderhandeling tussen de groepsvertegenwoordiger en de verwerende onderneming. De maximale
duurtijd van deze fase wordt bepaald door de rechter. Indien
partijen tot een akkoord komen over het te verlenen herstel
dient dat akkoord door de rechter te worden gehomologeerd
om uitvoerbaar te zijn. De rechter kan enkel weigeren om
het akkoord te homologeren in welbepaalde, in het ontwerp
opgesomde gevallen. Partijen kunnen steeds nog een gezamenlijk verzoekschrift ter homologatie van een tussen hen
gesloten akkoord voor of tijdens de procedure ten gronde
aan de rechter voorleggen.
À défaut d’homologation d’un accord ou lorsqu’un accord
n’a pu être conclu entre les parties, l’action est examinée
sur le fond par le juge au cours d’une troisième phase de
la procédure. Si le juge conclut à une réparation collective,
elle aura lieu, dans le respect du droit commun, en nature ou
Bij gebrek aan homologatie van een akkoord of wanneer
er geen akkoord kon worden gesloten tussen de partijen,
wordt in een derde fase van de procedure de vordering ten
gronde onderzocht door de rechter. Indien deze besluit tot
collectief herstel zal dit met inachtneming van het gemeen
2
2
Ainsi, dans le cas d’un préjudice relativement peu important et
subi par de nombreux consommateurs (le “préjudice dit diffus”),
un système d’option d’exclusion est probablement plus indiqué;
dans le cas d’un dommage collectif substantiel, il faudra, semblet-il, plutôt opter pour un système d’option d’inclusion.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
Zo is in geval van schade die relatief klein is en door veel
consumenten werd geleden (de zogeheten “strooischade”)
wellicht meer een optiesysteem met exclusie op zijn plaats; in
geval van een substantiële massaschade lijkt veeleer voor een
optiesysteem met inclusie te zullen worden geopteerd.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
67
par équivalent et une indemnité globale ou individuelle pour
chaque membre du groupe sera fixée. Lors de l’évaluation du
préjudice collectif, le juge choisira en principe la méthode qui
est la plus conforme au principe de l’indemnisation intégrale
du préjudice.
recht, in natura of bij equivalent, gebeuren en zal een globaal
schadebedrag, dan wel een geïndividualiseerd bedrag voor
elk lid van de groep, worden vastgesteld. De rechter zal bij de
evaluatie van de collectieve schade in beginsel die methode
kiezen die het meest aansluit bij het beginsel van de integrale
vergoeding van de schade.
La dernière phase de la procédure de réparation collective est celle de l’exécution de l’accord homologué ou de la
décision sur le fond. L’exécution correcte de l’accord ou de
la décision sur le fond est assurée par un “liquidateur”, qui
doit dresser une liste provisoire des consommateurs qui
souhaitent obtenir une réparation individuelle. C’est cette liste
qui sert de base pour établir la liste nominative définitive des
consommateurs ayant droit individuellement à une réparation
et que le juge fixe après homologation. Dans le cas d’un système d’option d’inclusion, la liste provisoire est en principe
déjà connue après l’expiration du délai mentionné dans la
décision de recevabilité. Dans l’autre cas, celui du système
d’option d’exclusion, cette liste ne peut être établie qu’après
la décision sur le fond. La liste concernée doit être soumise
au juge à des fins d’homologation et peut être contestée par
le représentant du groupe, le débiteur et les consommateurs
dont l’inscription sur la liste provisoire est contestée.
De laatste fase in de procedure van collectief herstel is
die van de uitvoering van het gehomologeerde akkoord of
van de beslissing ten gronde. De correcte uitvoering van het
akkoord of de beslissing ten gronde wordt verzekerd door
een “schadeafwikkelaar”, die een voorlopige lijst dient op te
stellen van consumenten die een individueel herstel wensen
te krijgen. Het is die lijst die dient als basis voor de definitieve
naamlijst van consumenten die individueel recht hebben op
herstel en die de rechter na homologatie vaststelt. In geval
van een optiesysteem met inclusie is de voorlopige lijst in
beginsel al gekend na het verstrijken van de termijn die is
vermeld in de ontvankelijkheidsbeslissing. In het andere
geval, het optiesysteem met exclusie, kan die lijst pas na de
beslissing ten gronde worden opgesteld. De betrokken lijst
dient aan de rechter ter homologatie te worden voorgelegd
en kan worden betwist door de groepsvertegenwoordiger, de
schuldenaar en de consumenten waarvan de inschrijving op
de voorlopige lijst wordt betwist.
Le liquidateur contrôle le respect de l’obligation de réparation en nature par le débiteur ou reçoit l’indemnité qui a
été convenue ou décidée, après quoi il peut en assurer la
répartition entre les membres du groupe qui figurent sur la
liste nominative définitive. Le liquidateur doit tenir le juge
informé de l’évolution de l’exécution au moyen d’un rapport
trimestriel. Lorsqu’il estime que l’accord ou la décision sur
le fond a été entièrement exécuté, le liquidateur établit un
rapport final qui est également destiné au juge. Le rapport
final contient toutes les informations nécessaires permettant
au juge de prendre une décision sur la clôture définitive de
l’action en réparation collective. Le cas échéant, ce rapport
précise aussi le montant du solde restant non remboursé aux
consommateurs. Ce rapport final contient également un relevé
des frais et de l’indemnité du liquidateur. C’est le juge qui statue sur le rapport final en l’approuvant ou non. L’approbation
met définitivement fin à la procédure d’exécution assurée
par le liquidateur. Le cas échéant, le juge détermine l’usage
que le débiteur doit faire du solde restant de l’indemnité, non
remboursé aux membres du groupe.
De schadeafwikkelaar oefent toezicht uit op het nakomen
van de verplichting tot vergoeding in natura door de schuldenaar of ontvangt het schadebedrag dat is overeengekomen of
waartoe is beslist, waarna hij kan overgaan tot het verdelen
ervan onder de leden van de groep die voorkomen op de
definitieve naamlijst. De schadeafwikkelaar dient de rechter
op de hoogte te houden van de evolutie van de uitvoering
door middel van een driemaandelijks verslag. Wanneer hij
oordeelt dat het akkoord of de beslissing ten gronde volledig
is uitgevoerd, maakt de schadeafwikkelaar een eindverslag
op dat eveneens is bestemd voor de rechter. Het eindverslag
bevat alle informatie die nodig is om de rechter toe te laten
een beslissing te nemen over het definitieve afsluiten van de
rechtsvordering tot collectief herstel. In voorkomend geval
preciseert het ook het bedrag van het resterende saldo dat
niet aan de consumenten werd uitgekeerd. Het eindverslag
bevat eveneens een overzicht van de kosten en de vergoeding van de schadeafwikkelaar. Het is de rechter die over
het eindverslag beslist door het al dan niet goed te keuren.
Door de goedkeuring komt definitief een einde aan de door
de schadeafwikkelaar verzekerde uitvoeringsprocedure. In
voorkomend geval duidt de rechter de bestemming aan die
de schuldenaar dient te geven aan het nog resterende deel
van het schadebedrag dat niet aan de leden van groep is
uitgekeerd.
3.4. Le chapitre 3 du titre 2 fixe la période pendant laquelle
le délai de prescription de l’action individuelle du consommateur qui a opté pour l’exclusion du groupe en application
de l’article XVII. 31, § 1er, 1°, a) en projet, du code, est suspendu lorsque l’action en réparation collective est déclarée
recevable par le juge, prévoit un certain nombre de règles
particulières relatives aux incidents de procédure en cas de
procédure en réparation collective, et règle la connexité entre
3.4. In hoofdstuk 3 van titel 2 wordt de periode bepaald
gedurende welke de verjaringstermijn van de individuele
rechtsvordering van de consument die heeft gekozen voor
de uitsluiting uit de groep met toepassing van het ontworpen
artikel XVII.31, § 1, 1°, a), van het wetboek, wordt geschorst
wanneer de rechtsvordering tot collectief herstel door de
rechter ontvankelijk wordt verklaard, wordt in een aantal bijzondere regels voorzien met betrekking tot tussengeschillen
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
68
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
l’action en réparation collective et certaines autres procédures
(articles XVII.56 à XVII.61 en projet).
in geval van een procedure tot collectief herstel, en wordt de
samenhang geregeld tussen de rechtsvordering tot collectief
herstel en sommige andere procedures (ontworpen artikelen
XVII.56 tot XVII.61).
Observations générales
Algemene opmerkingen
4. La réglementation en projet concerne une partie spécifique du Code de droit économique, à savoir le titre 2 du livre
XVII, ainsi que les définitions se rapportant au titre précité. Le
Conseil d’État, section de législation, a déjà émis différents
avis sur des projets de loi portant insertion d’autres parties
dans le code précité. En outre, certaines autres parties du
code sont encore en voie d’élaboration et devront encore être
soumises à l’avis de la section de législation. En conséquence,
celle-ci n’a qu’une vue fragmentée et incomplète du code
envisagé. Comme l’ont déjà observé des avis précédents,
pareil procédé ne facilite pas l’examen du présent projet et
du code dans son ensemble.
4. De ontworpen regeling betreft een specifiek onderdeel
van het Wetboek van economisch recht, namelijk titel 2 van
boek XVII, en de definities die verband houden met de
voornoemde titel. De Raad van State, afdeling Wetgeving,
heeft al diverse adviezen uitgebracht over ontwerpen van
wet houdende invoeging van andere onderdelen in het voornoemde wetboek. Daarenboven bevinden bepaalde andere
onderdelen van het wetboek zich nog in het stadium van
voorbereiding en zullen deze nog om advies aan de afdeling
Wetgeving worden voorgelegd. Dat alles impliceert dat deze
laatste slechts een gefragmenteerd en onvolledig beeld heeft
van het beoogde wetboek. Zoals in eerdere adviezen al is
opgemerkt, bevordert dergelijke werkwijze niet het onderzoek
van het voorliggende ontwerp en van het wetboek als geheel.
5. La réglementation en projet tient compte de la recommandation de la Commission européenne du 11 juin 2013 “relative à des principes communs applicables aux mécanismes
de recours collectif en cessation et en réparation dans les
États membres en cas de violation de droits conférés par le
droit de l’Union (2013/396/UE)”. Bien qu’une telle recommandation ne soit pas contraignante pour les États membres, il
peut être recommandé de préciser dans l’exposé des motifs
pour quelle raison le projet déroge, sur certains points, à la
recommandation précitée, ne fût-ce que pour indiquer qu’il
ne s’agit pas en l’espèce d’oublis ou d’imperfections fortuites.
5. In de ontworpen regeling wordt rekening gehouden
met de Aanbeveling van de Europese Commissie van
11 juni 2013 “over gemeenschappelijke beginselen voor
mechanismen voor collectieve vorderingen tot staking en tot
schadevergoeding in de lidstaten betreffende schendingen
van aan het EU-recht ontleende rechten (2013/396/EU)”.
Alhoewel dergelijke aanbeveling niet bindend is ten aanzien
van de lidstaten, kan het aanbeveling verdienen dat in de
memorie van toelichting zou worden verduidelijkt waarom
het ontwerp op bepaalde punten afwijkt van de voornoemde
aanbeveling, al was het maar om er blijk van te geven dat het
ter zake niet om vergetelheden of toevallige onvolkomenheden gaat.
À cet égard, le délégué a déjà fourni la précision suivante:
De gemachtigde verduidelijkte in dat verband al het
volgende:
“Het doel [van de Aanbeveling] is aan de Europese ingezetenen een betere toegang tot het gerecht te bieden en
daaruit volgend een grotere effectiviteit van hun rechten. Deze
doelstelling is terug te vinden in voorliggend wetsontwerp.
Een belangrijke nuance is dat het toepassingsveld van het
voorontwerp beperkt is tot consumentengeschillen, terwijl
de Europese aanbeveling handelt over een “universele” vordering. Zoals ook besproken in de memorie van toelichting
vormen consumentengeschillen een categorie van geschillen waarvoor een vordering tot collectief herstel bijzonder
verantwoord is (o.m. omwille van de vaak beperkte fi nanciële
inzet van de schade die door heel veel consumenten werd
geleden). Het voorontwerp wijkt daarom af van het opt-in
principe dat door de Europese Commissie wordt aanbevolen
doch het laat de rechter toe te beslissen over het optiesysteem
(zie de memorie van toelichting, p. 6-37). Voor het overige
beantwoordt het voorontwerp in grote mate aan de Europese
aanbeveling: modaliteiten van de vertegenwoordiging, toelaatbaarheidsvoorwaarden, fi nancieringsmodaliteiten (waarbij evenwel niet is voorzien in de mogelijkheid tot fi nanciering
door een private derde persoon)”.
“Het doel [van de Aanbeveling] is aan de Europese ingezetenen een betere toegang tot het gerecht te bieden en
daaruit volgend een grotere effectiviteit van hun rechten. Deze
doelstelling is terug te vinden in voorliggend wetsontwerp.
Een belangrijke nuance is dat het toepassingsveld van het
voorontwerp beperkt is tot consumentengeschillen, terwijl
de Europese aanbeveling handelt over een “universele” vordering. Zoals ook besproken in de memorie van toelichting
vormen consumentengeschillen een categorie van geschillen waarvoor een vordering tot collectief herstel bijzonder
verantwoord is (o.m. omwille van de vaak beperkte financiële
inzet van de schade die door heel veel consumenten werd
geleden). Het voorontwerp wijkt daarom af van het opt-in
principe dat door de Europese Commissie wordt aanbevolen
doch het laat de rechter toe te beslissen over het optiesysteem
(zie de memorie van toelichting, p. 36-37). Voor het overige
beantwoordt het voorontwerp in grote mate aan de Europese
aanbeveling: modaliteiten van de vertegenwoordiging, toelaatbaarheidsvoorwaarden, financieringsmodaliteiten (waarbij
evenwel niet is voorzien in de mogelijkheid tot financiering
door een private derde persoon).”
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
69
6. Il y a lieu de réexaminer la numérotation des articles du
projet. En effet, la numérotation diffère à certains endroits
dans les textes français et néerlandais3, et certains numéros
d’articles font défaut4. Une erreur matérielle s’est parfois glissée dans la numérotation5. Les références internes figurant
dans le projet doivent elles aussi faire l’objet d’un examen
complémentaire6.
6. De nummering van de artikelen van het ontwerp moet
aan een bijkomend onderzoek worden onderworpen. De
nummering verschilt immers op bepaalde plaatsen in de
Nederlandse en de Franse tekst,3 terwijl sommige nummers
van artikelen ontbreken4. Soms is bij het nummeren een
materiële vergissing gebeurd5. Ook de interne verwijzingen
die in het ontwerp voorkomen, moeten aan een bijkomend
onderzoek worden onderworpen6.
Examen du texte
Onderzoek van de tekst
Article 1er
Artikel 1
7. Selon l’article 1er du projet, ce dernier règle une matière
visée à l’article 78 de la Constitution. L’article XVII.28, en
projet, comporte toutefois une attribution de compétence aux
cours et tribunaux de Bruxelles, laquelle est une matière visée
à l’article 77 de la Constitution.
7. Luidens artikel 1 van het ontwerp regelt dit een aangelegenheid als bedoeld in artikel 78 van de Grondwet.
Het ontworpen artikel XVII.28 houdt evenwel een bevoegdheidstoewijzing aan de hoven en rechtbanken te Brussel in,
hetgeen een aangelegenheid betreft als bedoeld in artikel
77 van de Grondwet.
Article 2
Artikel 2
8. Il ressort de la définition des notions de “groupe” et
“représentant du groupe”, figurant respectivement à l’article
I.21, 2° et 6°, en projet, que les membres d’un groupe sont
“représentés” par le représentant du groupe lors de l’action
en réparation collective. La question se pose de savoir si
l’appartenance au groupe exclut que les membres agissent
encore en une autre qualité au cours de la procédure et s’ils
pourraient encore être considérés comme partie (au même
titre que le représentant du groupe ou le défendeur) ou
comme tiers. Un membre individuel du groupe pourrait-il par
exemple encore former tierce opposition contre les décisions
du juge en matière de recevabilité ou sur le fond, ou pourrait-il
intervenir volontairement dans la procédure? Par ailleurs, un
consommateur qui n’est pas membre du groupe, parce qu’il
n’a pas fait application de l’opt-in ou a opté explicitement
pour un opt-out, pourrait-il intervenir volontairement dans la
procédure collective, de sorte qu’une connexité puisse ainsi
néanmoins s’établir entre l’action en réparation collective et
une action individuelle?
8. Uit de omschrijving van de begrippen “groep” en
“groepsvertegenwoordiger”, in respectievelijk het ontworpen
artikel I.21, 2° en 6°, volgt dat de leden van een groep bij de
rechtsvordering tot collectief herstel worden “vertegenwoordigd” door de groepsvertegenwoordiger. De vraag rijst of het
lidmaatschap van de groep voor de leden uitsluit dat zij nog
in een andere hoedanigheid optreden tijdens de procedure
en of zij nog zouden kunnen worden beschouwd als een partij
(zoals de groepsvertegenwoordiger of de verweerder) of als
een derde. Zou een individueel groepslid bijvoorbeeld nog
derdenverzet kunnen aantekenen tegen de beslissingen van
de rechter op het vlak van de ontvankelijkheid of ten gronde
of zou het vrijwillig kunnen tussenkomen in de procedure?
Zou trouwens een consument die geen groepslid is omdat
hij geen opt-in heeft gedaan of uitdrukkelijk voor een opt-out
heeft gekozen, vrijwillig kunnen tussenkomen in de collectieve procedure zodat er op die manier toch een samenhang
zou kunnen ontstaan tussen de rechtsvordering tot collectief
herstel en een individuele vordering?
À la lumière des questions ainsi soulevées, il serait recommandé, dans un souci de sécurité juridique, de préciser
davantage dans l’exposé des motifs quels sont les effets
In het licht van de aldus opgeworpen vragen zou het ter
wille van de rechtszekerheid aanbeveling verdienen dat in
de memorie van toelichting duidelijker wordt weergegeven
3
3
4
5
6
Ainsi, par exemple, les articles XVII.56 et suivants, en projet, du
texte néerlandais ne concordent pas avec les articles XVII.57 et
suivants du texte français
Ainsi, l’article XVII.61 est omis dans le texte néerlandais.
L’article XVII.58, en projet, du texte néerlandais a pour équivalent
un “article XVII.598” dans le texte français.
Ainsi, par exemple, dans le texte français de l’article XVII.34,
deuxième tiret, en projet, il y a lieu de remplacer la référence à
“l’article XVII.58” par une référence à “l’article XVII.57”. C’est
en effet cette dernière disposition qui règle le désistement d’instance. La référence aux articles en projet relatifs à la procédure
et à la décision sur le fond figurant dans l’article XVII.49 en
projet, n’est pas non plus correcte. Il faut donc remplacer la
référence aux “articles XVII.44 à 47” par une référence aux
“articles XVII.45 à XVII.47” et il ne s’agit pas de “la décision visée
à l’article 46, § 1,” mais de “la décision visée à l’article XVII.47,
§ 1er,”.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
4
5
6
Zo stemmen bijvoorbeeld de ontworpen artikelen XVII.56 en
volgende, in de Nederlandse tekst, overeen met de artikelen
XVII.57 en volgende in de Franse tekst.
Zo ontbreekt een artikel XVII.61 in de Nederlandse tekst
Met het ontworpen artikel XVII.58, in de Nederlandse tekst, stemt
een “artikel XVII.598” overeen in de Franse tekst.
Zo moet bijvoorbeeld in de Nederlandse tekst van het ontworpen artikel XVII.34, tweede streepje, de verwijzing naar “artikel
XVII.58” worden vervangen door een verwijzing naar “artikel
XVII.57”. Het is immers in deze laatste bepaling dat de afstand
van geding wordt geregeld. De verwijzing naar de ontworpen
artikelen met betrekking tot de procedure en de beslissing ten
gronde, in het ontworpen artikel XVII.49, is evenmin correct. Zo
moet de verwijzing naar de “artikelen XVII.44 tot XVII.47” worden
vervangen door een verwijzing naar de “artikelen XVII.45 tot
XVII.47” en gaat het niet om “de beslissing bedoeld in artikel
XVII.46, § 1”, doch wel om “de beslissing bedoeld in artikel
XVII.47, § 1”.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
70
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
de l’appartenance au groupe pour la qualité de ce membre
au cours de la procédure en réparation collective et quelles
sont les démarches, dans le cadre de la procédure, que peut
encore accomplir un consommateur qui n’est pas ou plus
membre du groupe. Le délégué a déjà donné un début de
réponse à cet égard en déclarant ce qui suit:
welke gevolgen het lidmaatschap van de groep heeft voor de
hoedanigheid van dat lid tijdens de procedure tot collectief
herstel en welke procedurestappen nog kunnen worden gezet
door een consument die geen lid is van de groep of niet langer
lid ervan is. De gemachtigde gaf in dat verband reeds een
aanzet door het volgende te verklaren:
“Deze vraag raakt aan de kern van de rechtsfi guur van de
‘collectieve rechtsvordering’: de collectieve rechtsvordering
stelt een verzoeker — zijnde de groepsvertegenwoordiger
die voldoet aan de vereisten bedoeld in artikel XVII.32 en die
door de rechter overeenkomstig artikel XVII.29, 3° geschikt is
bevonden — in staat om, in naam van een groep personen en
zonder vooraf een volmacht van de leden van deze groep te
hebben verkregen, een rechtsvordering in te stellen, leidend
tot een uitspraak van een vonnis met gezag van gewijsde niet
alleen ten opzichte van de verzoeker en de verweerders, maar
ook ten opzichte van alle leden van deze groep.
“Deze vraag raakt aan de kern van de rechtsfiguur van de
“collectieve rechtsvordering”: de collectieve rechtsvordering
stelt een verzoeker — zijnde de groepsvertegenwoordiger
die voldoet aan de vereisten bedoeld in artikel XVII.32 en die
door de rechter overeenkomstig artikel XVII.29, 3° geschikt is
bevonden — in staat om, in naam van een groep personen en
zonder vooraf een volmacht van de leden van deze groep te
hebben verkregen, een rechtsvordering in te stellen, leidend
tot een uitspraak van een vonnis met gezag van gewijsde niet
alleen ten opzichte van de verzoeker en de verweerders, maar
ook ten opzichte van alle leden van deze groep.
In de procedure zijn de leden van de groep (gedefi nieerd
in artikel XVII.31) niet te beschouwen als een derde, zodat
derdenverzet noch vrijwillige tussenkomst voor hen mogelijk
is.
In de procedure zijn de leden van de groep (gedefinieerd in
artikel XVII.31) niet te beschouwen als een derde, zodat derdenverzet noch vrijwillige tussenkomst voor hen mogelijk is.
Dit vindt zijn verantwoording in het optiesysteem: de
benadeelde personen moeten op het ogenblik waarop ze
beslissen al dan niet een optie uit te oefenen, weten wat het
precieze voorwerp van de vordering is. Eenmaal hij tot de
groep behoort, verliest de consument zijn mogelijkheden om
individueel voor het gerecht te ageren voor dezelfde schade.
Dit vindt zijn verantwoording in het optiesysteem: de
benadeelde personen moeten op het ogenblik waarop ze
beslissen al dan niet een optie uit te oefenen, weten wat het
precieze voorwerp van de vordering is. Eenmaal hij tot de
groep behoort, verliest de consument zijn mogelijkheden om
individueel voor het gerecht te ageren voor dezelfde schade.
Het is dan ook evenmin de bedoeling van het ontwerp
om een consument, die deel had kunnen uitmaken van de
groep maar daartoe niet tijdig de nodige maatregelen heeft
genomen, vooralsnog toe te laten nadien vrijwillig tussen te
komen in de collectieve procedure, dus buiten de aangeboden mogelijkheden van optie om. Hij zal een individuele
rechtsvordering moeten instellen.
Het is dan ook evenmin de bedoeling van het ontwerp
om een consument, die deel had kunnen uitmaken van de
groep maar daartoe niet tijdig de nodige maatregelen heeft
genomen, vooralsnog toe te laten nadien vrijwillig tussen te
komen in de collectieve procedure, dus buiten de aangeboden
mogelijkheden van optie om. Hij zal een individuele rechtsvordering moeten instellen.
Om die reden is het ook overeenkomstig artikel XVII.55 (en
in afwijking van artikel 807 Ger.W.) niet mogelijk om de
rechtsvordering tot herstel van collectieve schade te wijzigen
of uit te breiden. Dit artikel doet overigens geen afbreuk aan
het recht van de vertegenwoordiger om een uitbreidende
rechtsvordering in de zin van artikel 808 Ger.W. in te stellen
(dat de partijen toelaat om de interesten, rentetermijnen,
huurgelden en elk toebehoren, sedert de instelling van de
rechtsvordering verschuldigd of vervallen, te vorderen en
zelfs de later bewezen verhogingen of schadevergoedingen,
onverminderd de geldsommen bij schuldvergelijking verschuldigd), conform het gemene recht)”.
Om die reden is het ook overeenkomstig artikel XVII.55 (en
in afwijking van artikel 807 Ger.W.) niet mogelijk om de rechtsvordering tot herstel van collectieve schade te wijzigen of uit
te breiden. Dit artikel doet overigens geen afbreuk aan het
recht van de vertegenwoordiger om een uitbreidende rechtsvordering in de zin van artikel 808 Ger.W. in te stellen (dat de
partijen toelaat om de interesten, rentetermijnen, huurgelden
en elk toebehoren, sedert de instelling van de rechtsvordering verschuldigd of vervallen, te vorderen en zelfs de later
bewezen verhogingen of schadevergoedingen, onverminderd
de geldsommen bij schuldvergelijking verschuldigd), conform
het gemene recht).”
9. La définition de la notion de “représentant du groupe”
figurant à l’article I.21, 6°, en projet, fait exclusivement mention
d’une “association”. L’article XVII.32, alinéa 2, 3°, en projet
(article 3 du projet) énonce toutefois que le médiateur fédéral pour le consommateur peut également agir en tant que
représentant du groupe au cours de la phase de négociation.
Dès lors, il conviendrait de mentionner également ce service
dans la définition figurant à l’article I.21, 6°, en projet.
9. In de omschrijving van het begrip “groepsvertegenwoordiger”, in het ontworpen artikel I.21, 6°, wordt uitsluitend
melding gemaakt van een “vereniging”. In het ontworpen artikel XVII.32, tweede lid, 3° (artikel 3 van het ontwerp), wordt
evenwel bepaald dat ook de Federale Ombudsdienst voor de
consument tijdens de onderhandelingsfase kan optreden als
groepsvertegenwoordiger. Van die dienst zou derhalve ook
melding moeten worden gemaakt in de omschrijving in het
ontworpen artikel I.21, 6°.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
71
Article 3
Artikel 3
Article XVII.28 en projet
Ontworpen artikel XVII.28
10. En ce qui concerne l’article XVII.28, en projet, l’exposé
des motifs fait état d’une
10. In verband met het ontworpen artikel XVII.28 wordt in
de memorie van toelichting melding gemaakt van
“centralisation des actions en réparation collective auprès
du tribunal de première instance (et par dérogation auprès du
tribunal de commerce) de Bruxelles, et en degré d’appel auprès de la cour d’appel de Bruxelles qui regroupent l’ensemble
du contentieux et centralisent l’expertise dans la matière.
Ces juridictions développeront de la sorte une jurisprudence
uniforme pour l’ensemble du pays.”
“een centralisatie van de rechtsvorderingen tot collectief
herstel bij de rechtbank van eerste aanleg (in uitzonderlijke gevallen de rechtbank van koophandel) te Brussel, met in graad
van beroep het Hof van Beroep te Brussel, dat alle geschillen
groepeert, de deskundigheid op dit vlak bundelt, en zo een
eenvormige rechtspraak voor het hele land kan ontwikkelen.”
Dès lors que l’on considère que le dispositif en projet ne
vise pas à modifier la compétence matérielle des tribunaux et
ne prévoit d’exception qu’en ce qui concerne la compétence
territoriale, la question se pose de savoir s’il est totalement
exclu qu’une action en réparation collective soit introduite
auprès du tribunal du travail par exemple en raison d’une faute
contractuelle commise dans la sphère du droit du travail. À ce
propos, le délégué a fourni l’explication suivante:
Ervan uitgaande dat de ontworpen regeling geen wijziging
beoogt van de materiële bevoegdheid van de rechtbanken en
enkel in een uitzondering voorziet wat de territoriale bevoegdheid betreft, rijst de vraag of het totaal uitgesloten is dat een
vordering tot collectief herstel bij de arbeidsrechtbank wordt
ingeleid om reden van bijvoorbeeld een contractuele tekortkoming binnen de arbeidsrechtelijke sfeer. De gemachtigde
verstrekte in dat verband de volgende toelichting:
“Het voorontwerp voorziet inderdaad geen wijziging aan
de materiële bevoegdheid van de rechtbanken. Wanneer
de eiser geen onderneming is, zoals in casu de consument,
zal de ‘natuurlijke’ rechter derhalve de rechtbank van eerste
aanleg zijn, tenzij de eiser er zelf voor kiest, na het ontstaan
van het geschil, de zaak voor de rechtbank van koophandel
te brengen 7.
“Het voorontwerp voorziet inderdaad geen wijziging aan
de materiële bevoegdheid van de rechtbanken. Wanneer
de eiser geen onderneming is, zoals in casu de consument,
zal de ‘natuurlijke’ rechter derhalve de rechtbank van eerste
aanleg zijn, tenzij de eiser er zelf voor kiest, na het ontstaan
van het geschil, de zaak voor de rechtbank van koophandel
te brengen7.
Het wetsontwerp beoogt enkel en alleen de vordering tot
herstel van schade die door een groep ‘consumenten’ wordt
geleden, doordat een onderneming ofwel haar contractuele
verplichtingen niet is nagekomen ofwel een van de Europese
verordeningen, de wetten en hun uitvoeringsbesluiten,
zoals die staan opgesomd in artikel XVII.30 WER niet heeft
nageleefd.
Het wetsontwerp beoogt enkel en alleen de vordering tot
herstel van schade die door een groep ‘consumenten’ wordt
geleden, doordat een onderneming ofwel haar contractuele
verplichtingen niet is nagekomen ofwel een van de Europese
verordeningen, de wetten en hun uitvoeringsbesluiten, zoals die staan opgesomd in artikel XVII.30 WER niet heeft
nageleefd.
De defi nitie van ‘consument’ is terug te vinden in artikel
I.1, 2° WER, met name ‘iedere natuurlijke persoon die handelt
voor doeleinden die buiten zijn handels-, bedrijfs-, ambachtsof beroepsactiviteit vallen’.
De definitie van ‘consument’ is terug te vinden in artikel
I.1, 2° WER, met name ‘iedere natuurlijke persoon die handelt
voor doeleinden die buiten zijn handels-, bedrijfs-, ambachtsof beroepsactiviteit vallen’.
Het toepassingsgebied van de wet is derhalve beperkt tot
consumentengeschillen (B2C), zodat geschillen die betrekking hebben op contractuele tekortkomingen binnen de
arbeidsrechtelijke sfeer buiten de scope van het wetsontwerp
vallen. Desgevallend kan dit in de memorie van toelichting
worden verduidelijkt”.
Het toepassingsgebied van de wet is derhalve beperkt
tot consumentengeschillen (B2C), zodat geschillen die betrekking hebben op contractuele tekortkomingen binnen de
arbeidsrechtelijke sfeer buiten de scope van het wetsontwerp
vallen. Desgevallend kan dit in de memorie van toelichting
worden verduidelijkt.”
Il est en effet recommandé de préciser dans l’exposé des
motifs le champ d’application du dispositif en projet sur ce
point.
Het verdient inderdaad aanbeveling om het toepassingsgebied van de ontworpen regeling op dat punt in de memorie
van toelichting te verduidelijken.
7
(note 1 de la citation): zie het voorontwerp van wet tot wijziging van
het Gerechtelijk Wetboek, de voorafgaande titel van het Wetboek
van strafvordering en het Wetboek van strafvordering met het oog
op de toekenning van bevoegdheid aan de natuurlijke rechter in
een aantal materies (L. advies 53.709/2/V), en het ontworpen
artikel 573, 1° van het Gerechtelijk Wetboek.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
7
(voetnoot 1 van het citaat): zie het voorontwerp van wet tot
wijziging van het Gerechtelijk Wetboek, de voorafgaande
titel van het Wetboek van strafvordering en het Wetboek van
strafvordering met het oog op de toekenning van bevoegdheid
aan de natuurlijke rechter in een aantal materies (L. advies
53.709/2/V), en het ontworpen artikel 573, 1° van het Gerechtelijk
Wetboek.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
72
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Article XVII.29 en projet
Ontworpen artikel XVII.29
11. Une des conditions de recevabilité mentionnées dans
l’article XVII.29, en projet, est que “le recours à une action
en réparation collective semble plus efficient qu’une action
de droit commun”.
11. Eén van de ontvankelijkheidsvoorwaarden die worden
vermeld in het ontworpen artikel XVII.29 bestaat erin dat “het
beroep op een rechtsvordering tot collectief herstel […] meer
doeltreffend [lijkt] dan een rechtsvordering van gemeen recht”.
Il se déduit de cette définition que le juge devra apprécier
si l’action en réparation collective est plus “efficiente” qu’une
action en réparation de droit commun. La question se pose de
savoir si le terme “efficient” correspond à ce que le législateur
entend au vu des éléments mentionnés dans l’exposé des
motifs et s’il ne vaut pas mieux opter pour un terme mieux
circonscrit et plus clarifiant. Le terme “efficient” est de surcroît
imprécis dans la mesure où un autre contenu doit lui être
attribué en fonction de l’objectif poursuivi. Ce dernier peut
être une protection efficace du consommateur, mais aussi,
par exemple, un meilleur fonctionnement de la justice. On peut
se demander si une notion telle que l’“efficacité procédurale”,
par exemple, ne correspond pas davantage à l’intention du
législateur que le terme vague d’ “efficient(ce)”, qui, de toute
façon, devra, semble-t-il, être remplacé par un terme plus
adéquat et plus précis.
Uit deze omschrijving valt af te leiden dat de rechter zal
moeten oordelen of de rechtsvordering tot collectief herstel
meer “doeltreffend” is dan een rechtsvordering van gemeen
recht. Vraag is of de term “doeltreffend” beantwoordt aan
hetgeen de wetgever blijkens de in de memorie van toelichting
vermelde elementen voor ogen heeft en of niet best wordt
geopteerd voor een meer afgebakende en verduidelijkende
term. De term “doeltreffend” is bovendien onduidelijk in die
zin dat eraan een andere invulling moet worden gegeven
naargelang het nagestreefde oogmerk. Dat laatste kan een
efficiënte consumentenbescherming zijn, maar bijvoorbeeld
ook een vlottere werking van het gerecht. Vraag is of bijvoorbeeld een begrip als “proceseconomische efficiëntie” niet
beter beantwoordt aan de bedoeling van de wetgever dan
de te vage term “doeltreffend(heid)”, die hoe dan ook lijkt te
moeten worden vervangen door een meer aangepaste en
afgebakende term.
Article XVII.30 en projet
Ontworpen artikel XVII.30
12. Il ressort des articles XVII. 29, 1° et XVII.30, 27°, en
projet, qu’une action en réparation collective est recevable
lorsque la cause invoquée des dommages collectifs réside
dans une violation potentielle par l’entreprise de la loi du
3 juin 2007 ‘relative au cautionnement à titre gratuit’. On
n’aperçoit pas, à première vue, de quelle manière le non-respect de cette loi, qui entraîne dans de nombreux cas la nullité
de l’acte juridique et le replacement de la caution dans son
état initial, se prête à l’application d’une action collective.
Invité à fournir des précisions à ce sujet, le délégué a déclaré:
12. De ontworpen artikelen XVII. 29, 1° en XVII.30, 27°,
doen ervan blijken dat een rechtsvordering tot collectief herstel ontvankelijk is wanneer de ingeroepen oorzaak van de
collectieve schade gelegen is in een mogelijke inbreuk door
de onderneming op de wet van 3 juni 2007 ‘met betrekking
tot de kosteloze borgtocht’. Het is op het eerste gezicht niet
duidelijk op welke wijze de niet-naleving van deze wet, die
in vele gevallen de nietigheid van de rechtshandeling en het
terugplaatsen van de borg in de oorspronkelijke toestand
tot gevolg heeft, zich leent tot de toepassing van een collectieve vordering. Hierover om een verduidelijking verzocht,
verklaarde de gemachtigde:
“De wet van 3 juni 2007 met betrekking tot de kosteloze
borgtocht biedt de borgsteller een aantal beschermingsmaatregelen die de onderneming-schuldeiser moet in acht
nemen. Een aantal daarvan moeten inderdaad op straffe van
nietigheid worden nageleefd.
“De wet van 3 juni 2007 met betrekking tot de kosteloze
borgtocht biedt de borgsteller een aantal beschermingsmaatregelen die de onderneming-schuldeiser moet in acht nemen.
Een aantal daarvan moeten inderdaad op straffe van nietigheid worden nageleefd.
Voor contracten van onbepaalde duur kan de borgstelling
voor maximaal 5 jaar lopen. Het is niet ondenkbeeldig dat een
onderneming-schuldeiser ook na die termijn de betaling van
openstaande schulden zal vorderen bij de borgsteller en dat
deze laatste, bvb. uit onwetendheid of als gevolg van druk
die wordt uitgeoefend, toch betaalt.
Voor contracten van onbepaalde duur kan de borgstelling
voor maximaal 5 jaar lopen. Het is niet ondenkbeeldig dat een
onderneming-schuldeiser ook na die termijn de betaling van
openstaande schulden zal vorderen bij de borgsteller en dat
deze laatste, bvb. uit onwetendheid of als gevolg van druk die
wordt uitgeoefend, toch betaalt.
Idem, wanneer de verplichte vermelding die handgeschreven door de borgsteller moet worden aangebracht op
straffe van nietigheid, niet als dusdanig werd vermeld, of
wanneer de som die van de borgsteller wordt gevorderd
meer bedraagt dan 150 % van de hoofdsom, of nog wanneer
de onderneming-schuldeiser nagelaten heeft de borgsteller
(eveneens) op de hoogte te brengen van de niet-betaling
door de schuldenaar maar toch de toegenomen schuld
recupereert bij de borgsteller.
Idem, wanneer de verplichte vermelding die handgeschreven door de borgsteller moet worden aangebracht
op straffe van nietigheid, niet als dusdanig werd vermeld,
of wanneer de som die van de borgsteller wordt gevorderd
meer bedraagt dan 150 % van de hoofdsom, of nog wanneer
de onderneming-schuldeiser nagelaten heeft de borgsteller
(eveneens) op de hoogte te brengen van de niet-betaling door
de schuldenaar maar toch de toegenomen schuld recupereert
bij de borgsteller.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
73
Het is niet ondenkbeeldig dat een onderneming die deze
wetgeving niet naleeft, dit niet enkel ten aanzien van één
consument doet, maar deze praktijk integendeel vele consumenten tegelijk raakt. Daarom kan de groepsvordering een
nuttig instrument vormen in de bestrijding van overtredingen
op voornoemde wet”.
Het is niet ondenkbeeldig dat een onderneming die deze
wetgeving niet naleeft, dit niet enkel ten aanzien van één
consument doet, maar deze praktijk integendeel vele consumenten tegelijk raakt. Daarom kan de groepsvordering een
nuttig instrument vormen in de bestrijding van overtredingen
op voornoemde wet.”
13. La loi visée dans l’article XII.30, 32°, en projet, est celle
du 30 juillet 2013 “relative à la revente de titres d’accès à des
événements culturels et sportifs”. La partie concernée de la
disposition en projet doit être complétée en ce sens.
13. De wet die wordt bedoeld in het ontworpen artikel XII.30,
32°, is die van 30 juli 2013 “betreffende de wederverkoop van
toegangsbewijzen tot culturele en sportieve evenementen”.
Het betrokken onderdeel van de ontworpen bepaling dient in
die zin te worden aangevuld.
Article XVII.31 en projet
Ontworpen artikel XVII.31
14. Dans le texte français de l’article XVII.31, § 1er, alinéa 1er,
1°, b), en projet, on remplacera les mots “le délai prévus” par
les mots “le délai prévu”.
14. In de Franse tekst van het ontworpen artikel XVII.31, § 1,
eerste lid, 1°, b), vervange men de woorden “le délai prévus”
door de woorden “le délai prévu”.
15. L’article XVII.31, § 1er, alinéa 2, en projet, précise que
le Roi peut fixer “les modalités” que le greffe met à la disposition du consommateur pour l’exercice du droit d’option
concerné. En néerlandais, il faut normalement entendre par
“modaliteiten”, “nadere regels”. La portée de la disposition
citée n’est par conséquent pas claire. Il faudrait à tout le moins
en adapter la rédaction.
15. In het ontworpen artikel XVII.31, § 1, tweede lid, wordt
bepaald dat de Koning “de modaliteiten” kan bepalen die de
griffie ter beschikking stelt van de consument voor de uitoefening van het betrokken keuzerecht. Onder “modaliteiten”
dienen normaliter “nadere regels” te worden verstaan. De
draagwijdte van de aangehaalde bepaling is bijgevolg niet
duidelijk. Minstens zou de redactie ervan moeten worden
aangepast.
16. La référence aux “articles XVII.41, § 3, et XVII.46,
§ 4”, dans l’article XVII.31, § 1er, alinéa 3, en projet, n’est pas
correcte. Les dispositions auxquelles il est fait référence ne
sont d’ailleurs pas divisées en paragraphes. Il semble plutôt
qu’il faille se référer aux articles XVII.42, § 4, et XVII.47, § 5,
en projet. Le texte du projet doit être corrigé sur ce point.
16. De verwijzing naar “de artikelen XVII.41, § 3, en XVII.46,
§ 4”, in het ontworpen artikel XVII.31, § 1, derde lid, is niet
correct. De bepalingen waarnaar wordt verwezen zijn trouwens niet in paragrafen ingedeeld. Er lijkt veeleer te moeten
worden gerefereerd aan de ontworpen artikelen XVII.42, § 4,
en XVII.47, § 5. De tekst van het ontwerp dient op dat punt te
worden gecorrigeerd.
17. Ce n’est que dans les deux cas, visés à l’article XVII.31,
§ 1er, alinéa 3, en projet, qu’il est possible de revenir sur
l’exercice du droit d’option du consommateur d’appartenir
ou non au groupe. Dans tous les autres cas, l’exercice de ce
droit d’option est “irrévocable” conformément à la disposition
en projet et ce choix s’applique, selon le délégué, “met het
oog op het doorlopen van de volledige procedure, in eerste
aanleg en in voorkomend geval, in beroep”. Une telle règle
absolue implique que lorsque, par exemple, à l’égard d’un ou
de plusieurs membres du groupe, certaines circonstances ou
certains éléments de leur situation juridique subissent des
changements dans le courant de la procédure, qui ont pour
effet, qu’en ce qui les concerne, une action individuelle est
plus efficace que l’action introduite en rétablissement collectif
de la légalité, ils n’ont pas la faculté de se retirer du groupe.
Pareille règle apparaît compréhensible au regard de l’applicabilité nécessaire du dispositif de réparation collective, en
projet, mais peut néanmoins soulever des questions quant au
souci de rechercher la forme la plus adéquate de protection
juridique du consommateur individuel.
17. Enkel in de twee gevallen, bedoeld in het ontworpen
artikel XVII.31, § 1, derde lid, kan op het uitoefenen van het
keuzerecht van de consument om al dan niet deel uit te
maken van de groep, worden teruggekomen. In alle andere
gevallen is het uitoefenen van dat keuzerecht overeenkomstig
de ontworpen bepaling “onherroepelijk” en geldt die keuze
naar het zeggen van de gemachtigde “met het oog op het
doorlopen van de volledige procedure, in eerste aanleg en in
voorkomend geval, in beroep”. Dergelijke absolute regeling
houdt in dat wanneer bijvoorbeeld ten aanzien van één of meer
groepsleden bepaalde omstandigheden of gegevens met
betrekking tot hun rechtstoestand wijzigen in de loop van de
procedure, waardoor voor hen een individuele rechtsvordering
doelmatiger wordt dan de ingestelde vordering tot collectief
rechtsherstel, zij niet de mogelijkheid hebben om uit de groep
te treden. Dergelijke regeling komt als begrijpelijk over in het
licht van de noodzakelijke werkbaarheid van het ontworpen
systeem van collectief herstel, maar kan niettemin vragen
doen rijzen bij het streven naar de meest passende vorm van
rechtsbescherming voor de individuele consument.
Article XVII.32 en projet
Ontworpen artikel XVII.32
18. Conformément à l’article XVII.32, alinéa 2, 1°, en projet,
une association de défense des intérêts des consommateurs
peut agir en qualité de représentant du groupe, pour autant
18. Overeenkomstig het ontworpen artikel XVII.32, tweede
lid, 1°, kan een vereniging ter verdediging van de consumentenbelangen optreden als groepsvertegenwoordiger voor
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
74
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
qu’elle soit dotée de la personnalité juridique et qu’elle siège
au Conseil de la Consommation “ou qu’elle soit agréée par le
Ministre sur [la] base des critères à déterminer par un arrêté
royal délibéré en Conseil des [m]inistres”. Contrairement à
l’article XVII.32, alinéa 2, 2°, en projet, le texte de l’article
XVII.32, alinéa 2, 1°, en projet, ne donne aucune indication
quant aux critères à fixer par le Roi sur la base desquels les
associations concernées pourront être agréées par le ministre.
Le pouvoir délégué au Roi est de ce fait trop général. Pour y
remédier, l’exposé des motifs devrait à tout le moins énoncer
les aspects sur lesquels peuvent porter les critères à fixer
par le Roi.
zover zij rechtspersoonlijkheid bezit en zij in de Raad voor
het Verbruik is vertegenwoordigd “of door de minister, volgens
door een in Ministerraad overlegd koninklijk besluit vast te
stellen criteria, erkend is”. In tegenstelling tot wat het geval is
in het ontworpen artikel XVII.32, tweede lid, 2°, worden in de
tekst van het ontworpen artikel XVII.32, tweede lid, 1°, geen
indicaties gegeven met betrekking tot de door de Koning
vast te stellen criteria op grond waarvan de desbetreffende
verenigingen door de minister zullen kunnen worden erkend.
De aan de Koning gedelegeerde bevoegdheid is daardoor
te algemeen. Teneinde dat te verhelpen, zouden minstens
in de memorie van toelichting de aspecten moeten worden
vermeld waarop de door de Koning te bepalen criteria betrekking kunnen hebben.
Article XVII.33 en projet
Ontworpen artikel XVII.33
19. L’article XVII.33, alinéa 2, en projet, dispose que
lorsqu’il n’est plus satisfait au cours de la procédure à une
des conditions que le représentant du groupe doit remplir
conformément à l’article XVII.32, en projet, celui-ci perd sa
qualité de représentant du groupe et le juge désigne un autre
représentant du groupe.
19. In het ontworpen artikel XVII.33, tweede lid, wordt
bepaald dat, ingeval tijdens de procedure niet meer wordt
voldaan aan één van de voorwaarden waaraan de groepsvertegenwoordiger overeenkomstig het ontworpen artikel
XVII.32 dient te beantwoorden, deze zijn hoedanigheid van
groepsvertegenwoordiger verliest en er een andere groepsvertegenwoordiger door de rechter wordt aangeduid.
À la question de savoir si les membres du groupe ont leur
mot à dire dans la désignation d’un autre représentant du
groupe, le délégué a répondu:
Op de vraag of de leden van de groep enige inspraak
hebben bij de aanduiding van een andere groepsvertegenwoordiger, antwoordde de gemachtigde:
“De eventuele aanduiding van een nieuwe groepsvertegenwoordiger (die daarmee moet instemmen) gebeurt door
de rechter, zonder dat hij daarvan eerst de leden van de groep
moet inlichten of consulteren.
“De eventuele aanduiding van een nieuwe groepsvertegenwoordiger (die daarmee moet instemmen) gebeurt door de
rechter, zonder dat hij daarvan eerst de leden van de groep
moet inlichten of consulteren.
Dit zou trouwens in de praktijk materieel vaak buitensporig
zware gevolgen hebben, daar groepsvorderingen in principe
een groep van vele (duizenden, tienduizenden of zelfs meer)
consumenten betreffen.
Dit zou trouwens in de praktijk materieel vaak buitensporig
zware gevolgen hebben, daar groepsvorderingen in principe
een groep van vele (duizenden, tienduizenden of zelfs meer)
consumenten betreffen.
De aanduiding van een nieuwe vertegenwoordiger zal
bovendien eerder uitzonderlijk zijn en zich enkel kunnen
voordoen wanneer de initiële groepsvertegenwoordiger niet
meer aan de wettelijke vereisten voldoet.
De aanduiding van een nieuwe vertegenwoordiger zal
bovendien eerder uitzonderlijk zijn en zich enkel kunnen
voordoen wanneer de initiële groepsvertegenwoordiger niet
meer aan de wettelijke vereisten voldoet.
Door de aanduiding van een nieuwe groepsvertegenwoordiger wijzigt er totaal niets aan de inhoud en het voorwerp van
de vordering, waarbij de individuele groepsleden zich hebben
aangesloten, zodat op dat vlak zij alle waarborgen hebben”.
Door de aanduiding van een nieuwe groepsvertegenwoordiger wijzigt er totaal niets aan de inhoud en het voorwerp van
de vordering, waarbij de individuele groepsleden zich hebben
aangesloten, zodat op dat vlak zij alle waarborgen hebben.”
Nonobstant cette précision, la question se pose de savoir
si le dispositif en projet se concilie sur ce point avec le droit à
une bonne administration de la justice. En effet, la désignation
d’un nouveau représentant du groupe se fait unilatéralement
par le juge, sans permettre aux membres du groupe d’exercer à nouveau, même dans un bref délai, leur droit d’option
(opt-in ou opt-out). D’ailleurs, on ne peut pas ignorer le fait
que le choix effectué antérieurement par ce consommateur
peut également se justifier par la confiance (ou le manque
de confiance) dans le représentant initial du groupe, de sorte
qu’une modification de cette situation peut modifier sensiblement la situation juridique du consommateur.
Deze verduidelijking ten spijt rijst de vraag of de ontworpen regeling op dit punt verenigbaar is met het recht op een
behoorlijke rechtsbedeling. De aanduiding van een nieuwe
groepsvertegenwoordiger gebeurt immers eenzijdig door de
rechter, zonder dat de groepsleden enige mogelijkheid wordt
geboden om, zelfs binnen een korte termijn, hun keuzerecht
(opt-in of opt-out) opnieuw uit te oefenen. Er kan trouwens niet
worden voorbijgegaan aan het feit dat de eerder gemaakte
keuze van die consument ook kan ingegeven zijn door het
(gebrek aan) vertrouwen in de initiële groepsvertegenwoordiger, zodat een wijziging hiervan de rechtstoestand van de
consument gevoelig kan wijzigen.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
75
20. Dans le texte français de l’article XVII.33, alinéa 2, en
projet, on remplacera les mots “un autre représentant” par les
mots “un autre représentant du groupe”. En outre, par analogie avec le texte français de l’article XVII.32, alinéa 2, 3°, en
projet, on écrira dans l’article XVII.33, alinéa 4, en projet, “le
Médiateur fédéral pour le consommateur”.
20. In de Franse tekst van het ontworpen artikel XVII.33,
tweede lid, vervange men de woorden “un autre représentant”
door de woorden “un autre représentant du groupe”. Naar
analogie van hetgeen in de Franse tekst van het ontworpen
artikel XVII.32, tweede lid, 3°, het geval is, schrijve men
daarenboven in het ontworpen artikel XVII.33, vierde lid, “le
Médiateur fédéral pour le consommateur”.
Article XVII.35 en projet
Ontworpen artikel XVII.35
21. Dans l’article XVII.35, § 3, alinéa 2, en projet, on remplacera les mots “à l’alinéa 2” par les mots “à l’alinéa 1er”.
21. In het ontworpen artikel XVII.35, § 3, tweede lid, vervange men de woorden “in het tweede lid” door de woorden
“in het eerste lid”.
Article XVII.36 en projet
Ontworpen artikel XVII.36
22. Dans le texte néerlandais de l’article XVII.36, § 2, 9°,
en projet, on écrira “wanneer de rechter oordeelt” au lieu de
“wanneer het de rechter oordeelt”.
22. In de Nederlandse tekst van het ontworpen artikel
XVII.36, § 2, 9°, schrijve men “wanneer de rechter oordeelt”
in plaats van “wanneer het de rechter oordeelt”.
23. L’exposé des motifs mentionne que les frais de publicité
de la décision de recevabilité sont supportés soit par les parties selon les modalités convenues dans l’accord homologué
soit, à défaut, par la partie qui succombe. Certes, cela résulte
de la règle générale concernant les frais inscrits à l’article 47,
§ 4, en projet, étant entendu que ce dernier article fait uniquement mention de la partie qui succombe et qu’il ne fait pas
référence à ce que les parties conviennent sur ce point dans
l’accord homologué — lequel ne fait pas état, par définition,
d’une partie succombante. La question se pose dès lors de
savoir s’il ne vaut pas mieux compléter l’article XVII.36, en
projet, par une disposition spécifique concernant le règlement
des frais de publicité de la décision de recevabilité plutôt que
d’opter pour l’application de la règle générale en matière de
frais — et en l’espèce pas tout à fait adéquate — prévue à
l’article XVII.47, § 4 en projet.
23. In de memorie van toelichting wordt vermeld dat de
kosten van bekendmaking van de ontvankelijkheidsbeslissing worden gedragen door ofwel de partijen volgens de
in het gehomologeerde akkoord overeengekomen regeling
ofwel, bij gebrek daaraan, door de verliezende partij. Dit
volgt weliswaar uit de algemene regeling die met betrekking
tot de kosten is vervat in het ontworpen artikel 47, § 4, met
dien verstande dat in dit laatste artikel enkel melding wordt
gemaakt van de verliezende partij en erin niet wordt gerefereerd aan hetgeen partijen in het gehomologeerde akkoord
— waarin per definitie geen sprake is van een verliezende
partij — op dat punt overeenkomen. Vraag is derhalve of het
niet veeleer aanbeveling verdient om het ontworpen artikel
XVII.36 aan te vullen met een specifieke bepaling inzake
de kostenregeling met betrekking tot de bekendmaking van
de ontvankelijkheidsbeslissing in plaats van te opteren voor
de toepassing van de algemene — en in casu niet geheel
sluitende — regeling die inzake kosten is uitgewerkt in het
ontworpen artikel XVII.47, § 4.
24. Dans l’article XVII.36, § 4, en projet, il y a une discordance entre les textes français et néerlandais. En effet, le texte
français fait mention des délais “visés au paragraphe 2, 7° et
8°”, alors que le texte néerlandais fait état de délais “bedoeld
in paragraaf 2, 7°”. En l’occurence, c’est le texte néerlandais
qui est correct. En effet, seul le délai, visé à l’article XVII.36,
§ 2, 7°, en projet, peut commencer à courir à partir de la date
de publication de la décision de recevabilité au Moniteur
belge. Par contre, le délai visé à l’article XVII.36, § 2, 8°, en
projet, commence seulement à courir à partir de l’expiration
du délai visé à l’article XVII.36, § 2, 7°, en projet.
24. In het ontworpen artikel XVII.36, § 4, is er een gebrek
aan overeenstemming tussen de Nederlandse en de Franse
tekst. In de Nederlandse tekst wordt immers verwezen naar de
termijnen “bedoeld in paragraaf 2, 7°”, terwijl in de Franse tekst
melding wordt gemaakt van de termijnen “visés au paragraphe
2, 7° et 8°”. De Nederlandse tekst is in dit geval correct. Enkel
de termijn, bedoeld in het ontworpen artikel XVII.36, § 2, 7°,
kan immers beginnen lopen van de datum van bekendmaking
van de ontvankelijkheidsbeslissing in het Belgisch Staatsblad.
De termijn bedoeld in het ontworpen artikel XVII.36, § 2, 8°,
daarentegen begint enkel te lopen vanaf het verstrijken van
de termijn bedoeld in het ontworpen artikel XVII.36, § 2, 7°.
Article XVII.37 en projet
Ontworpen artikel XVII.37
25. L’article XVII.37, § 2, en projet, dispose que le juge
refuse l’homologation concernée lorsque les conditions de
recevabilité de l’article XVII.29, en projet, ne sont pas réunies.
Or, comme l’indique l’exposé des motifs, le juge peut aussi,
semble-t-il, refuser une homologation pour d’autres motifs.
En effet, dans le commentaire de l’article XVII.37, en projet,
il est précisé:
25. In het ontworpen artikel XVII.37, § 2, wordt bepaald
dat de rechter de betrokken homologatie weigert wanneer
de ontvankelijkheidsvoorwaarden van het ontworpen artikel XVII.29 niet zijn vervuld. Blijkens de memorie van toelichting lijkt de rechter evenwel ook nog op andere gronden een
homologatie te kunnen weigeren. In de commentaar bij het
ontworpen artikel XVII.37 wordt immers vermeld:
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
76
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
“Attention à cet égard que le juge ne pourrait refuser l’homologation en raison du système d’option choisi par les parties,
sauf à motiver le refus sur base du caractère manifestement
déraisonnable de l’indemnité due aux membres du groupe
suite au choix opéré. Il ne peut non plus se prononcer sur les
délais laissés par l’exercice du droit d’option”.
“Hierbij valt op te merken dat de rechter de homologatie
niet kan weigeren op grond van het door de partijen gekozen
optiesysteem, tenzij hij zijn weigering motiveert op basis van
het kennelijk onredelijk karakter van de vergoeding die aan de
groepsleden is verschuldigd ingevolge de gemaakte keuze.
Hij kan zich evenmin uitspreken over de termijnen die zijn
vastgesteld voor de uitoefening van het optierecht.”
Si l’intention est de prévoir encore des motifs supplémentaires de refus d’homologation par le juge, ils doivent figurer
dans le texte du projet et pas seulement dans l’exposé des
motifs.
Indien het de bedoeling is om nog in bijkomende weigeringsgronden voor de homologatie door de rechter te voorzien,
moeten deze in de tekst van het ontwerp en niet louter in de
memorie van toelichting worden weergegeven.
Article XVII.38 en projet
Ontworpen artikel XVII.38
26. L’article XVII.38, § 1er, en projet, dispose que, pendant
le délai fixé par le juge, le représentant du groupe et le défendeur peuvent négocier en vue de conclure un accord sur la
réparation du préjudice collectif. La conclusion d’un tel accord
ne concerne manifestement que le représentant du groupe
et le défendeur, sans que les consommateurs faisant partie
du groupe aient un mot à dire à ce sujet, encore moins un
pouvoir de décision. Le délégué l’a confirmé en ces termes:
26. In het ontworpen artikel XVII.38, § 1, wordt bepaald
dat, gedurende de door de rechter vastgelegde termijn, de
groepsvertegenwoordiger en de verweerder kunnen onderhandelen met het oog op een akkoord over het herstel van
de collectieve schade. Het sluiten van dergelijk akkoord is
blijkbaar enkel zaak van de groepsvertegenwoordiger en de
verweerder, zonder dat de consumenten die van de groep
deel uitmaken daaromtrent enige inspraak, laat staan beslissingsbevoegdheid hebben. Dit werd door de gemachtigde in
de volgende bewoordingen bevestigd:
“De groepsvertegenwoordiger kan inderdaad zonder inspraak of zeggenschap van de groepsleden een akkoord tot
collectief herstel afsluiten. De waarborg die de groepsleden
op dat vlak krijgen, is dat de rechter waakt over het evenwicht
van het akkoord en het belang van de groepsleden, zowel
als van de onderneming. Een onevenwichtig akkoord in het
nadeel van de groepsleden kan door de rechter worden verworpen (niet gehomologeerd). Dit geldt evenzeer bij de eventuele aanstelling van een nieuwe groepsvertegenwoordiger”.
“De groepsvertegenwoordiger kan inderdaad zonder inspraak of zeggenschap van de groepsleden een akkoord tot
collectief herstel afsluiten. De waarborg die de groepsleden op
dat vlak krijgen, is dat de rechter waakt over het evenwicht van
het akkoord en het belang van de groepsleden, zowel als van
de onderneming. Een onevenwichtig akkoord in het nadeel
van de groepsleden kan door de rechter worden verworpen
(niet gehomologeerd). Dit geldt evenzeer bij de eventuele
aanstelling van een nieuwe groepsvertegenwoordiger.”
27. Les textes français (“l’accord de réparation collective”)
et néerlandais (“het akkoord tot collectief herstel bedoeld in
artikel XVII.35, § 2”) de l’article XVII.38, § 3, 7°, en projet,
ne correspondent pas. Cette discordance doit être éliminée.
27. In het ontworpen artikel XVII.38, § 3, 7°, is er een
gebrek aan overeenstemming tussen de Nederlandse (“het
akkoord tot collectief herstel bedoeld in artikel XVII.35, § 2”)
en de Franse tekst (“l’accord de réparation collective”). Deze
discordantie moet worden weggewerkt.
28. Dans le texte néerlandais de l’article XVII.38, § 3, 12°,
en projet, il serait plus correct d’écrire “de tekst van het akkoord zoals die met toepassing van artikel XVII.43 zal worden
bekendgemaakt”.
28. In de Nederlandse tekst van het ontworpen artikel
XVII.38, § 3, 12°, is het correcter te schrijven “de tekst van
het akkoord zoals die met toepassing van artikel XVII.43 zal
worden bekendgemaakt”.
Article XVII.39 en projet
Ontworpen artikel XVII.39
29. Mieux vaudrait adapter la rédaction du texte néerlandais de l’article XVII.39, en projet, de la manière suivante:
29. De redactie van het ontworpen artikel XVII.39 wordt in
de Nederlandse tekst best als volgt aangepast:
“Het sluiten van een akkoord tot collectief herstel houdt
geen erkenning in van aansprakelijkheid of schuld van de
verweerder”.
“Het sluiten van een akkoord tot collectief herstel houdt
geen erkenning in van aansprakelijkheid of schuld van de
verweerder.”
La rédaction de l’article XVII.44, en projet, sera alors
adaptée dans le même sens.
De redactie van het ontworpen artikel XVII.44 dient dan
op dezelfde wijze te worden aangepast.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
77
Article XVII.42 en projet
Ontworpen artikel XVII.42
30. Le début du texte français de l’article XVII.42, § 1er,
alinéa 2, en projet, sera rédigé comme suit: “En cas de nonconformité à l’article XVII.38, § 3, le juge renvoie …”.
30. Men late de Franse tekst van het ontworpen artikel
XVII.42, § 1, tweede lid, aanvangen als volgt: “En cas de
non-conformité à l’article XVII.38, § 3, le juge renvoie …”.
Article XVII.45 en projet
Ontworpen artikel XVII.45
31. À la fin du texte néerlandais du dernier tiret de l’article
XVII.45, en projet, on écrira “met toepassing van artikel
XVII.42, § 2”.
31. Aan het einde van de Nederlandse tekst van het laatste
streepje van het ontworpen artikel XVII.45 schrijve men “met
toepassing van artikel XVII.42, § 2”.
Article XVII.46 en projet
Ontworpen artikel XVII.46
32. À la fin du texte néerlandais de l’article XVII.46, alinéa
2, troisième tiret, en projet, il y a lieu d’écrire “, is ter kennis
gebracht door de griffie overeenkomstig artikel 792 van het
Gerechtelijk Wetboek”.
32. Aan het einde van de Nederlandse tekst van het ontworpen artikel XVII.46, tweede lid, derde streepje, dient te
worden geschreven “, is ter kennis gebracht door de griffie
overeenkomstig artikel 792 van het Gerechtelijk Wetboek”.
Article XVII.47 en projet
Ontworpen artikel XVII.47
33. L’article XVII.47, § 5, en projet, mentionne que la
décision du juge sur le fond lie en principe tous les membres
du groupe. Il a été demandé au délégué si les membres du
groupe disposaient encore de la possibilité de participer à la
décision d’introduire ou non un recours contre la décision sur
le fond, de telle manière qu’ils puissent encore exercer une
certaine influence sur la décision relative à l’accès au juge 8
se rapportant à un litige auquel ils sont parties intéressées.
Sur ce point, le délégué a déclaré:
33. In het ontworpen artikel XVII.47, § 5, wordt vermeld
dat de beslissing van de rechter over de grond in beginsel
alle groepsleden bindt. Aan de gemachtigde is gevraagd of
de groepsleden nog over de mogelijkheid beschikken om inspraak te hebben in de beslissing om al dan niet beroep in te
stellen tegen het vonnis ten gronde zodat zij op die wijze nog
enige invloed kunnen uitoefenen op de beslissing die de toegang tot de rechter8 met betrekking tot een hen aanbelangend
geschil betreft. De gemachtigde verklaarde in dat verband:
“De keuze om al dan niet tot de groep te behoren gebeurt
eenmalig en is defi nitief. De groepsleden worden bijgevolg
niet geraadpleegd over de vraag of er al dan niet beroep
wordt ingesteld tegen het vonnis van de eerste rechter. Het
is de groepsvertegenwoordiger die het juridisch en fi nancieel
risico neemt om beroep in te stellen.
“De keuze om al dan niet tot de groep te behoren gebeurt
eenmalig en is definitief. De groepsleden worden bijgevolg
niet geraadpleegd over de vraag of er al dan niet beroep wordt
ingesteld tegen het vonnis van de eerste rechter. Het is de
groepsvertegenwoordiger die het juridisch en financieel risico
neemt om beroep in te stellen.
Bij een rechtsvordering tot collectief herstel wordt de
toegang tot de rechter niet ontnomen in hoofde van de
individuele groepsleden. Zij worden immers op de hoogte
gebracht van de procedure via de kennisgeving en er wordt
hen de mogelijkheid geboden uit de procedure te stappen
en een individuele rechtsvordering in te stellen. Artikel 6 van
het EVRM wordt derhalve niet geschonden”.
Bij een rechtsvordering tot collectief herstel wordt de toegang tot de rechter niet ontnomen in hoofde van de individuele
groepsleden. Zij worden immers op de hoogte gebracht van de
procedure via de kennisgeving en er wordt hen de mogelijkheid geboden uit de procedure te stappen en een individuele
rechtsvordering in te stellen. Artikel 6 van het EVRM wordt
derhalve niet geschonden.”
Article XVII.49 en projet
Ontworpen artikel XVII.49
34. L’article XVII.49, en projet, dispose qu’à tout moment, au
cours de la procédure sur le fond, les parties peuvent conclure
un accord de réparation collective “et [peuvent] demander au
juge d’acter cet accord dans un jugement, conformément à
l’article 1043 du code Judiciaire”. Dans un souci de sécurité
juridique, le projet devrait mieux préciser le pouvoir dont dispose le juge à cet égard et si, par exemple, son pouvoir est le
même que celui dont il dispose en cas d’homologation d’un
accord conformément aux règles prévues à cet effet par les
34. In het ontworpen artikel XVII.49 wordt bepaald dat
partijen op ieder ogenblik tijdens de procedure ten gronde
een akkoord tot collectief herstel kunnen sluiten “en de rechter
hiervan akte [kunnen] laten nemen in een vonnis, overeenkomstig artikel 1043 van het Gerechtelijk Wetboek”. Ter wille
van de rechtszekerheid zou duidelijker moeten blijken uit het
ontwerp welke daarbij de bevoegdheid is van de rechter en of
die bijvoorbeeld over dezelfde bevoegdheid beschikt als die
waarover hij beschikt ingeval de homologatie van een akkoord
8
8
Tel que garanti par l’article 6 de la Convention européenne de
sauvegarde des droits de l’homme et des libertés fondamentales
(CEDH).
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
Zoals gewaarborgd door artikel 6 van het Europees Verdrag tot
bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden (EVRM).
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
78
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
articles XVII.38 et suivants, en projet. Le mot “acter” peut en
effet être interprété de manière différente.
gebeurt overeenkomstig de regels die daartoe zijn uitgewerkt
in de ontworpen artikelen XVII.38 en volgende. De woorden
“akte laten nemen” kunnen immers op een verschillende wijze
worden begrepen.
Article XVII.50 en projet
Ontworpen artikel XVII.50
35. L’article XVII.50, alinéa 1er, en projet, dispose que “le
juge dresse la liste des personnes qui satisfont aux conditions
pour agir en tant que liquidateur”. On n’aperçoit pas à première
vue s’il s’agit ici d’une liste générique ou d’une liste établie par
juge individuel, dont le juge concerné a décidé de se servir
pour l’exécution des actions en réparation collective dont il
est saisi. Le commentaire de la disposition en projet figurant
dans l’exposé des motifs se borne à mentionner que la liste
“[est] dressée auprès des cours et tribunaux de Bruxelles”.
Le projet devrait à tout le moins ne pas laisser subsister de
doute sur le point de savoir qui doit précisément dresser la
liste et sur la nature de celle-ci. Le projet doit être précisé
sur ces points.
35. In het ontworpen artikel XVII.50, eerste lid, wordt bepaald dat “de rechter [...] de lijst [vaststelt] met personen die
voldoen aan de voorwaarden om op te treden als schadeafwikkelaar”. Het is niet op het eerste gezicht duidelijk of het
hier een generieke lijst betreft, dan wel een per individuele
rechter opgestelde lijst met betrekking tot welke de betrokken
rechter heeft uitgemaakt dat hij daaruit zal putten voor het
uitvoeren van de voor hem ingeleide rechtsvorderingen tot
collectief herstel. In de commentaar die in de memorie van
toelichting bij de ontworpen bepaling wordt gegeven, wordt
enkel vermeld dat de lijst “wordt opgesteld door de hoven en
rechtbanken te Brussel”. Op zijn minst zou het ontwerp er geen
twijfel mogen over laten bestaan door wie de lijst precies moet
worden opgesteld en welke de aard ervan is. Het ontwerp
dient op die punten te worden verduidelijkt.
36. En outre, l’article XVII.50, alinéa 1er, en projet, habilite
le Roi à “déterminer les critères et les modalités pour la fixation de la liste”. Dans la mesure où cette disposition implique
que le soin de fixer des conditions auxquelles des personnes
doivent répondre pour pouvoir être désignées en tant que
liquidateur est laissé au Roi, la délégation qu’elle comporte
est trop large pour qu’on puisse la considérer comme admissible. Il appartient en effet au législateur lui-même de prévoir
un certain nombre de conditions minimales à remplir par les
candidats-liquidateurs, par exemple sur le plan de la qualité
ou de la spécialisation. En ce qui concerne la fixation des
modalités en vue de l’établissement de la liste, elle ne pourrait pas emporter la possibilité pour le Roi de déterminer qui
doit précisément établir la liste et quelle en est la nature. En
d’autres termes, c’est en premier lieu au législateur et non au
Roi qu’il appartient de remédier au manque de clarté sur ce
point, tel qu’il est indiqué au point 35.
36. Nog in het ontworpen artikel XVII.50, eerste lid, wordt
aan de Koning de bevoegdheid verleend om “de criteria en
de modaliteiten (lees: nadere regels) voor het opstellen van
de lijst te bepalen”. In zoverre deze bepaling inhoudt dat het
volledig aan de Koning wordt overgelaten om de voorwaarden
vast te stellen waaraan personen moeten voldoen om als
schadeafwikkelaar te kunnen worden aangeduid, is de erin
vervatte delegatie te ruim om toelaatbaar te kunnen worden
geacht. Het staat immers aan de wetgever zelf om in een
aantal minimumvoorwaarden te voorzien waaraan kandidaatschadeafwikkelaars op het vlak van bijvoorbeeld hoedanigheid of specialisatie moeten voldoen. Wat het vaststellen van
de “modaliteiten” voor het opstellen van de lijst betreft, zou
zulks niet kunnen inhouden dat de Koning zou bepalen door
wie de lijst precies moet worden opgesteld en welke de aard
is van dergelijke lijst. Het gebrek aan duidelijkheid op dat
punt, zoals aangegeven sub 35, dient met andere woorden
in eerste instantie door de wetgever en niet door de Koning
te worden verholpen.
Article XVII.51 en projet
Ontworpen artikel XVII.51
37. L’article XVII.51, § 1er, alinéa 1er, en projet, fait mention de
la “réparation individuelle” du consommateur. L’article XVII.51,
§ 5, alinéa 1er, en projet, utilise la notion de “droit [individuel] à
une réparation”. Ces termes ou notions visent chaque fois le
droit du consommateur qui est membre du groupe à obtenir,
en cette qualité, réparation du préjudice subi individuellement.
Il faut par conséquent bien distinguer ces notions de l’“action
individuelle” du consommateur ou du “recours individuel” du
consommateur auxquels il est fait référence à d’autres endroits
(notamment aux articles XVII.55, XVII.57 et XVII.62, en projet,
et dans l’exposé des motifs du projet) et qui visent l’action en
justice qu’un consommateur engage en son nom propre et,
par conséquent, indépendamment de sa qualité de membre
37. In het ontworpen artikel XVII.51, § 1, eerste lid, wordt
melding gemaakt van het “individueel herstel” van de consument. In het ontworpen artikel XVII.51, § 5, eerste lid, wordt
het begrip “individueel recht op herstel” gehanteerd. Met die
termen of begrippen wordt telkens gedoeld op het recht van
de consument die deel uitmaakt van de groep om, in die
hoedanigheid, herstel van de individueel geleden schade te
krijgen. Die begrippen vallen derhalve goed te onderscheiden
van de “individuele rechtsvordering” van de consument of het
“individuele beroep” van de consument, waaraan wordt gerefereerd op andere plaatsen (zo onder meer in de ontworpen
artikelen XVII.55, XVII.57 en XVII.62, en in de memorie van
toelichting bij het ontwerp) en waarmee wordt gedoeld op de
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
79
d’un groupe9. Il appartient à l’auteur du projet d’apprécier
si, dans un souci de clarté, le texte de l’article XVII.51, en
projet, ne gagnerait pas à expliciter qu’il vise chaque fois la
“réparation individuelle” ou le “droit individuel à réparation” du
consommateur en sa qualité de membre du groupe. En effet,
pour l’heure, seul le contexte du dispositif en projet permet
de conclure en ce sens.
rechtsvordering die een consument in eigen naam en derhalve
onafhankelijk van het lidmaatschap van een groep instelt.9 Het
staat aan de steller van het ontwerp om erover te oordelen of
het duidelijkheidshalve geen aanbeveling verdient om in de
tekst van het ontworpen artikel XVII.51 te expliciteren dat het
daarin telkens gaat om het “individueel herstel” of het “individueel recht op herstel” van de consument in zijn hoedanigheid
van lid van de groep. Nu valt zulks immers uitsluitend uit de
context van de ontworpen regeling af te leiden.
38. Les textes français et néerlandais de l’article XVII.51,
§ 2, en projet, présente une discordance. Le texte français se
borne à prévoir une communication de la liste provisoire “au
représentant du groupe et au défendeur”. Le texte néerlandais
oblige le liquidateur à la communiquer “aan de rechter, aan
de groepsvertegenwoordiger en aan de verweerder”. Cette
discordance doit également être éliminée.
38. In het ontworpen artikel XVII.51, § 2, is er een gebrek
aan overeenstemming tussen de Nederlandse en de Franse
tekst. In de Nederlandse tekst wordt de schadeafwikkelaar
ertoe verplicht om de voorlopige lijst mee te delen “aan de
rechter, aan de groepsvertegenwoordiger en aan de verweerder”. In de Franse tekst wordt enkel in een mededeling
voorzien “au représentant du groupe et au défendeur”. Ook
deze discordantie moet worden weggewerkt.
39. L’article XVII.51, § 4, alinéa 2, en projet, dispose que
le juge entend, “le cas échéant”, les consommateurs dont
l’inscription sur la liste est contestée. Eu égard à la nature
de la décision — inscription ou refus d’inscription sur la liste
définitive — les consommateurs concernés qui le souhaitent
devraient toujours pouvoir être entendus. En juger autrement
se heurterait en effet aux principes de bonne administration
de la justice et de protection juridique, qui sont notamment
également confirmés par l’article 6 de la CEDH. À cet égard,
les mots “le cas échéant” pourraient donner à penser que le
juge pourrait éventuellement décider de renoncer à entendre
le consommateur concerné. La rédaction de la disposition en
projet sera par conséquent adaptée sur ce point.
39. In het ontworpen artikel XVII.51, § 4, tweede lid, wordt
bepaald dat de consumenten van wie de inschrijving op de lijst
wordt betwist “desgevallend” door de rechter worden gehoord.
Rekening houdend met de aard van de beslissing — al of
niet inschrijving op de definitieve lijst — zouden de betrokken consumenten steeds moeten kunnen worden gehoord
indien zij dat wensen. Er anders over oordelen zou immers
op gespannen voet komen te staan met de beginselen van
een behoorlijke rechtsbedeling en rechtsbescherming, zoals
die onder meer ook in artikel 6 EVRM bevestiging vinden. Het
woord “desgevallend” zou wat dat betreft de indruk kunnen
wekken dat de rechter eventueel zou kunnen beslissen om
van het horen van de betrokken consument af te zien. De redactie van de ontworpen bepaling dient op dat punt derhalve
te worden aangepast.
40.1. Il se déduit de l’article XVII.51, § § 4 et 5, en projet,
que lors de la fixation de la liste définitive, le juge est tenu de
décider si les consommateurs dont l’inscription sur la liste
provisoire établie par le liquidateur est contestée, peuvent
ou non être inscrits sur la liste définitive. Ainsi, le juge peut
exclure de l’inscription sur la liste définitive des consommateurs qui étaient inscrits sur la liste provisoire. Ce point soulève
diverses questions.
40.1. Uit de ontworpen artikelen XVII.51, § § 4 en 5, valt af
te leiden dat de rechter er zich bij het vaststellen van de definitieve lijst dient over uit te spreken of consumenten waarvan
de inschrijving op de door de schadeafwikkelaar opgemaakte
voorlopige lijst wordt betwist, op de definitieve lijst kunnen
worden ingeschreven of niet. Op die manier kunnen consumenten die ingeschreven waren op de voorlopige lijst door
de rechter worden uitgesloten om te worden ingeschreven
op de definitieve lijst. Wat dat betreft, rijzen diverse vragen.
40.2. Tout d’abord, le projet n’indique pas explicitement si
les consommateurs exclus disposent d’un recours ou de tout
autre instrument juridique contre la décision du juge. À cette
question, le délégué a répondu ce qui suit:
40.2. In de eerste plaats blijkt niet expliciet uit het ontwerp
of voor de uitgesloten consumenten een beroepsmogelijkheid
of een ander rechtsmiddel openstaat tegen de beslissing van
de rechter. De gemachtigde beantwoordde die vraag als volgt:
“Dit betreft het stadium van de uitvoering van het gehomologeerd akkoord of van de beslissing ten gronde, dat door de
schadeafwikkelaar moet worden verzekerd. Beroep of verzet
is te dezen niet uitdrukkelijk uitgesloten, zodat het gemeen
recht terzake van toepassing is”.
“Dit betreft het stadium van de uitvoering van het gehomologeerd akkoord of van de beslissing ten gronde, dat door de
schadeafwikkelaar moet worden verzekerd. Beroep of verzet
is te dezen niet uitdrukkelijk uitgesloten, zodat het gemeen
recht terzake van toepassing is.”
9
9
Dans l’exposé des motifs, le commentaire de l’article XVII.62,
en projet, précise qu’en utilisant les termes “demande individuelle (en réparation)”, cette disposition vise “les procédures
contentieuses tant devant les tribunaux judiciaires que devant
les tribunaux arbitraux”.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
In de commentaar die in de memorie van toelichting bij het
ontworpen artikel XVII.62 wordt gegeven, wordt verduidelijkt
dat met het gebruik van de term “individuele rechtsvordering (tot
herstel)” in die bepaling wordt gedoeld op “de geschilprocedures,
zowel voor de gerechtelijke rechtbanken als voor de arbitrale
gerechtshoven”.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
80
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
40.3. Comme l’a indiqué le délégué, le consommateur
dont la radiation de la liste définitive a été confirmée en appel
peut encore par la suite introduire une action individuelle en
vue du rétablissement de la légalité, dès lors que le juge a
en effet décidé que le consommateur concerné ne faisait
pas partie du groupe dans le cadre de l’action en réparation
collective introduite.
40.3. Zoals door de gemachtigde werd bevestigd, kan de
consument waarvan de schrapping van de definitieve lijst in
beroep werd bevestigd, achteraf nog een individuele vordering tot rechtsherstel indienen aangezien er immers door de
rechter is beslist dat de betrokken consument in het kader
van de ingeleide vordering tot collectief herstel niet van de
groep deel uitmaakt.
À cet égard, il faut toutefois observer que, le plus souvent,
ce ne sera qu’à un stade tardif de la procédure en réparation
collective — et même indépendamment d’un recours éventuel — que le consommateur radié de la liste définitive sera
certain de la radiation et qu’il pourra éventuellement introduire
un recours individuel. Par conséquent, le risque existe qu’un
tel recours individuel ne soit plus possible en raison de la
prescription survenue de l’action individuelle. Comme l’a
précisé le délégué, l’action en réparation collective n’a en effet
pas d’incidence sur la prescription des actions individuelles
et, en d’autres termes, il n’est pas exclu que la prescription
empêche ce que cette action individuelle puisse encore être
introduite10. Interrogé sur le point de savoir s’il ne serait dès
lors pas judicieux de compléter le projet par une disposition
qui suspend le délai de prescription de l’action individuelle en
réparation dans le cas visé, le délégué a répondu:
Wat dat betreft moet evenwel worden opgemerkt dat de
van de definitieve lijst geschrapte consument veelal pas in
een laat stadium van de procedure tot collectief herstel — en
nog afgezien van een eventueel beroep — zeker zal zijn van
de schrapping en dat hij eventueel een individueel beroep
zal kunnen indienen. Het risico bestaat derhalve dat dergelijk individueel beroep niet meer mogelijk zal zijn omdat er
verjaring is opgetreden, wat de individuele rechtsvordering
betreft. Zoals door de gemachtigde is verduidelijkt, heeft de
rechtsvordering tot collectief herstel immers geen invloed
op de verjaring van individuele vorderingen en is m.a.w. niet
uitgesloten dat deze laatste wegens verjaring niet meer kan
worden ingeleid10. Op de vraag of het bijgevolg geen aanbeveling verdient om het ontwerp aan te vullen met een bepaling
waarin de termijn van verjaring van de individuele vordering
tot herstel in het desbetreffende geval wordt opgeschort,
antwoordde de gemachtigde:
“Het wetsontwerp bevat geen specifi eke regels. Er wordt
aan herinnerd dat de consument kennis heeft gekregen van
de beschrijving en de precieze samenstelling van de groep
en dus met kennis van zaken heeft kunnen bepalen, binnen
de termijn die de rechter heeft vooropgesteld, of hij al dan niet
deel uitmaakt van de groep en derhalve of de rechtsvordering
tot collectief herstel wel degelijk de verjaring ten aanzien van
hem doet schorsen. Voor zij die tot de groep behoren heeft
de vordering tot collectief herstel immers een gevolg naar de
verjaring van het geschil toe.
“Het wetsontwerp bevat geen specifieke regels. Er wordt
aan herinnerd dat de consument kennis heeft gekregen van
de beschrijving en de precieze samenstelling van de groep
en dus met kennis van zaken heeft kunnen bepalen, binnen
de termijn die de rechter heeft vooropgesteld, of hij al dan niet
deel uitmaakt van de groep en derhalve of de rechtsvordering
tot collectief herstel wel degelijk de verjaring ten aanzien van
hem doet schorsen. Voor zij die tot de groep behoren heeft
de vordering tot collectief herstel immers een gevolg naar de
verjaring van het geschil toe.
Overeenkomstig de beslissing van de rechter zullen
zij in de mogelijkheid zijn om aan te tonen dat zij zich in
de voorwaarden bevinden om als groepslid te worden
beschouwd of om de redenen uiteen te zetten waarom zij van
oordeel zijn binnen de groep te vallen. Wanneer zij zouden
worden uitgesloten van de lijst, zullen ze hiertegen beroep
kunnen instellen”.
Overeenkomstig de beslissing van de rechter zullen zij in de
mogelijkheid zijn om aan te tonen dat zij zich in de voorwaarden bevinden om als groepslid te worden beschouwd of om de
redenen uiteen te zetten waarom zij van oordeel zijn binnen
de groep te vallen. Wanneer zij zouden worden uitgesloten
van de lijst, zullen ze hiertegen beroep kunnen instellen.”
Nonobstant cette précision, la section de législation est
d’avis que la perte éventuelle de la possibilité pour le consommateur “refusé” d’encore exercer une action individuelle en
raison de la prescription peut méconnaître les garanties qui
sont notamment prévues par l’article 6 de la CEDH en matière
De aangehaalde verduidelijking ten spijt kan het eventuele
wegvallen van de mogelijkheid voor de “geweigerde” consument om nog een individuele rechtsvordering in te stellen
wegens verjaring, volgens de afdeling Wetgeving op gespannen voet komen te staan met de waarborgen die in onder
10
10
Selon le délégué, le fait que, comme le mentionne le commentaire de l’article XVII.56, en projet, figurant dans l’exposé des
motifs, “l’introduction des procédures de réparation collective
entraîne, conformément au droit commun, l’interruption de la
prescription des droits des membres du groupe” ne change rien
à la constatation que la décision définitive refusant l’inscription
d’un consommateur sur la liste implique que l’intéressé n’est pas
membre du groupe, de sorte que la suspension de la prescription
ne pourra pas être invoquée à son égard.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
Het gegeven dat, zoals in de commentaar in de memorie van
toelichting bij het ontworpen artikel XVII.56 wordt vermeld,
“de invoering van de procedures tot collectief schadeherstel
[...] volgens het gemene recht [leidt] tot het schorsen van de
verjaring van de rechten van de groepsleden”, doet volgens
de gemachtigde geen afbreuk aan de vaststelling dat de
uiteindelijke beslissing waarbij een consument niet op de lijst
wordt opgenomen, inhoudt dat betrokkene geen lid van de groep
is, zodat hij de schorsing van de verjaring te zijnen opzichte niet
zal kunnen inroepen.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
81
d’accès au juge et du droit du justiciable à ce que sa cause
soit entendue équitablement et publiquement par le juge dans
un délai raisonnable11.
meer artikel 6 EVRM zijn vervat op het vlak van de toegang
tot de rechter en het recht van de rechtzoekende om binnen
een redelijke termijn van de rechter een eerlijke en openbare
behandeling van zijn zaak te krijgen11.
40.4. Les observations formulées aux points 40.1 à
40.3 permettent de conclure que pour des raisons d’accessibilité et de bonne compréhension du régime en projet, il est
recommandé que les auteurs du projet précisent plus explicitement comment l’action en réparation collective s’articule
avec l’action en réparation individuelle sur le plan procédural,
principalement en ce qui concerne les consommateurs dont
le juge refuse l’inscription sur la liste définitive des membres
du groupe.
40.4. Uit hetgeen sub 40.1 tot 40.3 is opgemerkt, kan
worden afgeleid dat het ter wille van de toegankelijkheid en
een goed begrip van de ontworpen regeling aanbeveling
zou verdienen dat de stellers van het ontwerp op een meer
expliciete wijze zouden verduidelijken hoe de rechtsvordering
tot collectief herstel zich op procedureel vlak verhoudt tot de
individuele vordering tot herstel, voornamelijk wat betreft de
consumenten van wie de inschrijving op de definitieve lijst van
groepsleden door de rechter wordt geweigerd.
En outre, les auteurs du projet feraient bien de vérifier si
dans tous les cas, et donc aussi en cas d’option pour un système d’exclusion, il n’est pas possible d’acquérir une certitude
concernant la fixation de la liste définitive des membres du
groupe à un stade antérieur de la procédure de réparation collective. Dans la négative, on pourrait envisager de compléter
le projet par des règles de prescription adaptées à l’égard des
consommateurs dont le juge a refusé l’inscription sur la liste
définitive des membres du groupe au stade de l’exécution de
sa décision au fond ou de l’accord homologué.
Daarnaast doen de stellers van het ontwerp er goed aan
om na te gaan of in alle gevallen, en derhalve ook bij de keuze
voor een systeem met exclusie, niet in een vroeger stadium
van de procedure tot collectief herstel zekerheid kan worden
verworven omtrent de vaststelling van de definitieve lijst van
groepsleden. Indien dat niet het geval is, zou kunnen worden
overwogen om het ontwerp aan te vullen met een aangepaste
verjaringsregeling ten aanzien van consumenten waarvan
de inschrijving op de definitieve lijst van groepsleden door
de rechter wordt geweigerd in het stadium van de uitvoering
van diens beslissing ten gronde of van het gehomologeerd
akkoord.
Article XVII.52 en projet
Ontworpen artikel XVII.52
41. À l’article XVII.52, § 2, en projet, il y a lieu de distinguer
plus clairement sur le plan rédactionnel les deux cas qui y sont
visés, à savoir le cas d’une réparation “en nature”12 et celui
d’une réparation par équivalent. À cet effet, la rédaction de
la disposition en projet sera adaptée de la manière suivante:
41. In het ontworpen artikel XVII.52, § 2, dient redactioneel
een duidelijker onderscheid te worden gemaakt tussen de
twee erin beoogde gevallen, namelijk het geval van een herstel “in natura”12 en het geval van een herstel bij equivalent.
Daartoe passe men de redactie van de ontworpen bepaling
aan als volgt:
“Le défendeur s’acquitte de son obligation de réparation
sous le contrôle du liquidateur et, en cas de réparation par
équivalent, lui verse l’indemnité fixée selon ce qui a été convenu dans l’accord homologué conformément à l’article XVII.38,
§ 3, 6°, ou selon ce qui a été fixé par le juge conformément à
l’article XVII.47, § 1er , 7°”.
“De verweerder komt zijn verplichting tot herstel na onder
toezicht van de schadeafwikkelaar en maakt hem, in geval van
een herstel bij equivalent, de vastgestelde vergoeding over
volgens hetgeen is overeengekomen in het gehomologeerd
akkoord conform artikel XVII.38, § 3, 6°, of door de rechter is
vastgesteld overeenkomstig artikel XVII.47, § 1, 7°.”
Article XVII.57 en projet
Ontworpen artikel XVII.57
42. Eu égard aux observations formulées aux points 40.3 et
40.4, on peut se demander si les dispositions en matière de
42. Rekening houdend met de opmerkingen sub 40.3 en
40.4 rijst de vraag of de regeling die inzake opschorting van
11
Il est douteux que, comme l’indique le délégué, l’objection relative
à l’exigence du délai raisonnable soit rencontrée du fait que “het
startpunt om te oordelen of de termijn al dan niet redelijk is, [...]
niet de indiening van een groepsvordering [kan] zijn ten aanzien
van de consumenten die geen groepslid zijn” et que, dès lors
qu’une action en réparation individuelle ne pouvait pas encore
être introduite “niet aan de rechter kan worden verweten de zaak
niet binnen een redelijke termijn te hebben onderzocht”.
11
12
Contrairement au texte français de l’article XVII.52, § 2, en projet
(“réparation en nature”), le texte néerlandais ne fait pas mention
des mots “in natura”. Il est cependant préférable de supprimer
les mots “en nature” dans le texte français (voir la proposition de
texte pour l’article XVII.52, § 2).
12
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
Het is zeer de vraag of, zoals door de gemachtigde vermeld,
aan het bezwaar met betrekking tot het vereiste van de redelijke
termijn wordt tegemoet gekomen doordat “het startpunt om te
oordelen of de termijn al dan niet redelijk is, [...] niet de indiening
van een groepsvordering [kan] zijn ten aanzien van de consumenten die geen groepslid zijn” en dat, aangezien er nog geen
individuele vordering tot herstel kon worden ingediend “niet aan
de rechter kan worden verweten de zaak niet binnen een redelijke
termijn te hebben onderzocht”.
In tegenstelling tot wat het geval is in de Franse tekst van het
ontworpen artikel XVII.52, § 2 (“réparation en nature”), wordt in
de Nederlandse tekst geen melding gemaakt van de woorden “in
natura”. De woorden “en nature” worden evenwel best geschrapt
in de Franse tekst (zie het tekstvoorstel voor het ontworpen artikel
XVII.52, § 2).
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
82
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
suspension du délai de prescription de l’action individuelle
prévues à l’article XVII.57, alinéa 2, en projet, ne devraient pas
non plus de préférence, être étendues aux consommateurs
dont le juge a refusé l’inscription sur la liste définitive des
membres du groupe à un stade ultérieur de la procédure en
réparation collective.
de verjaringstermijn van de individuele rechtsvordering is vervat in het ontworpen artikel XVII.57, tweede lid, niet best ook
wordt uitgebreid tot de consumenten waarvan de inschrijving
op de definitieve lijst van groepsleden in een later stadium
van de procedure tot collectief herstel wordt geweigerd door
de rechter.
Article 59 en projet
Ontworpen artikel 59
43. À l’article XVII.59, alinéa 2, en projet, il semble préférable de remplacer chaque fois le terme “partie” par le mot
“consommateur”, qui est plus précis et qui est en outre plus
conforme à la terminologie utilisée dans d’autres dispositions
du projet.
43. De term “partij”, in het ontworpen artikel XVII.59,
tweede lid, lijkt telkens best te worden vervangen door het
woord “consument” dat meer nauwkeurig is en bovendien
meer in overeenstemming met de terminologie die in andere
bepalingen van het ontwerp wordt gehanteerd.
44. Toujours en ce qui concerne l’article XVII.59, alinéa 2,
en projet, il y aura lieu, dans un souci de clarté, de compléter
cet alinéa par les mots “, visé à l’article XVII.36, § 2, 7°”13.
44. Nog wat het ontworpen artikel XVII.59, tweede lid,
betreft, vulle men dat lid ter wille van de duidelijkheid aan met
de woorden “, bedoeld in artikel XVII.36, § 2, 7°”13.
Article 4
Artikel 4
45. Il y a une discordance entre les textes français (“le
fait générateur du dommage collectif”) et néerlandais (“de
gemeenschappelijke oorzaak van de collectieve schade”).
Le contenu des deux versions linguistiques doit évidemment
être identique.
45. Er is een gebrek aan overeenstemming tussen de
Nederlandse (“de gemeenschappelijke oorzaak van de
collectieve schade”) en de Franse tekst (“le fait générateur
du dommage collectif”). Beide taalversies dienen uiteraard
inhoudelijk identiek te zijn.
13
Le greffier,
Le président,
De griffier,
De voorzitter,
Wim GEURTS
Marnix VAN DAMME
Wim GEURTS
Marnix VAN DAMME
Et non “visé à l’article XVII. 36, § 1, 7°”, comme le mentionne
erronément le commentaire de la disposition en projet figurant
dans l’exposé des motifs.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
13
En niet “bedoeld in artikel XVII.36, § 1, 7°”, zoals verkeerdelijk
vermeld in de commentaar bij de ontworpen bepaling in de memorie van toelichting.
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
83
PROJET DE LOI (I)
WETSONTWERP (I)
PHILIPPE,
FILIP,
ROI DES BELGES,
KONING DER BELGEN,
À tous, présents et à venir,
Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen,
SALUT.
ONZE GROET.
sur la proposition du ministre de l’Économie et des
Consommateurs et de la ministre de la Justice,
op de voordracht van de minister van Economie en
Consumenten en van de minister van Justitie,
NOUS AVONS ARRÊTÉ ET ARRÊTONS:
HEBBEN
WIJ BESLOTEN EN BESLUITEN WIJ:
Le ministre de l’Économie et des Consommateurs et
la ministre de la Justice sont chargés de présenter et
de déposer en Notre Nom aux Chambres législatives
et de déposer à la Chambre des représentants le projet
de loi dont la teneur suit:
De minister van Economie en Consumenten en de
minister van Justitie zijn ermee belast het ontwerp van
wet, waarvan de tekst hierna volgt, in onze naam aan
de Wetgevende Kamers voor te leggen en bij de Kamer
van volksvertegenwoordigers in te dienen:
CHAPITRE I
HOOFDSTUK I
Disposition générale
Algemene bepaling
Article 1er
Artikel 1
La présente loi règle une matière visée à l’article
78 de la Constitution.
Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in
artikel 78 van de Grondwet.
CHAPITRE II
HOOFDSTUK II
Le Code de droit économique
Het Wetboek van economisch recht
Art. 2
Art. 2
Dans le livre Ier, titre 2, du Code de droit économique,
il est inséré un chapitre 13 rédigé comme suit:
In het boek I, titel 2, van het Wetboek van economisch
recht, wordt een hoofdstuk 13 ingevoegd, luidende:
“Hoofdstuk 13: Definities eigen aan boek XVII
“Chapitre 13: Définitions propres au livre XVII
Art. I.21. Les définitions suivantes sont applicables
au livre XVII, titre 2:
Art. I.21. Voor de toepassing van boek XVII, titel 2,
gelden de volgende definities:
1° préjudice collectif: l’ensemble des dommages
individuels ayant une cause commune subis par les
membres d’un groupe;
1° collectieve schade: het geheel van alle individuele
schade die een gemeenschappelijke oorzaak heeft en
die de leden van een groep hebben geleden;
2° groupe: l’ensemble des consommateurs lésés, à
titre individuel, par le préjudice collectif et représentés
dans l’action en réparation collective;
2° groep: het geheel van consumenten die individueel
benadeeld zijn door een collectieve schade en worden
vertegenwoordigd in de rechtsvordering tot collectief
herstel;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
84
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
3° action en réparation collective: l’action qui a pour
objet la réparation d’un préjudice collectif;
3° rechtsvordering tot collectief herstel: de rechtsvordering die tot doel heeft een collectieve schade te
herstellen;
4° système d’option d’exclusion: système dans lequel
sont membres du groupe tous les consommateurs
lésés par le préjudice collectif, à l’exception de ceux
qui ont manifesté leur volonté de ne pas faire partie de
ce groupe;
4° optiesysteem met exclusie: het systeem waarin
deel uitmaken van de groep, alle consumenten benadeeld door de collectieve schade, behoudens zij die hun
wil hebben geuit er geen deel van uit te maken;
5° système d’option d’inclusion: système dans lequel
sont seuls membres du groupe les consommateurs
lésés par le préjudice collectif qui ont manifesté leur
volonté de faire partie de ce groupe;
5° optiesysteem met inclusie: het systeem waarin
enkel deel uitmaken van de groep, de consumenten
benadeeld door de collectieve schade die de wil hebben
geuit deel uit te maken van de groep;
6° représentant du groupe: l’association qui agit au
nom du groupe au cours d’une action en réparation
collective ou le service public autonome visé à l’article
XVI. 5 du présent Code;
6° groepsvertegenwoordiger: de vereniging die namens de groep optreedt in een rechtsvordering tot collectief herstel of de autonome openbare dienst bedoeld
in artikel XVI.5 van dit Wetboek;
7° accord de réparation collective: l’accord entre le
représentant du groupe et le défendeur qui organise la
réparation du préjudice collectif;
7° akkoord tot collectief herstel: het akkoord tussen
de groepsvertegenwoordiger en de verweerder dat het
herstel van een collectieve schade regelt.”
Art. 3
Art. 3
Dans le même Code un titre 2 est inséré au livre
XVII “Procédures juridictionnelles particulières”, rédigé
comme suit:
In hetzelfde Wetboek wordt in boek XVII. “Bijzondere
juridische procedures” een titel 2 ingevoegd, luidende:
“Titre 2. L’action en réparation collective
“Titel 2. De rechtsvordering tot collectief herstel
Chapitre 1er. Dispositions générales
Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen
Section 1re. Compétence des cours et tribunaux de
Bruxelles
Afdeling 1. Bevoegdheid van de hoven en rechtbanken te Brussel
[Art. XVII. 35].
[Art. XVII. 35].
Section 2. Conditions de recevabilité
Afdeling 2. Ontvankelijkheidsvoorwaarden
Art. XVII. 36. Par dérogation aux articles 17 et 18 du
Code judiciaire, l’action en réparation collective est
recevable lorsqu’il est satisfait à chacune des conditions
suivantes:
Art. XVII. 36. In afwijking van de artikelen 17 en
18 van het Gerechtelijk Wetboek is een rechtsvordering
tot collectief herstel ontvankelijk indien aan elk van de
volgende voorwaarden is voldaan:
1° la cause invoquée constitue une violation potentielle par l’entreprise d’une de ses obligations contractuelles, d ’un des règlements européens ou d ’une
des lois visés à l’article XVII. 37 ou de leurs arrêtés
d’exécution;
1° de ingeroepen oorzaak betreft een mogelijke
inbreuk door de onderneming op haar contractuele
verplichtingen, op een van de Europese verordeningen
of de wetten bedoeld in artikel XVII. 37 of op een van
hun uitvoeringsbesluiten;
2° l’action est introduite par un requérant qui satisfait
aux exigences visées à l’article XVII. 39 et qui est jugé
adéquat par le juge;
2° de rechtsvordering wordt ingesteld door een verzoeker die voldoet aan de vereisten bedoeld in artikel
XVII. 39 en door de rechter geschikt wordt bevonden;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
85
3° le recours à une action en réparation collective
semble plus efficient qu’une action de droit commun.
3° het beroep op een rechtsvordering tot collectief
herstel lijkt meer doelmatig dan een rechtsvordering
van gemeen recht.
Art. XVII. 37. Les règlements européens et les législations visées à l’article XVII. 36, 1°, sont les suivantes:
Art. XVII. 37. De Europese verordeningen en wetgevingen die worden bedoeld in artikel XVII. 36, 1°, zijn de
volgende:
1° les livres suivants du présent Code:
1° de volgende boeken van dit Wetboek:
a) livre IV — Protection de la concurrence;
a) boek IV — Bescherming van de mededinging;
b) livre V — La concurrence et les évolutions de prix;
b) boek V — De mededinging en de prijsevoluties;
c) livre VI — Les pratiques du marché et la protection
du consommateur;
c)boek VI — Marktpraktijken
consumentenbescherming;
d) livre VII — Services de paiement et de crédit;
d) boek VII — Betalings- en kredietdiensten;
e) livre IX — La sécurité des produits et des services;
e) boek IX — De veiligheid van producten en diensten;
f) livre XI — Propriété intellectuelle;
f) boek XI — Intellectuele eigendom;
g) livre XII — Droit de l’économie électronique;
g) boek XII — Recht van de elektronische economie;
h) livre XIV — Pratiques du marché et protection du
consommateur relatif aux professions libérales;
1° la loi du 25 mars 1964 sur les médicaments;
en
h) boek XIV — Marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende de beoefenaars van een vrij
beroep”;
1° de wet van 25 maart 1964 op de geneesmiddelen;
2° la loi du 12 avril 1965 relative au transport de produits gazeux et autres par canalisations;
2° de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer
van gasachtige producten en andere door middel van
leidingen;
3° la loi du 9 juillet 1971 réglementant la construction
d’habitations et la vente d’habitations à construire ou
en voie de construction;
3° de wet van 9 juli 1971 tot regeling van de woningbouw en de verkoop van te bouwen of in aanbouw
zijnde woningen;
4° la loi du 24 janvier 1977 relative à la protection de
la santé des consommateurs en ce qui concerne les
denrées alimentaires et les autres produits;
4° de wet van 24 januari 1977 betreffende de bescherming van de gezondheid van de gebruikers op het stuk
van de voedingsmiddelen en andere producten;
5° la loi du 21 novembre 1989 relative à l’assurance
obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules
automoteurs;
5° de wet van 21 november 1989 betreffende de
verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake
motorrijtuigen;
6° la loi du 25 février 1991 relative à la responsabilité
du fait des produits défectueux;
6° de wet van 25 februari 1991 betreffende de aansprakelijkheid voor producten met gebreken;
7° la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d’assurance
terrestre;
7 ° d e w e t va n 2 5 j u n i 19 9 2 o p d e
landverzekeringsovereenkomst;
8° la loi du 9 mars 1993 tendant à réglementer et
à contrôler les activités des entreprises de courtage
matrimonial;
8° de wet van 9 maart 1993 ertoe strekkende de
exploitatie van huwelijksbureaus te regelen en te
controleren;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
86
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
9° la loi du 8 décembre 1992 relative à la protection
de la vie privée à l’égard des traitements de données
à caractère personnel;
9° de wet van 8 december 1992 tot bescherming
van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de
verwerking van persoonsgegevens;
10° l’article 21, 5°, du Code des impôts sur les
revenus;
10° ar tikel 21, 5°, van het Wetboek van de
inkomstenbelastingen;
11° la loi du 25 juin 1993 sur l’exercice et l’organisation des activités ambulantes et foraines;
11° de wet van 25 juni 1993 betreffende de uitoefening
en de organisatie van ambulante en kermisactiviteiten;
12° la loi du 16 février 1994 régissant le contrat
d’organisation de voyages et le contrat d’intermédiaire
de voyages;
12° de wet van 16 februari 1994 tot regeling van het
contract tot reisorganisatie en reisbemiddeling;
13° le règlement 2027/97 (CE) du Conseil du 9 octobre 1997 relatif à la responsabilité des transporteurs
aériens en cas d’accident;
13° de verordening (EG) nr. 2027/97 van de Raad
van 9 oktober 1997 betreffende de aansprakelijkheid
van luchtvervoerders bij ongevallen;
14° la loi du 29 avril 1999 relative à l’organisation du
marché de l’électricité;
14° de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt;
15° la loi du 29 avril 1999 relative à l’organisation
du marché du gaz et au statut fiscal des producteurs
d’électricité;
15° de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de gasmarkt en het fiscaal statuut van de
elektriciteitsproducenten;
16° les articles 25, § 5, 27, § § 2 en 3, 28ter, 30bis,
en 39, § 3 de la loi du 2 août 2002 relative à la surveillance du secteur financier et aux services financiers,
et violations visées à l’articles 86bis de la même loi;
16° de artikelen 25, § 5, 27, § § 2 en 3, 28ter, 30bis,
en 39, § 3, van de wet van 2 augustus 2002 betreffende
het toezicht op de financiële sector en de financiële
diensten, en inbreuken als bedoeld in artikel 86bis van
dezelfde wet;
17° la loi du 20 décembre 2002 relative au recouvrement amiable des dettes du consommateur;
17° de wet van 20 december 2002 betreffende de
minnelijke invordering van schulden van de consument;
18° le règlement (CE) n° 261/2004 du Parlement
européen et du Conseil du 11 février 2004 établissant
des règles communes en matière d’indemnisation et
d’assistance des passagers en cas de refus d’embarquement et d’annulation ou de retard important d’un vol,
et abrogeant le règlement (CEE) no 295/91;
18° de verordening (EG) nr. 261/2004 van 11 februari 2004 van het Europees Parlement en de Raad van
11 februari 2004 tot vaststelling van gemeenschappelijke
regels inzake compensatie en bijstand aan luchtreizigers
bij instapweigering en annulering of langdurige vertraging van vluchten en tot intrekking van Verordening
(EEG) nr. 295/91;
19° la loi du 11 juin 2004 réprimant la fraude relative
au kilométrage des voitures;
19° de wet van 11 juni 2004 tot beteugeling van bedrog met de kilometerstand van voertuigen;
20° la loi du 1er septembre 2004 relative à la protection des consommateurs en cas de vente de biens de
consommation;
20° de wet van 1 september 2004 betreffende de
bescherming van de consumenten bij verkoop van
consumptiegoederen;
21° la loi du 13 juin 2005 relative aux communications
électroniques;
21° de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie;
22° le règlement (CE) no 2111/2005 du Parlement
européen et du Conseil du 14 décembre 2005 concernant l’établissement d’une liste communautaire des
transporteurs aériens qui font l’objet d’une interdiction
22° de verordening (EG) nr. 2111/2005 van het
Europees Parlement en de Raad van 14 december 2005 betreffende de vaststelling van een communautaire lijst van luchtvaartmaatschappijen waaraan een
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
87
d’exploitation dans la Communauté et l’information
des passagers du transport aérien sur l’identité du
transporteur aérien effectif, et abrogeant l’article 9 de
la directive 2004/36/CE; exploitatieverbod binnen de Gemeenschap is opgelegd
en het informeren van luchtreizigers over de identiteit
van de exploiterende luchtvaartmaatschappij, en tot
intrekking van artikel 9 van Richtlijn 2004/36/EG;
23° le règlement (CE) no 1107/2006 du Parlement
européen et du Conseil du 5 juillet 2006 concernant les
droits des personnes handicapées et des personnes à
mobilité réduite lorsqu’elles font des voyages aériens;
23° de verordening (EG) nr. 1107/2006 van het
Europees Parlement en de Raad van 5 juli 2006 inzake
de rechten van gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit die per luchtvervoer reizen;
24° la loi du 15 mai 2007 relative à la protection des
consommateurs en ce qui concerne les services de
radiotransmission et de radiodistribution;
24° de wet van 15 mei 2007 betreffende de bescherming van de consumenten inzake omroeptransmissieen omroepdistributiediensten;
25° la loi du 3 juin 2007 relative au cautionnement
à titre gratuit;
25° de wet van 3 juni 2007 met betrekking tot de
kosteloze borgtocht;
26° le règlement (CE) n° 1371/2007 du Parlement
européen et du Conseil du 23 octobre 2007 sur les droits
et obligations des voyageurs ferroviaires;
26° de verordening (EG) nr. 1371/2007 van het
Europees Parlement en de Raad van 23 oktober 2007 betreffende de rechten en verplichtingen van
reizigers in het treinverkeer;
27° les articles 23 à 52 de la loi du 24 juillet 2008 portant dispositions diverses;
27° de ar tikelen 23 tot 52 van de wet van
24 juli 2008 houdende diverse bepalingen;
28° le règlement (UE) n° 1177/2010 du Parlement
européen et du Conseil du 24 novembre 2010 concernant les droits des passagers voyageant par mer ou par
voie de navigation intérieure et modifiant le règlement
(CE) n° 2006/2004;
28° de verordening (EU) nr. 1177/2010 van het
Europees Parlement en de Raad van 24 november 2010 betreffende de rechten van passagiers die over
zee of binnenwateren reizen en houdende wijziging van
Verordening (EG) nr. 2006/2004;
29° le règlement (UE) n° 181/2011 du Parlement
européen et du Conseil du 16 février 2011 concernant
les droits des passagers dans le transport par autobus
et autocar et modifiant le règlement (CE) n° 2006/2004;
29° de verordening (EU) nr. 181/2011 van het Europees
Parlement en de Raad van 16 februari 2011 betreffende
de rechten van autobus- en touringcarpassagiers en tot
wijziging van Verordening (EG) nr. 2006/2004;
30° la loi du 30 juillet 2013 relative à la revente de
titres d’accès à des événements.
30° de wet van 30 juli 2013 betreffende de wederverkoop van toegangsbewijzen tot evenementen.
Afdeling 3. Samenstelling van de groep
Section 3. Composition du groupe
Art. XVII. 38. § 1er. Le groupe est composé par
l’ensemble des consommateurs qui, à titre individuel,
sont lésés par une cause commune, tel qu’il est décrit
dans la décision de recevabilité visée à l’article XVII.
43 et qui:
1° pour ceux qui résident habituellement en Belgique,
a) en cas d’application du système d’option d’exclusion, dans le délai prévu dans la décision de recevabilité,
n’ont pas exprimé explicitement la volonté de ne pas
faire partie du groupe;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
Art. XVII. 38. § 1. De groep wordt gevormd door het
geheel van de consumenten die, ten persoonlijke titel,
schade hebben geleden als gevolg van een gemeenschappelijke oorzaak, zoals die is beschreven in de
ontvankelijkheidsbeslissing bedoeld in artikel XVII. 43 en die:
1° voor zij die gewoonlijk in België verblijven,
a) in geval van het optiesysteem met exclusie, binnen
de termijn bepaald in de ontvankelijkheidsbeslissing,
niet uitdrukkelijk de wil hebben geuit geen deel uit te
maken van de groep;
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
88
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
b) en cas d’application du système d’option d’inclusion, ont exprimé explicitement la volonté de faire
partie du groupe dans le délai prévu dans la décision
de recevabilité;
a) in geval van het optiesysteem met inclusie, binnen
de termijn bepaald in de ontvankelijkheidsbeslissing,
uitdrukkelijk de wil hebben geuit deel uit te maken van
de groep;
2° pour ceux qui ne résident pas de manière habituelle en Belgique, ont exprimé explicitement la volonté
de faire partie du groupe dans le délai prévu dans la
décision de recevabilité.
1° voor zij die niet gewoonlijk in België verblijven,
binnen de termijn bepaald in de ontvankelijkheidsbeslissing, uitdrukkelijk de wil hebben geuit om deel uit te
maken van de groep.
Le consommateur communique son option au greffe.
Le Roi peut préciser les voies par lesquelles le consommateur peut communiquer son choix au greffe.
De consument deelt zijn keuze mee aan de griffie.
De Koning kan bepalen op welke wijze de consument
zijn keuze aan de griffie kan meedelen.
Sous réserve de l’application des articles XVII. 49,
§ 4, et XVII. 54, § 5, l’exercice du droit d’option est
irrévocable.
Het uitoefenen van het keuzerecht is onherroepelijk
behoudens de toepassing van de artikelen XVII. 49,
§ 4, en XVII. 54, § 5.
§ 2. Le groupe peut être organisé en sous-catégories
en vue de la réparation collective.
§ 2. Met het oog op het collectief herstel kan de groep
worden onderverdeeld in subcategorieën.
Section 4. Le représentant du groupe
Afdeling 4. De groepsvertegenwoordiger
Art. XVII. 39. Le groupe ne peut être représenté que
par un seul représentant du groupe.
Peuvent agir en qualité de représentant:
Art. XVII. 39. De groep kan slechts worden vertegenwoordigd door een enkele groepsvertegenwoordiger.
Kunnen optreden als groepsvertegenwoordiger:
1° une association de défense des intérêts des
consommateurs dotée de la personnalité juridique pour
autant qu’elle siège au Conseil de la Consommation ou
qu’elle soit agréée par le ministre sur base des critères
à déterminer par un arrêté royal délibéré en Conseil
des ministres ;
1° een vereniging ter verdediging van de consumentenbelangen die rechtspersoonlijkheid bezit en voor
zover zij in de Raad voor het Verbruik vertegenwoordigd
is of door de minister, volgens door een in ministerraad overlegd koninklijk besluit vast te stellen criteria,
erkend is;
2° une association dotée de la personnalité juridique,
agréée par le ministre, dont l’objet social est en relation
directe avec le préjudice collectif subi par le groupe et
qui ne poursuit pas de manière durable un but économique. Cette association dispose, au jour où elle introduit l’action en réparation collective, de la personnalité
juridique depuis au moins trois ans. Elle fournit la preuve,
par la présentation de ses rapports d’activités ou de
toute autre pièce, que son activité effective correspond
à son objet social et que cette activité est en relation
avec l’intérêt collectif dont elle vise la protection.
2° een vereniging met rechtspersoonlijkheid die door
de minister erkend is, waarvan het maatschappelijk
doel in rechtstreeks verband staat met de collectieve
schade die door de groep is geleden en die niet op een
duurzame wijze een economisch doel nastreeft. Deze
vereniging bezit, op de dag waarop zij de rechtsvordering tot collectief herstel instelt, sedert ten minste drie
jaar rechtspersoonlijkheid. Door de voorlegging van haar
activiteitenverslagen of van enig ander stuk, bewijst zij
dat er een werkelijke bedrijvigheid is die overeenstemt
met haar maatschappelijk doel en dat die bedrijvigheid
betrekking heeft op het collectief belang dat zij beoogt
te beschermen.
3° le service public autonome visé à l’article XVI.
5 du présent Code, uniquement en vue de représenter
le groupe dans la phase de négociation d’un accord de
réparation collective conformément aux articles XVII.
45 à XVII. 51.
3° de autonome openbare dienst als bedoeld in
artikel XVI.5 van dit Wetboek, enkel met het oog op
het vertegenwoordigen van de groep in de fase van de
onderhandeling van een akkoord tot collectief herstel
overeenkomstig de artikelen XVII. 45 tot XVII.51.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
89
Art. XVII. 40. Le représentant du groupe satisfait tout
au long de la procédure en réparation collective aux
conditions visées à l’article XVII. 39.
Art. XVII. 40. De groepsvertegenwoordiger voldoet
tijdens de volledige procedure tot collectief herstel aan
de voorwaarden bedoeld in artikel XVII. 39.
Au cas où il ne serait plus satisfait à une de ces
conditions au cours de la procédure, le requérant perd
sa qualité de représentant du groupe et le juge désigne
un autre représentant de groupe, avec l’accord exprès
de ce dernier.
In het geval dat tijdens de procedure niet meer zou
zijn voldaan aan een van deze voorwaarden, verliest
de verzoeker zijn hoedanigheid van groepsvertegenwoordiger en duidt de rechter een andere groepsvertegenwoordiger aan, met de uitdrukkelijke instemming
van deze laatste.
Au cas où aucun autre candidat à la représentation ne
satisfait aux conditions de l’article XVII. 39 ou n’accepte
la qualité de représentant du groupe, le juge constate la
fin de la procédure en réparation collective.
In het geval dat geen enkele andere kandidaatvertegenwoordiger voldoet aan de voorwaarden van
artikel XVII. 39 of de hoedanigheid van groepsvertegenwoordiger aanvaardt, stelt de rechter de afsluiting
van de procedure tot collectief herstel vast.
Une copie de la décision juridictionnel visée au
second et troisième alinéa est transmise au SPF
Économie, PME, Classes moyennes et Énergie, qui
publie cette décision intégralement sur son site web.
Een kopie van de rechterlijke beslissing bedoeld in
het tweede en derde lid wordt overgezonden aan de
FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, die
deze beslissing integraal bekendmaakt op zijn website.
Le second et troisième alinéa est également d’application lorsque l’action en réparation collective a été
introduite par le service public autonome visé à l’article
XVI. 5 du présent Code et que, suite à l’absence
d’accord homologué, la phase de négociation a pris fin.
Het tweede en derde lid zijn eveneens van toepassing in geval de autonome openbare dienst als bedoeld
in artikel XVI.5 van dit Wetboek de rechtsvordering tot
collectief herstel heeft ingesteld en de onderhandelingsfase, bij gebrek aan een gehomologeerd akkoord, een
einde heeft genomen.
Art. XVII. 41. Hormis l’hypothèse visée à l’article
XVII. 40, la représentation par le représentant du groupe
prend fin lorsque:
Art. XVII. 41. Behoudens de hypothese bedoeld in
artikel XVII. 40, neemt de vertegenwoordiging door de
groepsvertegenwoordiger een einde wanneer:
— le juge constate, à l’audience visée à l’article XVII.
61, § 2, que le préjudice collectif a été intégralement
réparé conformément à l’accord de réparation collective
homologué ou à défaut, à la décision sur le fond
— de rechter in de zitting bedoeld in artikel XVII.
61, § 2, vaststelt dat de collectieve schade volledig is
hersteld overeenkomstig het gehomologeerde akkoord
tot collectief herstel, of, bij ontstentenis, overeenkomstig
de beslissing ten gronde.
— le juge autorise le désistement d’instance en
application de l’article XVII. 65.
— de rechter de afstand van het geding toekent in
toepassing van artikel XVII. 65.
Chapitre 2. La procédure
Hoofdstuk 2. De procedure
Section 1re. La phase de recevabilité
Afdeling 1. De ontvankelijkheidsfase
Art. XVII. 42. § 1er.
Sans préjudice des articles
1034bis et suivants du Code judiciaire, la requête ayant
pour objet une réparation collective est adressée ou
déposée au greffe du tribunal de 1re instance, ou, le cas
échéant, du tribunal du commerce et contient:
Art. XVII. 42. § 1. Onverminderd de toepassing van
de artikelen 1034bis en volgende van het Gerechtelijk
Wetboek wordt het verzoekschrift tot een collectief
herstel gericht aan of neergelegd bij de griffie van de
rechtbank van eerste aanleg, in voorkomend geval, de
rechtbank van koophandel en bevat het:
1° la preuve qu’il est satisfait aux conditions de recevabilité visée XVII. 36;
1° het bewijs dat voldaan is aan de ontvankelijkheidsvoorwaarden bedoeld in artikel XVII. 36;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
90
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
2° la description du préjudice collectif qui fait l’objet
de l’action en réparation collective;
2° de beschrijving van de collectieve schade die het
voorwerp uitmaakt van de rechtsvordering tot collectief
herstel;
3° le système d’option proposé et les motifs de ce
choix;
3° het voorgestelde optiesysteem en de redenen van
deze keuze;
4° la description du groupe pour lequel le représentant
du groupe entend agir, en estimant, aussi précisément
que possible, le nombre des personnes lésées; lorsque
le groupe contient des sous-catégories, ces informations
sont précisées par sous-catégorie;
4° de beschrijving van de groep waarvoor de groepsvertegenwoordiger de bedoeling heeft op te treden, met
een zo nauwkeurig mogelijke raming van het aantal
benadeelde personen; wanneer de groep subcategorieën bevat, worden deze inlichtingen verduidelijkt per
subcategorie;
§ 2. Les parties à un accord en réparation collective
peuvent saisir le juge par requête conjointe en vue de
l’homologation de l’accord.
§ 2. De partijen bij een akkoord tot collectief herstel
kunnen de rechter vatten bij gezamenlijk verzoekschrift
teneinde de homologatie van het akkoord te bekomen.
Sans préjudice des articles 1034bis et suivants du
Code judiciaire, la requête contient la preuve qu’il est
satisfait aux conditions de recevabilité visée XVII. 36.
Onverminderd de toepassing van de artikelen
1034bis en volgende van het Gerechtelijk Wetboek,
bevat het verzoekschrift het bewijs dat is voldaan aan
de ontvankelijkheidsvoorwaarden bedoeld in artikel
XVII. 36.
L’accord en réparation collective, qui est joint à la
requête, contient les éléments visés à l’article XVII. 45,
§ 3, 2° à 13°, et détermine le système d’option applicable
ainsi que le délai imparti aux consommateurs pour
exercer leur droit d’option.
Het akkoord tot collectief herstel, dat bij het verzoekschrift wordt gevoegd, bevat de elementen bepaald in
artikel XVII. 45, § 3, 2° tot 13°, en bepaalt het toe te
passen optiesysteem evenals de termijn die aan de
consumenten wordt toegekend om hun keuzerecht uit
te oefenen.
§ 3. Lorsque la requête est incomplète, le greffe invite
le requérant à la compléter dans les huit jours.
§ 3. Wanneer het verzoekschrift onvolledig is, nodigt
de griffie de verzoeker uit om het aan te vullen binnen
de acht dagen.
Le requérant qui complète sa requête dans les huit
jours de la réception de l’invitation visée à l’alinéa 1er est
censé l’avoir introduite à la date de son premier dépôt.
De verzoeker die zijn verzoekschrift aanvult binnen
de acht dagen na de ontvangst van de uitnodiging
bedoeld in het eerste lid, wordt geacht het te hebben
ingediend op de datum van de eerste neerlegging ervan.
Une requête non complétée ou complétée de manière
incomplète ou tardive est réputée non introduite.
Een verzoekschrift dat niet, onvolledig of laattijdig is
aangevuld, wordt geacht niet te zijn ingediend.
Art. XVII. 43. § 1er. Dans les deux mois qui suivent
le dépôt de la requête complète ou complétée visée à
l’article XVII. 42, § 1er, le juge statue sur la recevabilité
de l’action en réparation collective.
Art. XVII. 43. § 1. Binnen de twee maanden volgend
op de neerlegging van het volledige of aangevulde
verzoekschrift bedoeld in artikel XVII. 42, § 1, beslist de
rechter over de ontvankelijkheid van de rechtsvordering
tot collectief herstel.
§ 2. Le juge autorise l’action en réparation collective
si les conditions de recevabilité fixées à l’article XVII.
36 sont réunies et mentionne dans sa décision de
recevabilité:
§ 2. De rechter laat de rechtsvordering tot collectief
herstel toe indien de ontvankelijkheidsvoorwaarden
bepaald in artikel XVII. 36 vervuld zijn, en vermeldt in
zijn ontvankelijkheidsbeslissing:
1° la description du préjudice collectif qui fait l’objet
de l’action;
1° de beschrijving van de collectieve schade die het
voorwerp uitmaakt van de rechtsvordering;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
91
2° la cause invoquée du préjudice collectif;
2° de ingeroepen oorzaak van de collectieve schade;
3° le système d’option applicable; si l’action en
réparation collective vise à la réparation d’un préjudice
collectif corporel ou moral, seul le système d’option
d’inclusion est applicable.
3° het op de procedure tot collectief herstel toepasselijke optiesysteem; in geval de rechtsvordering strekt
tot herstel van lichamelijke of morele collectieve schade,
is enkel het optiesysteem met inclusie toepasbaar;
4° la description du groupe, en estimant, aussi précisément que possible, le nombre des personnes lésées;
lorsque le groupe contient des sous-catégories, ces
informations sont précisées par sous-catégorie;
4° de beschrijving van de groep, met een zo precies
mogelijke raming van het aantal benadeelde personen;
wanneer de groep subcategorieën bevat, worden deze
inlichtingen per subcategorie verduidelijkt;
5° la dénomination du représentant du groupe, son
adresse, le cas échéant son numéro d’entreprise, et le
nom et la qualité de la personne ou des personnes qui
signent en son nom;
5° de benaming van de groepsvertegenwoordiger,
zijn adres, in voorkomend geval zijn ondernemingsnummer, en de naam en hoedanigheid van de persoon of
personen die namens hem handtekenen;
6° la dénomination ou le nom et prénom du défendeur,
son adresse et son numéro d’entreprise;
6° de benaming of de naam en voornaam van de
verweerder, zijn adres en zijn ondernemingsnummer;
7° le délai et les modalités d’exercice des droits
d’option fixées à l’article XVII. 38, § 1er: ce délai ne peut
être inférieur à trente jours ni supérieur à trois mois;
7° de termijn en de modaliteiten voor de uitoefening
van de keuzerechten die zijn bepaald in artikel XVII. 38,
§ 1; deze termijn mag niet korter zijn dan dertig dagen
en niet langer dan drie maanden;
8° le délai qui est imparti aux parties pour négocier
un accord sur la réparation du préjudice collectif; ce
délai qui commence à courir lorsque celui visé au 7° est
écoulé, ne peut être inférieur à trois mois ni supérieur
à six mois;
8° de termijn die wordt toegekend aan de partijen
om een akkoord te onderhandelen over het herstel van
de collectieve schade; deze termijn neemt pas een
aanvang nadat de termijn bedoeld in 7° is verstreken
en mag niet korter zijn dan drie maanden en niet langer
dan zes maanden;
9° le cas échéant, des mesures additionnelles de
publicité de la décision de recevabilité, lorsque la Cour
estime que les mesures visées au paragraphe 3 sont
insuffisantes;
9° in voorkomend geval, de aanvullende maatregelen
tot bekendmaking van de ontvankelijkheidsbeslissing,
wanneer de rechter oordeelt dat de maatregelen bedoeld in paragraaf 3 niet volstaan;
§ 3. Le greffe communique immédiatement, le cas
échéant après l’expiration du délai de recours, la décision de recevabilité aux services du Moniteur belge
qui assurent sa publication intégrale dans les dix jours.
Copie est également transmise au S.P.F. Economie,
P.M.E., Classes moyennes et Energie, qui la publie
intégralement sur son site web.
§ 3. De griffie deelt onmiddellijk, in voorkomend
geval na het verstrijken van de beroepstermijn, de ontvankelijkheidsbeslissing mee aan de diensten van het
Belgisch Staatsblad die de integrale bekendmaking
ervan binnen de tien dagen verzekeren. Een kopie
wordt eveneens overgemaakt aan de F.O.D. Economie,
K.M.O., Middenstand en Energie die ze integraal bekendmaakt op zijn website.
Le Roi peut fixer des règles plus détaillées relatives
au contenu et à la forme des mesures de publicité visées
à l’alinéa précédent.
De Koning kan nadere regels bepalen omtrent de
inhoud en de vorm van de in het eerste lid bedoelde
bekendmaking.
§ 4. Le délai visé au paragraphe 2, 7°, commence à
courir le lendemain de la publication au Moniteur belge.
§ 4. De termijn bedoeld in paragraaf 2, 7°, vangt aan
de dag na de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad.
Art. XVII. 44. § 1er. Dans les deux mois qui suivent
le dépôt de la requête complète ou complétée visée à
l’article XVII. 42, § 2, le juge statue sur la requête en
Art. XVII.44. § 1. Binnen de twee maanden volgend op
de neerlegging van het volledig of aangevulde verzoekschrift bedoeld in artikel XVII. 42, § 2, onderzoekt de
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
92
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
homologation de l’accord en réparation collective, afin
de vérifier sa conformité aux articles XVII.36 et XVII.
45, § 3, 2° à 13°.
rechter het verzoek tot homologatie van het akkoord tot
collectief herstel om de overeenstemming ervan met de
artikelen XVII.36 en XVII. 45, § 3, 2° tot 13° na te gaan.
§ 2. Le juge refuse l’homologation si les conditions
de l’article XVII. 36 ne sont pas réunies.
§ 2. De rechter weigert de homologatie wanneer de
ontvankelijkheidsvoorwaarden van artikel XVII. 36 niet
zijn vervuld.
§ 3. Les articles XVII. 49 à 51 sont applicables par
analogie à la suite de la procédure d’homologation.
§ 3. De artikelen XVII. 49 tot 51 zijn van overeenkomstige toepassing op het vervolg van de procedure
tot homologatie.
Section 2. La négociation d’un accord de réparation
collective
Afdeling 2. De onderhandeling van een akkoord tot
collectief herstel
Art. XVII. 45. § 1er. Pendant le délai fixé par le juge ,
le représentant du groupe et le défendeur négocient un
accord sur la réparation du préjudice collectif.
Art. XVII. 45. § 1. Gedurende de termijn die de rechter heeft vastgesteld, onderhandelen de groepsvertegenwoordiger en de verweerder een akkoord over het
herstel van de collectieve schade.
À la demande conjointe des parties, le juge peut
prolonger le délai visé à l’alinéa précédent pour une
durée maximale de six mois.
Op gezamenlijk verzoek van de partijen, kan de
rechter de termijn bedoeld in het vorige lid éénmalig
verlengen met maximaal zes maanden.
§ 2. A la demande conjointe des parties ou de sa
propre initiative mais avec l’accord de celles-ci, le juge
peut désigner, dans les mêmes conditions qu’à l’article
1734 du Code judiciaire, un médiateur agréé en vue de
faciliter la négociation de l’accord.
§ 2. Op gezamenlijk verzoek van de partijen, of op
eigen initiatief maar met instemming van de partijen, kan
de rechter, onder de zelfde voorwaarden als bepaald in
artikel 1734 van het Gerechtelijk Wetboek, een erkend
bemiddelaar aanstellen ten einde de onderhandeling
van het akkoord te bevorderen.
§ 3. L’accord de réparation collective contient, au
moins, les éléments suivants:
§ 3. Het akkoord tot collectief herstel bevat minstens
de volgende elementen:
1° une référence à la décision de recevabilité visée
à l’article XVII. 43;
1° een verwijzing naar de ontvankelijkheidsbeslissing
bedoeld in artikel XVII. 43;
2° la description détaillée du préjudice collectif objet
de l’accord;
2° de gedetailleerde beschrijving van de collectieve
schade die het voorwerp uitmaakt van het akkoord;
3° la description du groupe et, le cas échéant, de
ses différentes sous-catégories, ainsi que l’indication
ou l’estimation aussi précise que possible du nombre
de consommateurs concernés;
3° de beschrijving van de groep en, in voorkomend
geval, van zijn verschillende subcategorieën, evenals
de opgave of de zo nauwkeurig mogelijke raming van
het aantal betrokken consumenten;
4° la dénomination du représentant du groupe, son
adresse, le cas échéant son numéro d’entreprise, et le
nom et la qualité de la personne ou des personnes qui
signent en son nom;
4° de benaming van de groepsvertegenwoordiger,
zijn adres, in voorkomend geval zijn ondernemingsnummer, en de naam en hoedanigheid van de persoon of
personen die namens hem handtekenen;
5° la dénomination ou le nom et prénom du défendeur,
son adresse et son numéro d’entreprise;
5° de benaming of de naam en voornaam van de
verweerder, zijn adres en zijn ondernemingsnummer;
6° les modalités et le contenu de la réparation;
lorsque la réparation a lieu par équivalent, le montant de
l’indemnité peut être calculé sur une base individuelle
6° de modaliteiten en de inhoud van het herstel; wanneer het herstel bij equivalent gebeurt, mag het bedrag
van de vergoeding worden berekend op individuele
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
93
ou globale, pour l’ensemble ou certaines catégories
du groupe;
of op globale basis, voor het geheel of voor bepaalde
categorieën van de groep;
7° lorsque la décision de recevabilité du juge, ou
l’accord de réparation collective visé à l’article 42, § 2,
prévoit l’application d’un système d’option d’exclusion,
le délai pendant lequel les membres du groupe peuvent
s’adresser au greffe , afin d’obtenir individuellement
réparation, ainsi que les modalités à suivre;
7° wanneer bij de ontvankelijkheidsbeslissing door de
rechter, of in het akkoord tot collectief herstel bedoeld
in artikel XVII.42, § 2, werd beslist tot het optiesysteem
met exclusie, de termijn waarbinnen de leden van de
groep zich tot de griffie kunnen richten om individueel
herstel te krijgen, evenals de te volgen modaliteiten;
8° le montant de l’indemnité due par le défendeur au
représentant du groupe; ce montant ne peut excéder les
frais réels exposés par le représentant;
8° het bedrag van de door de verweerder aan de
groepsvertegenwoordiger te betalen vergoeding; dit
bedrag mag niet hoger zijn dan de werkelijke kosten
die de vertegenwoordiger heeft gemaakt;
9° la prise en charge par les parties des frais liés aux
mesures de publicité visées aux articles XVII. 43, § 2,
9° et § 3, et XVII. 50;
9° de tenlasteneming door de partijen van de kosten
van bekendmaking bedoeld in de artikelen XVII. 43, § 2,
9°, en § 3, en XVII. 50;
10° le cas échéant, les garanties à fournir par le
défendeur;
10° de waarborgen die de verweerder in voorkomend
geval dient te stellen;
11° le cas échéant, la procédure de révision de
l’accord de réparation collective en cas d’apparition
de dommages, prévisibles ou non, après son homologation; si aucune procédure n’est déterminée, l’accord
ne lie pas les membres du groupe pour tout dommage
nouveau ou pour toute aggravation imprévisible du
dommage survenant postérieurement à la conclusion
de l’accord;
11° in voorkomend geval, de procedure voor de herziening van het akkoord tot collectief herstel in het geval
dat er zich na de homologatie ervan, al dan niet voorzienbare, schade voordoet; indien er geen procedure is
bepaald, bindt het akkoord de leden van de groep niet
voor elke nieuwe schade of voor elke niet voorzienbare
verzwaring van de schade die zich na het sluiten van
het akkoord voordoet;
12° lorsque les mesures visées à l’article XVII.
50 sont considérées comme insuffisantes, des mesures
additionnelles de publicité de l’accord de réparation
collective homologué;
12° wanneer de maatregelen bedoeld in artikel XVII.
50 als onvoldoende worden beschouwd, de aanvullende
maatregelen tot bekendmaking van het gehomologeerd
akkoord tot collectief herstel;
13° le cas échéant, le texte de l’accord qui sera publié
en application de l’article XVII; 50
13° in voorkomend geval, de tekst van het akkoord
zoals die met toepassing van artikel XVII. 50 zal worden
bekendgemaakt;
14° la date de l’accord et la signature des parties.
14° de datum van het akkoord en de handtekening
van de partijen.
Art. XVII. 46. La conclusion d’un accord de réparation collective n’emporte pas la reconnaissance de
responsabilité ou de culpabilité du défendeur.
Art. XVII. 46. Het sluiten van een akkoord tot collectief herstel houdt geen erkenning in van aansprakelijkheid of schuld van de verweerder.
Art. XVII. 47. La partie la plus diligente soumet l’accord en réparation collective à l’homologation du juge.
Il en informe l’autre partie sans délai en communiquant
la date exacte.
Art. XVII. 47. De meest gerede partij legt het akkoord ter homologatie voor aan de rechter. Hij brengt
de andere partij hiervan zonder verwijl op de hoogte,
met vermelding van de juiste datum.
Art. XVII. 48. Lorsque le représentant du groupe et
le défendeur n’ont pas réussi à conclure un accord de
réparation collective avant l’expiration du délai fixé par
le juge, le représentant du groupe en informe le juge
Art. XVII. 48. Wanneer vóór het verstrijken van de
termijn vastgesteld door de rechter de groepsvertegenwoordiger en de verweerder er niet in zijn geslaagd
een akkoord tot collectief herstel te sluiten, brengt de
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
94
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
sans délai. Il informe également le défendeur sans délai
de la date de cette communication au juge.
groepsvertegenwoordiger de rechter hiervan zonder
verwijl op de hoogte. Hij brengt tevens de verweerder
zonder verwijl op de hoogte van de datum van deze
mededeling aan de rechter.
Section 3. L’homologation de l’accord de réparation
collective
Afdeling 3. De homologatie van het akkoord tot collectief herstel
Art. XVII. 49. § 1er. Le juge examine l’accord de réparation collective qui est déposé au greffe afin de vérifier
sa conformité à l’article XVII. 45, § 3.
Art. XVII. 49. § 1. De rechter onderzoekt het ter griffie neergelegde akkoord tot collectief herstel om de
overeenstemming ervan met artikel XVII. 45, § 3, na te
gaan.
En cas de non-conformité à l’article XVII.45, § 3, le
juge renvoie l’accord aux parties en les invitant à le
compléter dans le délai qu’elle fixe, en précisant les
éléments à compléter.
In het geval van niet-overeenstemming met artikel
XVII.45, § 3, zendt de rechter het akkoord terug naar
de partijen en nodigt hen uit het te vervolledigen binnen
de termijn die het vastlegt, met omschrijving van de aan
te vullen elementen.
§ 2. Lorsque l’accord est complet ou a été complété,
le juge homologue l’accord, sauf si:
§ 2. Wanneer het akkoord tot collectief herstel volledig is of werd vervolledigd, homologeert de rechter
het akkoord, behalve indien:
— la réparation convenue pour le groupe ou pour
une sous-catégorie est manifestement déraisonnable;
— het overeengekomen herstel voor de groep of voor
een subcategorie kennelijk onredelijk is;
— le délai visé à l’article XVII. 45, § 3, 7°, est manifestement déraisonnable;
— de termijn die is bedoeld in artikel XVII. 45, § 3,
7°, kennelijk onredelijk is;
— les mesures de publicité additionnelles visées
à l ’article XVII. 45, § 3, 11°, sont manifestement
déraisonnables;
— de aanvullende bekendmakingsmaatregelen bedoeld in artikel XVII. 45, § 3, 11°, kennelijk onredelijk zijn;
— l’indemnité prévue à l’article XVII. 45, § 3, 8°,
excède les frais réellement supportés par le représentant du groupe;
— de vergoeding bedoeld in artikel XVII. 45, § 3, 8°,
de door de groepsvertegenwoordiger werkelijk gedragen
kosten overschrijdt.
Le juge peut, lorsqu’il estime devoir refuser l’homologation d’un accord sur base d’un des motifs visés au
1er alinéa, inviter les parties à revoir leur accord sur ce
point, dans un délai qu’il fixe.
De rechter kan, wanneer hij van oordeel is de homologatie van het akkoord te moeten weigeren op grond
van een van de motieven bepaald in het eerste lid, de
partijen uitnodigen om hun akkoord te herzien op dat
punt, binnen een termijn die hij vaststelt.
§ 3. Dans son ordonnance d’homologation le juge
désigne le liquidateur parmi les personnes qui figurent
sur la liste dressée en application de l’article XVII. 57.
§ 3. In zijn homologatiebeschikking duidt de rechter
de schadeafwikkelaar aan onder de personen die voorkomen op de lijst opgesteld in toepassing van artikel
XVII. 57.
§ 4. L’ordonnance d’homologation a les effets d’un
jugement au sens de l’article 1043 du Code judiciaire.
Elle lie tous les membre du groupe, à l’exception du
consommateur qui, bien que faisant partie du groupe,
démontre n’avoir raisonnablement pas pu prendre
connaissance de la décision de recevabilité pendant
le délai fixé conformément à l’article XVII. 43, § 2, 7°.
§ 4. De homologatiebeschikking heeft de gevolgen van een vonnis in de zin van artikel 1043 van
het Gerechtelijk Wetboek. De beschikking bindt alle
groepsleden, met uitzondering van de consument die,
alhoewel hij deel uitmaakt van de groep, aantoont redelijkerwijs geen kennis te kunnen hebben genomen
van de ontvankelijkheidsbeslissing tijdens de termijn
die overeenkomstig artikel XVII. 43, § 2, 7°, is bepaald.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
95
Art. XVII. 50. Le greffe communique immédiatement
après l’expiration du délai de recours, l’ordonnance
d’homologation de l’accord de réparation collective et
le texte de cet accord aux services du Moniteur belge
qui assurent sa publication intégrale dans les dix jours.
Copie est également transmise au SPF Économie, PME,
Classes moyennes et Énergie, qui publie ces documents
intégralement sur son site web.
Art. XVII. 50. De griffie deelt onmiddellijk na het
verstrijken van de beroepstermijn, de homologatiebeschikking van het akkoord tot collectief herstel, samen
met de tekst van dit akkoord, mee aan de diensten van
het Belgisch Staatsblad die de integrale bekendmaking
verzekeren binnen de tien dagen. Een kopie wordt
eveneens overgezonden aan de FOD Economie, KMO,
Middenstand en Energie, die deze documenten integraal
bekendmaakt op zijn website.
Le délai visé l’article XVII. 45, § 3, 7°, commence à
courir le lendemain de la publication au Moniteur belge.
De termijn bedoeld in artikel XVII. 45, § 3, 7°, vangt
aan de dag na de bekendmaking in het Belgisch
Staatsblad.
Art. XVII. 51. L’homologation d’un accord en réparation collective n’emporte pas la reconnaissance de
responsabilité ou de culpabilité du défendeur.
Art. XVII. 51. De homologatie van een akkoord tot
collectief herstel houdt geen erkenning in van aansprakelijkheid of schuld van de verweerder.
Section 4. Décision sur le fond
Afdeling 4. Beslissing ten gronde
Art. XVII. 52. L’examen de l’action en réparation collective, introduit conformément l’article XVII. 42, § 1er,
est poursuivi par le juge lorsque:
Art. XVII. 52. Het onderzoek van de rechtsvordering
tot collectief herstel, ingesteld overeenkomstig artikel XVII. 342, § 1, wordt voortgezet door de rechter,
wanneer:
— le représentant du groupe et le défendeur n’ont
pas conclu un accord de réparation collective dans le
délai fixé par le juge dans sa décision de recevabilité, en
application de l’article XVII. 43, § 2, 8°, éventuellement
prolongé en application de l’article XVII. 45. § 1er;
— de groepsvertegenwoordiger en de verweerder
geen akkoord tot collectief herstel hebben gesloten binnen de termijn die de rechter heeft vastgesteld in zijn
ontvankelijkheidsbeslissing in toepassing van artikel
XVII. 43, § 2, 8°, eventueel verlengd in toepassing van
artikel XVII. 45. § 1;
— le représentant du groupe et le défendeur n’ont pas
donné suite à l’invitation du juge à compléter l’accord
dans le délai fixé conformément à l’article XVII. 49,
§ 1er, alinéa 2;
— de groepsvertegenwoordiger en de verweerder
geen gevolg hebben gegeven aan de uitnodiging van
de rechter om het akkoord te vervolledigen binnen de
termijn vastgesteld overeenkomstig artikel XVII. 49,
§ 1, lid 2;
— le juge a refusé l’homologation de l’accord en
application de l’article XVII. 49, § 2.
— de rechter de homologatie van het akkoord heeft
geweigerd met toepassing van art. XVII. 49, § 2.
Art. XVII. 53. Dans le mois, le greffe convoque le
représentant du groupe et le défendeur sous pli judiciaire
à comparaître à l’audience fixée par le juge.
Art. XVII. 53. Binnen de maand roept de griffie de
groepsvertegenwoordiger en de verweerder bij gerechtsbrief op om te verschijnen op de zitting die de
rechter bepaalt.
Le délai d’un mois commence à courir le lendemain:
De termijn van een maand vangt aan de dag die
volgt op:
— du jour où le représentant du groupe a informé le
juge de l’absence d’un accord conformément à l’article
XVII. 48;
— de dag waarop de groepsvertegenwoordiger de
rechter heeft ingelicht over het gebrek aan een akkoord
overeenkomstig artikel XVII. 48;
— du jour de l’écoulement du délai fixé par le juge
dans sa décision de recevabilité, en application de
— de dag van het verstrijken van de termijn bepaald
door de rechter in zijn ontvankelijkheidsbeslissing in
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
96
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
l’article XVII. 43, § 2, 8°, éventuellement prolongé en
application de l’article XVII. 45, § 1er;
toepassing van artikel XVII. 43, § 2, 8°, eventueel verlengd in toepassing van artikel XVII. 45, § 1;
— du jour de la notification par le greffe, conformément à l’article 792 du Code Judiciaire, de la décision
du juge de ne pas homologuer l’accord de réparation
collective en application de l’article XVII. 49, § 2.
— de dag waarop de beslissing van de rechter om
het akkoord tot collectief herstel niet te homologeren
in toepassing van artikel XVII. 49, § 2, is ter kennis
gebracht door de griffie overeenkomstig artikel 792 van
het Gerechtelijk Wetboek.
À cette audience, le juge détermine les délais pour
l’instruction et la décision de l’affaire.
Tijdens deze zitting bepaalt de rechter de termijnen
voor onderzoek en beslissing in de zaak.
Art. XVII. 54. § 1er. La décision du juge sur le fond qui
conclut à une obligation de réparation collective dans
le chef du défendeur contient au moins les éléments
suivants:
Art. XVII. 54. § 1. De beslissing van de rechter ten
gronde die besluit tot een verplichting tot collectief
herstel in hoofde van de verweerder bevat minstens de
volgende elementen:
1° une référence à la décision de recevabilité visée
à l’article XVII. 43;
1° een verwijzing naar de ontvankelijkheidsbeslissing
bedoeld in artikel XVII. 43;
2° la description détaillée du préjudice collectif;
2° de gedetailleerde beschrijving van de collectieve
schade;
3° la description du groupe et, le cas échéant, de
ses différentes sous-catégories, ainsi que l’indication
ou l’ estimation aussi précise que possible du nombre
de consommateurs concernés;
3° de beschrijving van de groep, en in voorkomend
geval, van zijn verschillende subcategorieën, evenals de
opgave of de zo juist mogelijke raming van het aantal
betrokken consumenten;
4° la dénomination du représentant du groupe, son
adresse, le cas échéant son numéro d’entreprise, et le
nom et la qualité de la personne ou des personnes qui
signent en son nom;
4° de benaming van de groepsvertegenwoordiger, zijn
adres, in voorkomend geval zijn ondernemingsnummer
en de naam en de hoedanigheid van de persoon of
personen die in zijn naam handtekenen;
5° la dénomination ou le nom et prénom du défendeur,
son adresse et son numéro d’entreprise;
5° de benaming of de naam en voornaam van de
verweerder, zijn adres en zijn ondernemingsnummer;
6° le cas échéant, des mesures additionnelles de
publicité de la décision sur le fond, lorsque le juge estime
que celles visées à l’article XVII. 55 sont insuffisantes;
6° in voorkomend geval aanvullende maatregelen tot
bekendmaking van de beslissing ten gronde, wanneer
de rechter oordeelt dat deze bedoeld in artikel XVII.
55 niet volstaan;
7° les modalités et le montant de la réparation;
lorsque celle-ci a lieu par équivalent, le juge apprécie,
selon les circonstances du cas, l’opportunité de fixer un
montant global d’indemnité, le cas échéant par souscatégorie, à partager entre les membres du groupe ou
un montant individualisé, dû à chaque consommateur
qui se déclarera. Les modalités de la réparation peuvent
varier en fonction des éventuelles sous-catégories du
groupe;
7° de modaliteiten en het bedrag van het herstel; wanneer dit plaatsvindt bij equivalent, oordeelt de rechter,
naargelang de omstandigheden van het geval, over de
opportuniteit om een globaal vergoedingsbedrag vast te
stellen, in voorkomend geval per subcategorie, te verdelen tussen de leden van de groep of een geïndividualiseerd bedrag, te betalen aan elke consument die zich
aanmeldt. De herstelmodaliteiten kunnen verschillen
naargelang de eventuele subcategorieën van de groep;
8° lorsque dans sa décision de recevabilité le juge
fait application du système d’option d’exclusion, délai
pendant lequel les membres du groupe peuvent s’adresser au greffe, afin d’obtenir réparation, ainsi que les
modalités à suivre;
8° wanneer bij de ontvankelijkheidsbeslissing door de
rechter werd beslist tot het optiesysteem met exclusie,
de termijn waarbinnen de leden van de groep zich tot
de griffie kunnen richten om herstel te krijgen, evenals
de te volgen modaliteiten;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
97
9° le cas échéant, les garanties à fournir par le
défendeur;
9° in voorkomend geval de waarborgen die de verweerder dient te stellen;
10° la procédure de révision de la décision de réparation collective en cas d’apparition de dommages,
prévisibles ou non, après le jugement.
10° de procedure voor de herziening van de beslissing
tot collectief herstel in het geval dat er zich schade, al
dan niet voorzienbaar, voordoet na de beslissing.
§ 2. Dans sa décision sur le fond le juge désigne le
liquidateur parmi les personnes qui figurent sur la liste
dressée en application de l’article XVII. 57.
§ 2. In zijn beslissing ten gronde duidt de rechter de
schadeafwikkelaar aan onder de personen die voorkomen op de lijst opgesteld in toepassing van artikel
XVII. 57.
§ 3. La décision du juge sur le fond qui rejette la
réparation collective dans le chef du défendeur, renvoie
à la décision de recevabilité visée à l’article XVII. 43.
§ 3. De beslissing van de rechter ten gronde die het
collectief herstel in hoofde van de verweerder verwerpt,
verwijst naar de ontvankelijkheidsbeslissing bedoeld in
artikel XVII. 43.
§ 4. Les frais liés aux mesures de publicité visées
à l’article XVII. 43, § 2, 9° et § 3, à l’article XVII. 55 et
au § 1er, 6° du présent article sont à charge de la partie
qui succombe.
§ 4. De kosten verbonden aan de maatregelen tot
bekendmaking bedoeld in artikel XVII. 43, § 2, 9° en
§ 3, in artikel XVII. 55 en in § 1, 6° van dit artikel zijn ten
laste van de verliezende partij.
§ 5. La décision du juge sur le fond lie tous les
membres du groupe, à l’exception du consommateur
qui, bien que faisant partie du groupe, démontre n’avoir
raisonnablement pas pu prendre connaissance de la
décision de recevabilité pendant le délai fixé à l’article
XVII. 43, § 2, 7°.
§ 5. De beslissing van de rechter over de grond bindt
alle groepsleden, met uitzondering van de consument
die, alhoewel hij deel uitmaakt van de groep, aantoont
redelijkerwijs geen kennis te kunnen hebben genomen
van de ontvankelijkheidsbeslissing gedurende de termijn bepaald in artikel XVII. 43, § 2, 7°.
Art. XVII. 55. Le greffe communique immédiatement,
après l’expiration du délai de recours, la décision du
juge sur le fond aux services du Moniteur belge qui
assurent sa publication intégrale dans les dix jours.
Copie est également transmise au SPF Économie, PME,
Classes moyennes et Énergie, qui publie cette décision
intégralement sur son site web.
Art. XVII. 55. De griffie deelt onmiddellijk, na het
verstrijken van de beroepstermijn, de beslissing van
de rechter over de grond mee aan de diensten van het
Belgisch Staatsblad die de integrale bekendmaking
verzekeren binnen de tien dagen. Een kopie wordt
eveneens overgezonden aan de FOD Economie, KMO,
Middenstand en Energie, die deze beslissing integraal
bekendmaakt op zijn website.
Le délai visé à l’article XVII. 54, § 1er, 8°, commence
à courir le lendemain de la publication de la décision
au Moniteur belge.
De termijn bedoeld in artikel XVII. 54, § 1, 8°, vangt
aan de dag na de bekendmaking van de beslissing in
het Belgisch Staatsblad.
Art. XVII. 56. À tout moment, au cours de la procédure sur le fond visée aux articles XVII. 51 à 54 et tant
que le juge n’a pas rendu la décision visée à l’article
53, § 1er, les parties peuvent conclure un accord de
réparation collective et le soumettre au juge en vue de
son homologation. Celle-ci se déroule conformément
aux articles XVII. 49 à XVII. 51. .
Art. XVII.56. De partijen kunnen op ieder ogenblik,
tijdens de procedure ten gronde bepaald in de artikelen
XVII. 51 tot XVII. 54, en zolang de rechter de beslissing
bedoeld in artikel XVII. 53, § 1, niet heeft genomen,
een akkoord tot collectief herstel sluiten en het aan de
rechter voorleggen met het oog op zijn homologatie.
Deze verloopt overeenkomstig de bepalingen van de
artikelen XVII. 49 tot XVII. 51..
Section 5. L’exécution de l’accord homologué ou de
la décision sur le fond
Afdeling 5. De uitvoering van het gehomologeerde
akkoord of van de beslissing ten gronde
Art. XVII. 57. § 1er. Le liquidateur est choisi parmi
les personnes qui figurent sur la liste établie par
Art. XVII. 57. § 1. De schadeafwikkelaar wordt gekozen uit de personen die voorkomen op een lijst opgesteld
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
98
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
l’assemblée générale de la juridiction compétente pour
connaître d’une action en réparation collective.
door de algemene vergadering van de rechtbank die
bevoegd is om kennis te nemen van een vordering tot
collectief herstel.
Peuvent seuls être admis sur la liste visée à l’alinéa 1er, les avocats, les officiers ministériels ou les
mandataires de justice, présentant des garanties de
compétence en matière de procédures de règlement
de préjudice.
Alleen de advocaten, de ministeriële ambtenaren of
de gerechtelijke mandatarissen in de uitoefening van
hun beroep of ambt, die waarborgen bieden inzake
bekwaamheid op het gebied van schadeafwikkeling,
kunnen op de in het eerste lid bedoelde lijst worden
geplaatst.
§ 2. Le liquidateur assure l’exécution correcte de
l’accord homologué visé à l’article XVII. 49, § 2, ou
de la décision sur le fond visé à l’article XVII. 54, § 1er.
§ 2. De schadeafwikkelaar verzekert de correcte
uitvoering van het gehomologeerde akkoord bedoeld
in artikel XVII. 449, § 2, of van de beslissing ten gronde
bedoeld in artikel XVII. 54, § 1.
Art. XVII. 58. § 1er. Dans un délai raisonnable, le
liquidateur dresse, sur base des données que le greffe
lui communique, une liste provisoire des membres du
groupe qui souhaitent obtenir une réparation , le cas
échéant par sous-catégorie. La liste provisoire contient
les données des membres du groupe qui se sont fait
connaître expressément.
Art. XVII. 58. § 1. Binnen een redelijke termijn maakt
de schadeafwikkelaar, op basis van de gegevens die
de griffie hem overmaakt, een voorlopige lijst op van de
leden van de groep die herstel wensen te bekomen, in
voorkomend geval per subcategorie. Deze voorlopige
lijst omvat de gegevens van de groepsleden die zich
uitdrukkelijk bekend hebben gemaakt.
Lorsque le liquidateur estime qu’un membre du
groupe qui s’est identifié ne satisfait pas à la description
du groupe, ou le cas échéant d’une sous-catégorie ou
aux modalités prescrites, il fait mention de la contestation de son inscription sur la liste provisoire et en
précise les motifs.
Wanneer de schadeafwikkelaar van oordeel is dat
een groepslid dat zich heeft bekend gemaakt, niet
voldoet aan de beschrijving van de groep, of, in voorkomend geval, van de subcategorie of aan de voorgeschreven modaliteiten, vermeldt hij de betwisting van
zijn inschrijving op de voorlopige lijst, met opgave van
de redenen.
§ 2. Dès que la liste provisoire est établie, le liquidateur la communique au juge, au représentant du groupe
et au défendeur. Il informe, simultanément, les membres
du groupe qu’il propose d’exclure, en indiquant les
motifs de leur exclusion. La liste peut être consultée
au greffe.
§ 2. Van zodra de voorlopige lijst is opgesteld, maakt
de schadeafwikkelaar ze over aan de rechter, aan de
groepsvertegenwoordiger en aan de verweerder. Hij
brengt op hetzelfde ogenblik de leden van de groep
die hij voorstelt uit te sluiten, op de hoogte met opgave
van de reden van hun uitsluiting. De lijst ligt ter inzage
op de griffie.
§ 3. Dans les trente jours de la notification de la liste
provisoire, prolongeables par le juge à la demande
du liquidateur ou d’une des parties, le représentant
du groupe et le défendeur peuvent contester auprès
du greffe l’inscription ou l’exclusion d’un membre du
groupe sur la liste provisoire, en mentionnant les motifs.
§ 3. Binnen de dertig dagen na de betekening van
de voorlopige lijst, verlengbaar door de rechter op
verzoek van de schadeafwikkelaar of op vraag van
één der partijen, kan de groepsvertegenwoordiger of
de verweerder bij de griffie de inschrijving of uitsluiting
van een groepslid op de voorlopige lijst betwisten, met
opgave van de redenen.
Au plus tard dans les quatorze jours de l’écoulement
du délai prévu au premier alinéa, le greffe en informe
le membre du groupe concerné et le liquidateur en
indiquant les motifs invoqués.
Uiterlijk binnen de veertien dagen na het verstrijken
van de termijn voorzien in het eerste lid brengt de griffie het betrokken groepslid en de schadeafwikkelaar
daarvan op de hoogte met opgave van de ingeroepen
redenen.
Dans un délai de quatorze jours, le représentant
de groupe, le défendeur, les membres du groupe dont
Binnen een termijn van veertien dagen kunnen de
groepsvertegenwoordiger, de verweerder, de leden
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
99
l’inscription à la liste provisoire est contestée et le
liquidateur peuvent faire connaître leur position auprès
du greffe.
van de groep waarvan inschrijving op de voorlopige lijst
wordt betwist en de schadeafwikkelaar, hun standpunt
kenbaar maken aan de griffie.
§ 4. Dans les trente jours de l’écoulement des délais
prévus au paragraphe 3, le juge convoque le liquidateur,
le défendeur et le représentant du groupe, ainsi que les
membres du groupe dont l’inscription sur la liste provisoire est contestée afin de statuer sur la liste définitive.
§ 4. Binnen dertig dagen na het verstrijken van de
termijnen voorzien in paragraaf 3, roept de rechter de
schadeafwikkelaar, de groepsvertegenwoordiger, en de
verweerder, evenals de leden van de groep waarvan
de inschrijving op de voorlopige lijst werd betwist, op
ten einde een uitspraak te doen over de definitieve lijst.
À l’audience visée à l’alinéa 1er, le juge entend le
liquidateur, le représentant du groupe, le défendeur et
les membres du groupe dont l’inscription sur la liste
est contestée.
Tijdens de in het eerste lid bedoelde zitting hoort de
rechter de schadeafwikkelaar, de groepsvertegenwoordiger, de verweerder en de leden van de groep van wie
de inschrijving op de lijst wordt betwist.
§ 5. La liste définitive des membres du groupe
ayant droit à une réparation est constituée à l’issue de
l’audience visée au paragraphe 4.
§ 5. De definitieve lijst van de leden van de groep die
recht op herstel hebben, wordt opgesteld na afloop van
de zitting bedoeld in paragraaf 4.
Le greffe communique la liste définitive au liquidateur,
au représentant du groupe et au défendeur. Il informe,
sans délai, les membres du groupe dont l’inscription sur
la liste définitive est refusée par le juge.
De griffie deelt de definitieve lijst mee aan de schadeafwikkelaar, aan de groepsvertegenwoordiger en aan
de verweerder. Zij verwittigt op hetzelfde ogenblik de
leden van de groep die definitief zijn uitgesloten door
de rechter.
Art. XVII. 59. § 1er. Le liquidateur transmet au juge
un rapport trimestriel détaillé sur l’exécution de cette
mission.
Art. XVII. 59. § 1. De schadeafwikkelaar maakt een
gedetailleerd driemaandelijks verslag over aan de rechter over de uitvoering van zijn opdracht.
§ 2. Le défendeur s’acquitte de son obligation de
réparation en nature sous le contrôle du liquidateur et,
en cas de réparation par équivalent, lui verse l’indemnité
fixée selon ce qui a été convenu dans l’accord homologué conformément à l’article XVII. 45, § 3, 6° ou selon
ce qui a été fixé par le juge conformément à l’ article
XVII. 54, § 1er, 7°.
§ 2. De verweerder komt zijn verplichting tot herstel na
onder toezicht van de schadeafwikkelaar en maakt hem,
in geval van een herstel bij equivalent, de vastgestelde
vergoeding over volgens hetgeen is overeengekomen
in het gehomologeerd akkoord conform artikel XVII. 45,
§ 3, 6° of door de rechter is vastgesteld overeenkomstig
artikel XVII. 54, § 1, 7°.
Art. XVII. 60. Le juge reste saisi jusqu’à l’exécution
intégrale de la réparation prévue par l’accord homologué ou la décision sur le fond au bénéfice de tous les
membres du groupe qui figurent sur la liste définitive
dressée en application de l’article XVII. 58, § 5.
Art. XVII. 60. De rechter blijft gevat tot het herstel
krachtens het gehomologeerde akkoord of de beslissing
ten gronde integraal is uitgevoerd voor alle groepsleden
die voorkomen op de definitieve lijst opgesteld in toepassing van artikel XVII. 58, § 5.
Art. XVII. 61. § 1er. Lorsque l’accord homologué ou la
décision du juge sur le fond est entièrement exécutée,
le liquidateur transmet, au juge, un rapport final. Ce
rapport est également transmis pour information au
représentant du groupe et au défendeur.
Art. XVII. 61. § 1. Wanneer het gehomologeerde
akkoord of de beslissing van de rechter ten gronde,
volledig is uitgevoerd, maakt de schadeafwikkelaar een
eindverslag over aan de rechter. Dit verslag wordt eveneens ter informatie aan de groepsvertegenwoordiger en
de verweerder overgemaakt.
Ce rapport final contient toutes les informations nécessaires permettant au juge de prendre une décision sur
la clôture définitive de l’action en réparation collective.
Dit eindverslag bevat alle informatie die nodig is om
de rechter toe te laten een beslissing te nemen over de
definitieve afsluiting van de rechtsvordering tot collectief
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
100
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Le cas échéant, le rapport final précise le montant du
solde restant non remboursé aux consommateurs.
herstel, In voorkomend geval preciseert het eindverslag
het bedrag van het resterende saldo dat niet aan de
consumenten werd uitgekeerd.
Ce rapport final contient également un relevé détaillé
des frais et de l’indemnité du liquidateur. L’indemnité
est calculée conformément aux règles fixées par le Roi.
Het eindverslag bevat eveneens een gedetailleerd
overzicht van de kosten en de vergoeding van de schadeafwikkelaar. De vergoeding wordt berekend overeenkomstig de regels die door de Koning zijn vastgelegd.
§ 2. Le juge statue sur le rapport final. Il détermine
l’usage que le défendeur doit faire du solde éventuellement restant, visé au paragraphe 1er, deuxième alinéa.
En l’approuvant, elle met définitivement fin à la procédure d’exécution assurée par le liquidateur.
§ 2. De rechter beslist over het eindverslag. Hij duidt
de bestemming aan die de verweerder aan het eventueel resterende saldo, bedoeld in paragraaf 1, tweede
lid, dient te geven. Door het goed te keuren, maakt het
definitief een einde aan de uitvoeringsprocedure verzekerd door de schadeafwikkelaar.
L’approbation du rapport final par le juge vaut titre
exécutoire sur base duquel le liquidateur peut revendiquer payement de ses frais et prestations au défendeur.
De goedkeuring van het eindverslag door de rechter
vormt een uitvoerbare titel op grond waarvan de schadeafwikkelaar de gemaakte kosten en zijn vergoeding
kan terugvorderen van de verweerder.
Art. XVII. 62. Le greffe communique la décision
visée à l’article XVII. 61, § 2, aux services du Moniteur
belge qui la publient intégralement dans les dix jours.
Il la communique également au SPF Économie, PME,
Classes moyennes et Energie, qui la publie sur son site
web.
Art. XVII. 62. De griffie deelt de beslissing bedoeld
in artikel XVII. 61, § 2, mee aan de diensten van het
Belgisch Staatsblad die ze integraal bekendmaken
binnen de tien dagen. Hij deelt ze eveneens mee aan
de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, die
ze bekendmaakt op zijn website.
La publication au Moniteur belge fait courir le délai
de prescription de l’action en responsabilité civile du
représentant du groupe et du liquidateur.
De bekendmaking in het Belgisch Staatsblad doet
de verjaringstermijn aanvangen voor de rechtsvordering
in burgerlijke aansprakelijkheid van de groepsvertegenwoordiger en de schadeafwikkelaar.
Chapitre 3. Prescription, incidents de procédure et
interactions avec d’autres procédures
Hoofdstuk 3. Verjaring, tussengeschillen en verband
met andere procedures
Section 1re. Prescription
Afdeling 1. Verjaring
Art. XVII. 63. § 1. Lorsque la requête en réparation
collective est déclarée recevable par le juge , le délai de
prescription de l’action individuelle du consommateur
qui a opté pour l’exclusion du groupe en application de
l’article XVII. 38, § 1er, 1°, a) est suspendu pour la durée
qui sépare le jour de la publication de la décision de
recevabilité au Moniteur belge du jour où il a communiqué son option au greffe.
Art. XVII. 63. § 1. Wanneer de rechtsvordering tot
collectief herstel door de rechter ontvankelijk wordt
verklaard, wordt de verjaringstermijn van de individuele
rechtsvordering van de consument die heeft gekozen
voor de uitsluiting uit de groep in toepassing van artikel
XVII. 38, § 1, 1°, a) geschorst voor de duur van de tijd
tussen de bekendmaking van de ontvankelijkheidsbeslissing in het Belgisch Staatsblad en de dag waarop
hij zijn keuze aan de griffie heeft meegedeeld.
§ 2. Lorsque le juge constate la fin de la procédure
en réparation collective en application de l’article XVII.
40, le délai de prescription de l’action individuelle du
consommateur qui est membre du groupe est suspendu
pour la durée qui sépare le jour de la publication de la
décision de recevabilité au Moniteur belge du jour où
la fin de la procédure est constatée.
§ 2. Indien de rechter in toepassing van artikel XVII.
40 de afsluiting vaststelt van de procedure tot collectief
herstel, wordt de verjaringstermijn van de individuele
rechtsvordering van de consument die groepslid is,
geschorst voor de duur van de tijd tussen de bekendmaking van de ontvankelijkheidsbeslissing in het Belgisch
Staatsblad en de dag van de beslissing waarbij die
afsluiting wordt vastgesteld.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
101
§ 3. Le délai de prescription de l’action individuelle du
consommateur exclu de la liste définitive en application
de l’article XVII. 58 § 4 est suspendu pour la durée qui
sépare le jour de la publication de la décision de recevabilité visée à l’article XVII. 43 au Moniteur belge, du
jour où il est informé par le greffe de sa non inscription
sur ladite liste en application de l’article XVII. 58, § 5.
Section 2. Incidents de procédure
§ 3. De verjaringstermijn voor de individuele rechtsvordering van de consument die is uitgesloten uit de
definitieve lijst met toepassing van artikel XVII. 58, § 4,
wordt geschorst voor de duur van de tijd tussen de
bekendmaking van de in artikel XVII. 43 bedoelde ontvankelijkheidsbeslissing in het Belgisch Staatsblad en
de dag waarop hij door de griffie in kennis is gesteld van
zijn niet-inschrijving op voornoemde lijst met toepassing
van artikel XVII. 58, § 5.
Afdeling 2. Tussengeschillen
Art. XVII. 64. Par dérogation à l’article 807 du Code
Judiciaire, le représentant du groupe ne peut plus
modifier ou étendre l’action en réparation d’un préjudice
collectif.
Art. XVII. 64. In afwijking van artikel 807 van het
Gerechtelijk Wetboek mag de groepsvertegenwoordiger de rechtsvordering tot herstel van een collectieve
schade niet meer wijzigen of uitbreiden.
Art. XVII. 65. Par dérogation à l’article 820 du Code
judiciaire, le représentant du groupe ne peut se désister
de l’instance qu’ avec l’accord du juge.
Art. XVII. 65. In afwijking van artikel 820 van het
Gerechtelijk Wetboek kan de groepsvertegenwoordiger
geen afstand doen van het geding, dan met het akkoord
van de rechter.
Par dérogation à l’article 826 du Code judiciaire,
le délai de prescription de l’action individuelle des
membres du groupe est considéré comme suspendu depuis la date du dépôt de la requête visée à l’article XVII.
42, lorsque le juge accorde le désistement d’instance.
In afwijking van artikel 826 van het Gerechtelijk
Wetboek, wordt de verjaringstermijn van de individuele
rechtsvordering van de leden van de groep geschorst
vanaf de dag van neerlegging van het verzoekschrift bedoeld in artikel XVII. 42, wanneer de rechter de afstand
van geding toekent.
Par dérogation à l’article 821 du Code judiciaire, le
représentant du groupe ne peut se désister de l’action.
In afwijking van artikel 821 van het Gerechtelijk
Wetboek, kan de groepsvertegenwoordiger geen afstand doen van de rechtsvordering.
Art. XVII. 66. Par dérogation aux articles 566 et 856,
alinéa 2, du Code judiciaire, une demande en réparation
collective et une demande de réparation individuelle ne
peuvent pas être jointes pour connexité.
Art. XVII. 66. In afwijking van de artikelen 566 en
856, 2de lid, van het Gerechtelijk Wetboek mogen een
vordering tot collectief herstel en een rechtsvordering
tot individueel herstel niet worden samengevoegd op
grond van samenhang.
Section 3. Interactions avec d’autres procédures
Afdeling 3. Verband met andere procedures
Art. XVII. 67. Le juge statue sur la recevabilité d’une
action en réparation collective, sur l’homologation de
l’accord de réparation d’un préjudice collectif ou sur le
fond du litige nonobstant toute poursuite exercée devant
une juridiction pénale pour les mêmes faits.
Art. XVII. 67. De rechter beslist over de ontvankelijkheid van een rechtsvordering tot collectief herstel, over
de homologatie van een akkoord tot herstel van een
collectieve schade of over de grond van het geschil
onafgezien elke vervolging die voor dezelfde feiten is
ingesteld voor een strafrechtelijke rechtbank.
Un consommateur qui se constitue partie civile devant
une juridiction pénale n’est pas membre du groupe et
ne bénéficiera pas de l’action en réparation collective,
à moins qu’elle se désiste de sa constitution de partie
civile avant l’expiration du délai d’option visé à l’article
XVII. 43, § 2, 7°.
Een consument die zich burgerlijke partij stelt voor
een strafrechtelijke rechtbank is geen groepslid, en kan
geen beroep doen op de rechtsvordering tot collectief
herstel, tenzij die partij afstand doet van haar burgerlijke
partijstelling voor het verstrijken van de optietermijn
bedoeld in artikel XVII. 43, § 2, 7°.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
102
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
Art. XVII. 68. L’action en réparation collective ne
s’oppose pas à ce qu’un membre du groupe et la partie
défenderesse participent pour une même cause à un
règlement extrajudiciaire d’un litige. Au cas où un tel
règlement conduit à une solution du litige, le consommateur perd sa qualité de membre du groupe et la partie
défenderesse en informe le greffe .
Art. XVII. 68. De rechtsvordering tot collectief herstel verzet er zich niet tegen dat een groepslid en de
verweerder wegens eenzelfde oorzaak deelnemen
aan een buitengerechtelijke regeling van een geschil.
Wanneer een dergelijke regeling tot een oplossing van
het geschil leidt, verliest de consument zijn hoedanigheid van groepslid en brengt de verweerder de griffie
hiervan op de hoogte.
Art. XVII. 69. Dès le moment où le juge a pris une
décision de recevabilité d’une procédure en réparation
collective conformément à l’article XVII. 43,
Art. XVII. 69. Wanneer de rechter een rechtsvordering tot collectief herstel ontvankelijk heeft verklaard
overeenkomstig artikel XVII. 43,
— toute procédure individuelle déjà introduite par une
personne qui est un membre du groupe conformément
à l’article XVII. 38 contre le même défendeur et ayant
le même objet et la même cause s’éteint;
— wordt elke individuele rechtsvordering reeds ingesteld door een persoon die lid is van de groep overeenkomstig artikel XVII. 38 tegen dezelfde verweerder
en met hetzelfde voorwerp en dezelfde oorzaak, zonder
voorwerp;
— toute nouvelle procédure individuelle introduite par
une personne qui est un membre du groupe conformément à l’article XVII. 38 contre le même défendeur et
ayant le même objet et la même cause est irrecevable.”.
— is elke nieuwe individuele rechtsvordering die
wordt ingesteld door een persoon die lid is van de
groep overeenkomstig artikel XVII. 38 tegen dezelfde
verweerder en met hetzelfde voorwerp en dezelfde
oorzaak, onontvankelijk.”.
CHAPITRE III
HOOFDSTUK III
Disposition transitoire
Overgangsbepaling
Art. 4
Art.4
L’action en réparation collective ne peut être introduite
que si la cause commune du dommage collectif s’est
produite après l’entrée en vigueur de la loi.
De rechtsvordering tot collectief herstel kan enkel
worden ingesteld wanneer de gemeenschappelijke oorzaak van de collectieve schade heeft plaatsgevonden
na de inwerkingtreding van deze wet.
CHAPITRE IV
HOOFDSTUK IV
Attribution de compétences
Bevoegdheidstoewijzing
Art. 5
Art. 5
Le Roi peut coordonner les dispositions du Code de
droit économique, telles qu’insérées par la présente loi,
avec les dispositions qui les auraient expressément ou
implicitement modifiées au moment où la coordination
sera établie.
De Koning kan de bepalingen van het Wetboek
van economisch recht, zoals ingevoegd bij deze wet,
coördineren met de bepalingen die daarin uitdrukkelijk
of stilzwijgend wijzigingen hebben aangebracht tot het
tijdstip van de coördinatie.
À cette fin, Il peut:
Daartoe kan Hij:
1° modifier l’ordre, la numérotation et, en général, la
présentation des dispositions à coordonner;
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
1° de volgorde en de nummering van de te coördineren bepalingen veranderen en in het algemeen de
teksten naar de vorm wijzigen;
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
103
2° modifier les références qui seraient contenues
dans les dispositions à coordonner en vue de les mettre
en concordance avec la numérotation nouvelle;
2° de verwijzingen die voorkomen in de te coördineren bepalingen met de nieuwe nummering doen
overeenstemmen;
3° modifier la rédaction des dispositions à coordonner en vue d’assurer leur concordance et d’en unifier
la terminologie sans qu’il puisse être porté atteinte aux
principes inscrits dans ces dispositions.
3° zonder afbreuk te doen aan de beginselen die in de
te coördineren bepalingen vervat zijn, de redactie ervan
wijzigen om ze onderling te doen overeenstemmen en
eenheid in de terminologie te brengen.
CHAPITRE V
HOOFDSTUK V
Entrée en vigueur
Inwerkingtreding
Art. 6
Art. 6
Le Roi fixe la date d’entrée en vigueur de chacune
des dispositions de la présente loi et/ou chacune des
dispositions insérées par la présente loi dans le Code
de droit économique.
De Koning bepaalt de datum van inwerkingtreding
van elke bepaling van deze wet en/of elke bepaling
ingevoegd krachtens deze wet in het Wetboek van
economisch recht.
Donné à Bruxelles, le 15 janvier 2014
Gegeven te Brussel, 15 januari 2014
PHILIPPE
FILIP
PAR LE ROI:
VAN KONINGSWEGE:
Le ministre de l’Economie et des Consommateurs,
De minister van Economie en Consumenten,
Johan VANDE LANOTTE
Johan VANDE LANOTTE
La ministre de la Justice,
De minister van Justitie,
Annemie TURTELBOOM
Annemie TURTELBOOM
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
104
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
PROJET DE LOI (II)
WETSONTWERP (II)
PHILIPPE,
FILIP,
ROI DES BELGES,
KONING DER BELGEN,
À tous, présents et à venir,
Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen,
SALUT.
ONZE GROET.
sur la proposition du ministre de l’Économie et des
Consommateurs et de la ministre de la Justice,
op de voordracht van de minister van Economie en
Consumenten en van de minister van Justitie,
NOUS AVONS ARRÊTÉ ET ARRÊTONS:
HEBBEN
WIJ BESLOTEN EN BESLUITEN WIJ:
Le ministre de l’Économie et des Consommateurs et
la ministre de la Justice sont chargés de présenter et
de déposer en Notre Nom aux Chambres législatives
et de déposer à la Chambre des représentants le projet
de loi dont la teneur suit:
De minister van Economie en Consumenten en de
minister van Justitie zijn ermee belast het ontwerp van
wet, waarvan de tekst hierna volgt, in onze naam aan
de Wetgevende Kamers voor te leggen en bij de Kamer
van volksvertegenwoordigers in te dienen:
CHAPITRE 1ER
HOOFDSTUK 1
Disposition générale
Algemene bepaling
Article 1er
Artikel 1
La présente loi règle une matière visée à l ’article 77 de la Constitution.
Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in
artikel 77 van de Grondwet.
CHAPITRE 2
HOOFDSTUK 2
Le Code de droit économique
Het Wetboek van economisch recht
Art. 2
Art. 2
Dans le livre XVII du Code de droit économique,
titre 2, chapitre 1er, section 1re, il est inséré un article
XVII. 35 rédigé comme suit:
In boek XVII van het Wetboek van economische recht,
titel 2, hoofdstuk 1, afdeling 1, wordt een artikel XVII.
35 ingevoegd, luidende:
“Art. XVII. 35. Les cours et tribunaux de Bruxelles sont
compétents pour connaître des actions en réparation
collective”.
“Art. XVII.35. De hoven en rechtbanken te Brussel zijn
bevoegd om kennis te nemen van de rechtsvorderingen
tot collectief herstel”.
CHAPITRE 3
HOOFDSTUK 3
Le Code judiciaire
Het Gerechtelijk wetboek
Art. 3
Art. 3
L’article 633ter du Code judiciaire abrogé par la loi
du 30 juillet 2013 visant à renforcer la protection des
Artikel 633ter van het Gerechtelijk wetboek, opgeheven bij de wet van 31 juli 2013 tot versterking van
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
105
DOC 53
utilisateurs de produits et services financiers ainsi que
les compétences de l’Autorité des services et marchés
financiers, et portant des dispositions diverses, est
rétabli dans la rédaction suivante:
de bescherming van de afnemers van financiële producten en diensten alsook van de bevoegdheden van
de Autoriteit voor financiële diensten en markten en
houdende diverse bepalingen, wordt hersteld als volgt:
“Art. 633ter. Le tribunal de première instance, le
cas échéant, le tribunal de commerce, de Bruxelles
et en degré d’appel, la cour d’appel de Bruxelles sont
seuls compétents pour les recours en réparation collective visés au Titre 2 du Livre XVII du Code de droit
économique”.
“Art. 633ter. De rechtbank van eerste aanleg, desgevallend de rechtbank van koophandel, te Brussel en, in
graad van beroep, het Hof van beroep te Brussel, zijn
als enige bevoegd voor de rechtsvorderingen tot collectief herstel bedoeld in Titel 2 van Boek XVII van het
Wetboek van economisch recht’’.
CHAPITRE 4
HOOFDSTUK 4
Attribution de compétences
Bevoegdheidstoewijzing
Art. 4
Art. 4
Le Roi peut coordonner la disposition du Code de
droit économique, telle que insérée par la présente loi,
avec les dispositions qui l’auraient expressément ou
implicitement modifiée au moment où la coordination
sera établie.
De Koning kan de bepaling van het Wetboek van
economisch recht, zoals ingevoegd bij deze wet, coordineren met de bepalingen die daarin uitdrukkelijk
of stilzwijgend wijzigingen hebben aangebracht tot het
tijdstip van de coördinatie.
A cette fin, Il peut:
Daartoe kan Hij:
1° modifier l’ordre, la numérotation et, en général, la
présentation des dispositions à coordonner;
1° de volgorde en de nummering van de te coördineren bepalingen veranderen en in het algemeen de
teksten naar de vorm wijzigen;
2° modifier les références qui seraient contenues
dans les dispositions à coordonner en vue de les mettre
en concordance avec la numérotation nouvelle;
2° de verwijzingen die voorkomen in de te coördineren bepalingen met de nieuwe nummering doen
overeenstemmen;
3° modifier la rédaction des dispositions à coordonner en vue d’assurer leur concordance et d’en unifier
la terminologie sans qu’il puisse être porté atteinte aux
principes inscrits dans ces dispositions.
3° zonder afbreuk te doen aan de beginselen die in de
te coördineren bepalingen vervat zijn, de redactie ervan
wijzigen om ze onderling te doen overeenstemmen en
eenheid in de terminologie te brengen.
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
106
DOC 53
DOC 53
3300/001
3301/001
CHAPITRE 5
HOOFDSTUK 5
Entrée en vigueur
Inwerkingtreding
Art. 5
Art. 5
Le Roi fixe l’entrée en vigueur de chacune des dispositions de la présente loi et de la disposition insérée
par la présente loi dans le Code de droit économique.
De Koning bepaalt de inwerkingtreding van elke bepaling van deze wet en van de bepaling ingevoegd krachtens deze wet in het Wetboek van economisch recht.
Donné à Bruxelles, le 15 janvier 2014
Gegeven te Brussel, 15 januari 2014
PHILIPPE
FILIP
PAR LE ROI:
VAN KONINGSWEGE:
Le ministre de l’Economie et des Consommateurs,
De minister van Economie en Consumenten,
Johan VANDE LANOTTE
Johan VANDE LANOTTE
La ministre de la Justice,
De minister van Justitie,
Annemie TURTELBOOM
Annemie TURTELBOOM
CHAMBRE
5e SESSION DE LA 53e LÉGISLATURE
2013
2014
KAMER
5e
ZITTING VAN DE 53e ZITTINGSPERIODE
Imprimerie centrale – Cette publication est imprimée exclusivement sur du papier certifié FSC
Centrale drukkerij – Deze publicatie wordt uitsluitend gedrukt op FSC gecertificeerd papier

Download bijgevoegd document(PDF)

Tweede Kamer der Staten

Shipping and Invoicing Conditions for DHL Freight shipments

bijzondere telwoorden ( bovenbouw )

Made in P.R.C. www.toolland.eu MONTAGE

DOC 54 0141/001 DOC 54 0141/001

zeezdz-emweeee ez/ee.

algemene voorwaarden

K. 53-3280/4

Actalys, geassocieerde notarissen, bundelt de krachten en de