Nieuwsbrief 11 - maart 2014

Nieuwsbrief
Maart 2014
11
Spelenderwijs thuisraken in een
‘niet-leuk’ gesprek
In dit nummer besteden we
uitgebreid aandacht aan
Stap 3 van de meldcode:
gespreksvoering met de
cliënt. In de volgende
Het lijkt zo simpel. Volg stap 3 van de meldcode en ga in gesprek met de cliënt. Maar hoe
doe je dat? Durf je dat aan? Wat doe je als die cliënt ontkent, dichtklapt of boos wordt?
De juiste houding kan het verschil maken. Samen met collega’s kun je dat spelenderwijs
oefenen, in een veilige omgeving. Onder begeleiding van een acteur die thuis is in het
onderwerp en je tips en adviezen geeft.
nieuwsbrieven komen
Stap 4 en 5 aan bod.
Sylvia Monten
Sylvia Monten van MTworks is zo’n trainingsacteur. Vanuit haar Hilversumse bureau werkt
ze met twaalf trainingsacteurs die gespecialiseerd zijn in het onderwerp huiselijk geweld
en kindermishandeling. Regelmatig komt ze in de training voor aandachtsfunctionarissen
bij Spectrum partner met elan en speelt daar samen met de deelnemers (gedeeltes van)
praktijksituaties uit. Een luchtige en losse manier om gesprekstechniek te oefenen.
BETROKKEN GEMEENTEN
Aalten, Arnhem, Berkelland,
Bronckhorst, Doesburg, Doetinchem,
Duiven, Lingewaard, Montferland,
Oost Gelre, Oude IJsselstreek,
Overbetuwe, Renkum, Rheden,
Rijnwaarden, Rozendaal, Westervoort,
Veel professionals vinden vooral de gesprekken met ouders over hun kinder(en) erg lastig.
Daar wordt dan ook vaak mee geoefend. “Voordat we beginnen vraag ik ze uit, zodat ik
een feitelijk beeld van de situatie krijg”, legt Sylvia Monten uit. “Welke signalen zie je? Is
het de eerste keer dat je de ouder aanspreekt of is het al vaker besproken en verandert er
niks? Wat is het doel van het gesprek en welke vaardigheden wil je oefenen? En natuurlijk,
met welk gedrag van de ouder wil je oefenen?”
Veilige sfeer
Als ze bij de training van Spectrum aansluit, kijken sommige cursisten haar met argusogen
aan. “Die vinden het spannend, maar zij bepalen zelf wat ze willen oefenen. Die veilige
sfeer creëren we samen. Ik ben van het spelen en zij mogen zichzelf zijn en alles
uitproberen. Met kleine stappen kan ik mensen al verder helpen. Ze mogen van alles
vragen om te spelen, ik ben hun oefenmateriaal. Daarin stel ik me dienstbaar op.”
Winterswijk en Zevenaar
Lees verder op pagina 2
1
Vervolg pagina 1
Als iemand er even niet uitkomt tijdens het gesprek en/of advies wil, wordt een time out ingelast. Met tips van de andere deelnemers gaat
het daarna weer verder. Meestal duurt het spel vijf tot tien minuten. Na afloop geeft Sylvia feedback aan haar ‘tegenspeler’, vanuit de rol
die ze speelde. “Ik geef aan wat erg goed werkte en wat niet en of ik iets ga doen met wat tegen me is gezegd. Boeiende informatie die je
normaal niet zo van ouders krijgt.” Daarna geven de andere deelnemers en de trainer aan wat ze goed vonden, wat de sterke punten waren.
Eventueel geven ze ook tips voor een andere aanpak.
Tijdens de rollenspelen oefenen de deelnemers eveneens basisgespreksvaardigheden, een vast onderdeel van de training. Zoals: wees een
OEN (Open, eerlijk, nieuwsgierig) en gebruik LSD (Luisteren, samenvatten, doorvragen). Ook de gespreksopbouw komt aan bod en - niet
onbelangrijk - het prikkelen van de moed.
“Het is je taak om dingen aan te kaarten, maar het vraagt ook lef om je zorgen kenbaar te maken. Ik wil die drempel lager maken. Het is
belangrijk dat je zo vroeg mogelijk in het proces je zorgen bespreekt. Dan wordt de lading minder groot. Natuurlijk, het gaat om een nietleuk onderwerp. Voor ouders is het niet fijn om te horen dat je je zorgen maakt over hun kind. Je gezamenlijke belang is echter dat het goed
gaat met het kind.”
Angel eruit
“Het meest spannend aan een gesprek aangaan is misschien wel de reactie van de ouders. Het onverwachte is eng, een ouder kan op honderd manieren reageren. Neem dat niet persoonlijk op, maar benoem die emotie. Dan haal je de angel eruit en voelen mensen zich gezien.
Door die openheid krijg je een gesprek van mens tot mens. Je gaat naast hen staan en hebt aandacht voor hun kind.” Achteraf zijn de deelnemers vrijwel altijd blij verrast door het oefenen met rollenspellen met een acteur. “Zó kan het ook, ik heb nieuwe handvatten, zeggen ze.
En ze ervaren dat ze al heel wat in huis hebben. Dat is geruststellend. De verwachting is dat gesprekken over dit onderwerp erg lastig zijn,
maar in het gros van de situaties valt het mee. Als je je menselijk opstelt, zijn zelfs de heftigste dingen bespreekbaar.”
Specifieke vormen van geweld:
schakel altijd een expert in
Het wel of niet voeren van een gesprek bij vermoedens van specifieke vormen van geweld
zoals eergerelateerd geweld, huwelijksdwang en vrouwelijke genitale verminking vraagt
dikwijls om een andere aanpak. Overleg áltijd met een expert. Samen kun je dan beoordelen of het voeren van een gesprek in dit stadium, in verband met de veiligheidsrisico’s,
verantwoord is.
Attentie!
Werk je níet in de hulpverlening, maatschappelijke opvang of bij justitie? Ga dan geen
gesprek aan met ouders, familieleden of andere informeel betrokkenen. Laat dit over aan
experts. Werk je wél in de hulpverlening, maatschappelijke opvang of justitie? Vraag áltijd
advies aan het AMK / SHG of de politie en om toestemming van het mogelijke slachtoffer voordat je in gesprek gaat met zijn of haar ouders, familieleden of andere informeel
betrokkenen. Volg de richtlijnen van experts.
Studente
ontwerpt
kwartetspel
Studente Nicky Pasmans aan Fontys
Hogeschool Pedagogiek ontwikkelde een
kwartetspel met 32 speelkaarten voor
kinderen tussen de zes en twaalf jaar. Met
dit speelse hulpmiddel, te gebruiken door
iedereen die met kinderen werkt, wordt
kindermishandeling en huiselijk geweld
bespreekbaar gemaakt. Kwartet Schildje is
via bol.com te koop.
Meer informatie:
http://fontys.nl/Over-Fontys/Nieuws-enpers/Nieuws-tonen-op/Studente-Pedagogiek-ontwerpt-spel-rond-kindermishandeling-en-huiselijk-geweld.htm
Enkele tips voor Stap 3 bij vermoedens van eergerelateerd geweld:
• Wees zorgvuldig met gegevens. Binnen culturen waar familie-eer een rol speelt kan het vrijgeven van informatie risico-verhogend zijn en directe consequenties hebben.
• Neem de risico’s serieus en onderzoek alle zorgelijke signalen.
• Schakel niet zomaar familie in bij het gesprek. Dat kan onraad en onrust veroorzaken.
• Erken de familiehiërarchie en de regels en afspraken die binnen de gemeenschap gelden. Probeer zicht te krijgen op de personen binnen een familie/gemeenschap die zeggenschap hebben. Daar kun je misschien mee praten.
• Respecteer de culturele aspecten (patronen en gebruiken), met als goede basis de Nederlandse wetgeving.
• Wees je bewust van het feit dat je vaak niet alle informatie krijgt. Culturen waarin familie-eer een rol speelt behoren vaak tot schaamte- en zwijgculturen. Investeer in contact en probeer het vertrouwen te winnen.
2
Communicatievaardigheden bij zorggesprekken met ouders:
Wees een OEN, laat OMA thuis
en gebruik LSD
Het valt niet mee om vermoedens van huiselijk geweld/kindermishandeling bespreekbaar te
maken. Voor alle partijen is het prettig om zo vroeg mogelijk de zorgen met elkaar te delen,
inclusief gevoelens van schaamte en loyaliteit en onbekendheid met het onderwerp.
Adviseur Thecla Brouwer van Spectrum partner met elan weet door haar trainingen voor professionals hoe lastig zo’n zorggesprek is. “Hoe maak je een goede start? Hoe sluit je zo goed
mogelijk aan bij je gesprekspartner? Wat kun je doen wanneer ouders /cliënten jouw zorg niet
(h)erkennen of zich aangevallen voelen?”, verwoordt ze enkele vragen die ze regelmatig beluistert.
Spectrum verzorgt naast de basistrainingen huiselijk geweld en kindermishandeling ook trainingen ‘Gespreksvoering’. Aan het eind van de bijeenkomsten verzamelen de deelnemers steevast
een aantal communicatie-tips. Thecla Brouwer zette de belangrijkste tips en aandachtspunten
uit de trainingen van de afgelopen twee jaar op een rij.
Basishouding
OEN: Open, eerlijk, nieuwsgierig
OMA: Opvattingen, meningen en advies
LSD: Luisteren, samenvatten, doorvragen
Luisteren: heb niet alleen oog voor de feitelijke informatie, maar ook voor dat wat de cliënt mogelijk bedoelt.
Samenvatten: structureer het gesprek en check of je op dezelfde lijn zit; laat merken dat je luistert en geef cliënten de mogelijkheid om aan te vullen.
Doorvragen: vraag naar concrete voorbeelden, details en vraag door op gedrag, gedachten en gevoel (GGG).
Het kind is uitgangspunt!
De zorg en veiligheid van het kind is uitgangspunt in gesprekken met ouders.
Werk aan een samenwerkingsrelatie
Deze ontstaat als:
• cliënten zich welkom en gerespecteerd voelen
• weten wat ze kunnen verwachten
• de informatie duidelijk is en bij hen aansluit.
Weet wat je wilt in de communicatie
Zowel bij informele als formele gesprekken is het belangrijk dat je weet wat je te bieden hebt
en wat je wilt bereiken (doel).
Voorbereiden (eventueel samen met een collega) en stevigheid is het halve werk
Let op je houding
Het is onmogelijk om niet te communiceren. Tachtig procent van onze communicatie bestaat
uit lichaamstaal.
Stap 3: Gesprek
met de cliënt
Openheid is een belangrijke grondhouding in Stap 3. Zoek daarom na het
collegiale adviesgesprek zo snel mogelijk
contact met de cliënt om de signalen te
bespreken. Je neemt een aantal dingen
door:
• Je geeft uitleg over het doel van het gesprek
• Je bespreekt de signalen en de feiten en waarnemingen die je hebt gedaan
• Je nodigt de cliënt uit om daarop te reageren
• Zo nodig geef je een interpretatie van
wat je hebt gezien en gehoord, en hoe je tegen de reactie van de cliënt aankijkt.
In uitzonderlijke situaties kan je na Stap
2 besluiten om geen gesprek te voeren.
Bijvoorbeeld wanneer er concrete aanwijzingen zijn dat door een gesprek de
veiligheid van een van de betrokkenen
in het geding is. Dit kan aan de orde zijn
bij vermoedens van seksueel misbruik of
eergerelateerd geweld. Dit kaart je nog
niet aan bij de dader, omdat het risico
aanwezig is dat deze zich na afloop van
een gesprek afreageert op het slachtoffer.
Een andere reden om af te zien van een
gesprek is de kans dat de cliënt het vertrouwen in jou kwijtraakt en het contact
verbreekt. De cliënt raakt dan uit beeld.
Wees er alert op dat juist door het afzien
van een gesprek en bij het doen van een
melding buiten medeweten van je cliënt
om, eveneens het risico van een vertrouwensbreuk bestaat.
De complete versie van het basismodel
meldcode:
http://www.rijksoverheid.nl/documentenen-publicaties/rapporten/2011/02/02/
basismodel-meldcode-huiselijk-gewelden-kindermishandeling.html
Geef terug wat je denkt gehoord/gezien te hebben
Als je regelmatig samenvat en checkt of je de cliënt goed hebt begrepen, voorkom je ruis.
Praat rustig – neem de tijd – stiltes zijn okee
De cliënt altijd meer dan vijftig procent aan het woord!
Herken en accepteer weerstand en beweeg mee
De beste aanpak bij weerstand is acceptatie en de uitnodiging aan cliënten om hun bezwaren
te uiten. Vraag ernaar en luister actief. Dan voelen ze zich serieus genomen en dat brengt een
oplossing dichterbij.
Meer informatie over de training ‘gespreksvoering’:
http://spectrumelan.nl/veilig-thuis-training/training-gespreksvoering-huiselijk-geweld-kindermishandeling/
3
Als er kinderen in het spel zijn
Als er kinderen in het spel zijn, kun je daar een gesprek mee aangaan. Tenzij het kind te jong is of een gesprek te belastend voor hem is.
Eventueel kun je het AMK of SHG raadplegen en vragen of het gesprek mogelijk is en zin heeft.
Het is goed om je te realiseren dat in een gesprek onder vier ogen een kind zich vrij kan uiten. In principe moet je de ouders op de hoogte
stellen, maar ook daar kun je van afwijken. Bij uitzondering kan - als dat vanwege de veiligheid noodzakelijk is - het eerste gesprek plaatsvinden zonder dat de ouders dit weten. Als je dit doet, is het noodzakelijk om de redenen voor dit besluit zorgvuldig vast te leggen in het
cliëntdossier.
In de meeste gevallen vindt wel een gesprek met de ouders plaats als het om kinderen gaat. Zeker als ouders het gezag uitoefenen moeten
zij geïnformeerd worden over wat er bij hun kind speelt. Als je vermoedt dat door zo´n gesprek de veiligheid van het kind of van anderen in
het geding is, laat je het gesprek achterwege. Bijvoorbeeld als de kans bestaat dat je het kind daardoor uit het oog verliest, omdat de ouders
het bijvoorbeeld van school halen of niet meer naar de kinderopvang brengen.
Platform: jongeren weerbaar maken
De regio Arnhem heeft sinds kort een WECAN(Y) community. Dit is een platform voor organisaties, gemeenten, jongeren en volwassenen die in Arnhem en omgeving de mentale en
fysieke weerbaarheid van jongeren willen vergroten om zo grensoverschrijdend gedrag en
geweld te voorkomen. Op 13 februari werd in Rozet het feestelijke startschot gegeven.
De WECAN(Y) community is opvolger van het pilotproject WECANYoung dat drie jaar
geleden begon in Arnhem, Zwolle en Den Haag. Op dit moment zijn twaalf steden bij deze
campagne betrokken. Die is er op gericht dat jongeren respectvol met elkaar omgaan en
zich bewust zijn van grenzen als het gaat om seks en relaties.
Op 18 april vindt een brainstorm-bijeenkomst van de WECAN(Y) community plaats. Wil je
meedoen? Stuur dan een mailtje naar: [email protected]
Binnenkort is de nieuwe website www.wecanchange.nl in de lucht.
Agenda
Netwerkbijeenkomst aandachtsfunctionarissen huiselijk geweld en kindermishandeling
21 mei: Regio Arnhem, 13.00 - 16.30 uur, locatie wordt nog bekend gemaakt
22 mei: Regio Achterhoek, 13.00 – 16.30 uur, locatie wordt nog bekend gemaakt
Achtergrondinformatie over de netwerken kunt u lezen in nieuwsbrief 10.
http://www.arnhem.nl/Wonen_en_leven/Zorg_en_welzijn/Huiselijk_geweld/Wet_meldcode_
huiselijk_geweld
De training voor aandachtsfunctionarissen huiselijk geweld en kindermishandeling vinden
de komende tijd plaats op:
1.Di 13 mei, 27 mei en 10 juni
4 Di 3 juni / 17 juni /1 juli
De gemeenten betalen net als vorig jaar mee aan de trainingen. Let wel: op = op. Deelnemende organisaties krijgen behalve de training ook online cursussen voor medewerkers en
managers.
Meer informatie en aanmelding via: http://spectrumelan.nl/veilig-thuis-training/trainingaandachtsfunctionaris-kindermishandeling/
COLOFON
De nieuwsbrief ‘meldcode huiselijk geweld
en kindermishandeling’ is een uitgave van de
gemeenten in de regio’s Arnhem en
Achterhoek. De nieuwsbrief is bedoeld voor
organisaties in deze regio’s die betrokken zijn
bij (de invoering van) de meldcode.
Reacties en ideeën zijn welkom op
[email protected]
Redactie en ontwerp:
gemeente Arnhem
Tekst:
Jozefien Haagen (www.jozefienhaagen.nl)
Fotografie:
Guus Madern (www.guusmadern.nl)
4

Download Report