Study in
Work in
Live in
Nulmeting
Onderzoek naar de retentie van hoger opgeleiden van de
Tilburgse hoger onderwijsinstellingen
Vera Broks
Vincent Peters
Kennisklik
Tilburg University
Tilburg, 1 juli 2014
1
2
Inhoudsopgave
Algemene inleiding ............................................................................................................................ 5
1. Studiestad en woonstad ................................................................................................................. 7
1.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 7
1.2 Studentenaantallen ..................................................................................................................... 8
1.3 Studiestad .................................................................................................................................... 9
1.3.1 Algemene beoordeling........................................................................................................ 9
1.3.2 Cultuur en horeca .............................................................................................................. 12
1.3.3 Internationalisering ........................................................................................................... 12
1.3.4 Stage .................................................................................................................................... 14
1.4 Woonstad ................................................................................................................................... 15
1.4.1 HBO en WO monitor......................................................................................................... 15
1.4.2 Landelijke Monitor Studentenhuisvesting..................................................................... 17
1.4.3 Beoordeling wonen in Tilburg door studenten ............................................................. 19
1.5 Conclusie ................................................................................................................................... 20
2. Werkstad en woonstad ................................................................................................................. 21
2.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 21
2.2 HBO monitor Avans Hogeschool........................................................................................... 22
2.2.1 Aantal afgestudeerden wonend en werkend in Tilburg .............................................. 22
2.2.2 Data analyse ....................................................................................................................... 23
2.3 HBO monitor Fontys Hogeschool .......................................................................................... 28
2.3.1 Aantal afgestudeerden wonend en werkend in Tilburg .............................................. 28
2.3.2 Data analye ......................................................................................................................... 29
2.4 WO monitor Tilburg University ............................................................................................. 34
2.4.1 Aantal afgestudeerden wonend en werkend in Tilburg .............................................. 34
2.4.2 Data analyse ....................................................................................................................... 35
2.5 Tilburgse hoger onderwijsinstellingen geaccumuleerd ...................................................... 40
2.5.1 Aantal afgestudeerden wonend en werkend in Tilburg .............................................. 40
2.5.2 Data analyse ....................................................................................................................... 41
2.6 Conclusie ................................................................................................................................... 49
3
3. Ondernemersstad .......................................................................................................................... 51
3.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 51
3.2 Data analyse .............................................................................................................................. 52
3.2.1 Gegevens Tilburgse hoger onderwijsinstellingen......................................................... 52
3.2.2 Verschillende tussen Tilburgse hoger onderwijsinstellingen ..................................... 52
3.2.3 Gegevens van Tilburgse hoger onderwijsinstellingen geaccumuleerd ..................... 53
3.3 Conclusie ................................................................................................................................... 53
4. Internationale stad ........................................................................................................................ 54
4.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 54
4.2 Leren ........................................................................................................................................... 56
4.3 Leven .......................................................................................................................................... 59
4.4 Ondersteuning .......................................................................................................................... 61
4.5 Besluitvorming.......................................................................................................................... 63
4.5.1 Komen / Blijven .................................................................................................................. 63
4.5.2 Verlaten ............................................................................................................................... 63
4.6 Conclusie ................................................................................................................................... 67
5. Migratiepatroon ............................................................................................................................. 69
6. Algemene conclusie ...................................................................................................................... 71
7. Aanbevelingen ............................................................................................................................... 73
8. Referenties ...................................................................................................................................... 75
9. Bijlagen............................................................................................................................................ 77
9.1 Logistische regressie Avans .................................................................................................... 77
9.2 Logistische regressie Fontys.................................................................................................... 79
9.3 Logistische regressie Tilburg University............................................................................... 81
9.4 Logistische regressie Tilburgse hoger onderwijsinstellingen geaccumuleerd ................ 83
4
Algemene inleiding
Voor u ligt het eindrapport van het Kennisklik onderzoeksproject ‘Study in, Work in, Live in
Tilburg; een onderzoek naar de retentie van hoger opgeleiden’ in opdracht van de gemeente
Tilburg. Voor gemeenten in Nederland is het belangrijk om afgestudeerden voor de eigen
arbeids- en woningmarkt te kunnen behouden, zo ook voor de gemeente Tilburg. Uit
onderzoek blijkt dat aan de aanwezigheid van hoger opgeleiden positieve effecten op het
gebied van regionale en stedelijke economische groei worden toegeschreven (Venhorst,
Edzes, Broersma & van Dijk, 2011). Dit heeft daarnaast ook positieve effecten op de
arbeidsproductiviteit en op andere groepen in de arbeidsmarkt, zoals lager opgeleiden.
Dit project heeft als doel inzicht te krijgen in het migratiepatroon van de afgestudeerden
van de Tilburgse hoger onderwijsinstellingen (THO). Als dit helder is, kan er in de toekomst
beter gewerkt worden aan een koppeling tussen het bedrijfsleven uit Brabant en de
kweekvijver
van
internationale
en
Nederlandse
studenten
van
de
Tilburgse
Kennisinstellingen. Om dit te bereiken is een nulmeting vereist, om in de toekomst op grond
van vergelijkbare data de ontwikkelingen op dit terrein te kunnen registreren. Op deze
manier kan gekeken worden of bepaald beleid vanuit de Gemeente Tilburg zijn effect heeft
gehad.
Volgens de bestuursvoorzitter van Tilburg University, Koen Becking, is het simpel om
talentvolle afgestudeerden te behouden voor de gemeente Tilburg: “Zorg dat ze hier de
liefde van hun leven vinden”, stelt hij. Een relatie is namelijk vaak de reden voor binnen- en
buitenlandse studenten om na hun studie te blijven wonen en werken (KoenBecking, 2014).
Helaas is dit niet beïnvloedbaar, dus zal de gemeente Tilburg op zoek moeten naar wel
beïnvloedbare factoren.
Dit rapport bouwt deels voort op eerder onderzoek van Nicis onder de titel Brain Drain
or Brain Gain (Venhorst, Edzes, Broersma, & Van Dijk, 2011). Dit onderzoek richtte zich op
het locatiekeuze- en arbeidsmarktgedrag van recent afgestudeerden; Tilburg was een van de
consortiumsteden in dit onderzoek. Twee van hun conclusies waren het feit dat de regio
verloor, en de stad won en dat binding belangrijk was. Dit zijn twee bevindingen maar de
gemeente Tilburg mee vooruit kan, wat ook blijkt uit de programmabegroting van 2014,
waarin toename binden van studenten een speerpunt is. Zij willen in de periode 2012-2016
5
een groei van 5% van het aantal afgestudeerden dat gebonden wordt aan Tilburg realiseren,
ten opzichte van 2011.
Bij de gemeente Tilburg bestaat een behoefte aan concreet inzicht in het migratiegedrag
van studenten en afgestudeerden van Avans Hogeschool, Fontys Hogeschool en Tilburg
University (samen de THO, THO) in de gemeente Tilburg. Dit rapport wil in die behoefte
voorzien. Met behulp van dit rapport kan geïnventariseerd worden wat er op dit gebied
aanwezig is om vervolgens te duiden welke parameters ingezet kunnen worden.
Organisaties kunnen hierover lessen trekken, trends waarnemen en daarop vervolgens
bijsturen naarmate dit nodig is.
Dit rapport bevat een gedetailleerde analyse van de migratiestromen van studenten en
afgestudeerden in de gemeente Tilburg. Deze analyse is ingedeeld naar de verschillende
functies die een stad kan vervullen voor studenten en afgestudeerden. De eerste functie is de
studiestad, waarin gekeken wordt naar in hoeverre studenten en afgestudeerden tevreden
zijn over hun studie omstandigheden in de regio. De tweede functie is werkstad, waarin
vanuit het arbeidsperspectief naar de stad gekeken wordt. In deze twee functies is tevens het
aspect wonen meegenomen omdat dit in dit onderzoek beschouwd word als een integraal
onderdeel van deze twee. Ten derde wordt de ondernemersstad besproken, aangezien
Tilburg een interessante regio is voor ondernemers met zijn vele MKBs. Als laatste functie
wordt de internationale stad besproken, waarin besproken wordt wat de invloed is van
internationale studenten in de gemeente Tilburg en hoe internationale studenten Tilburg
beoordelen. Dit wordt afgerond met een algemene conclusie voor de gemeente Tilburg
rondom het migratiegedrag van afgestudeerden van de THO.
6
1. Studiestad en woonstad
1.1 Inleiding
Voor een studentenstad als Tilburg is het belangrijk om te bekijken in hoeverre studenten
tevreden zijn over hun studie- en woonomstandigheden in de regio. Op deze manier kan een
peiling worden gemaakt van in hoeverre zij ook geneigd zullen zijn na hun studie te blijven
wonen in de omgeving van Tilburg. Dit is belangrijk voor de gemeente omdat op deze
manier meer inzicht verkregen wordt met betrekking tot het behoud van hoger opgeleiden.
Waar later nog op terug wordt gekomen, en wat uit verscheidene publicaties geconcludeerd
kan worden, is het feit dat arbeidsmarkt een belangrijke rol speelt in de mobiliteit van hoger
opgeleiden. Dus bij de beslissing waar zij gaan wonen, speelt dit een grote rol. De
arbeidsmarkt zal echter in het volgende hoofdstuk besproken worden, deze wordt in dit
hoofdstuk buiten beschouwing gelaten. Dit geldt ook voor het wonen na de studie. In dit
hoofdstuk zal dus de beoordeling van Tilburg als studiestad worden beoordeeld en als
woonstad tijdens de studie.
Het is belangrijk als gemeente zijnde om ook hier meer inzicht in te hebben. Volgens
Venhorst, Koster, Delfmann, Van Dijk & Pellenbarg (2011) is namelijk het volgende het
geval; wanneer een stad hogescholen of een universiteit heeft, of in het geval van Tilburg
beiden, brengt dit positieve effecten met zich mee. Deze positieve effecten zijn in twee
categorieën uit te splitsen. Ten eerste zorgen deze onderwijsinstellingen voor een constante
stroom van afgestudeerden dat een verbetering van human capital creëert in de regio. Deze
human capital zal leiden tot een hogere arbeidsproductiviteit en onder andere leereffecten.
Ten tweede worden op deze manier nieuwe kennis verkregen via onderzoeksprogramma’s.
Dit kan verbeteringen creëren voor de lokale economie.
In dit hoofdstuk zullen data en resultaten besproken worden met betrekking tot de
beoordeling van Tilburg als studiestad enerzijds en Tilburg als woonstad voor studenten.
Om hier meer informatie over in te winnen is gebruik gemaakt van de Nationale Studenten
Enquête (NSE) 2013 (Studiekeuze123, 2013). Daarnaast zullen ook de resultaten van de
Landelijke Monitor Studentenhuisvesting 2013, LMS (Kences, 2013) besproken worden om
meer inzicht te krijgen in de woonplaats van Tilburgse studenten.
7
1.2 Studentenaantallen
Om een goed beeld te schetsen van Tilburg als studiestad is het relevant om inzicht te
verkrijgen in het aantal studenten dat op dit moment en in de toekomst in Tilburg studeert.
Volgens de LMS (Kences, 2013) is in 2013 sprake van de volgende verdeling van studenten
over HBO en WO, verdeeld over mannen en vrouwen (Tabel 1).
Tabel 1. Overzicht aantal studenten in Tilburg
Wie?
Hoeveel?
%
HBO studenten mannen
5.477
23%
HBO studenten vrouwen
5.894
24.8%
WO studenten mannen
6.482
27.2%
WO studenten vrouwen
5.963
25.0%
Totaal
23.816
100%
Bron: Landelijke Monitor Studentenhuisvesting 2013 (Kences, 2013), N=23.816
Ook wordt in de LMS (Kences, 2013) een overzicht gegeven van in- en uitstroom van
studenten in Tilburg. Hierover kan Tabel 2 worden weergegeven. Hieruit valt op te maken
dat de instroom groter is dan de uitstroom voor zowel HBO als WO waaruit geconcludeerd
kan worden dat de hoeveelheid Tilburgse studenten groeit.
Tabel 2. Overzicht instroom en uitstroom studenten in Tilburg
Instroom
Uitstroom
HBO
3100
2700
WO
3250
2950
Bron: Landelijke Monitor Studentenhuisvesting 2013 (Kences, 2013)
8
1.3 Studiestad
Om inzicht te krijgen in de manier waarop Tilburg met betrekking tot studeren beoordeeld
wordt door studenten, is gebruik gemaakt van de Nationale Studenten Enquête (NSE) 2013
(Studiekeuze123, 2013). De NSE (Studiekeuze123, 2013) is een onderzoek dat jaarlijks wordt
afgenomen bij studenten van het hoger onderwijs in Nederland. Via deze weg kunnen
studenten hun mening geven over hun studie. De vragenlijst die studenten voor zich krijgen
betreft verschillende onderwerpen waarover zij hun mening kunnen geven. Denk hierbij
onder andere aan de inhoud van de opleiding zelf, vaardigheden die verworven zijn,
docenten en studiebegeleiding. De NSE (Studiekeuze123, 2013) maakt onderdeel uit van
Stichting Studiekeuze123, welke een initiatief is van onder andere Vereniging Hogescholen
en VSNU (Vereniging van Universiteiten).
In de data van de NSE (Studiekeuze123, 2013) kan onderscheid worden gemaakt tussen
de verschillende THO. Daarnaast kan de ook de score van Tilburg in totaal worden bekeken.
Deze scores zullen vergeleken worden met het landelijke gemiddelde. Aan de hand hiervan
kan gepeild worden in welke mate Tilburg achter- of voor loopt op andere studentensteden
en hogere onderwijsinstellingen.
De NSE (Studiekeuze123, 2013) maakt onderscheid tussen verschillende onderwerpen.
De volgende onderwerpen zullen besproken worden:
o
Algemene beoordeling
o
Cultuur en horeca
o
Internationalisering
o
Stage
Hierbij moet vermeld worden dat ook huisvesting en huurprijs worden besproken met
onder andere de hulp van de NSE (Studiekeuze123, 2013). Dit wordt echter pas in het
volgende deel, 1.4 Woonstad, besproken.
1.3.1 Algemene beoordeling
In de NSE (Studiekeuze123, 2013) wordt gevraagd naar de algemene beoordeling van de
studie door studenten. Deze algemene beoordeling valt uiteen in verschillende
subonderdelen. Scores vallen tussen de 1 en 5 waarbij 5 de maximaal te behalen score is, wat
maximale tevredenheid uitdrukt. Ten eerste zullen de scores van de individuele instellingen
besproken worden. Vervolgens zal de gemiddelde score van Tilburg besproken worden en
9
deze zal vergeleken worden met het landelijke gemiddelde. Deze scores zijn ook terug te
vinden in Tabel 3.
Tabel 3. Overzicht scores ‘algemene beoordeling’, NSE (2013)
Aspecten
Avans
Fontys
Tilburg
Tilburg
Landelijk
(N=726)
(N=4.467)
University
Totaal
Totaal
(N=6.225)
(N=11.418)
(N=264.710)
Studie in het algemeen
3.8
3.7
3.9
3.8
3.8
Inhoud van de opleiding
3.7
3.8
3.9
3.8
3.8
Verworven algemene
3.6
3.7
3.7
3.7
3.7
3.6
3.5
3.9
3.7
3.6
3.4
3.5
3.1
3.3
3.4
Docenten
3.5
3.7
3.7
3.7
3.7
Informatie
3.3
3.3
3.6
3.4
3.4
Studiefaciliteiten
3.1
3.4
3.9
3.6
3.6
Toetsing en beoordeling
3.4
3.3
3.6
3.4
3.4
Studierooster
3.6
3.5
3.7
3.6
3.5
Studielast
3.5
3.3
3.6
3.5
3.5
Studiebegeleiding
3.3
3.4
3.2
3.3
3.4
Overige faciliteiten en studie
3.2
3.5
3.9
3.6
3.6
Algemene sfeer
4.1
4.1
4.1
4.1
4.1
Mate waarin je betrokken wordt bij
3.4
3.5
3.4
3.5
3.5
vaardigheden
Verworven wetenschappelijke
vaardigheden
Voorbereiding op de
beroepsloopbaan
omgeving
verbetering
Bron: Nationale Studenten Enquête 2013 (Studiekeuze 123, 2013)
Scores individuele instellingen
Wanneer naar de scores van de drie THO wordt gekeken, kan ten eerste worden
geconcludeerd dat deze allemaal niet in grote mate van elkaar verschillen. Dit geldt vooral
met betrekking tot de scores op de studie in het algemeen, de inhoud van de opleiding, de
verworven algemene vaardigheden, docenten, studierooster, studie begeleiding, algemene
sfeer en mate waarin je betrokken wordt bij de verbetering van de je opleiding.
Het is echter interessant om te bekijken waarop de onderwijsinstellingen verschillen van
elkaar. Deze onderwerpen zijn dikgedrukt in de tabel. Ten eerste verschillen de
onderwijsinstellingen op het gebied van verworven wetenschappelijke vaardigheden. Deze
is duidelijk hoger voor Tilburg University met een score van 3.9 vergeleken met de scores
10
van Avans en Fontys, respectievelijk 3.6 en 3.5. Dit is echter ook logisch te verklaren door het
feit dat op de universiteit meer aandacht ligt op deze wetenschappelijke vaardigheden.
Waarop de hogere onderwijsinstellingen ook van elkaar verschillen, is op het gebied van
voorbereiding op de beroepsloopbaan. Hier is te zien dat Tilburg University lager scoort met
een score van 3.1 vergeleken met Avans (score van 3.5) en Fontys (score van 3.5). Studenten
van Tilburg University vinden dus dat zijn minder goed worden voorbereid op de
beroepsloopbaan vergeleken met studenten van Avans en Fontys.
Ook op het gebied van studiefaciliteiten is te zien dat er verschillen bestaan. Tilburg
University scoort hier relatief hoog op met 3.9. Avans scoort hier redelijk laag op in
verhouding met een score van 3.1. Fontys bevindt zich hier in een tussenpositie met een
score van 3.4.
Wanneer naar tevredenheid over toetsing en beoordeling wordt gekeken, is te zien dat er
ook verschillen bestaan in de beoordeling door studenten. Tilburg scoort hier 3.6 op ten
opzichte van de scores 3.4 van Avans en 3.3 van Fontys.
Over studielast kan worden gezegd dat Tilburg University (score van 3.6) en Avans (score
van 3.5) niet veel van elkaar verschillen. Fontys scoort hier echter wat lager op met een score
van 3.3.
Tot slot kunnen verschillen worden waargenomen met betrekking tot de overige
faciliteiten en de studie omgeving. Hierop is een duidelijke verdeling te zien waarop Avans
het laagste scoort met een score van 3.2. Tilburg University scoort het hoogste met 3.9.
Fontys bevindt zich hier tussen in met een score van 3.5.
Score Tilburg vergeleken met landelijk totaal
In Tabel 3 is ook een overzicht te zien van de gemiddelde scores van Tilburg met daarnaast
de gemiddelde scores van de beoordeling van studenten over het gehele land. Hierin zijn
vooral veel overeenkomsten te zien en weinig afwijkingen tussen Tilburg en het gehele land.
Vaak zijn deze scores gelijk aan elkaar, het maximale verschil is 0.1, wat erg weinig is.
Hieruit kan geconcludeerd worden dat Tilburg over het algemeen gelijk scoort op het gebied
van algemene beoordeling van de studie met geheel Nederland.
11
1.3.2 Cultuur en horeca
Naast de algemene beoordeling van de studie werd ook gevraagd naar de beoordeling van
cultuur en horeca van de studiestad door studenten. Hierin wordt door de NSE
(Studiekeuze123, 2013) een opsplitsing gemaakt tussen de beoordeling van horeca
voorzieningen enerzijds en de beoordeling van cultureel aanbod anderzijds. Ook bij dit
onderdeel geldt weer de verdeling van scores tussen 1 en 5 waarbij 5 maximale tevredenheid
aangeeft. De resultaten zijn te zien in Tabel 4. Door het feit dat hier slechts twee vragen zijn
gesteld, zullen de individuele instellingen en Tilburg als totaal inclusief de vergelijking met
landelijk totaal achtereenvolgens besproken worden.
Tabel 4. Overzicht scores ‘cultuur en horeca’, NSE (2013)
Aspecten
De horeca voorzieningen in je
Avans
Fontys
Tilburg
Tilburg
Landelijk
(N=726)
(N=4.467)
University
Totaal
Totaal
(N=6.225)
(N=11.418)
(N=264.710)
4.0
4.1
4.2
4.1
4.2
3.9
4.1
4.0
4.0
4.1
studiestad
Het cultureel aanbod van je
studiestad
Bron: Nationale Studenten Enquête 2013 (Studiekeuze 123, 2013)
Ondanks het feit dat het om de beoordeling van de studiestad gaat, is het toch
interessant om de beoordelingen van de individuele instellingen te bekijken. Het is namelijk
mogelijk dat studenten van een hogere school anders naar de situatie kijken dan studenten
van de universiteit. Wanneer we echter kijken naar de resultaten weergegeven in Tabel 4 is te
zien dat er weinig verschil zit in de beoordeling van zowel horeca voorzieningen als
cultureel aanbod tussen de verschillende instellingen.
Wanneer de vergelijking wordt getrokken tussen de beoordeling van Tilburg in totaal en
het landelijk gemiddelde, zijn ook geen opvallende verschillen te zien. Er kan alleen
geconcludeerd worden dat Tilburg iets lager scoort, namelijk een tiende, op zowel horeca
voorzieningen en cultureel aanbod. Dit verschil lijkt echter niet substantieel.
1.3.3 Internationalisering
De NSE (Studiekeuze123, 2013) peilt ook bij internationale studenten wat zij vinden van de
begeleiding en onderwijs bij de betreffende onderwijsinstelling. Omdat Avans geen
Engelstalige opleidingen aanbiedt in Tilburg, zijn er alleen resultaten beschikbaar van Fontys
en Tilburg University, welke te zien zijn in Tabel 5. Internationale studenten zijn gevraagd
12
naar de beoordeling in het algemeen, geboden hulp door de instelling en persoonlijke
begeleiding.
Tabel 5. Overzicht scores ‘Internationale studenten’, NSE (2013)
Aspecten
Internationale studenten
Avans
Fontys
Tilburg
Tilburg
Landelijk
(N=726)
(N=4.467)
University
Totaal
Totaal
(N=6.225)
(N=11.418)
(N=264.710)
-
3.1
3.5
3.3
3.2
-
3.1
3.8
3.6
3.4
-
2.8
3.3
3.2
3.0
-
3.3
3.1
3.2
3.3
(themascore)
De geboden hulp door je
instelling
De hulp door je instelling bij
de integratie in de
Nederlandse cultuur
De persoonlijke begeleiding
door je mentor/begeleider
Bron: Nationale Studenten Enquête 2013 (Studiekeuze 123, 2013)
Uit bovenstaande tabel is op te maken dat er aanzienlijke verschillen zijn in beoordeling
door internationale studenten tussen de twee instellingen. Tilburg University scoort op drie
gebieden hoger dan Fontys. Ten eerste op de algemene themascore van internationale
studenten. Tilburg University scoort hier 3.5 ten opzichte van de score van 3.1 van Fontys.
Daarnaast lijken internationale studenten meer tevreden te zijn met de hulp geboden op
Tilburg University vergeleken met Fontys. Tilburg scoort 3.8 voor geboden hulp en 3.3 voor
hulp bij integratie. Fontys scoort echter 3.1 voor geboden hulp en 2.8 voor geboden hulp bij
integratie. Deze scores zijn aanzienlijk lager.
Wanneer het gemiddelde van Tilburg wordt vergeleken met het landelijke totaal scoort
Tilburg net iets beter op drie gebieden. Alleen op persoonlijke begeleiding scoort Tilburg een
tiende lager, maar dit is een klein verschil en te verwaarlozen.
13
1.3.4 Stage
Door de NSE (Studiekeuze123, 2013) is ook gevraagd naar beoordeling van verschillende
aspecten betreffende stage tijdens de studie. Er wordt gevraagd naar de stage ervaring zelf,
de begeleiding, in hoeverre studenten hiervan hebben geleerd en de aansluiting op overig
onderwijs. De resultaten zijn te zien in Tabel 6.
Tabel 6. Overzicht scores ‘stage’, NSE (2013)
Aspecten
Avans
Fontys
Tilburg
Tilburg
Landelijk
(N=726)
(N=4.467)
University
Totaal
Totaal
(N=6.225)
(N=11.418)
(N=264.710)
Stage ervaring
4.0
3.9
4.0
3.9
3.9
Begeleiding op je stageplek
4.0
3.9
4.0
3.9
3.9
Wat je op tijdens stage hebt
4.3
4.1
4.3
4.1
4.1
3.7
3.7
3.6
3.7
3.7
geleerd
De aansluiting van stages bij
het overige onderwijs
Bron: Nationale Studenten Enquête 2013 (Studiekeuze 123, 2013)
Uit Tabel 6 kan ten eerste de vergelijking worden getrokken tussen de verschillende
onderwijsinstellingen. Hieruit is op te maken dat stages in grote mate het zelfde worden
ervaren door studenten van de verschillende onderwijsinstellingen. Wel is te zien dat
studenten van Fontys wat minder lijken te leren op hun stage vergeleken met Avans en
Tilburg University. Echter is deze score nog altijd een prima score.
Ook wanneer de scores van Tilburg in totaal worden bekeken is te zien dat deze scores
exact overeenkomen met het landelijk totaal. Hier is niets opvallends uit op te maken.
14
1.4 Woonstad
Het is belangrijk om naast de beoordeling van Tilburg als studiestad door studenten, ook te
bekijken wat de woonsituatie is van de studenten die studeren in Tilburg, en hoe zij het
wonen in Tilburg beoordelen. Om hier meer inzicht in te verwerven, wordt enerzijds
wederom gebruik gemaakt van de Nationale Studenten Enquête 2013 (NSE), en anderzijds
van de HBO en WO monitor (ROA, 2013; IVA onderwijs, 2013) en de Landelijke Monitor
Studentenhuisvesting 2013 (LMS) (Kences, 2013).
1.4.1 HBO en WO monitor
De HBO monitor wordt jaarlijks afgenomen bij afgestudeerden van het HBO door het ROA
(researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt), in opdracht van Vereniging
Hogescholen. Met behulp van deze monitor kan worden gekeken of opleidingen al dan niet
aansluiten op de beroepspraktijk. Deze monitor kan worden afgenomen via internet, maar
ook via een schriftelijke vragenlijst. De respondenten betreffen afgestudeerden van het
voorafgaande studiejaar. Er wordt dus anderhalf jaar na afstuderen gemeten.
Uit de website van het ROA kwam worden opgemaakt dat Binnen de HBO monitor
onderscheid kan worden gemaakt tussen drie verschillende componenten. Er is ten eerste
sprake van een landelijke kern, hierin wordt gevraagd naar de arbeidsmarktpositie en
andere structurele factoren. Daarnaast is er sprake van een domein specifiek deel, met
bijvoorbeeld toegespitste vragen over een bepaalde arbeidsmarkt. Tot slot is er een instelling
specifiek deel, dit kan door instellingen individueel worden ingevuld (ROA, z.j.). De WO
monitor wordt tweejaarlijks afgenomen bij afgestudeerde master- en doctoraalstudenten van
Nederlandse Universiteiten. Zoals op de website van het VSNU wordt vermeld, wordt dit
onderzoek gedaan door IVA onderwijs, in opdracht van de VSNU (Vereniging van
Universiteiten, vroeger: Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten)
(VSNU, z.j.). Verder ziet de WO monitor er gelijk uit als de HBO monitor.
Vanuit de HBO monitor (ROA, 2013) en WO monitor (IVA onderwijs, 2013) wordt ook
gekeken naar de woonsituatie van de afgestudeerden toen zij 16 jaar oud waren enerzijds, en
naar hun woonsituatie tijdens het laatste jaar van de studie. Om deze reden kunnen wij voor
dit onderwerp onder andere gebruik maken van beide monitoren om hier meer inzicht in te
verwerven.
15
Avans Hogeschool Tilburg
Tijdens het laatste jaar van de studie woonden 36 afgestudeerden in Tilburg, wat neerkomt
op een percentage van 28.3%. Als je dit vergelijkt met de woonplaats van de afgestudeerden
op 16-jarige leeftijd, 11.8%, dan is hier ook een stijging te zien, al is deze minder groot dan bij
de universiteit. Als we deze gegevens analyseren kunnen we concluderen dat de invloed van
het met je 16e in Tilburg wonen en wonen in Tilburg tijdens de studie een positieve invloed
hebben op het wonen in Tilburg als men afgestuurd is. Bijlage 8.1 (Tabel 40) geeft deze
resultaten weer. Uit model 1 blijkt dat wanneer men op 16-jarige leeftijd in Tilburg woonden,
zij ook meer geneigd zijn hier te wonen na de studie, dit effect is significant bevonden
(p<0.01). Uit model 2 valt op te maken dat, rekening houdend met de invloed van het wonen
als 16-jarige in Tilburg, blijkt dat afgestudeerden die in Tilburg hebben gewoond tijdens het
laatste jaar van de studie eveneens een grotere kans hebben om in Tilburg te blijven wonen,
wat ook significant is bevonden (p < 0.01).
Fontys Hogeschool Tilburg
Tijdens het laatste jaar van de studie woonden 68 afgestudeerden in Tilburg, wat neerkomt
op een percentage van 36.0%. Als je dit vergelijkt met de woonplaats van de afgestudeerden
op 16-jarige leeftijd, 10.6%, dan is ook hier een stijging te zien, al is deze minder groot dan bij
de universiteit. Als we deze gegevens analyseren kunnen we concluderen dat de invloed van
het met je 16e in Tilburg wonen en wonen in Tilburg tijdens de studie positieve invloed heeft
op het wonen in Tilburg als men afgestuurd is. Bijlage 8.2 (Tabel 42) geeft deze resultaten
weer. Uit model 2 (tabel 42) kan worden opgemaakt dat afgestudeerden die op hun 16e
woonden in Tilburg ook meer geneigd zullen zijn hier te wonen na de studie. Rekening
houdend met de invloed van het wonen als 16-jarige in Tilburg, blijken afgestudeerden die
in Tilburg hebben gewoond tijdens hun studie eveneens meer geneigd te zijn om in Tilburg
te blijven wonen.
Universitair
Tijdens het laatste jaar van de studie woonden 272 afgestudeerden in Tilburg, wat neerkomt
op een percentage van 52.8%. Als je dit vergelijkt met de woonplaats van de afgestudeerden
op 16-jarige leeftijd (5.5%), dan is hier een duidelijke stijging in te zien. Als we deze gegevens
analyseren kunnen we concluderen dat de invloed van het met je 16e in Tilburg wonen en
16
wonen in Tilburg tijdens de studie een positieve invloed heeft op het wonen in Tilburg als
men afgestuurd is.
Bijlage 8.3 (Tabel 44) geeft deze resultaten weer. Uit model 1 valt op te maken dat men
meer geneigd is in Tilburg te wonen na het afstuderen wanneer zij hier ook woonden op 16jarige leeftijd. Dit effect is significant bevonden (p < 0.01). Uit model 2 valt op te maken dat,
rekening houdend met de invloed van het wonen als 16-jarige in Tilburg, blijkt dat
afgestudeerden die in Tilburg hebben gewoond tijdens hun studie eveneens een grotere kans
te hebben om in Tilburg te blijven wonen. Dit is een significant effect (p < 0.01).
Dit geeft een indicatie van het feit wat de invloed is van het wonen tijdens verschillende
levensfases op het wonen in Tilburg. Als de gemeente Tilburg dus zijn studenten kan
aantrekken om in Tilburg te komen wonen, vergroot dit ook de kans dat zij daadwerkelijk in
Tilburg blijven.
1.4.2 Landelijke Monitor Studentenhuisvesting
De LMS (Kences, 2013) is uitgebracht in opdracht van Kences en het Ministerie van
Binnenlandse Zaken. Deze monitor is uitgebracht in samenwerking met het Ministerie van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De data wordt enerzijds aangeleverd door DUO voor de
kwantitatieve gegevens. Dit wordt aangevuld met kwalitatieve gegevens door middel van
een landelijke enquête. De primaire doelgroep die in deze monitor wordt genoemd, zijn
studenten die het ouderlijk huis verlaten hebben en wonen in de stad waar ze ook studeren.
In de Tabel 7 is een overzicht weergegeven van HBO en WO studenten betreffende hun
woonsituatie in 2013.
17
Tabel 7. Overzicht HBO en WO studenten in Tilburg, verdeeld naar woonsituatie
Aantal
% van HBO of
% van HBO
studenten
WO studenten
en WO
totaal
studenten
totaal
HBO studenten inwonend in de stad
1.110
9.7%
4.7%
HBO studenten inwonend buiten de stad
4.910
43.2%
20.6%
HBO studenten uitwonend in de stad
3.430
30.2%
14.4%
HBO studenten uitwonend buiten de stad
1.690
14.8%
7.1%
HBO studenten buitenlands in de stad
80
0.7%
0.3%
HBO studenten buitenlands buiten de stad
160
1.4%
0.7%
HBO studenten totaal
11.370
100%
47.7%
WO studenten inwonend in de stad
580
4.7%
2.4%
WO studenten inwonend buiten de stad
4.140
33.3%
17.4%
WO studenten uitwonend in de stad
4.700
37.7%
19.7%
WO studenten uitwonend buiten de stad
1.940
15.6%
8.1%
WO studenten buitenlands in de stad
840
6.7%
3.5%
WO studenten buitenlands buiten de stad
250
2.0%
1.1%
WO studenten totaal
12.450
100%
52.3%
HBO en WO studenten totaal
23.820
100%
Bron: Landelijke Monitor Studentenhuisvesting 2013 (Kences, 2013), N = 23.820
In deze tabel is een duidelijk overzicht te zien en de verdeling van HBO en WO
studenten betreffende hun woonsituatie gedurende de studie. Interessant voor dit onderzoek
is vooral om te kijken naar de studenten die uitwonend zijn in de stad. Voor HBO studenten
is dit aantal 3430, 30.2% van de HBO studenten. Van de WO studenten zijn er 4700 uitwonen
in de stad. Dit is 37.8% van de WO studenten. Hieruit kan geconcludeerd wonen dat er
zowel absoluut als relatief meer WO studenten uitwonend zijn in Tilburg vergeleken met
HBO studenten.
18
1.4.3 Beoordeling wonen in Tilburg door studenten
Om te bekijken in hoeverre studenten in Tilburg tevreden zijn met betrekking tot
woonruimte, wordt gebruik gemaakt van de data van de NSE (Studiekeuze123, 2013).
Tabel 8. Overzicht ‘Huisvesting’, NSE (2013).
Aspecten
Avans
Fontys
Tilburg
Tilburg
Landelijk
(N=726)
(N=4.467)
University
Totaal
Totaal
(N=6.225)
(N=11.418)
(N=264.710)
Huurprijs in €
312,9
309,1
317,3
314,4
340,9
Huisvesting (themascore)
3.7
3.7
4.0
3.9
3.0
Beschikbaarheid van
3.8
3.9
4.1
4.0
3.1
3.6
3.6
3.9
3.8
2.9
woonruimte in je studiestad
Betaalbaarheid van
woonruimte in je studiestad
Bron: Nationale Studenten Enquête 2013 (Studiekeuze 123, 2013)
Uit Tabel 8 kan ten eerste worden opgemaakt dat de huurprijs in Tilburg aanzienlijk
lager ligt vergeleken met het landelijke totaal. Tilburgse studenten betalen gemiddeld
€314,40 huur per maand, terwijl studenten ergens anders in het land gemiddeld €340,90
betalen.
Met betrekking tot de themascore van huisvesting, is de beoordeling door studenten van
Avans en Fontys iets lager dan de beoordeling door studenten van Tilburg University, een
score van 3.7 ten opzichte van een score van 4.0. Dit neemt niet weg dat beide hoge scores
zijn. Ook met betrekking tot beschikbaarheid van woonruimte zijn de beoordelingen van
studenten van Avans en Fontys ietwat lager vergeleken met de studenten van Tilburg
University. Deze verschillen zijn echter ook minimaal. Tot slot is ook hetzelfde patroon te
zien met betrekking tot beoordeling van betaalbaarheid van de woonruimte. Dit wordt ook
iets lager gescoord door Avans en Fontys met een score van 3.6 ten opzichte van de score
door Tilburg University van 3.9.
Wanneer het gemiddelde van Tilburg wordt vergeleken met het landelijk gemiddelde is
te zien dat Tilburg opvallend hoger scoort. Op elk gebied scoort Tilburg 1 punt hoger, wat
erg veel is. Hieruit valt te concluderen dat het beleid van Tilburg met betrekking tot
woonruimte tot zover erg effectief is. Ook de huurprijs per maand ligt aanzienlijk lager, met
€25 minder per maand.
19
1.5 Conclusie
Doel van dit hoofdstuk was om inzicht te verwerven in Tilburg als studiestad enerzijds en
woonstad voor studenten anderzijds. Met behulp van de Nationale Studenten Enquête, HBO
monitor, WO monitor en de Landelijke Monitor Studentenhuisvesting is meer informatie
verworven met betrekking tot deze onderwerpen.
Geconcludeerd kan worden dat studenttevredenheid in Tilburg op veel gebieden gelijk
is aan het landelijke gemiddelde, wat een goede prestatie is. Dit geldt voor zowel de
algemene beoordeling van studie en onderwijsinstelling alsook voor horeca en
cultuuraanbod van de studiestad. Daarnaast gaat dit ook op voor het onderwerp stage.
Vanuit de internationale studenten wordt het studeren in Tilburg over het algemeen net iets
hoger beoordeeld vergeleken met het landelijke gemiddelde.
Wanneer naar Tilburg wordt gekeken als zijnde woonstad voor studenten, kan ten eerste
worden opgemerkt dat er zowel absoluut als relatief meer WO dan HBO studenten wonen in
deze stad. Studentenbeoordelingen met betrekking tot wonen in Tilburg zijn erg positief.
Tilburg scoort hier aanzienlijk hoger op vergeleken met het landelijke gemiddelde. Tilburg
heeft geïnvesteerd in hun studentenwoningen, wat ook mogelijk profijt kan opleveren. Denk
hierbij aan Talent Square en de PAX-woningen. Tilburg zal ook wel moeten, omdat het
aantal studenten in de periode van nu tot 2021 niet zal afnemen, maar juist zal toenemen met
1110 studenten. Op dit moment studeren er 23.820 studenten in Tilburg, waar dit in 2021
24.930 studenten zullen zijn (Kences, 2013). Deze groei wordt veroorzaakt doordat het
jaarlijkse instroom niveau hoger ligt dan het uitstroom niveau.
20
2. Werkstad en woonstad
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk zal besproken woorden in hoeverre Tilburg een werkstad en woonstad is
voor pas afgestudeerden van THO.
Volgens Venhorst, Van Dijk & Van Wissen (2011) is vooral een grote arbeidsmarkt van
groot belang voor de keuze voor het werken in een bepaalde stad voor afgestudeerden. Dit is
de belangrijkste structurele economische determinant betreffende het behouden van hoger
opgeleiden in een stad. Dit sluit aan op de bevindingen van Van Dijk & Venhorst (2014),
volgens hen blijkt de arbeidsmarkt bepalend in de keuze van de woonplaats. Daarnaast
spelen ook regionale economische groei en werkloosheidscijfers een rol volgens Venhorst et
al. (2011) en onderzoek Toplocaties (Elsevier & Bureau Louter, 2014). Tot slot wordt ook
vermeld dat kosten van het wonen bepalend zijn, al is dit minder het geval voor hoger
opgeleiden vergeleken met lager opgeleiden (Venhorst et al., 2011). Dit sluit aan op artikel
Venhorst, Van Dijk & Van Wissen (2010). Hier staat namelijk vermeld dat hoger opgeleiden
mobieler zijn betreffende woonplaats vergeleken met lager opgeleiden.
Volgens Venhorst & Cörvers (2010) is het vooral belangrijk om als stad aan te sluiten met de
arbeidsmarkt op de pas afgestudeerden. Er moet een match zijn tussen de arbeidsmarkt en
de afgestudeerden.
Met betrekking tot wonen blijkt cultuur een belangrijke rol te spelen in de keuze voor
een bepaalde woonstad. Cultureel aanbod heeft een positieve relatie met de populariteit van
een stad. Dit trekt namelijk hoog opgeleide, creatieve mensen aan.
Er zal gekeken worden naar cijfers, maar daarnaast ook naar mogelijke verklaringen die
opgemaakt kunnen worden uit de verkregen data. Voor dit hoofdstuk maken we gebruik
van de HBO (ROA, 2013) en WO monitor (IVA-onderwijs, 2013), verkregen van Avans,
Fontys en Tilburg University.
In het volgende stuk zullen eerst de resultaten per instelling besproken worden, en
vervolgens zullen resultaten van de drie instellingen vergeleken worden. Per instelling
worden alleen de opvallende gegevens besproken, de rest van de bevindingen zal te vinden
zijn in de bijlage.
21
2.2 HBO monitor Avans Hogeschool
2.2.1 Aantal afgestudeerden wonend en werkend in Tilburg
Uit de HBO monitor van Avans (ROA, 2013) kunnen verschillende conclusies worden
getrokken. Ten eerste kan worden gekeken naar de huidige woon- en werkplaats van de
afgestudeerden van Avans. Met betrekking tot woonplaats kan het volgende worden vast
gesteld: 18.3% van de afgestudeerden woont op het moment van afname in Tilburg. Verdere
populaire woonplaatsen zijn Bergen op Zoom (5.6%), Breda (7.9%), Eindhoven (6.3%), EttenLeur (4%) en Den Bosch(3.2%). Daarnaast kan ook gekeken worden in welke gemeenten de
afgestudeerden werkzaam zijn. Hieruit kan worden geconcludeerd dat 18.5% werkzaam is in
Tilburg. Verdere populaire werk gemeenten zijn Rotterdam (3.7%), Bergen op Zoom (3.7%),
Eindhoven (8.3%), Breda (10.2%), Den Bosch (10.2%) en Venlo (3.7%). Overzicht van deze
resultaten is terug te zien in Tabel 9 waarin een top 5 van woon- en werkplaatsen wordt
gegeven. Uit deze tabel is op te maken dat Tilburg zowel voor wat betreft woon- als
werkplaats het meest populair is. Verder zijn Breda en Eindhoven ook zowel populaire
woon- en werkplaatsen.
Tabel 9. Top 5 woon- en werkplaats van afgestudeerden van Avans Hogeschool Tilburg
Woonplaats
Percentage
Werkplaats
Tilburg
Aantal
(N=126)
23
Percentage
Tilburg
Aantal
(N=108)
20
18.3%
Breda
10
7.9%
Breda
11
10.2%
Eindhoven
8
6.3%
Den Bosch
11
10.2%
Bergen op
7
5.6%
Eindhoven
9
8.3%
5
4.0%
Rotterdam
4
3.7%
18.5%
Zoom
Etten-Leur
(evenals
Bergen op
Zoom en
Venlo)
Bron: HBO monitor Avans Hogeschool Tilburg (ROA, 2013)
22
2.2.2 Data analyse
Kruistabellen
Om meer inzicht te verkrijgen in de verhoudingen tussen mensen die wonen en werken in
Tilburg kunnen kruistabellen worden gevormd. Op deze manier kan bekeken worden of
mensen die werken in Tilburg hier ook wonen en andersom. Daarnaast worden in deze
kruistabellen ook nog twee andere variabelen opgenomen: enerzijds het feit of men op 16jarige leeftijd in Tilburg woonde en anderzijds of zij in Tilburg woonden tijdens het laatste
jaar van de studie. Met laatst genoemde variabele kan worden bekeken of het zinvol is al dan
niet meer te investeren in studentenwoonruimte om later behoud in de stad ook te kunnen
volbrengen.
Ten eerste zal worden gekeken naar een kruistabel betreffende mensen die wonen in
Tilburg en die werken in Tilburg. In Tabel 10 worden de bevindingen weergegeven.
Tabel 10. Kruistabel wonen en werken in Tilburg.
Werken in Tilburg
Nee
Ja
Totaal
Wonen in
Nee
110
9
119
Tilburg
Ja
12
11
23
Totaal
122
20
142
Bron: HBO monitor Avans Hogeschool Tilburg (ROA, 2013), N =142
Uit bovenstaande tabel kan worden geconcludeerd dat 110 van de 142 respondenten
zowel niet wonen als niet werken in Tilburg. Wanneer wordt gekeken naar de samenhang
tussen wonen en werken in Tilburg kan worden vastgesteld dat van de mensen die wel
wonen in Tilburg, 47.82% ook werkt in Tilburg. Van hen die niet wonen in Tilburg, werkt
slechts 7.56% in Tilburg. Daarnaast kan dit ook andersom bekeken worden. Van de mensen
die werken in Tilburg, woont 55% in Tilburg. Van hen die niet werken in Tilburg woont
9.83% in Tilburg. Er is dus te zien dat werken dan wel wonen in Tilburg van invloed is op
het respectievelijk wonen en werken in Tilburg.
Naast de verhouding tussen wonen en werken in Tilburg, kan ook de vergelijking
worden getrokken tussen wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en hier wonen na het
afstuderen. Tabel 11 geeft de resultaten weer.
23
Tabel 11. Kruistabel wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en wonen in Tilburg na afstuderen.
Wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
115
12
127
Ja
4
11
15
Totaal
119
23
142
Tilburg op 16jarige leeftijd
Bron: HBO monitor Avans Hogeschool Tilburg (ROA, 2013), N = 142
Wanneer gekeken wordt naar bovenstaande tabel kan worden vastgesteld dat 115 van
de respondenten die niet woonden in Tilburg op 16-jarige leeftijd, hier ook niet woont na het
afstuderen. Dit bedraagt 90.5%. Dit is een aanzienlijk hoog aantal. Zij die wel woonden in
Tilburg op 16-jarige leeftijd, zijn meer geneigd om ook te blijven na het afstuderen met
73.3%. Hierbij moet wel vermeld worden dat dit aantal veel kleiner is dus wat minder
betrouwbaar.
Een soortgelijke vergelijking kan ook worden gedaan met wonen in Tilburg op 16-jarige
leeftijd en werken in Tilburg na het afstuderen. Dan komt de kruistabel (Tabel 12) er als volgt
uit te zien.
Tabel 12. Kruistabel wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en werken in Tilburg na afstuderen.
Wonen in
Tilburg op 16jarige leeftijd
Nee
Werken in Tilburg na afstuderen
Nee
Ja
112
15
Ja
10
5
Totaal
122
20
Bron: HBO monitor Avans Hogeschool Tilburg (ROA, 2013), N =142
Totaal
127
15
142
Uit deze tabel kan worden geconcludeerd dat van hen die niet woonden in Tilburg op
16-jarige leeftijd, met 88.2% niet werken in Tilburg. Dit is te vergelijken met de bevinding
betreffende wonen in Tilburg na afstuderen. Wanneer nu wordt gekeken naar mensen die
wel woonden in Tilburg op 16-jarige leeftijd, is te zien dat 33.3% van hen ook werkt in
Tilburg. Hierbij is dus het omgekeerde te zien wanneer dit wordt vergeleken met wonen in
Tilburg, wat opvallend is.
24
Tot slot kunnen ook nog twee kruistabellen worden gevormd om te bekijken in hoeverre
wonen in Tilburg in het laatste jaar van de studie van invloed is op het wonen en werken in
Tilburg na het afstuderen. Hierover kunnen Tabel 13 en 14 worden weergegeven.
Tabel 13. Kruistabel wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie en wonen in Tilburg na
afstuderen.
Wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
103
3
106
Ja
16
20
36
Totaal
119
23
142
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Bron: HBO monitor Avans Hogeschool Tilburg (ROA, 2013), N = 142
Tabel 14. Kruistabel wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie en werken in Tilburg
na afstuderen.
Werken in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
98
8
106
Ja
24
12
36
Totaal
122
20
142
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Bron: HBO monitor Avans Hogeschool Tilburg (ROA, 2013), N = 142
Ten eerste kan uit Tabel 13 worden opgemaakt dat van hen die niet woonden in Tilburg
in het laatste jaar van de studie, slechts 2.8% ging wonen in Tilburg na het afstuderen.
Wanneer wordt gekeken naar hen die wel woonden in Tilburg in het laatste jaar van de
studie kan het volgende geconcludeerd worden. Van hen ging 55.6% wonen in Tilburg. Dus
de woonplaats tijdens het laatste jaar van de studie lijkt weldegelijk van invloed te zijn op de
woonplaats na het afstuderen.
Uit Tabel 14 kan worden opgemaakt dat van hen die niet woonden in Tilburg in het
laatste jaar van de studie slechts 7.6% ging werken in Tilburg. Van hen die woonden in
Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie, ging 33.3% werken in Tilburg. Dus ook hieruit
kan geconcludeerd worden dat woonplaats tijdens het laatste jaar van de studie invloed
heeft op de plaats waar men na het afstuderen gaat werken.
25
Logistische regressie
Door het feit dat de afhankelijke variabelen, werken en wonen in Tilburg, dichotoom zijn (te
beantwoorden met ja of nee), wordt gebruik gemaakt van logistische regressie om verdere
conclusies te kunnen trekken met betrekking tot de verkregen data. Eerst zal de logistische
regressie met betrekking tot wonen in Tilburg na afstuderen worden besproken. Vervolgens
zal werken in Tilburg besproken worden.
Wonen in Tilburg na het afstuderen
In Bijlage 9.1 (Tabel 41) zijn de modellen te zien met betrekking tot de logistische regressie
waarbij de afhankelijke variabele wonen in Tilburg na het afstuderen is. De tabel is
opgedeeld in meerdere modellen welke opeenvolgend besproken zullen worden.
In Model een is het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd te zien op het wonen
in Tilburg na het afstuderen. Het effect is significant bevonden (p < 0.01). Mensen die in
Tilburg wonen op 16-jarige leeftijd meer geneigd om in Tilburg te gaan wonen na het
afstuderen. Deze variabele verklaart 31.4% van de variantie betreffende wonen in Tilburg na
het afstuderen.
In model twee wordt de variabele wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie
toegevoegd. Te zien is dat het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd afneemt
wanneer deze variabele wordt opgenomen in het model. Echter blijft het effect van wonen in
Tilburg op 16-jarige leeftijd significant (p < 0.05). Ook is het effect van wonen in Tilburg
tijdens het laatste jaar van de studie significant (p < 0.01). Uit het model is op te maken dat
mensen die in Tilburg woonden tijdens het laatste jaar van de studie, meer geneigd zijn na
hun studie in Tilburg te gaan wonen. De verklaarde variantie bedraagt 55.4%.
In model drie wordt ook het werken in Tilburg na het afstuderen opgenomen in de
logistische regressie. Aan de verklaarde variantie is te zien dat ook deze variabele iets toe
voegt aan de verklaring van het wonen in Tilburg na het afstuderen. Deze stijgt namelijk van
55.4% naar 61.7%. Werken in Tilburg na het afstuderen heeft een significant effect op wonen
in Tilburg na het afstuderen (p < 0.01). Zij die werken in Tilburg zijn meer geneigd hier ook te
gaan wonen. De effecten van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en wonen in Tilburg in
het laatste jaar van de studie blijven ook bestaan.
26
Werken in Tilburg na het afstuderen
In Bijlage 9.1 (Tabel 42) zijn de modellen te zien met betrekking tot de logistische regressie
waarbij de afhankelijke variabele werken in Tilburg na het afstuderen is. De modellen in de
tabel zullen wederom opeenvolgend besproken worden.
In model een is het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd te zien op het
werken in Tilburg na het afstuderen. Het effect is significant bevonden (p < 0.05). Mensen die
in Tilburg wonen op 16-jarige leeftijd zijn meer geneigd om in Tilburg te gaan werken na het
afstuderen. Deze variabele verklaart 5.1% van de variantie betreffende werken in Tilburg na
het afstuderen.
In model twee wordt de variabele wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie
toegevoegd. Te zien is dat het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd afneemt en
zelfs verdwijnt wanneer deze variabele wordt opgenomen in het model. Het effect van
wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie is significant (p < 0.01). Uit het model
is op te maken dat mensen die in Tilburg woonden tijdens het laatste jaar van de studie meer
geneigd zijn na hun studie in Tilburg te gaan werken. De verklaarde variantie bedraagt
15.7%.
In model drie wordt ook het wonen in Tilburg na het afstuderen opgenomen in de
logistische regressie. Aan de verklaarde variantie is te zien dat ook deze variabele iets toe
voegt aan de verklaring van het wonen in Tilburg na het afstuderen. Deze stijgt namelijk van
15.7% naar 24.7%. Wonen in Tilburg na het afstuderen heeft een significant effect op werken
in Tilburg na het afstuderen (p < 0.01). Zij die wonen in Tilburg zijn meer geneigd hier ook te
gaan werken. De effecten van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en wonen in Tilburg in
het laatste jaar houden geen stand wanneer deze variabele wordt toegevoegd aan het model.
27
2.3 HBO monitor Fontys Hogeschool
2.3.1 Aantal afgestudeerden wonend en werkend in Tilburg
Uit de HBO monitor van Fontys (ROA, 2013) kunnen conclusies worden getrokken op
dezelfde gebieden als de HBO monitor van Avans. Dit deel zal daarom dezelfde opzet
hebben als 2.2. Ten eerste kan worden gekeken naar de huidige woon- en werkplaats van de
afgestudeerden van Fontys. Met betrekking tot woonplaats kan het volgende worden vast
gesteld: 24.6% van de afgestudeerden woont op het moment van afname in Tilburg. Verdere
populaire woonplaatsen zijn Breda (7.2%), Eindhoven (6.6%), Goirle (3.6%) en Den Bosch
(6.6%). Daarnaast kan ook gekeken worden in welke gemeenten de afgestudeerden
werkzaam zijn. Hieruit kan worden geconcludeerd dat 19,5% werkzaam is in Tilburg.
Verdere populaire werk gemeenten zijn Breda (8.1%), Eindhoven (8.1%), Den Bosch (8.7%)
en Oss (3.4%). Overzicht van deze resultaten is terug te zien in Tabel 15 waarin een top 5 van
woon- en werkplaatsen wordt gegeven. Uit deze tabel is op te maken dat Tilburg zowel voor
wat betreft woon- als werkplaats het meest populair is. Breda, Den Bosch en Eindhoven zijn
zowel populair betreft woon- en werkplaats.
Tabel 15. Top 5 woon- en werkplaats van afgestudeerden van Avans Hogeschool Tilburg.
Woonplaats
Percentage
Werkplaats
1. Tilburg
Aantal
(N=167)
41
Percentage
Tilburg
Aantal
(N=149)
29
24.6%
2. Breda
12
7.2%
Den Bosch
13
8.7%
3. Den Bosch
11
6.6%
Breda
12
8.1%
4. Eindhoven
11
6.6%
Eindhoven
12
8.1%
5. Goirle
6
3.6%
Oss
5
3.4%
19.5%
Bron: HBO monitor Fontys Hogeschool Tilburg(ROA, 2013)
28
2.3.2 Data analye
Kruistabellen
In het volgende deel zullen de kruistabellen besproken worden die gevormd kunnen worden
aan de hand van data van afgestudeerden van Fontys Hogeschool Tilburg.
Ten eerste zal worden gekeken naar een kruistabel betreffende mensen die wonen in
Tilburg en die werken in Tilburg. In Tabel 16 worden de bevindingen weergegeven.
Tabel 16. Kruistabel wonen en werken in Tilburg.
Werken in Tilburg
Nee
Ja
Totaal
Wonen in
Nee
138
10
148
Tilburg
Ja
22
19
41
Totaal
160
29
189
Bron: HBO monitor Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013), N = 189
Uit bovenstaande tabel kan worden geconcludeerd dat 138 van de 148 respondenten
zowel niet wonen als niet werken in Tilburg, dit bedraagt 93.2%. Wanneer wordt gekeken
naar de samenhang tussen wonen en werken in Tilburg kan worden vastgesteld dat van de
mensen die wel wonen in Tilburg, 46.3% ook werkt in Tilburg. Van hen die niet wonen in
Tilburg, werkt slechts 7.3% in Tilburg. Daarnaast kan dit ook andersom bekeken worden.
Van de mensen die werken in Tilburg, woont 65.5% in Tilburg. Van hen die niet werken in
Tilburg woont 13.8% in Tilburg. Er is dus te zien dat werken dan wel wonen in Tilburg van
invloed is op het respectievelijk wonen en werken in Tilburg.
Naast de verhouding tussen wonen en werken in Tilburg, kan ook de vergelijking
worden getrokken tussen wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en hier wonen na het
afstuderen. Tabel 17 geeft de resultaten weer.
29
Tabel 17. Kruistabel wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en wonen in Tilburg na afstuderen.
Wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
143
26
169
Ja
5
15
20
Totaal
148
41
189
Tilburg op 16jarige leeftijd
Bron: HBO monitor Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013), N = 189
Wanneer gekeken wordt naar bovenstaande tabel kan worden vastgesteld dat 143 van
de respondenten die niet woonde in Tilburg op 16-jarige leeftijd, hier ook niet woont na het
afstuderen. Dit bedraagt 84.6%. Dit is een aanzienlijk hoog aantal. Zij die wel woonden in
Tilburg op 16-jarige leeftijd, zijn meer geneigd om ook te blijven na het afstuderen met 75%.
Hierbij moet wel vermeld worden dat dit aantal veel kleiner is dus hier kunnen minder
generaliseerbare uitspraken over worden gedaan.
Een soortgelijke vergelijking kan ook worden gedaan met wonen in Tilburg op 16-jarige
leeftijd en werken in Tilburg na het afstuderen. Dan komt de kruistabel (Tabel 18) er als volgt
uit te zien.
Tabel 18. Kruistabel wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en werken in Tilburg na afstuderen.
Werken in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
145
24
169
Ja
15
5
20
Totaal
160
29
189
Tilburg op 16jarige leeftijd
Bron: HBO monitor Fontys Hogeschool Tilburg(ROA, 2013), N = 189
Uit deze tabel kan worden geconcludeerd dat van hen die niet woonden in Tilburg op
16-jarige leeftijd, met 85.80% niet werken in Tilburg. Dit is te vergelijken met de bevinding
betreffende wonen in Tilburg na afstuderen. Wanneer nu wordt gekeken naar mensen die
wel woonden in Tilburg op 16-jarige leeftijd, is te zien dat slechts 25% van hen ook werkt in
Tilburg. Hierbij is dus het omgekeerde te zien wanneer dit wordt vergeleken met wonen in
Tilburg, wat opvallend is.
Tot slot kunnen ook nog twee kruistabellen worden gevormd om te bekijken in hoeverre
wonen in Tilburg in het laatste jaar van de studie van invloed is op het wonen en werken in
Tilburg na het afstuderen. Hierover kunnen Tabel 19 en 20 worden weergegeven.
30
Tabel 19. Kruistabel wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar studie en wonen in Tilburg na
afstuderen.
Wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
118
3
121
Ja
30
38
68
Totaal
148
41
189
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Bron: HBO monitor Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013), N = 189
Tabel 20. Kruistabel wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie en werken in Tilburg
na afstuderen.
Werken in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
111
10
121
Ja
49
19
68
Totaal
160
29
189
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Bron: HBO monitor Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013), N = 189
Ten eerste kan uit Tabel 19 worden opgemaakt dat van hen die niet woonden in Tilburg
in het laatste jaar van de studie, slechts 2.5% ging wonen in Tilburg na het afstuderen.
Wanneer wordt gekeken naar hen die wel woonden in Tilburg in het laatste jaar van de
studie kan het volgende geconcludeerd worden. Van hen ging 55.9% wonen in Tilburg. Dus
de woonplaats tijdens het laatste jaar van de studie lijkt weldegelijk van invloed te zijn op de
woonplaats na het afstuderen.
Uit Tabel 20 kan worden opgemaakt dat van hen die niet woonden in Tilburg in het
laatste jaar van de studie slechts 9% ging werken in Tilburg. Van hen die woonden in Tilburg
in het laatste jaar van de studie, ging 27.9% werken in Tilburg. Dus ook hieruit kan
geconcludeerd worden dat woonplaats tijdens het laatste jaar van de studie invloed heeft op
de plaats waar men na het afstuderen gaat werken.
31
Logistische regressie
Nu zal in worden gegaan op de bevindingen verkregen uit de logistische regressie analyse
met betrekking tot de data van Fontys (ROA, 2013). Eerst zal de logistische regressie met
betrekking tot wonen in Tilburg na afstuderen worden besproken. Vervolgens zal werken in
Tilburg besproken worden.
Wonen in Tilburg na het afstuderen
In Bijlage 9.2 (Tabel 43) zijn de modellen te zien met betrekking tot de logistische regressie
waarbij de afhankelijke variabele wonen in Tilburg na het afstuderen is. De tabel is
opgedeeld in meerdere modellen welke opeenvolgend besproken zullen worden.
In model een is het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd te zien op het wonen
in Tilburg na het afstuderen. Het effect is significant bevonden (p < 0.01). Mensen die in
Tilburg wonen op 16-jarige leeftijd zijn ruim meer geneigd om in Tilburg te gaan wonen na
het afstuderen. Deze variabele verklaart 22.7% van de variantie betreffende wonen in Tilburg
na het afstuderen.
In model twee wordt de variabele wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie
toegevoegd. Het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd significant (p < 0.01). Ook is
het effect van wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie significant (p < 0.01). Uit
het model is op te maken dat mensen die in Tilburg woonden tijdens het laatste jaar van de
studie, bijna meer geneigd zijn na hun studie in Tilburg te gaan wonen. De verklaarde
variantie bedraagt 56.4%.
In model drie wordt ook het werken in Tilburg na het afstuderen opgenomen in de
logistische regressie. Aan de verklaarde variantie is te zien dat ook deze variabele iets toe
voegt aan de verklaring van het wonen in Tilburg na het afstuderen. Deze stijgt namelijk van
56.4% naar 67.1%. Werken in Tilburg na het afstuderen heeft een significant effect op wonen
in Tilburg na het afstuderen (p < 0.01). Zij die werken in Tilburg zijn meer geneigd hier ook te
gaan wonen. De effecten van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en wonen in Tilburg in
het laatste jaar van de studie blijven ook bestaan.
32
Werken in Tilburg na het afstuderen
In Bijlage 9.2 (Tabel 44) zijn de modellen te zien met betrekking tot de logistische regressie
waarbij de afhankelijke variabele werken in Tilburg na het afstuderen is. De modellen in de
tabel zullen wederom opeenvolgend besproken worden.
In model een is het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd te zien op het
werken in Tilburg na het afstuderen. Er bestaat volgens dit model geen effect van wonen in
Tilburg op 16-jarige leeftijd op werken in Tilburg na het afstuderen.
In model twee wordt de variabele wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie
toegevoegd. Het effect van wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie is
significant (p < 0.01). Uit het model is op te maken dat mensen die in Tilburg woonden
tijdens het laatste jaar van de studie, meer geneigd zijn na hun studie in Tilburg te gaan
werken. De verklaarde variantie bedraagt 11.1%.
In model drie wordt ook het wonen in Tilburg na het afstuderen opgenomen in de
logistische regressie. Aan de verklaarde variantie is te zien dat ook deze variabele iets toe
voegt aan de verklaring van het wonen in Tilburg na het afstuderen. Deze stijgt namelijk van
11.1% naar 28.8%. Wonen in Tilburg na het afstuderen heeft een significant effect op werken
in Tilburg na het afstuderen (p < 0.01). Zij die wonen in Tilburg zijn meer geneigd hier ook te
gaan werken. Het effect van wonen in Tilburg in het laatste jaar van de studie houdt geen
stand wanneer deze variabele wordt toegevoegd aan het model.
33
2.4 WO monitor Tilburg University
2.4.1 Aantal afgestudeerden wonend en werkend in Tilburg
Uit de WO monitor van Tilburg University kunnen conclusies worden getrokken op
dezelfde gebieden als de HBO monitor van Avans en Fontys. Dit deel zal daarom dezelfde
opzet hebben als 2.2. Ten eerste kan worden gekeken naar de huidige woon- en werkplaats
van de afgestudeerden van Tilburg University. Met betrekking tot woonplaats kan het
volgende worden vast gesteld: 20.2% van de afgestudeerden woont op het moment van
afname in Tilburg. Verdere populaire woonplaatsen zijn Eindhoven (7.2%), Utrecht (6.6%),
Amsterdam (3.6%) en het buitenland (12.2%). Daarnaast kan ook gekeken worden in welke
gemeenten de afgestudeerden werkzaam zijn. Hieruit kan worden geconcludeerd dat 9.4%
werkzaam is in Tilburg. Verdere populaire werk gemeenten zijn Eindhoven (10.4%),
Amsterdam (8.1%), Den Haag (4.9%) en het buitenland (11.9%). Overzicht van deze
resultaten is terug te zien in Tabel 21 waarin een top 5 van woon- en werkplaatsen wordt
gegeven. Uit deze tabel is op te maken dat Tilburg voor wat betreft woonplaats het meest
populair is. Eindhoven, Amsterdam en het buitenland zijn zowel populair voor woon- als
werkplaats.
Tabel 21. Top 5 woon- en werkplaats van afgestudeerden van Tilburg University
Woonplaats
1.
Tilburg
Aantal
(N=530)
107
Percentage
Werkplaats
Percentage
Eindhoven
Aantal
(N=469)
49
20.2%
2.
Eindhoven
37
7.0%
Tilburg
44
9.4%
3.
Utrecht
26
4.9%
Amsterdam
38
8.1%
4.
Amsterdam
26
4.9%
Den Haag
23
4.9%
5.
Breda
Buitenland
24
67
4.5%
12.2%
Utrecht
Buitenland
22
56
4.7%
11.9%
10.4%
Bron: WO monitor Tilburg University (IVA onderwijs, 2013)
34
2.4.2 Data analyse
Kruistabellen
In het volgende deel zullen de kruistabellen besproken worden die gevormd kunnen worden
aan de hand van data van afgestudeerden van Tilburg University.
Ten eerste zal worden gekeken naar een kruistabel betreffende mensen die wonen in
Tilburg en die werken in Tilburg. In Tabel 22 worden de bevindingen weergegeven.
Tabel 22. Kruistabel wonen en werken in Tilburg
Werken in Tilburg
Wonen in Tilburg
Nee
Ja
Totaal
Nee
423
18
441
Ja
81
26
107
Totaal
504
44
548
Bron: WO monitor Tilburg University (IVA onderwijs, 2013), N = 548
Uit bovenstaande tabel kan worden geconcludeerd dat 423 van de 548 respondenten
zowel niet wonen als niet werken in Tilburg, dit bedraagt 95.9%. Wanneer wordt gekeken
naar de samenhang tussen wonen en werken in Tilburg kan worden vastgesteld dat van de
mensen die wel wonen in Tilburg, 24.29% ook werkt in Tilburg. Van hen die niet wonen in
Tilburg, werkt slechts 4.08% in Tilburg. Daarnaast kan dit ook andersom bekeken worden.
Van de mensen die werken in Tilburg, woont 59.09% in Tilburg. Van hen die niet werken in
Tilburg woont 16.7% in Tilburg. Er is dus te zien dat werken dan wel wonen in Tilburg van
invloed is op het respectievelijk wonen en werken in Tilburg.
Naast de verhouding tussen wonen en werken in Tilburg, kan ook de vergelijking
worden getrokken tussen wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en hier wonen na het
afstuderen. Tabel 23 geeft de resultaten weer.
Tabel 23. Kruistabel wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
432
87
519
Ja
9
20
29
Totaal
441
107
548
Tilburg op 16jarige leeftijd
Bron: WO monitor Tilburg University (IVA onderwijs, 2013), N = 548
35
Wanneer gekeken wordt naar bovenstaande tabel kan worden vastgesteld dat 432 van
de respondenten die niet woonde in Tilburg op 16-jarige leeftijd, hier ook niet woont na het
afstuderen. Dit bedraagt 83.2%. Dit is een aanzienlijk hoog aantal. Zij die wel woonden in
Tilburg op 16-jarige leeftijd, zijn meer geneigd om ook te blijven na het afstuderen met
68.97%. Hierbij moet wel vermeld worden dat dit aantal veel kleiner is dus hier kunnen
minder generaliseerbare uitspraken over worden gedaan.
Een soortgelijke vergelijking kan ook worden gedaan met wonen in Tilburg op 16-jarige
leeftijd en werken in Tilburg na het afstuderen. Dan komt de kruistabel (Tabel 24) er als volgt
uit te zien.
Tabel 24. Kruistabel wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en werken in Tilburg na afstuderen
Werken in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
478
41
519
Ja
26
3
29
Totaal
504
44
548
Tilburg op 16jarige leeftijd
Bron: WO monitor Tilburg University (IVA onderwijs, 2013), N = 548
Uit deze tabel kan worden geconcludeerd dat van hen die niet woonden in Tilburg op
16-jarige leeftijd, met 92.1% niet werken in Tilburg. Dit is te vergelijken met de bevinding
betreffende wonen in Tilburg na afstuderen. Wanneer nu wordt gekeken naar mensen die
wel woonden in Tilburg op 16-jarige leeftijd, is te zien dat slecht 10.3% van hen ook werkt in
Tilburg. Hierbij is dus het omgekeerde te zien wanneer dit wordt vergeleken met wonen in
Tilburg, wat opvallend is.
Tot slot kunnen ook nog twee kruistabellen worden gevormd om te bekijken in hoeverre
wonen in Tilburg in het laatste jaar van de studie van invloed is op het wonen en werken in
Tilburg na het afstuderen. Hierover kunnen Tabel 25 en 26 worden weergegeven.
36
Tabel 25. Kruistabel wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie en wonen in Tilburg na
afstuderen
Wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
270
6
276
Ja
171
101
272
Totaal
441
107
548
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Bron: WO monitor Tilburg University (IVA onderwijs, 2013), N = 548
Tabel 26. Kruistabel wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie en werken in Tilburg
na afstuderen
Werken in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
260
16
276
Ja
244
28
272
Totaal
160
29
548
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Bron: WO monitor Tilburg University (IVA onderwijs, 2013), N = 548
Ten eerste kan uit Tabel 25 worden opgemaakt dat van hen die niet woonden in Tilburg
in het laatste jaar van de studie, slechts 2.2% ging wonen in Tilburg na het afstuderen.
Wanneer wordt gekeken naar hen die wel woonden in Tilburg in het laatste jaar van de
studie kan het volgende geconcludeerd worden. Van hen ging 37.13% wonen in Tilburg. Dus
de woonplaats tijdens het laatste jaar van de studie lijkt weldegelijk van invloed te zijn op de
woonplaats na het afstuderen.
Uit Tabel 26 kan worden opgemaakt dat van hen die niet woonden in Tilburg in het
laatste jaar van de studie slechts 5.8% ging werken in Tilburg. Van hen die woonden in
Tilburg in het laatste jaar van de studie, ging 10.3% werken in Tilburg. Dus ook hieruit kan
geconcludeerd worden dat woonplaats tijdens het laatste jaar van de studie invloed heeft op
de plaats waar men na het afstuderen gaat werken.
37
Logistische regressie
Nu zal in worden gegaan op de bevindingen verkregen uit de logistische regressie analyse
met betrekking tot de data van Tilburg University. Eerst zal de logistische regressie met
betrekking tot wonen in Tilburg na afstuderen worden besproken. Vervolgens zal werken in
Tilburg besproken worden.
Wonen in Tilburg na het afstuderen
In Bijlage 9.3 (Tabel 45) zijn de modellen te zien met betrekking tot de logistische regressie
waarbij de afhankelijke variabele wonen in Tilburg na het afstuderen is. De tabel is
opgedeeld in meerdere modellen welke opeenvolgend besproken zullen worden.
In model een is het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd te zien op het wonen
in Tilburg na het afstuderen. Het effect is significant bevonden (p < 0.01). Mensen die in
Tilburg wonen op 16-jarige leeftijd zijn meer geneigd om in Tilburg te gaan wonen na het
afstuderen. Deze variabele verklaart 6.3% van de variantie betreffende wonen in Tilburg na
het afstuderen.
In model twee wordt de variabele wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie
toegevoegd. Het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd significant (p < 0.01). Ook is
het effect van wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie significant (p < 0.01). Uit
het model is op te maken dat mensen die in Tilburg woonden tijdens het laatste jaar van de
studie, meer geneigd zijn na hun studie in Tilburg te gaan wonen. De verklaarde variantie
bedraagt 36.6%.
In model drie wordt ook het werken in Tilburg na het afstuderen opgenomen in de
logistische regressie. Aan de verklaarde variantie is te zien dat ook deze variabele iets toe
voegt aan de verklaring van het wonen in Tilburg na het afstuderen. Deze stijgt namelijk van
36.6% naar 44.7%. Werken in Tilburg na het afstuderen heeft een significant effect op wonen
in Tilburg na het afstuderen (p < 0.01). Zij die werken in Tilburg zijn meer geneigd hier ook te
gaan wonen. De effecten van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en wonen in Tilburg in
het laatste jaar van de studie blijven ook bestaan.
38
Werken in Tilburg na het afstuderen
In Bijlage 9.3 (Tabel 46) zijn de modellen te zien met betrekking tot de logistische regressie
waarbij de afhankelijke variabele werken in Tilburg na het afstuderen is (Bijlage 3). De
modellen in de tabel zullen wederom opeenvolgend besproken worden.
In model een is het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd te zien op het
werken in Tilburg na het afstuderen. Er bestaat volgens dit model geen effect van wonen in
Tilburg op 16-jarige leeftijd op werken in Tilburg na het afstuderen.
In model twee wordt de variabele wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie
toegevoegd. Er bestaat volgens dit model geen effect van wonen in Tilburg tijdens het laatste
jaar van de studie op werken in Tilburg na het afstuderen.
In model drie wordt ook het wonen in Tilburg na het afstuderen opgenomen in de
logistische regressie. Aan de verklaarde variantie is te zien dat deze variabele iets toe voegt
aan de verklaring van het wonen in Tilburg na het afstuderen. Deze is namelijk 16.9%.
Wonen in Tilburg na het afstuderen heeft een significant effect op werken in Tilburg na het
afstuderen (p < 0.01). Zij die wonen in Tilburg zijn meer geneigd hier ook te gaan werken.
Het effect van wonen in Tilburg in het laatste jaar van de studie en wonen in Tilburg op 16jarige leeftijd houden geen stand wanneer deze variabele worden toegevoegd aan het model.
39
2.5 Tilburgse hoger onderwijsinstellingen geaccumuleerd
2.5.1 Aantal afgestudeerden wonend en werkend in Tilburg
Het is ook mogelijk om een overzicht te creëren voor Tilburg als geheel. Dit deel zal
wederom dezelfde opzet hebben als 2.2. Ten eerste kan worden gekeken naar de huidige
woon- en werkplaats van de afgestudeerden van Tilburg. Met betrekking tot woonplaats kan
het volgende worden vast gesteld: 20.3% van de afgestudeerden woont op het moment van
afname in Tilburg. Verdere populaire woonplaatsen zijn Eindhoven (6.7%), Breda (5.5%),
Utrecht (3.6%) en het buitenland (8.0%). Daarnaast kan ook gekeken worden in welke
gemeenten de afgestudeerden werkzaam zijn. Hieruit kan worden geconcludeerd dat 11.6%
werkzaam is in Tilburg. Verdere populaire werk gemeenten zijn Eindhoven (8.7%),
Amsterdam (5.3%), Breda (5.5%) en het buitenland (7.0%). Overzicht van deze resultaten is
terug te zien in Tabel 27 waarin een top 5 van woon- en werkplaatsen wordt gegeven. Uit
deze tabel is op te maken dat Tilburg voor wat betreft woon- en werkplaats het meest
populair is. Eindhoven, Breda en het buitenland zijn zowel populair voor woon- als
werkplaats.
Tabel 27. Top 5 woon- en werkplaats van afgestudeerden van Tilburg University
Woonplaats
1.
Tilburg
Aantal
(N=841)
171
Percentage
Werkplaats
Percentage
Tilburg
Aantal
(N=805)
93
20.3%
2.
Eindhoven
56
6.7%
Eindhoven
70
8.7%
3.
Breda
46
5.5%
Amsterdam
43
5.3%
4.
Utrecht
30
3.6%
Breda
43
5.3%
5.
Amsterdam
Buitenland
29
67
3.4%
8.0%
Den Bosch
Buitenland
42
56
5.2%
7.0%
11.6%
Bron: HBO monitor Avans hogeschool Tilburg en Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013) en WO monitor
Tilburg University (IVA onderwijs, 2013)
40
2.5.2 Data analyse
Kruistabellen
In het volgende deel zullen de kruistabellen besproken worden die gevormd kunnen worden
aan de hand van data van afgestudeerden van Tilburg University.
Ten eerste zal worden gekeken naar een kruistabel betreffende mensen die wonen in
Tilburg en die werken in Tilburg. In Tabel 28 worden de bevindingen weergegeven.
Tabel 28. Kruistabel wonen en werken in Tilburg
Werken in Tilburg
Nee
Ja
Totaal
Wonen in
Nee
671
37
708
Tilburg
Ja
115
56
171
Totaal
786
93
879
Bron: HBO monitor Avans hogeschool Tilburg en Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013) en WO monitor
Tilburg University (IVA onderwijs, 2013), N = 879
41
Werken in Tilburg na afstuderen
0,6
0,5
Werken in Tilburg
Avans Hogeschool
0,4
0,3
Werken in Tilburg
Tilburg University
0,2
Werken in Tilburg
Fontys
0,1
0
Niet wonen in
Tilburg
Wonen in
Tilburg
Werken in Tilburg
THO samengevoegd
Wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in Tilburg na afstuderen
0,7
0,6
0,5
Wonen in Tilburg
Avans Hogeschool
0,4
Wonen in Tilburg
Tilburg University
0,3
0,2
Wonen in Tilburg
Fontys
0,1
0
Niet werken in
Tilburg
Werken in Tilburg
Wonen in Tilburg
THO samengevoegd
Werken in Tilburg na afstuderen
Figuur 1. Grafische weergave van de verschillen per instelling op het gebied van wonen en werken
in Tilburg
Uit bovenstaande tabel kan worden geconcludeerd dat 671 van de 879 respondenten
zowel niet wonen als niet werken in Tilburg, dit bedraagt 94.8%. Wanneer wordt gekeken
naar de samenhang tussen wonen en werken in Tilburg kan worden vastgesteld dat van de
mensen die wel wonen in Tilburg, 32.8% ook werkt in Tilburg. Van hen die niet wonen in
Tilburg, werkt slechts 5.2% in Tilburg. Daarnaast kan dit ook andersom bekeken worden.
Van de mensen die werken in Tilburg, woont 60.2% in Tilburg. Van hen die niet werken in
Tilburg woont 14.6% in Tilburg. Er is dus te zien dat werken dan wel wonen in Tilburg van
invloed is op het respectievelijk wonen en werken in Tilburg.
42
Naast de verhouding tussen wonen en werken in Tilburg, kan ook de vergelijking
worden getrokken tussen wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en hier wonen na het
afstuderen. Tabel 29 geeft de resultaten weer.
Tabel 29. Kruistabel wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
690
125
815
Ja
18
46
64
Totaal
708
171
879
Tilburg op 16jarige leeftijd
Wonen in Tilburg na afstuderen
Bron: HBO monitor Avans hogeschool Tilburg en Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013) en WO monitor
Tilburg University (IVA onderwijs, 2013), N =879
0,8
0,7
0,6
Wonen in Tilburg
Avans Hogeschool
0,5
0,4
Wonen in Tilburg
Tilburg University
0,3
0,2
Wonen in Tilburg
Fontys
0,1
0
Op 16 niet wonen Op 16 wel wonen
in Tilburg
in Tilburg
Wonen in Tilburg
THO samengevoegd
Op 16 wonen in Tilburg
Figuur 2. Grafische weergave van de verschillen per instellingen op het gebied van wonen in
Tilburg op 16-jarige leeftijd en wonen na afstuderen
Wanneer gekeken wordt naar bovenstaande tabel kan worden vastgesteld dat 690 van de
respondenten die niet woonde in Tilburg op 16-jarige leeftijd, hier ook niet woont na het
afstuderen. Dit bedraagt 84.7%. Dit is een aanzienlijk hoog aantal. Zij die wel woonden in
Tilburg op 16-jarige leeftijd, zijn meer geneigd om ook te blijven na het afstuderen met
71.9%. Hierbij moet wel vermeld worden dat dit aantal veel kleiner is dus hier kunnen
minder generaliseerbare uitspraken over worden gedaan.
43
Een soortgelijke vergelijking kan ook worden gedaan met wonen in Tilburg op 16-jarige
leeftijd en werken in Tilburg na het afstuderen. Dan komt de kruistabel (Tabel 30) er als volgt
uit te zien.
Tabel 30. Kruistabel wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en werken in Tilburg na afstuderen
Werken in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
735
80
815
Ja
51
13
64
Totaal
786
93
879
Tilburg op 16jarige leeftijd
Werken in Tilburg na afstuderen
Bron: HBO monitor Avans hogeschool Tilburg en Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013) en WO monitor
Tilburg University (IVA onderwijs, 2013), N = 879
0,35
0,3
0,25
Werken in Tilburg
Avans Hogeschool
0,2
Werken in Tilburg
Tilburg University
0,15
0,1
Werken in Tilburg
Fontys
0,05
0
Op 16 niet wonen Op 16 wel wonen
in Tilburg
in Tilburg
Werken in Tilburg
THO samengevoegd
Wonen in Tilburg op 16e
Figuur 3. Grafische weergave van de verschillen per instelling op het gebied van wonen en werken
in Tilburg na afstuderen
Uit deze tabel kan worden geconcludeerd dat van hen die niet woonden in Tilburg op
16-jarige leeftijd, met 90.2% niet werken in Tilburg. Dit is te vergelijken met de bevinding
betreffende wonen in Tilburg na afstuderen. Wanneer nu wordt gekeken naar mensen die
wel woonden in Tilburg op 16-jarige leeftijd, is te zien dat slecht 20.3% van hen ook werkt in
Tilburg. Hierbij is dus het omgekeerde te zien wanneer dit wordt vergeleken met wonen in
Tilburg, wat opvallend is.
44
Tot slot kunnen ook nog twee kruistabellen worden gevormd om te bekijken in hoeverre
wonen in Tilburg in het laatste jaar van de studie van invloed is op het wonen en werken in
Tilburg na het afstuderen. Hierover kunnen Tabel 31 en 32 worden weergegeven.
Tabel 31. Kruistabel wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie en wonen in Tilburg na
afstuderen
Wonen in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
491
12
503
Ja
217
159
376
Totaal
708
171
879
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Wonen in Tilburg na afstuderen
Bron: HBO monitor Avans hogeschool Tilburg en Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013) en WO monitor
Tilburg University (IVA onderwijs, 2013), N = 879
0,6
0,5
Wonen in Tilburg
Avans Hogeschool
0,4
0,3
Wonen in Tilburg
Tilburg University
0,2
Wonen in Tilburg
Fontys
0,1
0
Niet wonen in
Tilburg tijdens
studie
Wonen in Tilburg
tijdens studie
Wonen in Tilburg
THO samengevoegd
Wonen in Tilburg tijdens studie
Figuur 4. Grafische weergave van de verschillen per instelling op het gebied van wonen in Tilburg
tijdens studie en wonen na afstuderen
45
Tabel 32. Kruistabel wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie en werken in Tilburg
na afstuderen
Werken in Tilburg na afstuderen
Wonen in
Nee
Ja
Totaal
Nee
469
34
503
Ja
317
59
376
Totaal
786
93
879
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Werken in Tilburg na afsruderen
Bron: HBO monitor Avans hogeschool Tilburg en Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013) en WO monitor
Tilburg University (IVA onderwijs, 2013), N = 879
0,35
0,3
0,25
Werken in Tilburg
Avans Hogeschool
0,2
0,15
Werken in Tilburg
Tilburg University
0,1
Werken in Tilburg
Fontys
0,05
0
Niet wonen in Wonen in Tilburg
Tilburg tijdens
tijdens studie
studie
Werken in Tilburg
THO samengevoegd
Wonen in Tilburg tijdens studie
Figuur 5. Grafische weergave van de verschillen per instelling op het gebied van wonen in Tilburg
tijdens studie en werken na afstuderen
Ten eerste kan uit Tabel 31 worden opgemaakt dat van hen die niet woonden in Tilburg
in het laatste jaar van de studie, slechts 2.4% ging wonen in Tilburg na het afstuderen.
Wanneer wordt gekeken naar hen die wel woonden in Tilburg in het laatste jaar van de
studie kan het volgende geconcludeerd worden. Van hen ging 42.3% wonen in Tilburg. Dus
de woonplaats tijdens het laatste jaar van de studie lijkt weldegelijk van invloed te zijn op de
woonplaats na het afstuderen.
Uit Tabel 32 kan worden opgemaakt dat van hen die niet woonden in Tilburg in het
laatste jaar van de studie slechts 6.8% ging werken in Tilburg. Van hen die woonden in
Tilburg in het laatste jaar van de studie, ging 15.7% werken in Tilburg. Dus ook hieruit kan
geconcludeerd worden dat woonplaats tijdens het laatste jaar van de studie invloed heeft op
de plaats waar men na het afstuderen gaat werken.
46
Logistische regressie
Nu zal in worden gegaan op de bevindingen verkregen uit de logistische regressie analyse
met betrekking tot de data van Tilburg. Eerst zal de logistische regressie met betrekking tot
wonen in Tilburg na afstuderen worden besproken. Vervolgens zal werken in Tilburg
besproken worden.
Wonen in Tilburg na het afstuderen
In Bijlage 9.4 (Tabel 47) zijn de modellen te zien met betrekking tot de logistische regressie
waarbij de afhankelijke variabele wonen in Tilburg na het afstuderen is. De tabel is
opgedeeld in meerdere modellen welke opeenvolgend besproken zullen worden.
In model een is het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd te zien op het wonen
in Tilburg na het afstuderen. Het effect is significant bevonden (p < 0.01). Mensen die in
Tilburg wonen op 16-jarige leeftijd zijn meer geneigd om in Tilburg te gaan wonen na het
afstuderen. Deze variabele verklaart 15.8% van de variantie betreffende wonen in Tilburg na
het afstuderen.
In model twee wordt de variabele wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie
toegevoegd. Het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd significant (p < 0.01). Ook is
het effect van wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie significant (p < 0.01). Uit
het model is op te maken dat mensen die in Tilburg woonden tijdens het laatste jaar van de
studie, meer geneigd zijn na hun studie in Tilburg te gaan wonen. De verklaarde variantie
bedraagt 43.8%.
In model drie wordt ook het werken in Tilburg na het afstuderen opgenomen in de
logistische regressie. Aan de verklaarde variantie is te zien dat ook deze variabele iets toe
voegt aan de verklaring van het wonen in Tilburg na het afstuderen. Deze stijgt namelijk van
43.8% naar 52.7%. Werken in Tilburg na het afstuderen heeft een significant effect op wonen
in Tilburg na het afstuderen (p < 0.01). Zij die werken in Tilburg zijn meer geneigd hier ook te
gaan wonen. De effecten van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en wonen in Tilburg in
het laatste jaar van de studie blijven ook bestaan.
47
Werken in Tilburg na het afstuderen
In Bijlage 9.4 (Tabel 48) zijn de modellen te zien met betrekking tot de logistische regressie
waarbij de afhankelijke variabele werken in Tilburg na het afstuderen is (Bijlage 4). De
modellen in de tabel zullen wederom opeenvolgend besproken worden.
In model een is het effect van wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd te zien op het wonen
in Tilburg na het afstuderen. Het effect is significant bevonden (p < 0.05). Mensen die in
Tilburg wonen op 16-jarige leeftijd zijn meer geneigd om in Tilburg te gaan wonen na het
afstuderen. Deze variabele verklaart 1.3% van de variantie betreffende wonen in Tilburg na
het afstuderen.
In model twee wordt de variabele wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie
toegevoegd. Het effect van wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie is
significant (p < 0.01). Uit het model is op te maken dat mensen die in Tilburg woonden
tijdens het laatste jaar van de studie, 2 keer zoveel geneigd zijn na hun studie in Tilburg te
gaan werken. De verklaarde variantie bedraagt 4.5%.
In model drie wordt ook het wonen in Tilburg na het afstuderen opgenomen in de
logistische regressie. Aan de verklaarde variantie is te zien dat ook deze variabele iets toe
voegt aan de verklaring van het wonen in Tilburg na het afstuderen. Deze stijgt namelijk van
4.5% naar 19.8%. Wonen in Tilburg na het afstuderen heeft een significant effect op werken
in Tilburg na het afstuderen (p < 0.01). Zij die wonen in Tilburg zijn bijna 13 keer meer
geneigd hier ook te gaan werken. Het effect van wonen in Tilburg in het laatste jaar van de
studie houden geen stand wanneer deze variabele wordt toegevoegd aan het model.
48
2.6 Conclusie
Het doel van dit hoofdstuk was om inzicht te verwerven in Tilburg als werkstad enerzijds en
woonstad voor afgestudeerden anderzijds. Met behulp van de HBO en WO monitor is meer
informatie verkregen met betrekking tot deze onderwerpen.
Geconcludeerd kan worden dat Tilburg als woonstad voor afgestudeerden een interessante
stad blijkt te zijn. Zowel voor de Avans, Fontys en Tilburg University blijkt dat een gemiddeld
percentage van 20% in Tilburg woont na de studie afgerond te hebben. Als dit vergeleken
wordt met andere woonplaatsen is hier een verschil te zien van 10%. Dit lijkt een goede
prestatie te zijn.
Op het gebied van werkstad kan geconcludeerd worden dat er een verschil is tussen de
HBO instellingen de WO instelling. Voor de HBO instellingen geldt dat 20% van de
afgestudeerden in Tilburg werkt, waar de WO instelling een percentage van 10% laat zien. Voor
de WO instelling geldt zelfs dat Eindhoven populairder is als werkplek dan Tilburg zelf. Het
feit dat afgestudeerden van HBO wel meer werk vinden in Tilburg kan mogelijkerwijs komen
doordat de HBO instellingen door middel van stages een directere link creëren tussen het
bedrijfsleven en onderwijs; studenten kunnen namelijk blijven hangen bij hun stage bedrijf.
Als gekeken wordt naar de verschillende invloeden, wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd
en wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar studie, op het werken en wonen in Tilburg, zien we
verschillende effect van de verschillende invloeden. Het effect van wonen in Tilburg op 16jarige leeftijd is klein, maar heeft wel degelijk invloed op het woon- en werkgedrag in Tilburg.
Wat opvalt, is dat mensen die op 16-jarige leeftijd al woonden in Tilburg eerder geneigd zijn om
er te blijven wonen dan om in Tilburg te gaan werken. Dit blijkt zowel voor de HBO als de WO
instellingen. Hierbij moet wel vernoemd worden dat het sterke verband tussen wonen in
Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie en hier wonen na het afstuderen deels verklaard
kan worden door het feit dat mensen de eerste jaren na de studie blijven hangen in hun
studentenstad en daarna pas verder gaan kijken voor hun vaste woonplaats.
49
Het effect van wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar studie is ook aanwezig. Het effect op
het wonen in Tilburg is groot voor zowel de HBO als de WO instellingen, al moet hierbij wel
opgemaakt worden dat dit beïnvloed kan zijn door het feit dat men 1,5 jaar na het afstuderen
nog op de studentenkamer kan wonen. Als gekeken wordt naar het effect op het werken in
Tilburg blijkt wederom een verschil tussen de HBO instellingen en de WO instelling. Er is een
effect, al is dit voor de HBO instellingen sterker dan voor de WO instelling. Dit zou kunnen
komen doordat zij meer affiniteit met de stad hebben door bijvoorbeeld stage.
Wat ook geconcludeerd kan worden is dat andere populaire woon- en werksteden vaak
ook in Brabant liggen. Het is dus niet zo dat alle afgestudeerden die vertrekken uit Tilburg naar
de Randstad gaan. Vaak blijven zij wel in Brabant. Wel zie je hier verschil in HBO en WO
instellingen. Waar veel HBO afgestudeerden in Brabant blijven, zie je dat de WO
afgestudeerden meer richting de Randstad gaan.
Over het algemeen kan gesteld worden dat Tilburg een stad is die zowel gezien wordt als
werk- en woonstad en dat het dus wel degelijk uit maakt of je als student in Tilburg hebt
gewoond. De gemeente Tilburg kan hier verder op inspringen.
50
3. Ondernemersstad
3.1 Inleiding
Na het afstuderen vallen er voor afgestudeerden velen keuzes te maken. Waaronder ook het feit
of zij in loondienst gaan werken of voor zichzelf gaan beginnen als zelfstandige. Het is voor dit
onderzoek van belang om ook inzicht te krijgen in de afgestudeerden die voor zichzelf
beginnen na het afstuderen en hun eigen bedrijf oprichten.
Volgens Koster (2014) zijn er in Tilburg en omgeving veel jonge en innovatieve bedrijven
bijgekomen de afgelopen jaren. Hiervoor is onder andere starterslift van belangrijke invloed
geweest. Starterslift biedt ondernemers met een innovatief idee een kans. Starterslift helpt
ondernemingen van maximaal 5 jaar oud om uit te groeien tot een groter en succesvol bedrijf.
Voorwaarde is dat je in West- of Midden Brabant woont of verbonden bent aan Avans
Hogeschool, NHTV of Tilburg University.
Daarnaast wordt vanuit de gemeente ook hulp geboden bij het opzetten van een bedrijf.
Hiervoor bestaat het Ondernemersadvies Tilburg. Vanuit hier worden ondernemers gesteund
bij allerlei zaken betreffende hun ondernemerschap.
Volgens Koster (2014) heeft de komst van de jonge innovatie bedrijven die via starterslift in
Tilburg en omgeving zijn gekomen veel voordelen met zich meegebracht. De komst van deze
nieuwe bedrijven zorgt onder andere voor vele nieuwe arbeidsplaatsen (in 2013: 430 nieuwe
arbeidsplaatsen) en ook de omzet van deze ondernemingen is onderhevig aan een sterke groei.
Hieruit kan opgemaakt worden dat ondernemingen erg positief zijn voor de ontwikkeling
van een regio. Het is om deze reden ook interessant te bekijken in hoeverre de hoger opgeleiden
na hun studie geneigd zijn om een eigen onderneming te beginnen.
51
3.2 Data analyse
3.2.1 Gegevens Tilburgse hoger onderwijsinstellingen
Uit de HBO monitor van Avans Hogeschool Tilburg (ROA, 2013) kan het volgende worden
geconstateerd betreffende ondernemerschap van de afgestudeerden. Van de 109 respondenten
zijn er twee voor zichzelf begonnen na het afstuderen. Dit is 1.8% van de afgestudeerden.
De HBO monitor kan ook meer inzicht bieden met betrekking tot ondernemerschap van
afgestudeerden van Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013). Hieruit valt op te maken dat 17
van de 189 voor zichzelf zijn begonnen na het afronden van de studie. Dit bedraagt maar liefst
11.3% van de afgestudeerden.
Uit de WO monitor van Tilburg University (IVA Onderwijs, 2013) kan worden opgemaakt
dat 2.8% van de afgestudeerden na de studie voor zichzelf gaat beginnen als zelfstandig
ondernemer dan wel freelancer (16 van de 548). Het landelijk gemiddelde ligt op 3%. Deze
gegevens kunnen binnen Tilburg University ook nog worden opgesplitst per faculteit. Hieruit
kan worden opgemaakt dat binnen Tilburg School of Economics and Management (TiSEM) en
Tilburg School of Humanities (TSH) de meeste ondernemers zijn. Bij deze twee faculteiten is dit
namelijk respectievelijk 3.1% en 3.7%. Tilburg Law School (TLS) heeft echter 2.4% ondernemers.
Tilburg School of Social and Behavioral Sciences (TSB) heeft 1.6% zelfstandig ondernemers na
het afstuderen. Er kan geconcludeerd worden dat er redelijk wat verschillen zijn tussen de
faculteiten. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat het bij deze opsplitsing in faculteiten gaat
over erg kleine aantallen waardoor deze percentages met een korreltje zout genomen moeten
worden.
3.2.2 Verschillende tussen Tilburgse hoger onderwijsinstellingen
Uit bovenstaande gegevens kan de vergelijking worden gemaakt tussen de THO met betrekking
tot ondernemerschap van de afgestudeerden. Ten eerste kan worden opgemerkt dat vanuit
Fontys Hogeschool Tilburg de meeste zelfstandige ondernemers komen. Maar liefst 11.3% van
de afgestudeerden begint voor zichzelf wat een aanzienlijk deel van de afgestudeerden is. Voor
Avans Hogeschool Tilburg is dit aantal wat lager, met slechts 1.8%. Tilburg University heeft
2.8% van de afgestudeerden die voor zich zelf begint.
52
3.2.3 Gegevens van Tilburgse hoger onderwijsinstellingen geaccumuleerd
Tot slot kunnen de gegevens van Avans Hogeschool Tilburg, Fontys Hogeschool Tilburg en
Tilburg University bij elkaar worden opgeteld om op deze manier een inzicht te krijgen van het
totaal aantal ondernemers dat afstamt van een van de THO.
In totaal zijn er 35 afgestudeerden voor zichzelf begonnen van alle instellingen bij elkaar. Dit
zijn 35 van de in totaal 846 afgestudeerden. Dit bedraagt dus 4.1% van de afgestudeerden.
3.3 Conclusie
Uit de data uit dit hoofdstuk kan worden opgemaakt dat een beeld verkregen is van het aantal
ondernemers onder de afgestudeerden van de THO. Hierbij moet worden opgemerkt dat de
aantallen waarover gesproken is erg klein zijn en daarom moeilijker is om deze gegevens door
te trekken over de gehele onderzoekspopulatie.
Uit bovenstaande gegevens kan worden geconcludeerd dat de data betreffende
ondernemerschap in Tilburg nog redelijk beperkt is. Het is daarom ook aan te bevelen in de
toekomst meer gericht te kijken naar data over ondernemerschap van hoger opgeleiden. Waar
vooral problemen mee zijn ondervonden is het feit dat er wel degelijk gegevens zijn te vinden
betreffende ondernemers in Tilburg (denk hierbij onder andere aan gegevens van de Kamer van
Koophandel) echter is hierbij het probleem dat opleidingsniveau van betreffende ondernemers
niet beschikbaar is, waardoor dit niet gebruikt kan worden voor dit onderzoek.
In de toekomst zou aandacht besteedt kunnen worden aan het uitbreiden van vragen in de HBO
en WO monitor met vragen over ondernemerschap. Er zou via deze weg gevraagd kunnen
worden naar de sector waarin zij een onderneming hebben opgericht en daarnaast welke stad
zij kiezen om te ondernemen en waarom zij voor een bepaalde stad kiezen om zich te vestigen
met de onderneming.
53
4. Internationale stad
4.1 Inleiding
Nederland is één van de landen die een groot aanbod heeft van Engelstalig onderwijs. Door het
grote aanbod van Engelstalig onderwijs worden internationale studenten hier makkelijker
naartoe getrokken. 49.2% van de internationale studenten die naar Nederland komen, studeren
in de richting van sociale wetenschappen, economie en rechten (De Wit & Ripmeester, 2012).
Tegenwoordig wordt het belang van internationale studenten steeds meer bekeken op de lange
termijn. Dit is het gevolg van de groeiende behoefte aan werknemers die hoog opgeleid zijn.
Volgens De Wit & Ripmeester (2012) leveren internationale studenten veel voordelen op. Deze
studenten vormen namelijk een bron van kennismigratie. Zij hebben ervaring met het land, de
taal en de cultuur die zij al hebben opgedaan tijdens hun jaren van studie. Zij zullen zich
makkelijker kunnen aanpassen aan hun werkomgeving omdat zij al over de kennis beschikken
betreffende regels, obstakels en mogelijkheden. Dit alles zorgt voor een soepelere integratie.
Omdat het zo belangrijk is om internationale studenten te behouden, is het zaak om meer te
gaan richten op verhoging van de stay-rate: het aantal studenten dat na hun studie ook zal
blijven om te werken in, in dit geval, Tilburg.
Om meer inzicht te verkrijgen in de internationale studenten in- en rondom Tilburg is
gebruik gemaakt van de International Student Barometer (ISB) 2013 (I-Graduate, 2013). Deze
vragenlijst richt zich op de mening van internationale studenten betreffende hun ervaringen
rondom het studeren in Tilburg. Zij kunnen Tilburg beoordelen op verschillende gebieden en
aangeven wat zij al dan niet belangrijk vinden.
Onder internationale studenten wordt verstaan in de ISB: Studenten die een volledig
studieprogramma volgen aan een van de onderwijsinstellingen. De mensen die hier voor een
half jaar studeren, de exchange studenten, zijn hier dus niet bij inbegrepen. In totaal waren er
1258 internationale studenten die studeerden aan Tilburg University in 2013. Hiervan hebben
466 studenten deelgenomen aan de ISB. Dit maakt een responsrate van 37%. Deze respons voor
Tilburg ligt hoger dan het gemiddelde van de ISB. Van de studenten die hebben deelgenomen
komt een opvallend groot deel uit China (19%). Daarnast komen ook veel studenten
uit
Duitsland (11%) (I-Graduate, 2013).
54
Er zijn alleen resultaten van ISB met betrekking tot Tilburg University beschikbaar. Voor
Avans Tilburg geldt dat zij geen Engelstalige opleidingen aanbieden. Fontys biedt wel
opleidingen voor internationale studenten. Dit is echter een kleine groep waarvan geen
generaliseerbare informatie beschikbaar is. Dit wordt echter niet gezien als een grote beperking
gezien het grootste deel van de internationale studenten in Tilburg aan de universiteit studeert
en we hiervan dus het grootste deel kunnen betrekken met behulp van de ISB. Om deze reden
zullen de resultaten van de ISB in het vervolg besproken worden als zijnde de resultaten van
Tilburg.
In de ISB wordt een onderscheid gemaakt tussen vier gebieden waar Tilburg op beoordeeld
wordt:
-
Leren
-
Leven
-
Ondersteuning
-
Besluitvorming
Deze indeling zal in het komende hoofdstuk aangehouden worden bij het bespreken van de
resultaten van de ISB.
55
4.2 Leren
Deze sectie behandelt het deel ‘leren’ en is enigszins gelinkt aan het hoofdstuk ‘Studiestad’. Dit
is gerelateerd aan de aspecten van het onderwijs van Tilburg University. Denk hierbij aan
kennis van de docenten, voorzieningen (bibliotheek, computers, cursussen), onderzoek en
kwaliteit van het Engels (Tabel 33). Op deze punten van het onderwijs scoort Tilburg
gemiddeld. Als we de vergelijking maken naar de andere onderwijsinstellingen in Nederland,
komt Tilburg op een 6e plek van de 11 deelnemende onderwijsinstellingen uit. Vergelijken we
deze aspecten met Europa, dan komt Tilburg op een 15e plek uit van de 28 deelnemende
onderwijsinstellingen in Europa. Als we Tilburg vergelijken met de 178 deelnemende
onderwijsinstellingen van de ISB, komt Tilburg op een 88ste plek terecht. Dit houdt in dat
Tilburg op dit gebied inderdaad gemiddeld scoort.
Daarnaast behelst dit onderdeel ook aspecten die gerelateerd zijn aan de inzetbaarheid op
de arbeidsmarkt, carrière advies en werk ervaring (Tabel 34). Er zijn een aantal punten waar
opvallend is dat Tilburg wat lager scoort volgens internationale studenten. De punten die
opvallen en relevant voor dit onderzoek zijn, zijn de volgende: werkgelegenheid
(Employability), carrière advies (Careers advice) en werk ervaring (Work experience). Op deze
gebieden scoort Tilburg lager dan het algemeen gemiddelde van ISB. Dit zijn aspecten waarop
Tilburg slecht scoort en waar dus veel ruimte voor verbetering is. Vergeleken met andere
onderwijsinstelling in Nederland, komt Tilburg op de 10e plek van de 11. Als we dit vertalen
naar Europa dan komt Tilburg op een 25ste plek van de 28. In Europa komt Tilburg op een 168ste
plek van de 178 deelnemers. Tilburg bevindt zich op dit gebied dus echt in de onderste laag. Dit
wordt ook vermeld door een van de respondenten: “There is little advice or guidance on longterm job opportunities and very few opportunities for work experience as part of the study,
which I believe is a shortcoming.” Een andere respondent dacht hetzelfde : “I would like to
receive more information on the job market and job opportunities and career.” Hier liggen
kansen voor Tilburg om hun marktpositie voor de internationale studenten te verbeteren. Als
we al deze aspecten meenemen, scoort Tilburg in Nederland een 6e plaats, in Europa een 16e
plaats en op de ISB ranking een 81e plaats.
56
Tabel 33. Onderwijsaspecten
Leer aspect
ISB (N = 178)
Nederland (N=11)
Europa (N=28)
Technologie
38
3
8
Leerruimtes
18
4
10
Laboratoriums
34
4
12
Online bibliotheek
28
4
11
Virtueel leren
82
4
11
Fysieke bibliotheek
67
4
11
Expertise docenten
42
5
10
Kwaliteit lessen
85
5
9
Kwaliteit docenten
115
5
13
Cursus organisatie
124
5
14
Multicultureel
38
6
19
Onderwerp keuze
149
6
18
Prestatiefeedback
145
6
17
Onderzoek
66
7
13
Taal ondersteuning
83
7
19
Cursus inhoud
86
7
13
Leer ondersteuning
135
7
18
Assessment
154
7
23
Beoordelingscriteria
153
7
19
Klas grootte
88
8
20
Niveau van Engels
114
9
20
Gemiddeld
88
6
15
Bron: International Student Barometer (I-graduate, 2013)
57
Tabel 34. Carrière gerelateerde leer aspecten
Leer aspect
ISB (N = 178)
Nederland (N=11)
Europa (N=28)
Inzetbaarheid
167
9
25
Carrière advies
165
9
24
Werk ervaring
168
11
27
Gemiddeld
168
10
25
Bron: International Student Barometer (I-graduate, 2013)
Tabel 35. Leer aspect Globaal
Leren globaal
ISB (N = 178)
Nederland (N=11)
Europa (N=28)
81
6
16
Bron: International Student Barometer (I-graduate, 2013)
58
4.3 Leven
Deze sectie behandelt het deel ‘leven’ en is gelinkt aan het hoofdstuk ‘Woonstad’. Dit is
gerelateerd aan de aspecten van het studeren aan de universiteit van Tilburg en het leven in de
stad Tilburg. Enkele aspecten hiervan zijn accommodatie, financiën en contacten (Tabel 36). Met
betrekking tot het vinden van woonruimte (Finding accomodation) is te zien dat Tilburg erg
goed scoort, namelijk met 70.2% tevredenheid. Betreffende leefkosten (Living cost) en
woonkosten (Accomodation cost) scoort Tilburg respectievelijk 65.6% en 52.6% tevredenheid.
Volgens de gegevens van het ISB is Tilburg sterk op het gebied van accommodatie (Tabel 36).
Zo scoren zij in Nederland een 2e plek, in Europa een 11e plek en op de ISB ranking een 57ste
plek. Dit is voor Tilburg een goede notering, omdat dit een van de eerste levensvoorzieningen is
voor internationale studenten. Als zij een accommodatie kunnen verkrijgen zal dit de rest
vereenvoudigen. Ondanks dat Tilburg op het gebied van accommodatie goed scoort, zijn hier
ook aanmerkingen op. Talent Square, een van de investeringen van Tilburg op het gebied van
accommodatie wordt hierin veelvuldig genoemd. Een respondent quote: “Talent square is
great, but I felt a little cheated. The website of TiU presented it as the one ultimate option –in
fact, it seemed like the only option-, when it is probably one of the most expensive
accommodations once can find in Tilburg.” Het lijkt erop dat internationale studenten denken
dat Talent Square de enige woonruimte is.
Op het gebied van cultuur kan Tilburg een flinke slag maken (Tabel 36). Tilburg blijkt
gemiddeld genomen geen goede gastheer te zijn voor zijn internationale studenten. Op deze
aspecten scoren zij in Nederland een 10e plek, in Europa een 25ste plek en op de ISB ranking
een 153ste plek. Wederom een notering in de onderste laag. Dit houdt in dat de internationale
studenten niet goed kunnen aarden in Tilburg en dus niet goed worden opgevangen door de
Tilburgse studenten dan wel Tilburg als stad. Een respondent quote: “I do not participate in
organized social activities as they have little of interesting content and all are based around
partying drinking during the night time, which is not a proper way of behaviour. Daily life
quality is very high and noting distracts from studies.” Dit is een indicatie van de onvrede die
er leeft.
59
Als we alle aspecten meenemen in een globaal overzicht, scoort Tilburg in Nederland een
7e plek, in Europa een 21ste plek en op de ISB ranking een 124ste plek.
Tabel 36. Aspecten leven
Leef aspecten
Kosten accommodatie
ISB (N = 178)
116
Nederland (N = 11)
1
Europa (N = 28)
11
Sociale faciliteiten
76
2
10
Kwaliteit
114
2
19
6
2
6
Advies visa
39
3
4
Ecovriendelijkheid
97
3
18
Gemiddeld
57.17
2.17
11.33
Campus omgeving
25
4
13
Transport universiteit
47
4
17
Transport algemeen
36
4
13
Godsdienst
77
4
13
Kosten dagelijks
86
4
9
Andere vrienden
28
5
18
Gebouwen campus
57
6
16
Sociale activiteiten
84
6
18
Goede plek om te zijn
32
6
17
Sportfaciliteiten
38
6
9
Geld verdienen
153
6
15
Financiële
154
7
20
Goede contacten
136
8
23
Veiligheid
43
8
20
Internationale klas
22
8
22
Internet toegang
100
9
21
Vrienden gastland
154
9
21
Cultuur gastland
150
10
27
Vrienden thuis
156
10
27
Gemiddeld cultuur
153.33
9.67
25
accommodatie
Vinden van
accommodatie
accommodatie
ondersteuning
Gemiddeld Globaal
124
7
Bron: International Student Barometer (I-graduate, 2013)
21
60
4.4 Ondersteuning
Deze sectie behandelt het deel ‘ondersteuning. Dit is gerelateerd aan de aspecten van
ondersteuning die de universiteit van Tilburg biedt dan wel de stad Tilburg zelf. Er is geen
duidelijk onderscheid te maken in bepaalde deelaspecten, maar wel zien we dat Tilburg
uitmuntend scoort op het gebied van hun catering (Tabel 37). Ze zijn hierbij 1ste in Nederland,
14e in Europa en 92ste op de ISB ranking. Verder valt in positieve zin op dat Tilburg zijn
mannetje staat in Europa, zij scoren hier gemiddeld op alle aspecten, wat een 15e plek betekent.
Verbeterpunten
zijn
er
op
het
gebied
van
de
studie
dan
wel
de
studie-
en
studentenverenigingen. Dit blijkt uit de lage waardering die zij krijgen, in Nederland een 6 e
plek, in Europa een 19e plek en op de ISB ranking een 118e plek. Op het gebied van
ondersteuning scoort Tilburg op de volgende gebieden lager: advies voor studenten (Student
advisory) met een tevredenheidsscore van 86.8% en carrière service (Careers service) met 70.3%
tevredenheid. Zij staan hierbij respectievelijk op de 5e en 7e plek gezien over heel Nederland.
Globaal gezien doet Tilburg het met een 4e plek in Nederland, 15e plek in Europa en 123ste
plek op de ISB ranking gemiddeld. Wel valt op dat de standaard van Tilburg door de ISB
ranking anders wordt beoordeeld dan de Europese onderwijsinstellingen. Waar Tilburg in
Europa gemiddeld scoort, neigen zij in de ISB ranking in de onderste regionen terecht te komen.
61
Tabel 37. Aspecten ondersteuning
Ondersteuning
aspecten
Catering
ISB (N = 178)
Nederland (N = 11)
Europa (N = 28)
92
1
14
Hogeschool
10
2
2
IT ondersteuning
96
3
12
Website kamer Tilburg
134
3
18
9
4
9
68
4
12
International Office
98
5
18
Careers Service
137
5
13
Studie vereniging
139
5
18
Studenten vereniging
96
6
19
Gemiddeld
117.5
5.5
18.5
Begeleiding
122
7
11
Studie adviseur
107
7
19
20
8
20
19
9
19
Ondersteuning globaal 123
4
Bron: International Student Barometer (I-graduate, 2013)
15
International Office –
Faculteit
Vergoedingen
departement
Behulpzaamheid
ondersteunende
diensten
Niveau van Engels
ondersteunende
diensten
62
4.5 Besluitvorming
Deze sectie behandelt het deel besluitvorming. Waarom komen internationale studenten naar
Tilburg, waarom blijven ze hier of waarom verlaten ze juist de stad? Dit deel is onderverdeeld is
twee sub secties. Van deze gegevens is helaas geen rangschikking beschikbaar; wel is het
mogelijk om een vergelijking te maken tussen de scores van Tilburg, Nederland, Europa en de
ISB ranking. De scores liepen op een schaal van 1 tot en met 4 (1 = Zeer ontevreden, 2 =
Ontevreden, 3 = Tevreden, 4= Zeer tevreden). Deze studie zal hier dan ook gebruik van maken.
4.5.1 Komen / Blijven
De besluitvormingsaspecten om te komen naar Tilburg dan wel te blijven in Tilburg staan
vermeld in Tabel 38. De zeer positieve bevindingen van Tilburg, de reputatie van de
onderwijsinstelling en reputatie van kwalificatie, zijn gelijk aan Nederland en Europa. Hier
springt Tilburg niet uit, ze doen goed mee. Wat vooral opvalt, is dat de gemiddelde scores van
Tilburg op de besluitvormingsaspecten om te blijven dan wel naar Tilburg te komen niet
afwijken van de gemiddelde scores van Nederland, Europa en de ISB ranking. Als we kijken
naar de globale gemiddeldes, zien we dat Tilburg het lichtelijk beter doet dan Nederland en
Europa als geheel, maar lichtelijk minder scoort op de ISB ranking. Tilburg heeft een
gemiddelde score van 2.91, waar Nederland en Europa respectievelijk 2.88 en 2.82 scoren. De
ISB ranking scoort hierop 3.02. Dit is een indicatie dat Tilburg er niet uitspringt, maar dit ook
niet betekent dat Tilburg in een negatief daglicht staat. Ze zijn een middenmoter.
4.5.2 Verlaten
De besluitvormingsaspecten om Tilburg te verlaten staan vermeld in Tabel 39. Deze tabel moet
anders worden geïnterpreteerd omdat er alleen data beschikbaar is van Tilburg en Nederland
en er daarnaast geen ranking is, maar wel een procentuele waardering. Deze procentuele
waardering houdt in dat de onderwijsinstelling een tevredenheidswaardering van bijvoorbeeld,
90%, kreeg. Dat houdt in dat 90% van de respondenten een aspect beoordeeld hebben als
‘ontevreden’ of ‘zeer ontevreden’. Verschillen zijn er zowel in positieve als in negatieve zin.
Wat in positieve zin opvalt, is dat Tilburg procentueel verschilt op het gebied van
vervolgopleiding, master of PhD en de informatie hieromheen. Daarnaast is Tilburg ook relatief
gezien goedkoper, aangezien de kosten voor leven ergens anders in Nederland hoger zijn.
63
In negatieve zin lijkt het erop dat werkgevers in de omgeving Tilburg niet geïnteresseerd
zijn in buitenlandse kandidaten. Dit is een procentueel verschil van 16%. Dit houdt in dat in de
rest van Nederland de werkgevers meer open staan voor buitenlandse kandidaten. Mogelijk
kan dit verschil ook verklaard worden door de taal barrière die internationale studenten in
Tilburg ervaren. Hier is een procentueel verschil van 9% met de rest van Nederland. Als deze
barrière geslecht kan worden, kan het mogelijk ook zo zijn dat de werkgevers meer interesse
tonen in buitenlande kandidaten.
64
Tabel 38. Aspecten besluitvorming blijven / komen
Besluitvorming
ISB
Nederland
aspecten
(N = 178)
(N = 11)
Vrienden in het land
2.36
2.18
Tilburg
Europa
(N = 1)
(N = 28)
2.18
2.18
Afstand tot thuisland
2.21
2.21
2.21
2.23
Toerisme
2.71
2.51
2.46
2.23
Visa proces
2.72
2.37
2.49
2.14
Locatie
3.05
2.90
2.60
2.46
2.82
2.54
2.66
2.56
2.94
2.90
2.70
2.62
3.04
2.77
2.74
2.51
2.79
2.68
2.75
2.66
3.02
2.77
2.76
2.55
2.77
2.71
2.77
2.79
2.84
2.56
2.79
2.71
2.96
2.75
2.83
2.42
2.98
2.66
2.93
2.87
3.28
3.02
3.05
2.88
Potentieel salaris
3.17
3.02
3.06
3.06
Duur van de studie
3.11
2.99
3.06
3.02
Positie op ranking
3.14
2.98
3.07
3.07
Toelatingseisen
3.08
3.04
3.11
3.18
Onderzoekskwaliteit
3.40
3.31
3.23
3.14
Leef kosten
3.20
3.17
3.28
3.19
3.25
3.23
3.29
3.36
3.38
3.32
3.38
3.36
3.48
3.45
3.44
3.41
3.49
3.41
3.44
3.38
3.25
3.32
3.45
3.44
2.91
2.82
Mogelijkheden voor
werk tijdens studie
Sociaal leven
Reputatie van de
docenten
Sociale atmosfeer
Mogelijkheden voor
verder studeren
Aanbeveling
Werkgelegenheid op
lange termijn
Beurs
Mogelijkheden voor
werk
Persoonlijke
veiligheid
Specifieke
studeerrichting
Reputatie van het
land
Reputatie van
onderwijsinstelling
Reputatie van
kwalificatie
Studie kosten
Gemiddeld globaal
3.02
2.88
Bron: International Student Barometer (I-graduate, 2013)
65
Tabel 39. Aspecten besluitvorming verlaten
Besluitvorming aspecten
Werkgevers
zijn
Tilburg
Nederland
49%
33%
41%
32%
37%
36%
31%
28%
29%
26%
Beperkingen werkvergunning
26%
21%
Gebrek aan werk voor partner
25%
21%
Familie in thuisland
24%
27%
Kosten voor leven
19%
26%
Visa beperkingen
16%
15%
Potentiele inkomsten
16%
13%
15%
20%
7%
11%
4%
9%
niet
geïnteresseerd in buitenlandse
kandidaten
Taal barrière
Geen passende baan aansluitend
op studie
Niet welkom als buitenlander
Gebrek aan informatie over de
arbeidsmarkt
Gebrek aan passende master of
PhD studie
Anders
Gebrek aan informatie rondom
master of PhD studie
Bron: International Student Barometer (I-graduate, 2013)
66
4.6 Conclusie
Zoals uit de resultaten valt op te maken en ook door de ISB geconcludeerd wordt, liggen er
voor Tilburg vooral kansen op het gebied van de arbeidsmarkt. Hier scoort Tilburg redelijk laag
en dit zou dus ook een punt kunnen zijn waaraan gewerkt kan worden waardoor meer
internationale studenten geneigd zullen zijn te blijven in de stad. Belangrijk hierbij is om te
focussen op de connectie tussen studie en arbeidsmarkt. Denk hierbij aan het betrekken van
internationale studenten bij carrière beurzen. Internationale studenten zien deze taak ook als
een verantwoordelijkheid van de universiteit. De hogere onderwijsinstellingen kunnen op dit
gebied ook een belangrijke rol spelen. Zij kunnen internationale studenten meer op de hoogte
brengen van dergelijke carrière beurzen, mogelijke stages en werkervaring. Een mooi voorbeeld
dat ergens anders in het land al wordt uitgevoerd is ‘Careersmade Rotterdam’. Dit is een
evenement dat wordt georganiseerd door de gemeente Rotterdam voor internationale
studenten, waar zij in contact komen met mogelijke werkgevers. Daarnaast worden hier
workshops gehouden waardoor studenten meer leren over solliciteren en dergelijke.
Wat ook uit de ISB opgemaakt kan worden, en wat ook vermeld wordt is het feit dat
eerdere investeringen en beleid van de gemeente effect blijken te hebben. Hierbij gaat het over
woonruimte. Met betrekking tot woonruimte is Tilburg erg verbeterd op alle aspecten volgens
de internationale studenten. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat tegenover de
internationale studenten benadrukt moet worden dat Talent Square niet de enige optie tot
woonruimte is.
Wat opgemerkt wordt vanuit de ISB en een ander punt van aandacht zou zijn is dat er meer
focus gelegd moet worden op de sociale interactie tussen internationale studenten en
Nederlandse studenten. Hier is tot op heden nog een gebrek aan. Dit wordt ook besproken door
De Wit & Ripmeester (2012). Het bij elkaar brengen van internationale en lokale studenten kan
de sociale interactie bevorderen tussen de twee groepen wat verdere integratie kan bevorderen,
dit wordt ook wel international classroom genoemd. Om sociale interactie te bevorderen
kunnen buddies worden ingezet. Studie- en studentenverenigingen kunnen hierin een
belangrijke rol spelen. Denk hierbij ook aan het organiseren van activiteiten voor internationale
studenten die verder gaan dan alleen maar feesten.
67
Zoals door de Sociaal Economische Raad (2013) wordt vernoemd, zijn er drie facetten die
de gemeente Tilburg in kan zetten voor het aantrekken van internationale studenten en hen ook
te behouden. Ten eerste kunnen bedrijven en organisaties in de regio een rol spelen. Zij kunnen
het werken in Nederland promoten en hebben invloed op de vacatures die geplaatst worden.
Daarnaast is het ook zaak dat zij een grote rol blijven spelen in het aanbieden van stageplaatsen
en traineeships met het oog op een langer durende werkrelatie. Ook wordt vernoemd door de
Sociaal Economische Raad (2013) dat financiële prikkels een rol spelen. Ten tweede kunnen
onderwijsinstellingen van belang zijn. Wanneer zij zich internationaal profileren trekt dit meer
studenten, vooral wanneer zij zich scherp profileren met het onderwijsaanbod. Ook het eerder
genoemde international classroom is hierin van belang om integratie te stimuleren. Daarnaast
zijn er ook verschillende praktische zaken waarin ondersteuning kan worden geboden vanuit
onderwijsinstellingen. Denk hierbij aan taalcursussen, maar ook aan ondersteuning bij
overgang naar de arbeidsmarkt en hulp bij solliciteren zoals eerder genoemd. Ten derde speelt
ook de overheid een rol. Zij kunnen bepaalde regelgeving aanpassen waardoor het voor
internationale studenten makkelijker wordt te blijven en te werken in Tilburg/Nederland. Zij
kunnen informatie verstrekken en de administratieve processen vereenvoudigen waardoor de
drempel verlaagd wordt.
68
5. Migratiepatroon
Nu er een beeld is geschetst van Tilburg en de functies die de stad kan uitoefenen voor
studenten en afgestudeerden is het interessant om te kijken naar het verloop van de
afgestudeerden. Hierbij richt dit onderzoek zich op verschillende factoren waaronder de duur
voor het vinden van een baan, duur van werkloosheid, de branche waarin werkzaam, de
provincie waarin werkzaam en of men een vervolgopleiding heeft gevolgd. Dit is weergegeven
in Tabel 40.
Wat duidelijk wordt uit de tabel is in lijn met eerdere bevindingen dat de woon- en
werkplaats van afgestudeerden bevindt zich in Noord-Brabant. Verder wordt duidelijk dat
82.6% van de afgestudeerden binnen zes maanden een baan heeft gevonden. Hierdoor is de
werkloosheid onder de afgestudeerden ook laag te noemen. De branches waarin zij werkzaam
zijn kunnen getypeerd worden als industrie, handel en transport en financiële dienstverlening.
Als laatst kan gezien worden dat afgestudeerden van het HBO vaker een vervolgopleiding
volgen dan afgestudeerden van het WO. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de studenten
van het HBO hun vervolgopleiding volgen aan het WO.
69
Tabel 40. Migratiepatronen van de afgestudeerden van de Tilburgse Hoger Onderwijsinstellingen
Tilburg University
Avans Hogeschool
Fontys Hogeschool
(N=548)
(N=142)
(N=189)
Provincie huidige
Noord-Brabant:
woonplaats
51.3%
Buitenland:
12.6%
Zuid-Holland:
8.7%
Duur afstuderen en
eerste baan (voor
degenen die een baan
hebben gevonden)
-
25.9% binnen 1
maand
Na 3 maanden:
62.5%
Na 6 maanden:
79.6%
-
Werkloosheid
(doorstudeerders
buiten beschouwing
gelaten)
-
Werk: 88.3%
Geen werk:
11.7%
Branche waarin
werkzaam
-
Industrie.
handel en
transport: 18.4%
Financiële
dienstverlening
16.9%
Overheid 8.5%
Anders 15.1%
-
Provincie waar
werkzaam
-
Minimaal vereiste
opleidingsniveau
-
Vervolgopleiding
volgen
-
70.9% binnen 1
maand
Na 3 maanden:
81.6%
Na 6 maanden:
87.2%
-
-
Werk: 70.4%
Geen werk:
29.1%*
-
Werk: 88.8%
Geen werk:
11.2%
-
Ja: 51.8%
Nee: 48.2%
-
Ja: 31.4%
Nee: 68.6%
-
-
69.2% binnen 1
maand
Na 3 maanden:
83.8%
Na 6 maanden:
88.1%
Noord-Brabant:
43.5%
Noord- en ZuidHolland: 11.3%
Buitenland:
11.9%
WO-master:
46.9%
HBO: 27.9%
Lager dan HBO
17%
Ja: 5.5%
Nee: 94.5%
Bron: HBO monitor Avans hogeschool Tilburg en Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013) en WO monitor Tilburg
University (IVA onderwijs, 2013)
70
6. Algemene conclusie
Het doel van dit onderzoek was om inzicht te krijgen met betrekking tot het migratiepatroon
van afgestudeerden van de THO (THO). Inzicht is verkregen op vier verschillende gebieden:
Tilburg als studiestad en woonstad voor studenten, Tilburg als werkstad en woonstad voor
afgestudeerden, Tilburg als ondernemersstad voor afgestudeerden en Tilburg als internationale
stad – gericht op internationale studenten en afgestudeerden.
Ten eerste kan geconcludeerd worden dat Tilburg als studiestad op veel gebieden gelijk is
aan het landelijk gemiddelde. Dit geldt voor alle THO. Waar de THO hoger op scoren
vergeleken met het landelijk gemiddelde zijn de beoordelingen van internationale studenten.
Ook Tilburg als woonstad voor studenten wordt positief beoordeeld. Tilburg scoort aanzienlijk
hoger op dit gebied vergeleken met het landelijke gemiddelde. Hierin zijn investeringen van
Tilburg terug te zien in de positieve beoordelingen. Ook wordt er de komende jaren groei
verwacht betreffende het aantal studenten in Tilburg.
Daarnaast kan over Tilburg als werkstad en woonstad voor afgestudeerden het volgende
worden geconstateerd. Tilburg als woonstad is redelijk populair bij de afgestudeerden van de
THO. Tilburg als werkstad lijkt iets minder populair te zijn. Hier is vooral een groot verschil
tussen HBO en WO afgestudeerden. Vooral WO studenten gaan ergens anders dan Tilburg
werken. Eindhoven wint het hier zelfs van Tilburg betreffende populariteit van werkplek wat
opvallend is. Tilburg als werkplaats is voor HBO studenten wel even populair als woonplaats.
Het wonen in Tilburg op 16-jarige leeftijd en tijdens het laatste jaar van de studie heeft een
positieve invloed op het wonen en werken in Tilburg na het afstuderen. Vooral het feit dat
wonen in Tilburg tijdens het laatste jaar van de studie van positief effect is op werken en wonen
in Tilburg kan door de gemeente aangepakt worden om de cijfers met betrekking tot wonen en
werken in Tilburg te verbeteren.
Over Tilburg als ondernemersstad voor afgestudeerden kan worden geconcludeerd dat er
opvallende verschillen te zien zijn tussen instellingen. Vooral afgestudeerden van Fontys zijn
meer geneigd om te beginnen met ondernemen na het afstuderen. Daarnaast is het opvallend
dat weinig van de afgestudeerden Tilburg kiezen als plaats van waaruit het ondernemerschap
71
verricht wordt. Wel moet hierbij opgemaakt worden dat de informatie beperkt was en het
hierdoor niet mogelijk was om hier uitgebreid op in te gaan.
Tot slot kan over Tilburg als internationale stad het volgende worden geconcludeerd.
Vooral op de arbeidsmarkt liggen kansen voor Tilburg, omdat Tilburg hier momenteel nog laag
op scoort betreffende de internationale studenten. Hierbij zal vooral gefocust moeten worden
op de overgang tussen studie en arbeidsmarkt. Internationale studenten zien wel veel
verbetering met betrekking tot woonruimte. Als laatste zou vanuit onderwijsinstellingen meer
aandacht kunnen worden besteed aan de interactie tussen internationale studenten en lokale
studenten. Dit kan integratie bevorderen en voor internationale studenten andere dingen
toegankelijker maken.
Uit dit onderzoek kan geconcludeerd worden dat er al veel cijfers bekend zijn met betrekking
tot de afgestudeerden van de THO. Met behulp van deze gegevens kan een goed beeld worden
geschetst van de huidige situatie. Echter ontbreekt er op bepaalde gebieden ook nog data, waar
verder op in wordt gegaan in hoofdstuk 6 ‘Aanbevelingen’.
72
7. Aanbevelingen
Er kunnen verschillende aanbevelingen worden gedaan met betrekking tot het onderzoek dat
uitgevoerd zal worden in de toekomst op dit gebied. Deze vier aanbevelingen worden nu
gepresenteerd:
1. In dit onderzoek lag de focus op het bepalen van het behoud van studenten binnen
Tilburg, maar is de vergelijking van Tilburg met andere steden wat meer op de
achtergrond verdwenen omdat dit in Brain Drain or Brain Gain (Venhorst et al., 2011) al
onderzocht is. Het is belangrijk hier ook aandacht voor te behouden wanneer het
onderzoek herhaald wordt. Er moet niet alleen worden gekeken naar de groei van
Tilburg zelf, maar ook naar de groei van Tilburg vergeleken met andere studentensteden
in Nederland.
2. Het is belangrijk om bij de HBO- en WO monitor aandacht te besteden aan de vragen
die door instellingen zelf toegevoegd kunnen worden aan deze monitoren:
o
Wanneer afgestudeerden aangeven na het afstuderen verder te zijn gegaan met studeren
is het interessant te weten waar zij deze vervolgstudie dan aan het doen zijn.
o
Met betrekking tot het onderdeel ondernemerschap kan vooral meer kennis verkregen
worden op het gebied van de keuze voor ondernemerschap, waar deze onderneming
zich bevindt en welke factoren deze keuzes beïnvloeden. De volgende onderwerpen
zouden kunnen worden toegevoegd aan de HBO en WO monitoren betreffende
ondernemerschap:
o

In welke sector is men een onderneming begonnen

Steun vanuit onderwijsinstelling met betrekking tot ondernemen

In welke stad onderneming gestart

Reden voor keuze bepaalde stad
Daarnaast is de HBO-kunstmonitor die voor Fontys wordt gebruikt onbruikbaar
doordat hier niet de dingen in gevraagd zijn die bruikbaar zijn voor dit onderzoek.
Daardoor hebben we deze gegevens niet mee kunnen nemen in het onderzoek. Het is
aan te bevelen de volgende vragen toe te voegen aan de HBO-kunstenmonitor:
73
o

Waar woont u nu?

Waar woonde u toen u 16 jaar oud was?

Waar woonde u tijdens het laatste jaar van de opleiding?

In welke plaats werkt u?
In dit onderzoek hebben we voor de variabelen van de HBO monitor van Avans en
Fontys op voorhand moeten aangeven welke variabelen we nodig dachten te hebben
voor het onderzoek. Door het feit dat we in het verloop van het onderzoek nog achter
andere variabelen kwamen die ook bruikbaar hadden kunnen zijn, kan belangrijke
informatie worden gemist. Om deze reden is het aan te raden voor het
vervolgonderzoek te trachten de gehele dataset van zowel Fontys als Avans te
verkrijgen zoals dit ook heeft plaatsgevonden bij Tilburg University.
3. Ook kan aandacht worden besteed aan de manier waarop internationale studenten meer
worden gebonden aan de lokale arbeidsmarkt. In Rotterdam zit vind het evenement
‘Careersmade Rotterdam’ plaats waarbij aandacht wordt besteed aan het koppelen van
internationale studenten aan bedrijven. Een soortgelijk project zou ook door de
gemeente Tilburg opgezet kunnen worden.
4. Een ander punt van aandacht is het feit dat het gebruik van de HBO- en WO monitor
veel kennis op kan leveren, maar dat hierbij wel rekening moet worden gehouden met
het feit dat dit anderhalf jaar na afstuderen wordt afgenomen. Het zou beter zijn
wanneer deze gegevens vergeleken kunnen worden met wanneer mensen vijf jaar zijn
afgestudeerd omdat het meestal een tijdje duurt voordat afgestudeerden zich echt
ergens anders gaan settelen en op een andere plek gaan werken.
74
8. Referenties
van Dijk, J., & Venhorst, V. (2013). Kunnen gemeenten afgestudeerden voor de eigen arbeids- en
woningmarkt behouden? Verkregen van: http://www.platform31.nl/publicaties/soortzoekt-soort
Elsevier & Bureau Louter (2014). Toplocaties. Verkregen van: Elsevier.
Gemeente Tilburg (2014). Programmabegroting 2014. Verkregen van:
http://www.tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/bestuur/programmabegroting-201415-okt-bladwijzers.pdf
I-Graduate (2013). International Student Barometer [Dataset].
IVA Onderwijs (2013). WO monitor [Dataset en codeboek]. Verkregen van: IVA
onderwijs/Tilburg University.
Kences (2013). Landelijke monitor studentenhuisvesting. Verkregen van:
http://www.wonenalsstudent.nl/assets/files/Lokale%20rapportages%202013/Apollo20
13_beperkt_Tilburg.pdf
KoenBecking (2014, 10 april). Remedie in de war on talent? pic.twitter.com/PWOxMiv51T
[Twitter post]. Geraadpleegd op
https://twitter.com/KoenBecking/status/454223996985561088
Koster, M. (2014, 16 april). Starterslift ziet sterke groei van jonge creatieve bedrijven.
Brabants Dagblad. Verkregen van: https://www.starterslift.nl/nieuws/starterslift- zietsterke-groei-van-jonge-creatieve-bedrijven
Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) (2013). HBO monitor [Dataset].
Verkregen van: Fontys Hogeschool Tilburg en Avans Hogeschool Tilburg.
Sociaal Economische Raad (SER) (2013). Make it in the Netherlands. Verkregen van:
http://www.ser.nl/~/media/db_adviezen/2010_2019/2013/make-it-in-thenetherlands.ashx
Studiekeuze123 (2013). Nationale Studenten Enquête 2013 [Dataset]. Verkregen van:
http://nse2013.kiwi.qdelft.nl/
Venhorst, V., & Cörvers, F. (2010). Entry into the working life: Spatial mobility and job match
quality of higher educated graduates. Working Paper 44/10. MIRCO-DYN.
75
Venhorst, V., Edzes, A., Broersma, L., & Van Dijk, J. (2011). Brain drain of brain gain? Hoger
opgeleiden in grote steden in Nederland. Verkregen van: Rijksuniversiteit Groningen:
http://irs.ub.rug.nl/ppn/33400599X
Venhorst, V., Koster, S-J., Delfmann, H.S., Van Dijk, J., & Pellenbarg, P. (2011). Steden en
kennisinstellingen. Verkregen van Nicis Institute website:
http://nicis.platform31.nl/dsresource?objectid=230675
Venhorst, V., Van Dijk, J., & Van Wissen, L. (2010). Do the best graduates leave the
peripheral ares in the Netherlands? Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie
101(5), 1-25.
Venhorst, V., Van Dijk, J., & Van Wissen, L. (2011). An analysis of trends in spatial
mobility of Dutch Graduates. Spatial Economic Analysis, 6(1), 57-82.
De Wit, H., & Ripmeester, N. (2012). Het behouden van buitenlandse studenten voor de
Nederlandse arbeidsmarkt, een vergelijkende analysen van beleidsplannen in
initiatieven in vier Europese landen: Duitsland, Denemarken, Zweden en Finland.
Verkregen van: Rijksoverheid website: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-enpublicaties/rapporten/2012/12/05/het-behouden-van-buitenlandse-studenten-voor-denederlandse-arbeidsmarkt.html
76
9. Bijlagen
9.1 Logistische regressie Avans
Tabel 41. Logistische regressie, invloed van woon- en werk variabelen op wonen in Tilburg na
afstuderen (Avans)
Model 1
Wonen in
Model 2
Model 3
B
S.E.
Exp (B)
B
S.E.
Exp (B)
B
S.E.
Exp (B)
3.37**
0.66
26.35
1.92*
0.78
6.82
2.13*
0.85
8.38
3.24**
0.71
25.57
2.95**
0.74
19.03
2.11**
0.77
8.21
-4.01**
0.66
0.02
Tilburg op 16jarige leeftijd
Wonen in
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Werken in
Tilburg na
afstuderen
Constante
-2.26**
Nagelkerke R
31.4%
N
142
0.30
0.10
-3.63**
55.4%
0.59
0.03
61.7%
*p < 0.05; **p < 0.01
Bron: HBO monitor Avans Hogeschool Tilburg(ROA, 2013)
77
Tabel 42. Logistische regressie, invloed van woon-variabelen op werken in Tilburg na afstuderen
(Avans)
Model 1
B
Model 2
S.E.
Exp
B
Model 3
S.E.
(B)
Wonen in
1.32*
0.61
3.73
Exp
B
S.E.
(B)
Exp
(B)
0.26
0.70
1.29
-0.46
0.78
0.63
1.72**
0.57
5.60
0.75
0.72
2.13
2.09**
0.77
8.09
-2.612**
0.38
0.07
Tilburg op 16jarige leeftijd
Wonen in
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Wonen in
Tilburg na
afstuderen
Constante
-2.01**
Nagelkerke R
5.1%
N
142
0.28
0.13
-2.51**
15.7%
0.37
0.08
24.7%
*p < 0.05; **p < 0.01
Bron: HBO monitor Avans Hogeschool Tilburg(ROA, 2013)
78
9.2 Logistische regressie Fontys
Tabel 43. Logistische regressie, invloed van woon- en werk variabelen op wonen in Tilburg na
afstuderen (Fontys)
Model 1
B
S.E.
Model 2
Exp
Model 3
B
S.E.
Exp (B)
B
S.E.
Exp (B)
1.96**
0.69
7.12
2.36**
0.76
10.55
3.63**
0.64
37.86
3.71**
0.73
40.92
2.95**
0.73
19.12
-4.59**
0.72
0.01
(B)
Wonen in
2.80**
0.56
16.5
Tilburg op 16jarige leeftijd
Wonen in
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Werken in
Tilburg na
afstuderen
Constante
-1.71**
Nagelkerke R
22.7%
N
189
0.21
0.18
-3.80**
56.4%
0.60
0.02
67.1%
*p < 0.05; **p < 0.01
Bron: HBO monitor Fontys Hogeschool Tilburg(ROA, 2013)
79
Tabel 44. Logistische regressie, invloed van woon-variabelen op werken in Tilburg na afstuderen
(Fontys).
Model 1
B
Model 2
S.E.
Exp
B
Model 3
S.E.
(B)
Wonen in
0.70
0.56
2.01
Exp
B
S.E.
Exp (B)
(B)
0.00
0.60
1.00
-0.89
0.66
0.41
1.46**
0.45
4.30
-0.17
0.71
0.84
2.90**
0.71
18.17
-2.57**
0.35
0.08
Tilburg op 16jarige leeftijd
Wonen in
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Wonen in
Tilburg na
afstuderen
Constante
-1.80**
Nagelkerke R
1.3%
N
189
0.22
0.17
-2.41**
11.1%
0.33
0.09
28.8%
*p < 0.05; **p < 0.01
Bron: HBO monitor Fontys Hogeschool Tilburg(ROA, 2013)
80
9.3 Logistische regressie Tilburg University
Tabel 45. Logistische regressie, invloed van woon- en werk variabelen op wonen in Tilburg na
afstuderen (Tilburg University)
Wonen in
Tilburg op 16jarige leeftijd
Model 1
B
S.E.
2.40**
0.42
Exp (B)
11.03
Wonen in
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Model 2
B
S.E.
1.84**
0.46
3.15**
0.43
Exp (B)
6.26
Model 3
B
S.E.
1.94**
0.46
Exp (B)
6.95
23.38
3.39**
0.47
29.61
2.53**
0.46
12.56
-4.36**
44.7%
0.47
0.01
Werken in
Tilburg na
afstuderen
Constante
-1.60**
Nagelkerke R
6.3%
N
548
*p < 0.05; **p < 0.01
0.12
0.20
-3.86**
36.6%
0.41
0.02
Bron: WO monitor Tilburg University (IVA onderwijs, 2013)
81
Tabel 46. Logistische regressie, invloed van woon-variabelen op werken in Tilburg na afstuderen
(Tilburg University)
Model 1
B
S.E.
Wonen in
Tilburg op 16jarige leeftijd
0.30
0.63
Exp
(B)
1.35
Wonen in
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Model 2
B
S.E.
0.06
0.64
Exp
(B)
1.07
0.62
0.33
1.86
Wonen in
Tilburg na
afstuderen
Constante
-2.46**
Nagelkerke R
0.1%
N
189
*p < 0.05; **p < 0.01
0.16
0.09
-2.79**
1.6%
0.26
0.06
Model 3
B
S.E.
Exp (B)
-0.73
0.66
0.48
-0.68
0.47
0.51
2.54**
0.46
12.72
-2.93**
16.9%
0.27
0.05
Bron: WO monitor Tilburg University (IVA onderwijs, 2013)
82
9.4 Logistische regressie Tilburgse hoger onderwijsinstellingen
geaccumuleerd
Tabel 47. Logistische regressie, invloed van woon- en werk variabelen op wonen in Tilburg na
afstuderen (Totaal)
Wonen in
Tilburg op 16jarige leeftijd
Model 1
B
S.E.
2.65**
0.30
Exp (B)
14.11
Wonen in
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Model 2
B
S.E.
1.99**
0.34
3,21**
0.31
Exp (B)
7.28
Model 3
B
S.E.
2.07**
0.35
Exp (B)
7.95
24.68
3.36**
0.34
28.87
2.55**
0.34
12.77
-4.33**
52.7%
0.33
0.01
Werken in
Tilburg na
afstuderen
Constante
-1.71**
Nagelkerke R
15.8%
N
879
*p < 0.05; **p < 0.01
0.10
0.18
-3.80**
43.8%
0.30
0.02
Bron: HBO monitor Avans hogeschool Tilburg en Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013) en WO monitor Tilburg
University (IVA onderwijs, 2013)
83
Tabel 48. Logistische regressie, invloed van woon-variabelen op werken in Tilburg na afstuderen
(Totaal)
Wonen in
Tilburg op 16jarige leeftijd
Model 1
B
S.E.
Exp (B)
Model 2
B
S.E.
0.85*
2.34
0.48
0.35
Exp
(B)
1.62
0.87**
0.24
2.39
0.33
Wonen in
Tilburg tijdens
het laatste jaar
studie
Wonen in
Tilburg na
afstuderen
Constante
-2.22**
Nagelkerke R
1.3%
N
879
*p < 0.05; **p < 0.01
0.220
0.166
-2.63**
4.5%
0.18
0.07
Model 3
B
S.E.
Exp (B)
-0.34
0.37
0.71
-0.44
0.34
0.64
2.55**
0.34
12.81
-2.77**
19.8%
0.19
0.06
Bron: HBO monitor Avans hogeschool Tilburg en Fontys Hogeschool Tilburg (ROA, 2013) en WO monitor Tilburg
University (IVA onderwijs, 2013)
84

2014-2015 SporcktInfo_02 (10 september) Bijlage C

De sponsors van de Waterkant!

Aanleg hondenlosloopplaats

klik hier voor de folder - Fysiotherapie Tilburg Reeshof

Winnaars voor twee kaarten Dreamgirls Theater Tilburg

FA EXPERTMEETING 18 sep 2014

SALE €14,50 - Tilburgse Koerier

18 oktober 2014 pagina 3

Van Beheer naar regie, audit als ondersteuning - saMBO-ICT

Wijzigingen ingaande 2 februari (PDF, 98 kB)