Onderzoek leereffecten Democratiefabriek Deze zomer werd

Onderzoek leereffecten Democratiefabriek
Deze zomer werd wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd naar de leereffecten
van de Democratiefabriek, de mobiele, interactieve tentoonstelling over vrede,
democratie en burgerschap voor jongeren van 10 tot 18 jaar.
Het onderzoek vond plaats op het Lek en Linge College in Culemborg onder 354
vmbo-scholieren. De helft van de jongeren vulde de vragenlijst vooraf in (nulmeting),
de andere helft achteraf. Op die manier kun je leerresultaten zichtbaar maken.
Opvallend resultaat is dat dat jongeren door het werken in de tentoonstelling
genuanceerder gaan denken. Jongeren die heel positief zijn over democratie,
schuiven iets naar het midden toe. Ze ontdekken dat de democratie ook nadelen
heeft. Jongeren die negatief tegenover democratie staan, worden door de
tentoonstelling positiever.
Ik zeg niet alles wat ik denk
Op de stelling ‘Ik zeg niet alles wat ik denk, want ik houd rekening met mensen’, reageert
20% van de jongeren met Oneens of Helemaal Oneens in de voormeting. 59% is het Eens of
Helemaal eens met de stelling. Na het bezoek aan de tentoonstelling, in de nameting,
verandert dit in 9% respectievelijk 60%. We zien dat het aantal positieve jongeren gelijk
gebleven is, maar dat de jongeren die negatief op de stelling reageerden, zijn gaan twijfelen.
In de voormeting was het percentage dat de middenpositie koos 21% en in de nameting nam
dit toe naar 31%.
Democratie is de beste staatsvorm
Op de stelling ‘Democratie is de beste manier om een land te besturen’, zien we geen
nuancering, maar een grote verschuiving in positieve zin. Voor het bezoek aan de
tentoonstelling zegt 24% Oneens of Helemaal Oneens op de stelling. 39% zegt Eens of
Helemaal mee eens. Na het bezoek aan de tentoonstelling veranderen deze percentages in:
10% in 60%. De democratie heeft weliswaar nadelen, maar veel jongeren ontdekken door
het werken in de tentoonstelling, dat democratie een maatschappij is waar verschillen tussen
mensen en groepen mogen zijn en dat conflicten op een geweldloze manier worden
opgelost.
Ik ga stemmen zodra het kan
Eenzelfde verschuiving zien we in de bereidheid om te gaan stemmen. Op de stelling ‘Ik ga
stemmen zodra het kan’, is 56% voor het bezoek aan de tentoonstelling positief, 12%
negatief en 30% weet het niet. Na het bezoek aan de tentoonstelling gaat 70% stemmen
zodra het kan en 9% is dat niet van plan. Het percentage twijfelaar daalt naar 21%.
Plafondeffect voor kennis
Het meest interessant zijn de uitkomsten over de democratische gezindheid van de
jongeren, waarvan we hier enkele voorbeelden gegeven hebben. Door het werken in de
tentoonstelling neemt de kennis van democratie maar in beperkte mate toe. We noemen dat
het plafondeffect. Jongeren weten al veel van democratie voordat ze aan de tentoonstelling
beginnen. Op de stelling ‘Alle mensen moeten in gelijke gevallen gelijk behandeld worden’,
geeft 80% van de jongeren al voor het bezoek het goede antwoord. Daarnaast weten veel
jongeren het verschil tussen democratie en dictatuur te benoemen. Omdat het onderzoek
uitsluitend is verricht op het Lek en Linge College in Culemborg, betekent dit effect een
compliment voor de docenten maatschappijleer en burgerschapsonderwijs.
Mening over de tentoonstelling
De jongeren die de tentoonstelling bezochten, zijn positief over de activiteit. De uitkomsten
sluiten ook aan bij de inhoudelijke effecten van de tentoonstelling. ‘Ik vind deze
tentoonstelling leuk” beantwoordt 76% met Mee Eens. Op de stelling ‘Ik vind deze
tentoonstelling leerzaam’ reageert 85% van de deelnemers positief. 63% zou de
tentoonstelling aan iedereen aanraden en 75% stelt dat zij door de tentoonstelling meer van
democratie weten.
Conclusie
De Democratiefabriek geeft jongeren de kans om hun burgerschapsvaardigheden te
onderzoeken en te oefenen. Jongeren worden daarbij vaak aan het twijfelen gebracht in de
tentoonstelling. Ze krijgen bijvoorbeeld een probleem over vrijheid van meningsuiting of
kunnen de taak van de overheid van alle kanten bekijken. Door de apparaten en machines in
de Democratiefabriek worden de bezoekers uit hun comfortzone gehaald. In de pedagogiek
wordt dit ook wel ‘veronzekeren’ genoemd. Dat leidt tot actie. Met nieuwe kennis en
inzichten, ontwikkelen jongeren hun eigen mening als actieve burgers in de Nederlands
democratie. Het onderzoek zoals dat is uitgevoerd bevestigt dit: wens en werkelijkheid vallen
samen. De Democratiefabriek werkt!
In dit artikel zijn slechts enkele vragen aan de orde gekomen. Een uitvoerig rapport
met de cijfers in tabellen en grafieken, verschijnt in november 2014 bij de Stichting
Vredeseducatie en Huis van de Jeugd.
Stichting Vredeseducatie
Utrecht, 15 september 2014
Jan Durk Tuinier en Anja Boevé
Huis van de Jeugd
De Democratiefabriek is een initiatief van Huis van de Jeugd. Huis van de Jeugd is er
voor het vrijwillig jeugd- en jongerenwerk en is een samenwerkingsverband tussen
Scouting Gelderland, Lava en In-Spe, organisatie voor jongeren, dialog en politiek.
Zie voor meer informatie www.huisvandejeugd.nl
Democratiefabriek huren
De Democratiefabriek is nog een paar weken te huur in 2014 en 2015. Informeer
naar de (kortings)mogelijkheden via [email protected]

Download Report