FRANCISCAANS ERFGOED

FRANCISCAANS ERFGOED
FRANCISCANENKLOOSTER TE MEGEN
Het meer dan 650 jaar oude stadje
Megen is om zijn vele bezienswaardigheden de moeite van een bezoekje
waard. Met zijn schitterende ligging
aan de Maas, veilig achter een mooie
dijk en gezegend met twee kloosters,
een prachtige kerk en de gevangenpoort uit de veertiende eeuw, is Megen
een van de mooiste oude stadjes in
ons land. Maar wij beperken ons in
deze artikelenreeks tot het Franciscaans erfgoed, ditmaal het Franciscaanse klooster van de broeders in
Megen.
Na eerst in de ontvangstkamer met
meerdere broeders, de kok, huishoudelijk personeel en restauratiewerkers
(oude kloosters vragen bijna permanent om onderhoud) gezellig koffie te
hebben gedronken, werden wij door
onze gastheer van vandaag, broeder
Wim Pot, rondgeleid.
Broeder Wim, die hier sinds 1997
woont, is erg enthousiast over dit
klooster vanwege de activiteiten die er
plaats vinden, de tuin, de Hof van Lof,
‘t ‘Heilig Bruurke van Megen’ en de
ruimte die er binnenshuis en in de tuin
voor eenieder is om zich in stilte te
kunnen terugtrekken. Maar ook de
functie en het nut van dit rond 1670
gebouwde klooster en zijn bewoners
spreken hem erg aan.
ONTSTAAN VAN HET KLOOSTER
Een klooster bouwen doe je niet zo
maar even, zeker niet in de roerige
jaren van de 17e eeuw, een periode
waarin het de katholieken onder de
toenmalige protestante overheersing
niet gemakkelijk werd gemaakt. Nadat
in mei 1648 de eerste steen is gelegd
door de Megense drost (een hoge
ambtenaar) werd de bouw een maand
later door de Staten al weer stil gelegd
voor een periode van vier jaar. Onder
voorwaarde dat de minderbroeders
ook een school in Megen zouden
stichten (een gymnasium dat pas werd
gesloten na de invoering van de Mammoetwet in 1967) mocht er in 1652
weer verder worden gebouwd. Uiteindelijk werd het klooster in 1654 in
gebruik genomen. Een mooi klooster
bouwen is ‘monnikenwerk’, een zaak
van geduld dus; telkens werd er weer
een gedeelte gebouwd. In 1670 kwamen de oostvleugel en de kerk
gereed. De eerste eucharistie werd in
1677 gevierd. In 1713 was het gastenkwartier klaar en in 1760 bouwde men
de werkhuizen. Zo groeide in een periode van ruim 110 jaar het klooster uit
tot zijn huidige staat.
12
TAKEN VAN DE BROEDERS
De broeders van het klooster hielden
zich, naast het werk op de school,
vanaf het begin voornamelijk bezig
met de pastorale zorg en de erediensten in Megen en omgeving. De eerste
jaren moest dat in het geheim gebeuren voor de gebieden buiten Megen
die onder protestante overheersing
stonden. School en zielzorg, dat waren
de twee pijlers van de broeders in
Megen. Maar er waren ook termijnbroeders die voor inkomsten zorgden,
onder andere door te bedelen. Tegenwoordig hebben de broeders allerlei
verschillende taken in en buiten het
klooster, naast het gastenwerk dat in
Megen plaatsvindt.
Nederland, zodat velen naar de missielanden werden uitgezonden.
Maar de tijden zijn veranderd, het
gymnasium is gesloten, er zijn minder
postulanten en novicen, en de functie
van het klooster moet wel mee veranderen. In de jaren zeventig kiest men
er hier voor om het klooster een plaats
te laten zijn waar broeders van elders
zich kunnen terugtrekken. Ook werd
het meer en meer een bezinningsplek
voor leken. Men is er sinds vele jaren
van harte welkom om een of meerdere
dagen tot rust te komen, bijvoorbeeld
tijdens bezinningsdagen of een Franciscaanse stille retraite met persoonlijke begeleiding, en dit alles terwijl het
klooster, de broeders en de tuin als
Het klooster in Megen is, naar Francis- vanzelf zorgen voor de juiste sfeer.
caanse begrippen, altijd een vrij groot
klooster geweest, geschikt voor 36 DE HOF VAN LOF
broeders. In de hoogtij jaren 1920- Over de tuin van dit klooster is broeder
1950 waren er opleidingskloosters in Wim heel enthousiast. Hij vertelt dat
Nederland met wel 200 broeders. de tuin, nadat deze eeuwenlang zijn
Eigenlijk waren dat er te veel voor nut had bewezen als voedselbron voor
13
groente en fruit en als plek voor de
bewoners, de laatste jaren een heel
andere functie heeft gekregen. Het
fysiek nuttige is wat op de achtergrond
geraakt, de tuin dient een ander nut.
De bomen en planten in de Hof van
Lof mogen nu hun eigen verhaal
vertellen. Niet om wat ze opbrengen
worden ze gewaardeerd, maar om wat
ze zijn: een stuk van de schepping,
mooi om hun kleur en vorm. Op deze
manier naar de schepping kijken geeft
verrassende ideeën en inzichten. De
zonnebloem lijkt dan wel een afbeelding van de zon en doet je denken aan
Franciscus. De buxus doet je denken
aan palmzondag. De bloemen en planten verwijzen naar de Bijbel, het kerkelijk jaar, ‘heilige mensen’. Kortom: een
tuin ter ere van God. Niet alleen het
onderhoud van deze bijzondere tuin
gebeurt door een grote groep vrijwilligers, zij verzorgen ook de rondleidingen en zelfs PowerPoint-presentaties.
moedige, bescheiden en diepgelovige
man die tijdens zijn leven al heilig werd
genoemd. Vele jaren lang was hij
broeder portier. Gelovigen, daklozen,
zwervers, mensen van allerlei pluimage zochten hem op in het klooster,
praatten met hem over hun problemen
en vroegen hem voor hen te bidden.
”Broeder Everardus wandelde met
God”, zei men... Na zijn dood in 1950
kwam de stroom van pelgrims naar
zijn graf direct op gang, zodanig dat er
al snel naast het klooster een speciale
kapel met fraai praalgraf voor hem
werd gebouwd. Tal van gebedsverhoringen volgden: in 1951 waren dat
er 183, per brief of briefkaart gemeld,
tot 1463 gemelde verhoringen in 1953,
ook uit tal van andere landen. Het proces van zaligverklaring ging, zoals
gebruikelijk, traag en het kostte veel
geld. Tenslotte besloten de broeders
ermee te stoppen. “Waarom zouden
we doorgaan? Mensen noemen hem
toch al het heilig Bruurke.”
Tot op de dag van vandaag is de kapel
dagelijks geopend van 9.00 tot 21.00
uur. Men steekt een kaarsje op en
stopt briefjes met intenties tussen de
vingers of de kap van de pij van het
beeld op zijn graf. De broeders verzamelen die briefjes iedere dag en
HET HEILIG BRUURKE VAN MEGEN
Er is nog een reden waarom de men- nemen al die intenties mee tijdens de
sen naar Megen komen, en dat is eucharistieviering op donderdagavond
broeder Everardus Witte, een zacht- in de kloosterkerk.
14
TEGENWOORDIGE WERKZAAMHEDEN
Al met al is het een klooster met een
rijk en interessant verleden. Maar de
broeders leven beslist niet in het verleden. Het levend houden en doorgeven
van de Franciscaanse spiritualiteit,
daar zetten ze zich dagelijks voor in.
Met name vanuit Megen, maar ook
vanuit Amsterdam, worden daarvoor
veel activiteiten georganiseerd, zoals:
Jongerenwerk
• Het Franciscaans Jongeren Treffen
in Megen, een weekend met zo’n 35
jongeren die samenkomen rond
Franciscus en Clara.
• Er komen elk jaar zo’n 12 groepen
van middelbare scholieren die 2 tot 3
dagen meeleven met een programma speciaal gericht op jongeren.
• Jongeren kunnen als gast komen
om te studeren of met een eigen programma.
• Er komen jongeren van middelbare
scholen uit de omgeving voor de invulling van hun maatschappelijke
stage in de tuin, de keuken, het maken van kerstkaarten, enz.
• Er komen groepen jongeren van universiteiten, gemeenten of parochies
om een weekend mee te leven.
voor jonge mannen en vrouwen die
geïnteresseerd zijn in religieus leven
en daarin helderheid proberen te
krijgen.
INDIA
De provincies van India en Nederland
onderhouden goede contacten met
elkaar. Dat heeft ertoe geleid dat twee
broeders uit India in Megen en Amsterdam hebben meegeleefd voor een
periode van twee jaar. De bedoeling
was langer, maar ze misten een
opgave om als priester te functioneren
zoals ze dat in India gewend waren.
Het verschil in geloofscultuur en de rol
van de priester bleek een serieuze hindernis. Beide provincies willen wel
doorgaan op die weg.
AFSCHEID
Als wij van de redactie na dit interview
weer weggaan uit het klooster zijn we
onder de indruk, niet alleen van de
geschiedenis, het gebouw, de broeders en de tuin, maar vooral van alle
optimistische en toekomstgerichte
activiteiten die daar gaande zijn. Ook
kloosters kunnen bruisen!
Wat betreft het jongerenwerk en het
roepingenwerk is verdere informatie te
ROEPINGENWERK
Vanuit de communiteiten van Megen vinden op de website
en Amsterdam en vanuit de clarissen- www.franciscanen.nl
kloosters in Megen en Nijmegen worLeo Koot ofs
den er bijeenkomsten georganiseerd
15

Download Report