Visio_schoolgidsomslag_2014 21-5-2014 16:05 Pagina 6 Visio Onderwijs Rotterdam Schoolgids 2014-2015 Schoolgids Visio Onderwijs Rotterdam / 2014-2015 1 Deel 1 / Algemeen 4 Voorwoord 4 Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtzie nde e n blinde mense n 6 Perspectief voor iedereen 6 Het onderw ijs van Koninklijke Visio 6 Het onderw ijsaanbod 7 Leerlingenaantallen 7 Visie op onderwijs - waar Visio Onderwijs voor staat 10 Pedagogisch klimaat en veiligheid 10 Zorg in Onderwijs 11 Aanmeldprocedure en toelatingscriteria 11 Passend Onderw ijs 12 Kwaliteitszorg 12 2 Deel 2 / Speciaal onderwijs Onze school Directie en coördinatie Locatie en gebouw Speciaal onderwijs (so) Voortgezet speciaal onderw ijs Uitstroomperspectief vervolgonderw ijs Uitstroomperspectief arbeid Uitstroomperspectief dagbesteding Visueel onderzoek en gezondheidszorg Individuele begeleiding Samenwerking met zorg Oogarts Schoolarts Uitstroom Speciaal onderwijs Voortgezet speciaal onderw ijs Samenwerkingsverba nden in de regio Ons team De functies en wie is wie? Oude rpa rtic ipatie Ouderbetrokkenheid Ouderraad Medezeggenschapsraad Veiligheid Wetten en regels Pra ktische zake n van A tot Z 14 14 14 14 15 18 21 22 23 24 24 24 25 25 25 25 26 28 28 28 29 29 30 31 31 31 32 Deel 3 / Bijlagen Raad van Toezicht, Raad van Bestuur, medezeggenschap, klachtenregeling en informatieverstre kking Belangrijke adressen Koninklijke Visio Afkortinge n en be grippe n Bijlage: Toelatingscriteria Nuttige adressen Routebeschrijving 3 37 37 40 41 43 44 45 Deel 1 / Algemeen Deel 1 / Algemeen Voorwoord Voor u ligt de schoolgids van Visio Onderwijs, vastgesteld door Raad van Bestuur. Visio Onderwijs maakt deel uit van Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen. Leerlingen met een visuele beperking, al dan niet in combinatie met een andere beperking, kunnen bij ons terecht voor hun volledige onderwijsloopbaan. Wij bieden primair onderwijs en voortgezet onderwijs aan op scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs, evenals ambulante onderwijskundige begeleiding voor kinderen die onderwijs volgen op reguliere of speciale scholen uit een van de andere clusters. Ook bieden we ambulante ondersteuning in het vervolgonderwijs (MBO, HBO en universiteit). Deze schoolgids geeft uitgebreide informatie over onze scholen voor kinderen en jongeren met een visuele en/of meervoudige beperking. Naast praktische informatie wordt duidelijk wat Visio Onderwijs de leerling en zijn ouders te bieden heeft. Ontwikkelen van vaardigheden en mogelijkheden Het onderwijs op de Visio-scholen sluit nadrukkelijk aan bij het onderwijs op reguliere scholen. De kerndoelen zoals deze in het regulier basisonderwijs gelden, worden op aangepaste wijze ook door ons gehanteerd. Voor leerlingen vanaf twaalf jaar is er de mogelijkheid om praktijkonderwijs, VMBO of HAVO te volgen, waarbij we ons richten op een positief resultaat op het reguliere eindexamen. Leerlingen met een (ernstige) meervoudige beperking kunnen deelnemen aan praktisch onderwijs, gericht op het ontwikkelen van (arbeidsmatige) vaardigheden. De kinderen en jongeren worden gestimuleerd om hun talenten en mogelijkheden zo goed mogelijk te benutten. Naast de gebruikelijke schoolse vakken, worden de leerlingen geschoold in sociale en praktische vaardigheden. De leerlingen werken zowel zelfstandig als samen met andere leerlingen aan hun sociaal-emotionele, motorische en zintuiglijke ontwikkeling. 4 We vinden het van groot belang de leerlingen te stimuleren tot maximale zelfstandigheid en zelfontplooiing. Dit wordt onder andere zichtbaar bij het werken met passende dag- en weektaken. Onderwijs aan onze leerlingen is maatwerk, dat groepsgericht wordt ingevuld. In kleine groepen wordt het onderwijs aangeboden, waarbij ruimte is voor het tempo en ontwikkelingsniveau van iedere leerling. We vinden het belangrijk dat kinderen en jongeren met plezier naar school gaan. Dit is een voorwaarde voor elke leerling om zich goed te ontwikkelen en te leren. Hiertoe werken wij graag met de leerlingen en u als ouder samen. We hechten er veel belang aan om een goede relatie met de leerlingen en u te onderhouden en nodigen u en uw kind van harte uit verwachtingen met ons te delen en vorm te geven. Kwaliteit van onderwijs Visio Onderwijs heeft de ambitie en de taak systematisch en doelgericht te werken aan het maximaliseren van prestaties van de leerlingen. We willen hoge, realistische doelen stellen voor onze leerlingen en onze scholen. Uitdagen en planmatig handelen gebeurt op basis van een analyse van de prestaties van de leerling. Het zogenaamde ontwikkelingsperspectiefplan (OPP) is richtinggevend voor het onderwijs dat uw kind krijgt aangeboden. Hierin wordt aangegeven op welk niveau de leerling werkt en wat het verwachte uitstroomperspectief is. Dit plan komt in samenspraak met de leerling en u als ouder tot stand. Op vaste momenten in het jaar meten wij de ontwikkeling van de leerling, waardoor u de voortgang en de ontwikkeling van uw kind mede kunt volgen. Hiermee bent u er van verzekerd dat uw kind optimaal gestimuleerd wordt om binnen de eigen mogelijkheden, maximaal te presteren. En dat wij hierover verantwoording afleggen aan de leerling en u als ouder. Tevens leggen wij verantwoording af aan de samenleving door het aanleveren van alle vereiste gegevens inzake instroom, doorstroom en uitstroom aan de Inspectie van het Onderwijs. Deel 1 / Algemeen Onze onderwijskwaliteit meten wij regelmatig. Dit doen we door het afnemen van gevalideerde tests, het regelmatig afnemen van tevredenheidsonderzoeken en het afleggen van verantwoording aan de Inspectie van het Onderwijs. Met het afgeven van een basisarrangement voor iedere Visio-school heeft de inspectie geoordeeld dat wij voldoen aan de gestelde kwaliteitsnormen. Toch blijven wij ons graag verbeteren. Wij nodigen de leerling en u dan ook van harte uit om tips, opmerkingen en kritische noten met ons te bespreken. Daarmee stelt u ons in staat om voor alle leerlingen binnen Visio Onderwijs, het beste onderwijs te realiseren en daarmee optimale kansen te creëren voor een goede en passende toekomst. En dat doen we graag! We wensen u en uw kind een goed schooljaar 2014-2015 toe. Mede namens de Raad van Bestuur, Algemene directie Onderwijs, Koninklijke Visio Marcel Janssen en Marjan van den Haak 5 Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen Perspectief voor iedereen In Nederland krijgen jaarlijks duizenden mensen te maken met blijvende slechtziendheid of blindheid. Wanneer iemand slecht ziet of helemaal blind wordt, heeft dat ingrijpende gevolgen voor wonen, werken, ontspanning, onderwijs, opvoeding en mobiliteit. Op al deze terreinen biedt Koninklijke Visio ondersteuning. Onze diensten zijn er voor kinderen en volwassenen die slechtziend of blind zijn. Ook mensen die naast een visuele beperking een andere beperking hebben, kunnen bij ons terecht. Met vakmanschap en bezieling begeleiden wij onze cliënten en leerlingen bij een zo zelfstandig mogelijk leven. Mensen die persoonlijk of professioneel betrokken zijn bij iemand met een visuele beperking, kunnen ook bij Visio terecht voor advies, ondersteuning en deskundigheidsbevordering. In onze dienstverlening staat de vraag van de leerling en de cliënt centraal. Samen zoeken we naar de beste oplossing. Voor meer informatie over onze dienstverlening verwijzen wij u naar onze website: www.visio.org. Het onderwijs van Koninklijke Visio Visio Onderwijs – dat formeel bestaat uit drie onderwijsinstellingen (drie brin-nummers) – verzorgt speciaal onderwijs, voorgezet speciaal onderwijs en ambulante onderwijskundige begeleiding aan leerlingen met een visuele beperking en aan leerlingen die naast een visuele beperking, ook een verstandelijke of andere beperking hebben. In de wet wordt dit onderwijs “cluster 1” genoemd. De wet en ook het ministerie hanteert voor de leerlingen van cluster 1 de terminologie “visueel gehandicapt” en “meervoudig gehandicapt”. Binnen Visio kiezen we in plaats daarvan voor mensen/leerlingen met een visuele beperking en mensen/leerlingen met een meervoudige beperking. In deze schoolgids spreken we daarom over visueel beperkt en meervoudig beperkt; op enkele plekken wordt meervoudig beperkt in deze schoolgids afgekort als mb. 6 Bijna 75% van de kinderen met een visuele beperking neemt deel aan thuisnabij onderwijs, mede dankzij de ambulant e onderwijskundige begeleiding van Visio. Dit kan een reguliere school zijn of een speciale school buiten Visio. Daarnaast heeft Visio eigen onderwijslocaties voor (voortgezet) speciaal onderwijs aan leerlingen met visuele beperkingen of meervoudige beperkingen, in Amsterdam, Breda, Grave, Haren, Huizen en Rotterdam. Instellingsplan Voor alle scholen van Visio Onderwijs bestaat een gezamenlijk plan voor de periode tot medio 2015: het instellingsplan. Daarin staan de visie en de missie van het onderwijs verwoord. Bovendien geeft het de accenten aan voor de komende jaren. De schoolgidsen en jaarplannen worden afgeleid van het instellingsplan. Het plan is te verkrijgen op de onderwijslocaties of te downloaden via www.visio.org/onderwijs. In het schooljaar 2014-2015 wordt een nieuw meerjaren strategisch beleidsplan voor Visio Onderwijs ontwikkeld. Onze missie blijft ‘meedoen mogelijk maken’. Door nieuwe vormen van ondersteuning en meer maatwerk op reguliere en speciale scholen en aan leerlingen met visuele beperkingen, willen we bereiken dat nog meer leerlingen thuisnabij onderwijs kunnen volgen. Deel 1 / Algemeen Het onderwijsaanbod Scholen Visio Onderwijs heeft in zes gemeenten onderwijslocaties van waaruit onderwijs wordt aangeboden. Op de onderwijslocaties is er het volgende onderwijsaanbod: so vso so-mb vsomb ----------------------------------------------------------------Amsterdam X X Breda X X Grave X X X X Haren X X X Huizen X X X X Rotterdam X X X X Voortgezet speciaal onderwijs voor leerlingen met een meervoudige beperking Het vso-mb bestaat uit vijf leerroutes – ingericht naar ontwikkelingsleeftijd – waaraan uitstroomprofielen zijn verbonden. Het onderwijsaanbod richt zich op een goede voorbereiding op het wonen, werken, samenleven en vrije tijd. Afhankelijk van de leerroute vindt uitstroom plaats naar belevingsgerichte, activerende of arbeidsmatige dagbesteding, of een beschermde arbeidsplaats. ----------------------------------------------------------------so = speciaal onderwijs vso = voortgezet speciaal onderwijs so-mb = speciaal onderwijs voor leerlingen met een meervoudige beperking vso-mb = voortgezet speciaal onderwijs voor leerlingen met een meervoudige beperking Speciaal onderwijs Het onderwijsaanbod is gericht op het behalen van de kerndoelen primair onderwijs, waarbij de wijze van aanbieden is aangepast voor leerlingen met een visuele beperking. Voortgezet speciaal onderwijs Het onderwijsaanbod is gericht op het behalen van de eindtermen voortgezet onderwijs (praktijkonderwijs, vmbo, HAVO), waarbij de wijze van aanbieden is aangepast voor leerlingen met een visuele beperking. Het voortgezet speciaal onderwijs bereidt leerlingen voor op doorstroom naar het vervolgonderwijs (uitstroomprofiel vervolgonderwijs), of op het gaan uitoefenen van een (beschermde) functie op de arbeidsmarkt (arbeidsmarktgerichte uitstroomprofiel). Speciaal onderwijs voor leerlingen met een meervoudige beperking Het onderwijsaanbod is gericht op het behalen van de kerndoelen so-mb, waarbij de wijze van aanbieden is aangepast voor leerlingen met een visuele beperking. Er zijn vijf leerroutes. Deze zijn ingericht naar ontwikkelingsleeftijd. 7 Leerlingenaantallen Visio geeft onderwijs aan circa 525 leerlingen en aan ongeveer 1.550 leerlingen ambulante onderwijskundige begeleiding. Het aantal leerlingen dat onderwijs volgt op een van onze onderwijslocaties daalt sinds enkele jaren licht. De daling wordt vooral ingegeven door demografische ontwikkelingen. Tevens heeft ons streven naar integratie van leerlingen in het regulier onderwijs tot gevolg dat minder leerlingen onderwijs volgen bij Visio. Om u een indruk te geven van de grootte van de onderwijslocaties en de ontwikkeling in leerlingenaantallen ziet u hieronder een overzicht van de aantallen per locatie, over de afgelopen zes jaar. 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Amsterdam Breda Grave Haren Huizen Rotterdam 76 73 125 78 90 100 78 71 134 74 89 106 80 75 130 71 87 110 80 72 128 66 82 115 76 66 129 61 80 120 81 64 127 60 70 125 T otaal 542 552 553 543 532 527 Visio onderwijs streeft naar thuisnabij onderwijs. Dit betekent dat we integratie in het reguliere onderwijs proberen te bevorderen. Dit doen we door het bieden van ambulante onderwijskundige begeleiding (aob) in alle onderwijsvormen in Nederland. Op deze manier maakt circa 75% van al onze leerlingen gebruik van thuisnabij onderwijs met ambulante onderwijskundige begeleiding. Ambulante onderwijskundige begeleiding wordt geboden aan de leerlingen en hun leraren in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs, overig (voortgezet) speciaal onderwijs en hogescholen/universiteiten. Het resultaat van ons streven naar maximale integratie is een groeiend leerlingenaantal in de aob. De verwachting is dat in de komende jaren het aantal aob-leerlingen tot stabilisatie komt. Hieronder ziet u een overzicht van de ontwikkeling van de leerlingenaantallen in de aob van Visio; de aob wordt vanuit de regio’s Noord-, Midden- en Zuid-Nederland aangeboden. Ambulante onderwijskundige begeleiding 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 --------------------------------------------------------------------------------------------------Regio zuid 644 755 803 834 883 898 900 929 Regio midden 339 353 358 375 372 388 390 391 Regio noord 138 160 168 173 176 186 213 234 --------------------------------------------------------------------------------------------------1.121 1.268 1.329 1.382 1.431 1.472 1.503 1.554 8 Deel 1 / Algemeen Indeling Visio Onderwijs Raad van Bestuur Directie Onderwijs Directeur Onderwijs Zuid-Nederland Onderwijs Grave so | vso | so-mb | vso-mb Directeur Onderwijs Midden- en Noord-Nederland Huizen so | vso | so-mb | vso-mb Breda so-mb | vso-mb Amsterdam so | vso Rotterdam so | vso | so-mb | vso-mb Haren so | so-mb | vso-mb aob 9 aob Visie op onderwijs Onderwijs voor staat - waar Visio “Perspectief voor elk kind” “Perspectief voor elk kind” is een belangrijk uitgangspunt van ons onderwijs. We willen als onderwijsinstelling ieder kind, ongeacht de individuele beperkingen, een perspectief voor de toekomst bieden. Elk kind is anders en heeft een eigen ontwikkeling. Die ontwikkeling en de ondersteuningsvragen van de leerling staan centraal en geven richting aan het onderwijs, uiteraard binnen de wettelijke kaders. Daarbij is er een dialoog tussen de leerling, de ouders en de onderwijsmedewerkers. Naast kennisontwikkeling is er binnen ons onderwijs aandacht voor zintuiglijke, sociaalemotionele en lichamelijke ontwikkeling. Hiermee ondersteunen en begeleiden we kinderen in hun groei naar zelfredzaamheid en zelfstandigheid. Elke leerling moet de beste mogelijkheden krijgen om tot ontwikkeling te komen, en binnen zijn mogelijkheden kunnen participeren in de samenleving. We bevorderen hun verantwoordelijkheidsgevoel. Leerlingen doen, behalve kennis, ook vaardigheden op waarmee ze een sociaal netwerk kunnen opbouwen, kunnen samenwerken en voorbereid zijn op de thema’s wonen, werken, vrije tijd en burgerschap. “Leren leren” “Leren leren” is een belangrijk concept in ons onderwijsprogramma. Het bestaat uit drie pijlers: Leerling-initiatief: leerlingen nemen regie over hun eigen leerproces (passend bij hun ontwikkelingsniveau). Leerkracht is coach: de leerkracht bewaakt het leerproces en coacht de leerling in zijn ontwikkeling. Rijke leeromgeving: de leeromgeving en leerstof zijn rijk, activeren en prikkelen. Kenmerkend zijn de grote inbreng en betrokkenheid van leerlingen. Er wordt zo goed mogelijk aangesloten bij de kennis- en belevingswereld van leerlingen. Leerlingen worden begeleid naar het meer zelfstandig opdoen van nieuwe kennis en vaardigheden en het zelf kunnen oplossen van problemen. Dit niet alleen tijdens hun schoolloopbaan, maar in alle leer- en leefsituaties. Daarnaast zijn bij het “leren leren” de vragen en keuzes van de 10 leerling (of zijn ouders) meer dan voorheen bepalend voor de planning en uitvoering van het onderwijs. Gewoon waar het kan, speciaal waar het moet We vinden het belangrijk dat een kind naar díe onderwijssetting gaat, waarbinnen het de beste kansen en mogelijkheden heeft om tot ontplooiing te komen. Voor het ene kind is dit het reguliere onderwijs, dichtbij huis, in combinatie met ambulante onderwijskundige begeleiding (aob). Voor een ander kind is dit (tijdelijk) het speciaal of voortgezet speciaal onderwijs van Visio. Binnen onze scholen is het onderwijs “gewoon waar het kan, speciaal waar het moet”. De meeste methoden die we gebruiken binnen het speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs sluiten aan bij het reguliere basis- en voortgezet onderwijs. Hierdoor is het voor leerlingen gemakkelijker om eventueel de overstap naar het reguliere onderwijs te maken. Pedagogisch klimaat en veiligheid Visio Onderwijs vindt het belangrijk een klimaat te creëren waarin leerlingen zich veilig, gerespecteerd en gewaardeerd voelen. We nemen leerlingen serieus en vinden het belangrijk dat ze zich gesteund voelen door hun medeleerlingen en leerkrachten. De gewenste sfeer is het uitgangspunt voor de manier waarop we met elkaar omgaan: hoe leerkrachten met leerlingen omgaan, leerlingen met elkaar en leerkrachten onderling. Wanneer we signaleren dat een leerling of leerkracht het klimaat negatief beïnvloedt, spreken we hem daarop aan. De scholen beschikken over een pestprotocol. Hierin staat aangegeven hoe we pesten tegengaan en aanpakken. Het pestprotocol is één van de onderdelen van het veiligheidsplan. Deel 1 / Algemeen We willen onze leerlingen met een visuele beperking ook een fysiek veilige omgeving bieden waarop ze “blindelings” kunnen vertrouwen. Dit betekent dat we onder andere van onze leerlingen en leerkrachten verwachten dat ze lesmaterialen gestructureerd opbergen en hun eigen spullen opruimen. De gebouwen zijn voorzien van (tactiele) verwijzers en markeringen, zodat leerlingen de weg goed kunnen vinden. We bieden leerlingen hiermee een omgeving waarin ze veilig kunnen bewegen en waarin ze zich veilig voelen. De scholen beschikken over een leerlingenraad, een spreekbuis voor en door leerlingen, die in gesprek gaat met de locatieleiding over wat de leerlingen bezig houdt op de school. Hierdoor kunnen signalen snel worden opgepakt. - Zorg in Onderwijs Naast het volgen van kwalitatief goed onderwijs hebben veel leerlingen ook een grote zorgbehoefte. Voor een gewone school is lesgeven en zorg bieden aan uw kind soms moeilijk te combineren. Door het brede dienstenpakket van Visio (naast Onderwijs ook Revalidatie & Advies en Wonen & Dagbesteding) hebben we de mogelijkheid om op onze Visio-scholen zowel onderwijs als zorg te bieden. Binnen Visio streven we dan ook naar een optimale samenwerking tussen Onderwijs en Zorg. “Eén kind, één plan” is hierbij het uitgangspunt. Hierbij nemen we de wettelijke kaders vanuit onderwijs in acht, zodat onderwijstijd voor ieder kind effectief wordt ingezet. Medisch handelen Visio wil zo goed mogelijk aansluiten bij de zorgbehoefte van de leerlingen. Uiteraard zijn we hierin zo zorgvuldig mogelijk. Vanuit de overheid zijn er regels opgesteld waar scholen zich aan moeten houden bij het uitvoeren van medische handelingen. Met medische handelingen bedoelen we handelingen die op voorschrift van een arts uitgevoerd moeten worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het toedienen van medicijnen, het toedienen van (oog)druppels, aanbrengen van huidzalf of het geven van sondevoeding. De afspraken rondom medische handelingen zijn als volgt: - Als op voorschrift van een arts bij een leerling één of meerdere medische 11 - - handelingen onder schooltijd verricht moeten worden, is het nodig dat de school beschikt over een uitvoeringsverzoek van de ouders. Daarnaast moet het een expliciet onderdeel zijn van het ontwikkelingsperspectiefplan van de leerling, dat door de ouders is ondertekend. Beide documenten dienen in het leerling-dossier aanwezig te zijn; wanneer deze niet aanwezig zijn, zal de school de ouders hier om vragen. Ook wanneer de leerling de handeling zelf kan uitvoeren, moeten deze documenten opgenomen zijn in het leerling-dossier. Visio is er verantwoordelijk voor dat de handeling wordt uitgevoegd door bekwaam en bevoegd personeel. Handelingen worden uitgevoerd volgens de algemene aanwijzingen die zijn opgenomen in protocollen. Bij het uitvoeren van de handelingen wordt ook rekening gehouden met de individuele behoeften van de leerling zoals vermeld in het individueel ondersteuningsplan. Het uitvoeren van een medische handeling zonder uitvoeringsverzoek van de ouders is niet toegestaan. Om die reden wordt er in de scholen van Visio geen paracetamol, andere zelfzorggeneesmiddelen of homeopathisc he middelen toegediend zonder uitvoeringsverzoek en ingevuld ondersteuningsplan. Aanmeldprocedure en toelatingscriteria Wanneer u een kind met een visuele beperking wilt aanmelden voor (ondersteuning in) onderwijs, kunt u bellen met het Cliëntservicebureau van Visio (088 585 85 85). Een medewerker brengt uw vragen in kaart en geeft informatie over het aanmeldproces en de onderzoeken die nodig zijn. De aanmelding wordt beoordeeld door de Commissie van Onderzoek, die bestaat uit een schoolleider, gedragswetenschapper, oogarts en maatschappelijk werker. Met inbreng van de expertise van de verschillende leden, komt de Commissie tot een besluit over de toelating tot onderwijs of ambulante onderwijskundige begeleiding van Visio. Het kan zijn dat het kind regulier onderwijs kan volgen met ondersteuning van een ambulant onderwijskundig begeleider. Het is ook mogelijk dat het kind een dusdanige beperking ondervindt van zijn of haar visus, dat het meest passende onderwijs het best op een van de onderwijslocaties van Visio geboden kan worden. De Commissie van Onderzoek hanteert bij haar besluit de toelatingscriteria van cluster 1 (opgenomen in de bijlage van deze schoolgids) en weegt naast de onderzoeksgegevens, tevens de hulpvraag van het kind en de vragen en behoeften van de ouders. Een besluit over toelating wordt binnen zes weken genomen, na aanmelding en ontvangst van het onderwijskundig rapport van de huidige school en de actuele oogheelkundige gegevens. Passend Onderwijs Binnen het primair en voortgezet onderwijs (PO en VO) zijn regionale samenwerkingsverbanden gevormd waarin ook de speciale scholen voor leerlingen met lichamelijke beperkingen, verstandelijke beperkingen en gedragsproblematiek zijn opgenomen. De scholen voor leerlingen met visuele beperkingen (cluster 1) en de scholen voor leerlingen met auditieve beperkingen (cluster 2) maken hier geen onderdeel van uit, maar zijn zelfstandig. Dit heeft te maken met de relatief kleine omvang van deze doelgroepen en dus ook de beperkte omvang van deze clusters, in combinatie met de specifieke expertise die nodig is. Visio Onderwijs werkt samen met de samenwerkingsverbanden in het PO en VO. We vinden het immers belangrijk dat een visuele beperking bij een kind tijdig wordt gesignaleerd en dat snelle aanmelding bij Visio 12 Onderwijs plaatsvindt, zodat een kind snel kan worden ondersteund bij zijn schoolloopbaan. Voldoet het kind aan de toelatingscriteria, dan zal bekeken worden welke ondersteuning en expertise nodig zijn om het onderwijs voor de leerling zo toegankelijk mogelijk te maken. Kwaliteitszorg Visio Onderwijs werkt systematisch en doelgericht aan het maximaliseren van de prestaties van de leerlingen. We willen hoge, realistische doelen stellen voor onze leerlingen en onze scholen. Uitdagen en planmatig handelen vindt plaats op basis van een analyse van de prestaties van de leerling. Om dit optimaliseren geven we uitvoering aan de projecten “bouwen aan een adaptieve school” en “opbrengstgericht werken”. Bouwen aan een adaptieve school (BAS) Op alle onderwijslocaties van Visio krijgt adaptief onderwijs vorm volgens de systematiek van BAS (bouwen aan een adaptieve school). In teambijeenkomsten werkt het team gedurende een aantal schooljaren, met begeleiding van het Seminarium voor Orthopedagogiek, aan zeven ontwikkelingslijnen. De ontwikkelingslijnen krijgen gaandeweg steeds verder invulling. De ontwikkelingslijnen zijn: Structuur: inrichting en aankleding van de klas en voorspelbaar handelen van de leerkracht, weekplanning etc. Interactie: met de individuele leerlingen, met een groep leerlingen, met ouders (doorgaande lijn bij onder andere de ontwikkeling van een positief zelfbeeld, en het werken met een portfolio). Zelfstandige leerhouding: omgaan met regels, afspraken tijdsbewustzijn en planning, begeleiden leerlingen in het zelfstandig leren. Zelfstandig leren bereidt leerlingen voor op het zelfgestuurd leren. Instructie: inhoud en organisatie van het instructieproces, effectief benutten instructietijd, omgaan met verschillen tussen leerlingen, diverse instructiemodellen hanteren. Samenwerkend leren: van elkaar leren in verschillende situaties zoals zelfontdekkend leren in homogene of heterogene groepen, in tandems, in tafelgroepen, of klasdoorbrekend. Deel 1 / Algemeen Planningssysteem: afstemmen leerlingenzorg op de groei en ontwikkeling van de leerling. Teamleren: komen tot een lerende organisatie zodat het team kennis en ervaring met elkaar deelt en daarvan leert. BAS richt zich op optimale afstemming van het onderwijs op de leerling, borging van kwaliteitsdocumenten, en effectieve en efficiënte inrichting van het onderwijs. Opbrengstgericht werken In lijn met de “Wet kwaliteit (V)SO” geeft Visio Onderwijs invulling aan “opbrengstgericht werken”. Cluster 1 (onderwijs aan leerlingen met een visuele beperking) heeft hiervoor een ontwikkeltraject ingericht waaraan alle onderwijslocaties en de ambulante onderwijskundige begeleiding van Visio Onderwijs deelnemen. Voor een deel gaat het in dit traject om het formuleren van clusterstandaarden voor opbrengsten van vakken zoals rekenen/wiskunde, taal/Nederlands/Engels en sociaal-emotionele ontwikkeling/zelfredzaamheid. Maar het gaat ook om nieuwe waarden en de overtuiging: opbrengstgericht werken levert een bijdrage aan het beste onderwijs en aan de beste begeleiding van leerlingen met een visuele beperking. Meer planmatig en doelgericht handelen op basis van analyse van prestaties, staat binnen opbrengstgericht werken centraal. Het gaat om het systematisch analyseren op leerling-, groeps-, locatie-, instellings- en clusterniveau. Het planmatig werken krijgt in de dagelijkse praktijk vorm en is gericht op het verhogen van opbrengsten vanuit het groepsplan, de leerlijnen en de zorgstructuur. In het ontwikkelingsperspectiefplan van de leerling staat beschreven wat het verwac hte uitstroomniveau van de leerling is. Dit is het doel waar we naartoe werken. Jaarlijks wordt dit plan met de ouders (en de leerling) geëvalueerd en wordt bekeken welke aanpassingen in het onderwijs of de begeleiding nodig zijn om dit doel te kunnen behalen. De insteek van opbrengstgericht werken is dat onze leerlingen het wat gaat opleveren. Door meer of hogere doelen willen we betere voorbereiding op de maatschappij, het 13 vervolgonderwijs, arbeid of dagbesteding bereiken. Dit sluit naadloos aan op ons streven tot ‘meedoen mogelijk maken’. Inspectie van het Onderwijs De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de kwaliteit van het onderwijs en dus ook op de kwaliteit binnen Visio Onderwijs. Krijgen alle leerlingen onderwijs van voldoende kwaliteit, voldoen de scholen aan de wet - en regelgeving en zijn de financiën op orde? Daarnaast rapporteert de Inspectie over ontwikkelingen in het onderwijs, met als doel het onderwijs als geheel te verbeteren. De Inspectie hanteert voor Visio Onderwijs het toezichtskader voor het (voortgezet) speciaal onderwijs waarin het waarderingskader voor het speciaal onderwijs en het waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs zijn opgenomen. Jaarlijks maakt de Inspectie een risicoanalyse van een onderwijslocatie en bespreekt deze met de Raad van Bestuur van Visio. Mochten er geen risico’s zijn, zal de Inspectie het basisarrangement continueren. Als de Inspectie gedurende vier jaar een onderwijslocatie niet bezocht heeft vanwege een themaonderzoek of het onderzoek voor het onderwijsverslag, brengt de Inspectie een vierjaarlijks bezoek aan de onderwijslocatie. In het vierjaarlijks bezoek gaat de Inspectie in op het opbrengstgericht werken binnen de onderwijslocatie. Deel 2 / Speciaal onderwijs Onze school Visio onderwijs Rotterdam Heindijk 4 3079 PM Rotterdam T 088 585 83 30 F 088 585 83 31 [email protected] www.visio.org Directie en coördinatie Locatieleider/ adjunct-directeur: Ulco van der Ende Coördinator so: Gyntha Goertz Coördinator mb: Ingrid Stekelenburg Coördinator vso: Jacco van der Hoogt Locatie en gebouw Onze school staat in de deelgemeente IJsselmonde. Het schoolgebouw bestaat uit twee verdiepingen. Op de begane grond bevinden zich de klas- en vaklokalen. We beschikken onder andere over een lokaal voor handvaardigheid en techniek, een natuurkunde/ scheikundelokaal en een leskeuken. Op de eerste verdieping bevinden zich de gymzaal, de bijbehorende kleedkamers en een fitnessruimte. Onze school in Rotterdam is in de eerste plaats een gewone school waar kinderen 14 spelen, leren en zich ontwikkelen. Toch is het óók een heel speciale school. De visuele beperking van de leerlingen vraagt om een aanpassing van het onderwijs. In het regulier onderwijs wordt steeds meer gebruik gemaakt van visueel aantrekkelijk materiaal en methoden. Voor kinderen en jongeren met een visuele beperking kan dat problemen opleveren. Het schoolteam staat dagelijks voor de taak de ziende wereld voor onze leerlingen begrijpelijker te maken. Daarbij houden we rekening met de mogelijkheden en beperkingen van iedere leerling. Behalve een visuele beperking, hebben onze leerlingen vaak andere beperkingen. Ze hebben bijvoorbeeld leerproblemen, sociaal-emotionele problemen, of een ziekte die aanpassingen vergt. Dat maakt het onderwijs speciaal én aangepast aan de mogelijkheden van iedere leerling. Voor iedere leerling stellen we, samen met de ouders, een ontwikkelingsperspectief (OPP) op. Daarin staan de afspraken die we maken voor de komende periode. Voordat kinderen in staat zijn iets te leren, moeten zij zich veilig voelen op school. Daarom besteden we daar ook veel aandacht aan. Ieder kind heeft een vaste groepsleerkracht of mentor. Dit is voor het kind (meestal) de eerste vertrouwenspersoon. Ook besteden we aandacht aan de sociaalemotionele ontwikkeling van ieder kind. We benaderen de kinderen met respect en ondersteunen ze bij het opgroeien naar zelfstandige en gelijkwaardige deelnemers aan de samenleving. Binnen de grenzen van hun mogelijkheden spreken wij onze leerlingen hierop aan en dagen hen uit om de, soms moeilijke, stappen hierin te nemen. De slechtziende en op braille aangewezen kinderen krijgen de meeste lessen samen in hun groep. Waar nodig geven we binnen de lessen een verschillend aanbod. Deel 2 / Speciaal onderwijs Bij sommige vakken kiezen we nadrukkelijk voor een onderscheid in aanbod tussen slechtziende leerlingen en leerlingen die zijn aangewezen op braille, met name bij het begin van het leren lezen en rekenen. En natuurlijk organiseren we, zoals elke andere school, allerlei activiteiten zoals een schoolkamp en eindfeest. Speciaal onderwijs (so) Algemeen We werken vanuit de gedachte dat de leerling centraal staat. Dat wil zeggen dat we voor iedere leerling bekijken wat zijn onderwijsvraag is en daarop het onderwijs afstemmen. Tijdens de bespreking van het ontwikkelingsperspectief stellen we, samen met de ouders, de doelen voor de daaropvolgende periode van een jaar vast. Dat vertalen we vervolgens naar de dagelijkse onderwijspraktijk. Met andere woorden: het werken aan doelen vraagt om een praktische invulling binnen het programma. De inzet van verschillende methodieken, middelen en disciplines kan hiervan het gevolg zijn. Als blijkt dat de school bepaalde diensten niet kan bieden, dan kan het zijn dat we gebruik maken van externe expertise. Wij willen de kinderen zodanig toerusten dat zij vertrouwen in zichzelf hebben, weten wat ze kunnen en waard zijn. Ze leren goed met elkaar om te gaan en respect te hebben voor elkaar. 15 Het uitgangspunt van ons onderwijs zijn vier ontwikkelingsgebieden: zintuiglijke ontwikkeling, sociaal-emotionele ontwikkeling, cognitieve ontwikkeling en motorische ontwikkeling. Ontwikkeling op deze vier gebieden draagt bij aan toename van het zelfvertrouwen, de zelfstandigheid en de zelfredzaamheid van de leerling. Met als motto “leren door te doen” bereiden we de leerlingen voor op (zelfstandig) wonen, werken en vrijetijdsbesteding. Leerstof In het speciaal onderwijs krijgen de leerlingen in principe dezelfde leerstof aangeboden als op een gewone basisschool. Inhoud en tempo stemmen we zoveel mogelijk af op de mogelijkheden van het kind. Voor de groep moeilijk lerende kinderen wordt over het algemeen een afgeslankt programma ten opzichte van de einddoelen basisonderwijs nagestreefd, waarna zij de overstap kunnen maken naar het voortgezet (praktijk) onderwijs. Voor de normaal lerende leerlingen en de moeilijk lerende leerlingen geldt dat zij in het jaar waarin zij twaalf, dertien of uiterlijk veertien worden onze afdeling verlaten. Natuurlijk besteden wij op school veel aandacht aan de keuze van - en de aansluiting op het vervolgonderwijs. Onze zeer moeilijk lerende leerlingen, de mb (meervoudig beperkte) leerlingen, volgen een leertraject, waarbij de doelen worden opgesteld vanuit de kerndoelen voor zeer moeilijk lerenden. Het komt echter ook regelmatig voor dat mbleerlingen werken met de lesstof die ook in het so wordt gebruikt, maar dan wel aangepast op eigen wijze en in het eigen tempo van de leerling. Bij het leren voor de mb-leerlingen is het betekenisvol leren van belang. Daarnaast is er ook veel aandacht voor de zelfstandigheid en de zelfredzaamheid van de leerling. Leerlijnen De leerlijnen waar we mee werken zijn afgeleid van de door de overheid vastgestelde kerndoelen. Deze leerlijnen zijn landelijk vastgesteld voor onderwijs aan leerlingen met een visuele beperking. De kerndoelen bieden een houvast en een kader aan de scholen. Voor de meeste leerlingen gelden de kerndoelen van het basisonderwijs. Voor ieder ontwikkelingsgebied en vak zijn de doelen uitgewerkt in een basisarrangement en een intensief arrangement. In een leerlijn worden de doelen verfijnd in tussendoelen. Vervolgens wordt bij de doelen beschreven hoe zij binnen het onderwijs te realiseren zijn. Dit alles is opgenomen in een leerrouteplan waarvan ouders een exemplaar ontvangen. Binnen het planmatig handelen werken we met deze doelen. De doelen voor de zeer moeilijk lerende leerlingen, de mb-leerlingen worden uitgewerkt in leerlijnen gebaseerd op de kerndoelen die opgesteld zijn voor zeer moeilijk lerenden. Er bestaat ook de mogelijkheid dat een mb leerling het leerrouteplan van het so volgt maar wel in zijn eigen tempo. Samen waar het samen kan In al onze groepen zitten slechtziende en blinde kinderen bij elkaar. Het uitgangspunt is dan ook: samen waar het samen kan. Toch vraagt het onderwijs aan blinde kinderen vaak een andere benadering. Dat heeft ertoe geleid dat een aantal vakken, of onderdelen daarvan, wordt gegeven aan groepjes slechtziende met blinde leerlingen en andere vakken aan beide groepen apart. Bij het vak bewegingsonderwijs bijvoorbeeld wordt voornamelijk apart les gegeven aan slechtziende en blinde leerlingen. Ditzelfde geldt voor mobiliteit, tekenen en topografie. Bij het aanvankelijk lezen en rekenen krijgen de brailleleerlingen apart les van de brailleleerkracht. 16 Nadat de leerlingen het aanvankelijk lezen en rekenen beheersen, stromen ze in binnen de eigen groep, waarna ze samen met de slechtziende leerlingen het onderwijs vervolgen. Brailleonderwijs Leerlingen die zijn aangewezen op onderwijs in braille, leren het voorbereidend en aanvankelijk braille van een brailleleerkracht met behulp van een speciale brailleleermethode. Als de leerlingen het voortgezet braille lezen goed onder de knie hebben, leren ze werken op een laptop met brailleleesregel. Hiervoor is een goede typevaardigheid noodzakelijk die de kinderen wordt aangeleerd. Vervolgens bieden we les in computervaardigheden aan. Voor de rekenlesstof van groep 3 is een speciale brailleleergang. De werkboeken voor beginnend rekenen bestaan immers voor een groot deel uit plaatjes. De brailleleerkracht past deze lessen aan met veel concreet materiaal. Doel van het brailleonderwijs is dat de leerlingen de brailleaanpassingen zelfstandig kunnen gebruiken. Groepssamenstelling In welke groep een leerling geplaatst wordt is afhankelijk van leeftijd, vorderingen en mogelijkheden van het kind, sociale redenen en het moment van binnenkomst van nieuwe leerlingen. Deel 2 / Speciaal onderwijs Een leerling kan meerdere jaren achtereen in dezelfde groep zitten, maar dat betekent uiteraard niet dat we de leerstof herhalen. In een nieuw schooljaar volgt het kind onderwijs in een groep die passend is. Zitten blijven is dan ook niet aan de orde. Vaak hebben de leerlingen wel een jaar extra nodig om de lesstof eigen te maken. In elke groep zijn meerdere leerkrachten werkzaam. Elke leerling heeft een eigen groepsleerkracht. Planmatig handelen De begeleiding van de kinderen gebeurt volgens het ontwikkelingsperspectief. Nieuwe leerlingen begeleiden we de eerste vier tot zes weken aan de hand van aandachtspunten die het diagnostisch onderzoeksteam heeft opgesteld. Na deze observatieperiode maken we een verslag op de vier ontwikkelingsgebieden: sociaal- emotionele ontwikkeling, zintuiglijke ontwikkeling, motorische ontwikkeling en cognitieve ontwikkeling. Samen met de ouders bespreken we de vorderingen en stellen we de doelen op voor het komende jaar. Het verslag hiervan is de leidraad voor het handelen. Voor de huidige leerlingen hebben we –in overleg met de ouders– de doelen voor een jaar vastgesteld. De leerkracht zet deze doelen om in een groepsplan en het ontwikkelingsperspectief en werkt hier met de leerling aan. Eenmaal per jaar is er een gesprek met de ouders om het 17 ontwikkelingsperspectief te evalueren. Behalve de leerkracht nemen soms ook de expertise leerkracht, de maatschappelijk werker, een behandelend therapeut of de orthopedagoog deel aan het gesprek. Alle ouders ontvangen ruim van te voren een uitnodiging. Leerlingvolgsysteem Belangrijke elementen van de leerlingenzorg zijn de leerlingbesprekingen, het leerlingvolgsysteem en het leerlingendossier. Met het leerlingvolgsysteem houden we de vorderingen bij van de leerlingen op de vier ontwikkelingsgebieden. Via observaties en toetsen volgen we de kinderen systematisch in hun ontwikkeling. Deze gegevens gebruiken we voor het opstellen en/of bijstellen van doelen. Waar nodig kunnen we extra aandacht, hulp en individuele begeleiding inzetten. We gebruiken hiervoor het Onderwijs Volg Model (ovm) om de ontwikkeling van de kinderen stap voor stap te volgen. Het ovm is ontwikkeld door het Seminarium voor Orthopedagogiek. Naast de uitnodiging aan ouders voor de bespreking van het ontwikkelingsperspectief ontvangen ouders ook, verspreid over het schooljaar, twee maal een uitnodiging om het schoolrapport van hun kind te bespreken. Leerlingen van 6, 9 en 12 jaar krijgen automatisch een herhalingsonderzoek. Behalve dat zij een intelligentietest krijgen wordt er ook gekeken naar hun werkplek en hun visueel functioneren. De ontwikkeling van het onderwijs Binnen Visio Onderwijs is “leren-leren” een belangrijk thema binnen de onderwijsontwikkeling. Het uitgangspunt is onderwijs te geven naar de ontwikkelingsmogelijkheden van het kind. Dit in tegenstelling tot de traditionele visie waarbij het programma het uitgangspunt is. De leerlijnen die we hier voor nodig hebben worden aangepast en/of vernieuwd. Didactisch proberen we beter aansluiting te vinden bij de kinderen door methoden te gebruiken die betekenisvol zijn en gericht zijn op ervaringsleren. Voortgezet speciaal onderwijs Inhoud van het onderwijs Wij willen een fundament leggen voor de toekomst. Dat doen we door de leerlingen te leren wie ze zijn, ze sociaal vaardig te maken, ze leren keuzes te maken en verantwoordelijkheid te dragen, maar vooral door ze een goede opleiding aan te bieden waarmee ze kansen krijgen in het vervolgonderwijs en op de arbeidsmarkt. Het is voor onze leerlingen van groot belang dat zij een reëel beeld krijgen van hun mogelijkheden en leren die mogelijkheden te benutten. Op het vso doen de leerlingen op verschillende gebieden ervaringen op. Zij nemen bijvoorbeeld deel aan schooloverstijgende projecten zoals excursies, werkweken, sportdagen en ze doorlopen werkervaringstrajecten (een werkvorm waarbij leerlingen kennismaken met en leren werken in bedrijfsorganisaties). De leerlingen leren hun eigen mogelijkheden en beperkingen ontdekken. Bijvoorbeeld ontdekken: wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik en hoe kan ik functioneren in de buitenwereld? Leerstof In het vso krijgen de leerlingen dezelfde leerstof aangeboden als in het reguliere voortgezet onderwijs. Inhoud en tempo stemmen we zoveel mogelijk af op de mogelijkheden van het kind. De leerroute van elke leerling leggen we vast in het ontwikkelingsperspectief. De onderwijsroutes havo en mavo worden afgesloten met een landelijk staatsexamen, schriftelijk en mondeling. De havo leerlingen kunnen eindexamen doen in de profielen, cultuur en maatschappij en economie en maatschappij. De mavo leerlingen kunnen eindexamen doen in de sectoren techniek, landbouw, economie en zorg en welzijn. De leerroutes vmbo kaderberoeps en basisberoeps worden extraneus door middel van schoolexamens met een samenwerkende vmbo school afgesloten. Voor de leerlingen van vmbo en praktijkonderwijs (pro) is het ook mogelijk certificaten (via KPC, IVIO en SVH) te behalen waarmee 18 Deel 2 / Speciaal onderwijs startkwalificaties verworven kunnen worden om de aansluiting bij het middelbaar beroeps onderwijs (mbo) te verbeteren. Groepssamenstelling In welke groep een leerling geplaatst wordt is afhankelijk van leeftijd, vorderingen en mogelijkheden van het kind, sociale redenen en het moment van binnenkomst van nieuwe leerlingen. Iedere leerling heeft een eigen mentor. Verschillende docenten verzorgen de lessen gedurende de hele week. Leerlijnen Binnen elke leerweg kennen we een verschillend pakket aan vakken. Binnen elk vak volgen we de leerlijn zoals die door de methode wordt aangegeven. Individuele begeleiding Waar nodig kunnen we extra aandacht, hulp en individuele begeleiding inzetten. Een leerling kan, indien deze extra begeleiding noodzakelijk is voor de voortgang van het leerproces, onder lestijd deze begeleiding krijgen. De afspraken hierover, staan beschreven in het groepsplan en/of het ontwikkelingsperspectief. Indien het noodzakelijk is, worden specialisten vanuit Visio Revalidatie & Advies ingezet. Ontwikkelingsperspectief Samen met u en de leerling stellen we een ontwikkelingsperspectief op. Rondom de leerling wordt een kernteam geformeerd. Daarin zitten medewerkers die direct betrokken zijn bij het onderwijs van de leerling. Minimaal één keer per schooljaar voert de mentor een gesprek met de leerling over het ontwikkelingsperspectief. Ouders en verzorgers worden voor dit gesprek ook uitgenodigd. Ook is het mogelijk, als de omstandigheden dat vereisen, dat er een orthopedagoog of 19 maatschappelijk aanwezig is. werker bij het gesprek In de bespreking komen de visuele, fysieke, sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkelingen van de leerling en diens toekomstwensen ter sprake. De mentor maakt een verslag van ieder gesprek. Het verslag wordt u toegezonden. Aan het einde van het schooljaar vindt altijd een evaluatie van het ontwikkelingsperspectief plaats. Het ontwikkelingsperspectief beschrijft de afspraken die we met u en uw zoon/dochter maken om de doelstellingen van het onderwijs te behalen. Het leerrouteplan Het leerrouteplan; beschrijft op hoofdlijnen de route die wordt bewandeld binnen de basisvorming of een bepaalde leerweg. Het groepsplan Het groepsplan beschrijft de onderwijsactiviteiten en arrangementen, de afspraken, de specifieke onderwijsbehoefte van een groep leerlingen. Het vakwerkplan Het vakwerkplan; beschrijft concreet en specifiek de te doorlopen vakken per trimester. Dit is een operationeel stuk dat eigendom is van de leerling waar dagelijks mee gewerkt wordt. De ontwikkeling van het onderwijs Bij Visio onderwijs is “leren leren” een belangrijk thema binnen de onderwijsontwikkeling. Het vso probeert aansluiting te vinden bij deze leerpsychologie door de leerlingen inzicht te geven in hun leerproces, keuzes te laten maken binnen hun leerproces en zelfstandig en duaal te laten leren. Op deze wijze sluiten we aan bij het basisbegrip dat leren het construeren van kennis is, waarbij de leerling pas leert als hij open staat voor kennis. Het vso heeft een werkervaringstraject, een leerlijn over de leerjaren heen, ontwikkeld. Doel ervan is leerlingen stapsgewijs kennis te laten maken met organisaties van de maatschappij, zodat ze in de toekomst ook een rol en functie kunnen vervullen. Loopbaanonderzoek (assessment) De leerlingen uit het derde jaar van vso-mb, praktijkonderwijs, en vmbo bb volgen in maart van het schooljaar een tweedaags loopbaanonderzoek. De essentie van het loopbaanonderzoek: 1. Een onderzoek in een omgeving die voor de leerling nieuw is, samen met leeftijdgenoten die voor een deel bekend, maar ook voor een deel onbekend zijn. De onderzoekers zijn ook voor een deel bekend en onbekend. In een omgeving en situaties waarin een aantal onvoorspelbare elementen zitten, laten de leerlingen gedrag zien dat ook tijdens een stage gevraagd wordt. 2. De leerlingen, de ouders en het schoolteam staan uitdrukkelijk stil bij de blik op de toekomst, bij de transitie naar de periode van schoolverlaten. Doordat het schoolverlaten nog betrekkelijk ver weg ligt, draagt het uitstippelen van de grote lijnen bij aan een goede voorbereiding op de toekomst. Bewustwording van soms nieuwe en onverwachte mogelijkheden en beperkingen, biedt kansen de komende jaren optimaal te benutten. De leerling, de ouders en het team krijgen het verslag waarin de verschillende uitslagen van de onderzoeken zijn beschreven en geïntegreerd. Er wordt een advies geformuleerd naar de richting van de stage, de soort stage en de uitstroommogelijkheid. Het verslag is geschreven door een gedragswetenschapper, in eenvoudige taal zodat de leerling het verslag zelf kan lezen en begrijpen. 20 Stage Er zijn verschillende vormen van stage in het onderwijsprogramma opgenomen door alle leerjaren heen. Leerlingen in de onderbouw maken via introductiestages kennis met het bedrijfsleven. In het voorexamenjaar van de diplomagerichte leerwegen volgen de leerlingen een snuffelstage van drie lesweken in een bedrijf of instelling naar keuze. Leerlingen uit de bovenbouw van het vmbo bb doen als onderdeel van het eindexamen een afstudeerstage in een instelling of bedrijf. Leerlingen in de eindfase van het praktijkonderwijs worden, indien mogelijk, via een plaatsingsstage toegeleid naar betaalde arbeid. De vso mb- leerlingen worden in hun eindfase toegeleid naar een passende werkomgeving binnen de dagbesteding. Deel 2 / Speciaal onderwijs Leren op afstand Het komt voor dat leerlingen uit de hoogste leerjaren van het havo lessen volgen op een andere locatie. Dit gebeurt met de webchair. Dit is een systeem waarbij leerlingen een live verbinding hebben met een docent op een andere locatie. Het systeem kan ook worden gebruikt wanneer een leerling tijdelijk of voor langere tijd fysiek niet in staat is om onderwijs op school te volgen en op deze wijze toch kunnen blijven deelnemen aan (een gedeelte) van het onderwijsprogramma. Uitstroomperspectief vervolgonderwijs Diplomagerichte leerwegen De onderbouw duurt in principe twee en een half jaar. De leerlingen krijgen een breed scala aan vakken en worden voorbereid op de keuze van een leerweg. Een keuze voor een leerweg is een keuze voor een manier van leren. Een leerweg is een route naar vervolgonderwijs. Oriëntatie en mobiliteit De leerlingen uit het eerste leerjaar blijven de gehele schooldag op het schoolterrein. Vanaf het tweede leerjaar mogen leerlingen die positief gescreend zijn op oriëntatie en mobiliteit en schriftelijk toestemming hebben van hun ouders/verzorgers zelfstandig van het schoolterrein af in de pauzes van het lesprogramma. Leerlingenraad De vso afdeling heeft een leerlingenraad bestaande uit vier leerlingen. Ieder schooljaar vinden er verkiezingen plaats, zodat andere leerlingen plaats kunnen nemen in de raad. Twee leden treden dan af en twee nieuwe leden worden gekozen. De leerlingenraad vergadert minstens eenmaal per maand en heeft zes keer per jaar een vergadering waarbij ook de locatieleider aanwezig is. Vanuit de leerlingenraad zijn (leerlingen) commissies actief o.a. op het gebied van schoolregels, cultuur, schoolkamp, feesten, lief en leed en inrichting van het gebouw. 21 In het schooljaar 2014-2015 bieden we de volgende leerwegen aan: 1 de theoretische leerweg (havo, mavo) 2 de beroepsgerichte leerweg (vmbo) bestaande uit de kader- en de basisberoepsgerichte leerweg. De theoretische leerweg mavo en de leerweg havo worden afgesloten met een staatsexamen. De beroepsgerichte leerweg wordt afgesloten met een examen van de school waarmee samengewerkt wordt via een extraneus regeling. De theoretische leerweg (havo en mavo) Deze leerweg is nog niet gericht op een bepaald beroep. Een leerling kan doorstromen naar het hbo (alleen vanuit havo), mbo (vakof middenkaderopleiding, niveau 3 en 4) of vanuit mavo doorstromen naar het havo. De beroepsgerichte leerweg (vmbo kb en bb) Deze leerweg is geschikt als een leerling het liefst leert door praktisch bezig te zijn. Met deze leerweg kan een leerling doorstromen naar de basisberoepsopleidingen in het mbo. De leerweg is onderverdeeld in een kaderberoepsgerichte leerweg en een basisberoepsgerichte leerweg. Bij mavo en vmbo wordt halverwege het 3e leerjaar een sector gekozen. Een sector kiezen heeft te maken met de beroepsopleiding die een leerling wil gaan volgen en welk beroep hij later wil gaan uitoefenen. Bij het kiezen van een sector kan een leerling zichzelf afvragen wat hij interessant en boeiend vindt en wat hem een leuk beroep lijkt. Als hulpmiddel om tot een goede sector- en vakkenkeuze te komen wordt bij iedere leerling een toets van het CITO afgenomen. Er zijn vier sectoren: - Zorg en Welzijn - Techniek - Economie - Landbouw Deze sectoren hebben ieder weer verschillende afdelingen. Een leerling kiest een sector na de basisvorming. Hierbij dient aangemerkt te worden dat wanneer een leerling de basisgerichte of kadergerichte leerweg volgt, alleen de sector economie of zorg en welzijn gekozen kan worden. (bij de theoretische leerweg kan voor alle vier gekozen worden). Havo leerlingen kiezen na het derde leerjaar een profiel. Deze profielkeuze heeft ook weer invloed op de later te maken keuze voor een vervolgopleiding. De leerling kan een keuze maken uit de profielen cultuur en maatschappij en economie en maat schappij. 22 Uitstroomperspectief arbeid Praktijkonderwijs Het vso Rotterdam biedt praktijkonderwijs (pro) aan. Het praktijkonderwijs is ingericht voor moeilijk lerende jongeren. Verweven in de doelstelling “toeleiding naar arbeid” is het onderwijs zo breed mogelijk ingericht. In de onderbouw (2 jaar) maken we gebruik van de methode “Promotie”. “Promotie” zet vakken als rekenen, taal, cultuur en maatschappij zodanig neer dat een contextrijke en logische wijze van natuurlijk leren ontstaat. Een belangrijk uitgangspunt in het eerste en tweede leerjaar zijn de sociale competenties. Hierbij staan centraal: - Samenwerken - Een keuze maken - Jezelf presenteren - Werkhouding - Omgaan met kritiek - Rekening houden met elkaar - Omgaan met ruzie - Opkomen voor jezelf - Gevoelens delen - Handicap verwerking Deze competenties worden geleerd en geoefend in alle vakken die de leerlingen krijgen. Vooral in de praktijkvakken nemen ze een belangrijke plaats in. In het derde leerjaar zijn de sociale competenties een onderdeel van de arbeidscompetenties. De interne stage staat hierbij centraal. In het vierde en vijfde leerjaar volgen de leerlingen één of meerdere externe stages waarbij de toeleiding naar betaalde arbeid of plaatsing op een middelbare beroepsopleiding (mbo) het doel is. In de eerste twee leerjaren (pro 1 en pro 2) krijgen de leerlingen de volgende praktijkvakken: - zorg en welzijn - plant en dier - Nederlands - gym Deel 2 / Speciaal onderwijs - cultuur en maatschappij tekenen techniek muziek Alle leerlingen in het praktijkonderwijs hebben een mentor die de met de leerling en de ouders het gesprek over het ontwikkelingsperspectief voert. De leerling heeft daarnaast regelmatig coachingsgesprekken met de mentor. Bij een coachingsgesprek gaat het erom dat de leerling gestimuleerd en geprikkeld wordt zelf te leren, over zichzelf na te denken, meer uit zichzelf te halen en zichzelf te ontwikkelen. Eigenlijk gaat het om drie vragen: - Wie ben ik? - Wat wil ik? - Wat kan ik? De leerlingen krijgen drie keer per jaar een rapport. Daarnaast verzamelen de leerlingen bewijzen van wat ze geleerd hebben in hun portfoliomap. Werkervarend leren Leerlingen gaan één dag in de week onder begeleiding werken in een kringloopbedrijf. Met name het aanleren van sociaal–emotionele vaardigheden, waaronder verantwoordelijkheid en samenwerken, spelen hierbij een belangrijke rol. Uitstroomperspectief dagbesteding Vso mb leerroute praktisch onderwijs Visio Onderwijs Rotterdam biedt ook een onderwijsprogramma aan voor vso mb leerlingen (leerlingen met een meervoudige beperking). Het betreft leerlingen vanaf 13 jaar met een meervoudige beperking die een leerroute krijgen aangeboden al naar gelang het ontwikkelingsniveau van de leerling. De leerlingen werken intensief met de leerroute praktisch onderwijs waarin de verwerving van arbeidsvaardigheden centraal staat. Leerlingen stromen op maat uit naar: sociale werkplaats dagbesteding met Arbeidsmatige activiteiten Belevingsgerichte activiteiten Het pedagogisch klimaat binnen het praktisch onderwijs is vormgegeven vanuit het concept ‘Leren Leren’. 23 diverse bezigheden Onderwijsinhoud De onderwijsinhoud is afgestemd op de landelijke kerndoelen en leerlijnen voor zeer moeilijk lerende kinderen(zml), ontwikkeld door het SLO (stichting leerplan ontwikkeling. Daarnaast gebruikt Visio onderwijs ook nog de leerlijnen van het CED (centrum educatieve dienstverlening). De leerlijnen van het SLO gaan uit van ontwikkelingsfases van; A (0-24 mnd), B (2-4 jr), C (4-6 jr), D (6-8 jr) en E (8+ jr). Er wordt gewerkt vanuit vier domeinen te weten: wonen, werken, vrije tijd en samenleven. De domeinen vormen de leidraad waaraan de leer- en praktische vakken worden opgehangen. De leerlingen in het vso mb gaan door drie leerfases: De basisfase Deze fase duurt gemiddeld twee jaar. De leerlingen maken projectmatig kennis met de vier domeinen, wonen, werken vrije tijd en samenleven aangepast op het ontwikkelingsperspectief. De oriëntatiefase Deze fase duurt gemiddeld vier jaar en staat in het teken van het verwerven van praktische vaardigheden. De spec ialisatiefase Deze fase wordt ingezet een jaar voorafgaand aan de uitstroom van de leerling. Om het onderwijsaanbod en de leeromgeving zo goed mogelijk in te richten is een projectgroep in het leven geroepen die de ontwikkeling van vso-mb op alle onderwijslocaties van Visio monitort. Indeling ontwikkelingsperspectieven van mbleerlingen Perspectief Ontwikkeling Uitstroom ---------------------------------------------------A 0 – 24 mnd Dagbesteding op belevingsniveau B 2 – 4 jaar Dagbesteding belevingsniveau 24 op met C 4 – 6 jaar Dagbesteding met enkelvoudige taak D 6 – 8 jaar Dagbesteding met daarbij arbeidsmatige taken E 8 -10 jaar Dagbesteding gericht op arbeid F 10+ jaar Uitstroom naar arbeid in een beschermde vorm ---------------------------------------------------- Visueel onderzoek en gezondheidszorg Individuele begeleiding Waar nodig kunnen we extra aandacht, hulp en individuele begeleiding inzetten. Een leerling kan deze begeleiding onder lestijd krijgen, afhankelijk van de mate van belemmering voor het onderwijs. Medewerkers van de school zorgen voor taalondersteuning en remedial teaching. Samenwerking met zorg Visio Onderwijs en Visio Revalidatie & Advies werken al enige tijd samen op het gebied van onderwijs en zorg. Een aantal leerlingen maakt ook gebruik van de diensten van Visio Wonen & Dagbesteding. Medewerkers van Visio Revalidatie & Advies verzorgen op onze school oriëntatie- en mobiliteitstraining, trainingen op het gebied van algemene dagelijkse levensverrichtingen, visuele training, tactiele training en typeles en sociale vaardigheidstraining gericht op handicapverwerking en toekomstperspectief. Alle resultaten van deze begeleiding en training verzamelen we in het leerlingdossier, dat ook toegankelijk is voor ouders. Sensorische integratie therapie en fysiotherapie behoren ook tot de therapie mogelijkheden. Aan onze school is tevens een praktijk voor logopedie, een praktijk voor fysiotherapie en een praktijk voor Cesartherapie verbonden. Kinderen die hiervoor in aanmerking komen, kunnen onder schooltijd behandeld worden. Deel 2 / Speciaal onderwijs Voor Cesartherapie is een verwijsbrief van huisarts of specialist nodig. de laatste helft van het schooljaar een herhalingsonderzoek. Oogarts Onze oogarts is mevrouw Tjon. Zij is verbonden aan het Oogziekenhuis te Rotterdam en doet onderzoeken voor onze school. Zij let daarbij op de mogelijkheden van uw kind binnen het onderwijs. Zij vervangt niet uw eigen oogarts maar beschikt wel over de gegevens van de behandelende oogarts. Het jaarlijkse herhalingsonderzoek is verplicht! U krijgt een uitnodiging via school. Let op! U moet zelf met uw kind naar deze afspraak gaan. Schoolarts Aan de school is een arts verbonden via het Centrum voor Jeugd en Gezin in Rotterdam. Leerlingen van de school worden, indien noodzakelijk, door de arts onderzocht. De schoolarts neemt dan een volledig medisch onderzoek af. De arts stelt het op prijs dat één van de ouders of verzorgers bij het onderzoek aanwezig is. U kunt namelijk noodzakelijke informatie over uw kind geven. U ontvangt tijdig bericht over dag en tijdstip van het onderzoek. Mocht u door het jaar heen vragen hebben voor de schoolarts, dan kunt u contact opnemen met de arts via: Centrum voor Jeugd en Gezin Groenetuin 265 3078 KG Rotterdam T 010 444 46 03 Uitstroom Speciaal onderwijs Een belangrijk aspect van het onderwijs op onze school is dat iedere leerling in zijn eigen tempo en niveau de basisschool doorloopt. Het programma stemmen we af op de individuele mogelijkheden van de leerlingen. De leerlingen uit de aanvangsgroep die de overstap gaan maken naar de onderbouwgroep (niveau groep 3), krijgen in 25 In samenwerking met Visio worden leerlingen op verschillende gebieden onderzocht. Er wordt bijvoorbeeld een intelligentieonderzoek gedaan. De orthopedagoog onderzoekt dan de leermogelijkheden van de kinderen, waardoor het leerperspectief bepaald kan worden. Naast een intelligentieonderzoek behoren visuele functieonderzoeken, hulpmiddelenonderzoeken en exploratieonderzoeken tot de mogelijkheid. Tijdens deze onderzoeken wordt bepaald welke invloed de visuele beperking heeft op het onderwijs en welke hulpmiddelen nodig zijn. Op negenjarige leeftijd krijgen leerlingen wederom een onderzoek om de voortgang van hun leerontwikkeling te volgen. Aan het einde van de basisschool, de bovenbouwgroep, doen de eventuele schoolverlaters mee aan het eindonderzoek. Dit eindonderzoek vindt plaats in de maanden oktober en november. Er volgt advies over het vervolgonderwijs, op basis van verschillende onderdelen. Dat zijn: onderzoek van de orthopedagoog, ervaringen van de groepsleerkrachten, het leerlingvolgsysteem met de didactische vorderingen en objectieve toetsgegevens die een beeld geven over het afgelegde leertraject. Alle onderdelen worden met de ouders en de leerling besproken. Uitstroomgegevens 2009-2013 De uitkomsten van de onderzoeken worden in de commissie leerlingenzorg (clz) besproken. Deze commissie, bestaande uit de orthopedagoog, de schoolarts, de afdelingscoördinator, de locatieleider, de schoolmaatschappelijk werkster en betrokken groepsleerkrachten, volgt periodiek de ontwikkeling van de leerlingen. Op deze manier blijven wij het onderwijsprogramma zo goed mogelijk afstemmen op de mogelijkheden van de leerling. so 2009 Aantal leerlingen per 1 januari 2014 Visio onderwijs Rotterdam Totaal 125 leerlingen ---------------------------------------------------so leerlingen (incl. so mb) 50 Voortgezet speciaal onderwijs 75 (inclusief vso-mb) Totaal 125 ---------------------------------------------------- 26 naar 17 Regulier basisonderwijs, regulier voortgezet onderwijs en cluster 1 vso 2010 10 Vso cluster 1 en onderwijs in ander land 2011 10 Vso cluster 1 2012 13 Regulier cluster basisonderwijs, 1 en ander vso speciaal onderwijs 2013 De richtingen van uitstroom zijn zeer divers. Er is een doorstroom mogelijk naar ons vso. Hier zijn mogelijkheden om het praktijkonderwijs, vmbo, mavo en havo te volgen. Als een leerling verder gaat binnen het regulier onderwijs, krijgt hij vanaf dat moment begeleiding door een ambulant onderwijskundig begeleider van onze school. Tussentijdse terugverwijzing naar het regulier basisonderwijs vindt ook plaats. Ook die leerlingen krijgen vanaf dat moment begeleiding door een ambulant onderwijskundig begeleider van de school. en mb 8 Regulier basisonderwijs, praktijkonderwijs en vso cluster 1 Sinds 2009 zijn totaal 57 leerlingen vanuit ons SO uitgestroomd. - 44 leerlingen hiervan, dus 78% is uitgestroomd naar het eigen vso of een andere c luster 1 school, - 3 leerlingen (= 5 %) zijn uitgestroomd naar regulier basisonderwijs, - 3 leerlingen (= 5 %) zijn uitgestroomd naar ander speciaal onderwijs, - 4 leerlingen (= 7 %) zijn uitgestroomd naar een vorm van regulier voortgezet onderwijs, - 3 leerlingen (= 5%) zijn uitgestroomd naar een school in het buitenland. Voortgezet speciaal onderwijs De lessen worden over het algemeen klassikaal aangeboden. Het vakwerkplan biedt echter mogelijkheden om te differentiëren binnen dit klassikale aanbod. Op deze wijze kunnen we het programma afstemmen op de individuele mogelijkheden van de leerlingen. Als de leerlingen het vso doorlopen hebben ontvangen zij, afhankelijk van de leerweg die zij doorlopen hebben, een diploma, certificaat, getuigschrift of een schoolverklaring. De leerlingen die na het behalen van het diploma naar het regulier vervolgonderwijs gaan, bijvoorbeeld het mbo, krijgen begeleiding van een ambulant onderwijskundig begeleider van onze school. Tussentijdse terugverwijzing naar het regulier voort gezet onderwijs vindt ook plaats. Deel 2 / Speciaal onderwijs - Ook die leerlingen krijgen vanaf dat moment begeleiding door een ambulant onderwijskundig begeleider van de school. - Uitstroomgegevens 2009-2013 vso naar ---------------------------------------------------2009 9 mbo en arbeid 2010 8 mbo, VAVO, praktijkonderwijs 2011 9 mbo en VAVO 2012 9 Praktijkonderwijs, 2013 10 mbo en buitenland mbo, vavo en arbeidsmatige dagbesteding ---------------------------------------------------Sinds 2009 zijn 46 leerlingen van het VSO uitgestroomd. - 21 leerlingen behaalden een volledig MAVO diploma - 2 leerlingen behaalden een volledig vmbo bb diploma - 2 leerlingen zijn uitgestroomd naar betaalde arbeid - 3 leerlingen zijn uitgestroomd naar (arbeidsmatige) dagbesteding - 18 leerlingen stroomden uit naar een MBO school - 4 leerlingen vervolgden hun opleiding in het VAVO (onderwijs voor volwassenen) - 4 leerlingen zijn om verschillende redenen niet uitgestroomd naar vervolgonderwijs, arbeid of een vorm van dagbesteding Conclusies en trends betreffende de in- en uitstroom van onze leerlingen: - We nemen een groei waar van het leerlingenaantal in ons vso. De instroom van leerlingen is de laatste 5 jaar hoger dan de uitstroom (vooral meer vso mb leerlingen en havo leerlingen) - Er is een geringe uitstroom van onze leerlingen vanuit het so naar een vorm van regulier onderwijs - Vanuit ons Praktijkonderwijs (PRO) stromen leerlingen ook uit naar de entree opleidingen van het MBO 27 - PRO leerlingen behalen ook certificaten op vmbo of MAVO niveau Onze leerlingen behalen soms certificaten op meerdere niveaus tegelijk (bv een vmbo bb diploma met certificaten op mavo niveau, of een MAVO diploma met certificaten op HAVO niveau Tussentijdse uitstroom vanuit het vso vindt wel plaats, maar plaatsing in regulier onderwijs lijkt steeds moeilijker te worden. Leerlingen worden vaker afgewezen op grond van hun visuele beperking Samenwerkingsverbanden regio in de Visio Onderwijs Rotterdam werkt regelmatig samen met andere organisaties. Door samenwerking kunnen we de zorg aan onze leerlingen verbeteren en onze expertise verder ontwikkelen. Medewerkers van Visio Onderwijs Rotterdam ontwikkelen zich voortdurend. Verschillende partners bieden ondersteuning om het onderwijsaanbod te professionaliseren. Enkele partners zijn: Centrum Educatieve Dienstverlening Rotterdam (rekenonderwijs, ontwikkeling leerlijnen), Hogeschool Utrecht seminarium voor orthopedagogiek (o.a. invoering ontwikkelingsvolgmodel) en Katholiek Pedagogisch Studiecentrum (leerroutes praktijkonderw ijs, certificering PRO). Visio Onderwijs Rotterdam voert structureel overleg met andere scholen voor speciaal onderwijs binnen de regio. Ook werken we samen met instanties zoals MEE, Jeugd Onderwijs Samenleving Rotterdam, het BOOR (BestuursOverlegOnderwijsRotterdam), het clusteroverleg regio Rotterdam en het Adviesen Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Ons team De functies en wie is wie? Locatieleider/ adjunct-directeur: Ulco van der Ende. De locatieleider is integraal verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken binnen de school. Coördinator so: Gyntha Goertz. Coördinator mb: Ingrid Stekelenburg Coördinator vso: Jacco van der Hoogt De so-groepen, mb-groepen en vso-groepen hebben een eigen coördinator die belast is met de ondersteuning en begeleiding van de leerkrachten en assistenten. De coördinator bewaakt tevens het leerlingvolgsysteem en is lid van de c lz. (commissie leerlingenzorg) 28 Groepsleerkrachten so en mb: Ingrid Stekelenburg, Tineke van Uffelen, Linda Verhoef, Rolf Schimmer, St ephanie Dopper, Marion Brillemans, Monique Botterman, Wouter den Engelsman, Ingrid Smit, Lilian Blouw, Margreeth Nieuwland en Monique van Weissenbruch. Iedere groep heeft een eigen mentor/leerkracht. Hij/zij is degene die het overzicht van het totale onderwijsproces bewaakt. Leerkrachten vso: Jacomijn ‘t Mannetje, Robert Steendijk, Buket Canatan, Jacco van der Hoogt, Joke Schuurman, Annelies Zonneveld, Ellen van Megen, Martien Voorrips, Hans Blanken en Irina Cirpus. Iedere leerling heeft een eigen mentor/leerkracht. Hij/zij is degene die het overzicht van het totale onderwijsproces bewaakt. De mentor de voortgang van het leerproces aan de hand van het vakwerkplan en het ontwikkelingsperspectief. Mocht u als ouder/verzorger de behoefte hebben om over de voortgang van het leerproces te praten, dan kunt u altijd contact opnemen met de mentor. Vakleerkrachten bewegingsonderwijs: Marcel Aarts, Wim van der Gugten Vakleerkrachten muziekonderwijs: John Bazuijnen (vso), Meike Portegies (so en mb) Handvaardigheid/techniek: Annelies Zonneveld Leerkrachten individuele begeleiding/ specialisten: Tonny van Peppel, Gyntha Goertz en Christine Oskamp Stagebegeleiding/coördinatie: Eva Slootweg Onderwijsassistenten en lerarenondersteuners: Marga Oude Kamphuis, Marije Bos, Yvonne van Peelen, Ruby van Oudenaarden, Lisette Holleman, Thijs Fleming, Deel 2 / Speciaal onderwijs Siham Ettakkouki-Chaibi, Milou van de Steeg, Joyce Tiemens. de school waar alle lijnen samen komen en van waaruit de interne communicatie begint. Maatschappelijk werk: Karin van der Waal. De maatschappelijk werkster werkt onder andere voor de Commissie leerlingenzorg. Ze staat altijd klaar voor de leerlingen bij sociaalemotionele problemen en ondersteunt het dagelijkse onderwijs proces op maatschappelijk–sociaal niveau. U kunt de maatschappelijk werker altijd benaderen bij zaken als vervoer en extra hulpmiddelen. Onderwijskundige aspecten bespreekt u echter met de vakdocent. Huismeester: Aad Merk Hij draagt onder meer zorg voor het onderhoud van het gebouw, verricht reparaties, regelt bestellingen etc. Orthopedagogen: Renske Koornstra (so en mb), Deborah Lock-van de Wetering (vso). De orthopedagoog is werkzaam als specialist binnen het team. Zij ondersteunt de leerkrachten en geeft hen handelingsgerichte adviezen bij het opstellen en uitvoeren van het planmatig handelen. Huishoudelijk personeel: Azra Sipovic, Carla Vos. Zij zorgen ervoor dat de school dagelijks goed schoongemaakt wordt. Didactisch onderzoek: Annemiek van Leendert, Christine Oskamp Systeembeheerder: Richard de Bruin. De systeembeheerder is verantwoordelijk voor het “in bedrijf houden” van alle computers op school. Oogarts: verricht oogheelkundig onderzoek voor de Commissie van Onderzoek. Ongeveer eens per jaar ziet de oogarts alle leerlingen. Schoolarts: onderzoekt de kinderen bij het adviesonderzoek of op aanvraag. Medewerkers Visio Revalidatie & Advies: Wil Bouw, Jacqueline Smit, Eric a Bakker, Marijke van den Bosch voor training oriëntatie & mobiliteit, training algemene dagelijkse levensverrichtingen, tactiele- en zientraining. Administratie/secretariaat: Allegonda Bos Zij verzorgt de administratie van de school. De administratie is vaak het zenuwcentrum van 29 Receptie: Bea Eefsting, Willeke van Wurmond Ondersteunende medewerkers die onder meer de zorg hebben voor het aannemen van de telefoon, de ontvangst van bezoekers, de zorg voor het kopiëren, het brailleren en het zetten van koffie. Jaarlijks begeleiden wij een aantal stagiaires van diverse opleidingen (Pabo, Pedagogiek, SPW). Een aantal enthousiaste vrijwilligers helpen ons bij onder meer met het onderhoud van de bibliotheek, de ondersteuning bij ICT, het schoolzwemmen en drama/toneelactiviteiten. Ouderparticipatie Visio Onderwijs Rotterdam hecht zeer aan een actieve betrokkenheid van de ouders bij het onderwijsleerpoces van hun kinderen, zowel op het so als op het vso. De ouders kennen hun kind tenslotte het best en het onderwijs sluit beter aan bij het kind wanneer regelmatig overleg en contact is tussen ouders en leerkrachten. Visio verwac ht dat ouders ook zelf contact opnemen als er vragen of problemen zijn met het onderwijs aan hun kind. Visio probeert zo goed mogelijk ouders te informeren over en te betrekken bij alles rond de school en hun kind. Ouderbetrokkenheid Ouderbetrokkenheid wordt gestimuleerd door: Educatief partnerschap Jaarlijks vindt een uitgebreid multidisciplinair gesprek over het ontwikkelingsperspectief van het kind plaats. Onderwijsondersteunend gedrag van ouders De ouders worden door het schooljaar heen uitgenodigd voor diverse activiteiten, zoals een ouderinformatiebijeenkomst (september), open dag (bv fancyfair) en een braillecursus. Ook worden thema-avonden georganiseerd waarbij ouders elkaar, deskundigen en leerkrachten kunnen ontmoeten. Bij feesten en vieringen worden ouders uitgenodigd om te helpen. Ouders zijn, na telefonische afspraak, altijd welkom voor een bezoek aan de klas om te kunnen beleven hoe het onderwijs aan hun wordt aangeboden. Ouders worden ook betrokken bij het organiseren en de uitvoering van educatieve excursies. Betrokkenheid van ouders (en leerlingen) bij keuze- en schakelmomenten Het eindonderzoek van 12-jarige leerlingen. De sector- of profielkeuze van de leerlingen van de diplomagerichte leerwegen. De bespreking van de uitkomsten van het loopbaanonderzoek/ assessment bij leerlingen uit het derde leerjaar van het vso. De studie/beroepskeuze van leerlingen in de eindfase van het vso. Heldere communicatie en informatie overdracht Alle belangrijke informatie, nieuwsbrieven, foto’s van activiteiten zijn op de website van school te vinden. Via de Visio website kunnen ouders snel en direct zaken opzoeken die op school spelen en leven. Een inlogcode wordt op verzoek aangemaakt. Ouders van het so ontvangen digitaal “Het Babbeltje”: een informatieblad over de lopende zaken en klassenactiviteiten van de kinderen. “Het Babbeltje” verschijnt voor iedere vakantie. Ouders van vso mb (meervoudig beperkte) leerlingen ontvangen driemaal per jaar een nieuwsbrief. Ouders van kleuters en leerlingen met een meervoudige beperking krijgen een “heen-enweerschriftje” via de groepsleerkracht; een contactschriftje waarin dagelijks de gang van zaken van het individuele kind wordt bijgehouden. Ieder jaar draait er in alle groepen van het so een gezamenlijk project. Ouders worden altijd uitgenodigd voor de afsluiting van het project. Bij de rapportuitreiking (driemaal per jaar) is er de mogelijkheid een gesprek aan te vragen met de mentor/leerkracht over de voortgang van het kind. Betrokkenheid van ouders bij schoolactiviteiten (ouderraad) en medezeggenschap (g)(mr) Ouders kunnen zitting nemen in de ouderraad of (g)(mr) van onze school. Meten van oudertevredenheid Iedere twee schooljaren wordt een tevredenheidsonderzoek onder de ouders uitgezet om het welbevinden en de betrokkenheid van de ouders te meten. De uitkomsten worden verwerkt en de verbeterpunten worden in het jaarplan van de locatie opgenomen. 30 Ouderraad We hebben een actieve ouderraad. De ouderraad organiseert en ondersteunt het team bij allerhande activiteiten. Daarnaast organiseert de ouderraad ieder schooljaar een informatieavond over een onderwerp dat gekozen wordt door de ouders. Deel 2 / Speciaal onderwijs De namen van de leden van de ouderraad zijn: Dhr. J. v.d. Pas Mw. J. van Delden Mw. M. Rink Mw. J. Walraad Mw. E. Fidecius Dhr. M. Rommens Mw. M. van Gastel Namens het personeel: Mw. M. Oude Kamphuis Mw. M. Brillemans De ouderraad is digitaal te bereiken via [email protected] Medezeggenschapsraad Er zit een afvaardiging van ouders van elke school van Visio Zuid-Nederland (Breda, Grave en Rotterdam) in de medezeggenschapsraad (mr) en in de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad (gmr) van Koninklijke Visio. Deze raden geven advies over allerlei beleidszaken van Visio Onderwijs. De vertegenwoordiging in de mr van de locatie Rotterdam bestaat uit de volgende leden: Namens de ouders: vacature en Dhr. Ronald Koster Namens het personeel: Ingrid Smit en Annelies Zonneveld. De vertegenwoordiging in de gmr van de locatie Rotterdam bestaat uit de volgende leden: Namens de ouders: vacature Namens het personeel: Stephanie Dopper Veiligheid We kiezen voor een positieve benadering naar de leerlingen die heel duidelijk en transparant is. Het beleid bij incidenten is direct gericht op gedragsverandering bij betrokkenen. Er is dan altijd een “op maat” benadering van de situatie. 31 Er worden geen standaard afspraken gemaakt over hoe te handelen bij vechtpartijen, diefstal en pestgedrag. Voor iedereen moet duidelijk zijn dat er een grens is overschreden. Incidenten hebben altijd consequenties voor de betrokken leerlingen. Bij incidenten bepaalt de adjunct -directeur of, en op welke wijze, ouders geïnformeerd worden. Bij diefstal en zedenzaken doet de school altijd aangifte. In andere situaties wordt een afweging gemaakt of er aangifte wordt gedaan. We stimuleren ouders en leerlingen om ook aangifte te doen. De schoolregels worden regelmatig met de leerlingen besproken. Wetten en regels Wet bescherming persoonsgegevens De gegevens die door de ouders (voogden) aan de school verstrekt worden en de resultaten van testen en toetsen van de leerlingen worden door de school gebruikt voor: Schooladministratie De school is verplicht een leerlingadministratie te voeren. Deze gegevensverzameling valt onder het vrijstellingsbesluit van de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Leerlingbegeleiding De door de leerling behaalde resultaten spelen een belangrijke rol bij het begeleiden van de leerlingen. Ook deze administratie is vrij van meldingsplicht door het vrijstellingsbesluit van de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Portretrecht Ouders kunnen via een door hen ondertekend formulier aangeven of ze al dan niet bezwaar hebben dat foto’s waarop hun kind herkenbaar in beeld is gebracht worden gebruikt voor publicitaire doeleinden of intern gebruik. Inspectie van onderwijs Als u vragen heeft over het onderwijs in het algemeen of de inspectie in het bijzonder, dan kunt u contact opnemen met: Inspectie van het onderwijs [email protected] www.onderwijsinspectie.nl T 0800 8051 (gratis). Praktische zaken van A tot Z Activiteiten voor het so In de loop van het schooljaar vinden er verschillende activiteiten plaats. We vieren Sinterklaas, Kerstmis en Pasen. Daarnaast is er in september de sportdag, en in oktober besteden we uitgebreid aandacht aan de kinderboekenweek. Op 15 oktober besteden we aandacht aan de “Internationale Dag van de Witte Stok” . Eens per jaar vinden de projectweken plaats met de hele school. Het schoolkamp is in mei of juni. De laatste week van het schooljaar organiseren wij het eindfeest met het hele so. Ook het hele jaar door zijn er de “bijzondere” lessen vanuit de kinderboerderij, musea, de stichting kunstzinnige vorming Rot terdam en de Openbare Bibliotheek. Activiteiten voor het vso In de loop van het schooljaar vinden de volgende activiteiten plaats: - Introductiedag (eerste schooldag) - Internationale Dag van de Witte Stok op vrijwillige basis - Kerstviering, gehele vso - Sportdag(en), gehele vso - Werkweek(en), gehele vso - Diverse projecten, gehele vso - Eindfeest, gehele vso - Door de leerlingenraad georganiseerde activiteiten op gebied van cultuur, sport etc. 32 Bibliotheek Onze school beschikt over een eigen bibliotheek met boeken in zwartdruk en braille. De boeken zijn vooral bedoeld voor het lezen in de klas. De brailleboeken lenen we uit, als kinderen thuis willen lezen. We kunnen niet vaak genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om zelfstandig te kunnen lezen. Daarom stimuleren wij kinderen ook buiten school te lezen. Kinderen kunnen lid worden van de bibliotheek thuis. Voor het aanvragen van leesboeken en romans in braille en op Daisy cd-rom kunnen leerlingen terecht bij het loket www.aangepast-lezen.nl T 070 3381 500. Tot 18 jaar is lidmaatschap gratis. Voor jongeren bestaan er tijdschriften in braille, in gesproken vorm en in vergrote druk. Voor abonnementen kunt u terecht bij Dedicon Grave. Hieraan zijn kosten verbonden. U vindt hierover informatie op de site www.anderslezen.nl. Voor kinderen van 4-8 jaar zijn gratis tastbare prentenboeken te leen via www.voeljeboekje.nl en grootletterboeken via www.superboek.nl Buitenschoolse activiteiten voor het so We organiseren jaarlijks verschillende buitenschoolse activiteiten, excursies en een sportdag. Alleen het schoolkamp duurt langer dan een dag; namelijk drie dagen. Een aantal weken voor het kamp ontvangt u meer informatie over het programma en de organisatie van het kamp. Wij gaan ervan uit dat al onze leerlingen meegaan met het schoolkamp. De kosten voor het schoolkamp zijn € 50,-. Deel 2 / Speciaal onderwijs Gym- en zwemkleding voor het so Een aantal leerlingen met een meervoudige beperking en een aantal bovenbouw leerlingen uit het so krijgen zwemles in het sportfondsenbad van IJsselmonde. Zij krijgen les van zwemonderwijzers. Voor deelname van uw kind aan dit zwemmen, vragen we toestemming aan u. In de jaarlijkse bespreking over het ontwikkelingsperspectief wordt afgesproken welke bovenbouw leerlingen zwemles zullen gaan volgen. De eigen leerkrac ht(en) en vrijwilligers begeleiden de kinderen. Kinderen met epilepsie worden individueel begeleid door vrijwilligers. Zwemkleding en een handdoek zijn verplicht. Tijdens de gymlessen moeten de leerlingen sportkleding dragen, zoals een gymshirt, gym of trainingsbroek en gymschoenen. Gymkleding voor het vso Voor de gymlessen moet de leerling sportkleding dragen, zoals een gymshirt, gymbroek of trainingsbroek en gymschoenen. Buitenschoolse activiteiten voor het vso Elk schooljaar organiseren we een aantal buitenschoolse activiteiten. Deze activiteiten duren één dag tot maximaal een week (de schoolwerkweek). De school organiseert jaarlijks sportdagen waar zowel de leerlingen als de leerkrachten aan deelnemen. Ieder jaar organiseert het vso een schoolwerkweek. Dit is voor iedere leerling een verplichte activiteit. Filmen en foto’s op school Soms worden er foto’s of filmopnames gemaakt bij feestelijke gebeurtenissen. Als u liever niet wilt dat uw kind op de foto of film komt, kunt u dit aangeven en hiervoor een formulier invullen dat in het dossier van uw kind wordt opgenomen. Soms worden er opnames van lessen gemaakt met als doel ons onderwijs te verbeteren. (School Video Interactie Begeleiding). Deze opnames worden alleen gebruikt voor interne studie en soms gepubliceerd op besloten website. 33 Hoofdluis Hoofdluis is een vervelend probleem, zowel voor de thuissituatie als op school. Indien u bij uw kind hoofdluis constateert, wordt u verzocht direct contact op te nemen met de leerkracht van uw kind. Op school nemen wij dan onze maatregelen en lichten de overige ouders van de groep in. Vanuit school kunt u informatie krijgen over de bestrijding van hoofdluis. Wij vragen alle ouders en verzorgers om hun medewerking om erger te voorkomen. Lesgeld Voor onze verschuldigd. leerlingen is geen lesgeld Lesuitval binnen het vso De lesuitval binnen het vso proberen we zoveel mogelijk te voorkomen, maar is soms onvermijdelijk. Bij uitval van een les of bij een tussenuur blijven leerlingen op school; het lesrooster wordt zo mogelijk aangepast. Net als voorgaande jaren zijn er ook in dit schooljaar maximaal zes studiedagen gepland. Over de studiedagen wordt u geruime tijd vooraf door de school geïnformeerd. Lunchpakket voor het so Alle leerlingen blijven in de middagpauze over op school in de eigen groep. Ze brengen hun eigen lunchpakketje mee. Het is niet toegestaan om snoep, chips, koek en frisdrank of energiedrank tijdens de pauze te nuttigen. Gezonde tussendoortjes als fruit, cracker, liga, sultana of ontbijtkoek zijn wel toegestaan. Opvang in de ochtend en overblijven voor het so De meeste so-leerlingen komen per taxi naar school. De groepsleerkracht vangt de leerlingen ’s ochtends op. Tussen de middag blijven de leerlingen op school en eten zij in de eigen groep onder verantwoordelijkheid van de groepsleerkracht. Ouderbijdrage De vrijwillige bijdrage voor (activiteiten van) de ouderraad is € 27,50. Om het so-schoolkamp te kunnen bekostigen vragen wij een bijdrage van € 50,00 per kamp. Uitgangspunt is dat leerlingen drie keer in hun so tijd op kamp gaan. Om het vso-schoolkamp te kunnen bekostigen vragen wij een bijdrage van € 150,00. Schoolbenodigdheden voor het so Alle nodige materialen binnen het so worden door de school verstrekt. De aanschaf van een laptop met brailleregel of andere specifieke hulpmiddelen voor gebruik op school of thuis loopt via de verzekering van de ouders. Schoolbenodigdheden voor het vso De schoolboeken krijgen de leerlingen in bruikleen van school. Leerlingen kaften de boeken zelf. Indien boeken kwijtraken of beschadigd worden, is de leerling hiervoor verantwoordelijk. De leerling moet dan de kosten van reparatie of aanschaf van nieuw materiaal betalen. Zelf zorgt de leerling voor aanschaf van: rekenmachine, liniaal, agenda en schrijfmateriaal. De leerlingen kunnen een 34 kluisje ter beschikking krijgen om spullen en materialen op te bergen. De borg hiervoor bedraagt € 7,50. Schoolmelk voor het so De leerlingen kunnen schoolmelk krijgen. Bij aanvang van het schooljaar ontvangt u een formulier met nadere informatie. Schoolmelk is niet gratis, u krijgt van Melkunie een acceptgiro thuisgestuurd. Schooltijden so Maandag: 08.30 Dinsdag: 08.30 Woensdag: 08.30 Donderdag: 08.30 Vrijdag: 08.30 uur uur uur uur uur – – – – – 14.00 14.00 12.30 14.00 14.00 uur uur uur uur uur Leerlingen jonger dan 7 jaar zijn op woensdag vrij. Leerlingen in de laatste twee schooljaren van het so zijn op dinsdag om 15.00 uur uit in plaats van 14.00 uur. Schooltijden vso Maandag: 08.30 uur Dinsdag: 08.30 uur Woensdag: 08.30 uur Donderdag: 08.30 uur Vrijdag: 08.30 uur Middagpauze van 12.15 – 15.00 uur – 15.00 uur – 12.15 uur – 15.00 uur – 15.00 uur uur – 13.00 uur. Sisa Visio onderwijs is aangesloten op SISA. SISA staat voor Signaleren en Samenwerken. SISA is de verwijsindex risicojongeren (VIR) van de gemeente Rotterdam e.o. De verwijsindex risicojongeren (VIR) is een landelijk digitaal systeem waarin hulpverleners meldingen kunnen doen over jongeren tot 23 jaar met problemen. Zo weet een hulpverlener sneller of een kind ook bekend is bij zijn collega’s. Hulpverleners van de verschillende instanties kunnen dan met elkaar overleggen wat de beste aanpak is voor hulpverlening. Het gaat hierbij om betrokkenheid en samenwerken. Deel 2 / Speciaal onderwijs Te laat komen, afwezigheid, overblijven voor het vso Onze vso-leerlingen hebben hun eigen verantwoordelijkheid om op tijd aanwezig te zijn in de lessen. Wij verwachten dat zij minimaal vijf minuten voor aanvang van de les op school zijn. De afspraken met taxi’s moeten zo gemaakt worden, dat op tijd aanwezig zijn mogelijk is. Als er problemen zijn met op tijd op school komen, moet de leerling dit tijdig doorgeven aan de mentor. Leerlingen blijven tussen de middag op school over. Er is dan gelegenheid te lunchen. Leerlingen van het eerste leerjaar mogen in de pauzes niet van het schoolterrein. Leerlingen vanaf het tweede leerjaar alleen na positieve screening op mobiliteit en met schriftelijke toestemming van hun ouders/verzorgers. Traktaties binnen het so Wanneer uw kind jarig is, besteden wij daar graag aandacht aan. In principe wordt de activiteit gevierd binnen de eigen groep. Soms willen kinderen alle groepen langs. Natuurlijk staan we dat toe. Indien uw kind wil trakteren, adviseren wij u vooraf contact op te nemen met de groepsleerkracht of mentor, aangezien sommige van onze kinderen gehouden zijn aan een dieet. Traktaties binnen het vso Wanneer uw kind voor zijn verjaardag op school wil trakteren, dan mag dat. Wel verzoeken wij u dit op een gezonde en bescheiden wijze te doen. 35 Vakantie De overheid stelt elk jaar de vakantieperiodes vast, met name in verband met de vakantiespreiding. Wij houden ons zoveel mogelijk aan het advies van de overheid. Het vakantierooster van het schooljaar 20142015 Herfstvakantie 20-10-2014 t/m 24-10-2014 Kerstvakantie 22-12-2014 t/m 2-1-2015 Krokusvakantie 23-2-2015 t/m 27-2-2015 Pasen 3-4-2015 t/m 6-4-2015 Meivakantie 27-4-2015 t/m 8-5-2015 Hemelvaartsvakantie 14-5-2015 t/m 15-52015 Pinksteren 25-5 2015 t/m 25-5-2015 Zomervakantie 13-7-2015 t/m 21-8-2015 Gedurende het schooljaar plannen we een aantal studiedagen. Uw kinderen zijn dan vrij. Via de jaarkalender die u aan het begin van het schooljaar ontvangt, brengen we u op de hoogte van de data. Verlof buiten schoolvakanties om Extra verlof is niet mogelijk tenzij er sprake is van artikel 13 A van de leerplichtwet. Er zijn twee soorten verlof: 1 extra vakantieverlof 2 extra verlof wegens gewichtige omstandigheden. Voor beide soorten geldt dat er een maximum van tien dagen aan verbonden is. Bij 1 is alleen sprake van toekenning van verlof indien aantoonbaar is dat een van beide ouders door de specifieke aard van zijn/haar beroep niet in staat is om tijdens de schoolvakanties vakantie te genieten. Verlof dient schriftelijk aangevraagd te worden bij de directie van de school. Verlof kan nooit worden toegekend in de eerste 2 weken na de zomervakantie. Bij 2 kan verlof worden toegekend bij bijzondere plezierige of minder plezierige gebeurtenissen zoals verhuizingen, gezinsuitbreiding, overlijden, huwelijk e.d. Ook dit verlof dient schriftelijk te worden aangevraagd bij de directie van de school. Indien er voor meer dan tien dagen verlof wordt aangevraagd of genomen dan dient de directie de aanvraag te melden bij de leerplichtambtenaar van de gemeente. Indien de directie van de school het nodig vindt, kan er overleg met de leerplichtambtenaar plaatsvinden. Vervoer van en naar school Het vervoer van de leerlingen valt onder de verantwoordelijkheid van de ouders. Dit betekent dat u de kinderen zelf naar en van school brengt of haalt, of u regelt dit, via de gemeente, met een taxibedrijf. Het aanvraagformulier wordt jaarlijks door de ouders ingevuld, de ondersteunende verklaring van de Commissie van Onderzoek wordt door de school naar de betreffende gemeente verzonden. Graag vernemen wij van u aan het begin van het schooljaar de naam en het telefoonnummer van het taxibedrijf. De maatschappelijk werker kan u eventueel behulpzaam zijn. Website Via de website van Visio onderwijs Rotterdam www.visio.org kunt u zich op de hoogte stellen van het actuele nieuws van de locatie, maar ook documenten en foto’s bekijken en downloaden. Een inlogcode wordt op verzoek aangemaakt. U wordt dringend verzocht regelmatig de site voor nieuws te raadplegen. 36 Ziekmeldingen en schoolverzuim Indien uw kind door ziekte of doktersbezoek afwezig is, dient u dit zo spoedig mogelijk te melden bij de receptie van de school tussen 08.00 - 8.30 uur. U moet zelf het vervoersbedrijf inlichten! Bij niet gemelde afwezigheid van de leerling nemen we zo snel mogelijk contact op met de ouders en zijn wij genoodzaakt de leerling te registreren als ongeoorloofd afwezig. Deel 3 / Bijlagen Deel 3 / Bijlagen Raad van Toezicht, Raad van Bestuur, medezeggenschap, klachtenregeling en informatieverstrekking Raad van Toezicht Koninklijke Visio Dhr. Mw. Dhr. Dhr. Dhr. Mw. drs. E.F. Stoové (voorzitter) J. van Vliet, MHA (vicevoorzitter) drs. G. Joosten prof. dr. G.P.M. Luyten Z. Arslan drs. J.Ch. Pawlikowski Raad van Bestuur Koninklijke Visio Dhr. drs. M. (Marten) de (voorzitter) Dhr. A.J.G. (Jo) Triepels, MHA Bruine, MBA Wat is de medezeggenschapsraad (MR) en wie zitten er in? Visio Onderwijs bestaat formeel uit drie onderwijsinstellingen; noord, midden en zuid. Per onderwijsinstelling is er een medezeggenschapsraad zodat er medezeggenschapsraden bestaan voor Zuid, Midden en Noord. De MR wordt gevormd door ouders en personeelsleden, waarbij er evenveel zetels zijn voor ouders als voor personeelsleden. De omvang van de MR is afhankelijk van het aantal leerlingen en het aantal schoollocaties. De MR van Zuid heeft in totaal 12 zetels, de MR Midden en de MR Noord hebben 8 zetels. De personeelsgeleding van de MR vertegenwoordigt zowel de medewerkers van de schoollocaties als de medewerkers van de ambulante onderwijskundige dienstverlening. Wat doet de MR? De MR is een wettelijk orgaan met wettelijke taken en verantwoordelijkheden. De rechten en bevoegdheden van de MR staan beschreven in de Wet Medezeggenschap op Scholen (WMS). De MR heeft instemmingsrecht en adviesrecht over zaken die van wezenlijk belang zijn. De ouder- en personeelsgeleding 37 van de MR moeten bijvoorbeeld gezamenlijk instemmen met de schoolgids en het schoolreglement. Daarnaast heeft de oudergeleding instemmingsrecht over de besteding van de vrijwillige ouderbijdrage. In een aantal gevallen moet de directie advies vragen aan de MR over hun plannen met de school. De MR kan ook ongevraagd een standpunt kenbaar maken aan de directie. De directie moet ieder advies dat de MR geeft serieus nemen, maar hoeft de adviezen niet over te nemen. De directie is gericht op een positieve wijze van samenwerken met de MR. Samen staan zijn voor het doel om optimale kansen te bieden aan leerlingen met visuele beperkingen. Gemeenschappelijke medezeggenschapsraad (GMR) Voor Visio Onderwijs als geheel bestaat een gemeenschappelijke medezeggenschapsraad die periodiek overleg voert met het bestuur van Visio. De GMR bestaat net als de MR uit een oudergeleding en een personeelsgeleding. Voor iedere geleding zijn zes zetels beschikbaar, zodat er in totaal twaalf zetels zijn. Een belangrijk deel van de GMR-leden is tevens MR-lid. Ook zonder MR-lid te zijn, is het echter mogelijk om GMR-lid te worden. De GMR praat mee over alle zaken die betrekking hebben op het gehele onderwijs van Visio. De GMR heeft instemmingsrecht over een nieuw strategisch beleidsplan voor Visio Onderwijs of wijzigingen in de onderwijskundige doelstellingen. Ook wordt er aan de personeelsgeleding bijvoorbeeld instemming gevraagd op personele inzet (bestuursformatieplan). Gezamenlijk moeten de ouder- en personeelsgeleding adviseren over het strategisch beleidsplan en wijzigingen in de organisatiestructuur. De gesprekspartner van de GMR is het bestuur van Visio. Lid worden van de MR of de GMR? In de MR en GMR bent u dicht bij de bron. U bent snel op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen en beleidszaken in het onderwijs van uw kind. Denk en praat erover mee. Door uw deelname aan de MR of GMR krijgt u inzicht in de manier waarop Visio Onderwijs met financiën, personeel en voorzieningen omgaat. Uw stem wordt gehoord en u hebt dus daadwerkelijk invloed. De MR en de GMR vergaderen een aantal keer per jaar. De MR-vergaderingen vinden plaats in de regio (Zuid, Midden of Noord) waarvoor de MR is ingesteld. De GMR-vergaderingen vinden in Huizen plaats. Af en toe wordt er een studieavond georganiseerd over een onderwerp dat door de MR of GMR zelf bepaald is. De reiskosten worden voor de MR- en GMRleden vergoed en u als ouder ontvangt een presentievergoeding. Is na het lezen van deze informatie uw nieuwsgierigheid gewekt, hebt u belangstelling voor deze taak of wilt u wat meer weten? Neem dan gerust contact met ons op. U kunt ons bereiken via de volgende e-mailadressen: MR Zuid: [email protected] | MR Midden: [email protected] | MR Noord: [email protected] | GMR: [email protected]. Klachtenregeling Het is van groot belang dat de school een veilige leeromgeving biedt en er kwaliteitsrijk onderwijs wordt geboden. De leeromgeving moet vrij zijn van ongewenste omgangsvormen zoals seksuele intimidatie, agressie en geweld. Visio voert een helder beleid rondom (sociale) veiligheid en stelt eisen aan haar eigen kwaliteit van onderwijs en bejegening. Mocht u, om welke reden dan ook, niet tevreden zijn en onvoldoende gehoor vinden bij de schoolleiding, dan kunt u gebruik maken van de klachtenregeling. Visio heeft een klachtenregeling voor leerlingen, cliënten en hun ouders. Binnen deze regeling zijn duidelijke procedures geformuleerd, zodat iedere klacht serieus en met zorg wordt behandeld. Klacht indienen Er zijn twee manieren om een klacht in te dienen. De eerste mogelijkheid is het bespreken en behandelen van uw klacht of onvrede in onderling overleg, dus met de betrokken medewerker en eventueel de 38 schoolleiding. De tweede mogelijkheid – of wanneer de eerste manier niet tot de gewenste oplossing heeft geleid – is het indienen van een klacht bij de onafhankelijke Klachtencommissie voor cliënten en leerlingen. Bespreking en behandeling van de klacht in onderling overleg Als een klacht in onderling overleg tussen ouders, leerling, medewerker en schoolleiding goed wordt besproken, dan leidt dit vaak tot een aanvaardbare oplossing. De ouders en de leerling kunnen hierbij hulp krijgen van een externe vertrouwenspersoon. Een vertrouwenspersoon kan ondersteunen bij het verwoorden van de klacht of kan advies en informatie geven. Visio kiest voor externe vertrouwenspersonen omdat leerlingen of ouders zich vaak beter durven te uiten bij mensen die onafhankelijk zijn. Behandeling door de Klachtencommissie voor cliënten en leerlingen Het indienen van een klacht bij de Klachtencommissie betekent dat een meer formele procedure in gang wordt gezet dan het bespreken van de klacht met de direct betrokkenen. Een klacht moet binnen een jaar na de gedraging of beslissing worden ingediend, tenzij de Klachtencommissie anders beslist. De Klachtencommissie is een onafhankelijke commissie waarvan de leden niet aan Visio verbonden zijn. De Klachtencommissie onderzoekt de klacht en stelt de betrokken partijen in de gelegenheid om hierop een toelichting te geven. De Klachtencommissie doet binnen negen weken uitspraak in termen van “ongegrond”, “gegrond” of “gedeeltelijk gegrond”. Ook kan de Klachtencommissie aanbevelingen doen om opnieuw optreden van de klacht te voorkomen of ter verbetering van een situatie. Meer informatie en contact Op de website van Visio vindt u onder het kopje “Over Visio” het onderwerp ”Klachtenregeling”. Via die pagina kunt u de volledige klachtenregeling downloaden en treft u de gegevens van de externe vertrouwenspersoon en de Klachtencommissie aan. Deel 3 / Bijlagen Jaarverslag Jaarlijks wordt een jaarverslag opgemaakt voor Koninklijke Visio als geheel. In het jaarverslag vindt evaluatie en verantwoording plaats over het beleid, de activiteiten en de resultaten. Ook de jaarrekening is in het jaarverslag opgenomen. Het jaarverslag wordt vóór 1 juni vastgesteld en openbaar gemaakt. In het jaarverslag is ook de verant woording van Visio Onderwijs opgenomen. Het jaarverslag is via de website van Visio te downloaden. Ongevallenverzekering Voor de leerlingen van de scholen is een ongevallenverzekering afgesloten. Ook tijdens evenementen in schoolverband zoals bij een schoolkamp of tijdens stage is de verzekering van toepassing. Bagage is bij schoolactiviteiten niet verzekerd. Ook schade aan kleding of brillen is niet via de school verzekerd. Diefstal van goederen valt evenmin onder de verzekering van de school. Daarnaast verzoekt de school u om voor uw kind een Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Privacy Persoonsgegevens van de leerling worden verwerkt met inachtneming van de regels van de Wet bescherming persoonsgegevens. Relevante gegevens van de leerling worden opgenomen in het leerlingendossier en alleen gebruikt voor het doel waarvoor ze zijn opgenomen. Wanneer de leerling naast onderwijs, aanvullende zorg of dienstverlening binnen Visio ontvangt (conform een overeenkomst) dan hebben degenen die direct betrokken zijn bij de uitvoering van de zorg of dienstverleningsovereenkomst inzage in de gegevens, voor zover dit nodig is voor uitoefening van hun werkzaamheden. Hiervoor geeft u als ouder toestemming bij de aanmelding. Sponsoring Binnen Visio Onderwijs is geen algemeen beleid opgesteld op het gebied van sponsoring. We gaan op dit moment terughoudend met sponsoring om, maar sluiten het niet uit. Af en toe ontvangt een onderwijslocatie gelden als bijdrage voor bijvoorbeeld de financiering van speeltoestellen. Mogelijk dat in het komende 39 schooljaar beleid op het gebied van sponsoring opgesteld wordt. Schorsen en verwijdering Ondanks alle aandacht die wordt besteed aan het bieden van een veilig klimaat binnen Visio Onderwijs – er is bijvoorbeeld een protocol aanwezig over het voorkomen en aanpakken van (cyber-)pesten – kan het voorkomen dat de veiligheid van medeleerlingen of medewerkers op enigerlei wijze in gevaar wordt gebracht door een leerling. Er volgt dan direct een gesprek met de leerling en zijn ouders/verzorgers. Eventueel kan de adjunct directeur besluiten tot een time-out voor een bepaalde periode. Wanneer de problemen (zeer) ernstig zijn of wanneer na diverse time-outs de situatie niet beheersbaar blijkt, kan het bevoegd gezag op advies van de adjunct-directeur besluiten tot schorsing voor ten hoogste één week. Een schorsing wordt schriftelijk aan de ouders bekendgemaakt en direct met de leerling en zijn ouders/verzorgers besproken. De schorsing wordt schriftelijk gemeld bij de Inspectie van het Onderwijs en de leerplichtambtenaar. Als het schorsen niet het gewenste effect heeft, dan kan het verwijderen van de leerling van een school een vervolgstap zijn. De directie raadpleegt in dat geval de betrokken leraar en gaat een gesprek aan met de ouders/verzorgers. Vervolgens zal de directie het bevoegd gezag adviseren over het verwijderen van de leerling en dit advies voorzien van een deugdelijke motivering. Wanneer de ouders/verzorgers het niet eens zijn met het besluit, dan kunnen zij dit binnen zes weken schriftelijk kenbaar maken. Hierop moet het bevoegd gezag binnen vier weken reageren. De school heeft een inspanningsverplichting van acht weken om voor de leerling een geschikte andere school te vinden. De leerplichtambtenaar en de Inspectie van het Onderwijs worden op de hoogte gesteld. Vrijstelling onderwijsactiviteiten Leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs zijn verplicht deel te nemen aan alle onderwijsactiviteiten uit het onderwijsprogramma. Voor sommige onderwijsactiviteiten kunnen de ouders of een meerderjarige, handelsbekwame leerling vrijstelling vragen bij het bevoegd gezag. Voor de vrijgestelde activiteiten komen in dat geval vervangende onderwijsactiviteiten in de plaats, die beter aansluiten bij de mogelijkheden en behoeften van de leerling. Het bevoegd gezag bepaalt welke onderwijsactiviteiten dat zijn en onder welke voorwaarden een leerling vrijstelling kan krijgen. Er moet rekening mee gehouden worden dat er in principe geen zorg tijdens onderwijstijd wordt geboden, tenzij deze voorwaardelijk is voor deelname aan het onderwijs. Informatieverstrekking door de school aan gescheiden ouders Als ouders scheiden, dan behouden zij meestal beiden het ouderlijk gezag over hun kind, ook al woont het kind maar bij één ouder. De school behandelt deze ouders gelijkwaardig en informeert hen allebei over het functioneren en de ontwikkeling van hun kind. Dit is de school wettelijk verplicht. Dit betekent dat beide ouders worden uitgenodigd voor ouderavonden en rapportbesprekingen en dat zij beiden de rapporten krijgen toegestuurd. De niet-verzorgende ouder hoeft dus niet zelf om informatie te vragen. Als na een scheiding één van de ouders het ouderlijk gezag krijgt toegewezen, dan verstrekt de school alleen informatie aan de gezaghebbende ouder. Onderwijs Amsterdam >>> so en vso Slotermeerlaan 103 1063 JN Amsterdam T 088 585 60 00 [email protected] Onderwijs Breda >>> (v)so-mb Galderseweg 65 4836 AC Breda T 088 585 82 00 [email protected] Onderwijs Grave >>> so, vso en (v)so-mb Tijdelijk adres 1 juli 2013 tot 1 augustus 2014 St Elizabethstraat 4 - 6 5361 HK Grave T 088 585 82 50 [email protected] Onderwijs Haren >>> (v)so-mb Rijksstraatweg 284 9752 CL Haren T 088 585 75 00 [email protected] Onderwijs Huizen >>> so en (v)so-mb Oud Bussummerweg 76 1272 RX Huizen T 088 586 17 00 [email protected] Onderwijs Rotterdam >>> so, vso en (v)so-mb Heindijk 4 3079 PM Rotterdam T 088 585 83 30 [email protected] Visio ambulante begeleiding Belangrijke Visio adressen Visio Onderwijs www.visio.org/onderwijs 40 Koninklijke AOB Zuid-Nederland Heindijk 4 3079 PM Rotterdam T 088 58 58 299 [email protected] AOB Noord-Nederland Oud Bussummerweg 76 onderwijskundige Deel 3 / Bijlagen 1272 RX Huizen T 088 586 17 00 [email protected] Cliëntservicebureau Koninklijke Visio Aanmelding en informatie T 088 585 85 85 Klachtencommissie voor cliënten en leerlingen Postbus 1180 1270 BD Huizen T 088 585 85 52 [email protected] Raad van Bestuur Koninklijke Visio Amersfoortsestraatweg 180 1272 RR Huizen T 088 585 50 00 Afkortingen en begrippen aob ambulante onderwijskundige begeleiding AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten CCE Centrum voor Consultatie en Expertise CIZ Centrum Indicatiestelling Zorg CSB Cliëntservicebureau CvO Commissie van Onderzoek cvi cerebrale visuele inperking CLz Commissie Leerlingzorg GMR gemeenschappelijke medezeggenschapsraad INK Instituut Nederlandse Kwaliteit kdv kinderdagverblijf mb meervoudige beperking vvb visuele en verstandelijke beperking MR medezeggenschapsraad OPP ontwikkelingsperspectiefplan OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen PRO praktijkonderwijs SO speciaal onderwijs VSO voortgezet speciaal onderwijs cluster 1 alle scholen voor leerlingen met een visuele beperking didactische benadering de wijze van overdracht van kennis en vaardigheden expertise specifieke deskundigheid fysieke herinrichting de aanpassingen in de leeromgeving zowel binnen als rondom de school 41 groepsplan organisatie van het onderwijs voor een groep leerlingen opdat planmatig wordt gewerkt aan de leer- en ontwikkelingsdoelen van de verschillende leerlingen en tegemoet wordt gekomen aan de verschillende onderwijsbehoeften van leerlingen in die groep individueel ondersteuningsplan plan waarin de afspraken zijn opgenomen tussen cliënt/leerling en Visio zorg over doelen van de ondersteuning en de wijze waarop getracht wordt deze te bereiken leerlijn aanwijzingen om met tussendoelen te komen tot een kerndoel leerlingvolgsysteem stapjes om de ontwikkeling te volgen en als basis te dienen voor het bepalen van de beginsituatie leerroute pakket van kerndoelen/tussendoelen behorende bij een bepaalde categorie leerlingen leren leren visie binnen het onderwijs gericht op het ontwikkelen van zelfstandig en zelfredzaamheid; het bestaat uit drie pijlers: leerling-initiatief, de leerkracht als coach en rijke leeromgeving motorische ontwikkeling ontwikkeling van de grove bewegingen (lopen, rennen, springen, zwemmen etc.) en/of fijne bewegingen (knippen, schrijven, tekenen) onderwijs-zorgarrangement totaal van onderwijs- en zorgdoelen die binnen de onderwijstijd gesteld worden onderwijsvoorwaa rdelijke zorg zorg die nodig is om onderwijs mogelijk te kunnen maken voor een leerling ontwikkelingspe rspectie f verwachte uitstroombestemming/niveau van een SOleerling aan het eind van het speciaal onderwijs of van een VSO-leerling aan het eind van het voortgezet speciaal onderwijs; ook voor de leerlingen die ambulante onderwijskundige begeleiding ontvangen wordt een ontwikkelingsperspectief opgesteld. ontwikkelingspe rspectie fplan individueel plan voor een leerling in het (V)SO of een leerling in het regulier onderwijs die ambulante begeleid wordt, waarin de – met ouders overeengekomen – handelingsgerichte aanpak is beschreven gericht op het behalen van het vastgelegde ontwikkelingsperspectief oriëntatie en mobiliteit zelf bewust worden waar je je bevindt in de ruimte en je daarin kunnen verplaatsen orthopedagogische benadering afstemmen van het handelen op de leerlingen met leer-, sociale of gedragsproblemen, gericht op het creëren van een omgeving waarin de leerlingen tot onderwijs en ontwikkeling kunnen komen orthodidactische benadering afstemmen en aanpassen van de wijze van onderwijs geven aan leerlingen met leer- sociale en/of gedragsproblemen, er op gericht om de leerlingen tot leren en ontwikkeling te laten komen (dan wel verder te bevorderen) pedagogisch klimaat creëren van een omgeving waarin opvoedkundig verantwoord gewerkt wordt pedagogische benadering de opvoedkundige benadering van de leerling toelatingscriteria criteria waaraan een leerling moet voldoen om te worden toegelaten uitstroommogelijkheden mogelijkheden ná school, zoals vervolgonderwijs, betaalde arbeid, gesubsidieerde arbeid of dagopvang verwijzers voorwerpen (of delen ervan), plaatjes, foto’s en/of tekens die verwijzen naar een handeling, een ruimte of een activiteit zelfredzaamheid het zich zelfstandig kunnen redden bij alledaagse handelingen zintuiglijke ontwikkeling ontwikkeling van de zintuigen, zoals visus, gehoor, tast, geur en smaak 42 Deel 3 / Bijlagen Bijlage: Toelatingscriteria Kinderen met visuele beperkingen die belemmerend zijn voor het onderwijsleerproces en de participatie in de onderwijsleeractiviteiten, kunnen worden toegelaten tot onderwijs of ambulante onderwijskundige begeleiding van Visio. Na de aanmelding worden verschillende oogheelkundige onderzoeken verricht en gegevens verzameld. Vervolgens wordt er besloten of iemand wel of niet wordt toegelaten. Schema ten behoeve van de indicatie Enkelvoudige beperking Oogheelkundig gezichtsscherpte =< 0,3 en/of gezichtsveld =< 30° en/of hemianopsie en/of leesvisus =< 0,25 In combinatie met Ja, altijd (behoort tot de doelgroep). gezichtsscherpte 0,3 – 0,5 - stoornissen in de lagere visuele functies (visueel sensorische functies en/of oculomotore functies) (bijvoorbeeld: specifieke functiestoornissen, zoals contrast-gevoeligheid en licht(over)gevoeligheid; gezichtsveldbeperking anders dan een concentrische beperking<30°) - stoornissen in de hogere visuele functies (visueel perceptuele cognitieve functies en/of visuo-motorische functies) - ontbreken (dan wel zeer beperkt aanwezig zijn) van compensatiemogelijkheden gezichtsscherpte 0,3 – 0,5 gezichtsscherpte > 0,5 Toelating Toelating indien: 1. 2. 3. de visuele beperking samenhangt met meetbare visuele stoornissen de visuele beperking leidt tot participatieproblemen er geen alternatieve verklaring voor de participatieproblemen aanwijsbaar is Uitsluitend bij het voldoen aan alle hiervoor genoemde drie punten is een toelating voor behandeling/begeleiding geïndiceerd progressieve aandoening (die de Toelating indien de verwachting bestaat ontwikkeling van het kind/de jongere dat zich participatieproblemen zullen bedreigt) voordoen - stoornissen in de lagere en/of hogere visuele functies zoals beschreven bij gezichtsscherpte 0,3 – 0,5 - interdisciplinair afwegen of er vanuit visuele beperkingen in het dagelijks leven en/of cerebrale aandoeningen van het visueel systeem voldoende indicaties zijn voor toelating tot onderzoek Toelating indien: 1. 2. 3. de visuele beperking samenhangt met meetbare visuele stoornissen de visuele beperking leidt tot participatieproblemen er geen alternatieve verklaring voor de participatieproblemen aanwijsbaar is Uitsluitend bij het voldoen aan alle hiervoor genoemde drie punten is een toelating voor behandeling/ begeleiding geïndiceerd 43 Voor leerlingen met een gezichtsscherpte van 0,3 tot 0,5 kan toelating tot onderwijs of ambulante onderwijskundige begeleiding plaatsvinden wanneer op basis van onderzoek geconstateerd wordt dat de leerling overwegend is aangewezen op een orthopedagogische en orthodidactische benadering. Leerlingen met een meervoudige beperking Leerlingen met een visuele en verstandelijke beperking worden leerlingen met meervoudige beperkingen genoemd. Voor deze leerlingen gelden de toelatingscriteria op visueel gebied zoals hierboven beschreven. Ernstige meervoudige beperkingen Naast een visuele en verstandelijke beperking kan er sprake zijn van een motorische beperking, autisme, progressieve ziektebeelden, epilepsie, spraaktaalproblematiek en/of slechthorendheid. Genoemde bijkomstige beperkingen zijn geen criteria voor toelating; daarvoor zijn de visuele beperkingen immers leidend. Bij toelating is het echter wel belangrijk om zicht te krijgen op de ernst en de mate van de bijkomende beperking(en). Zo kan de inzet van de onderwijsvoorwaardelijke behandelingen en therapieën zo goed mogelijk geïntegreerd worden binnen het dagelijkse onderwijs aan de leerling. Als er sprake is van kinderen met zeer ernstige gedragsproblemen of als duidelijk aantoonbaar is dat het kind geen ontwikkelingsmogelijkheden heeft, dan kan het niet worden toegelaten. Als er sprake is van een grote persoonlijke zorgbehoefte en/of extra ondersteunende begeleiding van een kind op het gebied van algemene dagelijkse levensverrichtingen, dan kan er worden verzocht extra zorgbegeleiding te faciliteren. Nuttige adressen Ooglijn (informatiepunt bij oogproblemen) T 030 294 54 44 Stichting Oogfonds Nederland Postbus 2086 3500 GB Utrecht T 030 254 57 11 www.oogfonds.nl/[email protected] World Wide Vision (levert producten voor mensen met visuele, auditieve en/of leesbeperking) Luxemburgstraat 7 5061 JW Oisterwijk T 013 528 56 66 [email protected] www.worldwidevision.nl Iris Huys (levert hulpmiddelen voor slechtziende en blinde mensen) James Wattstraat 13 b 2809 PA Gouda T 0182 52 58 89 www.irishuys.nl Aangepast Lezen Postbus 84010 2508 AA Den Haag T 070 33 81 550 www.aangepastlezen.nl/klanten@aangepastlez en.nl Dedicon Postbus 24 5360 AA Grave T 0486 48 64 86 [email protected] www.dedicon.n Stichting Uitgeverij XL Alle locaties van Visio zijn te vinden op www.visio.org onder het kopje “Adressen”. De routebeschrijving naar de scholen kunt u vinden bij de “Adressen onderwijs”. Westvlietweg 68 R 2495 AA Den Haag T 070 367 60 58 [email protected] www.uitgeverijxl.nl Oogvereniging Uitgeverij Grote Letter Bibliotheek Postbus 2344 3500 GH Utrecht T 030 299 28 78 www.oogvereniging.nl/[email protected] 44 een Postbus 26 1390 AA Abcoude T 0294 28 50 20 Deel 3 / Bijlagen [email protected] www.groteletter.nl • • OV-Begeleiderskaart www.ns.nl/cs/Satellite/reizigers/service/de-ovbegeleiderskaart Onderwijsinspectie Voor vragen aan de Inspectie van Onderwijs kunt u contact opnemen met: T 0800 50 10 (gratis) www.onderwijsinspectie.nl het • • • • • • • • • • Routebeschrijving • https://maps.google.nl/ routebeschrijving • OPENBAAR VERVOER • • • Vanaf station ROTTERDAM LOMBARDIJEN tramlijn 2 (richting BEVERWAARD) tot halte REYERDIJK. Meelopen in de richting van de tram Eerste straat linksaf en daarna rechtsaf HEINDIJK • Vanaf CENTRAAL STATION ROTTERDAM tramlijn 20 (richting BEVERWAARD) tot eindpunt. • Reyerdijk verder aflopen naar halte Reyerdijk • Eerste straat linksaf en daarna rechtsaf HEINDIJK • • 45 Vanuit METROSTATION KRALINGSE ZOOM Bus 47 - halte HERENWAARD (winkelcentrum Keizerswaard) • • • • Groeninx van Zoelenlaan oversteken, rechtsaf Voor de Zuiderkerkedijk linksaf, tussen 2 flats doorlopen HEINDIJK Vanaf station ROTTERDAM LOMBARDIJEN tramlijn 2 (richting GROENE TUIN) tot halte KERSTENDIJK. Tramspoor en straat oversteken BANDELOORDIJK (schuin tegenover tramhalte) inlopen HEINDIJK eerste straat rechtsaf en met de bocht meelopen Vanaf CENTRAAL STATION ROTTERDAM tramlijn 20 (richting LOMBARDIJEN) tot eindpunt halte OPSTELSPOOR KREEKHUIZENLAAN Op de straat REYERDIJK rechts verder aflopen richting halte KERSTENDIJK BANDELOORDIJK (schuin tegenover tramhalte) links inlopen HEINDIJK eerste straat rechtsaf en met de bocht meelopen Vanuit BUSHALTE KRALINGSE ZOOM BUS 163 (richting halte OUD BEIJERLAND) tot aan halte KREEKHUIZENLAAN Op de straat REYERDIJK verder aflopen richting halte KERSTENDIJK BANDELOORDIJK (schuin tegenover tramhalte) links inlopen HEINDIJK eerste straat rechtsaf en met de bocht meelopen Vanuit BUSHALTE KRALINGSE ZOOM BUS 145 (richting halte RIDDERKERK) of 183 (richting halte BARENDRECHT) tot aan halte KEIZERSWAARD (winkelcentrum) Groeninx van Zoelenlaan oversteken, rechtsaf Voor de Zuiderkerkedijk linksaf, tussen 2 flats doorlopen HEINDIJK Visio_schoolgidsomslag_2014 21-5-2014 16:05 Pagina 7 Visio Onderwijs Visio Onderwijs is er voor kinderen van vier tot twintig jaar met een visuele beperking, al dan niet in combinatie met een andere beperking. Visio Onderwijs biedt speciaal onderwijs (so), voortgezet speciaal onderwijs (vso) en onderwijs aan kinderen met een meervoudige beperking (mb). “Perspectief voor elk kind” is een belangrijk uitgangspunt van ons onderwijs. We willen als onderwijsorganisatie íeder kind, ongeacht de individuele beperkingen, een perspectief voor de toekomst bieden. Vijfenzeventig procent van de kinderen met een visuele beperking gaat naar een gewone school met behulp van ambulante onderwijskundige begeleiding door Visio. Daarnaast heeft Visio onderwijslocaties in zes gemeenten: in Amsterdam (so en vso), Breda (mb), Grave (so, vso, mb), Haren (so en mb), Huizen (so en mb) en Rotterdam (so, vso en mb). De kerndoelen, zoals die binnen het reguliere onderwijs gelden, zijn het uitgangspunt en er bestaat voor leerlingen vanaf twaalf jaar de mogelijkheid om deel te nemen aan praktijkonderwijs, vmbo of havo. Koninklijke Visio expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen www.visio.org Volg ons op:
© Copyright 2024 ExpyDoc
