Artikel over het inzetten van ervaringsdeskundigheid bij

Leeropdracht Vrije keuze
Artikel over het inzetten van ervaringsdeskundigheid bij het geven van een gastles
Marijn Obbes | Vrije Keuze | 14 juni 2014
Artikel ‘Ervaring hebben, maakt je nog geen ervaringsdeskundige’
Marijn Obbes
(1616673)
Docent:
Vrije keuze
Pedagogiek
Hogeschool Utrecht
14 juni 2014
‘Ervaring hebben, maakt je
nog geen ervaringsdeskundige’
‘Het gaat erom dat iemand zijn ervaring zo
onder ‘ervaringsdeskundigheid’ verstaan weet te verwoorden, dat een ander er verder
wordt en wat knelpunten en succesfactoren
mee geholpen wordt. Het is belangrijk dat ie-
zijn. Een belangrijke vraag is dan ook wat de
mand openheid kan geven over zijn proble-
rol en functie van ervaringsdeskundigheid is
matiek, verder bestaat er geen goed of fout.
in verhouding met professionele expertise of
Het belangrijkste is dat men zich ervan be-
wetenschappelijke kennis. Ervaringsdeskun-
wust is. Ervaring hebben, maakt je nog geen
digheid is een opkomend thema binnen de
ervaringsdeskundige’, vertelde een erva-
hulpverlening (Leenders, 2014).
ringsdeskundigheidscoach werkzaam bij de
organisatie Ixta Noa op de afdeling Ontmoet
Inzet ervaringsdeskundigheid
(M. van den Oever, persoonlijke communica-
Ervaringsdeskundigheid kan bestaan uit het
tie, 4 april 2014).
begeleiden van zelfhulpgroepen, het geven
TEKST & BEELD: MARIJN OBBES
N
van voorlichting of het bieden van ondersteuning via telefonisch contact (Delfos&
iets is zo krachtig als het horen van
Libbers, 2014). De belangrijkste doelen van
een ervaringsverhaal. Ervarings-
ervaringsdeskundigheid zijn: informatie ge-
deskundigheid is belangrijk bij het
ven, er- en herkenning, bieden van onder-
ontrafelen van ingewikkelde gebeurtenis-
steuning en begrip bij verwerking of gedrags-
sen. Maar delen de kinderen en jongeren op
verandering en het aanreiken van rol- of mo-
middelbare schoolleeftijd die een gastles bij-
delgedrag (Leenders, 2014). ‘Niet iedereen wonen deze mening ook? En waarin schuilt
met ervaring is ook automatisch een erva-
de kracht van ervaringsdeskundigheid?
ringsdeskundige. Ervaringsdeskundig wer-
Wanneer mag je jezelf labelen als een be-
ken wil zeggen dat je weet wat je ervaringen
kwame ervaringsdeskundige? Hierop zijn
zijn en hoe en wanneer je deze kunt inzetten
vele antwoorden mogelijk.
voor de ander.’, vindt de organisatie Ixta Noa
Om niet in de valkuil van eenzijdig veronder-
(Stichting Ixta Noa, 2012).
stellen te lopen, lijkt het me beter om de antwoorden samen te bedenken vanuit verschillende perspectieven om zo de kanttekeningen en de kracht van ervaringsdeskundigheid in kaart te brengen.
Plus dat we door het raadplegen van literatuur meer duidelijk moeten krijgen wat er
Ixta Noa is een zelfhulpinstelling waarbinnen
inmiddels ruime ervaring is opgedaan met
het inzetten van ervaringsdeskundigheid
(Leenders, 2014). Ixta Noa gelooft in een betere wereld als mensen elkaar inspireren
door het delen van ervaringen (Stichting Ixta
Noa, 2012).
Een leerling van het Isendoorn College die
en het verhaal met genezing of het accepte-
een gastles heeft gevolgd, zegt dat ze het
ren van de situatie op dat moment zijn
volgende heeft geleerd. ‘Ik ben erachter ge-‐
daarom erg belangrijk om inzicht te krijgen in
komen hoe lang je erover kan doen om weer
de manier van denken en om het verhaal van
helemaal normaal te worden en dat er geen
de behandeling beter te begrijpen. Doe je dit
reden achter hoeft te zitten waarom u
niet dan is er een risico op achteraf interpre-
anorexia had’ (leerling 7, persoonlijke com-
teren, wat niet overeenkomt met de realiteit
municatie, 13 mei 2014).
(Delfos & Libbers, 2014).
Bij één van deze gastlessen bleek bij een
Sinds februari 2014 ben ik als gastspreker in
leerling van 15 jaar ‘dat je aan zelfmoord de huid gekropen van een ervaringsdeskun-
dacht’ het meest is bijgebleven (leerling 1,
dige om te bestuderen welke aspecten extra
persoonlijke communicatie, 1 april 2014).
aandacht behoeven bij het verder funderen
Opmerkelijk is dat op grond van mijn
van ervaringsdeskundigheid. Hiervoor heb ik
woordje ‘somberheid’ een verkeerd beeld is
gastsprekertrainingen gevolgd en gastlessen
geschept en dat zij er een andere betekenis
verzorgd. Kinderen en jongeren in basis en
aan heeft gegeven. Het klopt inderdaad dat
middelbare schoolleeftijd geven over het al-
ik mij in mijn eetstoornisperiode soms som-
gemeen aan dat het geloofwaardiger is wan-
ber voelde, maar ik heb nooit gedacht aan
neer iemand vanuit eigen ervaring spreekt.
zelfmoord of de intentie gehad om zelf-
‘Klasgenoten bleven geïnteresseerder door-‐
moord te plegen.
dat de gastsprekers vertelden over iets wat
‘Dat je niet meer stil kon zitten, lijkt me een
werkelijk gebeurd is’ (leerling 1, persoonlijke
raar gevoel en bleef mij bij’ (leerling 2, per-‐
communicatie, 1 april 2014). ‘Mensen die soonlijke communicatie, 1 april 2014). Ook
geen ervaring hebben, vertellen minder uit
hier was weer een eigen betekenis aan mijn
hun gevoel en dreunen dan vaak door op al-
verhaal gegeven. Ik had namelijk alleen be-
les wat ze geleerd hebben uit boeken’ (leer-
noemd dat ik tijdens mijn eetstoornis over-
ling 1, persoonlijke communicatie, 1 april
matig aan sport deed. Hieruit blijkt dat een
2014).
gedetailleerd verhaal en interactie vanuit de
groep een belangrijk aspect is om in gesprek
‘Indrukwekkend en ook wel spannend, want te blijven en te voorkomen dat een verkeerd
je hoort voor het eerst een verhaal van ie-
beeld geschept wordt.
mand die het echt heeft meegemaakt en dat
maakte erge indruk’ (leerling 6, persoonlijke Kracht van ervaringsdeskundigheid
communicatie, 13 mei 2014). Toch blijken er
Openheid kunnen geven over je ervaringen
ook kanttekeningen aan het vertellen van je
is een vereiste om een bekwame ervarings-
ervaringsverhaal te zitten. Een onvolledig
deskundige te zijn. ‘Uitstralen dat het oké is verhaal kan namelijk vragen oproepen. De
om psychisch niet in evenwicht te zijn, op
volledigheid van de ervaringen, zoals aan-
welk vlak dan ook is uitermate belangrijk.
vang, eventuele behandeling (en) of terugval
Dit doorbreekt taboes en maakt het voor de
Je moet namelijk het vermogen hebben om
ander laagdrempelig om ook open te zijn
je eigen en andermans ervaringen te kun-
naar zichzelf en anderen over eventuele
nen verwoorden en te spiegelen. Ook m
problemen.’ Zegt een collega ervaringsdes-
die vertrouwd zijn met je problematiek aan
kundige bij Ixta Noa op de afdeling Ontmoet
te kunnen spreken om zo het terugvallen in
(Collega M., persoonlijke communicatie, 30
oude patronen te voorkomen. Dit vergt van
maart 2014).
jezelf dat je stevig in je schoenen moet
Dit vraagt van jezelf een duidelijke benade-
staan, wat niet betekent dat je het alleen
ring, namelijk dat je zelfregulatie in balans
zou moeten doen (Leenders, 2014). ‘Het is moet zijn waarin het monitoren van eigen
goed om van tevoren je ervaringsverhaal
knelpunten en krachtbonnen een belangrijk
door te spreken met een collega waarin je
uitgangspunt is. Ook moet je in de gaten
aangeeft wat je wel en niet wil vertellen.
blijven houden dat de omgang met lotgeno-
Daarnaast raad ik je aan om tijdens de na-
ten in je leven past. Als dit op een goede
bespreking met die collega niet alleen kri-
wijze gebeurd, zou de ervaringsdeskundig-
tisch naar jezelf te kijken, maar vooral in te
heid, naast andere deskundigen, iets toe
zoomen op de goede punten’, zegt een col-
kunnen voegen in de hulpverlening. Door
lega ervaringsdeskundige bij Ixta Noa op de
vertrouwen en lage drempels kunnen soms
afdeling Ontmoet (Collega E., persoonlijke
de inzichten van de doelgroep versneld
communicatie, 13 mei 2014).
worden (Leenders, 2014)!
‘Door een proactieve houding aan te nemen, bij jezelf te blijven en vragen te beantwoorden van leerlingen ontstaat er interactie in de groep, en dat maakt het inzetten
van de ervaringsdeskundigheid sterk. Echter
wel zou de ervaringsdeskundigheid breder
getrokken kunnen worden door zowel je eigen voorbeelden als de ervaring te benoemen die je van andere collega’s hebt opge-‐
daan (Collega E., persoonlijke communicatie, 13 mei 2014).
Vooral veel vlieguren maken
‘Verder groeien in zelfvertrouwen…puur een kwestie van doen!’ aldus een collega ervaringsdeskundige bij Ixta Noa op de afdeling Ontmoet (Collega M., persoonlijke communicatie, 30 maart 2014).
Ervaringsdeskundigheid vraagt een behoorlijke dosis zelfregulatie.
‘Verder groeien in zelfvertrouwen... puur een
kwestie van doen’
Juist met hulp van je collega’s waarin je ex-
openheid te bieden over je ervaring en ei-
pliciet vraagt naar feedback blijf je kritisch
gen en andermans ervaringen kunnen ver-
naar jezelf en kritisch binnen het terrein van
woorden en spiegelen om zo met vertrou-
ervaringsdeskundigen ten opzichte van de
wen en lage drempels de inzichten van de
professional (Leenders, 2014).
doelgroep te versnellen. Waarbij een gede-
Alles samenvattend is een ervaringsdeskundige een onmisbare toevoeging in het geven
van een gastles aan kinderen en jongeren
op middelbare schoolleeftijd. Op deze manier kunnen kinderen en jongeren het ervaringsverhaal beter begrijpen en blijven ze
geïnteresseerder, omdat er verteld wordt
over iets wat werkelijk gebeurd is en dat
maakt indruk. Binnen het terrein van ervaringsdeskundigen ten opzichte van de professional hangen ook voorwaarden. Als ervaringsdeskundige moet je in staat zijn
tailleerd verhaal en interactie vanuit de
groep een belangrijk aspect is om in gesprek
te blijven en te voorkomen dat een verkeerd beeld geschept wordt. Om een bekwame ervaringsdeskundige te worden
moet je veel oefenen en groeien, waarbij
het belangrijk is met collega’s of andere ver-‐
trouwelingen in contact te blijven om feedback te krijgen en goed (bij) te kunnen sturen. Erkenning en herkenning is de leidraad!
Literatuurlijst
Frans Leenders (2012). Eetstoornissen. Hulp bij eigen kracht. SWP Uitgevers: Amsterdam
Stichting Ixta Noa (2012). Aanbod. Ixta-trainingen. Opgehaald op 16 november 2013
van: http://www.ixtanoa.nl/aanbod/ixta-trainingen/
Martine F. Delfos&Liesbeth Libbers (2014). Eetstoornissen van binnenuit belicht. Nederlandse egodocumenten. SWP uitgevers: Amsterdam

Download Report