8 november Landelijk Missionair Festival Mis het niet!

Protestantse
Kerk
bries
8 november Landelijk
Missionair Festival
Mis het niet!
Najaar 2014
missionaire kanjer Eimert Fikse
“Ik wil iets van God meegeven
2
bries najaar 2014
“Over kerkgrenzen
heen kijken”
Hij vindt dat de kerk zich veel meer moet laten zien. “De kerk moet
doorlopend mensen handvatten en gelegenheden geven om de
kerkdrempel over te stappen of de dominee aan te spreken.” Te veel
gebeurt echter in het kerkgebouw zelf. “We willen volgend jaar vier
diensten op een andere plek houden, bijvoorbeeld in een winkel die
leeg staat of in een buurthuis.”
Eimert Fikse (52) is missionair ouderling in de protestantse Pauluskerk
in Wezep. “Ze hadden iemand nodig die over kerkgrenzen heen kon
kijken. We doen hier namelijk een aantal dingen samen met de andere
kerken in Wezep.” Zoals vier jaar geleden en ook dit jaar een dienst op
het voetbalveld tijdens het WK. “Een goede mix van geloof en sport,
waar zo’n zevenhonderd mensen bij waren. Deels mensen die je ook
in de kerk ziet, daarnaast veel mensen die de stap naar de kerk niet
zetten.”
Een andere gezamenlijke activiteit is de paaskrant. “Die bezorgen
we huis aan huis. Sterk is dat we voor die krant mensen in Wezep
interviewen. Je leest dus misschien wel gewoon over je buurman of de
eigenaar van de supermarkt waar je dagelijks komt.”
Niet alles wordt zo groots aangepakt. Er zijn ook bijeenkomsten waar
weinig mensen op afkomen. “Ik trek me daar niets aan. Het interesseert
me wel, maar het frustreert me niet. Ook al komt maar een handvol
mensen, als zij ergens iets van meepakken dat hen stimuleert, is het de
moeite waard!”
Om de activiteiten zichtbaar te maken wordt gebruik gemaakt van het
huis-aan-huisblad – “en dan meer dan een kleine advertentie, liefst
een prominent artikel met interviews” –, van posters en flyers, van de
sociale media – “we worden steeds beter met de website en facebook,
een paar jongeren helpen me daarbij” – en sinds kort een digitale krant
in een winkel in Wezep met nieuws en andere teksten vanuit de kerk.
“We willen dat graag uitbreiden naar meer winkels en andere kerken
benaderen om het samen te doen. Het is wel pittig want je moet
regelmatig vernieuwen.”
Geloven is niet alleen voor de zondag, vindt Fikse, en daar zit zijn drive.
“Ik neem het ook mee naar m’n werk. Ik ben er namelijk behoorlijk
zeker van dat God bestaat. Ik koppel zijn bestaan niet aan de ellende
in de wereld. In de Bijbel staat dat God juist door de ellende wonderen
kan laten zien. Ik wil daar graag iets van meegeven aan anderen.
En dan het liefst met humor. Een kerkenraadsvergadering waar niet
gelachen wordt vind ik een drama.”
aan anderen”
“Geloven is niet alleen
voor de zondag”
bries najaar 2014
3
inhoud
bries
reportage
is het relatiemagazine van Missionair Werk en Kerkgroei
van de Protestantse Kerk.
Pioniersplek
Heilig Vuur West,
Amsterdam
Adreswijzigingen kunt u doorgeven aan: Protestantse
Kerk, t.a.v. donateuradministratie, Postbus 8504, 3503 RM
Utrecht, tel. (030) 880 18 80, e-mail [email protected]. Wanneer u een vaste bijdrage geeft aan missionair
werk, dan wordt deze in de eerste week van de maand
automatisch afgeschreven. We hanteren altijd het door u
opgegeven vaste bedrag, rekeningnummer en frequentie.
Wijzigingen ten aanzien van de machtiging kunt u
doorgeven via tel. (030) 880 18 80.
De Protestantse Kerk in Nederland is een Algemeen Nut
Beogende Instelling (ANBI). U kunt dus alle giften aan
missionair werk van de belasting aftrekken, binnen de
daarbij geldende regels die de Belastingdienst stelt.
Teksten
Janet van Dijk, Nynke Dijkstra, Bram Dijkstra-Geuze
Vormgeving
Oblong – Jet Frenken
Fotografie
Benne Holwerda (cover, pag. 10)
Dio van Maaren (pag. 2-9, 11, 13, 14/15, 21)
Sjouke Dijkstra (pag. 18/19)
Henk Gaasbeek (pag. 20)
Studio Staalkaart kaart Het Westland (pag. 16/17)
6-9
de kerk uit
“Ze deden niets om
me erbij te houden”
10
Druk
Roto Smeets GrafiServices Utrecht
U heeft het zesde nummer van bries in handen. U ontvangt
het omdat u donateur of ambassadeur van het missionaire
werk bent, of op een andere manier hebt aangegeven
geïnteresseerd te zijn in het missionaire werk.
Dit magazine verschijnt twee keer per jaar. Als u het niet
meer wilt ontvangen, of voorkeur heeft voor een digitale
uitgave, dan kunt u dat aangeven in een mail of briefje aan
[email protected] of Protestantse Kerk in Nederland, t.a.v.
de donateursadministratie, Antwoordnummer 53019, 3503
VB Utrecht o.v.v. uw naam, volledige adres en – in het
geval u een digitale uitgave wenst – e-mailadres.
4
bries najaar 2014
13
missionair ambassadeur
Bert Godschalk
“We kunnen
overal kerk zijn”
Hoe
moeilijk is
het eigenlijk?
14
Bergambacht langs de missionaire
“Voor iedereen
dominee Piet”
meetlat:
bij bries
21 missionaire vraag
Deze zomer waren we op een camping aan de Nederlandse kust. Kamperen zit in mijn bloed. Het weer was niet denderend, dus gingen we
op zoek naar alternatieven. Bij de entree van de camping hing een bord
met aankondigingen. Een eindje verderop stonden een paar jongeren
iets uit te delen. Daar ga ik altijd graag met een boogje omheen – ik
houd er niet van ongevraagd aangesproken te worden. Maar toen ik
weg wilde lopen, stapte een jongen op me af. Leuke knul, open gezicht.
“Mag ik u een boekje geven?” “Waar gaat het over?” vroeg ik. “Nou,
over geloof” zei hij. “Wat bijzonder dat je dit doet” zei ik. “Ja”, antwoordde hij, “voor mij is het heel belangrijk, voor u kan ik dat natuurlijk
niet beoordelen.” En hij liep weer weg. Geen moment heb ik me gestoord aan dit gesprek. Hij drong zijn mening niet op en liet mij in mijn
waarde. Daar stond ik dan met mijn boekje en de vraag hoe belangrijk
het eigenlijk voor mijzelf is. “Heel belangrijk” had ik willen zeggen, maar
de jongen was allang weer met iemand anders in gesprek.
Een mooi klein missionair voorbeeld uit het dagelijks leven. Als het ook
zo kan, hoe moeilijk is het dan eigenlijk?
Ik hoop dat deze bries u weer veel inspiratie brengt om ook in het gewone dagelijkse leven ergens een klein beetje missionair te zijn. Want hoe
moeilijk is het eigenlijk?
22 heeft de kerk nog iets eigens?
ds. Hans van Ark,
18
Landelijk
Missionair Festival
2 missionaire kanjer Eimert Fikse
11 de kerk in: “Er is iets in mij geraakt”
12 tips en stops over vergaderen
16-17 missionair op de kaart: Het Westland
18 missionaire materialen
20 recept voor broccolisalade
programmamanager Missionair Werk en Kerkgroei van de Protestantse Kerk
bries najaar 2014
5
Pioniersplek Heilig Vuur West
Een ontmoeting met Heilig
Vuur West is een ontmoeting
met de wijk Amsterdam
Oud-West. Rustige, fraaie
woonbuurten naast drukke,
gezellige winkelstraten. ‘Dit
is een gebied waar Amsterdammers uit alle
lagen van de bevolking gebroederlijk naast
elkaar wonen’, zo vermeldt www.iamsterdam.
com. Midden in die dynamiek opereert
Margrietha Reinders met pioniersplek Heilig
Vuur West: “Een groeiende gemeenschap van
mensen vanuit verschillende achtergronden
en culturen die open en creatief op zoek gaan
naar God.”
‘Open en creatief op zo
We ontmoeten Margrietha in Café De Toog, een van de ontmoetingsplekken van Heilig Vuur West in de buurt. Hier komt men elke vierde
zondag van de maand bij elkaar voor het spiritueel café ‘De Zoekende Ziel’.
“Het is heel boeiend om te zien wat hier de laatste dertig jaar is gebeurd
op het kerkelijk erf. Voorheen bloeiende gemeenten liepen zomaar leeg,
en het gaat nog steeds door. Het afscheid van de kerk was vaak vooral
een afscheid van theologie die werd aangepraat, van vormen die werden
opgelegd. Wat niet wegging was de behoefte aan zingeving, het verlangen
geraakt te worden. Ook buiten de kerk is er verlangen naar God. Dus
pionieren op de puinhopen is het niet, maar van de kerkelijke traditie is
hier weinig over.”
Boodschap dat de wereld anders kan
“Je moet het kind niet met het badwater weggooien. Waar het om gaat is
dat je de essentie van het christelijk geloof weet terug te veroveren. Dat je je
6 bries najaar 2014
afvraagt: wat betekent het voor mij, voor nu en voor de wereld om achter
Jezus aan te lopen? Het zit niet alleen in wat je doet, maar ook in de
oprechtheid van je boodschap. De boodschap dat de wereld anders kan.
De Geest drijft ons de weg van de liefde te gaan. Niet per se van de grote
waarheden, maar juist ook van kleine dingen. En van gewone mensen.”
Samen in diversiteit
Aan de tafel in het café zit een bont gezelschap. Naast Margrietha drie
deelnemers aan Heilig Vuur West: Kor, Astrid en David, alle drie met een
heel verschillende achtergrond. Gaat dat allemaal samen? Margrietha:
“Het evangelie is juist bedoeld voor diversiteit, voor mensen die niet zijn
zoals jij. Als we op een of andere manier gemeenten een hart onder de
riem kunnen steken, dan is het wel hiermee. Juist door je te richten op
mensen die niet bij je eigen groep horen, vergroot je je kansen.”
oek naar God’
Spiritueel café ‘De
Zoekende Ziel’
bries najaar 2014
7
Pioniersplek Heilig Vuur West
Verbinden
Kernbegrippen bij Heilig Vuur West zijn ‘omzien naar elkaar’ en ‘saamhorigheid
in de wijk creëren’. Allerlei activiteiten zijn ontwikkeld om verbindingen tussen
mensen te laten ontstaan en om hen iets van het evangelie te laten ontdekken.
Zo is er maandelijks een bijeenkomst in café De Toog waar mensen samen een
gedeelte uit de Bijbel lezen en daarover doorpraten. En er zijn vieringen waarbij
mensen ook samen eten. Onder de titel ‘Het Visioen’ zijn er filmavonden. ‘Bakkie
Troost’ is alleen voor vrouwen en brengt het gesprek op gang over de grote
levensthema’s.
www.pkn.nl/missionair > pionieren > pioniersplekken
www.heiligvuurwest.nl
8
bries najaar 2014
Kor Berghuis
Kor, met een eigen bedrijf in de
wijk: “We zijn geen dogmatische
gemeenschap. We denken niet als
instituut, maar vanuit het verhaal en
wat dat met de mensen doet. Als het
verhaal niet ook hun verhaal is, ben je
niet relevant. Daarom geven we elkaar
de ruimte, en delen het geloof en het
leven met elkaar.”
Astrid Philips
Astrid, in het verleden dakloos
en ervaren met opname in de
psychiatrie: “Ik kan hier mezelf zijn:
geen kerk waar ze mensen dingen
opleggen, maar een plek waar ik ook
een andere mening mag hebben.
Hier hoor je geen lange preken, maar
mooie verhalen toepasbaar op het
hier en nu. Plus: het eten is goed, de
tijden komen goed uit en het is altijd
interessant.”
David
Awinsakiya
“Omzien naar
elkaar”
David, in zijn thuisland Ghana
opgegroeid als moslim en bekeerd tot
christen, gevlucht naar Nederland:
“Bij HEILIG VUUR WEST ontdekte ik
open deuren en werd ik uitgenodigd.
Ik ben niet alleen hier actief, maar ook
bij een pinkstergemeente in de buurt.
Ik heb nu een missie. Ik wil iedereen
helpen! Ik heb veel te delen over hoe
het is om van moslim christen te
worden.”
bries najaar 2014
9
de kerk uit
Neeltje Schuurmans
“Ik realiseerde me pas dat ik een’ kerkverlater’ ben
toen ik het woord ergens las. Ik voelde me wel echt
‘kerkloos’ toen ik me definitief had uitgeschreven uit
de kerk waar ik bij hoorde. Dat voelde gek.
Vorig jaar kwam ik min of meer toevallig op MijnKerk.
nl terecht. Daar vind ik de steun die ik van de kerk
verwachtte. Van huis uit ben ik hervormd opgevoed,
via een vriendje stapte ik op een gegeven moment
over naar de Christelijke Gereformeerde Kerk. Daar
waren nog veel meer jongeren, het sprak me erg
aan. Toen ik echter na het verblijf van ruim een
jaar in Denemarken weer terugkwam, voelde ik me
er minder thuis. De kerk werd me wat ‘benauwd’.
Er gebeurde ook het een en ander, ik heb wel wat
meegemaakt. Van lieverlee ging ik minder. Maar in
plaats van te vragen ‘wat is er met je?’ werd alleen
opgemerkt: ‘je komt bijna niet meer.’ Ze deden niets
om me erbij te houden. Dat voelde niet goed, ik
schreef me uit. Ik dacht wel over teruggaan naar de
hervormde kerk, maar hier in Leeuwarden is zoveel
intern gedoe tussen de verschillende wijken dat die
drempel te hoog is.
Meespeelt dat ik erg twijfel over m’n geloof. Twijfel of
God wel echt bestaat. Ik vergelijk het een beetje met
de tatoeage die ik onderaan m’n nek heb. Ik moet m’n
best doen om die te zien. Andere mensen zien soms
die tatoeage en beginnen daar dan over. Dan denk ik:
o ja, die heb ik ook nog. Zo heb ik dat ook met God:
Hij is er vast wel, maar ik voel hem niet altijd.”
Neeltje (37) werkt in een zorginstelling.
www.mijnkerk.nl
“Ze deden niets om me erbij
te houden”
10
bries najaar 2014
de kerk in
Natasja van der Hout
De paasnacht was dit jaar heel bijzonder voor haar:
ze werd gedoopt en deed belijdenis. De kerk waar het
gebeurde vindt ze al net zo bijzonder: de Domkerk in
Utrecht, een kerk die haar als een magneet trekt en haar
een gevoel van ‘thuis’ geeft.
“Wij gingen als gezin niet naar de kerk, maar het geloof
was wel onderwerp van gesprek. Op de middelbare
school ging ik drie keer naar Taizé. Dat was heel
belangrijk voor me.
Ik heb altijd veel behoefte gehad aan inspiratie. Dat
vond en vind ik in muziek, de natuur, een goed boek.
Ik zing al heel lang in de cantorij van de Domkerk die
wekelijks zingt in de dienst. Aanvankelijk kwam ik
alleen om te zingen, maar gaandeweg ging ik me steeds
meer openstellen voor wat in de kerk gebeurt. Op m’n
16e ging ik naar de volwassenencantorij, en later ging
ik ook in de vespers zingen op zondagavond. Soms ging
ik dus wel twee keer per zondag naar de kerk. De kerk
werd een belangrijk rustpunt en een inspiratiebron.
In de vorige kerstnacht gebeurde iets bijzonders. Het
was een prachtige, feestelijke dienst. De preek had
een kernachtige boodschap: ‘Wees niet bevreesd…’
Dat is voor mij de kern van het geloof: vertrouwen.
Dat heeft mijn moeder ons ook meegegeven: geloven
is vertrouwen. Ik had niet gedacht dit in de kerk te
vinden. Het was overweldigend. Ik werd heel persoonlijk
geraakt, voelde echt de aanwezigheid van God. Ik
besloot toen dat ik gedoopt wilde worden.
Ik ben heel dankbaar voor wat ik heb mogen ontvangen:
vreugde. Er is iets in mij geraakt dat tot leven komt. En
dat is veel meer dan ik had kunnen verwachten.”
Natasja (26) studeert oude muziek aan het conservatorium
in Tilburg
“Er is iets in mij geraakt”
bries najaar 2014
11
tips&stops
Vorig jaar verscheen ‘100 tips & stops voor de
missionaire gemeente’, een eigenwijs boekje
met allerlei handige do’s en don’ts die
gemeenten vandaag al kunnen
doen én laten om missionair
te zijn. We lichten in bries
een aantal tips uit.
Vergaderen
Inmiddels is het kerkelijke seizoen in volle gang. En dat betekent vaak
vergaderen, vergaderen en nog eens vergaderen. In het boekje staan tips die bij
uitstek bedoeld zijn om vergaderingen op te frissen, contacten te hernieuwen en
inspiratie te vinden bij elkaar.
Tip 19: ‘Geachte aanwezigen’
Het is altijd weer een uitdaging om een vergadering
te openen. Het boekje ‘Openingen’ is speciaal daartoe
ontwikkeld. Maar probeer ook eens iets anders. Doe
bijvoorbeeld een rondje met de vraag ‘wat raakt jou in het
werk als ambtsdrager?’, of ‘wat is je van de afgelopen
week het meeste bijgebleven?’
Tip 23:
Opgestaan, plaatsje
vergaan
Tip 20: Fris aan de slag
Moet je altijd iets voorlezen of bespreken?
Je kunt ook iets uitdelen. Bijvoorbeeld
een mooie tekst op een kaartje en dan je
medevergaderaars uitnodigen deze met
anderen te delen. Of zoek het in de vorm van
een kleine traktatie. Bijvoorbeeld pepermunt
voor ‘frisheid’ of sleutelhangertje met kruiden
voor ‘pit’.
Ga iedere vergadering op een andere
plek zitten, naast iemand anders. Sterker
nog, maak er als voorzitter werk van. Zo
voorkom je kliekjes en zorg je dat iedereen
elkaar beter leert kennen.
Tip 24:
Vergaderpunten aftikken
Zet een wekker of gebruik een kookwekker. Iedere vergadering
is op een vast tijdstip afgelopen en iedere spreker krijgt een
vast aantal minuten de tijd. Schenk na afloop nog een drankje
(en berg daarbij de wekker weer op).
12
12
bries najaar
najaar 2014
2013
bries
‘100 tips & stops voor de gemeente’
en ‘Openingen’ zijn verkrijgbaar in de
webwinkel van de Protestantse Kerk via
www.pkn.nl/webwinkel.
Missionair ambassadeur
Bert Godschalk
(58)
Wat?
Missionair ambassadeur
Waar?
Protestantse Gemeente, Houten
Waarom?
“In Houten hebben we één grote protestantse gemeente
met maar één kerkgebouw en dat is genoeg. We kunnen
overal kerk zijn. We willen aansluiten bij de behoeften van
mensen en laat dat maar gewoon op hun plek gebeuren,
bijvoorbeeld in een wijkcentrum dat er toch al staat.
Missionair ambassadeur zijn betekent voor mij open
oog hebben voor de mensen om je heen. En dat is niet
inzetten op speciale acties of middelen, maar volgeling
zijn in je eigen straat en wijk.
Als missionaire ambassadeurs – we zijn met drie! –
zijn we vooral benieuwd naar wat er achter de deuren
van de kerk gebeurt. We kijken naar waar kansen en
mogelijkheden liggen. We schuiven aan bij allerlei
groepen in kerk en samenleving en proberen het een
met het ander te verbinden. Een voorbeeld is dat we als
kerk aansluiten bij de Burendag. Die activiteit bestaat al,
dat hoeven we zelf niet te bedenken. Maar we kunnen wel
meedoen. We doen dat trouwens met meer kerken in Houten
samen vanuit het informele netwerk ‘Geloof in Houten’. Een ander voorbeeld:
van de ‘koopzondag’ hebben we een ‘loopzondag’ gemaakt. Mensen kunnen
een route lopen, en we geven leuke vragen mee voor onderweg. Het gaat
ons er vooral om dat mensen hun verhalen kunnen delen. Zeker in deze tijd
waarin eens te meer blijkt dat het leven niet maakbaar is.”
Missionair ambassadeur
worden
De missionair ambassadeur zorgt ervoor dat het
missionaire werk op de agenda van de kerkenraad
komt. Nieuwe ambassadeurs krijgen een pakket
met missionaire uitgaven, en de gelegenheid een
missionair project te bezoeken met daarbij ontmoeting
en uitwisseling. Meer informatie via
www.pkn.nl/missionair > werk > ondersteuning >
ambassadeur worden.
bries najaar 2013
bries narjaar 2014
13
13
Langs de missionaire meetlat
Bergambacht:
“Onze kerk wil een gastvrije
kerk zijn, daar maken we werk
van. Dat begint bij de deur.
De kerkgangers worden altijd
vriendelijk begroet. Voor mensen
die laat zijn wordt een plekje
gezocht. Vervolgens heet ik alle
mensen welkom. In de dienst die
volgt sluit ik nadrukkelijk aan bij
wat de mensen hier brengt. Ik
ben altijd uit op de toepassing:
wat hebben mensen hieraan?”
“Mensen komen hier
Ds. Piet van Midden is predikant van de protestantse wijkgemeente
Ontmoetingskerk in Bergambacht. “Een echt dorp, je komt elkaar om
de haverklap tegen. Het is een heel jonge gemeente, de gemiddelde
leeftijd is nog geen 35 jaar, kom daar nog maar eens om. Het is een
kerk van jonge gezinnen, gemiddeld zijn er vijftig tot zeventig kinderen
in de nevendienst, en op Palmzondag hadden we er 110. Je moet wat
met dat gegeven. We beginnen elke dienst met het zingen van een
kinderlied.”
Heel gewone woorden
Van Midden doopt wat af, maar nooit meer dan één kind per keer. “Dat
heeft twee redenen. In de eerste plaats heeft elk kind z’n eigen verhaal.
14
bries najaar 2013
2014
Zijn of haar ouders hebben dat ook. Dat verhaal wil ik in de doopdienst
laten klinken. De ouders leveren daaraan zelf een bijdrage. In de tweede
plaats kunnen we er anders gewoon niet in. De doopouders nemen zelf
immers weer mensen mee. Dat laatste betekent trouwens dat ik in zo’n
dienst echt alles uitleg wat we doen, in heel gewone woorden. Maar
eigenlijk gebruik ik die altijd.”
Aansluiten bij wat leeft
Je moet in de kerk aansluiten bij de mensen die er zijn, vindt Van
Midden. “Dat kan alleen als je de mensen kent. Ik ken ze. In een dorp
gaat dat natuurlijk vrij gemakkelijk. Ik vraag hen vaak wat voor hen van
belang is in de kerk. Ik wil aansluiten bij wat er leeft. Als bijvoorbeeld
Ds. Piet van Midden
“Ik ben voor iedereen
dominee Piet, ook voor de
kinderen”
Uitslag:
De beschrijving van Bergambacht door dominee Piet roept een ontspannen,
uitnodigende en vrolijke sfeer op. Sterk is de persoonlijke noot:
de mensen kennen, weten wat er speelt en daarop inspelen.
Missionair-zijn begint met luisteren. Zo ingewikkeld is het allemaal niet.
Mooi, hoe de doop als missionair sleutelmoment wordt neergezet.
‘We doen het met elkaar’, maar de figuur van de dominee is wel erg
belangrijk! (Hoe zou het verder gaan zonder dominee Piet?
Kan de gemeente deze stijl dan vasthouden?)
r voor elkaar”
een familielid van een gemeentelid overlijdt zingen we een
psalm, als dat gemeentelid aangeeft dat fijn te vinden. Ik vertel
er dan ook bij waarom en voor wie we deze psalm zingen.”
Mensen komen voor elkaar
“Ik ben voor iedereen dominee Piet, ook voor de kinderen. En al
ben ik misschien de katalysator van het gemeentezijn, we doen
het hier met elkaar. Alles gaat heel vanzelfsprekend, de kerk
groeit en bloeit. Op zondagochtend komen veel jonge gezinnen,
bij de maandelijkse jongerendiensten komen veel jongeren. Vaak
nemen ze mensen van buiten mee. Mensen komen hier voor
elkaar.”
bries najaar 2013
bries najaar 2014
15
15
Wat gebeurt er in deze vijf, willekeurig gekozen, kerken in Het Westland aan missionaire activiteiten?
Missionair op de kaart
Ter Heijde
De Protestantse Gemeente Ter Heijde
wil graag een missionaire gemeente
zijn. Ds. Hans Mast vertelt dat toen
hij hier in 2005 predikant werd, er dat
jaar geen kerstavondviering was. ‘Te
gek voor woorden’, vond hij. De kerk
hoort op kerstavond warm en verlicht te zijn. Sindsdien viert Ter Heijde uitbundig Kerst
en het hele kustdorp wordt daarbij betrokken. Diverse geledingen in het dorp hebben
zich al eens gepresenteerd, waaronder de reddingsbrigade en het Vismaatjeskoor.
Het kerkplein wordt altijd prachtig versierd en krijgt op kerstavond bezoek van een
echte schaapskudde. De kerk zit die avond stampvol met mensen van buiten. Eens
in de maand is de kerk op zaterdag de hele dag open. Als binnenkort twee straten
met nieuwe huizen in het dorp worden opgeleverd, krijgen alle nieuwe bewoners een
welkomstpakketje van de kerk. www.kerkterheijdeaanzee.nl
Maasdijk
’s-Gravenzande
De Protestantse Gemeente ’s-Gravenzande bestaat uit zeven wijkgemeenten.
Een van de predikanten, ds. Mark Verrips, is tijdelijk voorzitter van de missionaire
werkgroep. “Het dorp is behoorlijk kerkelijk, maar ook als je niet bij een kerk
hoort kun je bijna niet om de kerk heen. We laten regelmatig van ons horen
in de huis-aan-huisbladen, en het tweede weekend in juli sluiten de kerken
van ’s-Gravenzande al twaalf jaar achter elkaar de braderieweek af met een
braderiedienst. De laatste keren kwamen daar 1400 mensen op af.” Het
gezicht naar buiten is aan het groeien, vindt Verrips. “We trekken daarin graag
samen op met de andere kerken in het dorp.” Ook leven er gedachten voor een
interkerkelijk inloophuis. Voor alle kinderen in het dorp organiseren de kerken
elke maand een missionair evenement. In de kerk-en-schooldienst wordt met de
protestantse scholen samengewerkt. www.pkn-sgravenzande.nl
16
bries najaar 2014
In het kerkelijke dorp Maasdijk zijn binnen de
protestantse gemeente veel commissies en groepen
actief, vertelt ds. Leo van der Eijk. Zo is er de commissie
missionair werk, waaronder ook aandacht voor de
projecten van Kerk in Actie valt. Tijdens het WK
afgelopen zomer werd voor elk Nederlands goal een
bedrag gedoneerd voor een kindertehuis in Brazilië
waarmee de gemeente een band heeft. Als het gaat
om missionair werk in eigen land is twee jaar geleden
het tijdschrift MEER huis aan huis verspreid en zijn er
aanvullende activiteiten geweest. Het boekje met het
aanbod van vorming en toerusting wordt ook in het
hele dorp verspreid. Want, zo zegt de website van de
kerk: ‘voor de kerk geldt: hoe meer zielen, hoe meer
vreugd.’ Jongeren, ook van buiten de kerk, gaan mee
op het jaarlijkse kerkkamp. Voor kinderen in het dorp
wordt jaarlijks een kindermiddag georganiseerd.
www.pgmaasdijk.nl
Poeldijk
Ds. Adriaan Molenaar is predikant van de kleine hervormde
gemeente Poeldijk, een wat traditionele gemeente met een
streekfunctie. “We willen graag anderen met het evangelie
bereiken maar dat is best lastig met een kleine club mensen.
Onze voornaamste missionaire activiteit is Open Kerk, twee
keer per maand op zaterdagochtend. Mensen ontmoeten
elkaar daar rond de koffie. Er is altijd een gastvrouw of –
heer aanwezig. Buiten hangt een spandoek ‘De koffie staat
klaar, kom binnen’ en we kondigen de ochtenden aan in ons
dorpsblad. We hebben er ook een boekenverkoop bij, dat trekt mensen. Eens per
maand organiseren we een kinderactiviteit op zaterdagochtend waar ook kinderen uit
het dorp aanschuiven. Bij het jaarlijkse dorpsfeest organiseren we een bijbelquiz en
een kinderactiviteit. En ik schrijf elke twee weken een column in De Poeldijker. Nieuw
ingekomenen verras ik al heel snel met een bezoek, want je moet er toch niet aan
denken dat hun eerste contact met de gemeente een acceptgirokaart is.”
www.hervormdpoeldijk.nl
Naaldwijk
Ds. Carel van der Meij kreeg toen
hij twee jaar geleden predikant
werd van de Protestantse Gemeente
Naaldwijk onder meer de opdracht
bezinning over missionair kerkzijn een stap verder te brengen. “We
proberen alle taakgroepen binnen de gemeente bewust te maken dat
missionair niet alleen iets is dat je kunt organiseren maar een houding is
voor de hele gemeente. In alles wat we doen willen we missionair zijn.
Dat begint ermee dat we als gemeente willen leren om gemakkelijker
over het geloof te communiceren. Dat gaan we oefenen. Verder hebben
we gesteld dat we een centrum voor inspiratie voor een brede groep
mensen willen zijn, ook van buiten de kerk, en dat we in de samenleving
een herkenbare bondgenoot willen zijn. Het eerste krijgt o.a. vorm in een
cursus meditatie die breed bezocht werd. Het tweede door contacten met
bijvoorbeeld welzijnsorganisaties. Voor een redelijke prijs mogen we eens
in de drie weken een halve pagina in een huis-aan-huisblad vullen. Daar
kunnen we veel in kwijt. En sinds kort zitten we op Facebook.”
www.pkn-naaldwijk.nl
bries najaar 2014
17
Missionair Werk maakt mooie boekjes, kalenders en
8 november 2014
kaartensets. Ze zijn bedoeld voor persoonlijke inspiratie,
maar ook geschikt om weg te geven. Om de prijs hoeft u
het niet te laten.
Missionaire materialen
Adventskalender
‘Stem die mij roept’
In aanloop naar Kerst sturen veel mensen graag een kaart naar
familie, vrienden en bekenden. Die kaarten zijn volop te vinden
maar gaan vaak niet verder dan ‘prettige kerstdagen en een
gelukkig nieuwjaar’. De Protestantse Kerk geeft 26 kerstkaarten met
elk een meditatieve tekst en een passende, kleurrijke afbeelding uit.
De kaarten zijn gebundeld in de vorm van een kalender. Zo heeft
u zelf elke op weg naar Kerst dag een bezinnende tekst binnen
handbereik én een kaart om te versturen.
Prijs € 6,-, vanaf 10 exemplaren € 5,50 per stuk
Landelijk M
Mission-Air: iedereen aan boord
meer dan 40 workshops, 50 sprekers,
100% enthousiasme
Aanbieding
Geloof Hoop
Liefde (set)
Drie (cadeau)boekjes met citaten uit de
Bijbel, uitspraken van ‘mensen van naam’
en gedicht- en liedteksten van bekende
schrijvers.
Nu als set van drie voor maar € 12,-
De producten zijn te bestellen via
www.pkn.nl/webwinkel,[email protected]
of (030) 880 13 37.
18
bries najaar 2014
Op 8 november a.s. is het Protestants Landelijk
Dienstencentrum in Utrecht het toneel van een festival over
kerkzijn anno nu. Het Landelijk Missionair Festival (LMF) is
voor iedereen die op weg wil met manieren en vormen van
missionair-zijn in deze tijd. Het wordt georganiseerd door de
Protestantse Kerk en het team achter Kerk2012 en Kerk2013.
De organisatoren vertellen wat u niet mag missen.
www.landelijkmissionairfestival.nl
Mis het niet!
Missionair Festival
Christiaan Verwijs (33):
“Loop vooral ook rond tussen de workshops door, zodat je
alle leuke verrassingen niet mist. Zo hebben we een barista
die verse koffie maakt, troubadours, ‘free blessings’, een
opblaaskathedraal (echt), en de Webfish Awards voor de
beste online initiatieven.”
Laurens Verwijs (31):
Nynke Dijkstra (57):
“Arjan Plaisier en Karin ten Broeke
houden een spreekuur. Daar zou ik
heengaan, en van tevoren een goede
vraag bedenken!”
“Ik ga sowieso luisteren naar het verhaal
van Rikko Voorberg, een perfect voorbeeld
van een jonge en creatieve generatie die
kritisch nadenkt over de manier waarop je
je geloof invulling kan geven.”
Bram Dijkstra (37):
“Ik kijk vooral uit naar die kleine
creatieve verrassingen, zoals een
‘complimentendouche’, pop-up artiesten
en ‘free blessings’.
Roel van Steinvoorn (51):
“Ik kijk ernaar uit om te luisteren naar
initiatieven die heel dicht bij de kerk ‘in
het dorp’ passen zoals Windkracht 3.0
van Janneke Nijboer en haar team.”
bries voorjaar 2014
19
door kookdominee Han Wilmink
Broccolisalade
Zie voor de ingrediënten en de
beschrijving van de bereiding
van de salade www.pkn.nl/
missionair/recept.
In 2012 bezocht ik de Amishgemeenschap in Pennsylvania.
Een indrukwekkende ervaring. Mensen die in vrome eenvoud hun
geloof leven en beleven. De Amish verbouwen hun groenten zelf.
Broccoli is een groente die ze zowel warm (in stoofschotels) als
koud (in salades) gebruiken. De Mennonieten zijn sterk verwant
aan de Amish maar hebben zich wat meer aangepast aan de
Amerikaanse maatschappij. Een soort light versie. De stijl van koken
lijkt ook op elkaar. Maar de Mennonieten gebruiken, naast wat ze
zelf verbouwen, ook het nodige uit de supermarkt. Dat maakt hun
gerechten vaak net wat uitbundiger en wat meer ‘USA-style’.
20
bries najaar 2014
2013
Broccoli bevat veel goede vitamines en mineralen.
Echt een supergroente.
De broccolisalade kan in verschillende varianten gemaakt worden.
In de beschrijving staan ingrediënten die eventueel weggelaten
kunnen worden. Een vegetarische versie zonder kip en spek smaakt
ook prima. Wat geroosterde pompoenpitten geven de vegavariant
dan een knapperige bite!
Handig is dat de salade prima een tijdje van tevoren gemaakt kan
worden.
Missionaire lezersvraag
Vraag:
Ds. Rebecca Onderstal houdt wekelijks
een spreekuur in een café.
We zijn maar een kleine kerk in een dorp.
Hoe kunnen we toch missionair zijn?
Antwoord:
De setting van een dorp wordt soms als nadelig benoemd: we zijn maar klein, we kennen elkaar allemaal, de
verhoudingen liggen soms gevoelig. Maar klein betekent ook dat je vaak beter weet wat er speelt, wat je kunt
maken, wat er mogelijk is.
In ieder geval betekent kerkzijn in een dorp dat je er bent voor het hele dorp en niet alleen voor de kerkleden. De
kerk leeft met iedereen mee. De predikant springt ook over de heg bij niet-leden als er wat aan de hand is.
Ook in een dorp geldt dat de drempel naar het kerkgebouw hoog is. Bied dus ook iets aan in het dorpshuis of in
het café, en vergeet de mogelijkheden van de sociale media niet.
Op het Landelijk Missionair Festival (zie pag. 18/19) bieden Rebecca Onderstal (Cothen) en Wim Stougie
(Eastermar) een workshop over missionair kerkzijn in een dorp. Van harte welkom!
Heeft u ook een missionaire
vraag? Stuur deze naar
[email protected].
bries najaar 2014
21
Over missionaire presentie en discipelschap
Heeft de kerk nog iets
Momenteel is er een groeiende interesse voor wat
wel wordt genoemd ‘discipelschap’. Niet in alle
kerkelijke kringen doet dit woord het even goed,
maar de zaak waarom het draait krijgt wel meer en
meer de aandacht. Op welke manier zijn we leerling
van Jezus Christus? En wat kunnen of moeten we
dan leren? En waar kan dat?
Een mens blijft zijn
leven lang leren
op de weg van de
navolging.
Juist in de
ontmoeting leer je
ook jezelf kennen.
22
bries najaar 2014
Dat zijn natuurlijk helemaal geen nieuwe vragen. Ze
zijn al zo oud als de kerk of ouder nog, zo oud als de
eerste discipelen. Het evangelie krijgen we nooit onder
de knie, een mens blijft zijn leven lang leren op de weg
van de navolging. Iemand zei eens dat je kerkverlating
wel kunt vergelijken met schoolverlating. Een mens
gaat naar school om er ook weer van af te gaan.
Levenslang op school blijven is niet gezond.
Moet je zo ook naar de kerk kijken? Ik meen van niet,
tenminste als de kerk een goede oefenruimte biedt
voor de navolging van Jezus Christus. Daar ben je
nooit klaar mee. Het evangelie went nooit en wordt
nooit voorspelbaar. Telkens haalt het ons weer uit onze
comfortzone en stelt het vragen aan onze manier van
leven en samenleven. We zouden elkaar in de kerk op
dit punt wel wat meer kunnen bevragen: wat leer ik
eigenlijk door mijn meedoen in de gemeente? Word ik
werkelijk geholpen in mijn menszijn?
Naar buiten
Je zou de groeiende interesse in discipelschap
kunnen begrijpen vanuit de grote aandacht voor
missionair kerkzijn in onze tijd. Kerken treden meer
en gemakkelijker dan vroeger naar buiten. Daar
mogen we blij mee zijn. Naar binnen gerichte kerken
die aan zichzelf genoeg hebben, zijn uiteindelijk niet
vruchtbaar. Die beweging naar buiten is dus positief
te waarderen, zeker ook vanuit de kerken zelf. Want
de ontmoeting met andersdenkenden, met niet- en
andersgelovigen, scherpt een mens. Juist in de
ontmoeting leer je ook jezelf kennen. Dan komen ook
de goede vragen. Wat is nou het eigene van mijn
traditie? Wat betekent geloven voor mij persoonlijk?
En wat doet het met me? Het zijn vragen waarvoor we
kunnen terugdeinzen, maar we zien in onze tijd een
groeiende openheid om die vragen echt te stellen. En
dat is pure winst.
Persoonlijke groei
Een collega heeft eens gekeken naar populaire
tijdschriften als Happinez, Linda, Libelle en Margriet.
Hij ontdekte dat in veel artikelen in deze en andere
bladen de grondtoon die van persoonlijke groei is.
Groeien in je menszijn, groeien in relaties, mindfulness,
enz. Nu gaat het in de kerk ook heel vaak over groei,
maar dan specifiek over groei in de navolging van
Christus. Kerkmensen willen leerling zijn van Jezus, ze
willen van Hem het leven leren. En dat maakt het wel
spannend.
Om de zaak op dit punt wat op scherp te stellen, kan
een gedachte-experiment helpen. Er zijn tegenwoordig
kerkelijke gemeenten die zich presenteren op spirituele
en paranormale beurzen. Een dergelijke stap vind ik
origineel en verrassend omdat een kerkelijke gemeente
op zo’n beurs helemaal niet verwacht wordt. Ze melden
zichzelf aan, en voor de organisatoren van zo’n beurs is
dat vaak verrassend en soms ook wat ongemakkelijk.
Want is de kerk immers niet achterhaald? Nee dus,
zeggen allerlei kerken, en ze nemen de handschoen
op. Ik vind dat een moedig initiatief. Allerlei spannende
vragen dienen zich dan wel direct aan. Wat zou de kerk
daar willen presenteren? Welke bijdrage kan ze leveren
aan persoonlijke groei en groei in gemeenschap?
En hoe verhoudt zich dat aanbod dan tot andere
aanbieders? Ook voor gemeenten die er niet over
piekeren zich op dit soort beurzen te presenteren,
zijn dit zeker leerzame vragen! Ze dwingen je om als
gemeente scherp te krijgen wat je nu precies beoogt
en wat je daarvan ook waar kunt maken. Gemeenten
die naar zo’n beurs gaan, doen soms verrassende
ervaringen op. Soms bieden ze aan voor mensen te
bidden. Een vrouw die eens bad voor een van de
eigens?
bezoekers van de beurs kreeg als reactie: “Jij bent
een reiki master in de vijfde graad!” Zo had ze zichzelf
bepaald nog niet gezien en zo wilde ze zichzelf ook niet
zien, maar in ieder geval werd wel duidelijk dat haar
manier van doen indruk maakte. Een Australische kerk
had een mooie poster gemaakt met daarop de tekst:
“Het leven is een puzzel. Jezus kan er wijs uit worden.”
Die woorden wekten interesse.
Exclusief?
Meer dan eens heb ik tijdens gemeenteavonden
de vraag voorgelegd wat de gemeente zou willen
presenteren op zo’n beurs. Vaak bleef het dan een tijdje
stil. Soms was die stilte ook wat ongemakkelijk. Pas
gaandeweg kwamen aarzelend de antwoorden los. Wat
me daarbij meer dan eens opviel, was dat de zaken
die dan als ‘opbrengst’ genoemd werden bepaald niet
exclusief gebonden zijn aan de christelijke gemeente. Ik
denk dan bijvoorbeeld aan ‘onderlinge gemeenschap’
en ‘omzien naar elkaar’. De voetbalclub en de
wijkvereniging bieden dat ook. En gelukkig maar! Er is
heel veel dat de kerk verbindt met andere groepen en
bewegingen. Dat de antwoorden uit de kerk voor een
heel groot deel overeenkomen met de antwoorden uit
andere verbanden is dan ook helemaal niet erg. Maar
de vraag blijft wel of de kerk nog iets eigens heeft
dat anderen niet aanbieden. In de zakenwereld heet
dat tegenwoordig het exclusieve verkoopargument.
Wat kun je in de kerk vinden en leren wat elders
niet ‘te koop’ is? De gang naar een spirituele beurs
noopt tot het vinden van een antwoord op die vraag.
Zo vraagt de missionaire weg naar buiten om een
leerweg naar binnen. En zo komen discipelschap en
discipelschapsontwikkeling in beeld.
Naast elkaar
Ik geef nog een voorbeeld van een leerzame gang
naar buiten. Het is ontleend aan de pioniersarbeid
van de theoloog Rikko Voorberg in Amsterdam. Hij
zoekt vooral contact met kunstenaars en anderen in
de ‘creatieve klasse’. Zo zijn er theateravonden,
waarbij hij vanuit de christelijke theologie
reflecteert op wat de kunstenaars inbrengen aan
thema’s, vragen en inzichten. Daarbij gaat hij
regelmatig ook grensverleggend te werk. In het
Nederlands Dagblad vertelde hij bijvoorbeeld
het volgende: “Op een van die avonden hadden
we het Onze Vader in een Word-document op
een beamer geprojecteerd. Iedereen mocht
daarin wijzigingen aanbrengen. Onze Vader
werd al gauw Onze Moeder en even later Het
eeuwig Al. Aan het einde van de avond was alles
doorgestreept en veranderd, behalve één zin:
‘Vergeef ons onze schulden.’ Dat raakte me. Hier
staan we naast elkaar, dacht ik. Niet alleen de
christen weet dat hij zondig is; ieder mens beseft
dat. We hebben allemaal het evangelie nodig.
(…) Christenen en niet-christenen verschillen
niet zoveel van elkaar. We gebruiken andere
woorden, maar hebben dezelfde maniertjes om
onszelf te redden en overeind te houden. Het
evangelie is bevrijdend voor iedereen en bedoeld
voor iedereen.”
Ik vind dit een prachtig voorbeeld van hoe je
door nieuwe wegen te gaan en contact te zoeken
met ‘buitenstaanders’ ineens kunt stuiten op
de schatten in je eigen traditie. Terwijl we in
de kerk soms de indruk hebben dat we met
begrippen als zonde, schuld en vergeving niet
meer aan kunnen komen, blijken het opeens heel
wezenlijke begrippen te zijn die alles te maken
hebben met het leven van alledag, gelovig mens
of niet. Juist door die uitgaande beweging kan
de weg naar binnen met meer diepgang worden
gegaan. Je kijkt opeens met nieuwe ogen naar
het oude en vertrouwde. Missionaire presentie
en discipelschap veronderstellen elkaar dan ook.
Soms is dat ongemakkelijk, maar uiteindelijk
levert het altijd winst op. Het zijn boeiende en
uitdagende tijden…
Dr. Sake Stoppels
is universitair docent
kerkopbouw en diakoniek
aan de Vrije Universiteit
in Amsterdam. Hij schreef
het boek Oefenruimte.
Gemeente en parochie als
gemeenschap van leerlingen
(Boekencentrum 2013).
Wat kun je in de
kerk vinden en
leren wat elders
niet ‘te koop’ is?
bries najaar 2014
23
avondgebed
Vader in de hemel,
oorsprong van al het goede.
Wij willen u danken voor alle bijzondere
dingen in ons leven.
Vaak is het zo gewoon:
de zon die schijnt,
vogels die fluiten,
bloemen die bloeien,
dieren in het veld.
Mensen die liefhebben,
en in vrijheid leven,
geen oorlogsgeweld.
Gelukkig zijn wij
om dit te mogen ontvangen.
Dat wij zo deze avond als dankbare
mensen bij elkaar mogen komen.
In uw naam.
Amen
gebed van het team Nijkleaster uit
Help ons U te vinden, 101 nieuwe gebeden
uitgave Protestantse Kerk, te bestellen via
www.pkn.nl/webwinkel

Download Report