138676.06.10_07voedingsvezelverrijkte voeding.indd

bij verrijkte
diabetes
mellitus
voeding
ZorgSaam
voedingsvezelvoeding
1
Inleiding
Voedingsvezels zijn onverteerbare bestanddelen, die alleen in
plantaardige producten voorkomen. Graanproducten, groente,
fruit, aardappelen, peulvruchten en noten bevatten verschillende
soorten voedingsvezels.
Vooral het buitenste vliesje van de graankorrel en van peulvruchten,
de schil van fruit en rauwe groente zijn zeer rijk aan vezelstoffen.
Geraffineerd voedsel, waarbij het buitenste vliesje of de schil
verwijderd is, bevat dan ook veel minder vezels dan ongeraffineerd
voedsel. Bijvoorbeeld: wittebrood bevat minder vezels dan
volkorenbrood; witte rijst minder dan zilvervliesrijst; gewone
deegwaren minder dan volkorendeegwaren; vruchtensap minder
dan fruit met schil.
2
Omdat voedingsvezels in het maagdarmkanaal niet kunnen worden
verteerd door onze spijsverteringssappen, komen ze onveranderd
in de dikke darm terecht.
Ze spelen hierdoor een belangrijke rol bij een goede darmwerking
en zijn onmisbaar in een gezonde voeding.
1. Tijdens de passage door de maag en darmen nemen de vezels
water op. Hierdoor wordt de darminhoud groter en ontstaat
een zachte ontlasting die gemakkelijk uit te scheiden is en die
ervoor zorgt dat ook de darmwand goed gereinigd wordt.
2. Op dezelfde wijze wordt bij een te dunne ontlasting het vocht
door de vezels “gebonden” en de ontlasting ingedikt.
3. In de dikke darm zitten bacteriën die wel een gedeelte van
de vezels kunnen afbreken. Bij dit afbraakproces ontstaan
zuren en gassen. Deze prikkelende stoffen bevorderen de
darmwerking, waardoor de darmpassage sneller verloopt.
4. Door de versnelde passagetijd neemt de druk in de darmen
af en kunnen bovendien schadelijke afvalstoffen sneller uit de
darmen verwijderd worden.
3
In het Nederlandse voedingspatroon hebben zich in de loop der tijd
een aantal verschuivingen voorgedaan. We zijn namelijk steeds
meer dierlijke en geraffineerde voedingsmiddelen (vezelarm)
gaan eten en steeds minder plantaardige en ongeraffineerde
(vezelrijk) producten. Dit heeft geleid tot een afname van de
hoeveelheid vezels in de voeding. Door de verminderde opname
van voedingsvezels zien we dan ook een toename van het aantal
darmklachten.
Mogelijke andere oorzaken van darmklachten kunnen zijn:
•
Weinig drinken
•
Onregelmatig leven en onregelmatig eten;
•
Maaltijden overslaan, met name het ontbijt;
•
Stress, spanningen
•
Weinig lichaamsbeweging;
•
Zich geen tijd geven om regelmatig naar toilet te gaan.
4
Voedingsadviezen
De basis van een vezelverrijkte voeding is een gewone gezonde
voeding, zoals die voor iedereen geldt. U moet echter wel extra
letten op de aanbevolen hoeveelheden van de verschillende
voedingsmiddelen. In de praktijk betekent dit meestal dat u wat meer
vezelrijke plantaardige en wat minder dierlijke voedingsmiddelen
kiest.
200 g groente
2 - 3 porties fruit
100 - 120 g vlees(waren), ei of vis
1 plak kaas
5-7 sneetjes brood
4-5 aardappelen
1,5 - 2 liter vocht
3 bekers melk(product)
5
Algemene voedingsadviezen
• Begin de dag altijd met een stevig ontbijt; hierdoor wordt de
darmwerking geactiveerd. Heeft u ‘s morgens geen zin in
brood, dan kan uw ontbijt ook bestaan uit bijvoorbeeld een
bord havermout- of Brintapap, yoghurt met muesli of vers fruit,
een glas drinkontbijt of een dikke plak volkorenontbijtkoek.
• Eet regelmatig en sla geen maaltijden over.
• Neem bij voorkeur drie maaltijden per dag en gebruik niet meer
dan viermaal iets tussendoor.
• Eet langzaam en kauw uw voedsel goed.
Drink voldoende.
• Per dag heeft u 1,5 à 2 liter drinkvocht nodig.
• Eén of twee glazen (lauw) water op de nuchtere maag helpen
dikwijls goed.
• Maak bij de drie hoofdmaaltijden royaal gebruik van dranken
om de voedingsvezels de kans te geven vocht op te nemen.
• Neem verder op de dag tussendoor eens een extra kop koffie,
thee of bouillon, glas water, melk, karnemelk, yoghurt of
vruchtensap.
6
Neem vaker vezelrijke voedingsmiddelen.
De beste werking wordt bereikt, als u verschillende soorten
vezelrijke voedingsmiddelen combineert.
•
•
•
•
Neem zo mogelijk meer volkoren-, rogge-, bruinbrood. Eet
minimaal vijf sneetjes per dag. Het is wel verstandig om
matig te zijn met smeren en niet te veel beleg te gebruiken
(bijvoorbeeld één maal beleg tussen twee sneetjes brood)
Eet dagelijks een royale portie aardappelen, zilvervliesrijst,
volkoren deegwaren of peulvruchten.
Eet elke dag een ruime portie groente, waarvan een gedeelte
als rauwkost (dit kan bij de warme maaltijd, de broodmaaltijd
of tussendoor “uit het vuistje”). Vergeet ook in het weekend en
bij pasta- en rijstgerechten, pizza, Chinees en dergelijke, uw
portie groente niet.
Eet elke dag minimaal twee tot drie porties fruit, bij voorkeur
in zijn geheel en met schil (indien mogelijk). Fruit kan ook een
prima broodbelegging of nagerecht zijn.
7
Nog meer vezelrijke voedingsmiddelen:
• Alle donkere broodsoorten, volkorenbrood, rogge¬brood,
meergranenbrood, bruinbrood, bruine bolletjes, bruin
stokbrood; krenten- en rozijnenbrood, mueslibrood.
• Alle
volkorenproducten,
zoals
volkorenbeschuit,
volkorencrackers, volkoren knäckebröd, volkoren matzes,
volkoren
ontbijtkoek,
volkoren
biscuittjes,
volkoren
pannenkoekmix, volkoren cornflakes;
• Grove graanproducten, zoals havermout, gort, boekweit en
grove graanmengsels, zoals (krokante) muesli, Brinta, Bambix
volkoren ontbijt (Nutricia), Fruit ‘n fibre (Kellogg’s);
• Zilvervliesrijst, volkoren en meergranen macaroni en spaghetti;
• Ontbijtkoek met vulling van krenten, rozijnen, sukade of
gember; biscuit voor tussendoor, zoals Evergreen (Liga),
FruitKick (Liga), Right (Peijnenburg);
• Alle soorten vers fruit, bij voorkeur in zijn geheel en met schil;
vruchtensappen met vruchtvlees;
• Gedroogde (geweekte) zuidvruchten, zoals pruimen, abrikozen,
tutti frutti, krenten, rozijnen, dadels en vijgen;
• Alle soorten noten en notenpasta’s, pinda’s en pindakaas,
sesamzaad en sesampasta, kokos en kokosbrood;
8
•
•
•
Alle soorten groente; vooral prei, ui, koolsoorten en rauwe
groente;
Peulvruchten, zoals witte en bruine bonen, kapucijners, linzen,
sojabonen, groene erwten; gerechten met peul¬vruchten,
zoals chili con carne, witte bonen in tomaten¬saus, cassoulet,
erwten- en bruinenbonensoep (bij voorkeur van hele, geweekte
erwten en bruine bonen);
Drinkontbijt op basis van vruchtensap, yoghurt of kwark en
granen, zoals Fruitontbijt (Hero) en Goedemorgen (Mona).
Opmerking
Het komt regelmatig voor, dat in de eerste weken van het dieet
uw klachten verergeren. Dit is normaal en gaat over zodra uw
lichaam aan de verandering gewend is. Het is geen reden om
met het dieet te stoppen, maar juist een teken dat het dieet
effect heeft.
•
“Probiotica”; dit zijn melkzuurbacteriën, zoals Bifidus,
Lactobacillus en LGG, die de darmwerking kunnen
bevorderen. Ze worden toegevoegd aan yoghurt en
gefermenteerde melkproducten, bijvoorbeeld Yakult, Yakult
light; Actimel (Danone), Activia (Danone), Vifit (Campina),
Optifit (Aldi)
9
Overige adviezen
•
Zorg dagelijks voor voldoende lichaamsbeweging; extra
lichamelijke activiteit stimuleert de darmwerking.
•
De volgende adviezen zijn belangrijk als u vooral last heeft van
obstipatie (verstopping):
• Neem nooit op eigen houtje laxeermiddelen, uw klachten
kunnen er erger door worden;
• Probeer er aan te wennen één keer per dag naar het toilet
te gaan, omstreeks dezelfde tijd ook als u niet hoeft. Dit
ter training. Houd de ontlasting nooit op, neem de tijd, als
u maar even moet, ga dan meteen.
•
Als obstipatie en dunne ontlasting elkaar afwisselen, is het niet
zinvol om tijdens de perioden van diarree over te schakelen op
vezelarme (zogenaamd “stoppende”) voedingsmiddelen, zoals
toost, wittebrood, beschuit, witte rijst of banaan.
De dunne ontlasting wordt niet veroorzaakt door de aanwezigheid
van vezels in uw voeding, maar kan juist veroorzaakt worden
door een tekort aan voedingsvezels.
10
Uitsluitend wanneer al de voorgaande adviezen niet voldoende
resultaat hebben opgeleverd, kunt u als extra voedingsvezelrijke
toevoeging gebruik maken van:
• Tarwekiemen, lijnzaad, zemelen of vezelproducten, zoals All
Bran (Kellogg’s), Nutrigran (Nutricia) of Fibrex (Fibrex). Neem
niet meer dan twee à drie eetlepels per dag, in drie porties
verdeeld. Bijvoorbeeld in yoghurt, vla, pap, soep, appelmoes,
groenten, gehakt, op brood of in plaats van paneermeel.
Denkt u er wel aan dat bij iedere lepel vezelproduct één glas
vocht extra gedronken moet worden!
•
Stimulance multi fibre mix (Nutricia), Resource Optifibre
(Nestlé)zijn volledig oplosbare vezel in poedervorm die u
kunt verwerken in koude of warme dranken en in gepureerde
gerechten, zoals appelmoes, aardappelpuree, groenten.
Geadviseerd wordt om de dosering langzaam op te bouwen.
Verkrijgbaar in de apotheek.
•
Stimulance (Nutricia): vruchtensap met toegevoegde vezels.
De dosering is 1à 2 pakjes per dag. Sinaasappel of grapefruit;
verkrijgbaar in de supermarkt.
Meer informatie
Heeft u vragen of wenst u meer informatie dan kunt u contact
opnemen met de diëtist.
Secretariaat van de diëtisten:
Telefoon: 0115 674502 (09.00-12.00 uur)
E-mail: dië[email protected]
11
12
Stichting ZorgSaam ZeeuwsVlaanderen is een organisatie
voor ziekenhuiszorg, thuiszorg
en ouderenzorg. Meer informatie
kunt u krijgen via het telefoonnummer 0115 68 85 76
138676.06.10

Download Report