Werken aan een levend landschap

Zeepeduinen
Werken aan een levend landschap
juli 2014
Koester het open duinlandschap
Lees meer over deze foto op : www. natuurmonumenten.nl/terug-naar-vroeger. Foto P. de Bruijne
Houd het duin open en gevarieerd
Wim de Vrieze (1937) is geboren op
boerderij Luchtenburg, zo’n 2 km. ten
Zuidoosten van Haamstede. Toen nog in
een Middeleeuws oudlandgebied met
kreekruggen, hollebollige weilanden,
nat en zilt door zoutwinning uit het
onderliggend veen. Na de overstromingsramp van 1953 en de herverkaveling is dit
gebied volledig van karakter veranderd.
Als kind speelde Wim al in het duin. Vooral
bij de Pasenhil, toen nog een vrij kale zandbult. Tijdens WOII liet de bezetter hierop
een commandobunker bouwen. In de jaren
’Ik ben nog nooit iemand in het Zeepe
tegengekomen die het hier niet mooi
vond.’ De toon is gezet bij de eerste
uitgesproken zin van Gert de Groot ,
beheerder bij Natuurmonumenten en
inwoner van Schouwen-Duiveland.
‘Zelfs in het drukke toeristenseizoen
ademt het Zeepe rust. De variatie van
droge, bloemrijke graslanden, vochtige
valleien en hier en daar bomen en
struiken maken het Zeepe zo mooi.
Maar om het mooi te houden is flink
onderhoud nodig. De komende tijd
gaan we daarmee aan de slag.’
’50 van de 20e eeuw struinde Wim samen
met natuurkenner J.P.C. Boot in het Zeepe.
‘Het was er ongelofelijk mooi en met veel
meer open plaatsen. Het enige opgaande
groen waren het dennenbosje en een
elzenopstand. Met J.P.C. Boot ging ik fotograferen. Ik herinner me nog de hoeveelheden duinviooltje en duizendguldenkruid.
Het wemelde er nog van de konijnen en
broedvogels als tapuit, grauwe klauwier,
holenduif, bergeend, scholekster en wulp.
Ik juich het onderhoud in het Zeepe van
harte toe. Alleen dan is er kans dat de vogels
van het open duin terugkeren’.
Natuurmonumenten voelt zich verantwoordelijk voor het landschap met bijbehorende
planten en dieren van het duin. Gelukkig is
dat ook het geval bij de Provincie, Staatsbosbeheer en particuliere eigenaren. Wij
hebben er voor gekozen om de verbossing
van het duin en het dichtgroeien van duinvalleien terug te dringen. Samen zorgen wij
er voor dat de échte duinnatuur behouden
blijft en dat bewoners en bezoekers daar
volop van kunnen blijven genieten”.
Beheerder Gert de Groot van Natuurmonumenten
Het Zeepeduinen-gevoel
Als inwoners van Schouwen-Duiveland
zijn we ons nauwelijks bewust van de
natuurlijke rijkdom om ons heen. Pas
wanneer je met vrienden of kennissen
uit bijvoorbeeld een stedelijke omgeving
‘een rondje’ doet, gaan je ogen open.
Neem op dat rondje de Zeepeduinen
maar eens mee. Een duingebied zonder
verharde paden, bebouwing of andere
storende elementen. Dát landschap en
de rust en ruimte vallen je onmiddellijk
op. Iets waar we ongelofelijk zuinig op
moeten zijn.
Voorjaarswandeling
In het voorjaar kun je je laten verrassen door
alles om je heen. Boven je klinkt de vrolijke
zang van de boomleeuwerik. Op kale zandplekjes groeit het duinviooltje. Grote kans
dat je dan de kleine parelmoervlinder ziet,
want de rupsen van deze vlinder leven op
het duinviooltje. Ook de jodelende zang van
de wulp is mogelijk. En uit het struikgewas
klinkt steevast de adembenemende zang
van de nachtegaal. En als je heel voorzichtig
loopt en goed naar de grond kijkt kan er
zomaar een levendbarende hagedis je pad
kruisen. Dat alles ‘gewoon’ in het Zeepe.
Oud duingebied
Dit deel van het duingebied is oud en heeft
een bewogen geschiedenis. Ooit was het
duin één grote stuivende zandmassa. Alles
werd gedaan om overstuiving van bewoning en akkers te voorkomen. Naar die tijd
hoeven we niet terug te verlangen… In het
Zeepe stond ook een boerderij. Tussen de
elzenmeten was het op het zand een karig
bestaan voor de boer. Om overtollig duinwater van die duinakker af te voeren werd een
De Groot: “het duingebied verandert. Het
is ongelofelijk hoe snel struiken en bomen
de afgelopen tientallen jaren zijn gegroeid
en uitgebreid. De Amerikaans vogelkers bijvoorbeeld. Deze invasieve soort breidt zich
enorm snel uit en verdringt kenmerkende
soorten. Menselijke invloeden spelen ook
een grote rol bij het dichtgroeien. Ansichtkaarten en foto’s van zo’n 60-70 jaar
geleden laten nog een heel gevarieerd duin
zien. Een blanke top der duinen, mooie
bloemrijke vochtige valleien en duingraslanden met plukken struiken. Het ziet er
een beetje uit als een natuurlijk mozaïek.
En dat alles met een grote rijkdom aan
planten en dieren.
kleine afwateringssloot gegraven. Zo’n sloot
heet een duinrel. Deze rel is nog steeds in
het gebied aanwezig. Het wandelpad kruist
de rel, er staat zelfs een zitbankje naast.
Natuur voor iedereen
De hele Kop van Schouwen is rijkelijk
bedeeld met natuur. De boswachterij,
de Meeuwenduinen, Het Zeepe, het
duingebied bij de vuurtoren, de verklikkerduinen, de Vroongronden, het Gadrabos,
het Watergat en het doodskisten-gebied.
En er is voor ieder wat wils; hou je van
gebaande verharde paden, wil je mountainbiken, fietsen, paardrijden? Dan kun je
terecht in de boswachterij van Staatsbosbeheer. Wie liever in alle rust een stevige
wandeling maakt, kan zijn of haar hart
ophalen in het Zeepe. Zo komt iedereen aan
zijn trekken zonder een ander te storen.
Het duin groeit dicht
Gesloten duinbos of gevarieerd duin?
Zonder menselijke invloeden zou vrijwel geheel Nederland begroeien met een natuurlijk bos. Zo is dat ook lang
geweest. Holland is een verbastering van Holtland ofwel
houtland. Toch zijn er plaatsen waar bos en struikgewas
slecht ontwikkelen. Ons duingebied bijvoorbeeld. Tijdens
storm schuurt meegevoerd zand alle begroeiing. Zoute
druppels waaien op uit zee en komen op de begroeiing
terecht en verbranden de bladeren. En dan was daar ook nog
het konijn dat met tienduizenden aan bijna alles knaagde dat
eetbaar was. Lange tijd was het duingebied een zichzelf verjongend landschap. En met variatie! Stuifplekken wisselden
af met duingraslanden, uitgestoven vochtige valleien, plaatselijk struikgewas en verder van de zee toch ook bomen.
Grote veranderingen
Deze situatie is inmiddels ingrijpend veranderd. De zeewerende duinen mochten niet stuiven en werden vastgelegd.
Zand schuurde niet meer en zoute druppels komen minder
ver in het duin. De intensieve veehouderij, het sterk toegenomen verkeer en de industrie brengen grote hoeveelheden
stikstof in de atmosfeer. Met de regen mee komt die stikstof,
een pure meststof, ook in het duin. Tenslotte is het konijn
in het duin bijna uitgestorven. Door ziekten myxomatose
en VHS is minder dan 1% overgebleven.Door deze voornamelijk menselijke invloeden treedt een versnelde groei van
struiken en bomen op. Uiteindelijk zal tot aan de buitenste duinen een duinbos ontstaan. Natuurmonumenten en
andere natuurbeheerders weten bos op waarde te schatten.
Maar juist hier in het duin verdringt dat bos een uiterst waardevol en internationaal geroemd natuurtype: het deels open
duin met alle bijbehorende soorten planten en dieren.
Keuze maken
Natuurmonumenten heeft gekozen voor het stoppen van
de verbossing. De komende jaren gaan we met machines aan
de slag om de variatie weer een kans te geven. Machines,
dat is even wennen, maar je weet waarom het gebeurt.
Wind mag weer vat krijgen op zand, het mag beheerst
gaan stuiven. Oprukkende Amerikaanse vogelkers wordt
verwijderd, ruigte wordt gemaaid en valleien worden
opengemaakt. De typische flora en fauna, die ons duin zo
beroemd maken, keren dan vanzelf terug. De grazende
kudde Shetlandpony’s in het gebied zal blijvend haar
bijdrage leveren aan het vervolgens openhouden van het
Zeepe.
Gasten zijn verrast over
de prachtige omgeving
Ron van der Deijl is parkmanager van
Landal Burgh-Haamstede. ‘Zeeland
is uiteraard beroemd vanwege de
schitterende stranden. Op de kop van
Schouwen-Duiveland, waar zich de
Landalparken bevinden, liggen naast
mooie stranden en de zee de Zeepeduinen en de Boswachterij.
Eenmaal op Schouwen worden de gasten
verrast door de variatie aan natuurgebieden. De laatste tijd merken we een grote
toename van gasten uit Belgie die hier rust
en ruimte zoeken. Niet zo vreemd want
de Belgische kust is nagenoeg volledig
volgebouwd met hotels en appartementen.
Landal neemt nu in haar promotie, naast zee
en strand, heel duidelijk ook de natuurlijke
rijkdom van het gebied mee. Bij de herinrichting van ons park Resort Haamstede zijn
we heel bewust rekening gaan houden met
beleving van natuur. Geen vierkante hokjes,
maar variatie in openheid, planten en struiken die insecten en vlinders aantrekken. Zo
zijn naast een bredere variatie van beplanting ook diverse Wadi’s aangelegd met een
natuurlijke begroeiing waar volop libellen
zich voortplanten. Dit alles draagt bij aan de
beleving van onze gasten.
Je kunt je nauwelijks voorstellen hoe
enthousiast onze gasten reageren als ze bij
het ochtend-krieken een ree of damhert
op het park aantreffen. Wij verhuren geen
vakantiewoning maar een mooie omgeving
waarbij de gast op een mooi park in een
mooie woning verblijft’.
Schouwen-Duiveland heeft een rijke natuur
Toen ik nog geen burgemeester van
Schouwen-Duiveland was had ik al een
band met dit prachtige eiland, meerdere
keren per jaar kwam ik hier mijn vakantie
doorbrengen.
Vooral de verscheidenheid aan natuur had
op mij grote aantrekkingskracht. Plan
Tureluur is een weids en uitgestrekt
aangelegd natuurgebied. Dagelijks rijd ik
er langs, van huis naar werk en andersom,
vooral in het voorjaar kan ik genieten van
de prachtige kolonies vogels die er verblijven. Wandelen doe ik graag in de ‘’Kop van
Schouwen’’ zoals dit gebied in de volksmond wordt genoemd. Als je middenin het
bos staat, dan heb je werkelijk geen idee
dat je een halve kilometer verderop midden
in de duinen staat met vlak daarachter het
strand. Juist die verscheidenheid hier op
het eiland maakt het verblijven en wonen
hier uniek. De oostkant van het eiland is
een echt landbouwgebied. De percelen
grond worden omsloten door dijken waar
in het voorjaar bloemen groeien, een
prachtig gezicht! Natuurlijk is mijn verhaal
niet uniek. De vele toeristen die jaarlijks
Schouwen-Duiveland uitkiezen of de dag-
jesmensen die hier verblijven komen onder
andere naar ons eiland vanwege de veelzijdigheid van ons landschap. We bieden zelfs
natuur- en cultuurarrangementen aan om
inwoners en bezoekers de natuur te laten
beleven. Natuurmonumenten heeft hier
ook een rol in. Zij verzorgen onder andere
excursies en lezingen. Ik zei al eerder dat
Schouwen-Duiveland uniek is, dat moeten
we koesteren en dus moeten we er goed
voor zorgen.
U als inwoner en bezoeker kunt daarbij
helpen, maar ook wij als gemeente nemen
onze verantwoordelijkheid daarin. Toch
vraagt een goede verzorging van de natuur
ook veel kennis en kunde, als gemeente
hebben we dat niet allemaal in huis.
We zijn daarom blij dat Natuurmomenten
als beheerder van dit gebied deze taak op
zich heeft genomen en dat er een goede
samenwerking is met oog voor elkaars
doelen. De onderhoudswerkzaamheden
die Natuurmonumenten in de Zeepeduinen gaat plegen juich ik van harte toe
om te voorkomen dat uitheemse planten
het gebied volledig gaan overgroeien.
Ook hebben wij overleg met Natuur-
monumenten over de belevingen van de
natuur. Beiden vinden wij dat inwoners
en bezoekers nog meer moeten kunnen
genieten van de natuur dan nu mogelijk
is. Natuurlijk mag dit niet ten koste gaan
van de natuurwaarde. De inbreng van
Natuurmonumenten ervaar ik bij dergelijke
gesprekken dan ook als zeer waardevol.
Ik wens u veel leesplezier in deze krant. Ik
hoop dat het u inspiratie geeft om de natuur
op uw eiland te gaan ontdekken en beleven.
Hartelijke groet,
Burgemeester van Schouwen-Duiveland,
Gerard Rabelink
Provincie Natura 2000
Zorgvuldigheid voorop
Natuur beleven, gebruiken en
beschermen: dát is Natura 2000
Natura 2000 is de benaming voor het Europese netwerk van natuurgebieden waarin
voor Europa belangrijke flora en fauna
voorkomen. Met Natura 2000 wordt deze
flora en fauna duurzaam beschermd. Het
doel hiervan is het keren van de achteruitgang van biodiversiteit.
‘Bij groot onderhoud in onze natuurgebieden gaan we zeer zorgvuldig
te werk’. Aan het woord is Matthijs
Broere, boswachter ecologie van
Natuurmonumenten Deltakust.
Voor het Natura 2000-gebied Kop van
Schouwen zijn natuurdoelen opgesteld. Om
deze doelen te behalen is natuurbehoud
en natuurherstel nodig. Een voorbeeld van
natuurherstel is het effect van teveel stikstof
terugdringen door maaien en struweel
verwijderen.
Omwonenden, recreanten en ondernemers
hebben natuurlijk ook belangen in het
natuurgebied. Voor de Kop van Schouwen
wordt een beheerplan opgesteld om tot
een balans te komen tussen het behalen van
de natuurdoelen en behartigen van deze
belangen. De Provincie Zeeland maakt dit
plan in overleg met alle betrokken partijen.
Samen geven we invulling aan beleven,
gebruiken en beschermen.
De natuurwaarden in Natura 2000gebieden zijn beschermd in het kader
van de Natuurbeschermingswet. Dit is
geen nieuwe of extra regelgeving, maar
een vervolg van de Europese Vogel- en
Habitatrichtlijnen.
‘In de voorbereiding van dit soort
natuurherstelwerk ga je op zoek naar de
meest kansrijke plekken. Als je bijvoorbeeld streeft naar herstel van bloemrijk
duingrasland, dan moet je daar geen bos
voor gaan kappen dat al honderd jaar oud
is. Op luchtfoto’s kun je goed zien waar
in het recente verleden die graslanden
in bezit zijn genomen door Amerikaanse
vogelkers of onnatuurlijk snel dichtgegroeid ander struikgewas. Die ga je
dan verwijderen. Bij de keuze van het
herstel van vochtige valleien haal ik er
inventarisatiegegevens uit het verleden
bij van planten. Zijn de kenmerkende
orchideeen bijvoorbeeld nog maar 10
of 20 jaar verdwenen uit een vallei, dan
is hun terugkeer na herstelwerk kansrijk. In de bodem zit dan altijd nog een
zogenoemde zaadbank en die zorgt voor
snelle hergroei van de kenmerkende
soorten zoals orchideeen in valleien of
duinviooltje op de droge duingraslanden.
Voorafgaand aan het werk brengen we
ook kwetsbare delen en soorten in kaart.
Bosmiernesten bijvoorbeeld en roofvogelnesten en plekken waar de levendbarende hagedis voorkomt . Dit alles
wordt zowel op kaart als in het terrein
duidelijk aangegeven zodat de aannemer
dit kan sparen. Ook tijdens het werk zelf
zetten we die zorgvuldigheid voort.
Omdat machines nodig zijn, wil ik schade
door rijbewegingen zoveel mogelijk
beperken. Ik zal best wel tijd moeten
besteden om tijdens de uitvoering aanwezig te zijn. Dat stukje toezicht hoort
er nu eenmaal bij, we gaan tenslotte voor
een optimaal resultaat’.
Ervaring in duinonderhoud
Bijna alle duingebieden in ons land hebben te maken met het verdwijnen van de
variatie in landschap en daarmee typische
planten en dieren. Natuurmonumenten
heeft inmiddels een ruime ervaring met
duinonderhoud.
De Kop van Schouwen
onder het zand
Dr. Frans Beekman is auteur van het
boek ‘De Kop van Schouwen onder
het zand’. We vragen hem hoe hij tot
het maken van dit interessante boek
kwam.
‘In 1970 kwamen we min of meer toevallig op Schouwen-Duiveland wonen.
Ik had op hetzelfde moment namelijk
ook gesolliciteerd in Twello. Tot 2001
werkte ik als leraar aardrijkskunde op
de RSG Professor Zeeman in Zierikzee,
eerst op de ulo/mavo, later meer bij
havo/vwo. Het was een mooi, maar
zwaar beroep. In 1970-71 huurden
we een bungalow in Renesse. Tot mijn
verrassing ontdekte ik dat het reliëf en
de houtwallen van de binnenduinen
vergelijkbaar waren met de omgeving
van Bilthoven waar ik eerst werkte.
Historische landschappen als elzenmeet
en duinpolder vroegen om bestudering.
Ook de buitenduinen, waar in grote
stuifvalleien oud cultuurland aan de
oppervlakte kwam, betrok ik in mijn
speurtocht naar de landschapsgeschiedenis van de Westhoek. Na dertig jaar
onderzoek in archieven, veel veldwerk
en artikelen over de Schouwse duinen,
vatte ik alles samen tot een proefschrift
voor de Universiteit van Amsterdam
(2006)’.
Als voorbeeld kan Voorne dienen. Hier
hebben in 2005 en 2007 de eerste werkzaamheden plaatsgevonden om het duin
weer meer open en gevarieerd te maken.
Het diende als voorloper voor grootschaliger aanpak in de periode 2011-2014.
Op Voorne was de situatie nog nijpender
dan op Schouwen. In het hele duingebied resteerden nog slechts enkele open
plaatsen. Voordat het echte werk aanving is
uitgebreid onderzoek verricht. Zeer waardevolle plaatsen moesten gespaard worden.
Mierennesten zijn op kaart gezet, evenals plaatsen met hoge dichtheden van de
nauwe korfslak. Uiteindelijk is de aannemer
met die gegevens aan het werk gegaan. In
het duin waar in 2005 en 2007 is gewerkt
is het resultaat zeer bemoedigend. Typische
planten als wondklaver, vleugeltjesbloem,
parnassia en allerlei orchideeen zijn in flinke
aantallen teruggekeerd. De insectenrijkdom is enorm vergroot. Vogels als boomleeuwerik en roodborsttapuit profiteren
duidelijk. Ook kikkers, padden, libellen en
water juffers planten zich weer voort in de
opengemaakte valleien. De soortenrijkdom
zit duidelijk in de lift.
Het is niet nodig om soorten te introduceren. Bij dit soort werk hoef je alleen maar de
voorwaarden te scheppen; open plaatsen
te maken in zowel droog als vochtig duin.
De natuur vult het vanzelf in met de planten
en dieren die er thuishoren. Het is uiteraard
wel zaak om te zorgen dat het duin niet
snel weer volledig dichtgr oeit met struiken
en bomen. Daartoe zijn er grote grazers
ingezet. Ook wordt er aanvullend gemaaid
en vrijwilligers verwijderen hier en daar
opschietende bomen en struiken.
Op de vraag hoe hij aankijkt tegen het
duinherstel is zijn antwoord:
‘Bij alle natuurherstelplannen voor de
duinen is eerst een gedegen onderzoek
naar het vroegere bodemgebruik van
belang, waarbij oude kaarten dienst
doen. Door allerlei oorzaken zijn veel
duingebieden dichtgegroeid. Na een
-vaak rigoureus- herstel moet de beheerder de gewenste situatie handhaven door
maaien, beweiden en met hulp van vrijwilligers die graag in de natuur werken’.
Vragen of opmerkingen over duinherstel?
De boswachter van Zeepeduinen hoort graag je vragen of opmerkingen. Je kunt je mail
richten aan boswachter Ted via e-mail adres: [email protected] of bel via
de Ledenservice van Natuurmonumenten 035-6559911
Slotbewoners
Govert en Marijke Geleijnse wonen
in december 2014 precies 40 jaar op
Slot Haamstede.
Over het wonen daar heeft Govert
een uitgesproken mening; ‘een groot
voordeel dat je midden in het dorp
Haamstede woont. Je kunt overal op de
fiets naartoe.’ Om er vervolgens laconiek
aan toe te voegen ‘ik heb ook nog nooit
in de file gestaan toen ik naar mijn werk
moest hier!’
Voorbeelden van duinherstel
Het onderhoud in het duin van Schouwen
is geen stap in het ongewisse.
Natuurmonumenten Deltakust heeft al
zo’n 10 jaar ervaring met dit werk.
terugkeer van de tapuit die inmiddels een
heel zeldzame broedvogel van het duingebied is geworden. Ook de vochtige valleien
profiteren van het duinherstel. Prachtig
bloeiende planten als de ratelaar en parnassia bijvoorbeeld. En diverse orchideeën
zoals grote keverorchis, moeraswespenorchis en de zeldzame groenknolorchis zijn
weer te vinden.
In 2005 en 2007 zijn in Voornes Duin op
relatief kleine schaal twee proefgebieden
aangepakt. Deze bleken zeer succesvol en
hebben een groter vervolg gekregen tussen
2010-2014. Ook bij De Kerf bij Schoorl, de
Grafelijkheidsduinen bij Den Helder en op
verschillende Waddeneilanden is ervaring
opgedaan.
De toename van bloemenrijkdom heeft ook
positieve gevolgen voor de kleine parelmoervlinder en andere waardevolle insecten. De poelen en vochtige valleien zijn van
groot belang als voortplantingsgebied voor
allerlei waterjuffers en libellen. De platbuik,
het lantaarntje en tangpantserjuffer bijvoorbeeld. We hebben in de Vogelpoel tijdens
een excursie met verwondering staan kijken
naar een boomvalk die op libellenjacht was.
In de lucht greep de valk diverse libellen en
‘pelde’ deze in de vlucht. Voor de deelnemers aan die excursie een echte belevenis.
Het Zeepe op Schouwen verdient zo’n
zelfde aanpak. Je zult zien hoe het gaat
opknappen’.
“Het is een kwestie van voorwaarden
scheppen” zegt boswachter Han Meerman van Natuurmonumenten Deltakust.
“Als je een gebied weer geschikt maakt,
komen vanzelf planten en dieren terug
die daar thuishoren. Op de plaatsen waar
we hebben gewerkt in Voornes Duin zie
ik bijvoorbeeld weer overal planten als
wondklaver, vleugeltjesbloem en nachtsilene. Typische soorten van het open duin.
In de opengemaakte stukken zingt weer de
boomleeuwerik. Mijn hoop is gevestigd op
3
Op 12 december 1974 kwam Govert
Geleijnse in dienst bij het Landgoed Slot
Haamstede BV in de functie van bosbaas,
Marijke als Slotbewaarster. Op 6 maart
1975 betrokken zij het oostelijke deel
van het Slot als woonplek. Het Slot was
daarvoor in de jaren 1962-’72 gerestaureerd. Een deel van de kosten van die
restauratie is betaald met de opbrengsten
van zand dat uit het Zeepeduin is weggegraven. Daardoor ontstond een grote
vogelplas waar later een vogelkijkscherm
verrees.
In 1981 kocht Natuurmonumenten het
Landgoed met het Slot, het bos en aanliggende Zeepeduinen. Bij die verkoop
bedong de familievereniging o.a. het
woonrecht van het Slot en het exclusieve
wandelrecht in het Slotbos. Vervolgens
trad Govert in december 1981 in dienst
bij Natuurmonumenten. Marijke bleef in
dienst bij de familie als Slotbewaarster.
Als geen ander heeft Govert het duin
zien veranderen: ‘van een open duin is
het een halfopen duin geworden. Het is
nu mooi en aantrekkelijk, maar besef dat
de ontwikkeling heel snel gaat. Voor je
het weet is het een gesloten bos. Natuurmonumenten heeft de juiste keuze
gemaakt door nu onderhoud te plegen.’
En hoewel al enige tijd gepensioneerd,
stilzitten kan Govert niet. De pony’s
in het Zeepe bijvoorbeeld houdt hij
nauwlettend in het oog, veelal tijdens
een rit op zijn paard. ’s Morgens om
5 uur doe ik dat wel eens. Damherten
en reeën vlakbij, zingende vogels. Op
en top genieten!’
Haamstede
2
* Slot Haamstede
1
Burgh
Fase 1 augustus 2014-maart 2015. Fase 2 augustus 2015-maart 2016.
Fase 3 augustus 2016-maart 2017.
Onderhoud wordt in fasen uitgevoerd
Op deze kaart kun je zien dat het werk in en rond de Zeepeduinen in 3 fasen wordt gedaan.
Voor deze opzet is gekozen om verschillende reden. Het werken met machines in een natuurgebied leidt altijd tot enige verstoring, zowel voor de natuur als de wandelaar. Door te faseren
zijn er altijd delen van het Zeepe waar zich geen machines bevinden. Deze rustige delen zijn
dan de opvanggebieden voor bijvoorbeeld reeën en damherten.
Ik wil mijn gasten iets meegeven
De camping Prinsenhoeve van de vader
van Marc Ruijtenberg lag midden in de
duinen bij Renesse. Vanwege natuurontwikkeling werd dat bedrijf ruim 15 jaar
geleden uitgeplaatst. Als compensatie kon
een gloednieuw bedrijf worden gebouwd,
het Strandpark, aan de Helleweg. Dat was
ook het moment voor Marc om het stokje
als eigenaar over te nemen. ’’Die locatie
midden in het duin was uniek. Eerst vond ik
het onzin, die verplaatsing. Maar uitbreidingsmogelijkheden waren er absoluut
niet. Uiteindelijk zitten we nu prima en heb
ik een prachtig bedrijf met groeimogelijkheden. De omgeving is erg belangrijk voor
de gasten. De natuur is hier prachtig op de
Kop van Schouwen. Er zijn volop recreatiemogelijkheden zoals fietsen, wandelen en
paardrijden.
Sinds enige jaren verzorgt Natuurmonumenten een natuuractiviteitenprogramma
voor onze gasten zoals strandjutten en
korren op het strand. Gewoon laagdrempelig en niet te moeilijk. Daar zijn de gasten
enthousiast over. Dat is ook mijn bedoeling,
je wilt ze tenslotte iets meegeven’.
Marc Ruijtenberg, eigenaar van Strandpark
De Zeeuwse Kust
Colofon
Deze infokrant wordt éénmalig verspreid in de duinrand op Schouwen.
Uitgave: Natuurmonumenten. Redactieadres: Oostdijkseweg 81a, 3252 LM Goedereede
Redactie: Ted Sluijter (hoofdredactie), Wendy Janse, Gert de Groot.
Met dank aan: Fam. Geleijnse, Dr. Frans Beekman, Wim de Vrieze, Gerard Rabelink,
Han Meerman, Matthijs Broere, Marc Ruijtenberg, Ron van der Deijl.
Fotografie: Natuurmonumenten, René Koster, P. de Bruijne (oude foto voorpagina).
Vormgeving SjansenDesign BNO. Druk: 2014. Oplage: 5000.

Download Report