nieuw: een dood handy

Een dood handy-display
door Klaas Robers
GS 87
Op de clubdag schoot Koos Schreuder mij aan, want hij had problemen met het LED-display van zijn LGB-55016
handding (handy). Of ik daar verstand van had en of ik er eens naar wilde kijken. Nou heb ik geen ervaring met
LGB-digitaal, maar als het alleen om een LED-display gaat, dat hoeft dat niet zo moeilijk te zijn. Dus stopte Koos
het, mèt een centrale 55005 in een doos en stuurde het op naar Valkenswaard.
LGB begon hun digitale avontuur met een centrale en
een loc-muis. Met zo'n ding in je hand kon je een locomotief besturen. Er konden meer van die loc-muizen
aan een en dezelfde centrale met behulp van een soort
dubbelstekkers.
Maar al gauw werd MZS-1 opgevolgd door MZS-2 en
in plaats van de loc-muis kwamen er twee andere handdingen. LGB spreekt zelf over "handy's", maar het ontgaat mij waarom dat ineens in het Engels moet. De
typenummers zijn 55015 en 55016. De 55015 is een
z.g. universeel handding, terwijl de 55016 speciaal bedoeld is om locomotieven mee te besturen. Hij heeft
ook zo'n voor LGB karakteristieke rode draaiknop met
nulstand in het midden. Daar nu ging het om.
Donker display
Wat er mee aan de hand was? Koos heeft het mij wel
uitgelegd, daar op de clubdag: "Het venstertje met de
rode cijfertjes gaat steeds uit nadat je iets hebt ingetypt,
maar nu blijft het helemaal uit. Je kunt wel bedienen,
maar je ziet er niets bij." Ik kon er mij weinig bij voorstellen, ik rij alleen analoog.
Maar goed, zijn doosje kwam in Valkenswaard aan en
ik heb het spul aangesloten, een trafo met gelijkrichter
heb ik zelf wel. Op de centrale gingen er twee lichtjes
branden en na aansluiten van het handding gingen ook
daarop twee lampjes aan; het ene (rood) midden boven
en het andere (geel) in een van de twee gestyleerde
"Stainzen" met pijl. Als ik de draaiknop naar links of
naar rechts draaide sprong het gele lichtje mee van de
ene naar de andere Stainz. Dat gaf een goed gevoel.
Als ik op de cijfertoetsen drukte gebeurde en schijnbaar
niets. Het display was donker een bleef donker. Zou dat
nou zo moeten? Ik gokte van niet.
Printplaat
Het handding kan gemakkelijk van achteren open. De
afneembare deksel is een houder voor vier penlight cellen, voor als je het ding met het zendertje zonder draad
wilt gebruiken. Maar Koos had er een draadaansluiting
bij gedaan, de lichtjes brandden, dus met draad zal het
ook wel zonder batterijen werken. Toch raar dat het
display donker blijft.
Onder de batterijhouder zit een printplaat. Ik zag daar
een microcomputer op zitten en wat andere micro-elektronische componenten. Kijk, een blokje voor de vier
LED-cijfers, op een klein eigen printje. Daarop zit ook
nog zo'n zwart IC-tje, zeker om de LED-segmenten aan
te sturen. Het kleine printje zit op de grote print vast
met zes dikke druppels soldeer, vier aan de onderkant
en twee aan de bovenkant van het displayprintje. Op de
foto zijn die bovenste helaas wat onscherp geworden.
......maar dat dóe je toch niet zo? Dat is nou echt vrágen
om problemen.......
te bewegen de "kloof" weer te overbruggen. Voor de
zekerheid zijn beide druppels boven wat groter, "vetter"
gemaakt. Nu maakt het in elk geval contact.
Bij het opnieuw aansluiten op de centrale en het indrukken van een cijfertoets ging het display meteen aan en
kon er een loc-nummer ingegeven worden. Als dat gedaan was ging na twee seconden het display weer uit.
Dat ging zo nauwkeurig getimed dat dit wel de bedoeling moest zijn van de microcomputer.
Opzetprintje voor het display met soldeerdruppels.
Ik heb de universeelmeter genomen om te meten of de
druppels wel een goede doorverbinding gaven van de
grote naar het kleine printje. Een universeelmeter is
daarvoor een bij uitstek geschikt instrument. De mijne
heeft een stand waarbij er een pieptoontje klinkt wanneer de meetpennen contact met elkaar maken. Zo kom
je er snel achter of twee printsporen wel op elkaar zijn
aangesloten. Bij de vier druppels beneden zat dat wel
goed, maar daar boven......? Op de foto zijn ze onscherp, maar ook het doormeten ging heel onscherp....
Wat is het probleem?
Waarom "doe je dit niet"? Wel, solderen is een heel gemakkelijke methode om twee metalen, koperbanen in
dit geval, met elkaar te verbinden. Maar pas op! Een
soldeerlas mag je niet mechanisch belasten. Je moet er
dus niet hard op duwen en al helemaal niet hard aan
trekken, en dat zeker niet afwisselend! Bij dit printje
treedt dat juist wel op.
- Als het kleine printje warm wordt, omdat het display
brandt, dan zet het uit.
- De grote print hoeft niet evenveel op te warmen en uit
te zetten.
- Er wordt dan een grote drukkracht uitgeoefend via de
soldeerdruppels.
- Als het display weer afkoelt, dan krimpt het printje.
- Er wordt dan een grote trekkracht uitgeoefend via de
soldeerdruppels.
Dit nu is iets dat je juist moet vermijden. Na verloop
van tijd "breekt" hierdoor het soldeer. Een minuscuul
klein barstje door en door is met het blote oog absoluut
niet te zien, maar het verhindert de stroomdoorgang.
Het zekere voor het onzekere
De soldeerbout was snel heet. Bij het smelten van de
soldeerdruppel rechts boven trok deze zich meteen
terug. Dat is een teken dat het niet goed zat. Er moest
relatief veel soldeer worden toegevoegd om de druppel
Wat is dit nou weer?
Zoals gezegd, ik heb geen ervaring met dit soort handdingen, dus ik weet ook niet wat te verwachten. Koos
had hier wel iets over gezegd. Op de 55016 zit ook een
toets F. Ik had geen idee waarvoor die is, maar na enig
geklooi met deze toets tussen en tegelijk met andere
toetsen brandde ineens het display continu!!
Ja, het heeft even geduurd voordat ik er achter was dat
je met de F tegelijk met de 9 het doven van het display
na het ingeven van een commando kunt in- en uitschakelen. Lekker hoor, zo zonder handleiding.
Leermomenten
Wat leren wij hier nou van?
1. Dit is een ontwerpfout die hoogstwaarschijnlijk in
alle 55015 en 55016 handdingen is ingebouwd. Als
uw display ineens uitvalt dan weet u nu waar het aan
ligt en wat er aan te doen is.
2. Dit had de ontwerpers van Massoth (daar worden
deze dingen toch gemaakt?) niet mogen overkomen,
zij hadden dit moeten weten en een andere, betere
oplossing moeten kiezen..
3. Mijn oplossing (dikkere soldeerdruppel) is verkeerd,
na verloop van tijd treedt dit defect wéér op.
4. Net zo is het doorsolderen van raillassen op een tuinbaan geen oplossing. Door uitzetten en krimpen van
de rails trekt dat onverbiddelijk toch weer los.
5. Zorg bij soldeerverbindingen altijd voor een flexibele, mechanisch gammele verbinding, een niet te
dik verbindingsdraadje met daarin een slinger of een
bocht.
En toen brandde het display weer.

Download Report