Slimme beperking dringt zich op

O
DECONGESTIEVE NEUSSPRAYS OVERMATIG GEBRUIKT
Slimme beperking
dringt zich op
Bij overmatig gebruik maken
decongestieve neussprays de kwaal alleen
maar erger. Recent onderzoek toont
aan dat de helft van de patiënten met
persistente rhinitis ze te lang gebruikt.
P
ersistente rhinitis
wordt het best
behandeld met nasale corticosteroïden.
Die zijn alleen op
voorschrift te krijgen en beginnen
pas na enkele dagen te werken.
Veel patiënten grijpen daarom
naar decongestieve neussprays.
Die neusdruppels of sprays zijn
zonder voorschrift bij de apotheek
te verkrijgen en beloven onmiddelijke verlichting. Overmatig gebruik
ervan kan leiden tot rhinitis medica-
mentosa: het neusslijmvlies
zwelt opnieuw op, zodat de
patiënt nog meer druppels
of sprays gaat gebruiken en er
een vicieuze cirkel ontstaat.
‘Onderzoekers van de Universiteit Gent en de Université de Liège
hebben 8250 klanten in 181 Belgische apotheken gescreend’, vertelt
prof. dr. Philippe Gevaert (Dienst
Neus-, Keel- en Oorheelkunde). ‘895
voldeden aan de inclusiecriteria en
waren bereid mee te werken. Allemaal hadden ze persistente rhinitis:
minstens vier dagen per week of
vier weken na elkaar hadden ze last
van symptomen – vooral neusverstoppingen en een gestoorde slaap.
De helft bleek overmatig nasale
decongestiva te gebruiken.’
Hoe definieert u overgebruik?
‘Eigenlijk mag je nasale decongestiva
maximaal zeven dagen gebruiken.
Voor ons onderzoek hebben we
“overgebruik” heel ruim gedefinieerd: minstens een jaar lang elke dag.
Toch blijkt de helft van de bevraagde
patiënten in de groep van de overgebruikers te zitten. Dat is veel meer
dan we hadden verwacht.’
Waar wijst dat op?
‘Voor een groep patiënten is de
oplossing die ze van de arts krijgen
kennelijk niet afdoende. Nasale
corticosteroïden zijn heel effectief,
maar ze werken niet meteen en je
hebt een voorschrift nodig. Sommige
patiënten zijn ongeduldig of zien
ertegen op om een nieuw voorschrift
te halen. Bij een deel is vermoedelijk
iets anders aan de hand: een scheef
neustussenschot of een hypertrofie
van de neusschelpen, poliepen,
sinusitis enz. Door die problemen is
hun neusverstopping moeilijker te
behandelen. Huisartsen moeten daar
ONDERZOEK 29
Prof. dr. Philippe
Gevaert (Dienst
Neus-, Keel- en
Oorheelkunde)
De middelen die
goed werken en
onschadelijk zijn, kun je
alleen op voorschrift krijgen.
alert voor zijn en patiënten zo nodig
doorverwijzen naar een NKO-arts.’
Beseffen de overgebruikers
de risico’s?
‘Van de onderzochte groep zegt 80
procent dat artsen of apothekers hen
hebben gewaarschuwd dat gebruik
langer dan 7 dagen tot problemen
leidt. Toch gaat de helft over de
schreef. Goede patiënteninformatie
alleen volstaat dus niet. Anderzijds:
uit de studie blijkt dat het risico op
overgebruik van nasale decongestiva
duidelijk lager ligt bij patiënten die
nasale corticosteroïden of antihistamines gebruiken. Zo krijg je een absurde situatie: de middelen die goed
werken en onschadelijk zijn – nasale
corticosteroïden – kun je alleen op
voorschrift krijgen. De middelen die
bij overmatig gebruik schadelijk zijn,
zijn vrij te verkrijgen – en er wordt
massaal reclame voor gemaakt.’
Wat moet er gebeuren?
‘Reclame voor zulke sprays zou verboden moeten worden. Daarnaast
zouden we de vrije verkrijgbaarheid op een slimme manier moeten
beperken. Zonder voorschrift een
spray halen bij de apotheek, dat
moet nog altijd kunnen, maar vanaf
de tweede of de derde spray zou je
een voorschrift nodig hebben. Met
de nieuwe informaticatoepassingen
moet zo’n slimme beperking vlot te
organiseren zijn.’
duurt wel even voordat de medicatie
begint te werken. Blijven ze hardnekkig decongestiva gebruiken, dan is
het misschien raadzaam om door
te verwijzen naar een NKO-arts, om
eventuele andere problemen uit
te sluiten.’
Hoe behandel je patiënten met
rhinitis medicamentosa?
Mehuys E, Gevaert P, Brusselle G,
‘Je moet er zeker op toezien dat
ze geen druppels of sprays meer
gebruiken. Het beste kun je nasale
corticosteroïden voorschrijven, twee
keer per dag, een maand lang. De
patiënten moeten wel beseffen dat
ze het lastig zullen hebben: het
Van Hees T, Adriaens E, Christiaens
T, Van Bortel L, Van Tongelen I,
Remon JP, Boussery K. Selfmedication in persistent rhinitis:
overuse of decongestants in half of
the patients. J Allergy Clin Immunol
Pract. 2014 May-Jun;2(3):313-9.
Groep van 895 patiënten
met persistente rhinitis
70%
gebruikt nasale
decongestiva
80%
zegt dat artsen en apothekers
hebben gewaarschuwd
tegen overgebruik
49%
doet aan
overgebruik
Overgebruikers:
Niet-overgebruikers:
80%
heeft last van
een gestoorde slaap
72%
26%
gebruikt nasale cortico
steroïden of antihistaminica
gebruikt nasale cortico
steroïden of antihistaminica

Download Report