meDnet 04I2014 20 Dossier urologie NVU stelt wel VolUmeNorm eN kwaliteitsregistratie De Vasman leert huisartssteriliseren mettheedoekenveters In het kort • HuisartsJurriënWindvoert aljarenvasectomieënuit inzijnhuisartsenpraktijkin WijkenAalburg.Hijheeft inmiddelsmeerdan200 mannenuitdeheleregio gesteriliseerd. • Hetbelangrijksteisdepreoperatievebeoordeling;de huisartsmoetinschattenof ervoldoenderuimteinhet scrotumisenofdezaadleidervastgepaktkanworden. Ookdementalegesteldheidvandepatiëntis belangrijk. • Windheefteenopleiding voorhetuitvoerenvan vasectomieënopgezet voorcollega-huisartsen. • Huisartsenwordeninzes dagdelenwegwijsgemaakt indevasectomieensteriliseren,onderbegeleiding vanWind,twaalfmannen. • DeNederlandseVereniging voorUrologie(NVU)heeft ergeenmoeitemeeals huisartsenvasectomieënin hunpraktijkuitvoeren, maarzemoetenwelgoed geschooldzijn,minimaal20 ingrepenperjaaruitvoeren engoedeafsprakenmet eenziekenhuismakenin hetgevalvancomplicaties. Ookmoeterkwaliteitsregistratieplaatsvinden. Jurriën Wind uit Wijk en Aalburg voert al jaren vasectomieën uit in zijn huisartsenpraktijk. Hij is zo enthousiast over de ingreep dat hij een cursus ontwikkelde voor collega-huisartsen. Hij leert zijn ze in een aantal sessies steriliseren. “Het is niet moeilijk, maar je moet het wel regelmatig doen.” E en opgerolde HEMA-theedoek moet het lieskanaal van de man voorstellen. Door dit langwerpige, zachte kanaal loopt een aantal schoenveters en één dikkere kabel. De schoenveters zijn de bloedvaten en de zenuwen van de man. De dikke kabel is de zaadleider. In deze opgerolde theedoek is heel goed het verschil te voelen tussen ‘bloedvaten’ en ‘zenuwen’ enerzijds en anderzijds de ‘zaadleider’. “Dit model heb ik laten maken omdat het goed te gebruiken is bij de identificatie van de zaadleider. Dat is een van de belangrijkste onderdelen van de vasectomie. De Voor de vasectomie heeft Wind een aantal extra instrumenten nodig, zoals kromme mosquito’s en doekenklemmen zaadleider moet altijd goed gevoeld kunnen worden.” Jurriën Wind is een enthousiaste huisarts met een voorliefde voor urologie. Hij solliciteerde voor een opleidingsplaats als uroloog, maar werd niet aangenomen. Als agnio urologie voerde hij vervolgens een flink aantal vasectomieën uit. Toen hij uiteindelijk huisarts werd, bleef hij de vasectomieën uitvoeren. Inmiddels heeft hij al meer dan 200 patiënten in zijn eigen praktijk gesteriliseerd. “De patiënten komen uit de hele regio”, zegt hij. “Het gaat vooral om mannen die niet naar het ziekenhuis willen of durven. Wat dat betreft zijn mannen heel anders ingesteld dan vrouwen. Sommigen zijn bang voor een witte jas of de ziekenhuisgeur.” Hij geeft een voorbeeld: “Een tijdje geleden had ik een patiënt die uit Geldrop kwam. Hij is onderweg zeven ziekenhuizen voorbij gereden, maar wilde per se door een huisarts worden gesteriliseerd.” Wind laat, aan de hand van het ‘theedoekmodel’ zien hoe hij de ingreep uitvoert. “Het allerbelangrijkste is de preoperatieve beoordeling. Je moet goed inschatten óf je de ingreep kunt uitvoeren.” Belangrijk daarbij is of er voldoende ruimte is in het scrotum. “Jonge mannen hebben vaak een krapper scrotum. Dan kan het lastiger zijn.” Daarnaast moet de zaadleider goed vastgepakt kunnen worden. Dossier urologie 21 TeksT AnoukMIddelkAMpBeeldAppIeBusser Jurriën Wind had zoveel plezier in het uitvoeren van de ingreep dat hij besloot een opleiding voor collga’s op te zetten “Als dat niet lukt, kan de huisarts beter besluiten om de ingreep niet zelf uit te voeren, maar de patiënt door te sturen naar de tweede lijn.” Naast de fysieke beoordeling is het minstens even belangrijk hoe de man aankijkt tegen de ingreep. “Ik schat altijd in of de man nerveus is of juist heel nuchter. Als hij zenuwachtig is, spant hij zijn spieren aan waardoor de ruimte in het scrotum weer afneemt. Ik heb eens een patiënt in de praktijk gehad die zó nerveus was, dat ik het beter vond om de ingreep niet te doen. “Het is tot nu toe maar enkele keren voorgekomen dat de huisarts het anatomisch gezien niet aandurfde de vasectomie uit te voeren. Dan lukt het wel aan de linkerkant, maar gaat het rechts niet. Ik heb deze patiënten doorgestuurd naar het ziekenhuis.” Bij een van die patiënten ging Wind mee naar de uroloog. “De man was erg zenuwachtig. De uroloog was hooglijk verbaasd dat de huisarts meekwam. Bij die patiënt bleek het ook bij de uroloog geen sinecure. Hij is nog vijftig minuten bezig geweest.” Uroloog Kil: ‘In principe geen moeite mee’ Urologenhebbenerinprincipegeenproblemenmeedathuisartsenvasectomieëninhuneigen praktijkuitvoeren,maarzemoetendaarbijwelaaneenaantalvoorwaardenvoldoen.Datstelt PaulKil,urolooginhetSt.ElisabethZiekenhuisinTilburgenvoorzittervandecommissie externebetrekkingenvandeNederlandseVerenigingvoorUrologie(NVU). Allereerstishetbelangrijkdathuisartsengoedgeschooldzijnomdevasectomieuittevoeren. Ookmoetdeartseenminimumaantalingrepenperjaaruitvoerenomdevaardigheidgoedte behouden.“Daarbijgaanweuitvanminimaaltwintigvasectomieënperjaar”,steltKil.Een anderebelangrijkevoorwaardeisdatereengoedvangnetmoetzijnvoorhetgevaldeingreep nietluktofercomplicatiesoptreden.“Ermoetengoedeafsprakenwordengemaaktmeteen ziekenhuisindebuurt.”Deurologenvindenhetookbelangrijkdaterkwaliteitsregistratie plaatsvindt.“Huisartsenzoudenmoetenbijhoudenhoeveelpijndepatiëntheeft.Datkanprima metdeVAS-score.” KilvoertzelfvasectomieënuitineenhuisartsenpraktijkinTilburg.“Datiseenmooivoorbeeld vananderhalvelijnsgeneeskunde.Aandeenekantdevertrouwdheidvandehuisartsenpraktijk metaandeanderekantdeervaringvandeuroloog.” Als de patiënt wel geschikt wordt bevonden voor een vasectomie komt hij op een afgesproken tijdstip. Wind begint met het lokaliseren van de zaadleider en verdooft het gebied. Daarna maakt hij een incisie en met een klemmetje maakt hij de incisie verder open. Met behulp van verschillende instrumenten pakt hij de zaadleider die hij naar buiten duwt. Uiteindelijk wordt de zaadleider doorgenomen en komen er twee hechtingen om de achtergebleven stukken zaadleider en door de huid. Daarna begint de procedure aan de andere kant. “In principe duurt de ingreep zo’n twintig minuten. Dat is heel prettig voor de man.” Mosquito’s Een week na de ingreep komt de patiënt bij Wind voor nacontrole. “Als de patiënt van ver komt, kan de nacontrole bij de eigen huisarts.” Spermacontrole begint drie maanden later bij een extern laboratorium. De uitslag wordt telefonisch met de patiënt besproken. Wind stelt dat de huisarts niet heel veel extra apparatuur nodig heeft om de ingreep uit te voeren. “Ik heb een gewone onderzoeksbank en een goede lamp. Die heb ik sowieso al nodig in mijn praktijk als ik chirurgische verrichtingen uitvoer. Uiteraard heb ik een aantal instrumenten nodig, zoals kromme mosquito’s en doekenklemmen.” Belangrijk is volgens Wind dat er heel steriel gewerkt wordt. “Ik ben daar altijd heel precies in. We moeten altijd zorgen dat de instrumenten steriel worden weggelegd en dat de doeken alle instrumenten goed bedekken.” meDnet 04I2014 Dossier urologie 23 Het laatste dagdeel is gereserveerd voor een evaluatie en het maken van verdere plannen. Het is de bedoeling dat de huisarts zelf twaalf patiënten werft. “Het werkt het beste als de huisarts met zijn of haar collega’s in de omgeving afspraken maakt over het doorverwijzen van alle patiënten naar die ene huisarts die zich erin gespecialiseerd heeft. Dan heeft hij ook een goed volume, want hij moet deze ingreep echt wel een keer of vijftien per jaar uitvoeren om de vaardigheden te behouden.” Bekendheid Jurriën Wind maakte een instructiemap voor zijn collega’s Ook zette hij een curriculum op dat is geaccrediteerd voor 18 punten Accreditatie De huisarts had zoveel plezier in het uitvoeren van de ingreep, dat hij besloot een opleiding op te zetten voor collega’s. Onder de naam De Vasman zette hij een curriculum op dat geaccrediteerd is voor 18 punten. Huisartsen worden in zes dagdelen wegwijs gemaakt in de vasectomie. Het eerste dagdeel bestaat uit een kennisma- king en de theorie van de vasectomie wordt doorgenomen. Wind heeft daarvoor een cursusmap gemaakt, waarin de anatomie van de mannelijke genitaliën wordt behandeld en de vasectomie stap-voor-stap met behulp van foto’s wordt uitgelegd. Tijdens de volgende dagdelen steriliseren de cursisten in hun eigen praktijk twaalf mannen onder begeleiding van Wind. Wind helpt waar nodig. Wind probeert meer bekendheid te creëren voor de ingreep, maar merkt dat nog niet veel huisartsen zich aanmelden. “Op de een of andere manier zijn huisartsen toch een beetje bang voor het mes. Ze vinden dat deze ingreep in het ziekenhuis thuishoort.” Hij is ervan overtuigd dat deze ingreep prima plaats kan vinden in de eerste lijn. “Als je goed in het onderwerp bent onderwezen, steriel werkt en de goede instrumenten hebt, kan een vasectomie uitstekend in de eerste lijn plaatsvinden.” Jurriën Wind vindt dit een prima voorbeeld van substitutie met behoud van kwaliteit van zorg. “Door het niet meer in het ziekenhuis uit te voeren, kan toch geld worden bespaard.” Ruim 110 mannen gesteriliseerd Sander Koning, huisarts in een duopraktijk in Vlaardingen, volgde in 2010 de opleiding vasectomie bij Jurriën Wind en heeft inmiddels ruim 110 mannen zelfstandig gesteriliseerd. “In eerste instantie wilde ik er een one-stop-shop van maken, maar daar ben ik van teruggekomen.” Koningliepaleentijdjerondmethetideeom vasectomieëninzijneigenpraktijkuittevoeren:“Ikbenredelijkactiefophetgebiedvan chirurgischeverrichtingenenhetleekmegoed omdaarookdevasectomieaantoetevoegen. Hetistochietsuitdagenderdanhetweghalen vaneenmoedervlekje.”ViaviakwamhijincontactmetWinddieheminzessessiesdetechniekvandevasectomieonderwees.Samensteriliseerdenzetwaalfmannen. DebelangrijkstelesdieKoningleerde,washet belangvanpreoperatievescreening.“Ineerste instantiewildeikereenone-stop-shopvan maken:mannenzoudendaninéénkeerklaar zijn.Maardaarbenikvanteruggekomen.Ik wildemaneerstrustiguitleggenwatikga doenenikwildetijdnemenomvragente beantwoorden.Somstwijfeltdepatiëntnog eenbeetje.Ikkijkenvoelgoedofhetscrotum geschiktisenofikdezaadleidergoedkanvrijmakenvandehuid.” Koninghaddeingreepvrijsnelindevingers. Maarhijkanzichnogweldederdeingreepherinnerendiehijzelfstandiguitvoerde:“Toen stondikenormtezweten.Ikdacht‘ditdoeik nooitmeer’.Ikbeneranderhalfuurmeebezig geweest.Gelukkigishetdaarnaalleenmaar makkelijkergegaan.Hetisvooraleenkwestie vandetijdnemenenervaringopdoen.” Dehuisartstrektaltijdeenuuruitvooreen vasectomie.Metdedaadwerkelijkeingreepis hijrondde25minutenbezig.Meestalplanthij devasectomieënindeavond.“Danishetrustig indepraktijkenhebikmeerruimte.Datisprettigvoordepatiënt,maarookvoormij.”Lachend: “Alhoordeiklaatstweleenverhaalovereen huisartsdieindeavondurennogevenmannen steriliseerde.Datbleekovermijtegaan.” Koningmaaktealvoorhijaandecursusbegon, afsprakenmetcollega’suitdehagrodatalle patiëntendiegesteriliseerdwildenworden naarhemzoudenwordenverwezen.Ookhuisartsenuitdebredereomgevingstuurdehij eenbrief.“Eengrotegroepstuurtnude patiëntendoornaarmij.”Somsgebeurthet datpatiëntenrechtstreeksnaarKoningkomen zonderdoorverwijzingvanhuneigenhuisarts. “Daniseropeenverjaardagofbijhetsporten overgesproken.”Koningzegtgeenmoment spijttehebbengehadvandecursus.“Hetis nogsteedseenheelinteressanteingreepom uittevoeren.”
© Copyright 2024 ExpyDoc
