beschrijvend en praktijkgericht effectonderzoek van het traject

Beschrijvend en praktijkgericht
effectonderzoek naar kortdurende
thuisbegeleiding (KTB) binnen BJB
Tim Stroobants
Johan Vanderfaeillie
In opdracht van
23-9-2014
pag. 2
Inhoudsopgave
1. Context en aanleiding onderzoek
2. Algemene onderzoeksopzet
3. Luik 1: Beschrijvend onderzoek naar het
aanbod, de aanbieders en het maatschappelijk
en juridisch kader
4. Luik 2: Effectonderzoek naar
probleemreductie, doelrealisatie,
cliënttevredenheid en afronding van de
begeleiding
5. Algemeen besluit en aanbevelingen
23-9-2014
pag. 3
Context en aanleiding onderzoek (2011)
Thuisbegeleiding
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
(Cat.5)
Mobiele jeugdhulpverlening
Minderjarigen en hun gezin t.g.v. POS/MOF
1. Differentiatie en uitbreiding
Kortdurende thuisbegeleiding
o Recent aanbod
o Maximaal 6 maanden
o Doorstroom en/of uitstroom bevorderend werken?
2. Wetenschappelijk onderzoek en
meer evidence-based werken
23-9-2014
pag. 4
Doelstelling
Vaststelling
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
Weinig tot geen kennis over het aanbod KTB
Weinig tot geen kennis over de effecten ervan
Doelstelling
Het optimaliseren en verbeteren van KTB aan
minderjarigen en hun gezin, gebaseerd op
accurate kennis van de processen en uitkomsten
van de ingezette interventies
23-9-2014
pag. 5
Doelstelling
Vaststelling
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
Weinig tot geen kennis over het aanbod KTB
Weinig tot geen kennis over de effecten ervan
Doelstelling
Het optimaliseren en verbeteren van KTB aan
minderjarigen en hun gezin, gebaseerd op
accurate kennis van de processen en uitkomsten
van de ingezette interventies
23-9-2014
pag. 6
Praktijkgericht onderzoek (van Yperen & Veerman, 2008)
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
Gezamenlijk onderzoeksproces tussen
onderzoekers en praktijkwerkers
Aansluiting
Inbedding
Benutting
23-9-2014
pag. 7
Effectladder
(Veerman & van Yperen, 2006)
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
23-9-2014
pag. 8
Onderzoeksopzet
Luik 1: Beschrijvend onderzoek naar het aanbod, de aanbieders,
en het maatschappelijk en juridisch kader
Augustus 2011 – juli 2012
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
Stroobants, T., Vanderfaeillie, J., & Andries, C. (2013). Kortdurende thuisbegeleiding binnen de
Bijzondere Jeugdbijstand (rapport 1): Beschrijvend en praktijkgericht onderzoek naar het aanbod,
de aanbieders en het maatschappelijk en juridisch kader. Brussel: Vrije Universiteit Brussel.
Stroobants, T., Vanderfaeillie, J., De Maeyer, S., Robberechts, M., & Vanschoonlandt, F. (2013).
Kortdurende thuisbegeleiding binnen de Bijzondere Jeugdbijstand. Een verduidelijking van de
interventiemiddelen en methodische aanpak. Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk, 52(9), 412428.
Stroobants, T., Vanderfaeillie, J., & Andries, C. (in press). Beoogde doelgroep van kortdurende
thuisbegeleiding binnen de Bijzondere Jeugdbijstand: een schot in de roos of in het wilde weg?
Tijdschrift voor Welzijnswerk.
Luik 2: Effectonderzoek naar probleemreductie, doelrealisatie,
cliënttevredenheid en afronding van de begeleiding
April 2012 – juli 2013
Stroobants, T., Vanderfaeillie, J., & Andries, C. (2014). Kortdurende thuisbegeleiding binnen de
Bijzondere Jeugdbijstand (rapport 2): Praktijkgericht effectonderzoek naar probleemreductie,
doelrealisatie, cliënttevredenheid en afronding van de begeleiding. Brussel: Vrije Universiteit
Brussel.
23-9-2014
pag. 9
LUIK 1: Beschrijvend onderzoek naar het aanbod, de
aanbieders en het maatschappelijk en juridisch kader
Deelnemende diensten
23 van 27 diensten KTB (capaciteit van 309 op 365)
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
Onderzoeksactiviteiten
1. Beschrijving van het eigen methodisch handelen
“Wat doen ze, voor wie, onder welke voorwaarden en in welke
omstandigheden?”
4 (x3) workshops op 5 maanden, 2 deelnemers per dienst
Format gebaseerd op stappenplan van Foolen en collega’s (2011)
2. Tevredenheidsmeting
“Hoe tevreden zijn diensten met het doorlopen proces (workshops) en
het resultaat?”
3. Focusgroepen
“Welke zijn de meningen van diensten i.v.m. de regelgeving en financiële
context, sector gerelateerde vraagstukken en enkele overige
inhoudelijke thema’s?”
23-9-2014
pag. 10
Voornaamste resultaten
24 interventiebeschrijvingen
bekomen voor 23 diensten
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
Met informatie over:
Doelgroep en -problemen
Doelstellingen
Opbouw/structuur van de interventies
Inhoud van de interventies
Theoretische onderbouwing
Organisatorische randvoorwaarden voor de uitvoering
Bestaand onderzoek naar de uitvoering en/of effectiviteit van de
interventie
Beschrijvingen vnl. gebaseerd op een eclectisch
werkmodel
Meerwaarde voor praktijk
Gedragenheid binnen dienst, eenheid in uitvoering, betere overdraagbaarheid,
duidelijker verhaal, meer inzicht in eigen handelen, hiaten aan het licht en
bevordering hulpverlenend handelen
23-9-2014
pag. 11
ONDERZOEKSLUIK 2
Effectonderzoek naar probleemreductie,
doelrealisatie, cliënttevredenheid en afronding van de
begeleiding
Luik 2: Effectonderzoek naar probleemreductie,
doelrealisatie, cliënttevredenheid en afronding van de
begeleiding
21 deelnemende diensten (77,8%)
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2:
effect
5. Algemeen
besluit
198 deelnemende gezinnen (response rate=77,0%),
met 233 deelnemende kinderen (response rate=79,0%)
Onderzoeksactiviteiten
1. Samen op weg: op zoek naar een consensus
Gedragen consensus over onderzoeksopzet
2. Opleiding praktijkwerkers
3. Dataverzameling
1 april 2012 – 30 maart 2013 (=1 jaar met 6 maanden inclusie
cliënten)
Pre-interventie, post-interventie (en follow-up) metingen
uitgevoerd door de praktijkwerkers
23-9-2014
pag. 13
One-group pre-test post-test
onderzoeksdesign
EXIT-vragenlijsten (ouders en jongeren +11j)
4 indicatoren van effectiviteit
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2:
effect
5. Algemeen
besluit
Afronding van de begeleiding
Probleemreductie
- Doorstroom
- UitstroomOuder(s)
Domein
Jongere (+11j)
Doelrealisatie
- Uitval
Gedrags
Cliënttevredenheid
Score
Betekenis
CBCL
YSR
Hulpverlener
problemen
Het eerder gestelde doel is geheel gehaald; de situatie is
+2
Handelingsregistratie
Opvoedingsconform doel OBVL
belasting
Duur en frequentie
Het eerder gestelde doel is deels gehaald; de situatie is beter,
+1
Ingezette
methodieken, technieken,
maar noginterventies,
niet VSOG
conform doel
Opvoedgedrag
0
-1
werkboeken
en zorgmodaliteiten
Het eerder gestelde doel is niet gehaald; de situatie is
Gezins- hetzelfde als in het begin
VGF
functioneren
Het eerder gestelde doel is niet gehaald; de situatie is slechter
dan in het begin
23-9-2014 pag. 14
Resultaten: afronding van de begeleiding
Einde van de begeleiding
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
Kansop123
breakdown
is ruimkinderen
2,5 keer (54%)
zo
uitgestroomde
grootindien
men bij de startkinderen
van de (29%)
66 doorgestroomde
begeleiding
doorstroom
vooropstelde
39 keer
uitval (17%)
(exp(B)=2.59, SE=.36, p<.001)
4. Luik 2:
effect
Beoogd perspectief
Uitstroom
Doorstroom
Breakdown
instroom
n
%
n
%
n
%
n
%
Uitstroom
109
47.8
33
14.5
21
9.2
163
71.5
Doorstroom
14
6.1
33
14.5
18
7.9
65
28.5
Totaal
123
53.9
66
28.9
39
17.1
228
100.0
5. Algemeen
begeleiding bij
besluit
Totaal
23-9-2014
pag. 15
Resultaten: data-analyse probleemreductie
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2:
effect
5. Algemeen
besluit
Weging respondenten per kind (CBCL, OBVL, VSOG)
1 respondent/kind = 1
2 respondenten/kind = 0,5
Groepseffecten: paired-sample t-tests
Slechts bij respondenten waarvoor zowel bij start als einde metingen
zijn uitgevoerd
Effect size d
Bijkomende controle voor ontbrekende gegevens
Multiple imputation & last observation carried forward
Individuele effecten: Reliable Change Index (90% CI)
Achteruitgang (RCI<=-1.65), status quo (-1.65<RCI<1.65) en
vooruitgang (RCI>=1.65)
In relatie tot klinische status
Niet-klinisch: t-score < 63
Klinisch: t-score >= 63
23-9-2014
pag. 16
-.19 ≤ ES ≤ .19 = verwaarloosbaar
Resultaten: groepseffecten .20 ≤ ES ≤ .49 = klein effect
.50 ≤ ES ≤ .79 = medium effect
probleemreductie
.80 ≤ ES
= groot effect
Vragen
-lijst
N (%)
pvalue
ES
Totale
gedragsproblemen
CBCL
124 (54)
59.15 (10.51)
55.22 (11.37)
.000
.38
Externaliserende
gedragsproblemen
CBCL
124 (54)
62.90 (12.42)
58.52 (12.31)
.000
.35
Internaliserende
gedragsproblemen
CBCL
124 (54)
61.50 (11.20)
57.15 (11.75)
.000
.34
Totale
gedragsproblemen
YSR
80 (48)
59.35 (10.33)
53.95 (11.34)
.000
.50
OBVL
118 (51)
65.33 (11.24)
61.68 (12.46)
.000
.30
VSOG
120 (55)
40.09 (12.64)
43.23 (12.71)
.000
.25
Regels
VSOG
120 (55)
51.87 (12.11)
53.94 (10.66)
.042
.18
Hard straffen
VSOG
120 (55)
51.56 (4.64)
51.91 (5.43)
.554
-.07
Basiszorg
VGF
121 (88)
59.09 (10.31)
59.79 (10.38)
.407
.07
Sociaal netwerk
VGF
109 (80)
55.59 (11.03)
56.63 (10.01)
.218
.10
23-9-2014
pag. 17
Schaal
Totale
opvoedingsbelasting
Positief ouderlijk
gedrag
Mean t-score t1 (SD) Mean t-score t2 (SD)
Schaal
Gedragsproblemen
(cbcl)
Opvoedingsbelasting
Positief
ouderlijk
gedrag
Regels
Hard straffen
T1/T2
Resultaten: individuele effecten
probleemreductie
Achteruitgang
Status quo
Vooruitgang
Klinisch
Nietklinisch
Klinisch
Nietklinisch
Klinisch
Nietklinisch
n
%
n
%
n
n
%
n
n
Klinisch
5
0.0
20
17
2
3.2
0
16.0
0
44,8%
0.0
36
0.0
Nietklinisch
4.0
0
8,8%
1.6
4
28.8
0
Klinisch
12
0.0
21
1.7
23
Nietklinisch
8
9.9
0
18,2%
6.6
2
1.7
2
17.4
0
Klinisch
2
0.0
25
3.4
10
Nietklinisch
5
1.7
0
10,3%
4.3
5
4.3
2
37.9
0
Klinisch
0
0.0
1
4.3
1
Nietklinisch
3
0.0
0
10,4%
2.6
9
7.8
0
65.5
0
Klinisch
0
0.0
2
0.0
0
Nietklinisch
6
0.0
0
6,1%
5.2
1
0.9
0
85.2
0
%
17.4
2
38,2%
1.7
21
21.6
4
64,6%
1.7
44
0.9
5
70,7%
0.0
76
1.7
0
86,9%
0.0
98
%
13.6
24
46,2%
0.0
17
%
19.2
13.4
19.0
20
43,8%
0.0
10
16.5
8.6
12
24,9%
0.0
7
10.3
0.9
9
19,0%
0.0
12
7.8
0.0
5
6,9%
0.0
3
23-9-2014
8.3
6.0
10.3
4.3
2.6
pag. 18
Resultaten: doelenboom doelrealisatie
Doelen
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2:
effect
5. Algemeen
besluit
Kind
Gezin
Omgeving
Hulpverlening
Emotie
Problematiek
ouder
Sociaal
netwerk
Probleemverheldering
Gedrag
Opvoeding
Professioneel
netwerk
Perspectief
bieden
Cognitie en
vaardigheden
Gezinsverhoudingen
Lichaam
Situatie in het
gezin
Overige
23-9-2014
pag. 19
Resultaten: doelrealisatie kind domein
N = 158
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2:
effect
(response rate = 67,8%)
o Voor 71 van deze 158 kinderen (44.9%) kon geen enkel doel in dit
domein worden onderverdeeld
o Voor de overige 87 kinderen (55.1%) werd wel minstens één doel
op dit domein geformuleerd
o In totaal werden 193 kind doelen gescoord (̅ =1.2, SD=1.5, min=0,
max=7)
5. Algemeen
besluit
Frequentie
Percentage
Doel geheel gehaald
65
33.7
Doel deels gehaald
91
47.2
Doel niet gehaald, status quo
24
12.4
Doel niet gehaald, achteruitgang
13
6.7
193
100.0
Totaal
23-9-2014
pag. 20
Resultaten: doelrealisatie gezinsdomein
N = 151
o
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
o
o
4. Luik 2:
effect
(response rate = 76,3%)
Bij de overgrote meerderheid (n=138) minstens één doel op dit
domein geformuleerd (91.4%)
Bij slechts 13 gezinnen werd geen doel op gezinsniveau gescoord
(8.6%)
In totaal werden 494 gezinsdoelen gescoord (̅ =3.3, SD=2.2,
min=0, max=10)
5. Algemeen
besluit
Frequentie
Percentage
Doel geheel gehaald
175
35.4
Doel deels gehaald
227
46.0
Doel niet gehaald, status quo
80
16.2
Doel niet gehaald, achteruitgang
12
2.4
494
100.0
Totaal
23-9-2014
pag. 21
Resultaten: cliënttevredenheid
EXIT vragenlijst in te vullen door alle
ouders
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2:
effect
5. Algemeen
besluit
Voor 109 van de 198 gezinnen werd bij
uitstroom minstens één EXIT vragenlijst ingevuld
door een ouder (response rate = 55.1%)
o
In totaal 125 respondenten (voornamelijk biologische
moeder (64.0%) en vader (19.2%)
EXIT vragenlijst in te vullen door jongeren
vanaf 12 jaar
80 van de 167 +12 jarigen vulde bij uitstroom
een EXIT vragenlijst in (response rate = 47,9%)
23-9-2014
pag. 22
Resultaten cliënttevredenheid ouders
N
̅ ruwe score
SD
Verloop
Resultaat
108
109
3.67
3.31
0.41
0.54
Rapportcijfer
108
8.70
1.06
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
Schaal
4. Luik 2:
effect
Noot: Verloop en resultaat op een schaal van 1 (helemaal niet mee eens) tot 4 (helemaal mee eens)
5. Algemeen
besluit
Schaal
N
Verloop
Resultaat
Negatief
Aandachtspunt
Voldoende
Goed
n
%
n
%
n
%
n
%
108
0
0.0
2
1.9
3
2.8
103
95.3
109
6
5.5
8
7.4
11
10.1
84
77.0
Noot: Negatief = M<2.50, aandachtspunt = 2,5≤M<2.75, voldoende = 2.75≤M<3.00, en positief = M≥3.00.
23-9-2014
pag. 23
Resultaten cliënttevredenheid jongere
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
ruwe score
Schaal
N
Verloop
Resultaat
77
79
3.45
3.05
0.48
0.51
Rapportcijfer
75
8.40
1.19
SD
4. Luik 2:
effect
5. Algemeen
besluit
Schaal
N
Verloop
Resultaat
Negatief
Aandachtspunt
Voldoende
Goed
n
%
n
%
n
%
n
%
77
2
2.6
3
3.9
3
3.9
69
86.3
79
4
5.1
9
11.4
2
2.5
64
81.0
Noot: Negatief = M<2.50, aandachtspunt = 2,5≤M<2.75, voldoende = 2.75≤M<3.00, en positief = M≥3.00.
23-9-2014
pag. 24
Algemeen besluit en
aanbevelingen
23-9-2014
pag. 25
Beperkingen
Drie grote beperkingen
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
Geen controlegroep
Grote aantallen ontbrekende data
Sterk verschillende interventies binnen het
onderzochte aanbod KTB
23-9-2014
pag. 26
Samenvattende conclusies
Afronding begeleiding
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
In 62% begeleidingsperspectief bereikt
In 21% andere perspectief bereikt
In 17% vindt uitval plaats
Probleemreductie
Voornamelijk positieve maar kleine effecten inzake
probleemreductie
Doelrealisatie
Voornamelijk positief en deels bereikte
hulpverleningsdoelen
Cliënttevredenheid
Zowel ouders als jongeren erg tevreden met ontvangen
hulp en uitkomst
23-9-2014
pag. 27
Algemeen besluit
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
De beoogde veranderingen worden
gedeeltelijk bereikt
De gerealiseerde veranderingen zijn
degelijk positief maar tevens iets
lager i.v.m. internationale literatuur
(+/- ES=.40)
Weinig Vlaamse
vergelijkingsmogelijkheden !?!
Eerste benchmark voor Vlaanderen is gecreëerd
23-9-2014
pag. 28
Aanbevelingen
1. Verder verfijnen doelgroep en evalueren of
doelgroep wordt bereikt
1. Context
2. Algemene
opzet
3. Luik 1:
beschrijvend
4. Luik 2: effect
5. Algemeen
besluit
2. Verder inzetten op expliciteren van de
interventie
3. Meer en meer getrouw gebruik van
empirisch ondersteunende interventies
4. Meer gebruik van algemeen werkzame
factoren en elementen
5. Meer aandacht voor en opvolgen van
effectiviteit
6. Creëren van organisatorische
randvoorwaarden
23-9-2014
pag. 29
Met dank aan
Alle meewerkende hulpverleners en
thuisbegeleidingsdiensten
Alle deelnemende cliënten
Agentschap Jongerenwelzijn
Stuurgroep van het onderzoek
23-9-2014
pag. 30
Hartelijk dank voor uw aandacht !!!
Tim Stroobants
Johan Vanderfaeillie
Tel 1: (+32)(0)2/629.12.11
Email 1: [email protected]
Tel 2: (+32)(0)2/553.14.64
Email 2: [email protected]
Tel: (+32)(0)2/629.36.52
Email: [email protected]
Vrije Universiteit Brussel
Faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen
Vakgroep Klinische en Levenslooppsychologie
Pleinlaan 2 - 1050 Brussel
23-9-2014
pag. 31

Download Report