Najaar 2014 (nr 11)

home
next
nummer 2
najaar 2014
Sint maarten...sint maarten
de KOEIEN hebben staarten......
Jaargang 4
Strip: Sjoerd & Maaike
Nynke
Laverman
Fado in het Fries
bedrijf
Portret van
een mantelzorger
Zeg Maaike,
we hadden toch al genoeg kastanjes
milie
Fries fa
Weduwe Joustra
Ook in deze NoorderLeven:
DUBBELTENTOONSTELLING: GERRIT BENNER HET
NIEUWE ERASMUS DRIE GENERATIES ZEEBONKEN
SAMENWERKING MET MCL BIJ ACUTE GEBROKEN HEUP
VRIJWILLIGERS GEVEN NET DAT BEETJE EXTRA
NoorderLeven is een magazine voor relaties van Noorderbreedte
Voorwoord
back
‘Als mijn zus komt
gaan we samen op stap.
Winkelen, dat vind
ik leuk.’
Er gaat geen dag voorbij of er staat wel iets in de media
over de veranderingen in de zorg. Vanaf 1 januari 2015
gelden er andere wetten en regels. Ze komen er allemaal op neer dat de burger - u en ik dus - meer zelf
moet gaan regelen, daarbij geholpen door buren,
familie en kennissen en minder snel een beroep kunt
doen op voorzieningen van de overheid. We gaan naar
een ‘participatiemaatschappij’. Noorderbreedte heeft
geanticipeerd op deze ontwikkelingen.
De locaties van Noorderbreedte:
Bennemastate
Rijksstraatweg 165, 9254 DE Hurdegaryp
(0511) 457 900 / bennemastate.nl
Bornia Herne
Borniastraat 40, 8934 AD Leeuwarden
(058) 286 56 56 / borniaherne.nl
De Batting
Achlumerdijk 2, 8862 AJ Harlingen
(0517) 499 999 / debatting.nl
De Spiker
Saltryperlaan 1, 8861 VD Harlingen
(0517) 490 250 / despiker.nl
De Stilen
Longway 2, 8881 CN West-Terschelling
(0562) 446 400 / destilen.nl
Nieuw Toutenburg
Zomerweg 75, 9257 ME Noardburgum
(0511) 479 479 / nieuwtoutenburg.nl
Erasmushiem
Trosdravik 2, 8935 CK Leeuwarden
(058) 288 15 55 / erasmushiem.nl
Nij Bethanië
Nij Bethanië 1, 8851 EJ Tzummarum
(0518) 481 241 / nijbethanie.nl
Friesma State
Oostergoostraat 52-54, 9001 CM Grou
(0566) 629 940 / friesmastate.nl
Ymedam
Ymedam 34, 8918 LX Leeuwarden
(058) 267 4005
noorderbreedte.eu/ymedam
Nieuw Mellens
Borniastraat 32, 8934 AD Leeuwarden
(058) 288 82 22 / nieuwmellens.nl
Meckama State
Tsjerk Hiddesstraat 42, 9291 AM Kollum
(0511) 457 800 / meckamastate.nl
Noorderbreedte heeft ook thuiszorg (noorderbreedtethuiszorg.nl), een hospice
(noorderbreedte.eu/molenaarkleinhospice) en Noorderbreedte State (deparrebeam.nl).
Meer weten? Kijk op noorderbreedte.eu of neem contact op met
Noorderbreedte Klantenservice (058) 280 30 30 / [email protected]
next
Veranderingen
Noorderbreedte biedt (complexe) zorg aan veelal ouderen in
Fryslân. Samen met cliënten en hun familie spant Noorderbreedte
zich in om het beste van de zorg te bieden. Zij kunnen rekenen op
deskundigheid, eigentijdse zorg en warme aandacht.
Abbingahiem
Jansoniusstraat 4, 8934 BM Leeuwarden
(058) 286 58 58 / abbingahiem.nl
home
Woonvorm Florastate
Holwortel 37, 8935 LH Leeuwarden
(058) 284 71 90 / florastate.nl
Westerpoort
Academiestraat 23-30, 8801 LJ Franeker
(058) 280 30 30
westerpoortfraneker.nl
het beste van de zorg
In de participatiemaatschappij blijven ouderen langer
thuis wonen. Veel ouderen willen dat gelukkig zelf en
met hulp van de mensen om hen heen lukt dat vaak
ook. Noorderbreedte ziet voor zichzelf een rol in de
ondersteuning, van u en uw netwerk. Bijvoorbeeld
door het bieden van thuiszorg. Of in het scheppen van
extra voorzieningen in het dorp, de buurt of de wijk
samen met bedrijven en organisaties die er actief zijn.
In dit nummer komen een paar voorbeelden aan bod:
maaltijden voor senioren in een wijkgebouw, dagbesteding in het nabijgelegen zorgcentrum, een soos
voor senioren in het dorpshuis.
Langer thuis wonen betekent vaak meer mantelzorg.
Familie, buren en kennissen leveren al heel veel hulp;
in de toekomst zal dit nog meer worden. Het is soms
zwaar, toch doen veel mensen dit graag. Een van hen is
Carmen Ganga Panday. Ze zorgt al achttien jaar voor
haar buurvrouw mevrouw Wouters, die sinds dit
voorjaar in Nieuw Mellens woont. U leest haar verhaal
op pagina 28.
Ook mensen die echt niet meer thuis kunnen wonen
zijn bij Noorderbreedte aan het goede adres. We
hebben vijftien zorgcentra, verspreid over Noord
Fryslân, van Harlingen tot Kollum. Drie nieuwe huizen
krijgen in dit nummer van NoorderLeven extra aandacht: Westerpoort in Franeker, het Van Harenshuus in
St.-Annaparochie en Erasmus in Leeuwarden. Het zijn
alle drie eigentijdse zorgcentra, middenin de wijk en
met hun blik nadrukkelijk gericht op de buitenwereld.
Klaar voor de toekomst!
Else
NoorderLeven | najaar 2014 3
N 53° 11’ 24.5’’ O 5° 48’ 5.8’’
Colofon
back
NoorderLeven is een uitgave van
Noorderbreedte, zorgaanbieder in
Fryslân. Noorderbreedte maakt het
blad voor cliënten en hun familie,
verwijzers, beleidsmakers en
zorgprofessionals.
NoorderLeven verschijnt 3 x per
jaar in een oplage van 14.000
exemplaren.
home
next
INHOUDSOPGAVE
17
Redactieadres
Noorderbreedte
Afdeling Voorlichting en
Communicatie
Postbus 888
8901 BR Leeuwarden
[email protected]
Voorwoord
4
Colofon
6
Interview: Nynke Laverman
13
Centenkwesties: Schenken: nu of nooit
14 Interieur: Van Haarenshuus en
Westerpoort
6
16 Op televisie
17 Cultuur: De grote vaart
Hoofdredactie
Else Bahnen, Marjanna Mulder
21 Handig om te weten:
Redactieraad
Else Bahnen, Jetske de Blaauw,
Gea van Dijk, Cora Duijndam,
Liska Schuitmaker,
Hans Smorenburg
Hulpmiddelen bij medicijnen
22 Noorderbreedte in wijk en dorp
24
Noorderbreedte bouwt: Erasmus
26 Samen: Vrijwilligers geven net
Redactie
Else Bahnen, Jetske de Blaauw,
Bart Luiten, Paul Schuringa
40
Aan dit nummer werkten mee:
Gerda Goudberg, Bert Horlings,
Vera Mikkers, Marjanna Mulder,
Annemarieke Visser, Inge Feitsma,
Nynke van der Zee, Judith Kox
dat beetje extra
28 Het verhaal: Carmen Ganga Panday
32 Nieuws uit Noorderbreedte
33 Gezond en wel: Slechter horen,
45
Vormgeving
Jan Edwin Geertsma
Fotografie
Jan Edwin Geertsma,
Fries Museum, Marit Anker,
Weduwe Joustra, i-stock,
Femke Teussink, Edu Hernandez
een storend probleem
34 Hebbedingen
36 Vrije tijd
38 Revalidatie: Samenwerking met
MCL bij gebroken heup
40 Bijzonder in Fryslân: De Slachtedyk
42 Eten en drinken:
Advertentieacquisitie
Gerda Goudberg
150 jaar Weduwe Joustra
45 Kunst: Benner, een
dubbeltentoonstelling
Cartoon
Jan Edwin Geertsma
Drukwerk
MK+ Project- en
drukwerkbegeleiding, Grou
3
50 Column Bert:
42
Vroeger was het beter…
51 Verhaal van vroeger en nu:
Dukdalf en de Batting
52 Mode: Paraplu’s
55 Puzzel
56 Strip
4 NoorderLeven | najaar 2014
NoorderLeven | najaar 2014 5
Interview
back
I
home
next
n een onbekende wereld duiken om er helemaal in te verdwijnen. Het is het geheim
van zangeres Nynke Laverman, om inspiratie op te doen voor een nieuw album. Een
groot deel van de wereld heeft ze al eens gezien, van Mexico tot Mongolië ging ze op
zoek naar het onbekende. Maar toch komt Nynke na al die reizen het liefst weer thuis
in het dorp waar ze als klein meisje opgroeide: Weidum. ‘Ik reis om weer thuis te komen.’
Vanuit hun knusse huisje aan de dorpsrand van
Weidum heeft Nynke Laverman uitzicht over de
omliggende weilanden met in de verte de kerktoren
van haar geboortedorp. Het is de plek waar ze voor het
eerst op het toneel stond. ‘Dat ik hier nu na al die
omzwervingen weer woon, is puur toeval’, lacht Nynke.
‘Na de Kleinkunstacademie in Amsterdam was ik vast
van plan om daar te blijven. Ik heb er zes jaar gewoond
en vond het er heerlijk. Maar na een tijdje stond ik met
mijn spullen op straat en kwam ik een leuke etage
tegen in Franeker. De terugkomst in Friesland voelde
als thuiskomen. En toen ik Sytze Pruiksma tegenkwam,
ben ik uiteindelijk in Weidum beland. De rust om hier
te werken en dingen te creëren is perfect. En praktisch
gezien is het ook handig dat pake en beppe om de hoek
wonen voor ons zoontje Pelle (3), die daar erg graag
logeert’, lacht ze.
Reizen om te verdwalen
Tekst: Nynke van der Zee
Beeld: Femke Teussink, Edu Hernandez
Zangeres Nynke Laverman over haar muzikale wereldreizen:
‘Ik reis om weer
thuis te komen’
6 NoorderLeven | najaar 2014
Reizen om meer van de wereld te zien, andere culturen
te leren kennen en nieuwe mensen te ontmoeten. Het
heeft er bij Nynke altijd ingezeten. ‘Ik heb van jongs af
al die nieuwsgierigheid naar de diversiteit van het
mensdom gehad. Hoe op de ene plek in de wereld
totaal andere leefwijzen en tradities ontstaan dan op
de andere, hoewel we toch allemaal mensen zijn die op
dezelfde planeet leven. Dat inspireert me. Bij het
maken van een nieuw album wil ik ergens helemaal
induiken, volledig in een andere wereld verdwijnen en
verdwalen om vervolgens weer boven te komen met
nieuwe gedachten en ideeën, die ik nooit had kunnen
bedenken wanneer ik gewoon thuis achter mijn
computer was blijven zitten.’
Geraakt door de melancholie
Wie de naam Nynke Laverman hoort, denkt vrijwel
direct aan Friestalige fadomuziek. Haar debuutalbum
Sielesâlt maakte haar in 2004 in één klap bekend. De
liefde voor de fado ontstond echter al veel eerder,
vertelt Nynke. ‘Ik kwam als 16-jarig meisje voor het
eerst in aanraking met fadomuziek. In de film Primal
Fear met Richard Gere was de soundtrack een fado. Het
melancholische in de melodie en de manier van
zingen raakte me in mijn ziel.
‘Voordat ik vroeger durfde te
zingen, controleerde ik alle
kamers in huis of er echt
niemand thuis was’
Thuisgekomen ben ik meteen gaan zoeken naar meer
nummers. Maar echt stoer was die fadomuziek niet,
dus zong ik het alleen op mijn slaapkamer. Van mijn
tiende tot mijn achttiende durfde ik trouwens helemaal niet te zingen wanneer er anderen bij waren,
behalve dan als ik op het podium stond. Voordat ik
begon, controleerde ik alle kamers in huis of er echt
niemand thuis was. Dat heeft met mijn perfectionisme
te maken. En dat heb ik nu nog steeds. Ik probeer
nieuwe dingen het liefst uit wanneer ik zeker weet dat
niemand me kan horen.’
NoorderLeven | najaar 2014 7
‘Door in het Fries te zingen, laat
ik mijn ziel zien, blijf ik dicht bij
mezelf en kan ik mijn emoties het
beste overbrengen’
8 NoorderLeven | najaar 2014
back
home
next
NoorderLeven | najaar 2014 9
Interview
back
home
next
‘Pas als je ver weg van je vertrouwde omgeving bent,
weet je weer wat belangrijk
is in het leven en wat niet’
Na haar afstuderen verschijnt opeens de oplossing voor
het fado-probleem. ‘Wat nou als ik het in het Fries doe,
bedacht ik me’, vertelt Nynke. ‘Daarmee voelde het
legitiem en werd het bovendien een stuk geloofwaardiger.
Door de Friese taal zat er plots geen afstand meer
tussen mij en de fado. Zo liet ik mijn ziel zien, bleef ik
dicht bij mezelf en kon ik mijn emoties het beste
overbrengen.’ Het idee voor Friestalige fadomuziek is
geboren. En dus dompelt Nynke zich onder in de
wereld van de fado, dwaalt wekenlang door Lissabon en
komt in 2004 met haar debuutalbum Sielesâlt.
Het blijkt direct een schot in de roos en levert
haar datzelfde jaar een Gouden Plaat op.
Overgeven op de steppe
De vondst van Friese fado
Ook wanneer ze na de middelbare school wordt toegelaten op de Kleinkunstacademie in Amsterdam blijft de
liefde voor de fado diep verborgen. ‘Voor mijn gevoel
was fado muziek die alleen door de Portugezen zelf
gespeeld en gezongen mocht worden. Die zijn er mee
geboren, dus dat geeft hen een bepaald alleenrecht. Het
zou niet kloppen wanneer ik als Friezin plotseling
Portugees zou zingen. Toch bleef die liefde voor dat
melancholische aan me trekken, als een lied dat
gezongen móest worden. Fadomuziek komt echt uit de
tenen, ontstaat wanneer de mens tot het uiterste
gedreven wordt. Het is geen ‘niets aan de hand’muziek. Juist daardoor werd ik zo geraakt, maar het
‘nadoen’ wilde ik niet. Dat zou nou eenmaal niet
écht zijn.’
10 NoorderLeven | najaar 2014
Muzikale tradities uit andere culturen naar Fryslân
halen; het is inmiddels het handelsmerk van Nynke
Laverman geworden. Voor haar tweede album De
Maisfrou reist ze in 2005 samen met dichteres Albertina
Soepboer naar Mexico. En voor de plaat Nomade
vertrekt ze in 2008 naar Mongolië om een maand lang
op de steppe rond te trekken met een nomadenfamilie.
Een intense ervaring, herinnert ze zich nog goed.
‘Meteen de eerste nacht stond ik naast de tent over te
geven, nog niet gewend aan mijn nieuwe eten. Het
thema voor dat album was ‘In het onbekende durven
stappen’. Terwijl ik daar voorovergebogen stond, dacht
ik wel: waar ben ik aan begonnen? Maar juist dat gevoel
hielp mij bij het schrijven van de teksten en de muziek.
Pas als je ver weg van je vertrouwde omgeving bent,
weet je weer wat belangrijk is in het leven en wat niet.’
Sterkere ouderband
Met de geboorte van haar zoontje Pelle en een tweede
kindje op komst, is er vooreerst even een einde
gekomen aan het reizen. Het moederschap heeft haar
veranderd, geeft Nynke toe. ‘Het klinkt wellicht gek,
maar ik voel nog een sterkere band met mijn eigen
ouders. Dat intense gevoel dat ik voor Pelle heb, dat
hebben mijn ouders ook voor mij gevoeld, bedacht ik
me nadat hij geboren was. Die gedachte maakt dat ik nu
anders naar mijn ouders kijk. Ik snap hun bezorgdheid
beter en kan me goed indenken wat zij hebben gevoeld
toen ik naar Amsterdam ging en daar ontzettend
heimwee had. Of toen ik later in m’n eentje reizen
maakte naar Lissabon, Cuba en Mongolië.
Toch hebben ze me altijd de ruimte gegeven om mijn
eigen weg te vinden. Die steun om te zoeken naar wat
echt bij mij paste en het vertrouwen dat ze me gaven,
daar ben ik ze ontzettend dankbaar voor.’
NoorderLeven | najaar 2014 11
‘Kent u iemand
met diepe dalen en
hoge pieken?’
Centenkwesties
back
Huur een hoog/laagbed
Zolanguwiltvoormaar€799,-!
nu de
Download
eck’ app
‘ManieCh
roid!
e en And
voor iPhon
Directbestellen?
Bel(088)8480000
Zoektueenbed...
...Waaruzondermoeitekuntin-enuitstappen?
...Waarinucomfortabeleenboekkuntlezen?
home
next
Schenken:
nu of
nooit?
...Waarinuheerlijkslaapt?
...Datdeverzorgingdoormantelzorgers
ofverzorgendencomfortabelermaakt?
Tijdige herkenning van een manisch-depressieve stoornis is van groot belang.
Patiënten met deze stoornis lopen het risico dat de ware aard van de klachten
pas laat wordt herkend. In veel gevallen is de depressie wel herkend, maar
bleef onopgemerkt dat er ook periodes zijn geweest in het leven die werden
gekenmerkt door bijvoorbeeld euforie of juist een prikkelbare stemming.
Het is belangrijk dat mensen met een manisch-depressieve stoornis de juiste
behandeling krijgen, omdat reguliere depressiebehandeling averechts kan
uitpakken. Bedenk daarom bij de behandeling van een depressieve patiënt altijd
dat er sprake kan zijn van een manisch-depressieve stoornis.
Kijk op www.ggzfriesland.nl/manischdepressief voor meer informatie en download
de gratis ‘ManieCheck’ app voor iPhone en Android. Met deze app heeft u een
screener in handen waarmee u in 5 minuten kunt bepalen
of nader onderzoek gewenst is.
Haal nu heel voordelig een professioneel hoog/laagbed in huis!
Regel het direct op www.huureenhooglaagbed.nl
Ofbel(088)8480000omtebestellenofalsuvragenheeft.
✁
Naam
Voorletter(s)
Adres
Ja, stuur mij gratis de brochure over:
Hoog/laagbedden
Hetcompleteassortiment
M/V
----------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Postcode/plaats------------------------------------------------------------------------Telefoon
------------------------------------------------------------------------E-mail
-------------------------------------------------------------------------
Bolekoer2012
Decouponineenenvelopzonderpostzegelverzendennaar:VitalisNederlandBV,Antwoordnummer1071,9200VBDrachten
Jade32
9207GLDrachten
Postbus495
9200ALDrachten
Tel.(0512)583838
Fax(0512)524982
www.vitalis.nl
[email protected]
Re ge l h et on lin e www.huureenhoog la a gbed. nl
De regering heeft tal van regelingen getroffen
om beweging op de woningmarkt te stimuleren.
Eén ervan is een tijdelijke vrijstelling van
‘Mei in bytsje
soarch kin ik noch
moai thús wenje.’
schenkbelasting, als het gaat om een schenking
ter financiering van een eigen woning.
Een aantrekkelijke regeling - die op 1 januari 2015 vervalt
- waarmee u uw kinderen, kleinkinderen en zelfs derden
kunt helpen om de hypotheeklast te verlagen óf een
eigen huis te kopen. Bovendien is dit bedrag ook nog
eens verhoogd naar € 100.000 (dit was € 51.407) en geldt
geen leeftijdsgrens voor de ontvanger.
Thuiszorg nodig?
Bel: (058) 280 30 30
Waarom belastingvrij schenken?
Naast de voordelen voor uw (klein)kinderen, levert
schenken ook ú voordelen op. Zo daalt uw vermogen,
waardoor u minder vermogensbelasting betaalt. Er
wordt geen schenkbelasting geheven, waardoor u een
fors bedrag bespaart. Om precies te zijn 10% bij schenking aan kinderen, 18% aan kleinkinderen en 30% aan
derden. Wel moet u rekening houden met eerdere belastingvrije schenkingen; dit bedrag moet u aftrekken
van het bedrag dat u nu wilt schenken. U mag immers
maximaal €100.000,- schenken.
Wat te doen?
Overweegt u te schenken, dan is het goed om nog van
deze regeling te profiteren. Hoe? Door de schenking
daadwerkelijk voor 31 december 2014 over te boeken
en een onderhandse akte op te stellen. Op de site van de
belastingdienst vindt u voorbeelden van een dergelijke
akte. U heeft vervolgens tot 1 april 2015 de tijd om de
schenkaangifte te doen bij de belastingdienst.
Heeft u zorg nodig, maar wilt u wel in uw vertrouwde
omgeving blijven wonen? Dan biedt Noorderbreedte
Thuiszorg uitkomst. Onze enthousiaste, professionele
medewerkers staan voor u klaar!
Meer weten?
Kijk op www.noorderbreedtethuiszorg.nl
Neem contact op met Noorderbreedte Klantenservice,
t. (058) 280 30 30 of via [email protected]
Meer weten? Neem contact op met een financieel
adviseur of ga naar belastingdienst.nl
N 53° 11’ 24.5’’ O 5° 48’ 5.8’’
NoorderLeven | najaar 2014 13
Interieur
back
home
next
Mensen met dementie hebben door hun beschadigde
hersenen onder andere geheugenstoornissen. Het korte
termijngeheugen is meestal weg, maar alles van
vroeger is nog wel intact. Zo hebben ze veel herinneringen uit de tijd dat ze nog bij hun ouders woonden.
Bij de inrichting wordt daarom gekozen voor kleuren,
materialen, meubels en voorwerpen die passen bij de
periode uit het leven van een bewoner die hij zich nog
herinnert. Zo hebben de wanden kleuren en is er
behang in de woonkamers. Er staan meubelen uit de
jaren '40, met daarop voorwerpen uit dezelfde periode.
Ook wordt bij de inrichting rekening gehouden met de
streek. Want de 'volksaard' van de Friezen uit Franeker
is weer anders dan die van inwoners uit St.-Annaparochie.
Door deze manier van inrichten voelen bewoners zich
snel thuis en worden ze gestimuleerd mee te doen aan
activiteiten die ze zich van vroeger herinneren.
Veilig en geborgen
In de omgang met de bewoners proberen medewerkers
aan te sluiten bij hun belevingswereld. Hierdoor
voelen bewoners zich veilig en geborgen, ervaren ze
rust en blijft het gevoel van falen achterwege. Een naar
gevoel, dat veel dementerende ouderen hebben omdat
ze onze ‘hedendaagse’ wereld niet meer begrijpen.
Zoals één van de medewerkers van Westerpoort verwoordde: 'Het past als een jas. De bewoners zitten bij
elkaar alsof ze hier al jaren wonen. Je ziet ze rustig zijn
en zich hier thuis voelen.'
Onderling stemmen de medewerkers de omgang met
bewoners af. Hierbij worden ze begeleid door een team
van specialisten, waaronder de psycholoog en specialist ouderengeneeskunde (arts).
Westerpoort, Franeker
Aansluiten bij de belevingswereld van dementerende ouderen
Kleuren, materialen
en meubels uit de jaren 40
14 NoorderLeven | najaar 2014
Van Harenshuus, St.-Annaparochie
In de dorpskern van St.-Annaparochie wordt
druk gebouwd, zodat in maart 2015 de eerste
bewoners hun intrek in het Van Harenshuus
kunnen nemen. Op de begane grond en op de 1e
etage komen 41 mensen met dementie te
wonen, die dit niet meer zelfstandig kunnen. Er
komen zes appartementen met elk zes tot acht
bewoners. Wonen Noordwest Friesland bouwt
16 aanleunwoningen.
vanharenshuus.nl
Westerpoort staat middenin het historische
stadscentrum van Franeker, met het legendarische kaatsveld Sjûkelân letterlijk om de hoek.
Westerpoort bestaat uit zes groepswoningen
voor ouderen met dementie, die 24 uur per dag
zorg, toezicht en begeleiding nodig hebben.
westerpoortfraneker.nl
Meer informatie
Wilt u meer informatie over Westerpoort of het
Van Harenshuus, een rondleiding in Westerpoort of wilt
u zich aanmelden? Neemt u gerust contact op met de
klantenservice van Noorderbreedte, (058) 280 30 30.
NoorderLeven | najaar 2014 15
Op TV
Cultuur
back
OP televisie
E
home
next
Vanaf 22 november
en nieuwe rubriek in NoorderLeven: in
ieder nummer maken wij voor u een selectie
21.05 uur, NPO 2
van televisieprogramma’s. Past het tijdstip
van uitzending u niet? Via de website van de
omroep worden de programma’s lang bewaard en
kunt u ze terugkijken wanneer u wilt.
Vanaf 1 november
21.11 uur, NPO 2
Ik vertrek
In ’Ik Vertrek’ ziet u hoe
het Nederlanders
vergaat die hun geluk in
het buitenland beproeven. Helaas pakt het
grote avontuur niet
altijd even gelukkig uit.
De vreemde taal blijkt nogal eens een hindernis en de
regels en gewoonten in het nieuwe thuisland zijn nét
even anders. Keren de stellen gedesillusioneerd
huiswaarts of gaan ze daadwerkelijk hun droom
leven? U kunt u vanaf 1 november genieten van een
nieuwe serie. Via avrotros.nl/ikvertrek/gemist/ kunt u
de vorige series terugkijken.
Rail Away is te bekijken
via de website van de
eo: eo.nl/tv/railaway/
afleveringen/
Sterren op het doek
Bekende Nederlanders die zich laten portretteren
door drie kunstenaars en de prikkelende vragen
beantwoorden van Hanneke Groenteman. Dat is
Sterren op het doek. Een kunstprogramma, maar dan
nét even anders. Sterren als Marco Borsato,
Monique van de Ven en Najib Amhali lieten zich al
vereeuwigen door telkens drie verschillende portretschilders, met hele uiteenlopende stijlen. Na afloop
mag de bekende Nederlander een portret mee naar
huis nemen. Welke zal het worden? De overige
schilderijen worden na iedere aflevering geveild voor
het goede doel. De vorige series kunt u terugkijken
via npo.nl/sterren-op-het-doek
Rail away
Overal ter wereld liggen markante spoorlijnen, die
prachtige landschappen en culturen aan elkaar
rijgen. In het programma Rail Away nemen de
programmamakers u mee op zo’n treinreis. Niet
alleen de landschappen zijn indrukwekken, ook de
treinen en de spoorlijnen en -bruggen zijn ware
kunstwerken.
Aan de keukentafel bij de Switynks:
‘De wilde vaart is ons werk
én onze hobby’
Tekst: Marjanna Mulder
16 NoorderLeven | najaar 2014
Beeld: Jan Edwin Geertsma
NoorderLeven | najaar 2014 17
Cultuur
back
'Zwemles? We lieten
de kinderen aan een bezemsteel
in het water zakken'
home
next
Voor Bart (74) en zijn vijf broers was er
weinig te kiezen. Hun vader en opa
voeren immers ook en als jongens
moesten ook zij de handen uit de mouwen steken. ’We haalden ons eigen werk
binnen, maar alle verdiensten gingen in
één pot en moeder verdeelde de voorschotten. Vader had de supervisie en dat
ging prima. Dat kun je je nu toch niet
meer voorstellen?’ Een huis aan de wal
hadden ze niet en als er een kind geboren
werd, trok de kraamvrouw voor een paar
weken bij schoonmoeder in. Zo had de
moeder van Bart in één jaar vier schoondochters in huis.
Piraterij
Gelukkig had Cor (49) meer keuzevrijheid
en droomde van een carrière als dierenarts. ’Maar dat was te moeilijk voor hem',
onderbreekt zijn vader hem. Cor: ’Ach, ik
was altijd al met brommers aan het
sleutelen en werkte vaak mee op het
schip. Tja, dan rol je er gewoon in.’ Zo lijkt
het ook zijn zoon Jort (17) te vergaan; dit
jaar doet hij eindexamen aan de Zeevaartschool in Harlingen en in de vakanties
werkt hij als matroos bij zijn vader. ’Nee
hoor!’ bestrijdt zijn vader. ’Hij kiest zelf.’
Wat dat wordt, weet Jort nog niet. ’Met
deze opleiding kan ik alle kanten nog op.’
Op de wilde vaart hebben de mannen al
heel wat van de wereld gezien. Cor vaart
momenteel vooral in West-Europa. ’Ik
heb ook wel in de Caraïben gevaren. Hoe
leuk dat ook klinkt, die hitte is echt geen
pretje als je moet werken en tijd om aan
de wal te gaan is er bijna niet.’ Sinds 9/11
is er veel veranderd in de scheepvaart.
Controles zijn toegenomen en havens
zijn dichtgetimmerd. Een verademing
was de haven in Denemarken. Het gezin
bracht er een relaxte vakantie door, zoals
ze dat ieder jaar doen. Jort laat glunderend een vakantiekiekje zien: in iedere
hand een vers gevangen dorade van zo’n
meter per stuk. Gevangen tijdens een
vaart naar Egypte.
De Switynks zijn avontuurlijk aangelegd,
dat is wel duidelijk. Bart en Agna voeren
jarenlang op de binnenvaart, maar de zee
lonkte. Gedreven door het avontuur en de
extra verdiensten, maakten ze regelmatig
een tochtje ’buitenom’. Illegaal: dat wel.
’Ja, we kregen wel eens boete. 300 gulden
ofzo… dat stelde niks voor', glundert
Agna. Totdat ze in 1972 in Hamburg aan
de wal werden gehouden. Toen was het
gedaan met de piraterij en stapte de
familie over op de kustvaart. Dat was
meteen ook het moment om een huis aan
de wal te betrekken.
Peuterzwemmen
v.l.n.r.: Jort, Cor en Bart Switynk
D
e tijd van shanty’s als Jan, Pier, Tjoris en Corneel ligt
al enkele generaties achter ons. Maar wie aan tafel
schuift bij Bart, Cor en Jort Switynk, drie generaties uit
een Harlinger schippersfamilie, rolt van het ene mooie verhaal
in het andere. Want met 50 reizen per jaar, wat een avonturen
beleef je dan!
18 NoorderLeven | najaar 2014
Voor Cor is het leven aan boord werk én
hobby; 3 maanden op, 6 weken af, met
een bemanning van 5 man sterk. ’Iedere
keer als Cor weer thuiskomt, voelt het
een week lang als vakantie. Daarna begint
hij zich overal mee te bemoeien.’ Toch
ziet zijn vrouw Kitty vooral de voordelen.
’Welke vader heeft er nou tijd om mee te
gaan naar peuterzwemmen? Cor deed dat
allemaal!’ Maar dan valt Bart haar bij: ’O,
maar ik deed ook peuterzwemmen hoor!
Ik knoopte een handdoek om het lijfje
van de kinderen en liet hen aan een touw
en een bezemsteel in het water zakken.
En de kinderen maar zwemmen.’
NoorderLeven | najaar 2014 19
Cultuur
Handig om te weten
back
Jort: 'Mijn verhaal is nog
maar net begonnen'
home
next
De ene pil is de andere niet
S
likt u medicijnen, dan is het belangrijk dat u weet welk medicijn u
wanneer moet innemen en hoeveel. De ene pil is immers de andere
niet. Met één tabletje is dat nog wel bij te houden, maar heeft u vier
verschillende medicijnen dan is een beetje hulp wel prettig. Gelukkig zijn er
verschillende hulpmiddelen op de markt die u kunnen helpen uw medicijnen op tijd in te nemen.
Medicijndoos
Altijd afnemende wind
Angstige momenten heeft Cor eigenlijk zelden, zegt hij
met een grijns op zijn gezicht. ’Bij Cor is het altijd
afnemende wind', vult Kitty aan en vertelt het verhaal
over een tocht naar Noorwegen. ’Er was een flinke
storm op komst, maar Cor was overtuigd: de wind zou
gaan draaien en afnemen. Midden in de nacht nam die
juist toe. Een joekel van een breker sloeg op één van de
ruiten -waar al een ster in zat- en brak deze in stukken.
Wat een ravage!’ Cor relativeert: ’Onze schepen zijn
goed en ik weet wat ze kunnen hebben. Dat was al zo in
de tijd van opa. Hij zorgde ervoor dat de schepen met
radar werden uitgerust. Veiligheid boven alles!’
New York
De mooiste reis van Bart was gek genoeg per vliegtuig.
’Cor voer op New York en had ons uitgenodigd om een
stuk mee te varen. Agna en ik wachtten hen op onder
het vrijheidsbeeld. Dat doet je wel wat, als je het kleine
stipje in de verte steeds groter ziet worden. Lossen op
de Hudsonrivier en toen de oceaan op. Prachtig!’
20 NoorderLeven | najaar 2014
Aan de keukentafel van de Switynks is het gezellig; Bart
en Cor wisselen elkaar af met mooie verhalen. Dan merkt
Jort op: ’Tja, en mijn reis is nog maar net begonnen…’
Zíjn meest memorabele reis? ’Dat was Manchester. Ik had
een grote industriehaven verwacht, maar we kwamen
terecht in een haven met luxe appartementen. Er waren
geen voorzieningen meer en wij moesten er twee grote
biertanks afleveren. Die waren zo groot, dat we door de
ramen geen zicht meer hadden. Een eenmalige actie. We
hadden camera’s geïnstalleerd om zicht te hebben. Dat
was echt heel spannend.’
Gelukkig is de spanning beperkt gebleven tot storm,
mist en strakke tijdschema’s. Ernstige ongelukken zijn
de familie Switynk bespaard gebleven. Slechts één keer
beleefden Cor en Bart een angstig moment toen Cor
bijna bekneld raakte in het hydraulische systeem van
de stuurhut. ’Ach, toen we van de schrik bekomen
waren, gingen we gewoon weer aan het werk.
Dat is ook het beste.’ En als Cor dat zegt, dan geloof je
dat meteen.
Een medicijndoos is een
handig hulpmiddel voor
iedereen die dagelijks, op
verschillende tijdstippen,
medicatie moet nemen. Een
medicijndoos is een plastic
doos met een doorzichtige
deksel. De doos heeft vakjes en
is zo ingedeeld dat gemakkelijk
te zien is welke medicijnen
wanneer genomen moeten
worden of genomen zijn. De
meeste medicijndozen hebben
vakjes voor zeven dagen in de
week en vier soorten medicijnen. Ook zijn er medicijndozen met een alarmfunctie. Er gaat dan een signaal af
wanneer het tijd is voor uw volgende tabletje. U kunt
een medicijndoos kopen bij uw apotheek.
Medicijnrol
Een medicijnrol (ook wel Baxterrol genoemd) is een rol
bestaande uit plastic zakjes. De zakjes zijn gevuld met
medicijnen per innamemoment. De baxterrol wordt door
de apotheek klaargemaakt en is voor gebruik van 7 tot 14
dagen. Op het zakje staat informatie over de inhoud: de
naam van het medicijn, omschrijving van hoe het eruit
ziet, uw naam en de datum en het tijdstip waarop u het
medicijn moet innemen. Door de informatie op de zakjes
weet u welke medicijnen u inneemt.
Medicijnalarmwekkers
Als het innametijdstip nauw luistert of als iemand
vergeetachtig is, is een medicijnwekker een
geruststellend idee. Er zijn losse wekkers te koop, maar
u kunt ook de alarmfunctie van uw horloge of mobiele
telefoon(laten) instellen.
NoorderLeven | najaar 2014 21
Noorderbreedte in wijk en dorp
back
home
next
H
ervormingen in de zorg. Ook in deze Noorderleven besteden we er
aandacht aan. Je kunt er haast niet om heen. In bijna elk journaal, elke
krant gaat het er over. En het raakt ons allemaal. Direct of indirect. Nu of
later. Het roept ook allerlei vragen op. Veel mensen maken zich zorgen. Heb ik
straks nog recht op huishoudelijke hulp? Kan mijn man nog naar de dagopvang?
Wanneer mag onze moeder naar een verpleeghuis? En hoe komt het later als ik
oud ben?
Meer weten?
We beseffen dat met dit artikel niet al
uw vragen zijn beantwoord. Die vragen
zijn voor iedereen verschillend en ook de
antwoorden variëren per gemeente.
Wanneer u dit wenst, kunt u contact met
ons opnemen. Belt u dan met Noorderbreedte Klantenservice: (058) 280 30 30.
Zorg voor de Toekomst
22 NoorderLeven | najaar 2014
Website VWS voor cliënten en
zorgprofessionals
Het Ministerie van VWS heeft een
website ontwikkeld voor cliënten en
zorgprofmedewerkers die willen weten
wat de veranderingen nu voor hen
betekenen: www.hoeverandertmijnzorg.nl
Noorderbreedte is al geruime tijd
bezig om zich voor te bereiden op
de hervormingen in de zorg. Om
goed aan te sluiten op de vragen
van klanten zijn we met klanten
en familie in gesprek gegaan. We
hebben ons verdiept in wat voor
onze klant van waarde is. Wat wil
en kan onze klant? Daarover zijn
we steeds in gesprek en stemmen
af. We zijn continu op zoek naar
nieuwe mogelijkheden en zoeken
daarbij de verbinding met de
omgeving van de klant: de
partner, zoon of dochter, uw
buurvrouw of met vrijwilligers in
de buurt. We doen het steeds meer
samen met de klant en de mensen
om hem heen.
Soos in Reduzum
Meer met minder
Dagbesteding Erasmushiem
We merken dat we, door zo te
werken, beter aansluiten op onze
klanten en dat dit de kwaliteit van
leven van onze klanten ten goede
komt. Zo gaat meneer Van Venen
nu iedere week twee keer wandelen met Johan, een vrijwilliger die
ook graag buiten is. En mevrouw
Dijkstra gaat wekelijks naar de eetgroep voor ouderen in haar
woonwijk. Ze geniet niet alleen
van een lekkere en gezonde
maaltijd, ze maakt ook nieuwe
kennissen. Iets wat voor haar
minstens zo belangrijk is. Behalve
dat het fijner is voor meneer Van
Venen en mevrouw Dijkstra,
betekent dit ook dat we meer zorg
kunnen bieden voor minder geld.
Dit kan alleen als we goed samenwerken met vrijwilligers en
mantelzorgers, maar ook omdat
we het slimmer organiseren.
Een ander voorbeeld is te vinden
in zorgcentrum Erasmushiem in
Leeuwarden. Mensen die in de
buurt van Erasmushiem wonen
zijn van harte welkom om mee te
doen met de activiteiten die daar
worden georganiseerd. Wat u gaat
doen bepaalt u samen met de
andere deelnemers. Sybregtje van
der Meer-Miedema (86) gaat twee
keer per week naar Erasmushiem.
‘Ik kom hier graag omdat ik het
mooi vind om onder de mensen
te zijn. Ik hou ervan om wat te
doen en creatief bezig te zijn. De
mozaïekdoosjes die ik heb
gemaakt, heb ik aan mijn kleinkinderen gegeven.’ Steeds meer
locaties van Noorderbreedte
vervullen op deze manier een
centrumfunctie in hun wijk.
Om u een beeld te geven, nemen
we u mee naar Reduzum: Geertje
Terpstra (83) gaat al jaren op
donderdagmiddag naar de soos in
Reduzum. ‘Het is leuk dat er in het
dorp wat te doen is voor ouderen,’
vindt ze, ‘maar vooral dat je daar
elkaar kunt ontmoeten op een
manier die verder gaat dan een
praatje in de winkel. We doen van
alles samen: schilderen, spelletjes, muziek maken.’ Sinds juni is
er ook een soos in Wergea.
Noorderbreedte organiseert de
soos samen met huisartsen,
Thuiszorg Het Friese Land,
Mienskipssoarch, Doarpsbelang
en het Doarpshûs.
NoorderLeven | najaar 2014 23
Noorderbreedte bouwt
back
Van harte
welkom in
Erasmus!
home
next
De pluspunten van Erasmus:
• Ruime drie- en vierkamerappartementen
(70 – 100 m²)
• Een veilige woon- en leefomgeving
• Vele extra voorzieningen (kapper, winkel;,
restaurant, fitnesszaal)
• Uitgebreide mogelijkheden voor sociale
contacten
• Prachtige groene omgeving met veel
waterpartijen
• Parkeergarage met parkeerplaatsen voor
mindervaliden
• Garantie van uitstekende zorg, indien nodig
Beschermd wonen
Een deel van de woningen in Erasmus is bestemd voor
mensen die veel zorg nodig hebben. Voor mensen met
vooral lichamelijke problemen zijn er appartementen,
waar Noorderbreedte 24 uur per dag zorg biedt. Mensen
met dementie bieden we een eigen ruime zit/slaapkamer en een gezellige huiskamer, waar zij met anderen
de dag door kunnen brengen en waar 24 uur per dag
zorgprofessionals aanwezig zijn.
I
n januari 2015 is het zover: het nieuwe
Noorderbreedte Erasmus wordt in gebruik
genomen. Met het prachtige, nieuwe gebouw
in Leeuwarden speelt Noorderbreedte in op de
wens van ouderen om zo lang mogelijk thuis te
blijven wonen. In de vertrouwde omgeving, maar
wel met de garantie van goede zorg binnen
handbereik.
Gebouwen met een eigen sfeer
Erasmus bestaat uit verschillende gebouwen: het slingergebouw, de toren en het multifunctioneel centrum. De
gebouwen hebben allemaal een eigen gezicht en sfeer.
Sommige etages zijn ingericht voor wonen met een plus,
andere voor bewoners die zorg nodig hebben. Verspreid
over de gebouwen zijn er verschillende andere voorzieningen, zoals een internetcafé, jeu-de-boules-baan en
fitnesstoestellen en belevingstuinen.
Het multifunctioneel centrum:
het kloppend hart
Het multifunctioneel centrum is het kloppend hart van
Erasmus, maar ook van de wijk. Iedereen kan terecht in
de brasserie, een beroep doen op de voorzieningen en
24 NoorderLeven | najaar 2014
deelnemen aan de vele activiteiten. Er komt een levensmiddelenwinkel met drogisterijartikelen, een kapper, een
pedicure, een fysiotherapiepraktijk en er komen biljarttafels. In het restaurant vindt een breed scala aan
activiteiten plaats, van lezingen en spelavonden tot
muzikale optredens. We verwelkomen u graag!
Wonen met een plus
Hieronder vallen de appartementen die geschikt zijn
voor mensen die zelfstandig willen wonen, maar wel
graag een plus wensen bij het wonen. Dit kan zijn: meer
veiligheid, meer mogelijkheden voor sociaal contact in
de directe woonomgeving, extra diensten, oproepbare
zorg of een combinatie hiervan. U kunt uw eigen keuze
maken, passend bij uw manier van leven.
De tuin, een natuurlijke plek
De tuin maakt verbinding met de omgeving, zodat het
een prachtige en natuurlijke plek wordt in het geheel.
Kenmerkend zijn het vele groen en de waterpartijen. De
tuin wordt aangelegd met verschillende sferen, wandelpaden en bankjes en nodigt uit tot beweging en beleving.
Meer weten?
Bel met Noorderbreedte Klantenservice: (058) 280 30 30
NoorderLeven | najaar 2014 25
Samen
back
home
next
H
oe wordt een dag úw dag? Daarover praat
Noorderbreedte graag met cliënten en hun
naasten. Om te horen welke wensen en
behoeften er zijn. Zo houdt meneer De Groot van
zwemmen, mevrouw Tiemersma van lekker eten en
geniet mevrouw Vermegen van een eindje wandelen.
Niet alleen de medewerkers en de naasten van de
cliënt kunnen hier een rol in spelen, ook de
vrijwilligers. En dat gebeurt volop bij Noorderbreedte.
Dé vrijwilliger bestaat gelukkig niet; iedereen is anders.
Vrijwilligers geven
net dat beetje extra
Tekst: Jetske de Blaauw
Beeld: Sterre Volker / gemeente Leeuwarden
26 NoorderLeven | najaar 2014
Vrijwilligers geven kleur aan het leven
van veel mensen. Hun inzet verdient
dan ook grote waardering en dat mag
gevierd worden. Op 7 december 2014
om precies te zijn, want dan is het de
Dag van de Vrijwiliger. Een dag waarop
vrijwilligers in het zonnetje worden
gezet.
De vrijwillegers hebben allen een eigen motivatie om vrijwilligerswerk te doen. Eén ding hebben ze gemeen: ze willen zich inzetten
voor hun medemens. Tegelijkertijd heeft het vrijwilligerswerk ook
betekenis en waarde voor de vrijwilliger. Bijvoorbeeld omdat ze er
mensen door ontmoeten, de zorgsector leren kennen of ervaring
opdoen voor het werken in de zorg. Sommige vrijwilligers zijn
regelmatig en langdurig actief, anderen doen liever eenmalig of
kortdurend vrijwilligerswerk. Het kan gaan om groepsactiviteiten,
maar ook om activiteiten met één cliënt. Dé vrijwilliger bestaat niet.
Gelukkig maar, want binnen Noorderbreedte houden we rekening
met verschillen tussen mensen.
Vrijwilligers geven net dat beetje extra. En dat beetje extra is van
grote waarde voor onze cliënten. Noorderbreedte telt zo’n 1400
vrijwilligers en zij worden gewaardeerd!
Wilt u meer informatie over vrijwilligerswerk bij Noorderbreedte,
neemt u dan contact op met klantenservice van Noorderbreedte,
(058) 280 30 30.
NoorderLeven
NoorderLeven || najaar 2014
2013 27
Het verhaal van u en ons
back
home
next
Carmen Ganga Panday is
mantelzorger
voor haar buurvrouw
‘Die warme
glimlach, daar doe
ik het allemaal
voor’
Tekst: Nynke van der Zee
28 NoorderLeven | najaar 2014
Beeld: Jan Edwin Geertsma
NoorderLeven | najaar 2014 29
back
r verschijnt een grote glimlach op het gezicht van mevrouw Wouter (79) als Carmen Ganga
E
Panday binnenkomt. Iedere woensdag- en zondagmiddag gaat ze op bezoek in Nieuw
Mellens van Noorderbreedte, waar mevrouw Wouter sinds maart dit jaar woont. Beide
dames kennen elkaar al achttien jaar. Wat begon als een gezellige band tussen twee buurvrouwen
is in de loop der jaren uitgegroeid tot een hechte mantelzorgrelatie. ‘Ik ben sinds dit jaar haar
mentor en bewindvoerder,' aldus Carmen.
Er is meteen een klik als beide dames elkaar achttien jaar
geleden treffen bij de entreehal van hun portiekwoning in
Leeuwarden. Carmen herinnert zich het moment nog
precies. ‘Ik was net geopereerd aan een tennisarm en kon
de deur niet openmaken,' vertelt ze met een lach. Toevallig
komt op dat moment mevrouw Wouter langslopen, die de
benodigde helpende hand uitsteekt. ‘Zo raakten we voor
het eerst met elkaar in gesprek en er was meteen een klik
tussen ons. Sinds dat moment is er eigenlijk geen dag
meer geweest dat we niet met elkaar spraken,' knikt
Carmen.
‘Midden in de nacht belde
ze aan, of ze bij ons mocht
slapen‘
Gezellige buren
De laatste drie jaar verandert de relatie van gezellige buren
langzaamaan in een intensieve mantelzorgsituatie. Zelf
werkt Carmen al meer dan dertig jaar in de zorg voor
dementerende ouderen bij Noorderbreedte. Wanneer
mevrouw Wouter dingen begint te vergeten, legt ze dan
ook al snel de link met de eerste tekenen van Alzheimer.
‘Steeds vaker waren er spullen kwijt. Dat begon met haar
bril en haar sieraden, maar ook haar tas en kunstgebit
verstopte ze. Daarmee begon de periode dat ik steeds
intensiever voor haar ging zorgen.‘
’s Ochtends vroeg wanneer Carmen naar haar werk gaat,
staat mevrouw Wouter haar uit te zwaaien. En wanneer
ze ’s middags de trap weer op wandelt is daar opnieuw
de buurvrouw die haar warm verwelkomt. ‘Ze kwam
elke dag even buurten,' glimlacht Carmen. ‘In de
beginjaren gingen we samen koffie drinken, boodschappen doen of even een rondje over de markt. Ze
verhuisde zelfs naar een appartement hierboven, zodat
ze gemakkelijker bij ons binnen kon lopen. ‘
home
next
‘Ik ben met heel mijn hart
aan iets begonnen
en ik wil het ook op de
goede manier afsluiten‘
Mentor en bewindvoerder
De was draaien, boodschappen doen, eten koken,
kleren klaarleggen. Minstens twee keer per dag gaat
Carmen bij haar buurvrouw op bezoek. Steeds meer
zorgtaken komen op haar schouders terecht. Begin
januari trekt Carmen aan de bel wanneer mevrouw
Wouter uit Suriname terugkomt. ‘Ze ging ieder jaar in
december voor zes weken naar haar zoon in Suriname.
Maar toen ze begin dit jaar terugkwam, merkte ik dat
het mis was. Ze was bang om alleen thuis te zijn.
Midden in de nacht belde ze aan, of ze bij ons mocht
slapen. Toen wist ik dat ik de zorg niet langer alleen
kon dragen. ‘
Lipstick en een frietje
Iedere woensdag- en zondagmiddag wandelt Carmen
door de gangen van Nieuw Mellens. Geen week slaat ze
over om bij haar buurvrouw op bezoek te gaan. ‘Wanneer
ik binnen kom, zie ik meteen die grote glimlach op haar
gezicht‘, vertelt Carmen ontroerd. ‘Dat is waar ik het
allemaal voor doe. ‘Meestal zitten beide dames gezellig
in het restaurant, waar ze samen genieten van een lekker
gebakje of een frietje. ‘Op zondag neem ik wat fruit voor
haar mee en af en toe parfum of nieuwe lipstick. Want
hoewel mevrouw Wouter straks tachtig wordt, is ze nog
altijd ontzettend ijdel,' knipoogt Carmen.
Met een warm gevoel kijkt Carmen terug op de
afgelopen jaren. Aan stoppen met de mantelzorg nu
mevrouw Wouter in Nieuw Mellens woont, heeft ze
geen moment gedacht. ‘Het is fijn dat ik weet dat ze nu
op een veilige plek woont, waar ze de zorg krijgt die ze
nodig heeft. Dat geeft mij een stukje rust. Maar ook
tijdens de laatste jaren van mevrouw Wouter zal ik er
voor haar zijn. Ik ben met heel mijn hart aan iets
begonnen en ik wil het ook op de goede manier
afsluiten.
Carmen neemt contact op met de huisarts, die gelijk
actie onderneemt en thuiszorg regelt. Een maand lang
kijkt Carmen de situatie aan, maar al snel is duidelijk
dat er een onhoudbare situatie ontstaat voor de thuiszorg. Na exact achttien jaren buren te zijn geweest,
verhuist mevrouw Wouters op 7 maart dit jaar naar
Nieuw Mellens. Bij het intakegesprek zit Carmen aan
tafel als aanspreekpunt, omdat de beide zonen van
mevrouw Wouter niet in staat zijn deze rol op zich te
nemen. ‘In overleg met hen ben ik door de rechter
benoemd tot mentor en bewindsvoerder. ‘
Dag van de Mantelzorg
Net als Carmen werken er in heel Nederland dagelijks ruim
drie miljoen mantelzorgers met hart en ziel aan de zorg voor
hun naasten. Een buurvrouw, vader, moeder of partner. Om
stil te staan bij al deze onmisbare maar vaak ook onzichtbare helpende handen, wordt op 10 november de Dag van de
Mantelzorg georganiseerd.
30 NoorderLeven | najaar 2014
NoorderLeven | najaar 2014 31
Nieuws uit Noorderbreedte
back
N
oorderbreedte en Thuiszorg Het Friese Land hebben het voornemen
om volgend jaar te gaan fuseren. Beide organisaties werken op tal
van terreinen al samen.
Het Friese Land is specialist op het gebied van thuiszorg. De organisatie
kent de steden en dorpen in Fryslân goed en staat dichtbij de klant.
Noorderbreedte heeft vijftien zorgcentra en biedt eveneens thuiszorg, deels
vanuit de zorgcentra. Samen willen Noorderbreedte en Het Friese Land
initiatieven ontwikkelen gericht op de wijk, de buurt
of het dorp, zoals wijkzorgteams onder leiding van een
wijkverpleegkundige. Samen gaan zij zich inzetten
voor de zelfredzaamheid van (oudere) mensen,
waardoor meer mensen dan voorheen in de
thuissituatie kunnen worden geholpen.
Noorderbreedte Thuiszorg nu ook
in Heerenveen en omstreken
Noorderbreedte en Thuiszorg Het
Friese Land intentie tot fusie
next
Slechter horen:
een storend probleem
U
kent ze ongetwijfeld nog: de grote, beige hoortoestellen achter het oor. De moderne
apparaten zijn gelukkig een stuk kleiner en comfortabeler om te dragen. Maar hoe
weet u of u er aan toe bent? U hoort immers nog prima. Of toch niet?
D
e medewerkers van Noorderbreedte Thuiszorg komen al jaren bij de
mensen thuis om zorg te geven. Ze komen sinds kort ook in
Heerenveen en omgeving.
De voordelen om te kiezen voor Noorderbreedte Thuiszorg hebben we voor u op een
rij gezet:
1. Wij werken met kleine vaste teams. U ziet zo veel mogelijk dezelfde
gezichten.
2. Wij komen in overleg met u op afgesproken, vaste tijden.
3. Er zijn geen wachtlijsten; u kunt meestal direct zorg krijgen.
4. U wordt geholpen door ervaren, deskundige en enthousiaste medewerkers.
5. U heeft geen omkijken naar de thuiszorgaanvraag bij het CIZ; als u wilt regelen
wij dat voor u.
6. Er zijn korte lijnen met het ziekenhuis Tjongerschans (Heerenveen), het MCL
(Leeuwarden) en met de zorgcentra van Noorderbreedte.
Heeft u interesse, of wilt u meer informatie? Neemt u dan contact op met de
klantenservice van Noorderbreedte, telefoon (058) 280 30 30.
www.noorderbreedtethuiszorg.nl
32 NoorderLeven | najaar 2014
home
rg
het beste van de zo
Gehoorverlies op oudere leeftijd is een natuurlijk
verschijnsel. Een lastige aandoening, waar uw omgeving
over het algemeen eerder alert op is dan uzelf. Het
gehoor neemt immers geleidelijk af en in het begin
merkt u het nauwelijks. Hoge tonen worden lastiger te
onderscheiden. Daardoor worden zachte medeklinkers
(m, b, n, f, s, v, w) het eerst slecht verstaanbaar, vooral in
rumoerige situaties of galmende ruimtes.
Diverse oorzaken
het gehoorapparaat namelijk beter verwerken wanneer u
nog relatief goed kunt horen. Daarnaast kost geconcentreerd luisteren zonder hoortoestel veel energie, dat
bespaard kan worden met het hoortoestel.
Slecht horen en de verzekering
De verzekering betaalt gelukkig mee. Bij een licht tot
middelmatig gehoorverlies (minimaal 35 dB) geldt een
vergoeding. Met een aanvullende verzekering kan het
vergoede bedrag hoger liggen.
Vaak ontstaat slechthorendheid door veroudering van
het gehoororgaan, eerdere blootstelling aan lawaai of
eventuele ooraandoeningen in het verleden. Overigens
zijn er ook andere oorzaken voor –al dan niet tijdelijkslecht horen. Medicijngebruik bijvoorbeeld, een
verkoudheid of een propje oorsmeer in de gehoorgang.
Een bezoek aan de huisarts geeft in alle gevallen
uitsluitsel.
Niet te lang wachten
Blijkt dat u inderdaad slecht hoort, dan kunt u een
hoortoestel uitproberen. Hoortoestellen worden verkocht en ingesteld door een audicien. Bent u ouder dan
67 jaar, dan is een verwijzing van een huisarts of kno-arts
niet nodig. Wacht vooral niet te lang met uw eerste
hoortoestel. De hersenen kunnen het nieuwe geluid van
Uw huisarts of audicien kan uw gehoor testen.
Dit kunt u ook zelf doen; via de telefoon of via
internet. Deze testen geven een grove
inschatting van uw gehoor.
Telefoon: 0900 - 45 60 123
Internet: hoortest.nl
NoorderLeven | najaar 2014 33
Hebbedingen
back
home
next
Een zijdezacht
gevoel
HANDIGE OPBERGERS
Niets is zo makkelijk als voorraadpotten en
opbergartikelen. Of het nu gaat om de nog te koken
pasta of lekkernijen voor als de (klein)kinderen op
visite komen. Met deze leuke opbergpotten van Home
label collectie heeft u een leuke set in de keuken staan.
Dus: 'Enjoy!'
Deze olie van The Body Shop is geschikt voor het
haar, het gezicht en het lichaam. De zogenaamde
‘droge’ olie voelt niet vet en wordt snel opgenomen.
De olie geeft uw haar, gezicht en lichaam een natuurlijke
glans en een heerlijk zijdezacht gevoel. Deze bodyolie is
onder andere te krijgen in de geuren mango,
grapefruit en kokos.
De opbergpotten zijn per set voor € 8,99
verkrijgbaar bij Leen Bakker. De potten zijn
ook online te koop op
leenbakker.nl
Deze olie is te koop bij The Body Shop voor € 10.
The Body Shop heeft een vestiging
in Leeuwarden.
Theemutsen
en koffieleuten
Ontdek de kweker in uzelf met dit pakket om zelf uw
koffie en thee te maken. Met dit alles-in-een-pakket van
gadgethouse.nl kunt u uzelf of uw buren trakteren op een
zelfgekweekt kopje koffie of thee. Het pakketje bevat de zaadjes
voor koffie en thee, vijf kweekpotjes, mestmaterialen en een
boekje met instructies.
Het pakketje is te bestellen op gadgethouse.nl voor
€ 15,95. Er zijn ook nog andere doe-het-zelfpakketjes om uw eigen bonsaiboompje,
olijven of fruit te kweken.
Warmies
magnetronsloffen
Nooit meer koude voeten met deze royalblauwe
magnetronsloffen. U raadt het al: u warmt ze op in de
magnetron of de oven. Deze Warmies zijn de ideale
manier om 's avonds na een lange dag heerlijk te
ontspannen en de voeten tot rust te laten komen.
De magnetronsloffen zijn te bestellen via
gadgethouse.nl voor € 24,99
34 NoorderLeven | najaar 2014
Compact en praktisch
Deze unieke en innovatieve pasjeshouder is klein maar
ontzettend handig om mee te nemen. De houder is geschikt
voor maximaal zes pasjes. Denk hierbij aan een bankpas, creditcard,
ov-chipkaart of rijbewijs. Met slechts een klik schieten de pasjes in een
kleine waaier naar boven waarna het gewenste pasje eenvoudig gepakt
kan worden. De pasjes zullen nooit meer beschadigen, scheuren of buigen!
De pasjeshouder is bij Duifhuizen in verschillende kleuren
verkrijgbaar voor € 24,95. Duifhuizen heeft
een vestiging in Drachten.
Sfeervol en romantisch
Deze zakjes met licht zijn mooie sfeermakers voor in
huis of in de tuin. U kunt ze ook ophangen. Het zijn witte
zakjes van speciaal geprepareerd papier met vier grote theelichten. Om het zakje licht veilig te gebruiken, is het handig om de
theelichten in een glazen potje te plaatsen.
Het zakje licht is leuk om te geven én te krijgen en
is te bestellen via cadeau-cadeau.nl voor € 9,95
NoorderLeven | najaar 2014 35
Vrije tijd
Uit in Fryslân
back
home
next
Fjouwer Fryske Troubadours op tournee
Ze kwamen eind jaren ’90 als gelegenheidsgroep bij elkaar: de
Fryske troubadours Piter Wilkens, Gurbe Doustra, Doede Veeman
en Jaap Louwes. Speelden ze aanvankelijk elkaars nummers,
tegenwoordig spelen ze een eigen repertoire. Blues, folk, rock and
roll; vierstemmig en natuurlijk in het Frysk. Het muzikale kwartet
is geboren uit een passie voor muziek en waardering voor elkaar.
De mannen kennen elkaar dan ook al vele jaren. Overal waar ze
verschijnen, vult de zaal zich met publiek van jong tot oud. Tot half
december gaan de vier troubadours op tournee langs verschillende
zalen in Fryslân.
Bekijk de site gurbedouwstra.nl/optredens voor de agenda.
Op de thee in Princessehof | audiotour met Martine Bijl
Kerstfairs in Fryslân
Duizenden lichtjes, dennentakken, knapperend houtvuur, glühwein, Christmas
Carrolls… U denkt ongetwijfeld meteen aan Kerst. En dat klopt, want vanaf medio
december zijn verschillende Friese dorpjes en steden het decor voor een sfeervolle
kerstmarkt. In Dokkum bijvoorbeeld, waar de historische binnenstad wordt omgetoverd
tot een kerstdorp dat zo lijkt te zijn weggeplukt uit een boek van Charles Dickens.
NoorderLeven zette voor u een aantal markten op een rijtje. Laat nu de winter
maar komen!
Martine Bijl neemt bezoekers van het Princessehof mee Op de thee in Leeuwarden. In de audiotour bij deze
tentoonstelling vertelt ze over de bijzondere reis die thee in de loop der eeuwen maakte, van het Verre Oosten
naar Nederland. Het is niet de eerste keer dat Martine Bijl de stem is van thee. 40-plussers zullen zich haar
iconische Pickwickreclameliedje uit de jaren 70 vast herinneren. De reclamefilmpjes zijn te zien in de tentoonstelling, naast een traditioneel Japans
theehuis, nostalgische theeposters, een
theekoepel en vooral heel veel keramiek:
verfijnde theekommen, unieke theepotten
en complete serviezen. De audiotour is gratis
bij een kaartje voor Op de thee.
De tentoonstelling is te zien
tot en met 31 mei 2015.
princessehof.nl/opdethee
Dokkum: vrijdag 12 december 13.30-22.00 uur, Historische Binnenstad
Lemmer: vrijdag 12 december 15.00-21.00, Centrum
Harlingen: zaterdag 13 december, 15.00-21.00 uur, Zoutsloot
Baard: zaterdag 13 december v.a. 12.00 uur, Centrum
Langweer: zondag 14 december 12.00-17.00 uur, Buorren
Franeker: zondag 14 december 11.00-18.00 uur, Breedeplaats
Sneek: zondag 21 december 14.00-19.00 uur, Grootzand
36 NoorderLeven | najaar 2014
NoorderLeven
NoorderLeven || winter
najaar 2014
2013 37
Revalidatie
back
home
next
J
e moeder -ze is 79- breekt haar heup. Met de ambulance wordt ze naar het
ziekenhuis gebracht. Een operatie wordt gepland. Maar… kan ze deze
operatie aan? En waar moet ze heen als de operatie achter de rug is?
Allerlei vragen waar je als familie mee te maken krijgt
wanneer iemand op leeftijd een heup breekt; en dat
komt helaas nogal eens voor. Het is duidelijk dat oude,
kwetsbare mensen een andere aanpak behoeven. Het
Medisch Centrum Leeuwarden heeft daarom samen met
Bornia Herne een traject ontwikkeld, afgestemd op deze
groep patiënten. Bornia Herne is het revalidatiecentrum
van Noorderbreedte in Leeuwarden.
‘Het is duidelijk dat oude,
kwetsbare mensen een
andere aanpak behoeven’
Goede voorbereiding voorkomt complicaties
Het hele traject van opname tot terugkeer naar huis is
gestandaardiseerd en dat heeft veel voordelen. Els Klop,
centrummanager chirurgie legt uit: ‘We opereren oudere
kwetsbare mensen niet zo snel mogelijk, maar de
volgende dag. De geriater komt langs en bekijkt de gehele
conditie van de patiënt. Met een goede voorbereiding
proberen we het herstel na de operatie te bevorderen en
complicaties te voorkomen.’
Op de dag van operatie wordt de patiënt aangemeld bij
Bornia Herne. Medewerkers kunnen er dan rekening
mee houden dat de patiënt op de vierde dag na de
operatie naar hen toekomt. Bijvoorbeeld door alvast
fysiotherapie in te plannen.
Noorderbreedte Bornia Herne en MCL werken
samen in de zorg voor kwetsbare ouderen
Nieuwe werkwijze revalideren
na gebroken heup
Tekst: Else Bahnen
Rust
De effecten zijn positief. Patiënt en familie weten
precies wat hen te wachten staat en dat geeft rust. De
familie hoeft niet meteen van alles te regelen. Hoe lang
de patiënt in Bornia Herne blijft hangt af van verschillende factoren. Is er thuis iemand die voor hem of haar
kan zorgen? Is thuiszorg nodig? Moet er een plekje in
een zorgcentrum worden gezocht?
Met elkaar om de tafel
De nieuwe werkwijze wordt door MCL en Bornia Herne
steeds verder gestroomlijnd om het voor de patiënt zo
goed mogelijk te laten verlopen. Als het nodig is kan de
orthopeed, chirurg of de verpleegkundige gemakkelijk
naar Bornia Herne komen voor overleg. MCL en Bornia
Herne zitten immers letterlijk aan elkaar vast.
Els Klop: 'We opereren niet
zo snel mogelijk, maar de
volgende dag'
Beeld: Jan Edwin Geertsma
38 NoorderLeven | najaar 2014
NoorderLeven | najaar 2014 39
Bijzonder in Fryslân
back
Slachtedyk
Tekst: Marjanna Mulder
Beeld: Jan Edwin Geertsma
E
ens in de vier jaar kronkelt een lange sliert hardlopers en wandelaars
door het Friese landschap tussen Easterbierum en Raerd.
De Slachtemarathon: sinds Simmer 2000 een begrip in Fryslân en ver
daarbuiten, met als decor de eeuwenoude Slachtedyk.
40 NoorderLeven | najaar 2014
home
next
Dankzij de marathon hebben de Friezen het
monumentale dijkcomplex in hun collectieve
hart gesloten. En dat terwijl de dijk al eeuwenlang, deels al vóór het jaar 1000 over hen waakt.
De Slachtedyk is een zogeheten slaperdijk: een
landinwaarts gelegen reservedijk, die pas van nut
werd bij stormvloeden. Voor het laatst in 1825.
Boerenoorlog
De Slachtedijk is vrij te bewandelen, vier seizoenen
lang. Bankjes zijn er sporadisch en de wind heeft
vrij spel. Turend over het weidse zeekleigebied is
het gemakkelijk voor te stellen hoe de oorspronkelijke bewoners streden tegen de verwoestende
kracht van het water. De Slachte is overigens nooit
aangelegd volgens een vooropgezet plan. Het is een
verzamelnaam voor een hele serie polderdijkjes.
Eigenaren van hooggelegen land moesten
toestemming geven voor de aanleg en werden
bovendien met het onderhoud belast. Een taak die
bepaald niet met enthousiasme werd uitgevoerd
en die ongetwijfeld tot heel wat ’boerenoorlog’
heeft geleid.
Dijk vol verhalen
Markante overblijfselen vertellen onderweg
verhalen over de dromende dijk in dat o-zo
Friese landschap. Hier en daar wijst een knik in
de dijk op een oude dijkdoorbraak. Zijlen (openingen in de dijk, die bij stormvloed met balken
gedicht konden worden) zijn er ook nog: bij de
Sânleanstersyl en de Kromme Syl liggen zelfs nog
keurig balken opgestapeld om de bruggaten af te
sluiten. Verder staan er nog dijkhuizen met
houten blokschuren, zoals het eeuwenoude
Poepedykhûs onder Wommels. Dit zijn Koemelkershuisjes waarvan de bewoners het gras van de
dijk mochten gebruiken.
Marathon in 2016
Pas in 1995 werd de eeuwenoude functie van de
Slachtedyk door het Wetterskip opgeheven. In de
zomer van 2000 is het eigendom en beheer van
de dijk overgedragen aan het Fryske Gea, de
Friese natuurbeschermingsorganisatie. De
eerstvolgende Slachtemarathon vindt plaats in
2016.
NoorderLeven | najaar 2014 41
Eten en Drinken
back
Weduwe Joustra:
150 jaar Beerenburg
home
next
In het jubileumjaar 2014 pakt Weduwe
Joustra uit met een 15 jaar oude
Beerenburg in gelimiteerde en genummerde uitgave. ’Die is zó zuiver en zacht,
daar kan de beste Cognac niet tegenop.’
Daarnaast beleeft de ’Hendrik’ dit jaar
zijn primeur. Een 1 jaar oude Beerenburg,
gelagerd op eikenhouten fusten. Als
eerbetoon aan apother Hendrik
Beerenburg.
Heilzame kruiden
In eerste instantie verkocht ze de wijnvoorraad van haar overleden
echtgenoot. Toen dat niet genoeg bleek, moest ze iets nieuws
verzinnen. Vanuit haar woning aan het Kleinzand in Sneek zag ze
dat de beurtschippers dagelijks een hartversterkertje tot zich namen.
Medicinale kruiden van de Amsterdamse apotheker Hendrik
Beerenburg, gemengd met water of brandewijn. De slimme weduwe
zette het kruidenpakket op jenever en zo begon de historie van
Weduwe Joustra. Nu, 150 jaar later, jubileert het bedrijf en staat er
weer een vrouw aan het roer: achter- achter-, achterkleindochter
Heleen Sonnenberg.
Geheime verhouding
Met je handen door het
kruidenmengsel. dat vinden
mensen prachtig
E
en vrouw aan het hoofd van een bedrijf is tegenwoordig de
gewoonste zaak van de wereld. In 1864 was dat wel anders
en toch was ze de baaas: de jonge Weduwe Joustra. Uit nood
geboren na het overlijden van haar man, dat wel.
Tekst: Marjanna Mulder
Beeld: Weduwe Joustra
Er is veel veranderd in zes generaties, maar niet de Beerenburg zelf.
Het wordt nog steeds volgens dezelfde receptuur, in hetzelfde pand
-uit 1484- door dezelfde familie gemaakt. Heleen: ’Het is niet geheim
welke kruiden er in zitten: laurier, gentiaan, jeneverbes, zoethout,
anijs… maar de verhoudingen verklappen we natuurlijk niet.’
De tijd dat het normaal was om in de ochtend een borreltje te drinken,
ligt ver achter ons. We hebben dat zeker gemerkt bij een product als
Beerenburg en hebben daarom het assortiment uitgebreid met
Beerinnenburg en likeuren, zoals Hollands Genoegen. ’Eigenlijk zou
je gewoon een Beerenburgje moeten nemen als je een verkoudheid
voelt opkomen. Je knapt er echt van op en zo is het oorspronkelijk ook
bedoeld.’
Heleen zelf
’Ik realiseer het me niet altijd, maar hier maken we iedere dag de
historie van de toekomst.’ Per jaar bezoeken 4000 gasten het
museum. Ze zijn altijd blij verrast als ze ’Heleen zelf’ tegen het lijf
lopen. ’Dat is meteen de magie van ons bedrijf. We maken alles zelf en
kunnen dat ook meteen laten zien. Hier kunnen mensen nog echt met
hun handen door het kruidenpakket. Dat vinden ze prachtig! En ze
kopen meteen een fles Beerenburg', lacht Heleen.
weduwejoustra.nl | Kleinzand 32, Sneek
42 NoorderLeven | najaar 2014
NoorderLeven | najaar 2014 43
Eten en Drinken
Kunst
back
Recept
home
next
Benner in zijn atelier in Amsterdam, 1967
isu vaennoegen...
Tiram
g
Hollands
en:
Ingrediënt
- 4 eigeel
- 2 eiwit
uiker
(poeder)s
m
a
r
g
0
- 10
pone
m mascar
a
r
g
0
0
5
8 gram
uiker van
s
le
il
n
a
v
- 1 zakje
oeder
tukjes
- Cacaop
mkes in s
û
d
e
s
ie
r
m F
- 200 gra
koffie
noegen
- 400 ml
llands Ge
o
H
ls
e
p
- 4 eetle
Een recept met Hollands Genoegen, een likeur
uit de destilleerderij van Weduwe Joustra.
Bereidingswijze:
Zet eerst twee kopjes (samen
400 ml) hele sterke koffie en
laat dit afkoelen.
Scheid de eierdooiers van het
eiwit. Klop 4 eierdooiers met de
(poeder)suiker tot
een mooie gladde gele crème. Klo
p de twee eiwitten op tot een
wit schuim. Meng
de mascarpone en eventueel de
vanillesuiker door het eiwitsch
uim
. Meng hier ook
het eigeelmengsel doorheen.
Voeg nu aan de afgekoelde kof
fie het Hollands Genoegen toe
. Leg de stukjes
Friese dûmkes in een schaal en
giet het koffiemengsel er overhe
en.
Leg de nu natte en breekbare dû
mkes op de bodem van een glas
of schaal. Laat
wat ruimte er tussen. Vul de
gaten tussen de dûmkes op me
t
het mascarpone
mengsel. Leg steeds een volgen
de laag dûmkes en mascarpone
,
tot
dat de dûmkes
op zijn. Eindig met een dikke laa
g mascaroponemengsel
Laat de tiramisu nu zeker 5 uu
r in de koelkast opstijven
Strooi vlak voor het opdienen
cacaopoeder over de tiramisu
heen (doet u dit
eerder dan wordt de cacao voc
htig en klef).
Eet smakelijk
44 NoorderLeven ||najaar
najaar 2013
2014
Gerrit Benner ‘Als je schildert
wat je voelt,
ga je het vanzelf zien’
Tekst: Judith Kox en Paul Schuringa
Beeld: Fries Museum
NoorderLeven | najaar 2014 45
Kunst
G
back
home
next
errit Benner, een bekende naam in de Friese kunstwereld en
ver daarbuiten. In Belvedère in Heerenveen is het latere
werk tentoongesteld. Het Fries Museum laat een geheel
andere kant zien van deze landschapsschilder. De vroegere
werken uit een periode voordat hij bekend werd bij het grote publiek.
NoorderLeven sprak met Judith Spijksma, de samensteller van deze
bijzondere tentoonstelling in Leeuwarden.
De tentoonstellingen over de schilder Gerrit Benner
zijn een samenwerking tussen het Fries Museum in
Leeuwarden en Museum Belvedère in Heerenveen. In
Heerenveen is het latere ‘bekende’ werk van de schilder
te zien. De oude werken in Het Fries Museum.
Gewoon boven de bank...
Het vroege werk is te zien in Leeuwarden, waarvan een
groot deel niet in de collecties van gerenommeerde
musea zit. ‘Veel van de schilderijen en tekeningen die
we hier nu tentoonstellen, hangen gewoon bij mensen
boven de bank en dat maakt deze tentoonstelling zo
bijzonder,’ vertelt Judith Spijksma, medewerker
moderne kunst van het Fries Museum.
Spijksma heeft zich vooral bezig gehouden met het
selecteren van de verschillende stukken, deskundige
researchers waren maanden bezig om alles te verzamelen. ‘In zijn vroege carrière was Benner veel aan het
experimenteren met verschillende technieken en
materialen, daar moet je in de tentoonstelling een
goede mix van zien te maken en het moet ook nog bij
elkaar passen.’
Sprookjesachtig en abstract
Benner wisselde verschillende stijlen af. De oudere
werken zijn vaak gemaakt op een klein formaat en zijn
zeer sprookjesachtig. Er is een duidelijk verschil tussen
de tentoonstelling in Museum Belvedère en in
Leeuwarden. In Belvedère zijn voornamelijk de
landschappen te zien, het 'typische' Benner werk. Het
late werk in Belvedère is bijna abstract. Zijn beeldtaal
is sterk vereenvoudigd.
In zijn geboorteplaats Leeuwarden leidt
Gerrit Benner (1897-1981) een zaak in
galanterieën. In zijn vrije tijd houdt hij
zich bezig met tekenen en schilderen, een
passie die hem steeds meer in beslag zal
nemen. Zijn werkzaamheden voeren hem
regelmatig naar Amsterdam, waar hij in
plaatselijke galerieën kennis neemt van
eigentijdse kunst. De weinige werken die
uit de vooroorlogse jaren van hem bewaard zijn gebleven – Benner vernietigde
het grootste deel ervan – verraden een
warme belangstelling voor het zware,
tonale expressionisme van kunstenaars
Constant Permeke en Gustave de Smet.
Twee ruiters voor een boerderij, 1965-1969
Detail uit Zomerbos, 1953
46 NoorderLeven | najaar 2014
NoorderLeven | najaar 2014 47
next
Gezellig en vertrouwd wonen
Na het faillissement van zijn winkel en een moeizame
innerlijke strijd, besluit Benner zich na de Tweede
Wereldoorlog volledig op zijn artistieke werkzaamheden te richten. In 1946 maakt hij kennis met Karel
Appel en Corneille en leert hij op tentoonstellingen het
werk kennen van andere modernisten. Na verloop van
tijd wordt zijn werk monumentaler en richt het zich
meer op indrukken van landschappen.
“
in een kleinschalige woonomgeving
Amsterdamse periode
Uiteindelijk vindt Benner een schilderstijl die volledig
is ingebed in de moderne kunst van zijn tijd, maar zeer
nadrukkelijk een authentiek, persoonlijk karakter
draagt. Zijn werk onderscheidt zich door een voor kleur,
een brede kwaststreek, een sterk vereenvoudigde
vormentaal en een warme belangstelling voor het
Friese landschap. In de tijd dat Benner een actief
kunstenaar was, was de Cobra-beweging als stroming
erg populair. De schilder verhuisde dan ook vanuit het
hoge noorden naar het rumoerige Amsterdam.
Spijksma: ‘Karel Appel en Corneille zijn ook op bezoek
geweest in Friesland. Benner en Appel hadden bewondering voor elkaars werk en inspireerden elkaar. In de
jaren 50 zie je verwantschap met Cobra in het werk van
Benner. Dat verdwijnt weer. De kunstenaar werkte met
vaste thema’s in zijn kunst, zoals weilanden, koeien en
terpen. Later voegde hij er ook vogels aan toe,
waarschijnlijk onder invloed van de Cobra.’
home
“
back
met zorg
De eerste vestiging van Noorderbreedte
State is eind 2013 geopend:
Noorderbreedte State De Parrebeam
in St-Annaparochie
Er zijn nog enkele appartementen vrij!
www.deparrebeam.nl
Wachtende koets, 1948
Vooral na zijn vertrek naar Amsterdam in 1953, wordt
zijn ‘land van herkomst’ het belangrijkste thema in zijn
werk. In breed opgezette composities schildert hij
telkens weer de open Friese weidevelden, de meren en
de hoge wolkenluchten in heldere kleuren en pasteuze
verfstreken, als herinnerings- of droombeeld. Benner is
één van de weinige schilders van zijn generatie die
volledige aansluiting vindt bij het lyrisch of abstract
expressionisme, maar toch nadrukkelijk blijft uitgaan
van het landschappelijk gegeven. Daarmee vormt zijn
werk de verbinding tussen het vooroorlogse en naoorlogse expressionisme.
Noorderbreedte State
wonen | tijdelijk verblijf | dagverzorging voor ouderen
Interesse?
Bel of mail de Klantenservice van Noorderbreedte
(058) 280 30 30 | [email protected]
www.noorderbreedtestate.nl
Voor een afscheid
met liefde en respect
Dat spanningsveld tussen het introverte en verstilde
enerzijds en het expressieve, robuuste anderzijds geeft
de diepe betekenis van zijn beste werken. Of zoals hij
zelf zei: ‘Als je schildert wat je voelt, ga je het vanzelf
zien.’
De tentoonstelling is vanaf nu te zien in het Fries
Museum en in Museum Belvédère tot 1 maart 2015.
Ter ere van de tentoonstelling is er ook een boek
verschenen over het leven en het werk van Gerrit
Benner. Te koop in beide musea en verschillende
boekhandels.
Atelier Amsterdam, 1967
48 NoorderLeven | najaar 2014
Hoxwier 3
9022 AW Mantgum
06 47 927 967
[email protected]
www.iepielindeboom-hospes.nl
Column
back
home
next
Het verhaal van vroeger en nu...
Dukdalf/De Batting
Vroeger was het beter…
Mijn carrière ben ik begonnen als wijkverpleegkundige
in een klein dorp in Groningen. Een onderdeel van de
sollicitatieprocedure was een gesprek met het bestuur
van de lokale vereniging Het Groene Kruis. De koffie
werd geschonken in kopjes met het opschrift ‘Voor allen,
door allen’. De voorzitter was de gemeentesecretaris en
de penningmeester was de lokale drogist. Als wijkverpleegkundige in 1987 hoefde ik me niet druk te maken
over de binding met lokale gemeenschap, dat was bij de
aanstelling al geregeld. Wel kwam de professionele
onafhankelijkheid in het geding in gesprekken met de
drogist. Hij vond dat ik bij het adviseren over luieruitslag
op het consultatiebureau wel het juiste merk babyzalf
moest noemen.
De huisarts waar ik mee werkte moest erg wennen aan
een mannelijke wijkzuster, maar hij vond het vooral erg
jammer dat ik niet in het appartementje in het Groene
Kruis-gebouw kwam wonen. Een zuster die bij nacht en
ontij uit bed gehaald kon worden, was destijds de
invulling van 24-uurs bereikbaarheid.
Patiëntenoverleg deden we met dokter en mevrouw aan
de keukentafel. Het netwerk met het lokale welzijn was
geborgd via een maandelijks overleg met de wijkagent,
de maatschappelijk werker, de leidster van de gezinszorg
en (toen nog drie) dominees. Het lokale wel en wee werd
besproken in het zaaltje van het Groene Kruis dat daarna
helemaal blauw stond van de rook.
Snel even luchten daarna voor dat de kinderwagens voor
het consultatiebureau naar binnen werden geschoven.
Daarna werd ik manager en kregen we computers. Dat
was ook leuk want toen konden we alles becijferen en
verantwoorden. Helaas werd dat becijferen ook een
verplichting en kwamen we in een proces terecht waarin
de thuiszorg steeds groter en afstandelijker werd en de
wijkverpleegkundige verdween uit beeld omdat uit de
cijfers bleek dat ze voor de meeste zorg te duur was. Dat
goedkoop ook wel eens duurkoop kan zijn, was niet uit
de cijfers op te maken.
Maar gelukkig is ze weer terug. Wat we al een aantal jaren
zien bij veel zorginstellingen, ook bij Noorderbreedte,
zien we nu ook terug in de nieuwe wetgeving: de wijkverpleegkundige krijgt een spilfunctie in de eerstelijnszorg. Nu in de ouderenzorg het accent helemaal verschuift naar de thuiszorg, is het bijzonder verstandig om
goed opgeleide verpleegkundigen te hebben die zonder
een standaardindicatieprotocol achter de voordeur
kunnen coördineren en handelen. Het wordt weer leuk
werken in de wijk, ik zal eens kijken of ik mijn verpleegstersspeldje nog kan vinden.
Bert
Bert Horlings is zelfstandig adviseur op het gebied van zorg en Wmo. Hij werkt onder andere voor Noorderbreedte.
50 NoorderLeven | najaar 2014
Aan de Zuiderhaven in Harlingen stond vanaf 1872 het Sint Jozefziekenhuis. Het gebouw werd in 1970 buiten gebruik gesteld en
gesloopt waardoor er een stuk grond vrij kwam. Hier opende vier jaar
later verpleeghuis Dukdalf haar deuren voor de verzorging en
verpleging van ouderen. Deze ouderen kwamen
terecht op de afdeling psychogeriatrie (dementie)
of de somatische afdeling (lichamelijke
problemen). Zij verbleven op kamers voor zes tot
acht personen. In 1996 fuseerde het verpleeghuis
met Zorggroep Noorderbreedte, waar MCL
Oranjeoord reeds toe behoorde. De jarenlange
samenwerking tussen beide Harlinger instellingen
werd nog intensiever.
In 2005 sloot Dukdalf na jaren van dienst haar
deuren. Het gebouw was verouderd en er moest
nieuwbouw komen. Dat kon niet aan de Zuiderhaven; het bestemmingsplan was veranderd. Het
verpleeghuis vestigde zich aan de Kimswerderweg te
Harlingen, onder één dak met Oranjeoord, dat vanaf toen
MCL Harlingen heette. Het verpleeghuis kreeg de naam
De Batting. In dit gebouw vestigden zich ook een reeks
andere zorgaanbieders, waarmee de basis werd gelegd
voor het huidige Zorgplein Harlingen.
De Batting is een modern en ruim zorgcentrum. Ook in
De Batting kunnen mensen terecht die lijden aan
dementie of chronische lichamelijke aandoeningen. De
ouderen in De Batting hebben de beschikking over een
ruime eenpersoonskamer. Bewoners van twee kamers
delen samen een badkamer. Daarnaast delen acht
bewoners samen een huiskamer. Dit is een groot verschil
met vroeger toen bewoners met zes tot acht personen op een
kamer verbleven. In Dukdalf scheidde een gordijn de bedden in
een kamer van elkaar. Nu iedere bewoner een eigen kamer heeft,
wordt zijn of haar privacy gewaarborgd.
De Batting werkt nauw samen met andere zorgverleners. Het
nieuwe gebouw biedt huisvesting aan afdelingen van de GGZ
Acute Zorg, Thuiszorg Het Friese Land en de Maatschap Fysiotherapie Harlingen. Ook zijn er faciliteiten aanwezig om huisartsen
te ondersteunen bij hun diagnostiek en behandeling. Tot slot is op
het terrein een huisartsenpraktijk gevestigd om de mensen snel
van de juiste hulp en/of behandeling te kunnen voorzien. Deze
samenwerkingsverbanden zijn belangrijk en in de loop der jaren
intensiever geworden.
NoorderLeven | najaar 2014 51
Mode
back
Het is een
stormachtige dag maar u
zult voor een afspraak toch echt de
deur uit moeten. De Sens-stormparaplu is
dan ideaal. De paraplu is door de gestroomlijnde vorm windbestendig tot 60 km/h. Deze
stormparaplu is in meerdere kleuren
verkrijgbaar.
home
next
Deze
transparante doorkijk
paraplu is origineel maar vooral erg
handig . Andere paraplu’s bieden goede
bescherming tegen de regen maar u moet ze
vaak hoog boven het hoofd houden om de weg
voor u te kunnen zien. De bolle vorm en het
transparante materiaal zorgen ervoor dat u
door de paraplu heen kunt kijken.
Een
paraplu
voor iedereen die van rode
rozen houdt. De print maakt de
paraplu uniek en een lust voor het oog.
De gebogen handgreep is de paraplu met
een of twee handen eenvoudig vast te
houden.
Deze
simpele maar elegante
paraplu is een eyecatcher. Door het
felrode materiaal valt hij op en dat is
handig tijdens een fikse regenbui. Daarnaast
is het leuk deze kleur te combineren met de
outfit van die dag. De gebogen handgreep
zorgt voor extra houvast tijdens het
wandelen.
PARAPLU's
Wie kent hem
niet: de paraplu in alle
kleuren van de regenboog. Voor de
liefhebbers die vrolijk door de regen
willen, is dit een mooie paraplu.
Dankzij de ruime afmeting kunt u
gemakkelijk met zijn tweeën onder
deze paraplu lopen.
Niets
is romantischer dan
samen de regen te trotseren onder
de hartvormige paraplu. Krijgen u en uw
partner het op een regenachtige dag toch
nog een beetje warm. De paraplu
heeft baleinen van fiberglas
waardoor hij extra sterk is.
Al deze paraplu’s zijn verkrijgbaar bij Brixx (Zaailand, Leeuwarden),
specialist in koffers, tassen en accessoires.
Brixx heeft vestigingen in Leeuwarden en Groningen.
52 NoorderLeven | najaar 2014
NoorderLeven | najaar 2014 53
Opticien aan huis
Puzzeloplossing NoorderLeven jaargang 4 nummer 1
back
home
“Zonnescherm, zomerdrukte”
De redactie van NoorderLeven heeft veel goede
oplossingen van de Zomerpuzzel van nummer 1/2014
ontvangen. Hierbij onze dank aan de inzenders. Uit
de inzenders is mevrouw H. Bierema-Rusticus van
Terschelling als winnaar uit de bus gekomen. Zij
heeft de cheque ondertussen thuisgestuurd gekregen. Nogmaals van harte gefeliciteerd!
Voor een nieuwe bril hoeft u de deur niet uit!
Bel voor meer informatie
of maak een afspraak met
opticien Willem Tulner
0518 - 850 125
Thuisopticien
Bril aan huis
Alles waarvoor u normaal de opticien
bezoekt, kan de thuisopticien in uw
vertrouwde woonomgeving doen.
Van een eerste oogonderzoek, oogmeting,
tot het uitzoeken en afstellen van een bril.
Ook voor kleine reparaties of
aanpassingen komen wij zonder kosten
bij u langs. Met een bril van Thuisopticiens
bent u verzekerd van een snelle service
aan huis.
Nieuwsgierig naar onze collectie?
Om eens vrijblijvend de monturen te bekijken
en te informeren wat een en ander kost,
komen wij graag bij u thuis.
Kijk ook op www.thuisopticiensfriesland.nl
noorderleven puzzel
V
ul het diagram als een gewoon kruiswoordraadsel in. Alle letters zijn zowel horizontaal als
verticaal omschreven. Vul de gevonden letter in
de gelijkgenummerde hokjes op de oplossingsbalk in.
Mail de oplossing vóór 31 januari 2015 naar
[email protected] of stuur de oplossing naar
Noorderbreedte t.a.v. Redactie NoorderLeven, Postbus
1292, 8900 CG Leeuwarden. Onder de inzenders van de
goede puzzeloplossing wordt een Iris-cheque ter
waarde van € 25,- verloot.
1
2
3
4
12
15
16
22
17
18
23
33
34
38
1 Uitvoerend kunstenaar 6 kunstbeschermer 12 schrijfvloeistof 14 leemsoort 15 jongensnaam 17 Cerium (afk.)
18 berg op Kreta 20 Bijbelboek (afk.) 21 persoonlijk
voornaamwoord 22 stomdronken 25 schrijver van
gedichten 28 zoon van Aphareus 29 vervoermiddel 31
honderd jaar 32 en anderen (afk.) 33 de oudere (afk.) 35
Ierland (afk.) 36 schapengeluid 37 muzieknoot 38 zwaar
metaal 40 maat 42 bolgewas 43 stoerdoenerij 44 rivier
in Noord-Italië 46 directeur generaal ontwikkelingssamenwerking (afk.) 48 iemand die doof is 51 bijwoord 53
Ruth (Bijbelboek afk.) 54 stuk grond 56 vogel 57 onderwijs vorm (afk.) 58 rekening 60 Landgoed in Utrecht 62
voorzetsel 64 kunstvliegen 66 op oprecht openhartige
wijze 68 boom 69 ezelgeluid 70 lichaamsdeel 72 onder
andere (afk.) 73 de oudere (afk.) 74 deel van een boom 76
van genoemde verwijdert 78 schildersmateriaal
79 zout van oxaalzuur.
45
51
25
52
36
41
44
55
60
65
70
50
56
66
69
49
61
57
62
63
67
71
72
75
76
78
1 Kunstenaarswerkplaats 2 Titaan (afk.) 3 het innen van geld 4
eekhoorn 5 stil! 7 oude lengtemaat 8 concours (afk.) 9 kunstgevoelige 10 spoorwegen (afk.) 11 roofvogel 13 jongensnaam 16
dag! (kindertaal) 18 kleinzoon van Ruth 19 de edelen 21 zeurpiet
23 zaterdag (afk.) 24 bezittelijk voornaamwoord 26 voorzetsel
27 voorzetsel 30 prent 34 elektrisch toestel dat allerlei vormen
van programmeerbare arbeid kan verrichten 36 kunstperiode 38
37
40
54
74
Verticaal:
27
31
35
53
68
11
21
26
48
59
10
20
30
47
64
62
9
43
46
58
8
14
39
42
7
19
24
29
32
6
13
28
Veel puzzelplezier!
Horizontaal:
5
73
77
79
70
60
42
66
1
78
26
11
40
76
deelnemer 39 academische titel 40 grote hoeveelheid 41 plaats
in Gelderland 45 schildersgereedschap 47 kunststeen uit
marmer stukjes 49 iemand die dingen vernield 50 genre
kunststuk 52 natuursteen 54 na het genoemde 55 moedig 57
graansoort 59 bij u thuis (afk.) 60 voorzetsel 61 knock-out (afk.)
63 uitroep van pijn 65 communicatiemiddel 67 meisjesnaam 71
dwarsmast 74 tin (element) 75 muzieknoot 76 vroegere 77
firma.
NoorderLeven | najaar 2014 55