KijKwijzer - Gemeentemuseum Den Haag

Romantische Mode / Mr Darcy meets Eline vere
Kijkwijzer
voortgezet onderwijs
niveau 
Vanaf heden t/m 22 maart 2015
hoe het werkt
•
•
•
•
Neem je mobieltje mee om foto’s te maken (zonder flits).
De vragen van deze kijkwijzer zijn gegroepeerd per zaal.
Op de plattegrond hieronder kun je zien waar je bent.
Woorden met een ster kun je achterin opzoeken in de begrippenlijst.
Op zaal mag je alleen met potlood schrijven.
Een clipboard kun je lenen bij de infobalie in de hal.
plattegrond gemeentemuseum
1e verdieping
romantische mode > mr darcy meets eline vere
Welkom in de 19de eeuw
Ruisende zijde, adembenemende
borduursels, ruches en grote crinolines
- de mode uit de 19de eeuw is werkelijk
een feest voor het oog.
Naast sprankelende kostuums zie je
op deze modetentoonstelling kostbare
accessoires*, strakke korsetten*, echte
modeprenten en foto’s.
Kijken naar mode betekent ook reizen
door de tijd waarin de kleding is
gedragen. Mode weerspiegelt immers
de maatschappij en de tijdgeest*.
Het leven in de 19de eeuw was in
vergelijking met nu op veel vlakken
harder en heviger: ‘de arme was armer,
de rijke rijker, de zieke zieker, de dood
gruwelijker, de natuur meedogenlozer
en de gelovige geloviger’.
Op deze tentoonstelling kun je je een
voorstelling maken van de mensen die
de kostuums uit onze collectie droegen.
De scherpe kijker ziet de verschillen in
hun kleding, waarmee zij zich ten
opzichte van elkaar probeerden te
onderscheiden.
3
4
Voorzijde: Jan Taminiau, Avondjurk, collectie
‘Nature Extends’, herfst/winter 2011, Limburgs
Museum. Locatie: Teylers Museum, Foto: Koen Hauser
2
De 19de eeuw lijkt misschien wel lang
geleden, maar is nog volop aanwezig
in onze 21ste eeuw. Wij drinken uit een
19de eeuwse waterleiding, lopen door
19de eeuwse parken en musea, reizen
over wegen en spoorlijnen uit die tijd
en zijn verzekerd volgens 19de eeuwse
systemen. Behoorlijk veel maatschappelijke verworvenheden komen uit de
19de eeuw. En ook de kleding die we
dragen toont de invloeden van vroeger.
Tal van modeontwerpers laten zich
inspireren door vormen, silhouetten*
of technieken uit de 19de eeuw. Uit hun
ontwerpen is voor de tentoonstelling
een selectie (keuze) gemaakt, die
gefotografeerd is door de Fotograaf
des Vaderlands, Koen Hauser.
Wanneer je denkt aan de kostuums van
de 19de eeuw, zie je misschien ook de
romanpersonages voor je, die ze
droegen: Mr Darcy uit Pride & Prejudice
van Jane Austen, of de Haagse Eline
Vere, een personage van schrijver
Louis Couperus. In deze tentoonstelling
brengen de historische kostuums* de
personages bijna tot leven. De tentoonstelling is aangevuld met enkele
beroemde filmkostuums*, zoals het
kostuum dat Nicole Kidman droeg in de
film ‘The portrait of a lady’.
3
Zaal 48
De tijd van Pride and Prejudice
Lees! Vrijheid, gelijkheid,
broederschap: de Franse
Revolutie* van 1789 is aan
het begin van de 19de eeuw
nog maar kort geleden.
De mode rond 1800 moest
uitdrukking geven aan de
vrijheid van alle burgers.
Om deze reden was de overdadige mode van de Franse
adel niet langer de maatstaf.
In plaats daarvan werd de
mode geïnspireerd door de
klassieke oudheid*. Dat was
immers óók een democratie.
Robe à la Française, 1770 – 1775
4
Jennifer Ehle en Colin Firth als
Elizabeth Bennet en Mr Darcy in
Pride and Prejudice (BBC 1995)
Vergelijk het modesilhouet* met een japon uit de 18de
eeuw, de Robe à la Française in je kijkwijzer.
Vergelijk de taille, de vorm en lengte van de mouwen
en de vorm van de japonrok.
2
Kleuren & materialen
De Franse Revolutie* zorgde aan het einde van de
18e eeuw voor een grote ommekeer in de mode
geschiedenis. Het moest eenvoudiger, voor mannen èn
voor vrouwen. Voor het eerst gebruikte men katoen
voor japonnen die een dame in gezelschap droeg.
Dit materiaal was voorheen alleen voor niet officiële
kleding voor thuis, onderkleding of kinderkleding.
De empire-japonnen waren minder overdadig dan de
mode vóór de Franse Revolutie, maar toch fraai uitgevoerd. Onderbouw deze stelling met een argument.
1
Vorm & silhouet
De meeste van deze japonnen komen uit Nederlandse
families en zijn dus echt hier gedragen, ook al lijken
ze een beetje tochtig. Ze zijn een voorbeeld van de
mode aan het begin van de 19de eeuw. Kies een japon
en teken het silhouet* (op de paspop). Schrijf de
gegevens erbij.
Klassieke architectuur,
Griekenland
Een bron van inspiratie voor de nieuwe mode was de
klassieke oudheid*. Zie je overeenkomsten? Schrijf op.
5
zaal
verdieping
Zaal 26,
47 >1eAan
tafel met Mr Darcy
Zaal 48
5
Hoewel ook de mannenkleding na de Franse
Revolutie sterk is veranderd, bestond een pak in de
18 de en 19 de eeuw (zelfs nog in de 20ste eeuw) uit
drie onderdelen, namelijk
Lees! Kleding in de 19de
eeuw was minder een
kwestie van persoonlijke
smaak dan een kwestie van
sociale status. Wie voor een
dubbeltje geboren werd, kon
wel een kwartje worden,
door goed onderwijs of
vaardig handelsvermogen.
Voor de nieuwe rijken was
kleding hèt middel om hun
maatschappelijke positie te
benadrukken. Eén ding is
zeker – een ieder wist zijn/
haar plek in de maatschappij. En je was verplicht mee
te doen aan de strenge
kledingetiquette*.
Korset, 1900-05
Etiquette & status
4
Uiterst kostbare kasjmiersjaals* waren een must-have
accessoire* voor rijke dames. In welgestelde kringen
was het, naast juwelen en kant, een geschenk van de
bruidegom aan zijn toekomstige bruid.
Het geheel werd steeds zo gedragen dat de sierlijke
motieven mooi uitkwamen. Hoe bijvoorbeeld?
Kasjmier-sjaal, Europa ca.
1820 – 30
6
Colin Firth als Mr Darcy
in Pride and Prejudice
(BBC 1995)
3
Gezondheid & hygiëne
Ook al lijkt het er misschien niet op, de empire-japonnen
werden met een korset* gedragen. Dat wil zeggen dat
er een heleboel nieuwe korsetvormen ontstonden.
De bustehouder (bh) zoals we deze nu kennen, werd
pas ‘uitgevonden’ en maatschappelijk aanvaard
(wat denk je?)
vanaf 1830
vanaf 1872
vanaf 1914
Overdag droeg je in of over de decolletés* allerlei
inzetjes en kragen om deze te bedekken. Natuurlijk
liep je ook niet zo maar en zonder begeleiding op
straat. Een mooie scène uit Pride and Prejudice is die,
waarin de hoofdpersoon Elizabeth Bennet ’s ochtends
vroeg op stap gaat om haar zieke zus te bezoeken.
Dat vond men ongehoord. ‘I shall never forget her
appearance this morning. She really looked almost
wild.’ ’Her hair, so untidy, so blowsy.’
Wat was er aan de hand, denk je?
Elizabeth Bennet was uit bezorgdheid om haar zieke zus haar hoed en handschoenen vergeten.
Een dame van stand werd op straat altijd begeleid door een bediende of een lid van de familie.
Lees! In de 19de eeuw
gingen de mannen uit de
hogere kringen wol dragen
in plaats van zijde, het liefst
fijn laken*. Dat was een
ingrijpende verandering.
Wollen kleding werd
hiervoor uitsluitend gedragen om te reizen en door
arbeiders om te werken. De
Franse schijver De Balsac
merkte later op dat de
Revolutie ook een strijd
was tussen zijde en laken.
Voor dames die elegant
voor de dag wilden komen
bleef zijde – ondanks de
nieuwe japonnen van
katoen - een must. Baljurk,
visitejapon, zijden kousen,
zijden handschoenen,
zijden sjaals en vaak ook
zijden schoentjes maakten
het beeld volledig.
6
Kleuren & materialen
Eeuwenlang bestonden slechts 4 soorten vezels om
textiel van te maken, namelijk (kruis aan):
tule
katoen
kant
wol
ribfluweel
linnen
zijde
nylon
1
1
2
2
Welke foto hoort
bij welk vezel?
Schrijf op.
3
4
7
zaal
26, 1e verdieping
Aan tafel
met Mr Darcy
Zaal 47
Lees! Schrijver Emile
Zola beschrijft in zijn roman
Au Bonheur des Dames een
arm meisje uit de provincie
dat gaat werken in een
chique Parijse warenhuis.
Hier trekt ze voor het eerst
haar zwartzijden verkoopstersjurk aan. Het verschil
met haar oude wollen jurk
zit niet alleen in de glans
en de gladheid van de stof,
maar ook in het geluid:
zijde ruist. In menige 19de
eeuwse roman betreden
dames ruisend de kamer.
7
De nadruk lag nu op kwalitatief goede materi
alen en een mooie snit. Jassen en (kuit)broeken
werden in de 19 de eeuw vaak gemaakt van laken*,
dat wil zeggen van fijn(e) (kruis aan)
wol
linnen
zijde
katoen
Bekijk de pakken hier op zaal en schrijf 3 kenmerken
op. Je kunt de pakken hiervoor ook vergelijken met
het galapak in je kijkwijzer uit 1760.
Wanneer gebruik je het servet?
Mag je aardappels snijden?
Aan een kippenpoot kluiven?
1
Brood met je handen vasthouden?
2
3
Tussen het hoofdgerecht en het toetje even snel
gaan plassen?
8
Vorm & silhouet
In de jaren ‘10 werden de japonrokken van de vrouw
iets wijder. Uiteindelijk komen er kegelvormige rokken
in de jaren ’20. Ook de taille is dan gezakt ten
opzichte van het begin van de eeuw. De rokranden
werden vaak benadrukt. Hoe?
Mannenpak, 1760
9
Etiquette & status
Het sociale leven speelde zich voor de vrouw aan het
begin van de eeuw binnenshuis af. Ging je op visite,
waren goede manieren een must. Weet jij hoe het
hoort?
Hoe zit je op een eetkamerstoel? (Leun je hierbij
tegen de rugleuning aan?)
8
9
zaal
26, 1e verdieping
Op bezoek
bij de familie Kegge
Zaal 45 en 46
Lees! Het gildenstelsel*
was eind 18de eeuw afgeschaft. Iedereen die dat
wilde, kon voortaan handel
drijven in modestoffen en
luxe accessoires*.
Of kleding maken en
verkopen. Veel japonnen
zijn gemaakt van katoen
met een kenmerkende
biedermeier*-bedrukking:
met kleine bloemetjes en
kriebelige tekeningen.
Vanaf het eind van de jaren
’20 kon het hele proces van
spinnen en bedrukken van
textiel met de machine
gebeuren. Ook in Nederland nam in de jaren ’30
de productie van bedrukt
katoen toe. De fleurige
stoffen zorgden voor een
kleurrijk en romantisch
modebeeld.
De welgestelde adel was in
de 19de eeuw niet de enige
die zich naar de mode kon
kleden. Ook de rijke burger
nam steeds meer deel aan
de internationale mode.
Er kwamen meer modeprenten en tijdschriften in
omloop. Ook verschenen
etiquetteboeken* op de
markt. Hiermee konden de
‘nieuwe rijken’ leren hoe de
levensstijl van het ‘oude
geld’ na te doen.
10
10 Etiquette & status
Het waren kleine details waaraan je een echte dame
van een nieuwe rijke kon onderscheiden.
Een modieuze japon naar de laatste Franse mode had
een andere status dan een ’jak en rok’ van modieuze
stof. Hoe veel combinaties ‘jak en rok’ zie je hier?
11
Vorm & silhouet
In de jaren ’30 was de klassieke oudheid al lang niet
meer de inspiratiebron voor de mode. Kies een
voorbeeld en maak een tekening van het nieuwe
silhouet. Let op de taille en de vorm van de mouwen.
13 Gezondheid en hygiëne
Je ziet hier een voorbeeld van een trouwjurk die
vermaakt is voor een zwangere. De vrouw die hem
droeg was niet van hoge stand, anders had ze haar
zwangerschap beter verborgen. Welke jurk is het en
wat heeft de draagster onhandig opgelost volgens
de etiquette*? Zaal 46
Het gezin werd in de Biedermeiertijd heel belangrijk
gevonden en de rol van de vrouw als moeder
verheerlijkt. Hoe zie jij, zo’n 200 jaar later, de rol van
de vrouw binnen een gezin? Hoe zie je de rol van de
vader?
Lees! Werd een dame
zwanger, deed ze er alles
aan om dit te verbergen.
Zo lang mogelijk werd de
buik met een korset in
toom gehouden. Goed voor
de gezondheid van moeder
en kind was dat niet.
Vrouwen verloren regel
matig een kind door een
miskraam.
Als getrouwde vrouw was
je vroeger regelmatig
zwanger. Het voorkomen
van een zwangerschap is
pas van de 2e helft van de
20ste eeuw. De anticonceptiepil bijvoorbeeld is in
Nederland beschikbaar
sinds 1962.
In de 19de eeuw gold een dubbele moraal voor
mannen en vrouwen. Een respectabele vrouw
vervulde haar rol als echtgenote terwijl het was
geaccepteerd dat mannen er een liefdesleven buiten
de deur op na hielden. Het idee was dat wat je niet
zag, deerde niet. Wat vind je van dit idee?
12
Kleuren & materialen
Schrijf de onderstaande gegevens op/beschrijf.
Materiaal:
Versiering:
Techniek versiering:
ingeweven patronen
opgenaaide stroken
gevoerd en doorgestikt met kleine steekjes
geborduurd
bedrukt met patronen
met de hand beschilderd
In de 18de eeuw gingen veel kinderen als volwassenen
gekleed. Alleen een vooruitstrevende enkeling vond
dat kinderen moesten spelen om zich te ontwikkelen.
Nog in 1866 waarschuwde een vader tegen schoenen
met hoge hakken voor jongens die tot blessures
leidden. In welke aspecten is bij dit jongenspakje
rekening gehouden met de draagbaarheid?
Modeprent, Journal des
Dames des Modes
Costume Parisien, 1813
11
zaal
26,om
1e verdieping
De reis
de wereld in 80 dagen
Zaal 41
Lees! De mensen die in
de 19de eeuw leefden
vonden dat alles zo snel
ging – net als wij nu. Daar
hadden zij natuurlijk ook
volkomen gelijk in. De 19de
eeuw is de tijd van de grote
technologische vernieuwingen. Er kwamen passages
met glazen daken waar
onder je kon wandelen en
gebouwen van glas en
metaal. Bacteriën werden
ontdekt, verdovingsmid
delen uitgevonden,
ziekenhuizen geprofessionaliseerd. In 1839 reed de
eerste stoomtrein in
Nederland, het elektrische
licht deed zijn intrede, er
kwamen openbare water
leidingen. Er kwam kiesrecht
voor alle mannen en leerplicht voor alle kinderen.
14
Etiquette & status
In 1809 lezen we al over een schaatswedstrijd voor
vrouwen uit het volk. De vrouwen waren waarschijnlijk
alleen gekleed in – wollen ondergoed. Vrouwen uit de
hogere kringen die durfden te schaatsen, deden dat
wel geheel gekleed. En dus behoorlijk ingeperkt in
hun bewegingen. Geleidelijk ontstond de vraag naar
praktische kleding om te wandelen, te reizen en te
sporten. Je ziet (bij de rouwkleding) ook twee
kostuums om mee te sporten, namelijk:
en
Vaak waren de rouwjaponnen in lijn met het heersende
modebeeld. Dat werd aan het einde van de 19de eeuw
bepaald door weer een nieuw modesilhouet.
Waar ligt het accent van japonnen uit de 2e helft van
de 19de eeuw?
Het was couturier* C. F. Worth die hierbij de toon
zette, door de voorzijde van de wijde rokken wat af
te platten. De rok verloor hierdoor aan de voor- en
zijkant aan volumen en het accent verplaatste zich
naar de achterkant. Zo ontstond in 1869 de eerste
tournure, ook ‘queue de Paris’ genoemd.
Kies een voorbeeld hier op zaal en schets het
nieuwe silhouet (op een van de twee paspoppen).
Jasje om te sporten,
ca. 1890
15 Vorm & silhouet
Het dragen van rouw was afhankelijk van iemands
middelen, en er werd in de hoogste kringen het
meeste werk van gemaakt. Er bestonden uitvoerige
regels over rouwkleding en hoe lang die moest
worden gedragen. Glanzende stoffen zoals zijde
waren in de zware rouw verboden, net als fonkelende
juwelen. Welke technieken zijn bij de versiering van
de jurken ‘lichte/halve rouw’ toegepast?
Dinerjapon (lichte rouw),
ca. 1889 – 92
Van Scherpenzeel-Kahn
Japon (halve rouw), ca. 1891
12
bedrukte stof
geborduurde versiering
applicaties
pailletten
knopen
kralen
aangezet kant/band/verenbont
gewatteerde stoffen
geplisseerde stoffen
13
verdieping
zaal 44
26, >1eGone
with the wind
Zaal 41
Buiten ging men graag modieus, maar ook prettig
gekleed. De enorme omvang van de mouwen kon
hierbij nog wel eens voor problemen zorgen.
Vrouwen droegen in de vroege 19de eeuw praktische
capes. Hierin zaten dan splitten om de mouwen door
te steken. Maar wat deed je dan met je onbedekte
japonmouwen? Daar had men een goede oplossing
voor in de vorm van losse overmouwen. Deze waren
gemaakt van hetzelfde materiaal als de cape, en
werden van binnenuit met bandjes aan de cape
bevestigd. Er zijn hier op zaal voorbeelden van – je
leek soms op een wandelende tent. Vanaf de jaren
’70 en ’80 zag je steeds meer ontwerpen op straat
die de lichaamslijn volgden, en dat waren de eerste:
16 Etiquette & status
De kleding voor mannen werd in de tweede helft van
de eeuw echt democratisch. ‘Iedereen’ zag er op straat
en op kantoor hetzelfde uit: met een zwart pak met
lange broek en een wit overhemd. Ook bedienend
personeel werd vaak in het zwart gekleed, zodat het
op een avondontvangst soms niet eenvoudig was om
de gasten van de obers te onderscheiden. Toch was er
een haarfijn verschil tussen de goed geklede heer en
de eenvoudige man. Waarin zat het verschil, denk je?
Mannenpak: jas, vest,
kuitbroek of lange broek (naar
keuze te dragen), ca. 1820 – 30
14
De zwartzijden bruidsjapon hier op zaal is door de
draagster zo kunstig vermaakt dat de voormalige
bruid haar zwangere buik prachtig kon verbergen:
van voren zie je er bijna niets van. Van opzij is de
fikse buik wèl goed zichtbaar.
Het was voor minder welgestelde bruiden gebruike
lijk om in hun ‘mooiste’ jurk te trouwen. Dat was dus
lang niet altijd een witte bruidsjapon.
Kun je je voorstellen om in jouw ‘mooiste jurk’/
‘mooiste pak’ te gaan trouwen? En zo nee, waarom
wil je iets bijzonders, speciaal voor deze dag (zoals
de meeste mensen tegenwoordig)?
Wat precies is een crinoline?
Maak er een schets van.
Lees! Vanaf de jaren ’20
waren de rokken steeds
wijder geworden, tot dit in
de jaren ’50 een hoogtepunt
bereikte. De rokken waren
zo wijd en de onderrokken
zo talrijk dat dit zorgde
voor een vracht aan kleding
om mee torsen. De oplossing werd in 1856 gevonden
in de ‘crinoline’. Dat was,
passend bij de ontwikkelingen in de architectuur, een
constructie van metaal.
Wat was volgens jou het voordeel van een
crinoline?
In 1860 kon een crinoline voor overdag wel 9 ringen
tellen, terwijl een luxe crinoline voor de avond wel 18
ringen kon bevatten. Welke situaties waren voor de
draagster een uitdaging en wat kon helemaal niet,
denk je?
Loop langs de kabinetten en bekijk ook de vitrines
met de korsetten en sieraden. Loop dan zaal 41
weer binnen.
15
e
zaal 26,
verdieping
Zaal
10 />1Karl
38
Flaneren
Lagerfeld
met Eline
voor
Vere
Chanel
Zaal 41
17 Claude Monet Monet schilderde Vrouwen in de
tuin in het begin van zijn carrière, in de buitenlucht
direct op het doek. Zijn vriendin Camille Doncieux
stond voor alle vrouwen model. Voor de schitterende
jurken maakte Monet gebruik van illustraties uit
tijdschriften.
Welke jurk(en) vind je het beste passen bij de sfeer
en het licht van het schilderij? Maak er een foto van
met je mobieltje (zonder flits).
18 Etiquette & status
Nog in de 20ste eeuw bestond er kleding voor
verschillende gelegenheden en zelfs tijden van de dag.
Het was voor de elite gebruikelijk je meerdere keren
per dag te verkleden. Tussen morgen-, visite-, late
middag- avond- en baljurk lag een wereld van
verschil. Voor welke gelegenheden werden deze
jurken gedragen, denk je? Leg uit waarom je dat
denkt.
19 Kleuren & materialen
De patronen, kleuren en het modesilhouet uit de
Biedermeiertijd waren in de jaren ’70 al lang passé.
Er kwamen allerlei soorten nieuwe verfstoffen op de
markt waarmee je prachtige felle kleuren kon maken.
Helaas waren sommigen ervan enorm giftig. Neem
een kijkje in zaal 37 als je wilt weten welke kleuren je
met verfstoffen waarin arsenicum voorkwam kon
maken.
Lees! Er ontstonden pas
in de tweede helft van de
19de eeuw voor vrouwen
meer publieke ruimtes waar
zij zich konden begeven:
zoals winkelpassages,
modehuizen en openbare
musea. Het begrip ‘winkelen’ werd pas uitgevonden
toen er steeds meer grote
warenhuizen kwamen.
In 1882 vestigde Maison
Hirsch zich in Amsterdam
met een zeer goed bezochte
tearoom. Dit was een van
de weinige gelegenheden
buitenshuis waar een
fatsoenlijke vrouw haar
vriendinnen kon ontmoeten.
Het café was voor de man,
daar kwam je als dame niet.
Schrijf de onderstaande gegevens op bij een jurk
hier in zaal 38.
Materiaal:
Kleuren:
Versiering:
Claude Monet, Vrouwen in de
tuin, ca. 1866, Musée d’Orsay
16
Techniek versiering:
ingeweven patronen
opgenaaide stroken
gevoerd en doorgestikt met kleine steekjes
geborduurd
bedrukt met patronen
met de hand beschilderd
Japon, ca. 1865
17
Inspiratie
zaal 26, 1e verdieping
voor nu
Zaal 37
Lees! De Engelsman
Is er een verband met de mode in de 19de eeuw?
Dit kan zijn op het gebied van constructie, materiaal,
versiering of silhouet. Leg uit.
Charles Frederick Worth
(1825 – 95) geldt als de
eerste couturier* en
grondlegger van de haute
couture*. Toen hij rond
1850 door hem zelf ontworpen japonnen presenteerde,
was dit iets uitzonderlijks.
Couturière was een vrouwenberoep. Worth
bepaalde voor zijn klant
wat voor haar geschikt was
of niet. Ook dit was nieuw.
Voorheen bepaalde de
klant in samenspraak met
de couturière hoe een japon
er uit kwam te zien.
Zijn ontwerpen signeerde
Worth met C. Worth met
een ingeweven label in de
tailleband. Mode werd niet
meer anoniem gepresenteerd.
Van wie is het ontwerp?
Zou je het ontwerp durven dragen?
Bij welke gelegenheid?
Om thuis te doen
Verzamel meer informatie over de ontwerper.
In hoeverre is deze creatie kenmerkend voor hem/
haar? Waaraan herken je zijn/haar handschrift?
Er was vraag naar door de
elite die zich van de burger
wilde onderscheiden.
Wat was er mooier dan je
garderobe te laten maken
bij een beroemde couturier?
Edwin Oudshoorn, Avondjurk,
collectie ‘Forget your troubles’,
zomer 2012
20 De 19de eeuw biedt moderne ontwerpers
inspiratie. Welk ontwerp spreekt je aan? Maak er een
foto van met je mobiel (zonder flits). Wat vind je er
leuk/inspirerend aan?
18
19
verdieping
Mr
zaal
Darcy
26, 1emeets
Eline Vere
Zaal 36
Lees! De mode van de
19de eeuw eindigde niet in
het jaar 1900, maar met de
komst van de Eerste
Wereldoorlog. Ná deze
oorlog veranderde de
positie van de vrouw. In
Nederland kreeg zij stemrecht in 1919. De kleding
paste bij dit moderne leven.
Er werd veel meer bewogen, gesport en gedanst.
Het korset verdween, de
rokken werden korter,
vrouwen knipten hun lange
haar af. En voor het eerst
konden vrouwen zichzelf,
zonder hulp, aankleden.
21
Op dit bal zie je de mode van een hele eeuw
verzameld voor de dans. Aan het silhouet herken je
meteen uit welke jaren deze japonnen komen. Wie
goed kijkt ontdekt zelfs het nieuwe silhouet van de
eerste jaren van de 20ste eeuw.
De kijkwijzer eindigt hier in deze zaal. Het kostuum
dat Nicole Kidman droeg in de film ‘The portrait of a
lady’ zie je in zaal 33 hiernaast. Vergeet niet het
kostuum bij de uitgang dat Colin Firth als Mr Darcy
droeg in Pride and Prejudice (BBC 1995).
Fotografeer (zonder flits) van elk silhouet dat je
hebt getekend een voorbeeld.
We hopen dat je vandaag iets hebt gezien dat je
interesseerde, inspireerde, mooi vond of dat je iets
hebt gelezen dat je de moeite waard vindt om nog
eens over na te denken!
Voor veel ambten werd in de 19de eeuw een indruk
wekkend geborduurd ambtskostuum ingesteld, zodat
op een feest in een oogopslag de positie van de
drager duidelijk was. Gemengde feesten waren
immers een goede gelegenheid om een goede
huwelijkskandidaat te ontmoeten. Waar ontmoeten
de meeste mensen (afhankelijk van hun cultuur)
in de 21ste eeuw hun partner om mee leven of te
trouwen, denk je?
Tentoonstelling Romantische Mode
Mr Darcy meets Eline Vere,
Gemeentemuseum Den Haag 2014
20
21
begrippenlijst
Accessoire
Bijhorende zaken
Biedermeier-periode
In de Duits/Oostenrijkse (kunst)geschiedenis
ca. 1815 tot het revolutiejaar 1848. Evenals in
andere Europese landen was dit een periode
van burgerlijke reactie op de overladen
empirestijl en zijn militaire op de oudheid
geïnspireerde ornamenten. Na een revolutie
en twee decennia oorlog verlangde men
naar huiselijkheid, vriendelijke vormen en
nationale ornamenten.
Couturier
Sinds het gildenstelsel met zijn strenge regels
na de Revolutie was opgeheven, mocht
iedereen kleding maken. Er waren talloze
naaisters, borduursters, hoedenmaaksters,
enz. aan het werk. De Engelsman C. P. Worth
geldt als de eerste mannelijke couturier. Een
modeontwerper die haute couture maakt,
wordt haute couturier genoemd. Slechts een
kleine groep modeontwerpers in Frankrijk
mag zich haute couturier noemen. Daarvoor
moet de ontwerper in kwestie benoemd
worden door de Chambre Syndicale de La
Couture. Zij kent de titel haute couturier
slechts toe wanneer de ontwerper voldoet
aan de volgende voorwaarden:
• Kleding moet in eigen ateliers vervaardigd worden.
• In de ateliers moeten minimaal 12
personen werken.
• Twee keer per jaar moet hun collectie
gepresenteerd worden op de catwalk.
• De kleding moet getoond worden door
ten minste 3 mannequins.
• Er moet een speciale ruimte zijn waar kleding aan vaste klanten getoond kan worden.
Etiquette
Geheel van cultuurgebonden beleefdheids
regels en de omgangsvormen
22
Gilde
Tot in de negentiende eeuw bepaalden
gilden met strenge regels het werkveld van
kunst en kunstnijverheid. Bovenkleding voor
mannen en vrouwen werd vervaardigd door
kleermakersgilden of couturières, terwijl
bijzonder borduurwerk werd uitgevoerd
door borduursters. In veel Nederlandse
steden waren zij verenigd in hetzelfde Sint
Lucasgilde als de kunstschilders.
Klassieke oudheid
Rond 500 v.Chr. begint de klassieke tijd in de
Griekse geschiedenis, een periode van grote
culturele bloei. Ongeveer gelijktijdig wordt
de stadstaat Rome een republiek. Als einde
van de klassieke oudheid gold lange tijd 476.
Korset
Tot in de 20ste eeuw maakte het korset deel
uit van het damesondergoed, maar in de
19de eeuw werd het soms ook gedragen door
dandy’s (modebewuste mannen). Aan de
achterzijde kan het geheel strak bijeen
getrokken worden door middel van een
lange veter. Voor het aantrekken van het
korset heeft de draagster assistentie nodig.
Een korset is een kledingstuk bedoeld om
de taille en/of de boezem te accentueren.
Kostuums/ historisch kostuum/filmkostuum
Een historisch kostuum is echt oud en
werd in die tijd daadwerkelijk door iemand
gedragen. En filmkostuum is naar oude
voorbeelden gemaakt, maar het is nieuw.
Laken
Stoffen gemaakt uit fijne wol.
Kasjmiersjaal
Kasjmier is wol van het donsachtige buik- en
borsthaar van Tibetaanse berggeiten.
Al eeuwenlang weefden de werklieden uit de
Kasjmierregio een groot formaat doeken.
Het was een arbeidsintensief proces, de
productie van een sjaal kon 18 maanden t/m
3 jaar in beslag nemen. In India werden deze
doeken gedragen door vorsten en inheemse
kooplieden.
Modesilhouet
De omtrek van kostuums uit een bepaalde
periode
Franse Revolutie
Politieke omwenteling aan het eind van de
18de eeuw waarbij de Franse Monarchie werd
afgeschaft en de Eerste Franse Republiek
werd opgericht. De oude ideeën van het
koningschap, de adel, en de macht van de
kerk werden vervangen door de principes
vrijheid, gelijkheid en broederschap.
Tijdgeest
Heersende denkwijze in een bepaalde tijd.
© Gemeentemuseum Den Haag
Afdeling Educatie
Oktober 2014
Tekst: Andrea Freckmann
Vormgeving: Foto&Vorm

Download Report