Welkom bij Prof. A. Toom

Welkom bij Prof. A. Toom !
Even voorstellen…
Mijn naam is Prof. A. Toom. Natuurlijk hebben jullie mijn naam reeds vroeger
gehoord… Maar weten jullie wel echt wat een atoom is ?
In Brussel hebben de meesten onder jullie
waarschijnlijk reeds het Atomium gezien.
Het stelt infeite een heel klein stukje van
een ijzerkristal voor, maar dan wel 165
miljard maal vergroot ! Elk van de negen
bollen stelt een ijzeratoom voor. Een
ijzeratoom is het kleinste ijzerdeeltje dat
nog steeds de eigenschappen van ijzer
vertoont.
Met het blote oog kan je een ijzeratoom niet
zien, maar met krachtige, moderne
apparatuur in een laboratorium lukt het
soms wel !
Atomen zijn dus de kleinste deeltjes waaruit een stof
opgebouwd is. Je kan ze voorstellen als bollen, maar
infeite zijn ze zelf nog opgebouwd uit andere
deeltjes: atomen bestaan uit een kern die positief
geladen is, waarrond electronen cirkelen die
negatief geladen zijn. Bij een ijzeratoom zullen deze
deeltjes de eigenschappen van ijzer niet meer
vertonen.
Verschillende atomen kunnen met elkaar binden en op die manier
een molecule vormen.
Zo ontstaat een molecule water wanneer twee atomen waterstof en
één atoom zuurstof elkaar de hand geven. Een binding wordt
meestal voorgesteld door een staafje of streepje.
Het zuurstofatoom is rood gekleurd, de waterstofatomen wit-grijs.
Op bezoek bij Prof. A. Toom
Inleiding - 1
Soms is het moeilijk om Prof. A. Toom te begrijpen. Hij blijkt namelijk zoals alle
scheikundigen een eigen geheime taal te gebruiken wanneer hij over stoffen spreekt.
Voor water gebruikt hij de naam H2O (spreek uit als haa-twee-oo). Dit komt omdat alle
verschillende soorten atomen een symbool krijgen:
• waterstof wordt voorgesteld door de hoofdletter H
• zuurstof wordt voorgesteld door de hoofdletter O
Een molecule water bestaat uit twee waterstofatomen en één zuurstofatoom, en wordt dus
afgekort tot H2O.
Hieronder zie je de voornaamste symbolen weergegeven. Meestal worden ze samen
voorgesteld in de zogenaamde tabel van Mendeljev.
Enkele van deze symbolen zullen we nodig hebben tijdens het bezoek aan Prof. A. Toom:
H
C
N
O
Cl
P
Fe
Cu
Zn
waterstof
koolstof
stikstof
zuurstof
chloor
fosfor
ijzer
koper
zink
Onthou ze goed !
Op bezoek bij Prof. A. Toom
Inleiding - 2
Veiligheid
In een echt chemisch laboratorium werkt de onderzoeker met verschillende soorten
atomen en moleculen, die een chemicus zoals Prof. A. Toom meestal chemicaliën noemt.
Hij bestudeert de eigenschappen van deze stoffen. Sommige van deze stoffen kunnen
schadelijk zijn voor de gezondheid. Ook bestaan er andere gevaren: sommige stoffen zijn
brandbaar, andere stoffen zijn niet brandbaar maar kunnen wel een brand veroorzaken.
Op de fles of verpakking van de stof worden eventuele gevaren aangegeven met
pictogrammen en/of afkortingen.
Enkele veelvoorkomende pictogrammen…
schadelijk
schadelijk voor
milieu
giftig
bijtend
oxiderend
explosief
ontvlambaar
Omdat we in het laboratorium van Prof. A. Toom met echte chemicaliën werken, is het
belangrijk dat we goed op de hoogte zijn van een aantal regels. Deze regels hebben niet
alleen betrekking op het gebruik van chemische stoffen, maar ook op het gebruik van
hulpmiddelen zoals glaswerk en gasbranders.
Waarom denk je dat er in een laboratorium veiligheidsregels zijn ?
Het doel van deze regels is 'beter voorkomen, dan genezen !'.
Wat voor soort ongelukken kun je bedenken in een laboratorium ? Noem er
drie. Zou je nu al, door je gezond verstand te gebruiken, oplossingen
kunnen bedenken om deze ongelukken te voorkomen ?
Op bezoek bij Prof. A. Toom
Inleiding - 3
Veiligheidsregels in ons laboratorium
•
Draag in het laboratorium steeds je labojas en veiligheidsbril. Ook bij proefjes,
waarvan je denkt dat ze geen gevaar kunnen opleveren.
•
Bij alle stoffen, waarmee je zal werken, moet je ervan uitgaan dat ze altijd giftig zijn.
•
Werk netjes, gebruik bij alle proefjes een beschermblad op tafel. Voorkom morsen
van chemicaliën op boeken, kleren of meubels. Was nadien steeds je handen.
•
Eten, drinken en kauwgom gebruiken is ten strengste verboden !
•
Voer geen proeven uit zonder toestemming. Dit geldt ook voor het spelen met lucifers
en/of gasbrander.
•
Zet branders, glaswerk en dergelijke nooit te dicht bij de rand van de tafel. Gebroken
glaswerk wordt direct opgeruimd (in glasbak !).
•
Laat de gasbrander niet onnodig aan ! Let op met lang haar, bind het liever op.
•
Het is verboden om te spelen met spuitflesjes met water. Stoeien in het laboratorium
wordt niet getolereerd.
•
Ruim op tijd alles op. Maak gebruikt glaswerk schoon en droog. Breng de spullen
terug naar de plaats waar ze vandaan komen. Volg de richtlijnen voor chemisch afval.
Laat de tafel proper achter.
Als er toch iets gebeurt…
• Als jullie je goed aan de regels houden is de kans op
ongelukken uiterst klein. Maar doe je als er toch iets gebeurt ?
•
Kleding of haar in brand: gebruik nooddouche of deken.
•
Iets in oog: gebruik oogdouche.
•
Chemicaliën op je handen: meteen goed wassen.
•
Aggressieve stoffen op je kleding: kleding uittrekken en huid
spoelen met veel water.
•
Gemorste stof en gebroken glaswerk onmiddellijk opruimen !
•
Het gebouw is uitgerust met branddetectoren, waarmee het
alarm aangeschakelt wordt. Wanneer het alarm langer dan één
minuut loeit, moet je het gebouw zo snel mogelijk verlaten.
Op bezoek bij Prof. A. Toom
Inleiding - 4
Experimenteren met Prof. A. Toom
Tijdens het bezoek zal je in kleine groepjes,
en onder begeleiding van een assistent van
Prof. A. Toom, zelf kleine experimentjes
kunnen uitvoeren.
We gaan dit niet zoals Adhemar met ons
beste pak aan doen, maar wel in een echte
labojas en met een veiligheidsbril op de
neus. Zo hoort het in een écht labo !
Je hebt de keuze tussen de volgende proeven:
Zelf een batterij maken.
Zwembadwater analyseren.
Het broeikaseffect
nabootsen.
Kunststoffen herkennen.
Slime maken !
We komen nadien ook terug op de klasvraag en hebben nog een aantal verrassingen in
petto ! Tot binnenkort…
Op bezoek bij Prof. A. Toom
Inleiding - 5

Download Report