Dichterbij MAGAZINE VOOR LEDEN VAN RABOBANK NOORD-GRONINGEN VOORJAAR 2014 NOORD-GRONINGEN 'Meer netwerken met starters' 3063 »36 DILEMMA ZAKELIJKE DIENSTVERLENING FINANCIËLE PLANNING Verbouwen? of toch liever verhuizen? »14 De bank verandert mee »22 Annemarie van Gaal geeft tips »28 OM DE HOEK 2 NOORD-GRONINGEN Molen De David staat te pronken in het Openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum. De eerste fase van de renovatie is succesvol afgerond, mede door een bijdrage uit het Stimuleringsfonds van Rabobank Noord-Groningen. Fase 2 is inmiddels in gang gezet, ook u kunt daaraan meedoen. Het is mogelijk om onderdelen van de molen te adopteren. Kijk voor meer informatie op: molendedavid.nl/steun. 3063 FOTO: GERHARD LUGARD MOLEN DE DAVID: OPENLUCHTMUSEUM HET HOOGELAND IN WARFFUM. 3 FRANS MUSTERS VOOR WOORD directievoorzitter DOE HET ZELF E en nieuw jaar geeft nieuwe energie. Energie om dingen in huis aan te pakken of om iets nieuws te beginnen. Misschien wordt dit wel het jaar van die grote verbouwing die al zo lang gepland stond. Of het jaar waarin u besluit om uw eigen bedrijf te starten. Tegenwoordig kunnen we heel veel dingen zelf doen, dankzij internet en nieuwe technologie. Maar elkaar ontmoeten en verder helpen is minstens net zo belangrijk. Voor ons een belangrijke reden om het Jonge Bedrijven Netwerk Groningen te ondersteunen. Op een laagdrempelige manier verzorgt en stimuleert deze netwerkclub kennisoverdracht voor startende ondernemers. Een mooi initiatief waarin wij graag participeren. COLOFON Redactie Rabobank Noord-Groningen: Gert Wolthof, Ina van Huis, Jaap Mulder, Mark Naberman, Marloes Poel, Erik Giethoorn en Henriëtte Roorda. Redactie Rabobank Nederland: Margit van den Berg, Conny Feskens vdbj_: Anja Corbijn van Willenswaard, Janet Deibert, Esther Joosse, Mandy van Koningsbrugge, Jeroen van Koningshoven Druk & handling: vdbj_, Frank van der Kolk, Amstelveen Zonder schriftelijke toestemming van de Rabobank mag niets uit deze uitgave worden overgenomen of gekopieerd. De Rabobank en vdbj_ besteden uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van alle gepubliceerde data. Onjuistheden kunnen echter voorkomen. De Rabobank en vdbj_, alsmede de aan hen gelieerde ondernemingen en toeleveranciers, zijn niet aansprakelijk voor onjuistheden of enig handelen op grond van de inhoud van dit blad. 4 NOORD-GRONINGEN In de huidige tijdsgeest met een steeds verder terugtredende overheid komen dergelijke initiatieven snel van de grond. Een noodzaak, want de ouderwetse verzorgingsstaat is niet meer betaalbaar. We moeten dus wel meer dingen zelf gaan regelen. Bijvoorbeeld door met elkaar de krachten te bundelen en elkaar te helpen. Als coöperatieve bank leggen wij al verbindingen sinds ons ontstaan. En ook bij ons kunt u steeds meer dingen zelf doen. Of het nu gaat om het regelen van uw bankzaken of het voorbereiden van uw hypotheekgesprek. Veel mensen vinden het prettig dat zij voor dit soort zaken minder afhankelijk zijn van de bank. Bent u niet zo’n doe-het-zelver? Geen probleem. Dan doen we het gewoon samen. Dichterbij NOORD-GRONINGEN INHOUD 8 10 16 21 22 28 32 8 Nieuwe ledenraadsleden Duurzaam (ver)bouwen loont Verbouw kantoor Delfzijl Week van het geld In gesprek met ondernemers Annemarie van Gaal over de drie financiële R-en Nota voor financieel advies WONINGMARKT 14 Wordt het verhuizen? Of verbouwen? BELEGGEN 18 Ledencertificaat wordt Rabobank Certificaat INFOGRAPHIC 26 Vandaag bankieren zoals morgen SAMENWERKING 16 36 JBN trekt de provincie in 3063 RUBRIEKEN 32 34 2 Om de hoek 6 Kort nieuws 17 Verhuizen of verbouwen? Feiten en cijfers 31 Twitter 34 Starten kan op elke leeftijd 38 Ledenaanbiedingen 39 Column Han Dieperink 5 KORT Familie Fundament award WIE HEEFT HET BESTE BEDRIJF? Wie heeft het beste familiebedrijf van Nederland? Dat wordt in maart bekend, tijdens de uitreiking van de Familie Fundament Awards. Een evenement dat de Rabobank een warm hart toedraagt én ondersteunt. E en zaak die door de jaren heen van grootvader op kleinkind is overgegaan, geeft een vertrouwd gevoel. Er zit immers (familie)hart in de zaak, met vaak een stabiel businessmodel, duidelijk plan voor de lange termijn en focus op duurzaamheid. Daarom heeft de Rabobank zich, net als BDO, als partner verbonden aan het Nederlands Centrum voor het Familiebedrijf (NCFB). In die rol delen we relevante kennis, wordt er onderzoek gedaan naar internationalisering door familiebedrijven en brengen we familiebedrijven met elkaar in contact. Zoals tijdens de Familie Fundament Awards, waarbij familiebedrijven in het zonnetje worden gezet. Na de regionale voorverkiezingen zijn er tien genomineerden die zich opmaken voor de finale. Daar beoordeelt een profes- Stimuleringsfonds: 7.000 gedoneerd D e commissie stimuleringsfonds komt vier keer per jaar bijeen om te oordelen over de aanvragen die Rabobank NoordGroningen ontvangt. Op maandag 2 december kwam de commissie bijeen en heeft drie aanvragen beoordeeld. Dit resulteerde in een totaalbedrag van 7.000 euro aan donaties om de leefbaarheid in Noord-Groningen te vergroten. De volgende stichtingen hebben een bijdrage ontvangen: Stichting Skatebaan 6 NOORD-GRONINGEN Delfzijl Noord voor het opzetten en onderhouden van een nieuwe skatebaan in Delfzijl Noord; Stichting Dorpstuin de Heemden voor de bouw van een duurzame en energie neutrale schuur; Stichting Present Noord-Groningen voor de organisatie van activiteiten die een brug slaan tussen mensen die iets te bieden hebben en mensen die daarmee geholpen worden. De volgende vergadering van de commissie vindt plaats op 3 maart. sionele jury hen op zaken als het familiekarakter, maatschappelijk verantwoord ondernemen en de vormgeving van “goed bestuur”. De winnaar wordt tijdens de officiële uitreiking in maart bekendgemaakt. Lees meer op www.ncfb.nl. JIJ BENT DE BAAS Een eigen bedrijf begint met een goed idee. En dan? Aanscherpen, uitproberen, doelgroepdenken en natuurlijk: de financiën op orde krijgen. Daar kun je als jonge ondernemer wel wat hulp bij gebruiken. De Rabobank vindt het belangrijk dat jongeren goed leren omgaan met geld, en daarom is er B.O.E.G.: baasovereigengeld.nl. Hier vind je handige tips over het opstarten van je eigen bedrijfje, adviezen over geld en ervaringen van andere jonge ondernemers. Slim, interessant en leerzaam! IEDEREEN OVER OP IBAN Week van de leden R abobank Noord-Groningen zoekt steeds meer de dialoog met haar leden, om te horen welke rol de bank in de lokale samenleving kan vervullen. Ook zoeken we meer en meer de samenwerking met lokale partners, waardoor een wederzijdse betrokkenheid ontstaat die verder gaat dan een puur zakelijke relatie. U, als lid van onze bank, kunt meedenken over wat er binnen de bank speelt. Ook wordt de mogelijkheid geboden andere leden te ontmoeten tijdens speciale ledenactiviteiten. Eén van de speciale momenten is ‘de Week van de Leden’. Als dank voor uw betrokkenheid heeft uw Rabobank ook in 2014 tussen 1 en 9 april een mooi programma voor uw klaar staan. Let op uw brievenbus. Binnenkort valt de uitnodiging ook bij u op de deurmat. Graag tot ziens tijdens de Week van de Leden. Ledenbijeenkomst Ten Boer DE BANK KOMT NAAR JE TOE O 3063 p dinsdagavond 4 maart organiseert Rabobank NoordGroningen een ledenbijeenkomst in Ten Boer. Het is de eerste in een reeks van vier kleinere ledenbijeenkomsten die gedurende het jaar georganiseerd gaan worden. ‘In deze tijd van minder kantoorbezoek en internetbankieren is het in gesprek zijn met leden en klanten belangrijk. Daarvoor organiseren we deze ledenbijeenkomsten in de kleinere kernen van ons gebied,’ aldus adviseur Coöperatie Erik Giethoorn. Door SEPA betaalt en boekt u geld over met IBAN, een langer internationaal rekeningnummer. Daarnaast zijn er nieuwe, Europese betaalproducten, zoals de Euro incasso. Wist u dat Euro incasso’s teruggeboekt worden naar uw rekening als hier langer dan vier werkdagen onvoldoende saldo op staat? Zorg dus ook bij automatische incasso’s dat u voldoende saldo hebt. Lees hoe u een IBAN kunt opzoeken op rabobank.nl/iban. DOEN EN LATER Vanaf maart start de campagne Doen & Later. We leven langer, we letten beter op onze gezondheid en we willen vandaag en morgen samen kunnen genieten van het leven. Daarom is het belangrijk om nu goed na te denken over de toekomst en uw zaken op orde te brengen. Om u te helpen, ontwikkelden we een serious game. Wilt u als eerste een sneakpreview zien? Meld u dan aan door te mailen naar: [email protected]. WIE IS UW ADVISEUR? Op de lokale website van Rabobank Noord-Groningen stellen wij onze adviseurs graag aan u voor. Of u nu belt voor de afdeling Bedrijven of voor een financieel adviseur, op onze site kunt u zien met wie u uw bankzaken regelt. Neem ook eens een kijkje en maak kennis met onze adviseurs op www.rabobank.nl/ng. Ook stellen wij hier de directie, onze lokale ambassadeurs, de ledenraad en Raad van Commissarissen aan u voor. 7 LEDENRAAD NIEUWE LEDENRAADSLEDEN Betrokken klankbord Onlangs werd de ledenraad van Rabobank NoordGroningen verrijkt met vijf nieuwe leden. Wie zijn ze? En wat was voor hen de reden om zitting te nemen in de ledenraad? TEKST: FOLKERT VAN DER GLAS FOTO'S: JASPER DE VRIES ‘ Vanuit eerdere werkervaringen heb ik ruime kennis opgedaan van het gebied van Rabobank Noord-Groningen’, zegt Janny Kooistra. Samen met haar man en hun drie kinderen woont ze bij Rottum, een klein dorp tussen Usquert en Kantens. Lange tijd was ze werkzaam in de zakelijke dienstverlening. De afgelopen jaren was ze actief in de non-profit sector. Regelmatig werkt ze met jongeren. ‘Ik vind het belangrijk dat jongeren ook in de toekomst aansluiting blijven vinden bij de Rabobank’, verklaart Janny haar keuze om zitting te nemen in de ledenraad, in kieskring Noord om precies te zijn .‘Daar wil ik graag aan bijdragen. Bovendien ben ik nieuwsgierig hoe afwegingen binnen de bank worden gemaakt en hoe keuzes tot stand komen.’ MEEDENKEN Ook Henri de Weert is nieuw in kieskring Noord. Hij is eigenaar van woonwinkel Scherer in Uithuizermeeden, het dorp waar hij is geboren en getogen. ‘Ik ben 8 NOORD-GRONINGEN opgegroeid met de Rabobank’, vertelt hij. ‘Ooit zat mijn vader hier in de regio zelfs in de Raad van Toezicht. Het is een betrokken en lokaal verankerde bank die gericht investeert in het bevorderen van de leefbaarheid in het werkgebied. Dat moet zo blijven, ook nu er steeds meer kantoren uit de dorpen verdwijnen. Een belangrijke reden waarom ik zitting heb genomen in de ledenraad. Voor de ledenraad is het fungeren als klankbord voor de directie de voornaamste taak. Samen moeten we ervoor zorgen dat het klantbelang altijd voorop staat. Daarin denk ik zeker een rol te kunnen vervullen. In mijn werk ben ik tenslotte voortdurend bezig met wat er bij consumenten leeft en speelt. Als lid van de ledenraad wil ik relevante signalen opvangen en doorspelen naar de medewerkers van Rabobank Noord-Groningen.’ Goos Linde, opgegroeid in Appingedam en inmiddels al ruim twee decennia woonachtig in Delfzijl, is een nieuw lid van de kieskring Oost. V.l.n.r.: Henri de Weert, Wouter Schep, Janny Kooistra, Jacob Ritsema en Goos Linde ONZE LEDENRAAD Hij was werkzaam als research analist en tevens jarenlang actief in de salarisadministratie. ‘Ik ben erg geïnteresseerd in het reilen en zeilen van de financiële wereld en wilde weleens meer dan alleen lid zijn’, legt hij zijn recente keuze uit. ‘De Rabobank staat op dit moment voor een grote uitdaging; het behouden van het klantvertrouwen. Vanuit mijn betrokkenheid wil ik als lid van de ledenraad graag meedenken en meepraten over dit thema.’ 3063 COÖPERATIEVE GEDACHTEGOED Wouter Schep was een half jaar oud toen hij met zijn ouders van Zuid-Holland naar Holwierde verhuisde. Het nieuwe ledenraadslid van kieskring Oost runt hier tegenwoordig samen met zijn vrouw een melkveehouderijbedrijf. ‘De Rabobank is van oudsher geworteld in de agrarische sector’, zegt hij. ‘Het is een coöperatieve bank die in de regio kan bijdragen aan een goede marktwerking. Ik verwacht dat de directie de ledenraad echt gaat gebruiken als sparringpartner bij het maken van belangrijke beslissingen.’ Net als Wouter heeft ook Jacob Ritsema uit Thesinge, lid van kieskring West, een melkveehouderijbedrijf. Ook hij is gecharmeerd van het coöperatieve gedachtegoed van de Rabobank. ‘Zelf ben ik een 100% coöperatieve boer. Ik lever mijn melk aan de coöperatie, krijg mijn voer van de coöperatie en leen mijn geld van de coöperatie,’ vertelt hij. ‘Ik vind het leuk om via de ledenraad een kijkje te nemen in de keuken van een coöperatieve bank. Maar bovenal vind ik het belangrijk dat de Rabobank zich sterk moet blijven maken voor de leden en de lokale gemeenschap. Het is een grote bank, die klein en herkenbaar moet blijven in de dorpen.’ Rabobank NoordGroningen is een coöperatieve bank waar leden invloed en zeggenschap kunnen uitoefenen. In onze ledenraad zitten 30 leden die actief, betrokken en coöperatief zijn ingesteld. De ledenraad is de communicatieve schakel tussen de leden en de directie. Daarnaast vervult de ledenraad een belangrijke adviesrol richting de directie. Ons werkgebied hebben we opgedeeld in drie kieskringen: Noord, Oost en West. Elke kieskring heeft tien leden in de ledenraad. MEER INFORMATIE: RABOBANK.NL/NG 9 Wat is mogelijk? Verken snel en makkelijk zelf uw besparingsmogelijkheden. Kijk op verbeteruwhuis.nl. Beantwoord zes vragen en zie hoe comfortabel en energiezuinig uw huis is. Ontdek hoe u uw woning comfortabeler en zuiniger kunt maken. Vind besparingen en kosten en kijk of u in aanmerking komt voor subsidies. ENERGIEBESPARING SPAREN OF INVESTEREN? Maak uw huis zuinig Investeren in een energiezuinige woning is goed voor het milieu én financieel interessant. Vaak levert het meer rendement op dan een spaarrekening. TEKST: JOS LEIJEN FOTO'S: IMD STUDIO, ISTOCK 3063 D e energierekening maakt een fors deel uit van uw woonlasten. Vooral oudere woningen zijn vaak “lek”; veel warmte gaat verloren door kieren, slechte isolatie, enkel glas en verouderde installaties. Het goede nieuws is dat u zelf veel kunt (laten) doen om de energierekening omlaag te brengen. En veel maatregelen kosten minder dan ze opbrengen. Anke van Hal is hoogleraar Duurzame Bouw en Ontwikkeling bij de Nyenrode Business Universiteit. ‘Er zijn volop mogelijkheden om woningen te verbeteren’, zegt zij. ‘Wij hanteren altijd de trias energetica: drie stappen om het energieverbruik omlaag te brengen. De eerste stap is verbeteren van de isolatie, zodat het minder energie kost om de woning te verwarmen of te koelen. Daarna kijken we naar mogelijkheden om iets te doen met duurzame energie, zoals zonnepanelen of een zonneboiler. Tot 11 slot kun je installaties verbeteren of vervangen, zoals een hr-ketel of lagetemperatuurverwarming.’ ‘Veel energiebesparende maatregelen leveren meer geld op dan dat ze kosten' 12 NOORD-GRONINGEN DUBBEL DUURZAAM Welke maatregelen het meest effectief zijn, verschilt per woning. De website meermetminder.nl geeft een indicatie van besparingen die haalbaar zijn. Zo scheelt een geïsoleerd dak al snel 780 m3 gas. Bij een gemiddelde gasprijs van 65 cent per m3 bespaart u dan 507 euro per jaar. U kunt hierbij overwegen duurzaam isolatiemateriaal te gebruiken, zoals vlas. Dan bent u dubbel duurzaam bezig. Andere manieren om uw woning te isoleren zijn gevel- en spouwmuurisolatie, het isoleren van de vloer en het plaatsen van dubbel glas. Met extra isolerend hr++-glas kunt u per jaar honderden euro’s op energie besparen. LET THE SUN SHINE Is uw woning goed geïsoleerd, dan kunt u overwegen uw eigen energie op te wekken. Zonne-energie is hierbij de meest voor de hand liggende optie, aldus Hans van den Boom, sectormanager Duurzame Energie bij de Rabobank. ‘De kostprijs van de panelen is fors gedaald. Omdat je mag salderen met je eigen stroomverbruik is het ook zonder subsidie gewoon goed voor je portemonnee. Per kWh zonnestroom bespaart een particulier gemiddeld 22 cent. Je verdient je investering binnen tien jaar terug en de panelen gaan meer dan twintig jaar mee.’ Zonne-energie krijgt naar verwachting een extra impuls voor collectieve initiatieven door het Energieakkoord Duurzame Ontwikkeling, dat in augustus is getekend. Voor overtollige stroom die u opwekt en teruglevert aan het energienet, ontvangt u een vergoeding van uw energiebedrijf, maar u betaalt hierover ook energiebelasting. Die belasting gaat omlaag van 11,6 cent naar 4,1 cent per kWh. Deelnemers binnen een zogeheten postcoderoos kunnen samen investeren in zonnepanelen die zij bijvoorbeeld op een sporthal leggen. Van den Boom: ‘Hoe interessant dit uiteindelijk wordt, hangt af van de administratieve en technische SPAREN OF BESPAREN? 3063 vereisten. Het mag niet te ingewikkeld worden, dan haken mensen af.’ STROOMVERDELER Van den Boom is enthousiast over de slimme stroomverdeler Herman, ontwikkeld door Christiaan Brester van LENS in Amsterdam. Herman verdeelt zonnestroom van een gedeeld dak over de elektriciteitsmeters van individuele bewoners. Het probleem van de energiebelasting is hiermee van de baan: huishoudens hoeven over zonnestroomproductie geen belasting te betalen zolang ze op jaarbasis minder produceren dan ze zelf verbruiken. Brester kreeg voor zijn vinding de Herman Wijffels Innovatieprijs 2013. ‘Herman verdeelt de stroom van een groot veld zonnepanelen, bijvoorbeeld op het dak van een appartementengebouw, over individuele aansluitingen’, legt Brester uit. ‘Dat heeft diverse voordelen. Je betaalt alleen voor de stroom die je zelf verbruikt. Het overschot lever je aan het net en de opbrengsten verdeel je. Bovendien kun je sturen waar de stoom heengaat. Als bewoners niet willen meedoen, kan dat. En als ze niet betalen, kun je de toevoer afsluiten.’ Het winnen van de Herman Wijffels Innovatieprijs heeft LENS in een stroomversnelling gebracht. ‘We hebben verschillende overeenkomsten gesloten met woningcorporaties en verenigingen van eigenaren. De prijs van 50.000 euro kunnen we goed gebruiken om Herman verder te verbeteren.’ Wat levert meer op? Een spaarrekening of investeren in energiebesparing? De Standaard Rekenmethode Rendementen van Milieu Centraal geeft u antwoord. Het rendement van bijvoorbeeld dakisolatie is volgens deze methode vergelijkbaar met een rente van 9 procent op een spaarrekening. Laat voor een specifiek advies voor uw woning een Maatwerkadvies energiebesparing opstellen. Kies altijd een adviseur met een zogeheten Beoordelingsrichtlijn (BRL) 9500-02certificaat. ENERGIEBESPAARFONDS Investeren in duurzaamheid kost geld, maar levert ook geld op (zie kader). Veel ingrepen hebben een beter rendement dan een spaarrekening. U kunt ook geld lenen om uw woning energiezuiniger te maken. De Rabobank heeft samen met de ASN Bank bijgedragen aan het Nationaal Energiebespaarfonds van het Rijk. U kunt bij dit fonds tegen aantrekkelijke voorwaarden leningen afsluiten van 2.500 tot 25.000 euro om uw huis te verbeteren. 13 WONINGMARKT ALS UW HUIS TE KLEIN IS Verbouwen of verhuizen? Een huis verkopen is lastiger dan enkele jaren geleden. Huizenbezitters die uit hun jasje zijn gegroeid staan voor een dilemma: ga ik verhuizen of verbouwen? Een paar overwegingen. TEKST: JASPERIEN VAN WEERDT FOTO'S: MARTIJN DE KRUIJF 1 IS VERHUIZEN ECHT NOODZAKELIJK? De keuze om te verhuizen of te verbouwen begint met de vraag waarom uw huidige woning niet meer aan uw wensen voldoet. Kunt of wilt u niet in uw huidige omgeving blijven wonen, dan is de keuze voor verhuizen snel gemaakt. Maar soms kunt u door middel van een aantal aanpassingen uw woning verbeteren of vergroten. Verbouwen is meestal goedkoper dan een nieuw huis kopen en inrichten. 2 IS VERBOUWEN WEL EEN OPTIE? Voor een aantal verbouwingen hebt u een vergunning nodig. Dit geldt vooral voor verbouwingen aan de voorkant van de woning. Op de website omgevingsloket.nl kunt u checken of dit voor u het geval is. De gemeente moet binnen acht weken een besluit nemen over uw vergunningaanvraag. Buren hebben daarna nog zes weken de tijd om bezwaar te maken. Bij ingrijpende verbouwingen zijn de termijnen langer. 14 NOORD-GRONINGEN 3 WAT KOST VERBOUWEN? De kosten van een verbouwing hangen af van de aard van de werkzaamheden, de gebruikte materialen en de inzet van vakmensen. Wilt u de verbouwing financieren via een tweede hypotheek, dan brengt dit ook kosten met zich mee voor onder meer de bemiddeling en de notaris. Het is verstandig om bij verbouwingen vooraf een begroting te maken, eventueel met hulp van een architect of een bouwkundig bureau. Hans André de la Porte, woordvoerder van de Vereniging Eigen Huis, adviseert om minimaal 10 procent in te calculeren voor onvoorziene kosten. Bij een oud huis is het risico op onaangename verrassingen groter dan bij een nieuw- bouwwoning. De kosten van een eventuele bouwvergunning kunnen per gemeente nogal verschillen. Kijk voor een indicatie op de website van de Vereniging Eigen Huis. Met de Rabo Woonlasten Calculator kunt u de gevolgen van een verbouwing voor uw maandlasten berekenen. Kunt u uw woonwensen realiseren met een verbouwing? Of is verhuizen een betere optie? HANDIGE WEBSITES 3063 De Rabo Woonlasten Calculator berekent de gevolgen van een verbouwing of verhuizing voor uw maandlasten. Kijk op http://rabo.nl/2zbyb. De verbouwscan van de Vereniging Eigen Huis geeft een indicatie van de kosten en baten van een verbouwing: www.eigenhuis.nl/tools /verbouwscan 4 WAT KOST VERHUIZEN? Naast de aankoopkosten van uw nieuwe woning, moet u bij een verhuizing ook rekening houden met kosten voor de financiering, de verhuizing en de inrichting van uw huis en tuin. Daarnaast is het belangrijk om na te gaan voor welke prijs u uw huis denkt te kunnen verkopen en of er eventueel een restschuld overblijft. Bij het kadaster kunt u een overzicht opvragen van de recente aankoopprijzen van woningen in uw postcodegebied. Vanwege de onzekerheid op de huizenmarkt is het verstandig eerst uw oude huis te verkopen voor u een nieuwe woning koopt. Is dit onmogelijk, informeer dan bij uw hypotheekverstrekker naar de mogelijkheden voor een overbruggingshypotheek. Dat is een tijdelijke lening waarmee u de periode kunt “overbruggen” tot uw oude huis is verkocht. U mag de rente over beide woningen enkele jaren aftrekken. 5 WAT LEVERT EEN VERBOUWING OP? Een verbouwing kan de waarde van uw woning verhogen, maar de kans is groot dat u de investering niet volledig terugverdient. Verbouwingen die extra leefruimte creëren, zoals de omvorming van een bergzolder naar een woonzolder, voegen volgens Hans André de la Porte meer waarde toe dan bijvoorbeeld de aanleg van een designkeuken. Achterstallig onderhoud adviseert hij altijd aan te pakken, want een slecht onderhouden woning is lastig te verkopen. ‘Overige verbouwingen moet u vooral doen voor uw eigen woongenot, want het geïnvesteerde bedrag haalt u er vrijwel nooit helemaal uit.’ DOE DE TEST: HTTP://RABO.NL/B9I2U 15 VERBOUING KANTOOR DELFZIJL IN DE STEIGERS TEKST: MONIQUE BOS-BARTELDS FOTO: ARTÈS ARCHITECTEN R abobank Noord-Groningen is gestart met de verbouw van het kantoor aan de Molenberg 7 in Delfzijl. ‘Het kantoor krijgt een facelift en wordt aangepast naar de huidige, verscherpte veiligheidseisen’, zegt Karl Pladdet, directeur Particulieren. Wie momenteel het kantoor in Delfzijl betreedt, treft een aantal enthousiaste timmerlieden die druk bezig zijn met de verbouwing. Allereerst werd begonnen met het ontruimen van het pand. Ook de servicebalie is verplaatst naar een tijdelijke omgeving, zodat klanten gewoon geholpen kunnen worden bij hun bankzaken. De verbouwing is nodig omdat de inrichting van het kantoor in Delfzijl behoorlijk is gedateerd en niet meer voldoet aan de verscherpte veiligheidseisen. Eens was dit kantoor een goed voorbeeld voor andere Rabobanken, hoe in een open sfeer bankzaken geregeld konden worden. Van ver kwamen collega’s kijken in Noord16 NOORD-GRONINGEN Groningen, waar het nieuwe bankieren werd geïntroduceerd. Inmiddels zitten we in een ander tijdperk waar veel bankzaken online geregeld kunnen worden en steeds minder klanten bankkantoren bezoeken. Naast Bedum en Uithuizen wordt nu ook Delfzijl ingericht naar de moderne maatstaven. ‘De nieuwe inrichting biedt onze klanten het gemak van online bankieren en onze medewerkers staan graag voor u klaar met hun advies’, aldus Karl Pladdet. FEESTELIJKE OPENING Eind maart is de verbouwing afgerond en woensdag 9 april ontmoeten wij onze leden en klanten graag tijdens de officiële opening. Noteer deze datum alvast in uw agenda en kom langs om een kijkje te nemen in het vernieuwde kantoor of om nader kennis te maken met het moderne bankieren. Graag tot woensdag 9 april! VERBOUWINGSKALENDER Via de website www.rabobank.nl/ng informeren wij over de voortgang van de verbouwing. Bekijk online de verbouwingskalender. Hierop staan de geplande werkzaamheden vermeld en wat dit betekent voor onze dienstverlening. FACTS & FIGURES Twijfelt u nog of u gaat verbouwen of verhuizen? Deze feiten en cijfers helpen u op weg bij het maken van een keuze. 3063 (BRONNEN: NVM, TIASNIMBAS BUSINESS SCHOOL, CBS, VERENIGING EIGEN HUIS) TEKST: JASPERIEN VAN WEERDT 159 DAGEN STOND DE GEMIDDELDE WONING IN NEDERLAND IN HET DERDE KWARTAAL VAN 2013 TE KOOP. /// VROUWEN SCHATTEN DE VERKOOPTIJD VAN HUN WONING LANGER IN DAN MANNEN. /// WONINGEN MET EEN ENERGIELABEL WORDEN GEMIDDELD 100 DAGEN EERDER VERKOCHT. /// DE MEEST ENERGIEZUINIGE WONINGEN (LABEL A OF B) LEVEREN BIJ VERKOOP 3,8% MEER OP DAN WONINGEN MET EEN LAGER ENERGIELABEL. /// VOOR WONINGONDERHOUD MOET U VOLGENS DE VERENIGING EIGEN HUIS REKENEN OP CIRCA 300 EURO PER MAAND. 17 BELEGGEN Rabobank Ledencertificaten zijn nu Rabobank Certificaten. Het verschil: ze zijn vrij verhandelbaar voor iedereen. Wat is er veranderd en hoe werkt het? TEKST: RABOBANK FOTO'S: HOLLANDSE HOOGTE/EDWIN WALVISCH NOTERING AAN EURONEXT AMSTERDAM Ledencertificaat wordt Rabobank Certificaat H 18 NOORD-GRONINGEN et Rabobank Ledencertificaat is niet meer exclusief voor leden beschikbaar. Rabobank Ledencertificaten zijn sinds 27 januari 2014 genoteerd aan Euronext Amsterdam. De naam is gewijzigd in Rabobank Certificaat. Iedereen kan nu dagelijks certificaten op de beurs aan- en verkopen. Rabobank beoogt ieder kwartaal een vergoeding te betalen op Rabobank Certificaten. De minimum beoogde vergoeding is gestegen van 5,2 procent naar 6,5 procent per jaar met als eerste betaaldag 29 maart 2014. [De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.] is, kan het zijn dat u uw certificaten verkoopt tegen een lagere koers dan waartegen u deze heeft gekocht. Omgekeerd kan ook: bij veel vraag stijgt de koers. Daarnaast zijn er andere risico’s. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de bank geen of onvoldoende winst maakt, zodat de Rabobank de beoogde vergoedingen niet of slechts gedeeltelijk uitbetaalt. Een niet uitgekeerde vergoeding wordt later niet alsnog uitbetaald. En mocht de bank failliet gaan, dan is de kans groot dat de certificaathouder, gezien het achterstelde karakter van de Rabobank Certificaten, zijn inleg kwijtraakt. WAT ZIJN DE RISICO’S? Het Rabobank Certificaat is een achtergesteld beleggingsproduct dat verhandeld wordt op de beurs. Er zijn dus risico’s aan verbonden. De koers schommelt, net als bij andere instrumenten die genoteerd zijn op de beurs. Als er weinig vraag een van de veiligste banken. De verwachting is daarom dat ook onder de nieuwe naam Rabobank Certificaten een degelijke belegging zullen blijken te zijn. Dat betekent echter niet dat u zomaar moet instappen. De risico’s van Rabobank Certificaten moeten bekend zijn en u IS HET RABOBANK CERTIFICAAT IETS VOOR MIJ? De Rabobank is wereldwijd 3063 Iedereen kan nu handelen in Rabobank Certificaten 19 MEER WETEN? Voor meer en actuele informatie, waaronder het prospectus d.d. 17 december 2013 met daarin het volledige overzicht van voorwaarden en risico’s, kijkt u op www.rabobank.nl/ certificaten. moet ermee kunnen omgaan en niet wakker liggen van koersschommelingen. Het Rabobank Certificaat is ook niet geschikt voor iemand die spaart voor een bepaald doel: op het moment dat het geld nodig is, zou de koers lager kunnen zijn dan verwacht, waardoor het benodigde bedrag dan niet beschikbaar is. Het Rabobank Certificaat is een beleggingsproduct om op lange termijn vermogen op te bouwen. Daarnaast is het bij beleggen belangrijk om niet alle eieren in één mandje te stoppen, maar om risico’s te spreiden. Het Rabobank Certificaat is een achtergesteld WAAROM ZIJN DE RABOBANK CERTIFICATEN NIET MEER EXCLUSIEF VOOR LEDEN VERKRIJGBAAR? De notering aan Euronext Amsterdam stimuleert de verhandelbaarheid van de Rabobank Certificaten. De Rabobank Certificaten zijn nu beschikbaar voor alle beleggers, waaronder ook institutionele beleggers, bij wie de interesse in Rabobank papier zoals Rabobank Certificaten groot is. Rabobank Ledencertificaten is een belegging gebleken die beleggers lange tijd vasthouden met als gevolg dat er regelmatig sprake was van een lage vraag en een laag aanbod. Een toename in vraag en aanbod kan beter worden opgevangen door een bredere markt. beleggingsproduct dat verhandeld wordt op de beurs. Er zijn dus risico’s aan verbonden. DISCLAIMERIedere lokale Rabobank en de andere onderdelen van de Rabobank Groep die als beleggingsonderneming zijn aan te merken, zijn als zodanig geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam. De informatie in deze publicatie dient niet te worden opgevat als een aanbod en evenmin als een uitnodiging tot het doen van een aanbod tot het kopen of verkopen van financiële instrumenten en is ook niet bedoeld om enig recht of verplichting te creëren. Het gebruikmaken van de informatie geschiedt dan ook geheel op eigen risico. De in deze publicatie opgenomen informatie is geen expliciete of impliciete beleggingsaanbeveling en kan op ieder moment zonder verdere aankondiging worden gewijzigd. Deze publicatie is geen prospectus of informatiememorandum. Beslissingen om te beleggen in Rabobank Certificaten moeten worden gebaseerd op de volledige beschrijving van voorwaarden en risico’s die Het Rabobank Certificaat is een beleggingsproduct om op lange termijn vermogen op te bouwen van toepassing zijn op Rabobank Certificaten zoals opgenomen in het prospectus inzake ‘Admission to listing and trading on NYSE Euronext in Amsterdam of up to 237,961,365 Rabobank Certificates with a nominal amount of €25.00 each’ d.d. 17 december 2013 dat kosteloos verkrijgbaar is op www.rabobank.nl/certificaten, alsmede de meest recente informatie over de Rabobank Groep en de meest recente Nederlandse staatsleningen. U dient zelf na te gaan of een belegging in Rabobank Certificaten in overeenstemming is met het voor u vastgestelde doelrisicoprofiel. Rabobank Certificaten is een eigen product van de Rabobank. Rabobank en/of de aan haar gelieerde instellingen vervullen verschillende rollen bij het product Rabobank Certificaten. Hierdoor kunnen belangenconflicten ontstaan tussen de Rabobank Groep en beleggers in Rabobank Certificaten. 20 NOORD-GRONINGEN WEEK VAN HET GELD GASTLESSEN OVER OMGAAN MET GELD TEKST: YOLANDA WALS FOTO: RABOBANK D 3063 e Week van het Geld vindt plaats van 10 tot en met 14 maart. Medewerkers van Rabobank Noord-Groningen geven in deze week gastlessen op diverse basisscholen in de regio. 'Het is belangrijk om kinderen vroeg te leren omgaan met geld', zegt Serge Kalfsbeek van Rabobank Noord-Groningen. 'Jong geleerd, is oud gedaan. Voor de jeugd lijkt het soms net alsof geld uit de lucht komt vallen. Ze beseffen niet dat er veel meer achter zit. Het is belangrijk voor hen om van jongs af aan te leren zuinig te zijn met geld. Het is geen bodemloze put. Je kunt het maar één keer uitgeven. En dat willen we de kinderen leren.' Door kinderen al jong financieel bewust te maken, wordt de basis gelegd voor financiële zelfredzaamheid op volwassen leeftijd. Veel jongeren hebben moeite om met geld om te gaan. Een derde van de jongeren tussen de 12 en 19 jaar vertoont zelfs risicovol financieel gedrag. Ze spelen om geld of hebben schulden, zo blijkt uit onderzoeken. ‘Het is belangrijk om kinderen tijdig bij te brengen hoe zij met geld moeten omgaan, zodat ze in de toekomst financieel op eigen benen kunnen staan’, aldus Kalfsbeek. Kinderen leren omgaan met geld is een taak van ouders en onderwijs samen. Vandaar dat het Platform Wijzer in Geldzaken van 10 tot en met 14 maart een nationale projectweek voor het basisonderwijs heeft georganiseerd. Rabobank Noord-Groningen sluit zich bij de Week van het Geld aan. Een triviant-achtig spel is de rode draad in de gastlessen. Kinderen worden zo spelenderwijs vertrouwd gemaakt met geld. Overigens kan de Rabobank ook buiten de landelijke Week van het Geld gastlessen verzorgen of een presentatie voor een ouderavond geven, om ouders te ondersteunen met het financieel opvoeden van hun kinderen. WIJZER IN GELDZAKEN De Week van het Geld voor kinderen in het basisonderwijs is een initiatief van Wijzer in Geldzaken. De vierde editie van de Week van het Geld vindt plaats van 10 tot en met 14 maart. Begin maart ontvangen alle basisscholen in Nederland de ‘Week van het Geld-krant’ voor de leerlingen van de groepen 7 en 8. Met deze krant kunnen leerkrachten direct aan de slag. Ook NTR Schooltv doet voor de derde keer mee. 21 'Persoonlijk contact blijft belangrijk.' ZAKELIJKE DIENSTVERLENING De bank verandert mee Ondernemers wensen snelheid en online bankgemak. Maar direct persoonlijk contact blijft belangrijk. Een verslag van een tafelgesprek in Delfzijl. TEKST: FOLKERT VAN DER GLAS FOTO'S: GERHARD LUGARD Pieter Smit, Verkoop & Service adviseur Bedrijven, in gesprek met lokale 3063 ondernemers. D oor de toenemende digitalisering, is het gedrag van onze klanten sterk aan het veranderen. Ze hebben steeds meer behoefte aan eenvoudige en transparante dienstverlening en willen altijd en overal hun bankzaken kunnen regelen. Omdat Rabobank Noord-Groningen midden in de samenleving staat veranderen we mee. Als meedenkende, betrokken en ondernemende bank zetten we, ook voor zakelijke klanten, sterk in op klantbediening via internet, e-mail en vooral mobiel. De klant bepaalt, tijden plaatsonafhankelijk, zelf het kanaal van zijn keuze. Om dat mogelijk te maken vereenvoudigen, versnellen en virtualiseren we diverse processen en producten. PERSOONLIJKE ONLINE OMGEVING Afgelopen 20 januari startte de verbouw van de Rabobank aan de Molenberg 7 in Delfzijl. Het kantoor krijgt een facelift en wordt aangepast aan de strenge eisen van de nieuwe tijd. Toch staat er op een vroege maandagochtend in het gebouw een tafelgesprek gepland. Gasten zijn Wim en Heidy Lambeek, eigenaren van EP Lambeek in Uithuizen en Arnold Hol, eigenaar van Fixet Loppersum. Samen met Pieter Smit, Verkoop & Service adviseur Bedrijven van Rabobank Noord-Groningen, bespreken ze hun ervaringen met de gewijzigde klantbediening. Pieter begint het gesprek met een korte introductie van de virtuele bank. Hij vertelt dat ondernemers voor hun dagelijkse bankzaken via verschillende kanalen bij de bank terecht kunnen. Vragen over bijvoorbeeld betalingsverkeer, sparen en verzekeren worden door het Team Bedrijven direct afgehandeld. VAST AANSPREEKPUNT Door keuze te bieden uit verschillende kanalen kan de bank ondernemers sneller, efficiënter en flexibeler 23 'Als ik bel, word ik altijd goed geholpen. De digitale mogelijkheden worden prima uitgelgd. En ook als ik mail wordt er snel gereageerd. precies zoals het hoort.' van dienst zijn. En door zelf de knoppen te bedienen, kunnen klanten veel meer regie op het proces uitoefenen en ontstaat een beter financieel overzicht. ‘Ik vind dat je in deze tijd van een bank niet anders mag verwachten’, zegt Wim Lambeek. ‘Als ik een e-mail stuur wil ik zo snel mogelijk een reactie. De digitalisering maakt dat tenslotte mogelijk. Daarom is het logisch dat de bank daarin voldoende faciliteert.’ Arnold Hol knikt instemmend. Ook hij ziet dat geautomatiseerde toepassingen sterk aan belang winnen. ‘Er is geen ontkomen aan. Toch blijft direct persoonlijk contact voor mij onverminderd belangrijk. Ik ben momenteel bezig met een uitbreiding van mijn bedrijf. Regelmatig heb ik dan behoefte aan feedback. Ik wil weten of ik het goed doe en of ik het financieel allemaal voor elkaar krijg. Op dergelijke momenten wil ik mijn vaste contactpersoon binnen de bank spreken. Hij kent mij als ondernemer en weet wat er binnen het bedrijf leeft en speelt.’ Pieter vertelt dat daarin ook weinig verandert. Hij benadrukt dat ondernemers met complexe vraagstukken door hem of één van zijn collega’s van Verkoop & Service worden doorverwezen naar een specialist. ‘Met alle andere vragen, of het nu gaat om betalingsverkeer of verzekeren, kan men via de virtuele kanalen bij ons terecht. De ervaring leert dat ondernemers daarmee veel kostbare tijd besparen. Technologische ontwikkelingen moeten het mogelijk maken de dagelijkse, minder complexe, bankzaken effectief en efficiënt te regelen, waardoor er nog meer tijd is voor advisering bij complexe vraagstukken.’ GOED GESPREK EP Lambeek bestaat in 2014 precies 40 jaar. Anderhalf jaar geleden betrokken Wim en Heidy een nieuw pand in Uithuizen. Gefinancierd met eigen middelen. ‘Sinds de verhuizing is er nauwelijks contact geweest met Rabobank Noord-Groningen’, zegt Heidy. ‘Dat vind ik wel jammer. Ik mis die persoonlijke benadering wel een beetje. Door zo nu en dan eens met elkaar in gesprek te gaan komt er vaak relevante informatie boven tafel.’ Arnold Hol, eigenaar van Fixet in Loppersum. 24 NOORD-GRONINGEN Wim en Heidy Lambeek, eigenaren van EP Lambeek in UIthuizen. GOED OP WEG ‘Voor zowel de klant als de bank is het een expeditie om de voordelen van de gewijzigde klantbediening eigen te maken’, zegt Nico Visser, directeur Bedrijven van Rabobank NoordGroningen. ‘We moeten het samen en in samenwerking doen. Logischerwijs is het voor niemand al een ingeslepen denken werkwijze. We staan aan het begin, maar zijn goed op weg.’ Pieter is het helemaal met Heidy eens. Ook hij kent de meerwaarde van een goed gesprek. De enigszins verminderde aandacht voor de klant, waar Heidy op doelt, is zeker geen onwil, onderstreept hij. ‘De afgelopen jaren hebben alle banken te maken gehad met aangescherpte wet- en regelgeving vanuit de toezichthouders. Dit heeft bij onze bank gezorgd voor een hogere werkbelasting. Deze periode ligt nu gelukkig achter ons, en nu kunnen we ons weer volledig richten op de wensen en ambities van onze klanten.’ snel bereikbaar via één vast telefoonnummer. Arnold is tevreden over het functioneren van het Team Bedrijven, zegt hij. ‘Als ik bel, en dat gebeurt niet heel vaak, word ik altijd goed geholpen. De digitale mogelijkheden worden bovendien prima uitgelegd. En ook als ik mail wordt er snel gereageerd. Precies zoals het hoort.’ TEAM BEDRIJVEN 0596 633710 3063 DICHTBIJ EN BETROKKEN Ook virtueel blijven de kernwaarden dichtbij en betrokken onverminderd overeind staan. Zo kunnen ondernemers via de website van Rabobank Noord-Groningen 24 uur per dag, 7 dagen in de week hun bankzaken regelen. De Verkoop & Service adviseurs Bedrijven, die allemaal werken vanuit het Eemsmondgebouw in Farmsum, zijn op werkdagen van 8.30 tot 17.00 25 OPRUIMEN DE GROTE ADMINISTRATIESCHOONMAAK Is uw administratie een chaos? Zo brengt u orde aan in uw financiën. Laat geen geld liggen Niet alle regelingen met betrekking tot landelijke of gemeentelijke financiële ondersteuning zijn even bekend. Benieuwd of u recht hebt op inkomensondersteuning en hoe u dit regelt? Kijk dan op www.berekenuwrecht.nl. Bewaartip Bewaar documenten voor uw belastingaangifte ongeveer vijf jaar. TEKST: VDBJ_ ILLUSTRATIE: IVO VAN IJZENDOORN Check uw verzekeringen Met de online Alles in één Polischeck van Interpolis weet u binnen 10 minuten of u onder- of oververzekerd bent. U kunt deze check ook doen als u geen Alles in één Polis hebt. Kijk op http://rabo.nl/aytkt. Tip • Leg rekeningen en papieren die u wilt plek. bewaren op een vaste nt • Kies een vast mome te es all om ek in de we n. ne de or te en len beta Maak mapjes Breng uw pensioen in kaart Op www.mijnpensioenoverzicht.nl ziet u met behulp van uw DigiD hoe hoog uw inkomen is als u met pensioen gaat. Eventuele aanvullingen die u zelf hebt geregeld, staan hier niet in. Digitaal of fysiek, bijvoorbeeld voor: • a lle inkomsten (salaris, toeslagen etc) • pensioen • woonzaken • leningen • vezekeringen • garantiebewijzen •n og te betalen rekeningen • afschriften Doe de Financiele Check Wilt u weten of uw maandlasten omlaag kunnen en of u na uw pensionering nog voldoende inkomen hebt? De Financiële Check van de Rabobank geeft antwoord op deze en meer vragen. Ga naar http://rabo.nl/v5k4q. Gebruik widgets 3063 Met de handige widgets in Rabo Internetbankieren kunt u direct zien hoeveel geld u waaraan uitgeeft. Ook kunt u spaarpotjes aanmaken om slimmer te sparen. Ga eens na hoeveel geld u maandelijks uitgeeft aan abonne menten en lidmaat schappen waar u niet of nauwelijks gebruik van maakt. INTERVIEW Zakenvrouw Annemarie van Gaal (51) geeft in haar boeken, columns en in het televisieprogramma Een dubbeltje op zijn kant handvatten voor een financieel stabiel leven. Hoe bereik je die rust, regelmaat en reinheid in je financiële huishouding? TEKST: SUUS RUIS FOTO'S: MARK KOHN ANNEMARIE VAN GAAL OVER DE DRIE FINANCIËLE R-EN: ‘Er valt altijd wel iets te besparen’ MEER WETEN? HTTP://RABO.NL/955ZS W at is de belangrijkste tip die je kunt geven aan mensen die meer geld tot hun beschikking willen hebben? ‘Extra geld kun je op twee manieren krijgen: er moet ofwel meer binnenkomen, of je moet minder uitgeven. Om meer inkomsten te genereren, zou je meer uren kunnen gaan werken. Of als je in de stad woont, kun je overwegen om een kamer te verhuren. Check ook goed bij de Belastingdienst of je wellicht recht hebt op toeslagen. Geld besparen is echt in alle gevallen mogelijk. Mensen zeggen vaak dat ze écht nergens meer op kunnen besparen, maar ik vind altijd wel iets.’ 3063 In welke hoek bijvoorbeeld? ‘Er is vaak nog te besparen op zaken als zorgverzekering, energie en auto. Er zijn tegenwoordig veel sites waarop je kosten van de diverse leveranciers kunt vergelijken. Kijk ook kritisch naar je abonnementen; is die sport28 NOORD-GRONINGEN school of televisiegids echt nodig? Veel abonnementen zijn vandaag de dag maandelijks opzegbaar. En als je het zelf zwaar hebt, kun je de automatische incasso’s van goede doelen beter stopzetten, in ieder geval tot je er zelf weer bovenop bent.’ Wat is de beste manier om orde te scheppen in je financiën? ‘Allereerst moet je de balans opmaken. Dus in kaart brengen wat er maandelijks binnenkomt, maar ook heel precies en volledig al je kosten opschrijven. Hierin moet je eerlijk zijn, en werkelijk álles meenemen. Maak ook een schuldenoverzicht van alle schulden, leningen of betalingsregelingen die je hebt. Schrijf achter elke schuld wat de looptijd is. Als je alles voor jezelf op een rijtje hebt, ga je een kasboek bijhouden, waarin je alles wat je uitgeeft, noteert. Zo krijg je een goed beeld van waar je geld precies naartoe gaat en kun je kijken waar je nog op kunt besparen.’ Budgetcoach 3063 Het kan gebeuren dat het financieel even minder gaat, waardoor u uw vaste lasten tijdelijk niet meer kunt betalen. Het is belangrijk dat u dan zo snel mogelijk contact op neemt met uw Rabobank. Wij kunnen eventueel een budgetcoach voor u inschakelen, die kijkt naar uw financiële situatie. Vervolgens gaat u samen op zoek naar een oplossing voor uw betalingsproblemen. 29 FINANCIËLE ZELFREDZAAMHEID Rabobank Foundation investeert in Nederland in projecten die mensen de kans geven om financieel zelfredzaam te worden. Binnen het thema educatie & financiën is Rabobank Foundation een partnerschap aangegaan met Humanitas en het Nibud voor het programma Thuisadministratie. Doel hiervan is om vrijwilligers te werven en op te leiden die mensen kunnen ondersteunen in het aanleren van gezond financieel gedrag en het wegwerken van achterstanden. Veel mensen maken zich zorgen of zij later voldoende pensioen hebben. Hoe kun je ervoor zorgen dat je ook na je pensionering voldoende geld hebt? ‘Het allerbelangrijkste wat ik hierin kan adviseren is dat je, als het enigszins mogelijk is, de hypotheek van je koopwoning hebt afgelost tegen de tijd dat je stopt met werken. Stel: je pensioen valt tegen. Dan scheelt het al ontzettend als je geen woonlasten meer hebt. Mocht je dan nog niet kunnen rondkomen, is er altijd de mogelijkheid om je huis te verkopen en goedkoper te gaan wonen. Je zou het vrijgekomen geld dan bijvoorbeeld om kunnen zetten in een lijfrente of zet het op een goede spaarrekening. Zo kun je toch een onbezorgde oude dag hebben.’ Hoe belangrijk is het om leningen af te lossen? ‘Heel belangrijk, dat kan ik niet vaak genoeg zeggen. Postorderkredieten en zogenaamde flitskredieten zijn dure leningen met hoge rentes. Los die zo snel mogelijk af. Voor persoonlijke kredieten en bijvoorbeeld leningen voor een studieschuld, geldt eigenlijk hetzelfde. Ik raad aan om door te gaan met die maandelijkse betalingen als de betreffende lening is afgelost, maar dan aan jezelf. Je bent nu toch al gewend om dit geld over te maken. Stort het bedrag vanaf dat moment op een spaarrekening, ‘Ik adviseer elk huishouden om twee bankrekeningen te gebruiken. Eén salarisrekening voor de vaste lasten en een andere voor overige uitgaven’ 30 NOORD-GRONINGEN ‘Het woord schuld impliceert dat het verwijtbaar is als je het financieel moeilijk hebt. Doordat het onderwerp zo beladen is, komen mensen vaak te laat in actie.’ zo heb je later een appeltje voor de dorst.’ En hoe voorkom je dat je aan het einde van je geld nog een stuk maand overhoudt? ‘Uiteraard kun je dit voorkomen door te zorgen dat je bespaart, of meer geld binnen- brengt, maar vooral ook door te zorgen dat je overzicht hebt. Ik adviseer elk huishouden om sowieso twee bankrekeningen te gebruiken. Eén waar het salaris op wordt gestort; van deze rekening laat je alle vaste lasten afschrijven. Op een tweede rekening stort je maandelijks geld dat je gebruikt voor boodschappen, benzine en allerlei kleine uitgaven. Als je het moeilijk vindt om deze uitgaven over een maand te spreiden, kun je ook per week geld op deze pinpasrekening storten. Of geld pinnen en het contant in je portemonnee doen. Maar op is op!’ Veel mensen kennen vroeg of laat een periode waarin het financieel even minder gaat. Waarom is het nog steeds zo’n taboe om daarover te praten? Of om hulp te vragen? ‘Dat zit in onze cultuur. Nederland is het enige land waar het woord “schuld” twee betekenissen heeft. Het woord impliceert dat het verwijtbaar is als je het financieel moeilijk hebt. Doordat het onderwerp zo beladen is, komen mensen vaak veel te laat in actie. Maar er is genoeg aan te doen.’ TWITTER Twitter mee met @rabobankng. Rabobank Noord-Groningen is actief op twitter. Wij geven u nuttige tips, maar u kunt ons ook via twitter laten weten wat u vindt. RABOBANK NOORD-GRONINGEN 3063 ‘MOOIE BIJDRAGE VAN @RABOBANKNG VOOR #OPENMONUMENTENDAG 2014 WIJ GAAN ER SAMEN IETS MOOIS VAN MAKEN!’ @WesselBruining ‘TIM MEE MET DE LINE UP VAN FC GRONINGEN SAMEN MET MAIKEL KIEFTENBELT. MET DANK AAN @RABOBANKNG ’ @remyvanderwal ‘WAT EEN ZEER GESLAAGDE AVOND MET STARTENDE ONDERNEMERS, ENTHOUSIASTE PRESENTATIES VAN MEDE JBN'ERS. BEDANKT @RABOBANKNG DAT IK MOCHT SPREKEN’ @CarinaWolters 31 FINANCIËLE PRODUCTEN VERANDERING PROVISIEVERBOD Nota voor financieel advies Financieel advies kost geld. Werden de kosten voor 1 januari 2013 via provisie verwerkt in de prijs van het financiële product, na die datum krijgen klanten rechtstreeks een rekening. TEKST: YOLANDA WALS FOTO'S: RONNY BENJAMINS D e afdeling Private Banking van Rabobank Noord-Groningen heeft gemerkt dat veel klanten niet op de hoogte zijn van deze wettelijke verandering. ‘We zijn nu een jaar verder, maar als adviseurs moeten we nog steeds veel uitleg geven over het nieuwe beleid’, vertelt accountmanager Wim Datema. Sinds 1 januari 2013 is er een provisieverbod. Deze geldt voor producten als hypotheken, overlijdensrisicoverzekeringen, individuele arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, uitvaartverzekeringen, levensverzekeringen en bankspaarproducten. Aan dat rijtje zijn vanaf 1 januari 2014 ook beleggingen toegevoegd. Datema: ‘De rol van de bank is sinds het provisieverbod anders geworden. Wij kunnen als adviseurs een eerlijker advies geven, waarbij de verkoop van het product van ondergeschikt belang is. Voorheen was het zo dat adviseurs pas verdienden als het product ook daadwerkelijk werd afgesloten. Bij sommigen gaf dat een extra 32 NOORD-GRONINGEN prikkel om de verkoop snel te sluiten. Bovendien gaven verschillen in de hoogte van afsluitprovisies, die banken en verzekeraars aan zelfstandig adviseurs betaalden, verkeerde prikkels richting de zelfstandige adviseur. Die adviseerde bijvoorbeeld een bepaald financieel product, vanwege de hogere provisie die hij op dat product kreeg, terwijl dit niet altijd het meest passende product hoefde te zijn.’ ADVIESBANK De overheid greep een jaar geleden in. Sinds die tijd betaalt de klant rechtstreeks voor het advies, dat hij krijgt. Niet alleen de zelfstandige adviseur, maar ook banken en verzekeraars brengen vanaf 1 januari 2013 kosten voor advies en bemiddeling in rekening. Door deze nieuwe constructie staat het belang van de klant voorop en niet het belang van de bank. ‘Als Rabobank zijn wij heel enthousiast over deze wijziging’, zegt Datema. ‘Financieel adviseurs kunnen nu een eerlijk en onafhankelijk advies geven. Bovendien zijn de Het team Private Banking van Rabobank NoordGroningen geeft graag duidelijkheid over de veranderingen in de betaling van advieskosten. GECERTIFICEERD 3063 kosten voor de klant veel transparanter. Zat de prijs voorheen verweven in het financiële product middels de afsluitprovisie, tegenwoordig weet de klant precies waarvoor hij betaalt. Bij de Rabobank hebben we voor bijna alle diensten vaste kosten. De klant weet tot de euro nauwkeurig waar hij aan toe is. Dat is een heel groot winstpunt ten opzichte van het verleden. Klanten reageren gemiddeld genomen positief op de verandering, alhoewel het voor velen toch even wennen is. Ze zijn niet gewend een rekening gepresenteerd te krijgen. Maar financieel advies is dus nooit gratis geweest. Door het provisieverbod is de rol van de bank enorm veranderd. Van een verkoopkantoor, zijn wij meer een adviesbank geworden. En dat is gunstig voor de klant.’ LOPEND PRODUCT Het eerste (deel van het) gesprek met een financieel adviseur is vaak oriënterend. Daarvoor worden geen kosten in rekening gebracht. Je gaat betalen op het moment dat je werkelijk advies krijgt. Ook als je uiteindelijk geen product afsluit, krijg je een rekening voor de advieskosten. Consumenten kunnen ook zonder advies een financieel product afsluiten. Maar ook dat is niet gratis. Voor het afsluiten van het product betaal je bemiddelingskosten. Deze zijn vaak wel lager. Voor lopende producten, die voor 1 januari 2013 zijn afgesloten, verandert er niets. Datema: ‘De financieel adviseur houdt zijn provisie. Advies over dit product blijft kostenloos, want je hebt immers in het verleden al betaald. Wil je echter een bestaand product omzetten naar een nieuw product, dan krijg je wel een rekening. Ga je bijvoorbeeld je huis verbouwen en je hebt daarvoor een nieuwe of aanvullende hypotheek nodig, dan volgt er een nota voor het advies.’ De afdeling Private Banking van Rabobank Noord-Groningen beschikt over vijf gecertificeerde accountmanagers. Zij dragen het keurmerk van de FFP (Federatie Financieel Planners). Hun functie vanuit de Rabobank is verschoven van de verkoop van financiële producten naar het adviseren over financiële planning en bijpassende producten om doelen en wensen van de klant te realiseren. Zij kunnen helpen bij allerlei financiële vraagstukken. PRIVATE BANKING (0596) 633 777 OF [email protected] 33 MACRO MICRO SHANDRO VAN DER KLEI (23) ‘Durf als starter te vragen aan collega’s’ TEKST: YOLANDA WALS FOTO'S: YOLANDA WALS H De 23-jarige Shandro van der Klei startte twee jaar geleden in Bedum met Multipromo van der Klei. Het bedrijf doet alles op het gebied van reclame en promotie. 34 NOORD-GRONINGEN ij is pas 23 jaar, maar toch is Shandro van der Klei al twee jaar ondernemer. Een succesvol ondernemer. De zaken lopen goed. Zo goed, dat er binnenkort versterking nodig is bij Multipromo van der Klei in Bedum. Dat het crisis is deert Shandro niet. ‘Ik weet niet hoe het voor de crisis was, die tijd heb ik niet meegemaakt. Wat dat betreft kan het in de toekomst, als de economie weer aantrekt, met mijn bedrijf alleen nog maar beter gaan.’ De jonge ondernemer is afgestudeerd als grafisch vormgever. Tijdens zijn studie werkte hij bij een drukkerij, maar eigenlijk wist hij al van jongs af aan, dat hij eigen baas wilde worden. Op zijn 21-ste begon hij vanuit de ouderlijke woning. ‘Ik had niets te verliezen. Maar na twee maanden was ik thuis uit mijn jasje gegroeid en bood een grote klant mij een andere ruimte aan.’ Shandro begon met het beletteren van reclame-uitingen, maar daar kwam al snel meer bij. Het pakket omvat nu gevelreclame, bedrijfskleding, reclamemateriaal, spandoeken, vlaggen en drukwerk. En dat alles tegen zeer scherpe prijzen. Voor de toekomst voorziet hij een verdere groei. ‘Maar ik moet wel met beide benen op de grond blijven staan. Ik wil eerst een aantal jaren goed en constant draaien en dan komen de investeringen vanzelf’, stelt de Bedummer. ‘Een tip voor starters? Durf te vragen aan collega’s en concurrenten. Daar kun je veel informatie vandaan halen.’ GERARD BECKER (56) ‘Ik had tien jaar eerder moeten beginnen’ 3063 H et speelde altijd al in het achterhoofd van Gerard Becker (56) om een eigen bedrijf te beginnen. Maar er was een faillissement van zijn werkgever voor nodig, om die stap ook daadwerkelijk te zetten. ‘Vanuit een ww-situatie zet je de stap gemakkelijker dan als je een goede, vaste baan hebt. Maar achteraf zeg ik: ik had dit tien jaar eerder moeten doen’, zegt Becker, die begin 2013 Bouwadvies Becker in Delfzijl oprichtte. Becker heeft altijd in de bouw gewerkt, als uitvoerder, calculator, werkvoorbereider en als projectleider/ontwikkelaar woningbouw. Hij had een grote mate van zelfstandigheid in zijn werk. Dat komt hem nu goed van pas. Dat hij in een moeilijke markt stapt, beseft hij terdege. De bouwwereld ligt op zijn achterste. ‘Ik heb nooit overwogen om met iets heel anders te beginnen. In de bouw liggen mijn kennis en expertise en daar kunnen mijn opdrachtgevers van profiteren. Het is moeizaam in de huidige markt, maar wanneer deze op termijn weer aantrekt, sta ik er wel! Je moet in jezelf geloven en de drive hebben om er iets van te maken. Starten van een eigen bedrijf, enkel ingegeven door slechte vooruitzichten op de arbeidsmarkt, is niet genoeg om succesvol te zijn, denk ik.’ Bouwadvies Becker verzorgt onder andere begeleiding van bouwplannen, bouwtechnische keuringen, contra expertises bij schades en helpt met het aanvragen van vergunningen of het wijzigen van bestemmingsplannen. Gerard Becker van OOK STARTEN? Bouwadvies Becker vindt Van plan om een eigen bedrijf te beginnen of te starten als zzp’er? Kijk voor praktische informatie, nieuws, handige tools en ervaringen van anderen eens op: dat hij niet alleen bij de Kamer van Koophandel, maar ook bij de Rabobank veel informatie heeft gekregen over het starten van een eigen bedrijf. Heel belangrijk vindt hij het netwerken op diverse bijeenkomsten en het contact zoeken met bouwers, makelaars en architecten. - Ikgastarten.nl - jongondernemen.nl - zzp-nederland.nl - thenextentrepreneur.nl - sprout.nl 35 SAMENWERKING CONTRACT MET RABOBANK JBN gaat de provincie in Het Jonge Bedrijven Netwerk Groningen gaat de provincie in. Voor drie Rabobanken in de provincie reden om met het netwerk in zee te gaan middels sponsoring en kennisdeling. TEKST: YOLANDA WALS FOTO'S: YOLANDA WALS H Het bestuur van JBN met v.l.n.r. Martijn Paping, Carina Wolters, Martijn Huisman en Richard Medema. et Jonge Bedrijven Netwerk Groningen (JBN) en de Rabobanken Stad en Midden Groningen, NoordGroningen en Noordenveld West Groningen tekenden per 1 januari 2014 een samenwerkingsovereenkomst. ‘Het JBN biedt veel faciliteiten voor jonge ondernemingen. De Rabobank vindt het belangrijk in dat soort netwerken haar gezicht te laten zien. Het is een laagdrempelige manier om de Rabobank aan te spreken. Zo zijn we dichtbij en betrokken en dat past in de waarde van de Rabobank’, legt Laura Hovestad van de Rabobank Stad en Midden Groningen uit. NETWERKEN BELANGRIJK Rabobank 3063 Stad en Midden Groningen steunde het JBN al langere tijd. Nieuw is dat daar nu ook de Rabobanken Noord-Groningen en Noordenveld West Groningen bij zijn gekomen. Dit ingegeven door het feit dat het JBN zich ook meer op de provincie wil gaan richten. Over die keuze 36 NOORD-GRONINGEN vertelt secretaris Carina Wolters van het JBN: ‘In de provincie zijn we nog helemaal onbekend. Vrijwel alle leden komen uit de stad Groningen. Netwerken is in de provincie net zo belangrijk als in de stad. En onze workshops zijn ook interessant voor de hele provincie. Vandaar dat we als nieuw bestuur besloten hebben ook de provincie in te gaan.’ De eerste gezamenlijke activiteit van het JBN en de Rabobank was de startersdag van de Kamer van Koophandel. De komende tijd volgen in de provincie diverse workshops. kijk voor meer informatie op de website. KENNISOVERDRACHT Het JBN is een netwerkclub voor startende en wat verder gevorderde ondernemers van bedrijven tot 5 jaar in de provincie Groningen. Voorzitter Martijn Huisman van Clark ICT: ‘Het JBN wil als netwerkclub kennisoverdracht verzorgen en stimuleren, een netwerk creëren en zonder verplichtingen onderlinge commercie stimule- Het bestuur van JBN aangevuld met Rabobank-medewerkers Laura Hovestad, Arthur van Zwol en Mark Naberman en eigenaar Aart Jongejans van Pacific. BUDDYTRAJECT 3063 ren en faciliteren. Er worden geen eisen gesteld aan de leeftijd van de persoon, het opleidingsniveau of de bedrijfsgrootte. We organiseren tien keer per jaar een netwerkborrel, bieden een breed scala aan gratis workshops en maken bedrijfsbezoeken. Daarnaast bieden we een online platform voor jouw bedrijfsprofiel. En dat alles tegen een zeer lage contributie.’ SPARRINGPARTNERS Vice-voorzitter Richard Medema van ViewOpener vult aan: ‘Je moet het JBN zien als een tegenwicht tegen de gevestigde netwerkclubs. Wat mij direct aansprak was de laagdrempeligheid en het informele. Dit in tegenstelling tot andere, wat ‘hijgerige’ netwerkclubs. Vooral het stuk vrijblijvende kennisdeling binnen het JBN vind ik aantrekkelijk en één van de sterke punten. Deze kennisdeling zie je ontstaan op gezamenlijke bijeenkomsten, zoals de borrels, maar ook in het toch wel unieke Buddytraject van het JBN.’ Secretaris Carina Wolters heeft haar eigen bedrijf SoMe-Thing. In het begin miste ze vooral het contact met haar collega’s. ‘Als ondernemer begin je vaak alleen. Dan mis je sparringpartners als je collega’s. In zo’n netwerkclub als het JBN kun je collega-ondernemers belangeloos vragen stellen.’ Penningmeester Martijn Paping, eigenaar van Paping Belastingadvies, is het daarmee eens. ‘Het mooie van het JBN is dat krachten worden gebundeld.’ GRATIS KENNISMAKEN Spreekt het JBN je aan en denk je dat het JBN dé netwerkclub is waar jij en je bedrijf kunnen doorgroeien, dan kun je twee keer gratis komen ‘proeven’ en kennismaken met het JBN en haar leden. Dat kan tijdens de maandelijkse borrel in Café en Restaurant Pacific in de Oosterstraat 65 in Groningen of tijdens een workshop of één van de bedrijfsbezoeken. ‘Ervaar het JBN en raak overtuigd!’, aldus Richard Medema. In het Buddytraject kan iedereen, die is aangesloten bij het JBN, gratis een half jaar gebruik maken van de kennis, ervaring en kunde van een wat meer ervaren ondernemer, de Buddy. De startende ondernemer kan gecoacht worden in algemeen ondernemerschap, maar indien gewenst ook in een bepaald gebied. Zo haal je meer uit je zaak. Het aantal nieuwe bedrijven groeit enorm. Door de slechte economische situatie raken veel mensen hun baan kwijt en beginnen voor zichzelf. MEER INFO: JBNGRONINGEN.NL 37 AANBIEDINGEN Als lid van de Rabobank kunt u profiteren van aantrekkelijke kortingen. Kijk voor het volledige aanbod op rabobank.nl/dichterbij. HOCKEY EFTELING RABOBANK HOCKEY WORLD CUP 2014 WIN EEN VERBLIJF IN EFTELING BOSRIJK Over minder dan 100 dagen begint het WK hockey in het Kyocera stadion te Den Haag. Het wedstrijdschema is inmiddels bekend. Leden van de Rabobank krijgen 15% korting op toegangskaarten. Het Vlak naast de Efteling, in een prachtig bos, ligt het vakantiepark Efteling Bosrijk. Met vrijstaande “boshuysen” en knusse appartementen biedt dit mooie vakantiepark voor ieder wat wils. aantal beschikbare kaarten is beperkt, dus bestel snel via See Tickets: 0900-3001000, codewoord ‘Dichterbij’. Bestellen kan tot en met 15 april 2014. Meer informatie op rabobank.nl/leden. Doe mee aan de prijsvraag en maak kans op een verblijf in Efteling Bosrijk of een Eftelingshop.nl cadeaupakket. Kijk voor meer informatie op rabobank.nl/dichterbij. KUNSTZONE OPTIONS & FUTURES DOOR FIONA TAN 3063 Vanaf 8 april te zien in de Rabo Kunstzone: de nieuwe solotentoonstelling Options & Futures van Fiona Tan. Fiona verbeeldt universele gevoelens en als gevolg daarvan onderging de Kunstzone een metamorfose: 'My video camera will be my witness, my pen (and my voice) will give shape to this ongoing quest in search of a future by unravelling the present.' 38 NOORD-GRONINGEN Leven we aan het eind van een tijdperk? Van financiële naar sociaal-politieke naar een ideologische crisis. We lijken bang geworden voor de toekomst. Als dit zo is, wat willen we graag bewaren en meegeven aan toekomstige generaties? Kijk voor de volledige ledenaanbieding op rabobank.nl/dichterbij COLUMN HAN DIEPERINK Chief Investment Officer bij Rabobank Nederland Private Banking Doe-het-zelf beleggen: vijf principes D e meeste mensen denken dat beleggen complex is. Het tegendeel is echter waar. Meer complexiteit leidt vaak tot minder rendement. Met behulp van een aantal basisprincipes zijn goede resultaten te behalen. Het belangrijkste principe is het laag houden van de kosten. Uitgaande van een bruto jaarrendement van vijf procent zorgen één procent lagere kosten over een periode van 30 jaar voor een besparing die hoger is dan de oorspronkelijke inleg. Lagere kosten zijn tegenwoordig eenvoudig te realiseren met indexbeleggingen. Het tweede principe is dat beleggers zich niet moeten baseren op rendementen uit het recente verleden. Ook professionele beleggers maken maar al te vaak de fout fondsen te kiezen die het in het de afgelopen jaren goed hebben gedaan. Het derde principe is spreiding. Spreiding over verschillende beleggingscategorieën zoals aandelen en obligaties. Ook tussentijds! Er zijn 3063 'Veel mensen denken dat beleggen complex is, het tegendeel is waar' twee momenten waarop beleggers bovengemiddeld geïnteresseerd zijn in hun portefeuille: als de markt omhoog spuit en wanneer die door het putje gaat. Dat zijn precies de momenten waarop diezelfde beleggers, geleid door emoties, de grootste fouten maken. Vaak is dat impulsief gedrag of juist ontkennend gedrag. In het eerste geval handelen beleggers ondoordacht, in het tweede geval wordt er niet gehandeld waar dat wel zou moeten gebeuren. Dat brengt ons bij het vierde principe: herbalanceren. Wanneer een bepaalde beleggingscategorie het enige tijd goed heeft gedaan dan is het gewicht van die categorie in de portefeuille opgelopen. Het is dan verstandig om dit terug te brengen naar het oorspronkelijke gewicht. Zo blijft de portefeuille in balans. Herbalancerende beleggers handelen contrair: ze verkopen duur en kopen goedkoop. Het vijfde principe is tijd. Met beleggen is een hoger rendement te behalen dan met sparen. Het nemen van risico wordt beloond. Risico wordt vaak gedefinieerd als het fluctueren van de koersen. Maar voor beleggers met een lange horizon is dat geen risico maar een kans, mits er wordt vastgehouden aan bovenstaande principes. 39 uw bank in de regio. Bankieren op de manier die bij u past Naast de kantoren en automaten is Rabobank Noord-Groningen ook met tien ambassadeurs aanwezig in de regio. Daarnaast kunt u steeds meer bankzaken direct online regelen. Kijk voor de verschillende mogelijkheden op onze website. www.rabobank.nl/ng Samen sterker 3063 Rabobank NoordGroningen
© Copyright 2025 ExpyDoc