TAAL MAAKT ONS WIE WE ZIJN Een begrippenlijst helpt daarbij Versie 2, november 2014 Inleiding In de jeugd(zorg)sector gebruiken we veel begrippen. Niet alleen in beleidsnotities, maar ook in vergaderingen vliegen de begrippen over tafel. Dit is geen probleem, als iedereen er dezelfde betekenis of lading aan geeft. In de praktijk blijkt dit niet altijd het geval te zijn. Neem bijvoorbeeld het begrip ‘eigen kracht’. Op hoofdlijnen weet iedereen wat dat term betekent en kan zich er ook iets bij voorstellen. Maar hoe definieer je zoiets zodat we het allemaal over hetzelfde hebben? Juist nu er grote veranderingen plaatsvinden in de jeugdzorg, is het extra belangrijk dat we dezelfde taal spreken. Dat zorgt voor heldere gesprekken, duidelijke teksten en draagt bij aan onze samenwerking. Dit boekje is voor allen die betrokken zijn bij jeugdigen en hun gezinnen in de regio Noordoost Brabant. Er staan termen in die landelijk zijn vastgesteld en begrippen die we voor onze regio hebben gedefinieerd. Het werk is in beweging en de taal die daarbij hoort ook. We vragen je om nieuwe begrippen of verbeteringen aan ons door te geven. De begrippenlijst is beschikbaar op www.samenkomenweverder.nl 1 Begrippenlijst Ambulante zorg Ook bekend als extramuraal of zorg buiten de muren. Deze zorg wordt voornamelijk verleend op afgesproken tijden. De jongere (en/of ouders) komt naar de hulpverlener toe, of de hulpverlener bezoekt de jongere (en/of ouders) in de eigen omgeving. Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling (AMHK) Het AMHK is voor 2015 ondergebracht bij Bureau Jeugdzorg. Iedereen die huiselijk geweld of kindermishandeling vermoedt kan contact opnemen. Het AMHK geeft advies en onderzoekt (vermoedelijke) situaties van huiselijk geweld of kindermishandeling. Als het nodig is, schakelt het AMHK passende hulpverlening in. Het AMHK is er voor iedereen die, op wat voor manier dan ook, met huiselijk geweld of kindermishandeling te maken heeft: slachtoffers, plegers van geweld, getuigen, betrokkenen en professionals. Landelijk krijgt het AMHK de naam Veilig Thuis. Wij gaan die naam ook gebruiken. AWBZ Betaalt de langdurige zorg voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten. Deze zorg moet toegankelijk, goed en betaalbaar blijven. Daarvoor zijn hervormingen nodig. De Wet langdurige zorg (Wlz) vervangt de AWBZ. De geplande ingangsdatum is 1 januari 2015. Basisteam Jeugd & Gezin (BJG) Team met jeugdprofessionals die veelzijdig, gebiedsgericht, integraal, op elkaar afgestemd en in samenwerking opereren. 2 Het basisteam heeft geen fysiek “loket”. Ouders en jeugdigen blijven hun vragen of problemen voorleggen aan de vertrouwde professionals: de huisarts, het consultatiebureau, de school of kinderopvang, het spreekuur van maatschappelijk werk of CJG. Het Basisteam Jeugd & Gezin neemt ook besluiten inzake de toegang tot gespecialiseerde jeugdhulp. Basisvoorzieningen Basisvoorzieningen zijn de vanzelfsprekende plekken voor ouders en kinderen: het consultatiebureau, het CJG-(loket), de kinderopvang, school, supermarkt, (sport)club of het werk. Het zijn de plekken waar vragen over opvoeden of zorg vanzelfsprekend laagdrempelig gesteld kunnen worden. Budgetregisseur Het totale budget voor jeugdhulp is voor basiszorg, flexibele zorg en gespecialiseerde zorg (individuele voorzieningen). Gemeenten houden toezicht op het budget, de kwaliteit van zorg en het beroep op gespecialiseerde zorg. De budgetregisseur is in dienst van de gemeente, beheert het geld, zorgt voor spreiding, effectieve en efficiënte besteding. Er is afstemming met het BJG en de beleidsadviseur jeugdhulp van de gemeenten. Samen houden ze de zorg ‘klein’ en stellen eigen kracht van gezinnen en de sociale veerkracht van hun netwerk centraal. Bovendien zijn ze de (poort)wachter voor zorg vanuit preventie, de flexibele hulp en gespecialiseerde voorzieningen. Buitenschoolse opvang (BSO) Verzamelnaam voor alle professionele kinderopvang voor schoolgaande kinderen buiten schooltijd. Ook wel naschoolse opvang genoemd. 3 Gecertificeerde Instelling (GI) De GI is een regionale ‘doorstart’ van Bureau jeugdzorg Noord-Brabant. Per 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de jeugdbeschermingsmaat-regelen ondertoezichtstelling, voogdij en jeugdreclassering. In onze regio is het AMHK en de SEZ (Spoed Eisende Zorg) ook een verantwoordelijkheid van de GI. Centrumgemeente Constructie waarin één of soms twee gemeenten taken uitvoeren voor een groep gemeenten. Bevoegdheden zijn geregeld via een mandaat. In de Centrumregeling Jeugdhulp Noordoost Brabant heeft ‘s-Hertogenbosch de taak om de gezamenlijke inkoop van gespecialiseerde jeugdhulp te organiseren. Gemeente Oss organiseert het proces van bestuurlijk aanbesteden. Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) Verantwoordelijk voor AWBZindicatiestelling, oftewel het vaststellen van recht op zorg. Het CIZ kan ook voor gemeenten Wmo-indicaties en sociaalmedische advisering uitvoeren. Co-creatie Een vorm van samenwerking, bijvoorbeeld bij een plan, advies of product. Alle deelnemers hebben invloed op het proces en het resultaat van dit proces. Complexe problematiek Meervoudige problematiek, problematiek die op meer terreinen ligt, bijvoorbeeld gedrag, ontwikkeling, gezin. Vaak moeilijk te ontwarren wat nou waar door komt. Vaak is ook niet zozeer de problematiek op zich complex, maar de zorgsituatie, bijvoorbeeld in multiprobleemgezinnen. 4 Zegt niets over de ernst van de problematiek, of de zwaarte, of dat per definitie specialistische hulp nodig is, en is op zich dus ook geen reden om er per definitie een verleningsbeschikking voor te maken. Crisisdienst / SEZ Dienst die binnen en buiten kantooruren crisisinterventie verzorgt en zo nodig verwijst naar de juiste jeugdhulp. In onze regio is dat in 2015 de Spoedeisende Zorg/ SEZ van het huidige Bureau Jeugdzorg. In 2015 werken we samen met de regio Zuidoost Brabant. Crisisinterventie is een taak van de crisisdienst voor het inschatten van de ernst van de crisis en het nemen van maatregelen om de crisis te stabiliseren. Crisiszorg / Jeugdhulp in crisissituaties Betekenen beide hetzelfde. In de Jeugdwet is sprake van jeugdhulp in crisissituaties. Crisiszorg is de hulp na de crisisinterventie en kan bestaan uit ambulante crisishulp, een crisisbed of crisispleegzorg. Eigen kracht Mensen kunnen vaak meer zelf doen aan het oplossen van hun problemen dan ze denken. Professionals gaan in de omgeving van de hulpvrager kijken wat er aan de hand is, wat er werkelijk speelt. Een zoektocht naar passende hulp begint Eerstelijnszorg Alle niet-gespecialiseerde, vrij toegankelijke voorzieningen in de gezondheidszorg en de hulp- en dienstverlening. De huisarts heeft een centrale plaats. 5 Expertpool Pool van tweedelijns specialisten. Zij bieden ‘consult en advies’ als specialistische hulp nodig is, maar nog niet duidelijk is welke hulp passend is. Gebiedsgericht werkend team Team waarin mensen uit verschillende werkterreinen samenwerken in een bepaald gebied, zoals een wijkteam, een Sociaal Wijkteam (SWT) of een Basisteam Jeugd & Gezin (BJG). Gedragswetenschap per Een professional die aan de universiteit is afgestudeerd in het gedrag van volwassenen en kinderen. Meestal is dit een orthopedagoog of een psycholoog. Gedwongen uithuisplaatsing Een kind of jongere wordt tegen zijn/haar wil of tegen de wil van de ouders naar een andere woonplek gebracht. Dit kan alleen als de kinderrechter beslist heeft dat dit nodig is. Dat staat in een ‘machtiging uithuisplaatsing’. Gespecialiseerde jeugdhulp Verzamelnaam voor jeugdzorg, die niet direct toegankelijk is. Er is een uitspraak van de kinderrechter of een besluit van de gemeente voor nodig. Bijvoorbeeld dagbehandeling, pleegzorg, dag- en nachthulp voor kinderen en jongeren, jeugdbescherming en reclassering, jeugd-lvb, jeugd ggz en jeugdzorg plus (gesloten jeugdzorg). Generalist De leden van het Basisteam Jeugd & Gezin zijn of worden door de intensieve samenwerking ‘generalist’ op het gebied van opvoeden en opgroeien, naast specialist op het eigen vakgebied. Zij zijn brede jeugdprofessionals. 6 De mate waarin van professionals wordt gevraagd generalist te zijn, de invulling van deze term en de afstemming en afspraken tussen die verschillende professionals kunnen per gemeente verschillen. GGD GGD staat voor Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst. Elke gemeente in Nederland heeft een GGD. De jeugdgezondheidszorg is een van de taken die ze uitvoeren. Daarnaast voeren zij collectieve preventie op gezondheidsthema's uit. Inclusie Insluiting van achtergestelde groepen binnen de samenleving, op basis van gelijke rechten en plichten. Intramurale zorg Zorg die binnen de muren van een instelling, zoals ziekenhuis, verpleeghuis, verzorgingshuis. Wordt ook wel klinische zorg genoemd. Jeugd GGZ De jeugdafdelingen van de ggz, poliklinieken en jeugdafdelingen van algemene psychiatrische ziekenhuizen, poliklinieken en jeugdafdelingen psychiatrie van academische ziekenhuizen en speciale instellingen voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Doorverwijzing naar de jeugd-ggz kan via de huisarts, Bureau Jeugdzorg en Basisteam Jeugd & Gezin. Jeugd LVG Zorg voor kinderen en jongeren met een Lichte Verstandelijke Beperking. Jeugdbescherming Gedwongen maatregel die de rechter oplegt als vrijwillige hulp niet werkt. Een kind of jongere wordt ‘onder toezicht gesteld’. 7 Gezinsvoogden begeleiden een gezin bij de opvoeding, tot de ouders dit zelfstandig kunnen. Soms woont een kind – tijdelijk – niet meer thuis. Jeugdgezondheidszorg Preventieve begeleiding van de groei en ontwikkeling van kinderen tot 19 jaar. Uitvoering voornamelijk door jeugdarts en jeugdverpleegkundige, o.a. via consultatiebureau en Zorg Advies Team op de kinderopvang en de scholen. Jeugdreclassering Helpt jongeren die de wet hebben overtreden om zich aan de wet te houden. De rechter wijst een jeugdreclasseringswerker toe aan de jongere. Hij is degene die met de jongere praat. Deze gesprekken zijn verplicht. Jeugdreclasseringswerker Voert gesprekken met de jongere , begeleidt hem/haar en brengt rapport uit. Helpt jongeren hun zaken op orde te krijgen om te voorkomen dat zij opnieuw in aanraking komen met politie of justitie. De jongere is verplicht om zich aan de afspraken met de jeugdreclasseringswerker te houden. Jeugdzorg Plus/ gesloten jeugdzorg Bij JeugdzorgPlus wordt een jongere met ernstige gedragsproblemen gedwongen opgenomen. Bureau Jeugdzorg geeft eerst een indicatie af. Daarin staat welke vorm van zorg de jongere nodig heeft. Als dat JeugdzorgPlus is, dan moet een gedragswetenschapper een instemmingsverklaring afgeven. 8 Daarna beslist de kinderrechter of de jongere een ‘machtiging gesloten jeugdzorg’ krijgt voor gedwongen opname in een instelling voor JeugdzorgPlus. Jeugdzorg Ondersteuning van en hulp aan jeugdigen en hun ouders bij opgroeien opvoedingsproblemen. Zowel vrijwillige hulpverlening als gedwongen interventies. Justitiële Jeugdinrichting (JJI) Jeugdgevangenis. Hier worden jongeren door de kinderrechter geplaatst, omdat ze een strafbaar feit hebben gepleegd. De deur van de gevangenis is gesloten. Je kunt er niet uit zonder toestemming van de rechter. Kindermishandeling We hanteren de definitie volgens de Meldcode Huiselijk geweld en Kindermishandeling: “Iedere vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend, of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel, waaronder ook eergerelateerd geweld en genitale verminking. Klantplan Bedoeld om met de klant de hulpvraag te verhelderen en doel te bepalen: Eén gezin, een plan. Het Klantplan is de basis voor de veiligheidstoets en onderlegger voor de eventuele verlenings-beschikking jeugdhulp. 9 Het plan is eenvoudig te begrijpen, duidelijk en feitelijk. Leerplicht Plicht om op een erkende school ingeschreven te staan en lessen te volgen. Kinderen in de leeftijd van 5 tot en met 17 jaar zijn volledig leerplichtig, ze moeten vijf dagen per week naar school. Mandatering verleningsbesluiten Het verleningsbesluit dat een jeugdige “recht” geeft op een individuele voorziening moet door Het College worden genomen. De bevoegdheid tot het nemen van het besluit kan niet door de gemeente aan een derde worden overgedragen, maar kan wel gemandateerd worden, bijvoorbeeld aan de GI. Mandaat houdt in dat de verantwoordelijkheid voor de besluitvorming bij het College blijft. Dat betekent dat bezwaar en beroep altijd door het College/de gemeente worden behandeld, via de daarvoor gebruikelijke procedure. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Sinds 1 juli 2013 zijn organisaties en zelfstandige beroepsbeoefenaren verplicht om een Meldcode te hanteren. Deze verplichting geldt voor de (jeugd)gezondheidszorg, geestelijke gezondheidszorg, Awbz-zorg, jeugdzorg, onderwijs, kinderopvang, maatschappelijke ondersteuning, justitie, Centraal orgaan Opvang Asielzoekers. Multi- disciplinaire teams (MDT’s) Mensen uit verschillende disciplines die samenwerken. 10 Omgevingsgericht werken Gericht op bevorderen van samenhang onder bewoners in hun omgeving. Afhankelijk van de schaalgrootte gebruiken we ook termen als buurtgericht en wijkgericht werken. Ondertoezichtstelling (OTS) Een maatregel waarbij uw gezag over kind(eren) wordt beperkt. Als in een gezin ernstige (opvoedings)-problemen voorkomen en de ontwikkeling of veiligheid van het kind in gevaar komt, kan de kinderrechter uw kind onder toezicht stellen. Het gezin krijgt dan begeleiding van een gezinsvoogd. Outreachende hulpverlening Andere benamingen zijn achter de voordeur, eropaf, en bemoeizorg. Outreachend werkers gaan op mensen af die hulp nodig hebben maar hier niet om gevraagd hebben en die op dat moment ook niet ontvangen. Participatiewet De gemeente is met ingang van 1 januari 2015 verantwoordelijk voor mensen met arbeidsvermogen die ondersteuning nodig hebben. Samenvoeging van de WWB (Wet werk en bijstand), Wsw (Wet sociale werkvoorziening) en Wajong. Passend onderwijs Elk kind heeft recht op goed onderwijs. Ook kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Passend onderwijs beoogt dat zo veel mogelijk leerlingen regulier onderwijs kunnen volgen. Met de invoering van passend onderwijs krijgen scholen een zorgplicht. Dat betekent dat ze de verantwoordelijkheid krijgen om alle leerlingen een passende onderwijsplek te bieden. 11 Het speciaal onderwijs verdwijnt niet. Kinderen die het echt nodig hebben, kunnen nog steeds naar het speciaal onderwijs. Pedagogische civil society In een goed functionerende pedagogische civil society, zijn burgers bereid om verantwoordelijkheden te delen bij het opgroeien en opvoeden van kinderen. Persoonsvolgende bekostiging (PVB) De essentie is dat het geld de zorgvrager volgt naar de instelling van zijn/haar keuze voor zijn/haar zorgbehoeften. PVB kan helpen bij vraaggestuurde zorgvernieuwing. Persoonsgebonden Budget (PGB) Met een persoonsgebonden budget (PGB) bepaalt de klant zelf wie zijn zorgverlener wordt. De klant sluit zelf een zorgovereenkomst af, betaalt zelf de zorgverlener en houdt de administratie bij. Primaire opvoedmilieus Thuis, school, kinderopvang, sportclub etc. Raad voor de kinderbescherming Door het ministerie van Justitie ingestelde instellingen die minderjarigen in gezag- en opvoedingssituaties beschermt. De Raad adviseert de kinderrechter en officier van justitie over ouderlijk gezag, voogdij, omgangsregeling en adoptie. De Raad doet onderzoek bij (een vermoeden van) kindermishandeling of verwaarlozing. Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC) Alle gemeenten in Nederland zijn ingedeeld bij één van de 39 RMCregio’s. In elke RMC-regio is er één contactgemeente die de melding en registratie van voortijdig 12 schoolverlaters coördineert. Het doel is voortijdig schoolverlaten van jongeren op te sporen en tegen te gaan. School Maatschappelijk werk Belangrijke schakel tussen leerling, ouders, school en hulpverleningsinstellingen. De taken van de schoolmaatschappelijk werker zijn hulpverlening, signaleren, doorverwijzen, informatie en advies geven. Zie ook Zorg Advies Team Transformatie Anders denken, anders doen. Gericht op de zorginhoudelijke vernieuwing, innovatie en cultuuromslag, nodig voor een nieuw stelsel. Toegang tot jeugdhulp Jeugdigen en ouders met een hulpvraag kunnen terecht bij de basisvoorzieningen. De huisarts, jeugdarts of medisch specialist kunnen verwijzen. Meer complexe hulp loopt via het BJG. Een deel van de jeugdhulp is alleen via verwijzing of met een besluit van de gemeente BJG toegankelijk. Een andere ingang tot de jeugdhulp is via de gecertificeerde instelling, de kinderrechter (via een kinderbeschermingsmaatregel of een maatregel tot jeugdreclassering), het openbaar ministerie en de directeur of de selectiefunctionaris van de justitiële jeugdinrichting. Transitie Veranderingen in het stelsel. Overdracht van verantwoordelijkheden van de ene overheid naar de andere. Veiligheidshuis Gemeenten, Politie, Openbaar Ministerie, Raad voor de Kinderbescherming, 13 Reclasseringsorganisaties en Welzijnsorganisaties vormen een samenwerkingsverband om overlast, huiselijk geweld en criminaliteit terug te dringen. Het veiligheidshuis is de plek van waaruit opsporing, vervolging, berechting en hulpverlening wordt opgepakt. Veilig Thuis De nieuwe naam voor het AMHK Verdrag inzake de rechten van het kind (IVRK) Gebaseerd op de Universele verklaring van de rechten van de mens. Verleningsbeschikking Brief met besluit van de gemeente aan een jeugdige, of diens ouders / verzorgers, waarmee die in aanmerking komt voor gespecialiseerde jeugdhulp. Als de gemeente positief besluit op een aanvraag, krijgt de aanvrager een verleningsbeschikking. Dit is een beschikking in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Verordening Jeugdhulp Geeft inzicht in het aanbod van jeugdhulp en in de regels voor de toegang en toeleiding. Verwijsindex risicojongeren (VIR) Landelijk computersysteem om signalen van hulpverleners over jongeren tot 23 jaar bij elkaar te brengen. Deelname aan de VIR is sinds 2010 wettelijk verplicht. Zie ook Zorg voor Jeugd. Werkplein Locatie waar Sociale Dienst van de gemeente en UWV samenwerken. In sommige Werkpleinen zijn ook andere organisaties op het gebied van werk, opleiding en re-integratie vertegenwoordigd. 14 Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Regelt dat mensen met een beperking de voorzieningen, hulp en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Het kan gaan om ouderen, gehandicapten of mensen met psychische problemen. De Wmo zorgt ervoor dat iedereen kan meedoen aan de maatschappij en zo veel mogelijk zelfstandig kan blijven wonen. Gemeenten voeren de Wmo uit en iedere gemeente legt andere accenten. Wlz De Wet langdurige zorg De Wet langdurige zorg gaat in per 11-2015 en vervangt de AWBZ. De Wlz is er voor mensen die de hele dag intensieve zorg en toezicht dichtbij nodig hebben. Het gaat dan bijvoorbeeld om ouderen met ernstige dementie, om mensen met een ernstige verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking en om mensen met een ernstige psychische stoornis. Zorg Advies Teams (ZAT‘s) Multidisciplinaire teams die aansluiten bij de leerlingenzorg van het onderwijs. Signalen van leerkrachten die wijzen op de behoefte aan extra zorg of hulpverlening, beoordelen de jeugdprofessionals in de ZAT snel en vakkundig. Zij schakelen zo snel mogelijk de juiste hulp en ondersteuning in voor het kind of de jongere, zijn ouders en docenten. Zorgbemiddelaar Kan door professionals en hulpvragers om advies en bemiddeling worden gevraagd bij het inzetten van jeugdhulp. De zorgbemiddelaar organiseert de logistiek van verleningsbesluit tot start zorg. Er is er één regionaal, centraal punt van zorgbemiddeling. 15 Zorg in Natura Zorg in natura is zorg die de zorgaanbieder voor de klant regelt. De zorgaanbieder levert de zorg en regelt de administratieve verwerking. Zorgkantoor Voert de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) uit, zoals langdurige zorg thuis, of opname in een verpleeghuis, instelling voor gehandicaptenzorg. Zorg voor Jeugd De regio Noordoost Brabant hanteert als Verwijsindex risicojongeren (VIR) het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd. Doel is om problemen bij kinderen en jongeren in de leeftijd van 0 – 23 jaar in een vroegtijdig stadium te signaleren en vervolgens de coördinatie van zorg te organiseren. Op deze manier moeten risico’s met kinderen en jongeren worden voorkomen. 16 Colofon Dit boekje is een product van Transitie Jeugdzorg Noordoost Brabant. Met dank aan de Werkgroep transitie, Zorg voor Jeugd Fryslân, die hun boekje van 2013 ruimhartig beschikbaar hebben gesteld. Wij hebben het aangepast aan de actualiteit en op maat gemaakt voor onze regio. Zie je verbeteringen of heb je suggesties voor andere of nieuwe termen? Mail ze naar José Rijnen [email protected] ‘s-Hertogenbosch, november 2014 17
© Copyright 2024 ExpyDoc