GreenNest Amsterdam

Nieuwsbrief Januari 2014
Inhoud:
UiterWaardenRecreatie
• UiterWaardenRecreatie
• GreenNest Amsterdam
• Grond en duurzame ruimtelijke
ontwikkeling
• Biomassa uit natuur en plantages
• Pilot ‘Voeding voor diabetes’ van start
• Tjitse Bouwkamp (1986), nieuwe
programmadirecteur Kiemkracht
• De Groene Behandelkamer
• Runner Up Award voor Green Deal
Tijdelijke Natuur
• Symposium ‘De Innovatiesprong’
• Alliantie met STIRR verlengd
• Film over zoetwater in het Groene Hart
• Markt voor Mest gaat internationaal
De grote rivieren trekken jaarlijks
honderdduizenden recreanten. Maar de
ruimte om hen gastvrij te ontvangen staat
onder druk. Daarbij gaat het bijvoorbeeld
om een tekort aan recreatieve mogelijk
heden om in de toekomst in te spelen op
het groeiend aantal bezoekers.
Met het concept UiterWaardenRecreactie
bieden wij een toekomstbestendige
aanpak waarbij de opbrengsten van het
toerisme groeien, de natuur erop voor
uitgaat en er extra ruimte ontstaat om de
waterstand te verlagen zodat er grote
hoeveelheden water kunnen worden
opgevangen. Dit is nu al nodig, maar zal
zeker in de toekomst urgent worden.
Voor twee gebieden in de provincie
Utrecht is het concept UiterWaarden
Recreatie uitgewerkt. De drie pijlers van
het concept zijn:
• Recreatie: Verbeteren dagrecreatieaanbod
door de aanleg van permanente voor
zieningen die bestand zijn tegen hoog
water en ook zorgen voor een duurzaam
haalbare exploitatie;
• Water: Door de uiterwaarden in de
directe omgeving van de bebouwing
verder af te graven ontstaat er extra
InnovatieNetwerk
InnovatieNetwerk ontwikkelt
grensverleggende vernieuwingen in
landbouw, agribusiness, voeding en
groene ruimte en zorgt ervoor dat die
door belanghebbenden in de praktijk
worden gebracht.
Het ministerie van Economische Zaken
nam het initiatief tot en financiert
InnovatieNetwerk met participatie van
bedrijfsleven en maatschappelijke
partijen.
Meer
informatie over
InnovatieNetwerk:
www.innovatienetwerk.org
Volg InnovatieNetwerk ook op
Twitter: http://twitter.com/InnNetw
Zomers evenement aan de rivier (bij Nijmegen).
ruimte om de waterstand te verlagen. Dit
is nu al nodig, maar zal in de nabije
toekomst een nog grotere opgave worden.
• Natuur: Door doelmatig beheer en een
hoogwaardige inrichting van de ruimte
gaat de natuur erop vooruit.
Met UiterWaardenRecreatie nemen de
opbrengsten toe en dalen de beheerlasten.
En dat op een wijze die interessant is voor
Rijkswaterstaat (ministerie van Infra
structuur en Milieu), voor het ministerie
van Economische Zaken, voor de
gemeenten, de provincie (in dit geval
Utrecht), en voor ondernemers.
Het concept UiterWaardenRecreatie is
een uitvloeisel van de Green Deal die
Recreatie Midden-Nederland, het
ministerie van EZ, RECRON en STIRR
in 2012 hebben gesloten, met als doel:
groene groei en minder regeldruk voor
buitendijkse recreatieterreinen.
Het concept is ook met deze partners
ontwikkeld. Lees meer via
http://tinyurl.com/osqvcmt.
eer informatie:
M
Hans Hillebrand, 06-31932884,
[email protected].
Nieuwsbrief Januari 2014
GreenNest Amsterdam
Artist impression GreenNest langs de A3 bij Amsterdam.
Even een nacht in de natuur van China
doorbrengen? Of liever in Costa Rica?
Dat is de opzet van GreenNest: een
gestapeld park met zes verdiepingen, met
op elke verdieping van tien meter hoog
een andere biotoop.
Elke biotoop is op meerdere manieren te
ervaren. Met de zintuigen: zien, ruiken,
horen, voelen, maar ook interactief, door
te doen, door kleuren of geuren te
maken. Zo is de Azië-biotoop geïnspi
reerd door een bamboebos dat je kunt
zien en voelen, maar ook kunt ervaren in
de bamboewerkplaats, waar je een beker
uit bamboe kunt zagen.
Bovenin elke verdieping hangen lodges,
voor wie wil overnachten in een
bijzondere, groene omgeving. Onder de
hangende lodges is de verdieping geen
tien meter maar zeven meter hoog. Op de
bovenste verdieping bevindt zich het
Scandinavische bos met Noorse hutjes.
De gemeente Amsterdam is enthousiast
en heeft een locatie aan de A9 naast de
IKEA gereserveerd voor dit concept.
De Nederlandse tuinbouw staat wereldwijd
bekend als centrum voor bloemen en
planten. De Keukenhof trekt in twee
maanden 800.000 bezoekers. Amsterdam is
een uitstekende locatie voor een gebouw dat
jaarrond laat zien wat Nederland te bieden
heeft op tuinbouwgebied: GreenNest. De
ambitie is om er op termijn een inter
nationale keten van te maken.
SIGN en STIRR hebben het concept en
ontwerp voor GreenNest uitgewerkt en
gaan de komende maanden investeerders
benaderen om de haalbaarheid te toetsen.
Zo werken de glastuinbouw en de
recreatiesector aan een innovatief concept.
eer informatie:
M
Peter Oei, 06-51542882,
[email protected].
Grond en duurzame ruimtelijke ontwikkeling
Een onderwerp dat de afgelopen jaren
weinig aandacht heeft gekregen, is de
relatie tussen grondbeleid en duurzaamheid.
Het grondbeleid van gemeenten - en het
daarmee verbonden gedrag van project
ontwikkelaars - lijkt in verschillende
projecten een belemmerende factor te zijn
om een duurzame leefomgeving te realise
ren. Daarover gaat het rapport Grondbeleid
en Duurzame Ruimtelijke Ontwikkeling
(http://tinyurl.com/kayo8u7). Zo zijn er
teveel prikkels voor projectontwikkelaars en
gemeenten om baten van grondtransacties
af te romen in plaats van deze ten goede te
laten komen aan duurzame ruimtelijke
kwaliteit. Er bestaat geen verplichting voor
gemeenten en ontwikkelaars om winsten te
herinvesteren in hetzelfde gebied. Het
rapport geeft ook aan hoe het grondbeleid
meer ten dienste kan komen te staan van
het streven naar duurzaamheid. Eén van de
voorbeelden daarvan is het via fondsvor
ming laten herinvesteren van een deel van
de winsten uit ontwikkeling in het gebied.
Ook zou overwogen kunnen worden grond
te gaan taxeren op basis van de huidige
functie in plaats van toekomstige functies.
Dit zou leiden tot een kostenreductie en een
verminderd financieel risico voor gemeen
ten en projectontwikkelaars, zodat gestimu
leerd wordt dat grond pas wordt gekocht op
het moment dat er daadwerkelijk over
wordt gegaan tot ontwikkeling. De praktijk
wordt in twee casussen uitgewerkt, te weten
Rijnenburg en OostvaardersWold. Juist
deze casussen hebben de afgelopen jaren tot
veel politieke en maatschappelijke discussie
geleid, waarbij hoge ambities ten aanzien
van duurzaamheid uiteindelijk niet konden
worden gerealiseerd.
eer informatie:
M
Nico Beun, 06-48131099,
[email protected].
Nieuwsbrief Januari 2014
Biomassa uit natuur en plantages
Met verschillende biomassaprojecten
levert InnovatieNetwerk een bijdrage aan
de biobased economy. Verrassend aan
deze projecten is de koppeling tussen de
natuursector en andere sectoren. Met
deze extra biomassa uit de natuur komen
de doelen op het gebied van duurzame
energie, duurzame warmte en duurzame
producten dichterbij. Tegelijkertijd ont
wikkelt de markt voor biomassa uit na
tuur en landschap zich zo ook sneller.
Daarmee dragen deze projecten bij aan
het streven natuur ‘subsidievrij’ te krijgen.
InnovatieNetwerk heeft een aantal tot de
verbeelding sprekende projecten met
wilgen opgestart. Zo streeft Innovatie
Netwerk ernaar gemeenten en andere
grondeigenaren wilgen op braakliggende
bedrijventerreinen te laten aanplanten:
met deze beplanting is er enig rendement
op tijdelijk ongebruikte gronden.
Ook leidt deze beplanting tot hogere
biodiversiteitswaarden, waardoor de
bedrijventerreinen voor planten, dieren
én mensen die er werken aantrekkelijker
worden.
Uit een verkenning naar de mogelijk
heden om grote recreatiedoolhoven niet
langer uitsluitend van maïs te maken
maar ook van wilgen, bleek dat er aan
trekkelijke recreatievoorzieningen ge
maakt kunnen worden, terwijl er ook een
financieel interessante investering voor
recreatie-aanbieders ontstaat. RGV on
derzoekt de mogelijkheden om op een
van haar recreatiegebieden een wilgen
doolhof te bouwen. Daarnaast bieden
wilgenplantages perspectieven om kosten
neutraal effluent van rioolwaterzuive
ringsinstallaties (rwzi’s) of bedrijfsafvalwa
ter te behandelen. Omdat wilgen veel
water verdampen, gebruiken de wilgen al
het afvalwater waarmee de plantages
worden bevloeid. Per saldo is er geen
lozing. Dit is een interessante, duurzame
vervanger voor helofytenfilters. Tot slot
zijn in het project ‘kiplekker onder de
wilgen’ biologische kippenhouders in
Overberg en in De Glind gestart met
pilots met wilgenplantages in kippen
uitloopgebieden. Dit idee geeft invulling
aan de Europese verplichting om in de
vrije uitloop beplanting aan te brengen.
eer informatie:
M
Marleen van den Ham, 06-29578849,
[email protected].
Pilot ‘Voeding voor diabetes’ van start
Diabetes type 2 kan omkeerbaar zijn mits
de patiënt zijn leefstijl structureel aanpast door vooral ánders te gaan eten:
gezonder én smaakvoller. Samen met
Stichting Voeding Leeft ontwikkelt en test
InnovatieNetwerk een groepsprogramma,
om te laten zien dat deze verandering in
leefstijl voor diabetes-2 patiënten resultaat
oplevert en ook vol te houden is.
Over het algemeen beschouwt de genees
kunde diabetes type 2, verreweg het meest
voorkomende type diabetes, nog steeds
als onomkeerbaar. Patiënten krijgen
medicijnen voorgeschreven, later meestal
gevolgd door spuiten met insuline. Ook
krijgen patiënten het advies om af te
vallen en meer te bewegen. En juist dat
afvallen is voor de meesten diabetici met
overgewicht moeilijk. Op basis van
ervaringen met patiënten stellen enkele
artsen en diëtisten nu dat het niet nodig
is om minder te eten en calorieën te
tellen, maar dat het vooral gaat om ánders
eten: veel verse producten, zoals groenten
en fruit en minder (snelle) koolhydraten.
Opmerkelijk genoeg stellen zij ook dat
patiënten niet te moeilijk hoeven doen
over vet. Dat geeft juist smaak aan het
eten, waardoor anders eten ook lekkerder
wordt en gemakkelijker is vol te houden.
Deze ervaringen leren dat door anders te
eten de bloedglucosewaarden sterk
verbeteren en het gewicht afneemt, ook al
blijft het totaal aantal calorieën gelijk.
In het voorjaar start een pilot waarin vijftien
mensen met diabetes type 2 intensief
worden begeleid om hun leefstijl en hun
eetgewoonten te verbeteren. Door middel
van voedingsadvies, motivatietraining en
kookworkshops krijgen de deelnemers grip
op hun diabetes. Ze worden begeleid door
een multidisciplinair behandelteam van
huisarts, diëtist en kok. Door de
bloedglucose goed te reguleren, medicatie te
verminderen en complicaties te voorkomen,
levert deze aanpak op termijn een fikse
besparing in zorgkosten op. De totale
medische kosten aan diabetes bedragen nu
ca. € 4 miljard en indirect, door ziekteuitval, voor de ‘BV Nederland’ nog eens € 6
miljard. Er lopen al gesprekken met
zorgverzekeraars om deze aanpak op te
nemen in de zorgverzekering.
eer informatie:
M
Joost Reus, 06-48130925,
[email protected].
Nieuwsbrief Januari 2014
Tjitse Bouwkamp (1986), nieuwe
programmadirecteur Kiemkracht
Als nieuwe programmadirecteur
Kiemkracht stel ik me graag aan u voor.
Na het afronden van de studie
Technology Management aan de
Rijksuniversiteit Groningen (MSc) ben ik
in dienst getreden bij het Productschap
Akkerbouw. Als onderzoekscoördinator
was ik verantwoordelijk voor al het
(praktijk)onderzoek dat door het
Productschap Akkerbouw werd uitgezet.
Daarnaast speelde ik vanuit de akker
bouwsector een rol in het topsectoren
beleid. Zo diende ik, in samenwerking
met het bedrijfsleven en de WUR, de
Publiek Private Samenwerking (PPS)
Duurzame Bodem in. Door deze PPS
hebben we bereikt dat de sector samen
met de overheid werkt aan
bodemvraagstukken. Bovendien is vanuit
de PPS Duurzame Bodem directe
aansluiting gevonden bij de Nederlandse
Organisatie voor Wetenschappelijk
Onderzoek (NWO).
In mijn nieuwe functie bij Kiemkracht
probeer ik een stap verder te gaan. Geen
toegepast of fundamenteel onderzoek,
maar grensverleggende, krachtige
innovaties die de akkerbouwsector
inspireren en toekomstige kansen voor de
sector creëren.
De agrosector zou op dit moment
tevreden kunnen zijn met haar huidige
positie in de wereldeconomie: ‘We zijn,
na de VS, de tweede agro-exporteur in de
wereld’. Er schuilt echter ook een gevaar
in deze verworven positie. Berusten in
wat je deed levert niet direct nieuwe
ideeën op die de sector (financieel) sterker
maken. Daarom
stort ik mij
vanuit Kiem
kracht op de
ontwikkeling
van nieuwe,
grensverleggende
innovaties die de
akkerbouwsector vandaag, morgen en in
de toekomst duurzaam, onderscheidend
en financieel rendabel moeten houden!
Om deze uitdaging te verwezenlijken
nodig ik u uit. Signaleert u kansen die
aansluiten bij de doelstellingen van
Kiemkracht, neem contact met mij op.
eer informatie:
M
Tjitse Bouwkamp, 06-12901485,
[email protected].
De Groene Behandelkamer
Het project ‘De Groene Behandelkamer’
is door het Nationaal Groenfonds
genomineerd voor de Natuurprijs 2013.
De Groene Behandelkamer is voortgeko
men uit het project ‘Groen, Beter, Best’,
waarin het jongereninitiatief ‘Panorama
Natuur’ wordt uitgewerkt. Doel van dit
project is daadwerkelijke verbindingen te
leggen tussen de natuursector en de
gezondheidssector (preventief en curatief).
Zo wordt concreet invulling gegeven aan
de belangrijke waarde die natuur heeft
voor de gezondheid van mensen.
De Groene Behandelkamer is een ruimte
waarin medische zorg wordt gecombi
neerd met natuur. Artsen en therapeuten
staan tijdens hun werk in direct contact
met de natuur. Zij halen de natuur ‘van
buiten naar binnen’, waardoor de patiënt
de helende werking van de natuur
ondergaat. Behandelingen die buiten
kunnen worden gegeven,
bijvoorbeeld natuurcoaching,
revalidatietraining en biowalks,
kunnen vanuit de Groene
Behandelkamer starten.
In 2014 wil InnovatieNetwerk twee
groene behandelkamers in de
praktijk realiseren. Diverse natuur
eigenaren hebben al laten weten
geïnteresseerd te zijn in een samen
werking. Voor hen kan het aanbieden van
een groene omgeving leiden tot nieuwe
vormen van maatschappelijk draagvlak.
Ook kunnen zij nieuwe arrangementen,
en daarmee verdienmodellen, ont
wikkelen voor bijvoorbeeld hartpatiënten,
diabetesgroepen en mensen met een
Artist impression van De groene Behandelkamer.
burnout of andere psychische klachten.
Op dit moment wordt gezocht naar
partijen uit de zorgsector die meerwaarde
zien in behandelingen in de vrije natuur
of behandelingen met uitzicht op groen.
eer informatie:
M
Marleen van den Ham, 06-29578849,
[email protected].
Nieuwsbrief Januari 2014
Runner Up Award voor Green Deal Tijdelijke Natuur
Tijdens de InnovatieEstafette 2013 is de
Green Deal Tijdelijke Natuur uitgeroepen
tot één van de drie winnaars van de
Runner Up Award. De jury geeft aan dat
de Deal Tijdelijke Natuur hoog scoort als
het gaat om vernieuwing en samenwer
king. De deelnemende partijen steken
hun nek uit en nemen risico’s. Ook de
rijksoverheid speelt volgens de jury in
deze deal de juiste rol.
De kern van Tijdelijke Natuur is het
stimuleren van natuurontwikkeling op
gronden die wachten op hun uiteindelijke
bestemming. Veel grondeigenaren met
ontwikkelplannen proberen de vestiging
van beschermde plant- en diersoorten op
hun toekomstige bouwterreinen te
voorkomen om potentiële conflicten met
de Flora- en faunawet te voorkomen.
Doordat terreineigenaren met Tijdelijke
Natuur de zekerheid krijgen dat ze
beschermde soorten probleemloos mogen
verwijderen op het moment dat de schop
de grond in moet, kunnen ze stoppen
met hun “natuurwerende” beheer.
De Green Deal Tijdelijke Natuur is een
unieke samenwerking tussen private
partijen en de rijksoverheid. Private
grondeigenaren steken hun nek uit door
grond voor de ontwikkeling van Tijdelijke
Natuur beschikbaar te stellen Natuur
organisaties durven het aan Tijdelijke
Natuur te ondersteunen, ondanks het feit
dat dit geen vanzelfsprekende boodschap
is voor organisaties die het behoud van
natuur als primaire doelstelling hebben.
Ook de samenwerking van natuurorgani
saties met commerciële partijen getuigt
van lef. De samenwerking tussen Roelofs
Planontwikkeling in Steenwijk en
Landschap Overijssel is daarvan een mooi
voorbeeld. Andere partijen die partici
peren in de Green Deal zijn Havenbedrijf
Amsterdam, Groningen Seaports, de
Vlinderstichting, de
12Landschappen,
Cascade – vereniging
zand- en grind
producenten en het
Ministerie van EZ.
InnovatieNetwerk
heeft samen met
andere partijen het
Winnaars Runner Up Award.
concept Tijdelijke
Natuur (http://tinyurl.com/cpkve28)
Meer informatie:
ontwikkeld en is initiatiefnemer van de
Nico Beun, 06-48131099,
Green Deal Tijdelijke Natuur.
[email protected].
Symposium ‘De Innovatiesprong’
De zeven functies van het
innovatiesysteem (naar Hekkert
e.a., 2012).
De Nederlandse tuinbouw kent prachtige
voorbeelden van bedrijven die ook in
crisistijden succesvol zijn met een markt
gerichte aanpak. Maar het overgrote deel
van de sector leunt (te) zwaar op proces
innovatie. Met als gevolg dat er te weinig
marktgerichte initiatieven zijn, en nogal wat
bedrijven matige perspectief hebben door
slechte bedrijfsrendementen. Dit negatieve
tij is te keren met aanpassing van het
innovatiesysteem. Die aanpassingen bestaan
uit een samenspel van ondernemers
activiteiten, markt, instituties/organisaties,
wet- en regelgeving en financiering.
SIGN organiseert op woensdag 26 maart
(15.30 uur) het symposium ‘De Innovatie
sprong’. Doel is de transitie naar een
marktgericht innovatielandschap in de
tuinbouw te versnellen. Het symposium is
bedoeld voor alle actoren die een rol spelen
bij innovatie in de tuinbouw, zowel binnen
als buiten de sector, en beoogt de diverse
initiatieven van deze actoren te verbinden.
Tijdens het symposium nemen we afscheid
van drie bestuursleden van SIGN: Tiny
Aerts, Tom de Bruijn en Bernard Oosterom.
U kunt zich opgeven via
www.innovatieglastuinbouw.nl.
eer informatie:
M
Dewi Hartkamp, 06-53131944,
[email protected].
Nieuwsbrief Januari 2014
Alliantie met
Film over zoetwater in het
STIRR verlengd Groene Hart
Op 22 november 2013 verlengden Ger
Vos, directeur InnovatieNetwerk en John
Jorritsma, voorzitter Raad van Toezicht
STIRR, de strategische samenwerking
tussen beide organisaties door een
overeenkomst te tekenen. In de nieuwe
samenwerking ligt de nadruk op de
inventarisatie en uitvoering van de
strategische innovatieopgaven zoals die
naar voren komen uit de Gastvrijheids
visie, die de recreatiesector onlangs aan
minister Kamp heeft aangeboden. Met
strategische innovaties worden trajecten
bedoeld die tot concrete, maar wel
ingrijpende innovaties leiden, ook wel
Game Changers genoemd.
eer informatie:
M
Hans Hillebrand, 06-31932884,
[email protected].
Colofon
InnovatieNetwerk
Croeselaan 15
(Rijksverzamelgebouw)
Postbus 19197, 3501 DD Utrecht
Tel. 070-3785653
Wilt u niet meer op de verzendlijst staan? Stuur een e-mail naar
[email protected].
Zoet tegen zout. Waar moeten we in
Nederland zoet water hebben, waar
kunnen we zout water het land laten
binnenkomen? Een structurele inlaat voor
zoet water oostelijk van Gouda biedt
volgens InnovatieNetwerk ecologisch en
economisch de beste oplossing voor de
waterproblematiek in het Groene Hart en
daarbuiten. Zo’n oostelijke inlaat voor
komt verzilting, maakt verdieping van de
haven van Rotterdam makkelijker en
geeft mogelijkheden voor vrijere overgan
gen tussen zout en zoet water in de
Zuidwestelijke Delta.
Om deze materie voor een breder publiek
toegankelijk te maken, heeft Innovatie
Netwerk een korte film laten maken met
als titel “Zoet tegen zout. Natuurlijke
waterstromen in het Groene Hart”.
U kunt de film hier bekijken:
http://tinyurl.com/m4swj6t. Mocht u
Waterpeil in Bodegraven.
daarna nog meer over dit onderwerp
willen lezen: http://tinyurl.com/ln8ltas.
eer informatie:
M
Hans Hillebrand, 06-31932884,
[email protected].
Markt voor Mest gaat
internationaal
De transformatie van mest als afvalstof naar
grondstof voor de biobased economy heeft
een sterk internationaal karakter. Zo bevinden de afzetmarkten voor producten uit mest
zich deels buiten Nederland, komt de
noodzakelijke technologie niet alleen uit ons
land en bepaalt Brussel in belangrijke mate
de regelgeving rond mest en afvalstoffen.
Om deze transformatie tot een succes te
maken is het daarom belangrijk een interna
tionaal programma op te zetten, met als
werktitel North Sea Manure Initiative.
Op de internationale conferentie
ManuResource (5 en 6 december 2013,
Brugge) kregen de hoofdlijnen van dit
programma brede ondersteuning. De
deelnemers aan de conferentie reikten ons
ook ideeën aan, waarmee we het programma
inhoudelijk nog kunnen versterken. Komend
half jaar zullen we het programma verder
uitwerken, gebruikmakend van deze ideeën.
Daarna zullen we het voor financiering bij de
EU indienen. Partners bij het North Sea
Manure Initiative zijn onder andere VCM,
Inagro en Ugent uit Vlaanderen, en BOM
en SRE uit Nederland.
eer informatie:
M
Jan de Wilt, 06-48131103,
[email protected].