Studiemiddag Grontmij 14mei2014

Waarderweg 33B-10 haarlem, postbus 2016 2002 la haarlem, t 023 5319141, e [email protected].
IPR Normag
Studiemiddag Grontmij
Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
De toenemend rol inzamel- en reinigingsbedrijven bij het
(integraal) beheer van de openbare ruimte
De Bilt, 14 mei 2014
Drs. ing. P.M.J. de Bruin (Paul)
© IPR Normag
Inhoud
1.
Toenemende rol inzamelbedrijven? Hoezo!!
2.
Ontwikkelingen BOR vanuit 5 invalshoeken
3.
Visie op beheer en onderhoud openbare ruimte
4.
Succesfactor: opdrachtgestuurd samenwerken
5.
Ervaringen en tips
6.
Heeft u vragen? Tijd voor discussie?
14 mei 2014
2
© IPR Normag
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
IPR Normag
Toenemende rol? Feiten en cijfers
75%
5% + IBOR
21% + IBOR in
deel gemeenten
50%
Uitsluitend
afvalbeheer
19% + IBOR
initiatieven
76%
25%
24%
31% + reiniging
Bron: IPR Normag, cijfers t/m 2013
Overheidsbedrijven bij/van 215 gemeenten (de helft)
14 mei 2014
3
55% van de huishoudens in Nederland (ruim 4 miljoen)
Bij 45% is IBOR aan de orde van de dag!!!
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
© IPR Normag
Het beheer en onderhoud van de Openbare Ruimte…
Werkzaamheden
Werksoorten
Reiniging
Beleid
Groen
Regie
Civiel
Beheer
Verhardingen
Directievoering & toezicht
Afval
Werkvoorbereiding
Begraafplaatsen
Projecten (renovatie, vervanging, etc)
Sportaccomodaties
Regulier onderhoud
Riolering en Water
Specialistisch onderhoud
Verkeer en vervoer
14 mei 2014
4
Openbare Verlichting
Rol van gemeente in openbare ruimte is divers...
© IPR Normag
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
IPR Normag
Invalshoek 1. Publieke taak van de gemeente
Wettelijke gemeentelijke zorgplicht en/of aansprakelijkheid
zorgplicht: afvalbeheer, rioolbeheer / afvalwater-transport, grondwaterbeheer
aansprakelijkheid: veiligheid, nalatigheid
Zorgtaak (goed huisvader): zorg voor openbare ruimte….. schoon, heel
en veilig
Effect op de kwaliteit en leefbaarheid van de openbare ruimte
Directe financiële relatie kwaliteit/prestaties
……… met de burgers (gebonden gebruikers)
Conclusies:
14 mei 2014
5
BOR en Afvalbeheer zijn en blijven politiek/bestuurlijk relevante thema’s
Dit is relevant bij keuze voor de organisatie van al deze taken
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
© IPR Normag
Invalshoek 2. Kwaliteit van de openbare ruimte
Waarden openbare ruimte
Technische waarde
Wat is de materiële, technische staat?
Kwaliteitskenmerken
Materiële technische staat
Onderhoudbaarheid
Technische Veiligheid
Gebruikswaarde
Functionaliteit
Voldoet de openbare ruimte voor de
functies die aan de orde (moeten) zijn.
Flexibiliteit
Handhaafbaarheid
(met name ‘inrichting’ gerelateerd)
Belevingswaarde
14 mei 2014
6
Wat is de perceptie van
de gebruiker op de ruimte?
Toekomstwaarde
Wat is toekomstige waarde?
© IPR Normag
Verkeersveiligheid
Beeldkwaliteit
Netheid
Sociale veiligheid
Ecologische waarde
Duurzaamheid
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
IPR Normag
Invalshoek 3. Gedifferentieerde kwaliteit
Gedifferentieerd beheer is gewenst:
Bezuinigen op beheer, of op zijn minst in staat om de middelen
efficiënter in te zetten
Mogelijkheid om de kwaliteitsbeleving op gerichte wijze te beïnvloeden
(eventueel in overleg met inwoners)
Meewegen van maatschappelijke en bestuurlijke waardering in de
openbare ruimte: niet alleen de techniek is bepalend.
Wat is daar voor nodig? Bewust kiezen voor kwaliteit:
Waar een hoger of lager kwaliteitsniveau?
(op beeldbepalende plekken of op plekken waar bewoners of ondernemers dit
wenselijk vinden)
14 mei 2014
7
Differentiatie naar voorzieningen, beheer-thema’s en gebiedstypes.
Op basis van beeldkwaliteit, frequenties en/of technische normen
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
© IPR Normag
Invalshoek 4. Raakvlakken met participatie
1.
Burgerparticipatie (beleid
en/of uitvoering)
Meer zelfbeheer, minder beheerkosten
Meer betrokkenheid gemeenschap bij inrichting en beheer woon en werkomgeving
Betrokken burgers als de ervaringsdeskundigen in de wijk
2.
Arbeidsparticipatie (social
return)
Mensen met afstand tot regulier werk laten participeren
Onderhoudswerk is geschikt voor doelgroep (werk met werk maken)
3.
14 mei 2014
8
© IPR Normag
Raakvlakken Sociaal – Fysiek
Fysiek beheer ogen en oren in de wijk, ook voor sociale problematiek
Samenwerking met maatschappelijke organisaties: woningcorporatie, sociale
dienst, politie, onderwijs en jeugdzorg
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
IPR Normag
Invalshoek 5. Ontwikkeling van de diverse rollen
1.
Eigenaar (asset owner):
Stelt doelen en bepaalt beleid
Op meerdere thema’s: fysieke leefomgeving, regionale economie, sociaal domein
En regisseert
2.
Beheerder (asset manager)
Vertaalt beleidsdoelen naar uitvoering.
Vakkennis in eigen beheer of extern
Stemt af met ontwerp en uitvoering
Inzet van technologie: beheerinstrumentarium (nu vaak versnipperd)
14 mei 2014
9
3.
Uitvoerder
Ogen en oren, partner van gemeente
Kwaliteitsgestuurd
Op bedrijfsmatige wijze
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
© IPR Normag
Onze visie (maar niet alleen van ons….)
Verbinden en samenwerken in de openbare ruimte biedt kansen en is
(maatschappelijk) nuttig
Mede daarom is niet meer de vraag of gemeenten hiermee aan de slag
moeten …
…maar hoe dit in de praktijk te organiseren.
Gemeenten richten zich op:
Verbinden van partijen, activiteiten en beleidsvelden
14 mei 2014
10
© IPR Normag
Integrale blik op openbare ruimte (vanuit gebruiker)
Duidelijke rolverdeling betrokkenen: beleid, beheer, regie en uitvoering
Grip via opdrachtgeverschap en eventueel eigenaarschap
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
IPR Normag
Wat we nog vaak zien in de praktijk…
Gemeentelijke regie
Groen
Blauw
Grijs
Rood
Klassieke organisatie
14 mei 2014
11
Groen
Blauw
Grijs
Rood
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
© IPR Normag
Succesfactor: opdracht gestuurd samenwerken
●
Anders dan een traditionele opdrachtgever en opdrachtnemer
●
Het gaat om de relatie:
●
●
Samenwerking over langere termijn
●
Uitgaan van elkaars professionaliteit, kennis en kunde
●
Gericht op verbeteren doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid
●
Wederzijdse afhankelijkheid: elkaar blijven informeren
(transparantie)
Sturen op vooraf geformuleerde resultaten
(sturen op output/outcome, niet op input of throughput)
●
Invloed is geborgd als opdrachtgever én eigenaar
14 mei 2014
12
Samenwerking door gemeenten past hier heel goed bij
waaronder overheidsgedomineerde inzamelbedrijven
© IPR Normag
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
IPR Normag
Waarom kunnen inzamelbedrijven hier een rol vervullen?
Schaalgrootte
Efficiënte uitvoering
Financieel draagvlak voor investeringen
Continuïteit en lange termijn relatie
Eén partner organisatie
Goede basis voor medewerkers uit gemeente:
behoud van kennis: vakinhoudelijk en gebied
Gericht op groei en ontwikkeling:
14 mei 2014
13
Tijd en ruimte om organisatie en samenwerking te (laten) ontwikkelen
Maar wat goed is komt snel…..
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
© IPR Normag
Hoe houdt de gemeente(raad) grip?
●
Duidelijke rolverdeling tussen betrokkenen
●
College B&W / gemeenteraad: beleids- en financiële kaders en ambities
Ambities portefeuillehouders in beeld en in balans: openbare ruimte, milieu, sociaal
Uitvoerder: verantwoordelijk voor integrale aanpak/uitvoering
Relatie: opdrachtgestuurd samenwerken
●
Keuze: waar ligt ‘de knip’?
●
●
●
●
Grip via opdrachtgeverschap
●
●
●
14 mei 2014
14
© IPR Normag
●
Uitwerking beleidskaders in prestaties
Gemeente: monitoren, controleren
Uitvoering: draagt zorg voor uitvoering, organiseert burgerparticipatie, draagt zorg voor
arbeidsparticipatie
Grip via eigenaarslijn (eigen dienst/afdeling of OGD-bedrijf)
●
●
Koers, strategie en profiel van uitvoerende organisatie
Uitvoering is van gemeente(n), werkt voor gemeente(n) en doet dit in belang van die
gemeente(n)
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
IPR Normag
De knip
scharnierpunt tussen gemeente en bedrijf/samenwerkingsverband
Beleid
Beheerbeleid
Beheer(plannen)
Uitvoeringsregie
Uitvoering
?
14 mei 2014
15
Overige afwegingen:
●
Alleen regulier beheer en onderhoud
●
Wel/niet ook nieuwbouw/aanleg (projecten)
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
© IPR Normag
Samenwerkingsvarianten
Partnerschap
met uitvoeringsregie
Groen
Grijs
Blauw
Rood
Partnerschap
Groen
Blauw
14 mei 2014
16
© IPR Normag
Grijs
Rood
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
IPR Normag
Maar de ‘knip’ kan nog hoger gelegd
Partnerschap
met beheer én uitvoeringsregie
Figuur 6.
gemeente
Beleid
Beheerbeleid
Uitvoeringsorganisatie
Beheer
Uitvoeringsregie
14 mei 2014
17
Uitvoering
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
© IPR Normag
Integraal en ‘sturen’ op de beleving van de burgers
Besef dat leefbaarheid / kwaliteit van de openbare ruimte door
gebruik/burger voornamelijk wordt beoordeeld op basis van de
‘beleving’
Gebiedsgerichte sturing op alle actoren die
onderhoudswerkzaamheden verrichten in de openbare ruimte.
De diverse beheertaken afstemmen:
Draagt bij aan vergroting van de ‘belevingswaarde’
Efficiënter én effectiever werken
14 mei 2014
18
© IPR Normag
‘Werk maken met werk’ door nadrukkelijke ‘uitvoeringsregie’,
waarbij de regisseur in staat moet zijn om te schuiven en
combineren met werkzaamheden.
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
IPR Normag
Tips en aandachtspunten:
bij het verbreden van de rol van een afval/inzamelorganisatie
1.
Redeneer vanuit het belang van de gemeente!!
2.
Zorg voor duidelijkheid over taak- en rolverdeling (de knip)
3.
Bij voorkeur zo eenduidig mogelijk
binnen beheergebied en bij voorkeur ook tussen beheergebieden
4.
Werk aan opdracht gestuurd samenwerking
Is niet alleen techniek maar ook vaardigheid
Adequaat instrumentarium: juridisch, financieel, beheersysteem, et cetera
Zowel aan kant van gemeente als kant van bedrijf/samenwerkingsverband
14 mei 2014
19
5.
Werk gefaseerd: per vakgebied, per gemeente
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
© IPR Normag
Heeft u vragen en tijd voor discussie?
14 mei 2014
20
© IPR Normag
1.
Herkent u zich in deze presentatie?
2.
Wat zijn uw eigen meest kenmerkende ervaringen?
3.
Wat zijn voor u de belangrijkste
1.
Vraagpunten
2.
Uitdagingen
3.
Risico’s
op dit gebied ?
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
IPR Normag
Bedankt voor uw aandacht
IPR Normag is een gerenommeerd adviesbureau op het gebied van strategie, beleid en
organisatie.
Wij opereren voornamelijk in de publieke sector en zijn ons bewust van de
maatschappelijke verantwoordelijkheid van onze cliënten.
Ons doel is dan ook optimale dienstverlening met duidelijke meerwaarde.
Betrokkenheid, denkkracht voor scherpe en heldere analyses, gevoel voor
verhoudingen en belangen, en daadkracht bij het implementeren van adviezen zijn
onze kernwaarden.
14 mei 2014
21
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars
© IPR Normag
Mogelijke misverstanden….
Uitbesteden betekent niet dat het (afval)bedrijf alles zélf gaat
uitvoeren: zelf doen of uitbesteden moet juist scherper
worden benaderd
Kennis en deskundigheid hoeft niet ‘from scratch’
opgebouwd te worden: bundelen bestaande kennis
gemeente(en). Betere basis om kennis te behouden en
verder te ontwikkelen.
14 mei 2014
22
© IPR Normag
Studiemiddag Grontmij: Uitbesteding BOR door afvalinzamelaars

Download Report