Communicatie … telkens opnieuw een uitdaging Veerle Bosschem Hoofdverpleegkundige IZ Heelkunde UZ Gent © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 1 Communicatie… telkens opnieuw een uitdaging Effectieve communicatie in de zorg Barrières voor een effectieve communicatie Gevolgen van communicatieproblemen Ondersteunende communicatiehulpmiddelen Aanbevelingen voor het optimaliseren van de communicatie Take home message © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 2 2 Effectieve communicatie in de zorg definitie stellingen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 3 Communicatie – mogelijke definities Communicatie is het met elkaar in verbinding staan van mensen om te overleggen of berichten uit te wisselen. Bij communicatie zijn altijd ten minste twee partijen betrokken in de rol van zender en ontvanger. http://www.webrichtlijnen.nl/ondersteuning/begrippenlijst Het is een doorlopend circulair proces waarin mensen elkaar beïnvloeden door het uitwisselen van verbale en non-verbale signalen, op verschillende niveaus en in een bepaalde context (Deplae, 2011) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 4 4 Communicatie – stellingen Ongeacht de plaats waar verpleegkundigen tewerkgesteld zijn en ongeacht de patiënten populatie die ze verzorgen, is er een consensus in de verpleegkunde dat effectieve communicatie met patiënten onlosmakelijk verbonden is met goede kwaliteit van zorg verlenen (Finke, Light, & Kitko, 2008) Het gebruik van een clinical nurse specialist die gefocust was op het verbeteren van de communicatie met patiënt en familie van de patiënt reduceerde de verblijfsduur op IZ. (Ahrens, Yancey, & Kollef, 2003) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 5 5 Effectieve communicatie – wat? Zender én ontvanger = 2 verschillende personen met elk hun eigen waarneming en belevingswereld. Communicatie is effectief wanneer de boodschap die je geeft bij de ander overkomt zoals je hem bedoeld hebt. © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 6 6 Barrières voor een effectieve communicatie Patiënt Verpleegkundige Andere © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 7 Barrières – patiënt De communicatieve interactie wordt in belangrijke mate beïnvloed door de ernst van de ziekte, de graad van bewustzijn en de mate van toegankelijkheid van de patiënt. (Happ, Roesch, & Garrett, 2004) (Happ, et al. 2011) Hierbij aansluitend zijn de cognitieve en psychologische status en/of taalkennis van de patiënt ook mogelijke barrières. (Finke, Light, & Kitko, 2008) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 8 8 Barrières – verpleegkundige (1) Verpleegkundigen geven aan dat een belangrijke belemmerende factor is dat het veel meer tijd vraagt om effectief te communiceren met de patiënten in een moeilijke setting. (Finke, Light, &Kitko, 2008) De tijd ontbreekt om voldoende tijd te kunnen maken en geïndividualiseerde communicatie hulpmiddelen te zoeken en/ of te maken. (Magnus & Turkington, 2006) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 9 9 Barrières – verpleegkundige (2) De communicatieve interactie wordt in belangrijke mate beïnvloed door de communicatieve training en ervaring van de verpleegkundige. Er is nood aan training van de verpleegkundigen in het gebruik van ondersteunende hulpmiddelen. (Finke, Light, & Kitko, 2008) (Happ, et al. 2011) De intrensieke motivatie van de verpleegkundige zelf om met deze hulpmiddelen te werken zal ook een belangrijke factor zijn om de kennis in de praktijk om te zetten. © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 10 10 Barrières – andere Patiënten vermelden dat een lage continuïteit van verpleegkundigen die instaan voor de zorg van de patiënt, de communicatie negatief beïnvloeden. De communicatie verliep beter naarmate men elkaar beter leerde kennen. Ook de verpleegkundigen zagen dit als een belemmerende factor. (Magnus & Turkington, 2006) (Finke, Light, & Kitko, 2008) Daarnaast gaven patiënten aan dat ze te weinig informatie kregen en dat deze te weinig herhaald werd of nergens genoteerd werd: goede timing om info te geven en het herhalen ervan is heel belangrijk. (Magnus & Turkington, 2006) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 11 11 Communicatieproblemen: detectie gevolgen voor de patiënt en het team © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 12 Communicatieproblemen - detectie De verpleegkundigen zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van vele zorgactiviteiten voor patiënten in een ziekenhuissetting en hebben daarvoor intensief contact met de patiënt en hun familie. De verpleegkundige bevindt zich in de beste positie om communicatieproblemen bij patiënten op te sporen, te melden en op zoek te gaan naar een passende oplossing. (Finke, Light, & Kitko, 2008) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 13 13 Gevolgen – patiënt (1) Gehospitaliseerde patiënten met communicatieproblemen hebben meer kans om complicaties te ontwikkelen dan patiënten zonder communicatieproblemen. Verpleegkundigen moeten zich bewust zijn van de zware gevolgen die een gestoorde communicatie kan geven bij de acute of de chronisch zieke patiënt en dit moet een onderdeel worden van hun zorgplan. (Campbell & Happ, 2010) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 14 14 Gevolgen – patiënt (2) En studie naar ervaringen en stressvolle gebeurtenissen onder IZ patiënten tonen significante relaties tussen het niet kunnen spreken en paniekgevoelens, frustratie, onzekerheid, boosheid, zorgen, angst en slapeloosheid. (Happ, Roesch, & Garrett, 2004) Daarnaast blijkt dat de moeilijkheid tot communiceren geassocieerd wordt met een grotere ernst van ziekte. (Happ, et al., 2011) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 15 15 Gevolgen – team Gebrek aan communicatie kan frustrerend zijn voor de teamleden Vaak is het gebrek aan communicatie gerelateerd aan te weinig kennis over strategieën om communicatie te faciliteren en aan beperkte toegang tot hulpmiddelen voor communicatie. (Magnus & Turkington, 2006) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 16 16 Ondersteunende Communicatie Hulpmiddelen Situering Noodoproepsystemen Orale communicatiehulpmiddelen Niet-orale communicatiehulpmiddelen Elektronische hulpmiddelen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 17 OHC – situering Zwaar zieke patiënten zijn vaak te zwak om te schrijven of figuren aan te duiden en missen vaak ook concentratie om woorden te spellen of te lezen. Eens de patiënt hier wel toe in staat is, kunnen ondersteunende hulpmiddelen gebruikt worden. OHC is geen magische oplossing Multidisciplinair samenwerken ( arts, vpk, logo, psychologe, kinesitherapie, ergotherapie, … + patiënt / familie) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 18 18 OHC – keuze Veel hulpmiddelen Keuze afhankelijk van: Acuut – chronisch ETT – tracheacanule Slikproblematiek aanwezig of niet Geventileerd – spontaan ademend Mobiliteit beperkt – onbeperkt Beschikbaarheid (24u/24u – huur) … © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 19 19 OHC – noodoproepsystemen Veel soorten beschikbaar Voorwaarde: min of meer alerte patiënt Keuze afhankelijk van: Mobiliteit beperkt – onbeperkt Beschikbaarheid (24u/24u – huur) Acuut / chronisch … © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 20 20 OHC – noodoproepsystemen vb © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 21 21 OHC – Orale hulpmiddelen (1) Mouthing / mondbewegingen – liplezen Electrolarynx © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 22 22 OHC – orale hulpmiddelen (2) Patiënten met tracheacanule + mogelijkheid om de cuff te lossen zonder ventilator => spraakventiel + ev. zuurstoftoediening © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 23 23 OHC – orale hulpmiddelen (3) Patiënten die mechanisch beademend worden Cuff intermittent lossen Gebruik Passy-Muir valve ! Cuff moet gelost worden => ikv VAP preventie geen optie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 24 24 OHC – orale hulpmiddelen (4) Sprekende tracheacanule © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 25 25 OHC – niet orale hulpmiddelen (1) Pen/papier Schrijfbord © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 26 26 OHC – niet orale hulpmiddelen Letterkaarten © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 27 27 OHC – niet-orale hulpmiddelen Letterkaarten + laserpen / hoofdband / statief © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 28 28 OHC – niet-orale hulpmiddelen Symboolkaarten of woordkaarten © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 29 29 OHC – niet orale hulpmiddelen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 30 30 OHC – niet orale hulpmiddelen Systhematische vragenlijst Systhematisch items bevragen Snel en efficiënt te weten komen wat de patiënt wil zeggen Lijkt omslachtig Regelmatig en consequent gebruik => vlotter gebruik Vb. © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 31 31 OHC – hulpmiddelen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 32 32 OHC – elektronische hulpmiddelen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 33 33 OHC – elektronische hulpmiddelen ZAM communicator – zonder computerstem © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 34 34 OHC – elektronische hulpmiddelen Allora: tekst intypen – kan uitgesproken worden Kostprijs 2265,75€ Mogelijk in huur © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 35 35 OHC – elektronische hulpmiddelen Zingui: Combinatie tekst en symbolen Touchscreen - scanning met schakelaars Kostprijs 3955€ Mogelijk in huur © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 36 36 OHC – elektronische hulpmiddelen Novachat: Samsung android ter beschikking op IZ heelkunde Speciale software Te gebruiken als android Kostprijs +/- 5000€ © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 37 37 OHC – elektronische hulpmiddelen Statief voor fixatie elektronische hulpmiddelen -> bedtafel, … 300€ © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 38 38 OHC – elektronische hulpmiddelen iPAD: Ter beschikking op IZ heelkunde In te loggen op naam patiënt Kostprijs 400 € All roun gebrui © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 39 39 OHC – elektronische hulpmiddelen iPAD + communicatie app Gridplayer: gratis voICe: 69,99€ http://voice-intensivecare.nl/demo/ Society of Critical Care Medicine: 12,99$ © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 40 40 OHC – elektronische hulpmiddelen Aangepaste bedieningsmethoden: Intypen 80€ Touchscreen Aanklikken met muis Scanning met enkelvoudige schakelaars Gebruik laserpen op hoofd - bril Gebruik oogscanning 100€ © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 41 41 OHC – elektronische hulpmiddelen Laptop Klassiek gebruik Voorleesprogramma 295€ In te loggen op naam Kostprijs 500€ © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 42 42 Aanbevelingen voor het optimaliseren van de communicatie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 10 geboden 43 10 gouden regels 1. Zorg indien mogelijk voor een rustige omgeving 2. Zorg dat je de aandacht van de patiënt hebt door hem aan te spreken of aan te raken 3. Zorg voor oogcontact 4. Informeer de patiënt dat hij niet kan spreken, wat de oorzaak is én of dit een tijdelijk probleem is 5. Herhaal regelmatig deze informatie 6. Geef de patiënt voldoende tijd om te antwoorden (vaak vertraagde reacties owv zwaar ziek zijn, sedatie,…) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 44 44 10 gouden regels 7. Gebruik zoveel mogelijk ja/nee vragen 8. Vraag de patiënt om traag te antwoorden en de woorden overdreven te articuleren 9. Herhaal de woorden of zinnen die je begrepen hebt zodat de patiënt deze kan bevestigen of ontkennen 10. Start met het gebruik van eenvoudige hulpmiddelen zoals gebaren, pen en papier, letteren symboolkaarten, gesysthematiseerde vragenlijsten / ga nadien over naar de elektronische hulpmiddelen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 45 45 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 46 Investeer in communicatie ondersteuning => tijdsinvestering resulteert in tijdsbesparing Hou rekening met de mogelijkheden en beperkingen van elke individuele patiënt Stel een communicatiebox samen en gebruik deze in moeilijke situaties Werk met communicatie experten op de afdeling Denk aan de 10 geboden © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 47 47 BEDANKT voor jullie aandacht Dank aan Mieke Van Craenenbroeck voor haar projectwerk en haar inzet ikv optimalisatie communicatie bij kritiek zieke patiënten op IZ © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 48
© Copyright 2025 ExpyDoc
