Brochure - Universiteit Gent

Situering van het onderzoek
Uitnodiging
voor de openbare verdediging van
het doctoraal proefschrift
A CONTRIBUTION TO THE DEVELOPMENT OF
SENSITIVE AND ISOTOPE-SELECTIVE ANALYTICAL
METHODS BASED ON SECTOR-FIELD ICP-MS
FOR SUPPORTING THE DEVELOPMENT OF
GENERATION IV NUCLEAR REACTORS
Tom Tindemans
Vrijdag 19 december 2014
Ondanks zijn bijzonder omstreden reputatie, zeker in
de nasleep van de kernramp bij Fukushima, voorziet
nucleaire energie momenteel nog in een groot deel van
de globale elektriciteitsbehoefte. Zodoende is het zeer
waarschijnlijk dat nucleaire energie, althans in de nabije
toekomst, een belangrijke rol zal blijven spelen. Desalniettemin is het essentieel dat er een nieuwe generatie
van nucleaire reactoren ontwikkeld wordt, die er voor
zal zorgen dat de duurzaamheid van nucleaire energie
in de toekomst verbetert. De inspanningen die het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK CEN) levert met
betrekking tot de ontwikkeling van zulke vernieuwende
systemen zijn samengebracht in het MYRRHA project.
Van zodra hij operationeel is, zal de MYRRHA onderzoeksreactor dienst doen als bron van protonen en
neutronen voor verscheidene toepassingen, onder andere bij het onderzoek naar brandstoffen en structurele
materialen voor geavanceerde nucleaire systemen. Daarnaast zal deze reactor onder meer aangewend worden
bij het onderzoek naar de transmutatie van zowel bestaand als toekomstig hoogradioactief afval, waardoor
de vereiste opslagtijd voor dit type afval in de toekomst drastisch zou kunnen ingeperkt worden. Het
innovatieve karakter van de MYRRHA onderzoeksreactor zorgt er wel voor dat er nog een aantal belangrijke
uitdagingen bestaan die dienen overwonnen te worden,
onder andere met betrekking tot de performantie van
de structurele materialen (d.i. hooggelegeerde stalen)
die in direct contact staan met het beoogde koelmiddel,
een eutectisch mengsel van lood en bismut (LBE). Dit
koelmiddel bezit een aantal gunstige thermofysische
en neutronische eigenschappen, maar is tegelijk ook
uiterst corrosief bij de beoogde werktemperaturen.
In deze context is de multi-element sporenanalyse van
LBE en hooggelegeerde stalen van groot belang, bijvoorbeeld voor de bepaling van spoorelementen die bepalend
zijn voor de mechanische eigenschappen van staallegeringen, of om de opname van corrosieproducten door
het koelmiddel te monitoren. In beide gevallen zullen
de spoorelementen in kwestie echter slechts op µg g−1
niveau, of lager, aanwezig zijn, waardoor het gebruik
van een uiterst gevoelige analytische techniek essentieel is. Daarbovenop zal er op het SCK CEN in de
toekomst ook een blijvende nood zijn aan isotoopselectieve analytische methoden, onder andere in het
kader van de ontwikkeling van nieuwe nucleaire brandstoffen en bij het onderzoek naar de transmutatie
van actiniden in hoogradioactief nucleair afval.
Dubbel-focusserende sector-veld inductief gekoppeld
plasma-massaspectrometrie (ICP-SFMS) is de analytische techniek bij uitstek voor de multi-element en
isotoop-selectieve analyse van een grote verscheidenheid aan monsters, zoals LBE en hooggelegeerde stalen.
Door zulk type instrument aan een handschoenkast te
koppelen, wordt de analyse van radioactieve monsters,
zoals bestraalde kernbrandstoffen, eveneens mogelijk.
Ondanks het feit dat ICP-SFMS uiterst geschikt is
voor de multi-element ultra-sporenanalyse van LBE en
hooggelegeerde stalen, wordt de accurate bepaling van
spoorelementen in kwestie vaak gehinderd door het
voorkomen van niet-spectrale interferenties (d.i. matrixeffecten). De meest eenvoudige en elegante manier
om deze matrixeffecten te elimineren bestaat uit het
selectief afscheiden van de matrix, na het oplossen
van de monsters in kwestie, alvorens de spoorelementen te bepalen aan de hand van ICP-SFMS. Om dit
te bewerkstelligen werd in dit werk gebruik gemaakt
van kolomchromatografie, omwille van zijn eenvoud
en gebruiksgemak. Hierbij werden zeer selectieve harsen geselecteerd, die in staat waren om de matrixelementen te weerhouden, terwijl ze slechts een beperkte
affiniteit vertoonden voor de spoorelementen. De methoden die hiertoe ontwikkeld werden, werden vervolgens gevalideerd en uiteindelijk ook toegepast op echte
monsters van LBE en hooggelegeerde stalen, afkomstig van onderzoeksprojecten die verband houden met
de ontwikkeling van de MYRRHA onderzoeksreactor.
In een laatste fase werd een verkennende studie uitgevoerd, om het gebruik van ICP-SFMS voor de
bepaling van isotopenratio’s te evalueren.
Hierbij werden onder meer enkele van de belangrijkste aspecten, die gepaard gaan met de bepaling
van isotopenratio’s a.d.h.v. ICP-SFMS, zoals de
verwezenlijkbare optimale interne precisie, bestudeerd.
Praktisch
Examen- en leescommissie
De verdediging vindt plaats op
vrijdag 19 december 2014 om 16u30
in leszaal B van gebouw S12 op de Campus
De Sterre, Krijgslaan 281, 9000 Gent.
Prof. dr. Karel Strijckmans
Voorzitter, Universiteit Gent
Prof. dr. Frederic Lynen
Leescommissaris, Universiteit Gent
Aansluitend bent u vriendelijk uitgenodigd
op de receptie, die plaats vindt in het Museum
voor de Geschiedenis van de Wetenschappen.
Dr. Lieve Balcaen
Leescommissaris, Universiteit Gent
Gelieve vóór woensdag 10 december
te bevestigen indien u aanwezig zal zijn.
Dr. Stefaan Van Winckel
Leescommissaris, Institute for Transuranium Elements
[email protected]
Dr. Andrew Dobney
Promotor, Studiecentrum voor Kernenergie
Dr. Dorine Wambeke
Promotor, Universiteit Antwerpen
A. Toegang Campus De Sterre
B. Gebouw S12
C. Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen
Prof. dr. Frank Vanhaecke
Promotor, Universiteit Gent