BO ZAR STU DIOS Aide à la visite pour petits et grands Michaël Borremans As sweet as it gets 22.02 > 03.08.2014 1 Pour une visite réussie Les jeunes visiteurs sont les bienvenus au Palais des Beaux-Arts. En nos murs, ils doivent se sentir bien et avoir aussi envie de se familiariser avec la culture ! Découvrir l’art est une expérience géniale. Expliquer l’art n’est pas toujours facile. C’est pourquoi BOZAR STUDIOS s’est associé à Jeunesse et Arts plastiques pour vous aider – vous, chers adultes – à visiter l’exposition Michaël Borremans. Grâce à ce feuillet mettant en évidence quelques mots clefs, facilitez-vous l’accès à cet univers artistique. Tout au long de votre visite, consultez-le. Il vous aidera à répondre aux questions que vous poseront les plus jeunes et à ne pas vous sentir dépourvu face à leurs réactions parfois surprenantes devant un tableau ! Lors de votre visite, laissez parler l’imagination de vos enfants qui sera sans cesse titillée. Discutez avec eux et partagez vos émotions, voyagez dans l’exposition à leur rythme, quitte même à ne voir qu’une partie des œuvres exposées ou à retourner voir celles qu’ils ont préférées. Autant de petits conseils qui transformeront votre visite en un moment inoubliable et vous encourageront à revenir très régulièrement ! qui est Michaël Borremans ? Né à Geraardsbergen (Grammont) en 1963, Michaël Borremans est un artiste belge, installé à Gand. Après une enfance passée dans les paysages embrumés de la campagne flamande, il étudie la photographie et la gravure. Aujourd’hui, il s’est fait un nom comme dessinateur, peintre et réalisateur de films. Il crée souvent des images curieuses, destinées à nous faire réfléchir sur les conditions et le sens de la vie. Ses œuvres sont de nos jours exposées dans les plus grands musées et galeries du monde. Rédaction : Thibaut Blondiau et Laurence Ejzyn 2 L’oeuvre de Michaël Borremans en quelques mots-clés L’œuvre de Michaël Borremans est truffée de références aux grands maîtres de l’histoire de l’art. La virtuosité technique de Michaël Borremans interpelle au premier regard. Des maîtres de la peinture tels que Velásquez, Goya ou Manet viennent à l’esprit tant ses œuvres sont soignées. Les scènes représentées nous rapprochent davantage du présent, tout au moins du milieu du XXe siècle, avec des références à l’illustration, au cinéma des années 40 et surtout au surréalisme. Son œuvre est un doux mélange entre gestes assurés hérités des grands maîtres et touches plus libres et légères, typiques de la peinture belge. Cette alchimie confère une ambiance toute particulière aux sujets abordés. Les titres des œuvres de Michaël Borremans sont très importants. Ses titres – souvent simples – ne sont pas choisis au hasard. Ils éclairent l’œuvre sur sa signification tout en lui ajoutant une dimension poétique. Ils font souvent directement référence à des souvenirs personnels de l’artiste, occasion pour le public d’aller lui aussi fouiller dans son passé. HISTOIRE Observe quelques tableaux et essaye d’en décrire l’atmosphère, l’ambiance. MOTS Laisse libre cours à ta fantaisie et amuse-toi en inventant un nouveau titre aux œuvres. 3 Dans les peintures de Michaël Borremans plane une certaine tristesse. Dans ses toiles, Borremans exprime ses états d’âme et ses sentiments. Pour ce faire, il crée une atmosphère mystérieuse et romantique, représente ses personnages, masqués ou vus de dos et utilise certaines couleurs. Cette mélancolie se retrouve chez l’artiste également dans son rapport à la musique. Avec sa guitare, il aime jouer du blues, un genre qui évoque la tristesse (ne dit-on pas « avoir le blues » ?). Parmi ses musiciens préférés, citons le chanteur de blues Robert Johnson. SENTIMENT Quelle musique ou chanson peux-tu associer à l’œuvre de Michaël Borremans ? ILLUSION L’œuvre de Michaël Borremans est énigmatique. L’artiste crée un univers difficile d’accès, oscillant sans cesse entre réalisme et surréalisme et représentant des scènes où aucune logique ne règne et où les proportions ne sont pas respectées. Face à ses œuvres, le public est souvent dépourvu : il ne parvient pas à en comprendre son sens et y collecte une multitude de messages parfois même totalement opposés. Autrement dit : il y a plusieurs lectures possibles à l’œuvre de Borremans. 4 Pars à la recherche d’éléments surréalistes ! L’infiniment petit côtoie le grandiose, certains éléments sont oubliés dans des compositions ou représentations de personnages… Michaël Borremans joue le metteur en scène. Ses tableaux et dessins évoquent des scènes de théâtre ou de films, des décors de maquette ou bien encore des lieux d’exposition, peuplés de personnages ressemblant à des figurines ou à des marionnettes. Conçues comme de véritables natures mortes, ces œuvres juxtaposent des éléments qui n’ont aucun rapport les uns avec les autres. Le résultat est une composition unique et mystérieuse. Grâce à cela, chaque spectateur peut y interpréter sa propre histoire. SCÈNE Choisis une œuvre et réfléchis à comment tu aimerais la modifier ! INTRIGUE Les personnages invités dans les tableaux de Michaël Borremans intriguent. Masqués ou en costume, ils nous troublent. Leur comportement est inhabituel, leur position souvent improbable et leur aspect étrange. Michaël Borremans engage le jeu et on se surprend souvent à imaginer des histoires qui s’y cachent. Imagine l’histoire cachée dans ton œuvre préférée ! TEMPS Dans les peintures de Michaël Borremans, le temps semble figé. Rien ne bouge. Tout comme vous, spectateur, admirant un tableau, les personnages sont immobiles, ils regardent, observent, pensent, réfléchissent, se recueillent et s’interrogent sur ce qu’ils voient. Imagine que la vie reprend son cours normal. Que vont faire les acteurs des œuvres de Borremans ? 5 CINÉMA Les films que réalise Michaël Borremans sont peu animés. Le manque d’action est l’une des caractéristiques majeures des films de Michaël Borremans. Malgré cela, une tension entre les différents éléments est bel et bien palpable. L’artiste considère ses films – au titre souvent poétique – comme des « tableaux vivants », directement calqués sur ses tableaux et ses dessins. Les images de la vie quotidienne s’y mêlent au rêve pour créer une atmosphère et une ambiance typiques. Incarne un personnage de Michaël Borremans et fais une action le plus lentement possible (s’asseoir sur un banc, tourner une page de catalogue…). INSPIRATION Les œuvres de Michaël Borremans sont hors du temps. Au fil du temps, Michaël Borremans a changé sa manière de créer ses œuvres. Au début de sa carrière, il s’inspirait de vieilles photos, de livres anciens ou d’images familières issues d’encyclopédies. Aujourd’hui, il crée lui-même des scènes dans son atelier : il mélange des objets de styles et d’époques différents qu’il photographie ensuite. Il parvient ainsi à brouiller les pistes et permet à tout un chacun de retrouver un morceau de son histoire personnelle. Un déguisement, une maison de vacances, l’arbre de la cour de récréation… Quels objets te rappellent des souvenirs ? RÉCUPÉRATION Pour réaliser ses dessins, Michaël Borremans utilise toute sorte de matériel de récupération. Riche en souvenirs et émotions, le matériel de récupération donne à l’œuvre son ancrage historique et sa dimension romantique. Borremans puise dans différents supports que ce soient des anciennes cartes, des photos ou des cartons usagés, patinés par le temps. 6 Fouille dans tes poches, ou ton sac et trouve le papier qui pourrait être réutilisé dans une œuvre de Michaël Borremans ? In de films van Michaël Borremans gebeurt niet veel. Het ontbreken van actie is een van de belangrijkste kenmerken van Michaël Borremans’ films. Toch is er tussen de verschillende elementen wel degelijk spanning voelbaar. De kunstenaar beschouwt zijn films, die vaak poëtische titels dragen, als tableaux vivants die naadloos aansluiten op zijn schilderijen en tekeningen. Beelden uit het dagelijks leven vermengen zich met dromen en creëren een karakteristieke sfeer en stemming. FILM Speel een personage van Michaël Borremans na en beweeg zo traag mogelijk (op een bank gaan zitten, een pagina uit de catalogus omslaan enz.). INSPIRATIE De werken van Michaël Borremans staan buiten de tijd. In de loop der jaren heeft Michaël Borremans zijn manier van werken aangepast. In het begin van zijn carrière liet hij zich inspireren door oude foto’s en boeken, en vertrouwde beelden uit encyclopedieën. Tegenwoordig schept hij in zijn atelier zelf scènes. Hij plaatst voorwerpen met een verschillende stijl en uit uiteenlopende tijdperken door elkaar en neemt er vervolgens een foto van. Zo slaagt hij erin om zijn sporen uit te wissen, waardoor iedereen in zijn werk een stukje van zijn persoonlijke geschiedenis kan terugvinden. Een vermomming, een vakantiehuis, de boom op de speelplaats enz. Welke voorwerpen roepen voor jou herinneringen op? RECYCLAGE Voor zijn tekeningen gebruikt Michaël Borremans allerlei soorten recyclagemateriaal. Recyclagemateriaal is rijk aan herinneringen en emoties. Het verankert zijn werk in de tijd en geeft het iets romantisch. Borremans maakt gebruik van diverse, door de tijd getekende materialen, bijvoorbeeld oude kaarten, versleten foto’s en karton. Zoek in je broekzak of tas naar een stuk papier dat misschien wel hergebruikt kan worden in een werk van Michaël Borremans. 6 SCÈNE Michaël Borremans doet alsof hij regisseur is. Zijn schilderijen en tekeningen doen denken aan scènes uit theater en film, decorontwerpen en tentoonstellingsruimten, vol personages die wel poppetjes of marionetten lijken. Zijn werken zijn opgevat als regelrechte stillevens en brengen elementen samen die geen enkel verband met elkaar houden. Het resultaat is een unieke en mysterieuze compositie. Elke toeschouwer kan er dus zijn eigen verhaal in lezen. Kies een werk uit en vraag je af hoe je het zou veranderen! INTRIGE De personages in de schilderijen van Michaël Borremans intrigeren. Of ze nu een masker of een kostuum dragen, ze zijn onrustwekkend. Ze gedragen zich ongewoon, nemen vaak een onwaarschijnlijke houding aan en zien er vreemd uit. Michaël Borremans nodigt je uit om te gaan spelen en vaak zul je jezelf erop betrappen dat je gaat gissen naar de verhalen achter het werk. In de schilderijen van Michaël Borremans lijkt de tijd stil te staan. Niets beweegt. Net als de toeschouwer die het schilderij bewondert, zijn de personages bewegingloos. Ze kijken, observeren, denken na, zijn in gedachten verzonken en stellen zich vragen over wat ze zien. Beeld je het verhaal in achter je lievelingswerk! TIJD Beeld je in dat de personages beginnen te leven. Wat denk jij dat ze zullen doen? 5 Over de schilderijen van Michaël Borremans hangt een waas van melancholie. In zijn schilderijen drukt hij zijn gemoedstoestanden en gevoelens uit. Daartoe schept hij een geheimzinnige en romantische sfeer, beeldt zijn personages met een masker of op de rugzijde af en maakt gebruik van specifieke kleuren. Die melancholie vind je ook terug in zijn muzikale smaak. Met zijn gitaar speelt hij graag blues, een genre dat droefheid oproept (spreekt men niet van ‘de blues hebben’?). Tot zijn favoriete musici behoort de blueszanger Robert Johnson. Het werk van Michaël Borremans is raadselachtig. De kunstenaar schept een universum dat niet zomaar toegankelijk is. Het laveert tussen realisme en surrealisme, en in de afgebeelde scènes ontbreekt elke logica en worden de verhoudingen niet gerespecteerd. De toeschouwer voelt zich vaak verweesd bij die werken, waarvan hij de betekenis niet kan vatten en waarin hij op een reeks boodschappen botst die soms radicaal tegengesteld zijn. Het oeuvre van Borremans kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd, al naargelang de persoon die ernaar kijkt. GEVOEL Welke muziek of song vind jij passen bij het werk van Michaël Borremans? ILLUSIE Ga op zoek naar surrealistische elementen. Vind je hele kleine elementen die broederlijk naast enorm grote elementen staan? Of ga op zoek naar afbeeldingen van personages waar bepaalde elementen zijn vergeten. 4 Het oeuvre van Michaël Borremans in een paar sleutelwoorden. GESCHIEDENIS Het werk van Michaël Borremans zit boordevol verwijzingen naar de grote meesters van de kunstgeschiedenis. De technische virtuositeit van Michaël Borremans springt meteen in het oog. Zijn werk is zo verzorgd dat je moet denken aan meesters als Velázquez, Goya en Manet. Maar de afgebeelde scènes horen veeleer in het heden thuis, of toch het midden van de 20e eeuw, met verwijzingen naar illustraties, de films van de jaren ’40, maar ook en vooral het surrealisme. Zijn werk is een subtiele mengeling van trefzekere gebaren ontleend aan de grote meesters en de vrijere, lichtere touches die kenmerkend zijn voor de Belgische schilderkunst. Dankzij die alchemie baden zijn onderwerpen in een heel eigen sfeer. Bekijk een paar schilderijen en probeer er de sfeer van te beschrijven. WOORDEN De titels die de werken van Michaël Borremans dragen, zijn zeer belangrijk. Zijn – vaak eenvoudige – titels zijn niet lukraak gekozen. Ze werpen licht op de betekenis van het werk en voegen er tegelijk een poëtische dimensie aan toe. Vaak verwijzen ze direct naar zijn persoonlijke herinneringen, wat de toeschouwer de kans geeft om zelf in zijn eigen verleden te gaan graven. Laat je fantasie de vrije loop en bedenk zelf een nieuwe titel voor de werken. 3 voor een geslaagd bezoek Jonge bezoekers zijn welkom in het Paleis voor Schone Kunsten. Binnen onze muren moeten ze zich op hun gemak voelen en ook zin krijgen om zich in cultuur te verdiepen! Kennis maken met kunst is een leuke ervaring, maar er uitleg bij geven is niet altijd eenvoudig. Daarom heeft BOZAR STUDIOS de handen in elkaar geslagen met Jeunesse & Arts plastiques om jou bij te staan tijdens je bezoek aan de tentoonstelling Michaël Borremans. Dankzij deze fiche, een ‘handleiding voor de kunst’ met een reeks trefwoorden, vind je eens zo gemakkelijk je weg in de kunstwereld. Tijdens je bezoek kun je voortdurend naar deze handleiding teruggrijpen. Ze helpt je een antwoord te vinden op de vragen van de allerkleinsten (en op je eigen vragen). Zo sta je niet met je mond vol tanden als ze weer eens verrassend reageren op een schilderij! Geef ruim baan aan de verbeelding van je kinderen, die tijdens het bezoek voortdurend geprikkeld zullen worden. Ga met hen in gesprek en druk je emoties uit, reis op hun ritme door de tentoonstelling, zelfs als je daardoor maar een deel van de tentoongestelde werken kunt zien of naar hun lievelingswerken moet terugkeren. Zodanig veel bescheiden adviezen die van je bezoek een onvergetelijke ervaring maken en je vast aanzetten om nog vaak terug te keren! wie is Michaël Borremans? Michaël Borremans, in 1963 geboren in Geraardsbergen, is een Belgisch kunstenaar met standplaats Gent. Hij brengt zijn jeugd door in de nevelige landschappen van het Vlaamse platteland, waarna hij fotografie en grafiek studeert. Hij maakt naam als tekenaar, schilder en cineast. Vaak schept hij bevreemdende beelden, waarmee hij de toeschouwer wil doen nadenken over zin en onzin van het leven. Zijn werk wordt tentoongesteld in ’s werelds belangrijkste musea en galerieën. Redactie : Thibaut Blondiau en Laurence Ejzyn 2 12 BO ZAR STU DIOS zoom een kijkwijzer voor groot en klein Michaël Borremans As sweet as it gets 22.02 > 03.08.2014
© Copyright 2024 ExpyDoc
