Samen aan de slag

Samen aan de slag
Inhoudsopgave
1.
Inleiding____________________________________________________________ 3
2.
De keuzecirkel _______________________________________________________ 4
3.
Structureren ________________________________________________________ 5
4.
In dialoog___________________________________________________________ 7
5.
Exploreren _________________________________________________________ 12
6.
Verzamelblad ______________________________________________________ 13
7.
Extra informatie ____________________________________________________ 14
1. Inleiding
Het maken van een studiekeuze blijkt voor veel leerlingen een lastig proces. Binnen het
eerste jaar stopt gemiddeld ruim 30% met zijn of haar studie omdat er niet goed genoeg
is georiënteerd en/of de studie niet voldoet aan de verwachtingen.
Dit werkboekje en de bijbehorende workshop zijn bedoeld als handvat voor
ouders en hun kinderen om samen aan de slag te gaan met de studiekeuze.
In dit werkboekje staan verschillende opdrachten die zowel ouders als kinderen
kunnen invullen. Deze opdrachten dienen vooral als houvast om het gesprek over
studiekeuze aan te gaan. Wat zijn kwaliteiten van het kind, wat voor studies en/of
beroepen zouden hierbij kunnen passen, hoe kan hij of zij het oriënteren op een studie
aanpakken en wat kan u als ouder hierin betekenen?
Succes en veel plezier met het studiekeuzeproces.
De studiekeuzecoaches UvA & HvA
3
2. De keuzecirkel
Bij studiekeuze wordt vaak gebruik gemaakt van de keuzecirkel. Deze cirkel gebruiken
we als handleiding om de stappen in het studiekeuzeproces te doorlopen.
De verschillende stappen en opdrachten zijn in eerste instantie beschreven vanuit het
perspectief van het kind.
Samen met uw kind kunt u de stappen bekijken en stilstaan bij de verschillende vragen.
Voor het kiezen van een studie zijn drie aspecten van belang:
Verken jezelf Dit is het belangrijkste; JIJ bent het uitgangspunt. Jouw kwaliteiten,
eigenschappen, interesses en leerstijl zie je idealiter terug in een studie. Die studie en
later het werkgebied passen dan tenslotte goed bij jou. Een goede zelfanalyse (wie ben
ik?, wat kan ik? en wat wil ik?) en daarover in dialoog gaan met vrienden, familie en
bijvoorbeeld je decaan kunnen helpen.
Verken de mogelijkheden Er is veel informatie beschikbaar via internet. Zoek gericht
door te structureren. Niemand vindt alle studies leuk. Begin bijvoorbeeld bij een
studierichting die je wel interessant lijkt. Maak het overzichtelijk voor jezelf.
Daarnaast is het belangrijk om op pad te gaan en je mogelijkheden te exploreren door ze
te ervaren. Ga naar open dagen, meeloopdagen en praat met mensen over de richting
die je interesseert.
Maak een actieplan Hoe, waar en wanneer ga je wát doen? Onderneem kleine, gerichte
en haalbare acties om uiteindelijk tot een studiekeuze te komen. Soms is het misschien
lastig om een planning te maken en je hieraan te houden. Als je hier moeite mee hebt,
laat je dan hierbij helpen.
4
3. Structureren
a.
In hoeverre spreken onderstaande studierichtingen je aan en waarom?
Zie www.studiekeuze123.nl voor de studies bij deze studierichtingen.
Studierichting
Spreekt je niet aan, & Twijfel, omdat:
wil je NIET studeren,
omdat:
Spreekt je wel aan, &
wil je eventueel WEL
studeren, omdat:
Aarde & Milieu
Economie & Bedrijfskunde
Exact & Informatica
Gedrag & Maatschappij
Gezondheid
Interdisciplinair
Kunst & Cultuur
Onderwijs & Opvoeding
Recht & Bestuur
Taal & Communicatie
Techniek
5
Welke drie studierichtingen en eventueel daarbij passende studies vinden je ouders bij je
passen en waarom vinden ze dit bij jou passen? Zie ook www.studiekeuze123.nl
Studierichting passend bij mijn kind:
Redenen. Omdat: ………
1)
2)
3)
1)
2)
3)
1)
2)
3)
b.
Verschillen tussen hbo en wetenschappelijk onderwijs (wo)
hbo
 Contacturen (gemiddeld 24 uur
per week)
 Projectgroepen
 Klassikaal aanbod
 Praktijk/beroepsgericht
 Verplichte stages
wo
 Contacturen (gemiddeld 12 uur
per week); meer zelfstudie
 Alleen studeren
 Hoorcolleges + werkgroepen
 Theoretisch/ onderzoeksgericht
 Stage meestal niet verplicht
Wanneer je de verschillen tussen het hbo en het wo naast elkaar ziet staan, welke
onderwijssoort vind jij het beste bij jezelf passen?
Ik denk dat ik het beste pas op hbo / wo
omdat………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Welk onderwijssoort vinden je ouders het beste bij je passen en waarom?
Hbo/wo……………………………………………………………………………………………………………………………
omdat………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
………….………………………………………………………………………………………………………………………………
6
4.
a.
In dialoog
Interesses voor activiteiten
Kruis aan welke activiteiten je leuk vindt om te doen.
0 anderen iets leren
0 precisiewerk verrichten
0 plannen of organiseren
0 ordenen
0 opvoeden
0 ontwerpen of vormgeven
0 onderzoeken
0 ondernemen
0 onderhandelen
0 observeren
0 muziek maken of zingen
0 motiveren of inspireren
0 mezelf op creatieve wijze uiten
0 met mijn handen werken
0 machines bedienen of besturen
0 lezen
0 leren of studeren
0 leiding geven
0 anderen amuseren
0 aanraken of knuffelen
0 schrijven of met taal bezig zijn
0 verkopen
0 transporteren
0 spelen
0 koken
0 invloed uitoefenen
0 informatie verwerken
0 informatie geven
0 improviseren
0 helpen
0 grenzen verleggen
0 gesprekken voeren
0 fantaseren
0 experimenteren
0 bouwen of produceren
0 bezinnen of mediteren
0 bewegen of sporten
0 beter maken
0 berekeningen maken
0 beoordelen
0 bemiddelen
0 begeleiden of coachen
0 analyseren
0 verzorgen
0 tuinieren
0 reizen
0 uitvinden
0 verzorgen
Je top 5 activiteiten : LEUK
Je top 5 : MINST LEUK
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
Met welke van deze activiteiten zou je tijdens je studie iets willen doen? Met andere
woorden: wat zou je verder willen ontwikkelen of willen leren? Omcirkel deze.
Kunnen jij en/of je ouder opleidingen bedenken waarbij dat mogelijk is? Zitten deze
opleidingen in de sector(en) die je aanspreken?
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………
7
b.
Persoonlijke waarden
Leerling: Wat is voor jou belangrijk in je leven?
Een andere factor die je studiekeuze beïnvloedt zijn je persoonlijke waarden. Wat vind je
belangrijk in je leven en wat vind je zinvol? Geef in de bijgevoegde lijst per waarde aan
wat je belangrijk vindt en wat je minder belangrijk vindt. Noteer vervolgens per waarde
die je hebt aangekruist in de kolom Belangrijk een rangorde. De belangrijkste wordt “1”,
de volgende “2”, enzovoorts.
Persoonlijke waarden
Minder
Belangrijk Belangrijk Rangorde
Avontuur (nieuwe en uitdagende ervaringen)
Beroemd zijn (bekend willen zijn)
Betrokkenheid (meedoen, erbij horen)
Competitie (willen winnen, risico’s nemen)
Creativiteit (fantasievol en vernieuwend zijn)
Economische zekerheid (geld, vaste baan)
Erkenning (respect van anderen, status)
Geloof
Genegenheid (liefde en warmte)
Gezins-, familiegeluk
Gezondheid (geestelijk in balans)
Gezondheid (lichamelijk)
Hulpvaardigheid (anderen helpen)
Integriteit (eerlijkheid, oprechtheid)
Kennis (specialist)
Loyaliteit (plichtsbesef, respect, gehoorzaam)
Macht (autoriteit en invloed over/op anderen)
Natuur
Plezier (gemakkelijke levenshouding)
Presteren (iets tot stand brengen, vakmanschap)
Rijkdom (veel geld verdienen, rijk worden)
Teamwork (goed met anderen samenwerken)
Vooruitgang (promotie)
Vriendschap (goede relaties met anderen)
Vrijheid (onafhankelijkheid, autonomie)
Zelfrespect (trots, persoonlijke identiteit)
8
Ouder: U kunt als ouder de volgende waardenlijst over uzelf invullen; welke waarden zijn
belangrijk in uw leven en hoe verhoudt zich dat tot hetgeen u nu doet. U kunt ook de
waarden invullen waarvan u denkt dat ze belangrijk zijn voor uw kind. Het gaat om het
gesprek hierover en het leggen van de link naar studie en/of werk.
Persoonlijke waarden
Minder
Belangrijk
Belangrijk
Rangorde
Avontuur (nieuwe en uitdagende ervaringen)
Beroemd zijn (bekend willen zijn)
Betrokkenheid (meedoen, erbij horen)
Competitie (willen winnen, risico’s nemen)
Creativiteit (fantasievol en vernieuwend zijn)
Economische zekerheid (geld, vaste baan)
Erkenning (respect van anderen, status)
Geloof
Genegenheid (liefde en warmte)
Gezins-, familiegeluk
Gezondheid (geestelijk in balans)
Gezondheid (lichamelijk)
Hulpvaardigheid (anderen helpen)
Integriteit (eerlijkheid, oprechtheid)
Kennis (specialist)
Loyaliteit (plichtsbesef, respect, gehoorzaam)
Macht (autoriteit en invloed over/op anderen)
Natuur
Plezier (gemakkelijke levenshouding)
Presteren (iets tot stand brengen, vakmanschap)
Rijkdom (veel geld verdienen, rijk worden)
Teamwork (goed met anderen samenwerken)
Vooruitgang (promotie)
Vriendschap (goede relaties met anderen)
Vrijheid (onafhankelijkheid, autonomie)
Zelfrespect (trots, persoonlijke identiteit)
9
c.
Persoonskenmerken
Zo denk ik dat ik ben: in te vullen door leerling
Helemaal niet
Een beetje
Heel erg
Analytisch
Assertief
Behulpzaam
Bescheiden
Besluitvaardig
Betrokken
Betrouwbaar
Collegiaal
Commercieel
Communicatief
Concreet
Creatief
Direct
Doelgericht
Efficiënt
Enthousiast
Evenwichtig
Fantasierijk
Flexibel
Geduldig
Idealistisch
Impulsief
Initiatiefrijk
Inventief
Kalm
Kritisch
Leergierig
Leidinggevend
Loyaal
Medelevend
Nauwkeurig
Onafhankelijk
Ondernemend
Optimistisch
Perfectionistisch
Pragmatisch
Praktisch
Prestatiegericht
Realistisch
Resultaatgericht
Sensitief
Sociaal vaardig
Stressbestendig
Systematisch
Vasthoudend
Zelfstandig
Zelfverzekerd
10
Zo denk ik dat mijn kind is: in te vullen door ouder
Helemaal niet
Een beetje
Heel erg
Analytisch
Assertief
Behulpzaam
Bescheiden
Besluitvaardig
Betrokken
Betrouwbaar
Collegiaal
Commercieel
Communicatief
Concreet
Creatief
Direct
Doelgericht
Efficiënt
Enthousiast
Evenwichtig
Fantasierijk
Flexibel
Geduldig
Idealistisch
Impulsief
Initiatiefrijk
Inventief
Kalm
Kritisch
Leergierig
Leidinggevend
Loyaal
Medelevend
Nauwkeurig
Onafhankelijk
Ondernemend
Optimistisch
Perfectionistisch
Pragmatisch
Praktisch
Prestatiegericht
Realistisch
Resultaatgericht
Sensitief
Sociaal vaardig
Stressbestendig
Systematisch
Vasthoudend
Zelfstandig
Zelfverzekerd
11
5. Exploreren
OPEN DAGEN CHECKLIST
VRAGEN
Welke vakken krijg ik en wat
houden ze in?
Welke vakken spreken me wel aan
en welke niet en waarom?
Hoe ziet een lesweek eruit?
Hoe is de verdeling praktijk &
theorie?
Hoe wordt er les gegeven?
ANTWOORDEN
Welke specialisaties kent de
opleiding?
Wat zijn de stagemogelijkheden?
Wat zijn de buitenlandmogelijkheden?
Voldoe ik aan de toelatingseisen?
Zo, niet, wat kan ik doen?
Hoe is de sfeer? Wat spreekt we
wel aan en wat niet?
Hoe zijn de faciliteiten?
Wordt dezelfde opleiding ook nog
elders gegeven? Wat zijn de
verschillen/overeenkomsten?
Wat vinden studenten van de
opleiding (plus- & minpunten)?
Wat zijn de mogelijkheden na de
studie (doorstuderen of werk)?
NETWERKEN:
Wie binnen jouw kringen en je ouders kenniskring zijn interessant om te spreken?
Wie voor welk beroep/ welke studie?
Contactgegevens:
12
6. Verzamelblad
STRUCTUREREN
Mijn top drie meest interessante studierichtingen:
1)
2)
3)
IN DIALOOG
Activiteiten top 3:
1
2
3
Waarden top 3:
1
2
3
Persoonskenmerken top 3:
1
2
3
In welke studierichting(en) pas jij het beste als je naar bovenstaande
uitkomsten kijkt en welke opleidingen horen daarbij?
EXPLOREREN & PLANNEN
Met wie wil je graag een
keer spreken?
Wanneer? En welke vragen wil je stellen?
Open dagen, waar?
Wanneer?
Meeloopdagen, waar?
Wanneer en met wie?
13
7. Extra informatie
Artikel: Hoe kunnen ouders helpen bij de studiekeuze van hun kind?
Jongeren hebben tegenwoordig een overvloed aan studiemogelijkheden om uit te kiezen
nadat zij hun havo, vwo of mbo niveau 4 diploma op zak hebben. Op dit moment kunnen
zij al kiezen uit 500 verschillende gesubsidieerde bachelors, of willen ze misschien eerst
een jaartje reizen of werken? Alles kan en mag maar helaas gaat dit niet altijd even goed.
Gemiddeld valt 33% al binnen het eerste jaar van het hoger onderwijs uit of wisselt van
studie. En dit terwijl het vanuit de overheid steeds moeilijker wordt gemaakt om langer
te studeren. De vraag is, wat is er hier aan de hand? En wat kunnen ouders doen om dit
proces zo goed mogelijk te laten verlopen?
Over het feit waarom er zo veel ‘verkeerd’ wordt gekozen, is eigenlijk niet veel bekend.
Er is het afgelopen jaar veel gesproken over de ‘on’ mogelijkheden van het puberbrein.
Het voorste deel van de hersenen van jongeren tot ongeveer 24 jaar en met name dat
van jongens, zou nog niet genoeg ontwikkeld zijn om zelfstandig te kunnen kiezen.
Daarnaast klagen veel mensen over het enorme aanbod van studies. Hoe vind je daarin
je weg? En als je dan iets gekozen hebt is het makkelijk te gaan twijfelen omdat er zoveel
alternatieven zijn. Er wordt veel ‘last minute’ gekozen omdat leerlingen in hun
examenjaar heel druk zijn met hun eindexamen, of druk zijn met hele andere zaken en
het kiezen uitstellen. Er wordt weinig aandacht besteed aan de keuze voor
vervolgonderwijs en er wordt veel met haastige spoed gekozen. Het gevoel om het niet
te weten is niet fijn, waardoor veel jongeren er liever niet te veel mee bezig zijn of er
niet teveel moeite in steken, zodat zij ook niet kunnen falen. Negatieve keuzefaalangst
zou je het ook kunnen noemen.
Binnen het voortgezet onderwijs probeert men steeds meer aandacht te besteden aan
studie- en beroepskeuze. De mogelijkheden voor scholen en de bereidwilligheid van
jongeren is echter niet altijd even groot. De invloed van ouders op de keuze voor
vervolgonderwijs blijkt uit verschillende onderzoeken heel groot te zijn. Veel ouders
kampen echter met de vraag in hoeverre en hoe, zij zich moeten mengen in de keuze
van hun kind. Aan de ene kant willen zij hun kinderen zo vrij mogelijk laten en het kind
vooral laten kiezen wat het zelf leuk vindt. Aan de andere kant kan de invloed van ouders
niet ontkend worden en is de mening van ouders bewust of onbewust nog steeds de
leidraad van veel keuzes van kinderen. Maar als zij hun kinderen dan willen helpen hoe
kunnen zij dit dan doen? Er is veel veranderd in het land der studies en ook ouders zien
vaak door de bomen het bos niet meer.
Het is in ieder geval belangrijk dat ouders beseffen dat ze wel degelijk iets kunnen doen
zonder zelf alles te weten over het studieaanbod van nu. Het kiezen van een studie is
niet iets wat van de een op andere dag gedaan is, het is een actief ‘leer’ proces waar
ouders zeer zeker bij kunnen helpen. In eerste instantie is het belangrijk dat ouders het
gesprek met hun kind aangaan over zijn/haar persoon, interesses en wensen. Ze kunnen
helpen met het structuren van ideeën en informatie, en met het exploreren van
mogelijkheden, door actief erop uit te gaan en hun netwerk in te zetten. Hoe ziet dit er
praktisch gezien uit?
14
Dialoog tussen ouder en kind
Het is belangrijk dat het gesprek tussen ouder en kind wordt aangegaan. Tijdens de
schooltijd van kinderen ligt de nadruk vooral op hun cognitieve ontwikkeling. Maar wat
speelt er daarnaast allemaal. Ook een kind heeft vaak al een heel eigen persoontje met
bepaalde eigenschappen en voorkeuren, die vaak onbewust aanwezig zijn. Door deze te
bespreken kan het kind hier bewuster van worden en koppelen aan de keuzes die
worden gemaakt. Wie is je kind eigenlijk. Wat typeert hem/haar als persoon. Wat zijn
kwaliteiten van je kind, maak hier bijvoorbeeld een lijstje van of een moodboard of
mindmap. Op Hyves kunnen ze vaak ook heel goed laten zien wie ze zijn. Waar is iemand
goed in, wat voor menstype is het. En wat voor activiteiten vind het leuk om te doen?
Daarnaast kan het gesprek gaan over voorwaarden voor zijn/haar studie. Hoe zou
iemand zijn ideale studie er uit zien wat betreft college-uren, manier van leren, grootte
van de groepen.
Structureren
Er zijn enorm veel mogelijkheden, maar ook in deze chaos valt een logica of structuur
aan te brengen. Veel studies en of beroepen zijn in sectoren onder te brengen. Ouders
kunnen helpen bij dit structureren. Door bijvoorbeeld een overzichtelijk schema met
sectoren te maken en samen te bekijken welke gebieden het kind aanspreken. Vanuit
daar kan een lijst worden gemaakt van studies die verder uitgezocht dienen te worden.
Op internet is enorm veel informatie te vinden over deze studies, maar zoals iedereen
weet kan je daarin ook verdwalen. Samen die zoektocht aangaan is vaak al een stuk
prettiger. Probeer de studies ook enigszins te sorteren. De praktische studies, de
management studies, de theoretische studies…… Maak het overzichtelijk en dus
behapbaar. Daarna kunnen ouders helpen een planning te maken met alle acties die je
samen kunt ondernemen om die studies verder uit te zoeken. Wanneer is welke open
dag, wie ken je die in die sector werkt etc.
Exploreren
Naast de reguliere open dagen blijkt het voor leerlingen heel belangrijk ervaring op te
doen in de praktijk. Denkt een leerling de reclamewereld wel iets te vinden. Ouders
kunnen helpen een beroepsbeoefenaar te zoeken waar hun kind misschien wel een
dagje bij mee kan lopen. Ze kunnen hun eigen netwerk inzetten, misschien kennen ze
iemand in hun netwerk die iemand kent die....... Mensen kennen vaak meer mensen dan
ze zelf denken. En veel mensen vinden het best leuk om over hun beroep of studie te
vertellen of om iemand een dagje mee op sleeptouw te nemen. Op deze manier wordt
het doel van studeren ook helderder. Deze ervaringen zijn heel waardevol en kunnen
ook het gesprek verder brengen. Daarnaast bieden veel studies ook de mogelijkheid
dagjes mee te lopen en kunnen leerlingen vaak een dagje vrij krijgen van hun middelbare
school. Het gaat om het helpen ervaringen op te doen en bewust te kiezen.
En natuurlijk klinkt dit allemaal makkelijker dan dat het is. Er zijn genoeg jongeren die
geen zin hebben om met hun ouders in gesprek te gaan. Die zich bij voorbaat al afzetten
of überhaupt even nergens energie of motivatie voor kunnen vinden. Maar moeten ze
dan wel gedwongen een keuze maken en zomaar een studie beginnen? De rol van
ouders kan in ieder geval niet meer ontkend worden en ze kunnen wel degelijk iets
betekenen in dit proces. Op dit moment zwemmen er een hele hoop jongeren zonder
dat ze weten hoe het moet waardoor ze er veel langer over doen, verkeerd zwemmen of
nooit aan de overkant aankomen.
Auteur:
Drs. Z.M. van der Leeuw
Copyright © Kluwer 2012
Kluwer Online Research
15
Hulp bij studiekeuze. Aanbod UvA-HvA
KORTE ORIËNTATIEMOGELIJKHEDEN:
 Digitaal studiekeuzeloket: www.hva.nl/hulpbijstudiekeuze
 Studiekeuzetest met nabespreking 5/6 vwo (vóór & na eindexamen):
www.uva.nl/studiekeuzetest
 Havo (vóór & na eindexamen): www.hva.nl/een-studie-kiezen/hulp-bijstudiekeuze/studiekeuzetests
 Studiekeuzeworkshop (5/6 vwo, vóór & na eindexamen):
www.uva.nl/studiekeuzeworkshop
 Studiekeuzestappenplan (zelfstandig doorlopen, 5/6 vwo vóór & na
eindexamen) www.uva.nl/studie-kiezen
 Keuze-3-daagse: (havo & vwo, vóór & na eindexamen)
www.orientatietraject.nl
LANGERE STUDIEKEUZETRAJECTEN:
 Oriëntatietraject van 4,5 maand (na eindexamen havo, vwo of mbo-4):
www.orientatietraject.nl
 Heroriëntatietraject van 3,5 maand (na stoppen met studie):
www.herorientatietraject.nl
SITE OM STUDIES TE ZOEKEN:
 www.studiekeuze123.nl
Ruimte voor aantekeningen
16

Download Report