Kant, Wittgenstein & Burke en de status van Egyptische Kunst Janko Duinker www.jankoduinker.nl Kant, Wittgenstein & Burke en de status van Egyptische Kunst • Wat is (Egyptische) kunst? • De rol van de kunstenaar en de rol van de toeschouwer. • Moderne filosofie en Egyptische kunst. interpretatie Egyptische kunst • Waar hebben we mee te maken? • D-ware, Musea voor kunst en geschiedenis, Brussel. • Penn-Museum, Amerika • Terracotta beeldje uit Brooklyn. Faraonische kunst • Mereruka Egyptische kunst? • Art, in the sense in which that word is generally employed today, did not exist in ancient Egypt,… Geen woord voor kunst • Maar wel voor ‘ambacht’ • ‘Kunst komt van kunnen; als het van willen kwam, heette het wunst.’ Geen originaliteit? • Dit geldt slechts voor het globale plaatje! • Vgl. Renaissance schilderijen. Geen kunstenaars? • Dit een aantoonbaar foutieve opvatting (net als bijv. in de Middeleeuwen). • Voorbeeld: Deir el-Medina Een dorp voor de arbeiders • Neemt een bijzondere plaats in… • Best bewaarde dorp uit de oudheid • EA5635 (British Museum) • De aanvoer van water Aanwezigheid • De aanwezigheid (of afwezigheid) werd streng bijgehouden bij het werk aan het graf. BM5634 • Aanwezigheidslijst uit jaar 40 van Ramses II uit het British Museum. Goede en minder goede redenen • Huynefer, [maand 2 van Achet] dag 8: ziek • Amenemwia, maand 3 van Achet, dag 6: mummificeren van zijn moeder. • Seba, maand 4 van Sjemoe, dag 17: gebeten door een schorpioen • Paser, maand 1 van Peret, dag 27: bier brouwen. • Inuy, maand vier van Sjemoe, dag 24: halen van steen voor Kenherchepsjef. De kunstenaars uit Deir el-Medina • Maakten niet alleen de koningsgraven maar ook die van henzelf! • Maakten doodles • Schreven liefdespoëzie Egyptische kunst was niet voor toeschouwers? • Filosofisch en historisch incorrect De toeschouwer? • Is eigenlijk altijd afwezig in discussies over Egyptische kunst… • En toch kennen we ontzettend veel Graffiti uit graven en tempels • De Wab priester Pehty van de tempel van koning Nebma’atra • Uit TT 277 uit Thebe • De tuinier Siamon, Offerdragen van Amon, Zoon van // [Huy] • Zijn zoon Nennesut, dienaar van het schathuis van Henketanch. • Graf van Nacht (TT 161) • Er / daar kwam de schrijver Teti, zoon van de schrijver […] om te zien dit graf / kapel van antefiqer. • Graf van Antefiqer (TT60) in Thebe • Tekst van Amenemhat, Beter bekend als de steward van Useramon, de vizier van Toetmosis III. • De schrijver amenemhat, zoon van de oudste van het voorhof, Djehoetymes, geboren van Antef, kwam om dit graf te zien. Het was aangenaam in zijn hart. Scene uit TT60 Scene uit TT82 (graf van Amenemhat) • Daar kwamen de schrijver Djehoety en de schrijver Iuy en de schrijver Qen om te zien deze plaats van de prins Antefiqer. Daarop prezen ze hem veel. • Daar kwamen de schrijver Qeneny, met de schrijver Djehoety, om te zien dit graf van//// Zij vonden het mooi (twee keer) in hun hart. Esthetische ervaring? • Kunnen we bij dezen graffiti spreken van echte esthetische ervaringen? • En in hoeverre speelt schoonheid een rol bij (het maken van Oudegyptische) kunst? Esthetica • Casper David Friedrich (1774-1840) • Francis Bacon (1909-1992) Kant in a nutshell • Immanuel Kant (1724-1804) • 3 kritieken • Kritiek van de zuivere Rede (1781) • Kritiek van de praktische Rede (1788) • Kritiek der oordeelskracht (1790) Het vraagstuk van Kant • Hoe zijn esthetische oordelen mogelijk? • De vraag wordt niet alleen behandeld vanuit het object, maar ook vanuit het subject! • Pas in de achttiende eeuw, in het kader van een uitdrukkelijke inperking van het rationalisme van de Verlichting, werd het eigen recht van de zintuiglijke kennis verdedigd en daarmee het smaakoordeel relatief losgekoppeld van het verstand en zijn begrippen Het gevoel en noodzakelijkheid • Het verschil tussen ‘deze koffie is lekker’ en ‘dit schilderij is mooi’… Doelmatigheid zonder doel Oscar Wilde • The only beautiful things, as somebody once said, are the things that do not concern us. As long as a thing is useful or necessary to us, or affects us in any way, either for pain or for pleasure, or appeals strongly to our sympathies, or is a vital part of the environment in which we live, it is outside the proper sphere of art. Egyptische Ready mades • Een moderne kunstervaring geprojecteerd op Oudegyptische materiële cultuur. Kunst en Kant en Metafysica • Metafysica = de wetenschap van het zijnde als zijnde • Kant werkt nog op een andere manier! Metafysica en stijlverandering • Gombrich over stijlverandering • Mode / sociale competitie en technologische ontwikkeling doen een stijl veranderen. • Maar wereldbeeld natuurlijk ook! De dood van God • En de dwaas van Friedrich Nietzsche • Het einde van de grote verhalen, c.q. De Metafysica… Ludwig Wittgenstein (1889-1951) • Wolken metafysica gereduceerd tot drup- pels taaltheorie De taalspelen van Wittgenstein • En de taalspelen van de Egyptenaren
© Copyright 2024 ExpyDoc
