WERKSTRESS: EEN zaaK VaN aLLE paRTIjEN

MGV | Jaargang 68 | nummer 01 | januari 2014
InterviEW
Rob Hoedeman
Werkstress:
een zaak van
alle partijen
6
INTERVIEW | ROB HOEDEMAN: Werkstress: een zaak van alle partijen
Iedereen heeft wel eens stress. Maar als dat heel veel wordt
en je de controle verliest op verschillende terreinen, op het
werk, thuis, financieel, dan is de kans groot dat je ziek wordt.
Wat kan een bedrijfsarts in dit geval betekenen? Een gesprek
met Rob Hoedeman, bedrijfsarts bij ArboNed.
Tekst en foto's: Kristien Harmsen
'B
Naar de psycholoog of niet
‘Bedrijfsartsen die voor de bouwsector werken, zien vaker
Het contract dat een bedrijfsarts of arbodienst met de
mensen met lichamelijke klachten dan met psychische. Werk je
werkgever afsluit, bepaalt voor een groot deel wat de bedrijfs-
voor een groot ict-bedrijf, zoals ik, dan heb je wel voor de helft
arts voor de zieke werknemer kan betekenen: pure verzuim-
van het spreekuur te maken met psychische klachten,’ vertelt
begeleiding of ook behandeling en (terugval)preventie.
Hoedeman. ‘Dat is dus een behoorlijk aandeel. Voor zo’n
De richtlijn van de Nederlandse Vereniging van Arbeids- en
driekwart zijn dat stressgerelateerde beelden, zoals overspan-
Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) geeft de bedrijfsarts twee
nenheid of burn-out. Heel wat van deze mensen zijn ook wel
mogelijkheden bij psychische klachten: hij verwijst de werkne-
een beetje somber of angstig, maar mensen met een opzich-
mer naar de huisarts of psycholoog voor behandeling en doet
zelfstaande depressie of angststoornis zie ik minder.’
zelf enkel de verzuimbegeleiding, of hij neemt beide taken op
Iedereen hoort wel eens een manager klagen dat werknemers
zich. Hoedeman: ‘In dat laatste geval ga je bij stressgerelateer-
zich onterecht ziek melden vanwege stressklachten, dat ze die
de klachten eerst stabiliseren, kijk je waar de stress vandaan
fingeren, omdat ze ongemotiveerd zijn. Volgens Hoedeman
komt en dan ga je behandelen met huiswerk en dergelijke.
valt dat zogenoemde ‘zwarte verzuim’ reuze mee: ‘Die mensen
Je kunt hier eigenlijk altijd mee beginnen, maar zodra je merkt
hebben echt wel stressgerelateerde klachten, die in veel
dat jouw hulp niet werkt, stuur je zo iemand naar de psycholoog.
gevallen inderdaad door problemen op het werk komen. Je
Zo had ik een helpdeskmedewerker, die niet verder kwam in
moet dan allebei de zaken benoemen. Je hebt je diagnose en
de re-integratie dan 75% werken. Na verwijzing naar de
daar staat een bepaalde hersteltijd voor, maar je hebt ook een
psycholoog bleken faalangst en schroom om aan te geven
probleem op het werk dat opgelost moet worden. Doe je dat
dat ze eigenlijk ander werk wilde de stagnatie te verklaren.
niet, dan klopt die persoon binnen de kortste keren weer aan
In samenwerking met een psycholoog, de leidinggevende en
op het spreekuur. Ik zie er wel een uitdaging in om met zijn
mij werkt deze mevrouw nu weer 100% na aanpassing van haar
allen door te praten hoe we dat structureel kunnen oplossen.’
werkpakket. Je kunt als bedrijfsarts nog een behoorlijk
7
-
MGV | Jaargang 69 | nummer 02 | maart 2014
Oorzaken van langdurig ziekteverzuim (%) in 2011-2013
Bron: Cijfers Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid van Nationaal Kompas.
http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/functioneren-en-kwaliteit-van-leven/ziekteverzuim-en-arbeidsongeschiktheid/wat-is-de-relatie-met-ziekten-en-aandoeningen/
* http://www.arboned.nl/nieuwscentrum/persberichten-en-publicaties/verzuim-stabiliseert-in-2013/
Psychische
aandoeningen
Psychische
aandoeningen
Psychische
aandoeningen
25,2
29,1
35*
2011
2012
2013
74,8
70,9
65
Lichamelijke
aandoeningen
Lichamelijke
aandoeningen
Lichamelijke
aandoeningen
inhoudelijke rol vervullen door de problemen in de werkomge-
behandelaar en meestal kom je wel op één lijn. Met een
ving op te lossen, mits je te maken hebt met een werkgever
enkeling niet, en als de werknemer dan geen vooruitgang
die het goed vindt dat je een spreekuur van een halfuur houdt.
boekt en dreigt in de WAO terecht te komen, overleg ik met
Er zijn ook werkgevers die willen dat je in tien à vijftien
die werknemer of het niet verstandig is een andere behande-
minuten klaar bent en dan zegt: ziek of niet ziek.’
laar te zoeken. Uiteindelijk gaat het erom dat die werknemer
weer gezond aan het werk kan.’
Samenwerking
‘Ik ben heel tevreden over de samenwerking met de psycholo-
Preventief werken
gen. Met dat grote ict-bedrijf hebben de bedrijfsartsen van
Als in een bedrijf de helft van het verzuim veroorzaakt wordt
ArboNed vaste afspraken over naar welke psychologen we
door psychische klachten, ligt het voor de hand om iets aan
verwijzen. Dat zijn psychologen die gespecialiseerd zijn in
preventie te gaan doen. Hoedeman: ‘Bij sommige bedrijven
arbeid en psyche, werkzaam bij bijvoorbeeld Indigo gezond
kun je roepen wat je wilt, maar gaat het niet leven. Bij dat
werken, HSK, Ascender. Van hen krijg ik het intakeverslag van
grote ict-bedrijf dat ik net noemde, werden we uitgenodigd
de doorverwezen werknemer. Als dat niet bij mijn bevindingen
voor het directieoverleg. We merkten bij dit bedrijf dat de
aansluit, bel ik ze op. Ook als er geen vooruitgang is, als de
problemen te laat werden opgepakt. In de sociaal-medische
werknemer somberder wordt of als de re-integratie niet lekker
overleggen vertelden we over de richtlijnen van de NVAB, over
loopt. Ik vraag me dan af of het in de diagnose zit, in het
hoe je psychische klachten kunt herkennen en wat leidingge-
werkprobleem, privé of in de coping. Zo’n telefoontje levert
venden zelf kunnen doen. We hebben alle leidinggevenden
altijd wel iets op. Bij een consultant met burn-outklachten
getraind om gesprekken te voeren met medewerkers van wie
hoorde ik bijvoorbeeld van de psycholoog dat de rouwverwer-
ze merkten dat dingen niet zo lekker liepen. Het gaat nu echt
king na een miskraam meer impact had dan ik had ingeschat.
beter! De leidinggevenden doen inderdaad meer om psychi-
Als de werknemer via de huisarts in een eigen behandeltraject
sche klachten te voorkomen, en verwijzen ze eerder naar ons
terechtkomt, is mijn ervaring dat het varieert in welke mate
door als ze er niet uitkomen. Ook een driegesprek tussen mij,
werk en re-integratie aandacht krijgen in de behandeling. Als
werknemer en leidinggevende komt vaker voor.’
ik vermoed dat dat onvoldoende is, neem ik contact op met de
8
INTERVIEW | ROB HOEDEMAN: Werkstress: een zaak van alle partijen
Rob Hoedeman (1964) is bedrijfsarts bij ArboNed.
Hij studeerde geneeskunde in Utrecht en specialiseerde zich in de
verzekerings- en bedrijfsgeneeskunde. Hij interesseert zich vooral
voor psychische klachten en somatisch onvoldoende verklaarbare
lichamelijke klachten (SOLK) en promoveerde in 2010 in Groningen op
het proefschrift ‘Severe medically unexplained physical symptoms in a
sick-listed occupational health population’. Hoedeman was medeopsteller van de richtlijn Psychische klachten van het NVAB en de
richtlijn SOLK en somatoforme stoornissen (Trimbos-instituut en CBO).
Sinds 2011 is hij redactiemedewerker van het Tijdschrift voor Bedrijfsen Verzekeringsgeneeskunde.
Extra druk door economische crisis
‘Dit preventieverhaal is wel een positief plaatje. Voor
problemen op het werk opgelost kunnen worden, krijgt zo’n
MKB-werkgevers en voor grote werkgevers die momenteel in
werknemer weer meer zelfvertrouwen.
zwaar weer zitten door de crisis, geldt dit helaas niet. Maar
Ook thuis kunnen er situaties zijn die niet altijd even goed met
ook voor hun werknemers moet de arbodienstverlening
het werk te combineren zijn. Daarom is de verbinding tussen
preventief gaan werken. Werknemers moeten in deze tijd veel
de bedrijfsarts en de behandelaar zo belangrijk. Die laatste
meer presteren om zich op de werkvloer te handhaven. De
hoort vaker dingen die wringen met het werk. Neem bijvoor-
angst om hun baan te verliezen draagt er ook aan bij dat
beeld een werknemer die een autistisch kind heeft en die met
mensen pas laat met hun psychische klachten naar buiten
stressgerelateerde klachten uitvalt. Als ik dat weet, is mijn
komen. En als je er laat bij bent, moet je eerst heel veel
vraag meteen of ze dat op het werk weten, of ze weten hoe hij
repareren, de behandeling op gang laten komen, iemand bij
daarmee worstelt. Het is belangrijk dat zo iemand steun krijgt.
laten komen, en dan kom je er pas aan toe om te onderzoeken
Je bekijkt het dan van beide kanten om de balans te zoeken.
wat de echte oorzaak was waar de werknemer mee worstelde.
Thuis misschien iets meer hulp inschakelen en het werk
Als mensen er langere tijd uit zijn, wordt het voor hen ook
aanpassen: iets meer thuiswerken, of meer kort-cyclische
lastiger om weer aan te haken. Voor deze mensen is het echt
klussen doen in plaats van lange trajecten waarbij je bijvoor-
nodig dat we veel meer aan preventie doen.’
beeld twee maanden lang moet overwerken. Dat kan niet met
zo’n thuissituatie. Als je dat met de werkgever kunt regelen,
meer dan werkdruk alleen
los je het structureel op en blijft zo’n werknemer behouden
Stress wordt ons meestal te veel als de spanning op verschil-
voor het werk.
lende levensgebieden oploopt, op het werk, thuis, in relaties.
In Europa kennen we heel hoge terugvalpercentages van
Dan raakt de balans tussen werk en privé verstoord. Hoede-
mensen die aanvankelijk hersteld zijn, maar een of twee jaar
man: ‘Mensen zeggen meestal dat het de hoeveelheid werk is
later weer in de psychische problemen zitten. Ik denk dat het
die hen parten speelt, maar als je door gaat vragen is er vaak
ermee samenhangt dat de werkelijke problemen, privé en op
iets anders aan de hand. Dan spelen er andere dingen op het
het werk, niet goed opgelost worden. Daarom is die verbinding
werk, bijvoorbeeld een leidinggevende die loopt te pushen of
zo belangrijk, tussen behandelaars en bedrijfsartsen, dat we
een collega waar je niet mee door een deur kunt. Als die
samen naar de oplossing zoeken.'
9

Download Report