Juni 2014

Kleefkruid
Instituut voor natuureducatie
en duurzaamheid.
Contactblad IVN-Raalte
Juni 2014
jaargang 20 nummer 2
Inhoudsopgave
Colofon.................................................................................................................... 3
Voorwoord............................................................................................................... 4
Eén eitje van de buurvrouw?................................................................................... 5
IVN Zomerweek 2014: ontdek de Sallandse Heuvelrug.......................................... 6
Weer Rode Lijst Planten ontdekt in het Hogebroek................................................. 7
Nederland torenvalkland.... Een update!................................................................. 8
Wijziging datum gezinsexcursie.............................................................................. 9
In gesprek met.................Jan van Dam................................................................ 10
Kun je helpen??????? Help dan mee!!!!!!............................................................ 13
Doorloper............................................................................................................... 14
Nationale Tuinweek Groei en Bloei....................................................................... 15
Roofvogels in de stad............................................................................................ 16
Oproep!................................................................................................................. 16
Een gast of een blijvertje?..................................................................................... 17
Spreeuw ontdekt gierzwaluwkast.......................................................................... 19
Een gouden Grutto!!!............................................................................................. 20
Archeologische vondsten van Jan Brewer............................................................ 22
Gezinsexcursie Vogelzang in het Boetelerveld..................................................... 25
Bestuur en coördinatoren...................................................................................... 27
Programma van IVN-Raalte.................................................................................. 28
Zondag 14 september 2014
Salland Natuur Fair
Beleef de Natuur
in Heeten
op Landgoed Groot Zwaaftink
zie programma op: www.sallandnatuurfair.nl
Colofon
Kleefkruid
Kleefkruid is het contactblad voor
leden en donateurs van IVN-Raalte,
Instituut voor natuureducatie
en duurzaamheid.
Kleefkruid verschijnt 4 maal per jaar.
Redactie:
Marie-José van Beurden
Westdorplaan 16
8101 BE Raalte. tel. 353751
[email protected]
Wil je Kleefkruid voortaan graag
digitaal ontvangen?
Contacten adverteerders:
Ton Schoorlemmer
Torenvalk 45
8103 GJ Raalte tel. 352410
[email protected].
Mail dan naar:
[email protected]
Graag vermelden dat je Kleefkruid
voortaan digitaal wilt ontvangen met
vermelding van je:
naam, adres en mailadres.
Lay-out:
Jos Harink
De Spinde 37
8102 LA Raalte. tel. 362944
[email protected]
Dan kunnen de gegevens genoteerd
worden in de ledenadministratie.
Contributie
Leden: € 15,--; jonger dan 18 jaar of
tweede lid binnen een gezin: € 7,--.
Contributie jeugdleden: € 7,–.
Donateurs: € 10,–.
Kopij voor
volgende kleefkruid
inleveren
vóór 24 augustus 2014
Machtiging:
Het bestuur vraagt leden die IVN nog
geen machtiging hebben gegeven
voor het automatisch overmaken van
de contributie, contact op te nemen
met het secretariaat.
Bankrekening 35 45 71 710
bij M.J. van Beurden
[email protected]
3
Voorwoord
Het voorjaar begon erg vroeg. We
konden volop genieten van de zon
en een heerlijke temperatuur. Bomen en struiken gingen vroeg ontluiken , de vogels waren meteen
actief en de voorjaarsbloemen
bloeiden ruim eerder dan normaal.
Ja, de natuur had de sprint er erg
vroeg ingezet dit jaar. En het viel
dan ook erg tegen, toen dit weertype van korte duur bleek te zijn
en werd opgevolgd door heel veel
regen en fors lagere temperaturen.
Toch lieten de vogels zich hierdoor niet ontmoedigen.
Tijdens de vogelzangexcursie in het Boetelerveld werden, onder leiding van Agnes
en Jeroen, maar liefst 25 vogelsoorten gespot; Berend vond dit jaar drie nesten
met 5 (i.p.v. 4) kievitseieren; Ine kreeg jonge spreeuwen in de gier-zwaluwkast ;
in de achtertuin van Martijn broedt een torenvalk op maar liefst 5 eieren en Rick
kreeg als beloning voor alle inspanning een gouden grutto.
Ook de planten in onze omgeving doen het goed: een eerste inventarisatie in het Hogebroek leverde Georg een zestal Rode Lijst Planten op. En langs
het kanaal, op de Lemelerberg en in het Relaer vond Ralph een paar exoten.
En behalve
vogelnesten, vond Jan Brewer ook botten van een mammoet…….
Enfin, lezen jullie zelf maar hun leuke en boeiende verhalen, evenals die van onze
andere IVN-ers, die zeker geen minder interessant nieuws te melden hebben. Dan
is iedereen weer een beetje op de hoogte van elkaars doen en laten.
Mede dankzij jullie inzendingen is “Kleefkruid “ weer een mooie blad geworden, dat
zeker de moeite waard is om te lezen. Allemaal bedankt hiervoor.
Marie-José van Beurden
4
Eén eitje van de buurvrouw?
Ik ben al dertien jaar actief met weidevogelbescherming en ik heb nog nooit méér
dan 4 kievitseieren in één nest gevonden………..Behalve dit jaar…….
Ja, het jaar 2014 is wel heel bijzonder
wat kievitsnesten betreft. Tot drie keer
toe vind ik een nest met 5 eieren,
waarvan één aan de Ramelerdijk het
meest opvallende is (zie foto).
Duidelijk kan ik zien, dat één ei een
andere kleur heeft. Dat geeft het sterke vermoeden, dat buurvrouw kievit
de tomtom verkeerd had ingesteld en
op het verkeerde adres haar ei heeft
gelegd.
Ik heb dit nest vóór de maïs pootmachine weggehaald en achter deze machine
weer terug gezet. En………….tien minuten later zat mevrouw kievit er al weer op
te broeden. Nu maar hopen dat de familie vos, de familie kraai en al die andere
rovers deze eieren niet zien en dat we over 4 weken de geboorte van een vijfling
kunnen vieren.
Op een ander perceel heb ik de twee
kuikens gevangen, die je op de foto
in een emmer ziet zitten. Dit om te
voorkomen, dat ze werden geplet door
de pootmachine. (De andere helft van
deze vierling zit waarschijnlijk al in de
maag van een predator!).
Na de werkzaamheden heb ik hun natuurlijk weer in vrijheid gesteld.
Bekijk Kleefkruid ook eens
in kleur op onze website!
Berend van Lenthe
Werkgroep Weidevogels
http://ivn.nl/afdeling/ivn-raalte
5
IVN Zomerweek 2014: ontdek de Sallandse Heuvelrug
Ook dit jaar organiseert IVN weer een week waarin je als natuur- én cultuurliefhebber je hart kan ophalen. Deze editie van de IVN Zomerweek vindt
plaats in Overijssel op de Sallandse Heuvelrug. Van 3 tot en met 10 augustus
krijg je de kans om dit magnifieke stukje natuur in eigen land te ontdekken.
Het gevarieerde programma-aanbod wordt verzorgd onder begeleiding van IVNgidsen die bekend zijn met de omgeving. Aan de kinderen is ook gedacht; in de
leeftijd van vijf tot veertien jaar hebben zij hun eigen natuurprogramma. Zo kan
iedereen zorgeloos genieten van zijn eigen excursie.
Activiteiten en verblijf
Je verkent de omgeving op de fiets, je bent actief bezig in de natuur tijdens de
Natuurwerkdag en er is voldoende gelegenheid om elkaar uitvoerig te leren kennen. De gehele week verblijf je in de rustieke accommodatie ‘De Heidebloem’. Hier
zijn zowel binnenslaapplaatsen als kampeergelegenheden.
Meer informatie over bijvoorbeeld kosten en benodigdheden is te vinden op:
www.ivn.nl/zomerweek.
Aanmelden bij:
Harrie Moonen
Berthold Brechtstraat 185
1102 RG Amsterdam
06-38106238
[email protected]
TIP
Noteer de datums van de gezinsactiviteiten
vast in je agenda (zie achterzijde Kleefkruid)
en hou de website in de gaten voor nadere informatie!
6
Weer Rode Lijst Planten ontdekt in het Hogebroek
De werkgroep wilde planten en kruiden heeft ook dit jaar een tweetal projecten als
activiteit:
1.
Kennedylaan
Al een vijftal jaren inventariseren wij de planten
in de Kennedylaan tegenover het gemeentehuis.
Dit jaar hebben we een maaibeleid afgesproken
met de gemeente. Dit houdt in, dat de gemeente
Raalte behalve in het najaar ook zal maaien in
juni of juli. Het maaisel zal worden afgevoerd om
de verschraling te bevorderen. Tot nu zijn er weer
de gebruikelijke planten opgedoken zoals hondsdraf, gewone berenklauw en vogelmelk. Het zijn
ongeveer 45 soorten. Wij gaan hier elke twee
weken naar toe om te kijken of er veel verandering optreedt.
Hondsdraft (Kennedylaan, Raalte)
2.
Het Hogebroek
Sinds vorig jaar bekijken we , op verzoek van
Natuurmonumenten, de plantengroei in het
Hogebroek. Vorig jaar heeft dit een aardig
resultaat gehad: we vonden een zestal Rode
Lijst Planten.
Dit jaar zijn we al één keer geweest en het
was meteen weer raak: we vonden o.a.
heidekartelblad, moeraskartelblad, grote
ratelaar, twee soorten orchideeën en veel
echte koekoeksbloem. Eind mei bezoeken
wij nogmaals het Hogebroek en vanaf eind
Heidekartelblad
juni inventariseren we weer het hele gebied voor Natuurmonumenten.
Georg Soetens
Coördinator Werkgroep
Wilde Planten en Kruiden
7
Nederland torenvalkland.... Een update!
Bij het schrijven van dit artikel is het inmiddels 18 mei. Zomaar een dag midden in
het roofvogelseizoen en de dag waarop kopij voor het kleefkruid moet worden ingediend. De afgelopen periode heb ik niet stilgezeten. Het hele jaar ben ik namelijk al
druk in en om het huis. Met name de tuin heeft een hele metamorfose ondergaan.
Tussen de werkzaamheden door meldde het koppeltje patrijzen zich ook weer in
mijn achtertuin. Evenals vorig jaar is de nieuwbouwwijk van Raalte Noord hun territorium.
Ook was er een torenvalk
veelvuldig
aanwezig bij ons in
de wijk. Deze heb ik
meerdere malen gespot op een lichtmast
langs de bouwweg.
Als roofvogelkenner
wist ik dat een kast
voor deze valk niet
zou misstaan. Ik had
hiervoor twee mooie
eiken op het oog.
Had, want deze zijn in het najaar door de storm omgewaaid. Bij een gebrek aan
een goede kastlocatie zat er dus maar één ding op: een kast op een mast. En die
hadden we tot onze beschikking, want de kast langs
de N35 tussen Raalte en Heino stond daar voor de
torenvalken in ieder geval niet goed, en kon weg.
Begin april zag ik de kans schoon om de torenvalkkast van de N35 te verplaatsen. Op zaterdag 12 april
heb ik de mast overeind gezet en de kast op de mast
geplaatst. Nog geen week later was het valkje al op
de kast waargenomen. Tot op heden heb ik alleen het
vrouwtje gespot in de wijk. Het was echter dusdanig
veel op of in de kast aanwezig, dat een broedsel wel
erg voor de hand lag. Afgelopen donderdag heb ik de
kast geïnspecteerd. Het was raak! Maar liefst vijf eieren waren het resultaat. Super trots ben ik erop dat
‘mijn’ valkje nu in mijn achtertuin zit te broeden! Op
de foto’s hieronder het uitzicht vanuit de kast op de
nieuwbouw en het waargenomen legsel. Helemaal
rechts op de foto de woning waar ik woon.
Ook met overige torenvalken in Raalte gaat het dit
8
jaar voor de wind. Vorig jaar was het nog dramatisch, maar dit jaar zijn er beduidend meer muizen. In de kast langs de rondweg in Heeten zitten al jongen van een
aantal weken oud. In andere kasten zijn jongen net uit het ei, of zitten valken in de
laatste broedfase. Wat opvalt is dat de legsels vrij groot zijn. Het merendeel heeft
zes eieren, terwijl het er normaal gemiddeld vijf zijn. We wachten af wat het uiteindelijke resultaat is. Ik stop met schrijven, want het is tijd om de ringer in te plannen.
Martijn Wijnberg
Coördinator Werkgroep Roofvogels
Wijziging datum gezinsexcursie
Wijziging datum gezinsexcursie
“Op zoek naar waterdiertjes”!!!!!!!!
Deze dag is NIET op zaterdag, zoals in het
activiteitenprogramma staat vermeld, maar op
Zondag 22 juni
Op zoek naar waterdiertjes
zondag 22 juni 2014, 10:00
Georganiseerd door:
IVN-Raalte
Thema:
Water
Vertrekpunt
Knapenveldsweg 3
Raalte
Nederland
Een mooie gelegenheid om kennis te maken met de fascinerende onderwaterwereld. Voor kinderen, maar ook voor volwassenen, is het een hele belevenis om
te ontdekken hoe gevarieerd het leven onder water kan zijn.
We verzamelen voor deze gezinsexcursie met de fiets om 10.00 uur bij het Hoftheater.
We gaan naar het Raalterwoold aan het Hogebroekspad.
De excursie valt onder de landelijke actie "slootjesdag".
Ine Kappert
9
In gesprek met.................Jan van Dam
Naam: Jan van Dam
Geboren: 10-11-1940
te: Luttenberg
Gehuwd met: Mariet
Kinderen: 1 zoon
Kleinkinderen: geen
Woonplaats: Raalte
Voormalig beroep: gespecialiseerd sociaal psychiatrisch verpleegkundige
Werkte achtereenvolgens in Apeldoorn, Raalte,
Waalwijk, Zutphen- Deventer en Enschede.
Gepensioneerd sinds: november 2005
Weet je nog wanneer je voor het eerst interesse in de natuur begon te krijgen?
Als kind was ik al zeer geboeid door de natuur om me heen. Goed met ons leefgebied omgaan, is me met de pollepel ingegoten.
Als 10 jarige ging ik kievitseieren zoeken en ging ze verkopen op de markt in
Raalte. Daar stond een handelaar die de eieren in een grote teil onderdompelde;
de eieren die op een punt gingen staan waren bebroed en brachten uiteraard niets
op. Ik controleerde eerst thuis of ze bebroed waren, als dat het geval was, legde ik
die eieren meteen weer terug in het nest.
Dat was toen nog gewoon en legaal tot half april.
Het leverde een leuk zakcentje op: handelaars op de markt boden in het begin nog
een kwartje per ei; na 1 april kreeg je nog een stuiver.
Maar als mijn vader merkte dat we na half april nog eieren raapten, waren de
rapen gaar!
10
Het kleinschalig landschap en de natte weilanden boden alles wat weidevogels nodig hadden; het wemelde in heel Salland toen van de kieviten, grutto’s en wulpen.
De eerste drie jaar te voet naar school, je ontdekte van alles.
Ik meen me nog heel goed te herinneren, dat de korhoen op de Luttenbergse berg
voorkwam!
Was je school, een bepaalde leraar, je werk of woonomgeving een inspiratiebron voor deze interesse ?
Ik ben opgegroeid in Luttenberg op een boerderij, te midden van weilanden en
vennetjes. Meester Hesselink, van klas 6 van de toenmalige basisschool in Luttenberg, was naast een streng maar rechtvaardig onderwijzer, iemand die je liefde
voor de natuur bijbracht door zijn enthousiaste verhalen.
Zaterdags was hij vaak in zijn groentetuin bezig en ik zocht hem daar wel eens op.
Dan legde hij me uit wat hij aan het doen was en waarom.
Je bent vanaf de oprichting van IVN-Raalte (februari 1993) al een erg actief
lid. Kun je in het kort je “loopbaan” bij IVN-Raalte beschrijven?
Toen wij, na 22 jaar elders te hebben gewoond, weer in Raalte zijn gaan wonen,
was er juist de oprichting van het IVN. Ik heb me toen meteen opgegeven. Ik ben
toen ook al snel lid geworden van de redactie van het Kleefkruid. Mijn eerste
werkzaamheden betroffen het verzamelen van copy en het interviewen van leden
van het IVN.
Wat later volgde de werkgroep weidevogelbescherming, welke ik ongeveer 12 jaar
heb gecoördineerd. Maar ik vind het nu nog steeds fantastisch om weidevogels
te beschermen.
In 2004 kreeg ik in Zwolle de onderscheiding voor de vrijwillige weidevogelbescherming van Landschap Overijssel. Erg leuk, maar je doet het toch steeds als
groep en ieders inbreng is waardevol.
Regelmatig meelopen met excursies heeft mijn blikveld verruimd en je leert veel
van elkaars deskundigheid.
Zo ook bij het geven van voorlichting middels bijv. artikelen in Kleefkruid en op kramen bij activiteiten enz.
Nu al meer dan 10 jaar volg ik van mei tot begin augustus de gierzwaluwen in
Raalte. In het begin samen met Hein Kogelman, Nu is er een heuse werkgroep die
zich bezighoudt met het tellen van de nestplaatsen en het meer bekendheid geven
bij het publiek over deze bijzondere vogel , die zich van ca. 1 mei tot augustus hier
in ons luchtruim bevindt. Wij proberen ook de nestgelegenheden te verruimen en
bestaande locaties te beschermen.
In de jaren 1998-2000 heb ik in Nijverdal de opleiding tot Natuurgids gevolgd,
daar heb ik veel aan gehad. Vooral de samenhang tussen natuurlijke processen
11
herkennen maakt het zo leuk om in de natuur bezig te zijn en ook anderen daarop
te attenderen, bijv. bij excursies in het veld.
Verder werk ik regelmatig mee met wilgenknotten en dit jaar participeer ik voor
de derde keer in de werkgroep, die de “Nacht van de Nacht” organiseert. (Noteer
maar vast 26 oktober en volg de berichten daarover, het programma in wording
belooft iets bijzonders te worden!)
Dan is er traditioneel op de 1ste zondag van het jaar ( in 2015 dus op 4 januari), de
Winterwandeling in Luttenberg, waarbij vele IVN-ers en vrijwilligers van De Laarman samenwerken en ik samen met Albert Hut de 4 verschillende tochten uitzet,
waar elk jaar heel veel wandelaars aan deelnemen.
Vind je dat er in de loop der jaren veel is veranderd binnen het IVN?
Ja, het IVN telt nu veel leden, bijna niemand kent ieder en velen weten niet wat er
zoal gebeurt.
Te veel nog kom je dezelfde mensen tegen bij diverse activiteiten.
De gemiddelde Raaltenaar kent het IVN nu wel en weet ook globaal waar het voor
staat. Dat was in het begin begrijpelijk wel anders.
Er is ook bij veel leden veel meer deskundigheid en er zijn meer samenwerkingsverbanden met externe instanties.
Heb je nog tips voor de toekomst?
Door de vele werkgroepen dreigt het gevaar, dat verschillende werkgroepen wat
te solitair opereren. Ik vind het dan ook heel goed , dat men nu meer gaat proberen
de onderlinge band te verstevigen, zoals bijvoorbeeld met de bijeenkomst, die op
1 Juni is gepland.
Eigenlijk zou het wenselijk zijn dat elk lid bij meerdere werkgroepen actief is.
Marie-José van Beurden
Één van de mooiste gebeurtenissen in de natuur !
Geboren:
Lasse
21 maart 2014
Zoon van
Mike en Dorien Wallink - Nij Bijvank,
Raamsweg 55,
8106 RJ Mariënheem
Mike en Dorien, van harte gefeliciteerd!
12
Kun je helpen??????? Help dan mee!!!!!!
vrijdag 29 augustus 2014
Stoppelhaene
Boerendag Domineeskamp Raalte
•
•
•
•
Zit je zelf in een werkgroep en vind je het belangrijk om mensen over
“jouw” natuuractiviteiten te vertellen?
Vind je het belangrijk, om de jeugd enthousiast te maken eens mee te
gaan met een activiteit?
Of vind je het gewoon gezellig om op de boerendag veel mensen te ontmoeten, een gezellig praatje te maken en en passent iets over de natuur
te vertellen?
Of wil je op deze dag vast iedereen warm laten lopen om aan de winterwandeling mee te doen of aan een andere gezinsactiviteiten?
Kom dan ook een paar uurtjes de infokraam bemannen !
Ook flitsende ideeën om van deze kraam iets leuks te maken
zijn van harte welkom
Meld je aan en stuur je ideeën naar:
Yvonne Soetens
[email protected]
Attentie !
Wil iedereen die de doorlopende machtiging
(voor de betaling van de contributie)
nog niet heeft geretourneerd,
deze s.v.p. zo snel mogelijk
invullen en terugsturen
naar onze penningmeester:
Albert-Jan Hoekerswever
Lentzinckserve 9
7441 KD Nijverdal
13
Doorloper
Van de 27 woorden die hieronder staan, kun je er maar 26 doorstrepen.
Welk woord blijft er over?
Zoek de volgende woorden:
inekappert, janvandam, kievitsei, blijvertje, grutto, lasse, tuinweek, paardenmelkerij, boerendag, zomerweek, ton, contributie, machtiging, moeraskartelblad,
schijnpapaver, rodelijstplant, mammoet, brewerplas, gezinsexcursie, waterdiertjes, japanshoefblad, heinkogelman, boetelerveld, nachtvandenacht, kleefkruid,
roofvogels, mariet,
________________________________________
Stuur je oplossing naar: [email protected]
Onder de goede inzendingen wordt een zomerse lekkernij verloot.
14
Nationale Tuinweek Groei en Bloei
Groei en Bloei start landelijk op 14 juni de Nationale Tuinweek.
Groei en Bloei afd.Salland doet hier ook aan mee in samenwerking met een basisschool en museum de Fundatie.
Tijdens de landelijke aftrap voor de
eerste Nationale Tuinweek van Groei
& Bloei zal HKH Prinses Beatrix samen
met een aantal schoolkinderen van de
Max Havelaarschool uit Delft de eerste
tegel lichten, en er een plant of boom
voor terug poten. Uiteraard in aanwezigheid van een delegatie vanuit de afdelingen van Groei & Bloei.
Op zaterdag 14 juni hopen we dat – in navolging van de actie van HKH Prinses
Beatrix – er in heel Nederland tegels gelicht worden en planten gepoot. Zo maken
we met elkaar Nederland een beetje groener!
Meer info:
[email protected]
http://www.groei.nl/tuinweek
15
Roofvogels in de stad
Jan van Dijk, van de stichting Avifauna Zwolle, inventariseert
al ruim 13 jaar roofvogels. Hij gaf dit voorjaar voor IVNRaalte een goede uiteenzetting over de roofvogelpopulatie in de stad Zwolle. Het verbaasde menigeen, hoe deze
vogels zich hebben aangepast aan “de stadse natuur”. En
zeker over de grote aantallen die in de stad leven en de
vele, “ongewone” broedplaatsen die zij benutten .
Hein Kogelman in gesprek met Jan van Dijk
Oproep!
Wij zijn nog steeds op zoek naar een voorzitter!
Weet jij iemand die deze vacature zou willen vervullen?
Of heb je zelf interesse?
Schroom niet en neem contact op met Ine Kappert:
[email protected] of tel.: 0572-357345
Je kunt vrijblijvend een afspraak maken om onder het genot van een kopje koffie
meer informatie over de taken te krijgen.
De werkgroep steenuilen “draait” goed onder leiding van Gerard Alferink, maar
zoekt ook nog een coördinator.
En aan wie kan Rick, als coördinator van de weidevogels, het stokje overdragen?
Wil jij meer dan alleen genieten van de natuur? Sluit je dan aan bij één van de
werkgroepen. Want er is heel wat (leuk) werk te verrichten.
Meld je aan bij Ine!
16
Een gast of een blijvertje?
De wereld is aan het veranderen. Maatschappijen, culturen en economieën komen
steeds dichter bij elkaar te liggen of worden verbonden. Er is sprake van globalisering. Van Nederland, Duitsland, Japan tot in Brazilië kunnen wij een McDonald’s
vinden. Vanuit de hele wereld komen producten naar Nederland en vice versa.
Ook de natuur is aan het globaliseren. Plant- en diersoorten worden, gewenst of
niet, uitgewisseld tussen verschillende gebieden. Vaak worden deze plant- en diersoorten exoten of invasieve soorten genoemd.
Eerst een korte uitleg. Een exoot is een organisme, dat zich met behulp van de mens
heeft gevestigd in een gebied waar het oorspronkelijk niet voorkwam. Een belangrijk
verschil met een invasieve soort is, dat een
invasieve soort zich massaal verbreidt in zijn
nieuwe omgeving en daar een sterk negatieve invloed uitoefent. De invasieve soort
kan inheemse soorten verdrukken, of kan
voor economische schade zorgen. Een goed
voorbeeld is de Muskusrat.
Japans hoefblad
(Raalte-Noord langs het kanaal)
Deze rat graaft gangen in dijken en tast hiermee de veiligheid van de dijken aan.
De bestrijding van deze rat in Nederland kost miljoenen euro’s per jaar.
Wij als mens zorgen ervoor, dat deze diersoorten op locaties kunnen komen, waar
ze voorheen nooit konden komen. Wij heffen de natuurlijke barrières op. Door het
aanleggen van een kanaal tussen twee
verschillende rivieren, kunnen bijvoorbeeld vissoorten in rivieren komen, waar
ze voorheen nooit konden komen. Organismen kunnen meeliften in ballastwater
van grote schepen die de hele wereld over
varen. De schepen pompen het ballastBleeding-heart (‘t Relaer)
water in New York op, inclusief kreeftjes,
krabben, visjes, bacteriën, algen en lozen dit water in de Rotterdamse haven. Overleven de soorten deze trip en vestigen zij zich hier, dan hebben
wij er een (potentiële schadelijke) soort bij. Dit is slechts een greep
uit de mogelijkheden, die wij organismen bieden om nieuwe leefgebieden te koloniseren.
Door klimaatverandering is het voor sommige soorten mogelijk om zich in Nederland te kunnen vestigen, terwijl dit voorheen onmogelijk was . Het was bijvoorbeeld
te koud. Vlinders, libellen, wespen, muggen en planten komen vanuit het zuiden
17
naar Nederland. Ook kunnen soorten uit Nederland vertrekken, wanneer Nederland te warm voor ze is geworden. Hoe dit alles zich precies gaat ontwikkelen is
onduidelijk, maar dat de soortensamenstelling in Nederland aan het veranderen is,
is duidelijk.
Ook in de omgeving van Raalte zijn verschillende exoten te vinden. Zie de foto’s,
die ik gemaakt heb van enkele die ik tegen kwam.
Schijnpapaver (’t Reelaer)
Viltige hoornbloem (Lemelerberg)
Soms kunnen exoten geen kwaad, maar soms wel (invasieve soort). Tuinplanten
kunnen verwilderen, en ongewenst schade toebrengen aan de natuur. Gooi tuinplanten weg in de afvalbak. Geef goudvissen een tweede leven, niet in de stadsvijver of in het kanaal, maar bij je neefje, nichtje of buurjongen.
Ralph Temmink
18
IVN dag afd. Raalte
voor alle leden,
donateurs en hun gezinsleden.
Zondag 1 juni van 13.00 u tot 16.30 u
bij Paardenmelkerij Schanebroek ,
Lemerlerweg 64, Luttenberg.
Iedereen heeft (Voor zover mogelijk)
een persoonlijke uitnodiging gehad i.v.m. datum
verschijnen Kleefkruid.
Spreeuw ontdekt gierzwaluwkast
In het jaar van de spreeuw kreeg ook één
van onze bestuursleden, Ine Kappert, deze
vogel als logé.
Het was eigenlijk de bedoeling om gierzwaluwen te lokken. Daarom had Ton (haar
man) een prachtige kast gemaakt, helemaal op maat, en deze hoog (misschien
net niet hoog genoeg?) aan de gevel van
hun huis gehangen.
Maar mevrouw Spreeuw vond dit ook een
ideale nestgelegenheid en nam al snel haar
intrek. Dit naar alle tevredenheid, want de jongen zijn inmiddels uitgevlogen en de
auto van Ine en Ton blijft, na een fikse wasbeurt, voorlopig schoon.
19
Een gouden Grutto!!!
Met een bos stokken in mijn hand, struin ik door de weilanden. “tepiet tepiet tepiet”
klinkt het in de verte! Ik pak mijn verrekijker erbij en zie achter in het land een scholekster achter een kraai aan vliegen. Met luid kabaal en veel agressiviteit laat hij
weten, dat er geen indringers op zijn bouwland moeten komen. Ter ondersteuning
volgt er een legertje kievieten, ook recht op hun doel af. De kraai twijfelt geen moment en maakt vlug een scherpe bocht naar links om het bouwland te ontzien. Op
datzelfde ogenblik zie ik vanuit het kruidenrijke grasland ernaast drie grutto`s de
lucht in vliegen…………..
Ook hier is de kraai niet welkom en met een waar luchtgevecht vlucht de kraai naar
de dichtstbijzijnde boom. Daar zit hij
veilig. Althans voor even. Langzaam
keert de rust weer terug in het veld. Op
het kale bouwland zie ik de scholekster inmiddels weer richting zijn nest
lopen en ook de grutto`s landen langzaam weer in het lange gras. Door het
vroege voorjaar is het meeste land inmiddels gemaaid en is het er kaal en
rustig geworden. Gelukkig hebben wij
hier nog een prachtig stukje met kruidenrijk grasland, dat pas laat in juni
gemaaid wordt. De grutto`s weten dit perceel dan ook goed te vinden. Het lijkt wel
of alle grutto`s uit het gebied allemaal in dit stukje land broeden. Volop kruiden en
bloemen en daardoor ook insecten! Want daar gaat het de grutto`s om. Voedselrijke grond.
Helaas gaat de gruttostand hard achteruit. Ook bij ons. Ondanks alle inspanningen
die wij als weidevogelbeschermers verrichten. Over de oorzaak hiervan ontstaat
altijd veel discussie. Er wordt mij dan ook dikwijls gevraagd of ik kan vertellen wat
nu de oorzaak is van de achteruitgang van deze prachtige vogel. Meestal krijgen
de boeren hier de schuld van. Dit is echter niet het grootste probleem voor de weidevogels. Het klopt dat het boerenland steeds intensiever bewerkt wordt. Percelen
worden vaker gemaaid, waterstanden gaan omlaag, kruidenrijke vegetatie verdwijnt en er staan steeds minder koeien in de wei. Dit zijn allemaal ongunstige
omstandigheden voor de grutto. Echter kan een grutto zich hier moeilijk op aanpassen. Zo zie je dat de kieviten zich de laatste jaren steeds meer verplaatsen naar
maïsland en het kale grasland een beetje links laten liggen. De scholeksters verplaatsen zich naar de stad en de tureluurs zoeken vaker een plekje vlak langs de
slootkant. Inspanningen vanuit de overheid, om boeren subsidie te verlenen voor
ideaal gruttoland werpt gelukkig zijn vruchten af. Dit zie je ook bij ons in het gebied. De kruidenrijke percelen zitten vol met grutto`s. Maar helaas neemt het aantal
grutto`s hier ook af. Er komen gewoon te weinig jonge grutto`s groot. Ondanks
het prachtige kruidenrijke gruttoland, dat pas laat in het voorjaar wordt gemaaid.
20
Één van de oorzaken, waardoor ook hier geen jongen
groot komen, is predatie. Vossen, marters en kraaien
hebben in ons land vrij spel. Aan de jacht zitten strikte
wetten en eisen en daardoor kan er maar beperkt bestreden worden. De marter mag zelfs helemaal niet
bestreden worden, waardoor deze marterpopulatie alleen maar groeit. In de nachtelijke uren gaan de vossen en marters op zoek naar voedsel, eieren dus. Een
gruttonest met bijna uitkomende eieren, waardoor de
jongen al piepen, is met hun goede reukvermogen en
gehoor dan makkelijk gevonden. Als de jonge grutto`s dan toch uit hun ei weten
te kruipen, dan zijn ze een gemakkelijke prooi voor een van de vele ooievaars,
(witte) reigers of overvliegende roofvogels. Naast de intensieve landbouw en de
predatie speelt ook het weer nog een grote rol. Een te droge of te natte periode,
nachtvorst in mei, het wordt er voor de jonge grutto kuikens allemaal niet beter op.
Erg makkelijk hebben de kuikens het niet. Klein en kwetsbaar zijn ze. Door alle
gevaren in het veld lukt het gewoonweg niet goed genoeg voldoende jongen groot
te krijgen. Als we op deze voet verder gaan, gaat er een tijd komen dat er geen
weidevogels meer zullen zijn. Maar door onze inspanning verdwijnen de weidevogels minder snel dan normaal en kunnen we nog even blijven genieten van deze
prachtige vogels……………………
Vandaag heb ik echter geluk! Achter in het land komt vanuit het lange gras een,
bijna vliegvlug, gruttokuiken aangelopen. Op zoek naar voedsel aan de rand van
het maïsland. Bij het zien van deze grutto lijken al onze uren inspanning ineens
goud waard. Het is voor mij een gouden grutto!!
Rick Wijnberg
Coördinator Werkgroep Weidevogels
21
Archeologische vondsten van Jan Brewer
bekeken door de watervogeltellers
Om een keer wat anders te organiseren dan een gewone watervogel telling of
slaapplaats telling, (wat natuurlijk een grote en mooie hobby van ons tellers is) gingen we 23 maart 2014 naar het huis van één van onze watervogeltellers: de familie
J. Brewer, op de Hoogebroeksweg.
Toen ik in november 2013 het boekje “Vogels in Overijssel “bij Jan Brewer bracht,
kwam zijn andere hobby ter sprake: namelijk de botten- en fossielenverzameling,
afkomstig uit een zandwin- plas.
Het is niet gering wat Jan in bijna 20 jaar heeft verzameld en ik vroeg hem, of
onze medetellers ook een keer deze interessante verzameling mochten bekijken.
Na wat mailtjes over en weer, konden alle tellers(op één na) deze omvangrijke
bottenverzameling bekijken op zondag, 23 maart 2014 en na de thee met appelgebak, kregen we ook nog veel informatie over de zand winplas, waarvan de familie
Brewer eigenaar is.
Alle botten komen uit een plas, waar wij als tellers ook al vele jaren vanaf de zijkant
watervogels tellen. Het is een zand win plas, waar al vanaf 1995 gegraven wordt.
Tot minstens 2030 loopt er nog een vergunning, met een optie voor nog zeer vele
jaren zandwinning op de andere kant van de Vloedgraven.
De zand winplas van de familie Brewer is ongeveer 16 hectare groot en is in de
60er jaren opgeleverd en overgenomen. Dit soort plassen, toen nog 20 meter
diep, mogen uitgegraven worden tot 25 meter. Dit soort plassen trekt niet alleen
veel watervogels, maar er bevinden zich op zo’n diepte vaak veel fossielen. Dit is
voer voor archeologen en paleontologen ,die scherven en botten verzamelen en
op naam brengen .
Volgens dhr. Brewer was vroeger, op de plaatsen waar nu de zandwinning is, de
rivierbedding van de Rijn van 100.000 jaar terug en van voor de ijstijd. Maar 60.000
jaar geleden leefden hier heel andere dieren dan nu, omdat het klimaat toen mild
was.
Momenteel wordt het zand met water opgezogen, maar moet daarvoor eerst
omgewoeld worden Dit gebeurt door middel van een grote diameter punt (een
halve meter doorsnee )met allemaal tandwielen die de grond omwoelen.
Vervolgens wordt het opgezogen zand met water door een buis naar het depot
geperst, waarna het water weg loopt en het zand met transport banden verplaatst
wordt, ondertussen tevens gesorteerd op korrelgrootte.
Nu komen door deze omwoeling ook stenen en fossielen mee naar boven; die komen onder en in een zeef te liggen en deze haalt dhr. Brewer op gezette tijden op.
22
In dit zand zitten ook resten van bomen, scherven
en resten van dieren. Als deze te groot zijn (wat
wel eens voor komt), blijven ze voor de zandzuiger zitten en blokkeren dan eigenlijk de zandwinning, dan komt het wel eens voor dat dhr. Brewer
erop uit moet om met een bootje de grotere fragmenten op te halen .
Deze botten en fossielen neemt hij mee naar zijn
huis (zie foto ) en brengt ze op naam.
Nadat ze bij hem in de kelder zijn beland, begint
ook de nummering en archivering van de botten.
Het lukt hem ook geregeld eventuele breuken
weer met elkaar te verbinden, hiervoor gebruikt
dhr. Brewer verdunde houtlijm. Het archiveren
gebeurt in een gestandaardiseerd systeem (latijn)
dat internationaal bruikbaar is.
Jan Brewer heeft goede contacten met Naturalis Leiden, die de hele verzameling ook heeft
beoordeeld en verder is het vermeldenswaardig dat een aantal studenten op deze vondsten gepromoveerd is.
Voor zover ik mij kan herinneren kwamen de
volgende dieren in de collectie van Jan Brewer
voor: mammoet (zie foto), neushoorn, wolharige
neushoorn, grote rendieren, de voorloper van
onze huidige koe, eland, hyena, leeuw en vele
andere soorten. Ook kwam er in die tijd een groot hert (zie foto) voor volgens Jan
Brewer. Het uitsterven ervan kwam niet alleen door de ijstijd, maar lag ook aan
de grootte van het gewei. Want toen de leef
omgeving in de loop der jaren van steppe
naar bos ging veranderen, kon het niet met
dit zware gewei tussen de bomen, struiken
en hoge grassen door en
stierf uit.
Ook zaden en galappels uit deze oude
tijd kwamen aan bod en mochten we
vasthouden., Superlicht was onder meer
deze galappel (zie foto) Die trouwens van
een subtropische boom afkomstig bleek te
zijn, dit werd na onderzoek door de universiteit van Groningen geconstateerd en is
voor Nederland een unieke vondst. Salland was eerst een witte vlek wat prehistorische vondsten betrof , maar werd/wordt hierdoor op de kaart gezet vooral door
JanBrewer, die in rapporten specifiek Salland en Raalte laat vermelden.
Om terug te komen op de botten: hiervan werden ook werktuigen gevonden, o.a.
23
vervaardigd van gewei.(zie foto) Daarvan werden slagwapens gemaakt en ook hamers en bijlen. Dit om weer
andere gebruiksvoorwerpen te maken (denk aan speerpunten, schrapers en dergelijke). Onder deze bottenverzameling bevonden zich ook menselijke beenderen van
onze voorvaderen: “De Neanderthalers“
De meeste van deze botfragmenten bevonden zich tussen de 12 en 15 meter diepte; daar waar de klei en
leemgrond de botten conserveerde en deze dus bewaard bleven.
Zeer interessant om een
keer te zien en in je handen
te houden zo’n oud bot of
steen (zie foto). We waren
vol verwondering over de grote hoeveelheid mooie
dingen uit dat verre verleden.
Na de uitgebreide excursie en een gezellige nazit hebben we de familie Brewer bedankt door middel van een
lekker flesje wijn van het IVN en een boeket , bestaande uit verschillende takken bloeiend hout en zijn we
om omstreeks 18.00 uur voldaan terug gekeerd naar
huis.
Van links naar rechts
staand: Karin, André, Hein,
Ronnie, Ralph, Luciën,
ingeplakt Gerard,
zittend (inzet), Jan Brewer
Familie J. Brewer:
BEDANKT!
Hein Kogelman
Coördinator Werkgroep Watervogels
(foto’s: André Alferink ,Ralph Temmink en Hein Kogelman)
PS: Dat Jan Brewer een goede binding heeft met Salland en Raalte laat hij in elk
rapport vermelden:
Gevonden in Raalte, Salland.
24
Gezinsexcursie Vogelzang in het Boetelerveld
Zaterdag 10 mei jl. kon iedereen, lid of geen lid van het IVN, met de hele familie
deelnemen aan een wandeling over het Boetelerveld, met als Thema vogelzang.
Aan de publiciteit lag het niet, een
groot stuk in de krant: “IVN Raalte
jaagt op vroege vogels” , waarin duidelijk “het hoe en waarom”
werd uitgelegd.
Maar het weer was de hele week
al bar en boos, met veel wind en
nog meer regen.
Vandaar waarschijnlijk het kleine
groepje van 10 personen, dat op
pad ging om 8.00 uur ’s morgens.
Geelgors
Dat de maatregelen om het Boetelerveld nat(ter) te houden doeltreffend lijken, werd
al snel bewezen. Iedereen was blij met regenlaarzen of hoge wandelschoenen.
Dat vogelzang toch een hobby apart is, bleek al snel bij de zeer geïnteresseerde
deelnemers.
Iedereen was verrukt over de zang – en vliegcapriolen van de boompiepers, die
veel voorkomen op het Boetelerveld.
Voor sommigen de 1e bewuste ontmoeting met deze leuke vogel. De
ochtend was voor sommigen al na
5 minuten geslaagd.
Gelukkig viel er geen regen en
konden we een mooie wandeling
maken van bijna 2 uur.
Er waren veel vogels te zien en te
horen en met grote interesse werd
er geluisterd naar de wetenswaardigheden over deze vogels, verteld
door de vogelzangexcursieleiders
Agnes en Jeroen.
Al met al zijn er in korte tijd vele vogelsoorten gespot (na afloop konden we 25 soorten tellen ) , waarbij
veel gewone soorten als pimpelmees, roodborst, vink, merel, kool-
Gekraagde roodstaart
25
mees, de zwartkop met zijn mooie zang en zanglijster, maar ook enkele minder
bekende soorten zoals de geelgors, de bonte vliegenvanger, de gekraagde roodstaart, de roodborsttapuit en de zwarte specht, die ons de hele tocht vergezelde
met zijn gelach en vreemde uithalen.
Tevreden (en droog) ging iedereen dan ook naar huis.
Jammer dat er zo weinig mensen waren, volgend jaar beter.
Jeroen Willemsen
Werkgroep Vogelzang
Bent U op zoek naar een ander soort uitje voor uw bedrijf, vriendengroep, vereniging, familiedag enz., dan is het wellicht mooi om onder
begeleiding van een natuurgids naar het Boetelerveld te gaan.
Er is veel te zien en te horen in dit unieke reservaat; vooral als dat onder
begeleiding is van een ervaren natuurgids, die u ook kan vertellen over de
historie van het Boetelerveld.
Plaats: Raalte
Locatie/vertrekpunt: Boetelerveld Raalte
Georganiseerd door: IVN Raalte
informeer geheel vrijblijvend.
Mail naar [email protected]
26
Bestuur en coördinatoren
Bestuur
Voorzitter:
Vacant
Secretaris:
Ine Kappert
De Heerd 113
8102 LL Raalte. Tel. 357345
[email protected]
Penningmeester:
Albert-Jan Hoekerswever
[email protected]
tel. 06–34872330
Bestuursleden:
Agnes Walraven
[email protected]
0572-358339
Inez van Duijvendijk
[email protected]
0572-358774
Marijke Stroek
[email protected]
06-48041104
Coördinatoren
Steenuilen: vacant
Contactpersoon
Gerard Alferink
[email protected]
0572-381767
Roofvogels:
Martijn Wijnberg
[email protected]
06-29113940
Weidevogels:
Rick Wijnberg
[email protected]
0572-789013
06-29488564
Paddenstoelen:
André Houter
[email protected]
06–20941870
Gierzwaluwen:
Jan van Dam
[email protected]
0572-360336
Nestkasten:
Albert Hut
[email protected]
0572-360400
Werkgroep Educatie:
- informatie stand / kleefkruid /
website
- groene laarzen
- cursussen
- lezingen en excurcies
Wilgenknotten:
Dick Boersma
[email protected]
0572-363937
Jos Tutert
[email protected]
0572-357907
Hoogstamfruit:
Marit Maas
[email protected]
06-10134104
Watervogels:
Hein Kogelman
[email protected]
0572-354750
Kerkuilen:
Jan Legebeke
[email protected]
Paul Uijttenboogaart
[email protected]
0572-352647
Wilde planten en kruiden:
Georg Soetens
[email protected]
0572-357765
Natuurlijke omgeving:
Albert Hut
[email protected]
0572-360400
Landschapstuin:
Kees Withagen
[email protected]
0572-850147
06-20687863
27
Ine Kappert
[email protected]
0572-357345
Reni Sterkman
[email protected]
0572-853118
06-44634985
Oproep aan alle leden!!!
Om onze ledenadministratie actueel te houden, verzoekt het
bestuur ieder lid om een adreswijziging, een nieuw emailadres
en een nieuw telefoonnummer zo
spoedig mogelijk door te geven.
Deze wijzigingen kunnen doorgegeven worden aan:
[email protected]
Programma van IVN-Raalte
Zondag 22 juni 2014
tijdens de landelijke waterdagen een gezinsexcursie
“op zoek naar waterdiertjes”
Locatie: Knapenveldsweg 3 Raalte (Hoftheater)
Start:10.00 uur
Zaterdag 16 augustus 2014
Gentiaanwandeling Boetelerveld
Startlocatie: Boetelerveld Schoonheetenseweg Raalte
Parkeerplaats achter huisnummer 19
Aanvang:10.00 uur
Kosten € 3,00. Leden Landschap Overijssel en IVN gratis.
Zondag 14 september 2014
Salland Natuur Fair
Waar: landgoed Groot Zwaaftink Heeten (gem. Raalte)
Van 10.00 tot 17.00 uur
Zaterdag 25 oktober 2014
Nacht van de Nacht (tevens gezinsexcursie)
Locatie: wordt nader bekend gemaakt op www.ivn.nl/raalte
11 November 2014
lezing “Boetelerveld door de seizoenen heen”
door Inez van Duijvendijk, lid van IVN Raalte
Waar: zaal Annahuis, de Plas 8 Raalte. Aanvang 19.30 uur
Kosten € 4.00 incl. koffie/thee
28