interview Bart Logchies

44
WORLDCOACH
Ajax-trainer Bart Logchies ondervindt op en buiten het veld de Kracht
van Voetbal
“ALS TRAINER IS HET
DE KUNST MENSEN
IN HUN KRACHT TE
LATEN”
Bart Logchies zoekt als voetbaltrainer zijn grenzen, prestatief maar ook
maatschappelijk. Bij de amateurs van Ajax streeft hij op het hoogste niveau
het allerbeste na, als WorldCoach was hij deze zomer in China om via de
Kracht van Voetbal de samenleving te beïnvloeden.
n
DOOR: POUL ANNEMA
Zo snel mogelijk met de amateurs naar
de Topklasse, dat was wat Ajax drie
jaar geleden aan trainer Bart Logchies
vroeg. In een adembenemende eindsprint slechtte zijn ploeg deze zomer, via
de nacompetitie, de laatste horde van de
zaterdag-hoofdklasse naar het hoogste
amateurniveau, een onbetwist hoogtepunt in de geschiedenis van de club wier
in 33 landstitels verankerde aanzien en
uitstraling in het profvoetbal tot ver over
de landsgrenzen reikt.
“Ajax staat voor
kwaliteit, dus is het
bijzonder om daarvan als
trainer deel uit te maken”
In de schaduw van het Grote Ajax
timmert Bart Logchies (50), met
31 dienstjaren als trainer/coach een
monument in het amateurvoetbal, op
zijn eigen manier aan de weg. Hij begrijpt
zijn rol en de bescheiden plaats die de
amateurpoot bij de sportieve en financiële grootmacht inneemt. Al kan hij een
cynisch ondertoontje ook niet helemaal vermijden als hij vaststelt dat bij de
seizoenspresentatie van het eerste elftal
op de Open Dag wel Ajax’ vrouwenteam,
als bekerwinnaar, een plaats op het
podium kreeg en zijn naar de Topklasse
gepromoveerde spelers niet. “Dat zegt
genoeg over onze positie in de Ajaxorganisatie”, zegt Logchies, in wiens
spelersbudget zelfs na de promotie geen
ruimte voor groei was.
Ontwikkelingslanden
Natuurlijk, een wat warmere band met
Ajax’ betaald voetbal zou zijn mogelijkheden vergroten. Tegelijk weet en voelt
hij dat de impact van alleen de naam
Ajax tot op zijn niveau doorklinkt. “Ajax
staat voor kwaliteit, dus is het bijzonder
om daarvan als trainer deel uit te maken.
Omdat er nog steeds goede amateurspelers zijn die het mooi vinden om bij
Ajax te spelen, is het als trainer mogelijk een amateurteam samen te stellen
op dit hoge niveau. En wat voor spelers
geldt, geldt ook voor de staf. Ik heb de
steun van een personal trainer, sportpsycholoog, videoanalist, teammanager,
grensrechter en van vrijwilligers die zich
belangeloos inzetten. Dat is toch wat de
naam en het merk Ajax doen.”
Hij treft in de Topklasse de rijke amateurclubs met begrotingen die een veelvoud zijn van die van de amateurs van
Ajax. “Dat maakt me erg nieuwsgierig, ik ben benieuwd waar we sportief
uitkomen.” Die nieuwsgierigheid naar
zijn eigen grenzen kenmerkt zijn werk
als trainer/coach. Hij is in het bezit van
de hoogste trainerslicentie, werkte als
FOTO: ROB VAN VLIET
45
Bart Logchies (hier in het midden met links teammanager Jan Fleijsman): “Weinig trainers maken de koppeling tussen wat er op en buiten het veld gebeurt.”
assistent-bondscoach in Estland en
reisde deze zomer voor een paar weken
naar China om uitvoering te geven aan
het ‘World-Coach’-project van de KNVB,
waarmee de voetbalbond voetbalcoaches in ontwikkelingslanden wil opleiden. Ze worden breed geschoold om in
onbekende leefsituaties, via de kracht
van voetbal, sociale veranderingen tot
stand te brengen.
Peking
“Ik ging naar China met een ervaren
docent, Piet de Jong, een man uit het
onderwijs. Het was de eerste keer dat
ik als WorldCoach ben uitgezonden. In
de opleiding krijg je mee wat je tegen
kunt komen in met name de Afrikaanse
en derdewereldlanden. Het is aan jou
om de voetbalvorm te vinden waarmee
je gedrag van mensen kunt beïnvloeden of veranderen. Waar in Afrika hivbesmetting en het vraagstuk van water
en hygiëne een belangrijke rol spelen,
ging het er in China vooral om trainers op
te leiden die een nieuwe voetbalcultuur
tot stand kunnen brengen. Invloedrijke
Chinezen willen voetbal in hun land naar
een hoger niveau brengen en het uiteindelijke doel is om het WK in eigen land te
organiseren. De weg naar succes loopt
volgens hen via de scholen, maar daar
werkzame gymleraren missen een voetbalachtergrond en dus voetbalkennis.”
Logchies en De Jong zaten in een wijk
van Peking waar ze werkten met vijftig gymleraren. “Het ontwikkelen van het
spel stond voorop”, zegt Logchies. “Maar
daarnaast bleken er sociale omstandigheden te spelen die mij hebben verrast.
Eén kind per gezin in China heeft grote
gevolgen voor de sportcultuur. Waar
ambitie in dit grote sportland steeds
vanzelfsprekend leek, blijkt nu dat kinderen zo verwend worden dat ze steeds
DE NIEUWE
DOPINGWAAIER
IS EEN APP!
De belangrijkste App
voor een dopingvrije sport!
DOWNLOAD
GRATIS
47
SportPrinciples
Bart Logchies opereert als trainer op hoog voetbalniveau, maar werkt ook met het door hem ontwikkelde
SportPrinciples in de marge van het prestatievoetbal
door zich in te zetten voor maatschappelijke activiteiten
van kwetsbare groepen in de samenleving en van het
bedrijfsleven. “We hebben daarvoor een methode
“Ik wil leren door te ondervinden”
ontwikkeld met Anne Luderus en Frank Jacobs van
het lectoraat Jeugd & Opvoeding van de Haagse
Hogeschool. Hun werkwijze is gebaseerd op verschillende theorieën van de Amerikaanse psychologen Deci
en Ryan. Zij hebben onderzoek gedaan hoe je van
extrinsiek gemotiveerde mensen meer intrinsiek gemotiveerde mensen kunt maken”, zegt Logchies.
minder initiatief tonen en ambitieloos
zijn. Dat zag je zelfs al terug bij de vijftig docenten met wie wij werkten. Op
tijd komen bleek een probleem, net als
het uitzetten van de mobiele telefoon.
Dus enerzijds willen ze in China proberen via de sport het gedrag van kinderen te veranderen. Anderzijds hebben
de gymleraren zelf nog een normen- en
waardenprobleem.”
Ervaringen
De groep onderwees zichzelf in het
vertonen van beter gedrag en meer
discipline. “Een stoomcursus in feite”,
zegt Logchies. “We hebben ze het zelf
willen laten ervaren. Wat is voetbal en
hoe kun je voetbal gebruiken om maatschappelijk iets te veranderen door
gedragsbeïnvloeding? Wie na een paar
dagen nog te laat kwam, kon er op rekenen dat de rest bij zijn binnenkomst ging
staan om te applaudisseren. Dat werd
ervaren als een pijnlijke schrobbering. Bij
wie de mobiele telefoon afging, wachtte
de hoon van de groep. We hebben het
gevoel willen overbrengen dat de groep
gezamenlijk verantwoordelijk is voor
controle en gedragsbeïnvloeding. Ze
hebben het nu ondervonden en moeten
het overbrengen op hun leerlingen, pas
dan is het geslaagd.”
Bart Logchies nam zijn eigen ervaringen mee, hij is naast voetbaltrainer
voetbaldocent bij de KNVB en op de
Hogeschool van Amsterdam. Hij heeft
altijd over de rand gekeken vanuit zijn
persoonlijke overtuiging dat ‘Sport, voetbal, een les voor het leven is’. “We spreken ook in Nederland over de Kracht van
Voetbal zonder dat we, naar mijn idee,
voldoende rekening houden met het
werkelijke effect. Ik heb negen jaar in de
reclassering gewerkt met jongens en
meisjes die, na hun straf te hebben uitgezeten, bezig waren om terug te keren in
de maatschappij. Dan zag ik zelf dat ik
die gasten in één uur sport veel gemakkelijker bereikte dan een maatschappelijk werker op kantoor in een zitting
van tien uur. Als ik wist waar zo’n jongen
of meisje het moeilijk mee had, zocht ik
spelvormen om hem of haar te helpen.
Op het veld zie je veel meer van iemands
persoonlijkheid en karakter terug dan in
een gesprek aan tafel.”
Spiegelen
Hij heeft die lessen in zijn verdere ontwikkeling meegenomen, Logchies was bij
de clubs waar hij werkte nooit de louter
prestatief ingestelde coach, hij was op
zoek naar de mens achter de voetballer vanuit het idee dat dát hem hielp om
beter te presteren. “Ik ben een trial-anderrorfiguur. Ik wil leren door te ondervinden. Alleen als ik het echt niet meer
weet, pak ik de boeken erbij. Het centraal
stellen van de persoonlijkheid is soms
belangrijker dan het centraal stellen van
het voetbal. Als je trainer bent van Ajax 1,
gaat het erom spelers beter te maken om
wedstrijden te winnen. Als je trainer bent
van de jeugd van bijvoorbeeld DWS,
gaat het erom dat je een klimaat creëert
waarin je mensen met je meekrijgt. Ik
maak er geen aanklacht van, maar stel
wel vast dat er weinig trainers zijn die de
koppeling maken tussen wat er op en
buiten het veld gebeurt.”
“Ik kan wel heel autoritair proberen om
spelers mijn visie op te leggen en dat
“Wij proberen via hun weg mensen op het persoonlijke
vlak, via de metafoor van sport, naar een hoger plan te
brengen door situaties aan te brengen waarin ze zich
relatief angstvrij en veilig kunnen uiten. Zoals je voetbal
bewust kunt gebruiken om beter te leren voetballen,
kun je voetbal ook gebruiken om ander gedrag te
beïnvloeden. Vaak is het zo dat men denkt: we gaan
met een groep voetballen en als iedereen komt hebben
we iets bereikt. Dat is niet voetbal als middel. Sport als
middel betekent dat je een programma kunt aanbieden
met de middelen om competenties te verbeteren en
een structuur te ontwikkelen om verbeterd gedrag aan
te leren. Dat is nog tamelijk onbekend terrein waarvan
de Haagse Hogeschool op wetenschappelijke wijze
een stukje in kaart heeft gebracht. Wij spelen op die
wetenschappelijke onderbouwing in en het werkt
weten we dankzij SportPrinciples.”
zou voor de korte termijn ook kunnen
werken, maar over een langere termijn
kun je alleen maar succesvol zijn door
mensen onderdeel van het succes te
maken. Zij moeten hun eigen inbreng
terugzien en als trainer is het de kunst
om wat aan kracht en drive in mensen zit
niet weg te halen door ze verplichtingen
op te leggen zonder dat je ze daarin zelf
hebt gekend. Ik neem mijn voetballers
mee door ze er volledig bij te betrekken
en door ze te confronteren en te spiegelen. Sport is een mooi middel, maar dan
wel door de sportman vooral mens te
laten zijn en te laten werken in een veilige
omgeving.”

Download Report