Congres trekt lering uit nieuwe legionella-uitbraak

eid
Gezondh
KOELTORENS EN LEGIONELLAGEVAAR
Congres trekt lering uit
nieuwe legionella-uitbraak
Op donderdag 27 november organiseert ISSO, kennisinstituut voor
de installatiesector, een landelijk congres over legionellepreventie in
koeltorens. Over legionella zijn harde lessen geleerd, betoogt Prof.
Dr. Martin Exner van het Universitair ziekenhuis in Bonn, één van de
congressprekers. Hij doet verslag van de legionella-uitbraak in het
Duitse Warstein.
Op 14 augustus 2013 krijgt de gezondheidsdienst van Warstein, bekend om
zijn brouwerij van het Warsteiner bier en
het jaarlijkse heteluchtballonnen festival
de Montgolfiade, een alarmmelding
van het plaatselijk ziekenhuis over de
opname van tientallen burgers met
een atypische longontsteking. De dag
daarna overlijden twee van de inmiddels 73 patiënten. De oorzaak blijkt
de gevreesde veteranenziekte. Direct
wordt een crisisteam samengesteld
waar Martin Exner lid van is.
Crisisteam Warstein
Het crisisteam gaat voortvarend aan de
slag met de volgende aanpak:
- Alle patienten worden geïnterviewd.
- De locaties van bedrijven met adiabatische koelsystemen worden bepaald;
hiervoor is een meldingsplicht ingesteld.
- De natte koeltorensystemen in de omgeving worden bemonsterd, evenals
besproeiingssystemen, rioolzuiveringsinstallaties, rivierwater, riolering en
andere voorzieningen.
- De monsters worden genalyseerd op
legionella: de gevonden legionella
wordt getypeerd.
- Gezocht wordt naar een verband met
het soort legionella en de patiënten.
- De meest waarschijnlijke besmettingsbron is de koeltoren van metaalbewerkingsbedrijf Esser. Deze koeltoren wordt
uit bedrijf genomen.
Hoge concentraties legionella
De gevonden concentraties legionella
bacteriën zijn zeer hoog. Het gaat om
de gevaarlijke soort Pneumophila (serotype 1, Knoxville). De verspreidingsweg
van de legionella is weergegeven in de
afbeelding ‘Verspreidingsweg legionella’. De legionellasoort die de patiënten
heeft besmet, komt overeen met het
soort dat gevonden is op de locaties
die in de afbeelding zijn aangegeven.
Behalve in de koeltoren van de brouwerij zelf, zijn de gevonden concentraties
zeer hoog. Opvallend zijn de zeer hoge
concentraties in de waterzuiveringsin-
Het nationale ISSO-congres ‘Legionellapreventie in koeltorens’ vindt plaats op
donderdag 27 november in congrescentrum Figi te Zeist, van 9.00 tot 17.00
uur. De kosten zijn € 345,- per persoon (excl. btw). Kijk voor meer informatie en
aanmelden op www.isso.nl.
2
aug/sept 2014
stallaties en de relatief hoge concentratie in het rivierwater. De hoge concentratie in de afvalwaterzuivering van de
brouwerij is mede te verklaren doordat
de temperatuur van het water gunstig
was voor de groei. Het afvalwater van
de brouwerij besmette vervolgens de
afvalwaterzuivering van de gemeente,
die op zijn beurt loosde op de rivier
waaruit de koeltoren van de Firma Esser
werd gevoed.
Stevige ad hoc maatregelen
Na de bevindingen neemt de plaatselijke overheid ad hoc maatregelen.
- De natte koeltoreninstallaties in
Warstein en omgeving zijn gedesinfecteerd.
- De koeltorenexploitanten krijgen een
verbod op inname door koeltorens
van rivierwater uit de Wäster (koeltorens worden omgeschakeld op
drinkwater).
- Reizigers krijgen informatie over de
verschijnselen van veteranenziekte.
- De Warsteiner Internationale Montgolfiade, een grootschalig evenement dat
jaarlijks circa 200.000 bezoekers trekt,
wordt geannuleerd.
- Voor Warstein en omgeving wordt ad
hoc een wettelijke verordening vastgesteld tot het veilig beheren van natte
koeltorens en luchtwassers.
- Koeltorenexploitanten worden gecontroleerd op het beheer en monstername van natte koeltorens en luchtwassers.
- Diverse bassins en kanalen in de
waterzuiveringsinstallaties van de
brouwerij en de gemeente worden
afgedekt met plastic zeilen. Voor de
basins en kanalen worden vergaande
reinigings- en desinfectie maatregelen
getroffen.
Inter
ac
aar
kb
hi
versie bes
ve
c
tie
lees meer op
merlijndigitaal.nl
Besmette
koeltoren
van de
Duitse
Verspreidingsweg legionella (+ = positieve uitslag legionellamonster)
- Natte koeltorens en waterzuiveringsinstallaties krijgen intensieve monsternames.
Na 6 september 2013 zijn er geen
nieuwe ziektegevallen meer gemeld die
een verband hebben met Pneumophila.
De teller stond toen op twee doden en
165 ziektegevallen.
Conclusies Warstein
De uitbraak in Warstein in 2013 is
een harde les voor de toekomst. Tot
die tijd staat de Duitse overheid niet
voldoende op scherp, ondanks diverse
legionella-uitbraken in andere Europese
landen. In 2006 kost een uitbraak in het
Spaanse dorp Murcia zes doden en 800
ziektegevallen. Maar tot 2010 acht de
Duitse regering het risico van legionellabesmetting nog gering: degelijk
onderhoud van koeltorens en jaarlijkse
monstername moeten afdoende zijn.
In 2010 doet zich in Zuid-Duitse Ulm
vanwege een natte koeltoreninstallatie
een legionella-uitbraak voor met vijf
doden en 65 ziektegevallen. Hierdoor
besluit de Duitse overheid tot een
technische richtlijn voor het hygiënisch
beheren van koeltoreninstallaties. Deze
zogenoemde VDI-richtlijn 2047 is vergelijkbaar met de Nederlandse ISSOpublicatie 55.3 ‘Legionellapreventie in
klimaatinstallaties’. De groene versie
van de VDI-richtlijn 2047, deel 2 ligt
momenteel in Duitsland ter kritiek bij
belanghebbenden.
Ook zijn vanwege Warstein vergaande
conclusies getrokken door overheid, installatiebranche en de medische wereld,
te weten:
- Op het beheer van (bestaande en
nieuwe) natte koeltorens en luchtwassers moet een wettelijk verplichte
registratie en toezicht komen. Dit
moet door alle deelstaten worden
geëffectueerd.
- Nascholing van onderhoudspersoneel
moet wettelijk verplicht worden.
- Verplichting en toezicht moeten ook
op Europees niveau worden geregeld:
daarvoor moeten initiatieven worden
genomen.
- VDI-richtlijn 2047-2 dient zo snel mogelijk te verschijnen en van toepassing
worden verklaard.
- Het voedingswater van koeltorens in
de buurt van afvalwaterzuiveringsinstallaties (monstername) vraagt specifieke aandacht.
- Valse negatieve uitslagen van koelwateranalyses moeten met speciale
protocollen verhinderd worden.
- Legionella in afvalwaterzuiveringsinstallaties en in de effluent ervan moet
nader worden onderzocht.
- Bij een atypische longontsteking moet
altijd de urine-antigeentest worden
toegepast; deze moet worden vergoed.
- De urine-antigeentest moet worden
verbeterd.
- De arts heeft een meldingsplicht.
- Zijn er twee legionellabesmettingen
in een klein gebied en in een korte
tijdspanne, dan moet er een uitbraakmanagementsteam worden ingericht.
Daar is ondersteuning voor nodig van
een universiteit of hygiëne-instituut.
Ook moet direct brononderzoek worden gedaan.
Door het ontbreken van wetgeving en
technische richtlijnen in Duitsland op
Firma Esser
het gebied van legionella in koeltorens
en waterzuiveringsinstallaties op het
moment van de uitbraak en doordat de
legionella uit verschillende bronnen afkomstig was, bleek het in Warstein niet
mogelijk om de betrokken bedrijven
juridisch te vervolgen en aansprakelijk
te stellen voor de geleden schade.
Stand van zaken in Nederland
De ervaringen van Warstein worden
door Martin Exner gedeeld op het
ISSO-congres ‘Legionellapreventie in
koeltorens’. Ook andere deskundigen
op het gebied van legionellepreventie
maken hun opwachting, waaronder Dick
van der Kooij van het KWR Watercycle
research Institute en Yvonne Jansen van
DCMR Milieudienst Rijnmond. De sprekers geven antwoorden op vragen als:
- Is legionellapreventie in Nederland
inmiddels goed geregeld?
- Hoe werkt een risicoanalist?
- Hoe werkt het beheer van koeltorens
in de praktijk?
- Welke soorten legionella vinden we in
koeltorens wereldwijd en hoe gevaarlijk zijn ze?
- Wat is de effectiviteit van waterbehandelingstechnieken in koeltoreninstallaties?
- Zijn natte hybridekoelers zonder aerosolvorming het ei van Columbus?
- Zijn luchtwassers en scrubbers legionellaveilig?
Onderdeel van het programma is ook
de herziene ISSO-publicatie 55.3 en
het bijbehorende model risicoanalyse/
beheersplan •
Oscar Nuijten, projectcoördinator water bij ISSO
aug/sept 2014
3

Download Report