Stadsinitiatief 2014

Stadsinitiatief 2014
2 | ROFFAB, maken aan de maas
ROFFAB
Maak het in Rotterdam!
Stadsinitiatief 2014
Trefw: Stadsinitiatief, Maken, Tinkering,
Jongeren, Rotterdam Maakstad
Datum:
2 juni 2014
Management samenvatting | 3
Management samenvatting
ROFFAB stimuleert het nieuwe maken
in Rotterdam. De kern van het bij het
Stadsinitiatief ingediende project is kinderen
en jongeren te interesseren voor nieuwe
maaktechnieken en ze ermee te leren werken.
Denk hierbij aan bijvoorbeeld 3D ontwerpen
en printen, robotica en sensortechnologie. Het
beoogde effect voor Rotterdam is dat deze
stad haar enigszins ‘vergeten’ maakcultuur
herpakt en weer sterk en zichtbaar wordt als
stad waar dingen worden gemaakt, maar
dan wel op moderne leest geschoeid. Een
stad waar jongeren zelf hun kansen in die
nieuwe toekomst kunnen creëren, omdat ze
de noodzakelijke vaardigheden voor de 21ste
eeuw zijn bijgebracht. Een stad waarin je het
zelf geprinte heft in handen neemt.
De primaire doelgroep is jongeren in de
leeftijd van 9 tot 16 jaar in de hogere
groepen van de basisschool en de
onderbouw in het voortgezet onderwijs. Zij
worden via workshops op school, mobiele
makerspaces genaamd, in contact gebracht
met de moderne technologie. Hier wordt
het technische zaadje gezaaid. In vaste
minimakerspaces in de buurt kunnen kinderen
vervolgens verder creatief aan de slag met
hun nieuwe kennis. Deze minimakerspaces
vormen na drie jaar een over de wijken van
Rotterdam verspreid netwerk waar kinderen
en scholen gebruik van kunnen maken
(zowel onder als buiten schooltijd). Voor de
realisatie van dit netwerk werken we samen
met bestaande organisaties, zoals Bibliotheek
Rotterdam en BSO’s.
De volgende stap is werken in een echte
makerspace, zoals Stadslab Rotterdam en
RDM Makerspace. ROFFAB wil zelf op termijn
twee extra makerspaces realiseren. Eén in
Rotterdam noord en één in zuid. Dit valt niet
binnen de scope van de indiening bij het
Stadsinitiatief. De makerspaces staan naast
voor jongeren ook open voor volwassenen
en vormen de opleidingscentra voor de vele
vrijwilligers die ROFFAB opleidt. Hiermee
wordt ROFFAB een beweging waar niet alleen
kinderen maar alle Rotterdammers profijt van
kunnen hebben.
Rond de minimakerspaces ontstaan lokale
netwerken, waar mensen van verschillende
leeftijden en achtergronden kinderen
helpen bij het maken. ROFFAB wordt een
sociale onderneming. Ook duurzaamheid
is een belangrijk thema. Door hergebruik
van materiaal krijgt de realisatie van lokale
kringlopen (circulaire economie) een
stimulans. Denk hierbij aan 3D printen met
afvalplastic, wat nu al mogelijk is.
ROFFAB is een initiatief van negen mensen
die oog hebben voor nieuwe (maak)
technologieën en daar de kansen van
begrijpen en pakken. Er is, via hun huidige
werkzaamheden, al een stevig netwerk
onder onderwijsinstellingen in Rotterdam. De
onderwijsvraagstukken, zoals het stimuleren
van techniekonderwijs en creativiteit,
zijn bekend en vormen mede de basis
van ROFFAB. Een snelle start in 2014 is
daardoor realistisch. Binnen drie jaar moet
de hele stad gedekt zijn en draait ROFFAB
zelfstandig door bijdragen van deelnemers,
scholen, bedrijven, fondsen en commerciële
activiteiten.
ROFFAB werd zichtbaar door de eerste
ROFFAB dag op 29 maart j.l.. Het grote
aantal bezoekers en de vele positieve
reacties sterken ons in de overtuiging op
de goede weg te zijn. Het aantal verzoeken
om mee te mogen denken van bedrijven,
scholen en instellingen groeit. Voor het
neerzetten en in drie jaar opbouwen van
een duurzaam aanbod is een startinjectie
noodzakelijk. ROFFAB doet een beroep
op het Stadsinitiatief voor een bijdrage van
1.713.744 Euro.
Uiteindelijk is het aan de Rotterdammers om
te bepalen of ROFFAB het gaat maken in
Rotterdam!
3
4 | ROFFAB, maken aan de maas
Inhoudsopgave | 5
Inhoudsopgave
Management samenvatting
3
Inhoudsopgave5
Inleiding6
Contouren van het project
8
ROFFAB Makerspaces�� 8
ROFFAB realiseert drie typen makerspaces:8
We doen het vooral voor ...�� 8
We doen het ook voor ...�� 8
We doen het voor Rotterdam!�� 9
Ambitie en Keuzes
10
ROFFAB is mentaliteit�� 10
ROFFAB is een sociale onderneming�� 10
ROFFAB werkt voor kinderen�� 11
ROFFAB is duurzaam�� 11
Basisscholen�� 12
Voortgezet onderwijs�� 12
Strategische Partners
12
Buitenschoolse Opvang�� 13
Pabo�� 13
Derden�� 13
Omgevings- en aanbodanalyse
14
Noodzaak�� 14
Omvang doelgroepen�� 15
Aanbod techniek door derden�� 15
Sturingsmodel17
Inrichting van de organisatie�� 17
Operationele organisatie �� 17
Vrijwilligerswerk�� 17
Aanpak18
Mobiele makerspaces�� 18
Minimakerspaces�� 18
Makerspaces�� 19
Planning20
Fasering�� 20
Groei en tijd�� 21
Communicatie22
Stadsinitiatief�� 22
Na het stadsinitiatief�� 22
Monitoring en evaluatie
23
Meten van succes �� 23
Effecten monitoren �� 23
Initiatiefnemers24
Financien28
Verdienmodel�� 28
Eigen inbreng�� 29
Investeringsbegroting�� 30
Exploitatiebegroting�� 32
Bijlage 1 - Planning
34
Bijlage 2 - Publiciteit
36
5
6 | ROFFAB, maken aan de maas
Inleiding
Rotterdam is altijd een maakstad genoemd.
Handen uit de opgestroopte mouwen. Een
stad van doeners. Minder een stad van
denkers en praters. De bonkende heipalen
van de Wederopbouw, de bedrijvigheid in de
haven hebben dit beeld lange tijd versterkt.
Een imago gaat vaak langer mee dan de
realiteit.
De stad heeft grote behoefte aan technisch
geschoold personeel. Maar Rotterdamse
jongeren kiezen te weinig voor een technische
opleiding en beroep. Een van de redenen is
het imago van techniek: lichamelijk zwaar
werk, eentonig, vies en slecht bètaald. Terwijl
de realiteit toch anders uitwijst: beter dan
gemiddeld bètaald, afwisselend en vooral ook
veel denkwerk met een beroep op creativiteit.
Een andere reden is het ontbreken van
voldoende stimulans, zowel thuis, op school
als in de maatschappij.
Kinderen zijn van nature leergierig. Wat zij
willen leren wordt voor een groot deel bepaald
door kun kennis van het aanbod van scholen
en directe omgeving. Hun enthousiasme voor
techniek dient te worden gestimuleerd in de
levensfase waar zij het meest ontvankelijk
zijn en er nog geen (definitieve) keuze is
gemaakt voor een bepaalde schoolopleiding
of vervolgstudie. Op het juiste moment (vroeg
genoeg) en met de juiste boodschap op de
goede manier aangesproken, zijn meisjes op
zijn minst net zo geïnteresseerd in techniek
als jongens. Wie talent voor techniek heeft
moet de kans krijgen dit te ontdekken.
Het primair (po) en het voortgezet onderwijs
(vo) besteden weinig aandacht aan moderne
techniek, hoewel er zeker in het vo docenten
zijn die er graag mee aan de slag zouden
willen. Het aantal vo scholen dat kiest voor
een technisch profiel, de Technasia scholen,
is in Rotterdam beperkt, maar gelukkig
groeiende. De opleidingsinstituten voor
leerkrachten basisonderwijs besteden een
zeer beperkt aantal uren per jaar aan techniek
en nog minder aan de laatste stand van
zaken. Hier is nog het meest te winnen.
Scholen zijn zelf niet in staat de nieuwste
technologie bij te houden. Als de moeizame
invoering van computers en ict in het
onderwijs in de laatste 20 jaar iets duidelijk
heeft gemaakt dan is dat dat technische
innovatie het onderwijs een langzaam proces
is. Het is niet voor niets dat er een kloof
tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt is
ontstaan. Er is veel bereidheid te veranderen
en de noodzaak wordt gevoeld, maar budget
en de juiste expertise ontbreken vaak.
ROFFAB levert hoofdzakelijk een bijdrage aan
de mogelijkheden voor kinderen en jongeren
van 9-16 jaar zich te bekwamen in techniek.
Onze aanpak hierbij is hands on, leren door te
doen! Onze inzet voor deze doelgroep levert
een aantal spin offs op, zoals veel ruimte voor
de inzet van studenten, samenwerkingen
met het bedrijfsleven en de Pabo’s. Onze
vrijwilligers werven we in alle rangen en
standen van de maatschappij. Het geeft
Rotterdammers de kans zichzelf te bekwamen
in de moderne technologie, hun eventuele
afstand tot de arbeidsmarkt te verminderen
en hun eigen kennis en ervaring te ontsluiten
voor de kinderen en jongeren in de stad.
ROFFAB maakt maken mogelijk. Door het
inrichten van een fysieke infrastructuur
in de vorm van (mini)makerspaces, met
voorzieningen en opleidingstrajecten
voor kinderen, jongeren en alle andere
Rotterdammers. Door techniek een nieuwe
plek te geven in hun hoofd en hun hart.
Inleiding | 7
7
8 | ROFFAB, maken aan de maas
Contouren van het project
ROFFAB Makerspaces
In makerspaces worden werkplaatsen, het
community-gevoel en educatie gecombineerd.
Bezoekers kunnen hier alles maken wat ze
kunnen bedenken. Er is niet alleen de nodige
apparatuur aanwezig, maar ook de kennis van
aanwezige labmanager/workshopleider en je
hebt toegang tot de hele community. Allemaal
mensen bij wie samenwerken en creëren een
tweede natuur is.
De inrichting van een makerspace wordt
onder andere bepaald door interesse en
behoeften van de makers die gebruik
maken van de makerspace. Makerspaces
is een relatief nieuw fenomeen dat
significante invloed uitoefent op ontwerp- en
productieprocessen.
ROFFAB realiseert drie typen
makerspaces:
1.Mobiele makerspaces die scholen (po en
vo) bezoeken met specifieke workshops,
zoals 3D printen, Lego Mindstorms of
robotica. De kenmerken zijn kennismaking,
verwondering, mobiel, inspirerend, het vuur
aansteken.
2.Minimakerspaces zijn plekken in de
wijk waar je naar toe kan als het vuurtje
brandt. De basisinrichting is permanent,
de gebruikte apparatuur rouleert tussen
de verschillende minimakerspaces. Een
minimakerspace kan worden gevestigd in
een leegstaand lokaal, dat door een school
of BSO ter beschikking wordt gesteld, een
bibliotheek, een verzamelgebouw van jonge
ondernemers etc.. Op woensdagmiddagen
wordt gespreid over een aantal weken
een bepaald programma aangeboden,
bijvoorbeeld 3D ontwerpen en printen, apps
bouwen of meer media gerichte cursussen.
De thema’s wisselen meerdere keren per
jaar. ROFFAB heeft als doel in de komende
drie jaar 27 minimakerspaces te realiseren.
3.Makerspaces zijn permanente locaties.
Deze worden gebruikt door de doelgroep
die op andere locaties geïnteresseerd
is geraakt en die meer wil. In Rotterdam
bestaan momenteel Stadslab Rotterdam
en RDM Makerspace. Het assortiment
machines is uitgebreid: 3D-printers, cnc
freesmachines, vinylsnijders, lasercutters,
sensoren, Arduino, Raspberry pie etc. Op
termijn wil ROFFAB nog twee makerspaces
extra realiseren.
Verderop in dit plan gaan we dieper in op
deze drie verschijningsvormen.
We doen het vooral voor ...
Kinderen in de leeftijd 9 tot 16 jaar staan
centraal. Zij zijn in een leeftijd waar ze
belangrijke keuzes voor de toekomst kunnen
maken en een intrinsieke drive hebben om
te willen ontdekken en leren. De wereld ligt
nog open en een technisch profiel kiezen
is een optie. Makers zijn er natuurlijk in alle
leeftijden. Wij kiezen er bewust voor ons
primair te richten op kinderen en jongeren en
daarmee ook op hun ouders en het onderwijs.
ROFFAB biedt alle Rotterdamse kinderen en
jongeren de gelegenheid om een positieve
ervaring met techniek op te doen en deze uit
te diepen als deze behoefte groeit.
We doen het ook voor ...
Veel mensen denken bij technische beroepen
aan vieze handen, lawaai en moeilijk, zwaar
werk. Ons doel is dat beeld bij te stellen.
We geven iedereen in Rotterdam met een
(latente) interesse in techniek de kans om
kennis te maken met de mogelijkheden van
techniek.
Secundaire doelgroep(en):
• ouders, leerkrachten, basisscholen, scholen
voor vo
Contouren van het project | 9
• Pabo’s en andere MBO en HBO
opleidingen
• bedrijfsleven, ondernemers
• werkzoekenden
• samenwerkingsverbanden gericht op
promotie van techniek zoals Techniekpact,
Platform Bèta Techniek, Vedotech,
Technasia
• de stad Rotterdam; gemeentelijke diensten,
culturele en maatschappelijke instellingen.
• vrijwilligers organisaties
• naschoolse opvang
• andere instellingen met dezelfde doelgroep
of doelstellingen zoals Villa Zebra,
Coderdojo, Technieklab, etc.
We doen het voor Rotterdam!
Op de korte termijn:
Omdat wij uit ervaring weten dat er NU een
grote belangstelling is bij de Rotterdamse
kinderen voor moderne techniek en deze
belangstelling ROFFAB kan gebruiken
om zichtbaar te worden. We vergroten het
aanbod aan leermogelijkheden voor kinderen
in techniek in de volle breedte. En niet alleen
technische vaardigheden worden ontwikkeld.
Ook creativiteit, probleem oplossend
vermogen, een onderzoekende houding en
diverse andere belangrijke vaardigheden voor
de 21e eeuw krijgen een boost.
Op de langere termijn:
We gaan vooral een kentering bewerkstelligen
in het denken over techniek bij ouders. Zij
zijn de belangrijkste invloed bij het kiezen
voor een opleiding door jongeren. Techniek
is een talent dat ontplooiing nodig heeft.
We ondersteunen het onderwijsveld hierin:
ROFFAB is een fysieke aanbieder, met veel
technische kennis en een groot netwerk. Wij
borgen techniek in het lesaanbod, maar ook,
en niet onbelangrijk, in het denken en de
mentaliteit van leerkrachten, schoolleiding
en ouders. Dit moet zich uitbètalen in een
groeiende keuze van Rotterdamse kinderen
voor een technisch profiel en daarmee de
vergroting van doorstroom naar technische
beroepen.
Via bestaande kanalen
Om zoveel mogelijk kinderen die latent
geïnteresseerd zijn in techniek te bereiken,
gaan we naar ze toe. Dit heeft als voordeel
dat we kunnen aansluiten bij structuren die
al ingericht zijn op kinderen, zoals scholen,
locaties voor buitenschoolse opvang en
buurthuizen.
Zo is veel synergievoordeel te behalen:
• de kinderen zijn bekend met de (eigen)
locatie;
• logistiek, in het halen en brengen, verandert
er voor de kinderen en hun ouders weinig;
• de organisaties verruimen hun aanbod,
scholen voldoen aan de leerdoelen;
• medewerkers van de organisatie kunnen
zelf meelopen in het traject en zo de nodige
kennis zelf opdoen;.
• kostentechnisch is samenwerking voor
ROFFAB interessanter dan het huren van
eigen ruimtes.
Centraal in onze aanpak is samenwerking
met het onderwijs, BSO’s en andere
instellingen via de mobiele makerspaces en
de minimakerspaces. Dit levert een spreiding
op over de gehele stad zonder eigen locaties
te moeten openen.
Bij scholen, zowel primair als voortgezet,
biedt ROFFAB aanbod voor zowel tijdens
schooltijd als naschools. Tijdens schooltijd
kan de school hiermee voldoen aan de
basisleerdoelen voor techniek. Naschools kan
het onderdeel zijn van de verlengde leertijd of
het brede school aanbod.
9
10 | ROFFAB, maken aan de maas
Ambitie en Keuzes
ROFFAB is mentaliteit
De makers community is een open source
community, het is een gemeenschap
waarbinnen kennis en kunde vrijelijk wordt
gedeeld. Het is een creatieve uitdagende
omgeving die zowel peer learning als
zelfgestuurd leren stimuleert. Dat is wat
anders dan kinderen op school gewend zijn.
Door zelf te maken ontstaat een persoonlijk
feedbacksysteem, een empirische cyclus
waarbinnen leren centraal staat. Makers
experimenteren en krijgen feedback vanuit
materialen en software, maar ook van andere
makers.
Kinderen en jongeren worden binnen het
schoolsysteem beoordeeld op de herhaling
van lesstof; zij krijgen cijfers voor het juiste
antwoord. Makers zijn niet bang om een fout
te maken, gewoon om te zien of dezelfde
handeling twee maal hetzelfde resultaat geeft.
Makers zien fouten niet als falen, maar als
feedback dat er op dat punt nog iets te leren
valt.
Het ontdekken van de makers-mentaliteit
draagt bij aan de individuele ontwikkeling
van kinderen. Naast het aanleren van hard
skills, is er de uitnodiging ook je soft skills
te ontwikkelen. Denk aan samenwerken,
creativiteit ontwikkeling, onderzoeken,
reflectie, planmatig werken, analyseren en
zelfsturing. Dit worden de vaardigheden voor
de 21e eeuw genoemd.
ROFFAB is een sociale
onderneming
Ons doel is deze mentaliteit onderdeel te
maken van de Rotterdamse mentaliteit. Wij
stellen dit doel boven de financiële doelen en
gaan voor maximale impact, zowel sociaal als
maatschappelijk.
Wij zijn sociaal in onze bedrijfsvoering.
Participatie en inclusie zijn belangrijke
uitgangspunten. Zo zal vanaf het begin af aan
gewerkt worden met studenten en een zeer
divers arsenaal aan vrijwilligers (jong en oud)
naast een beperkt aantal bètaalde krachten.
Mensen worden door ons opgeleid om
kinderen en jongeren op passende wijze
te begeleiden. Daarnaast trainen wij hen
(studenten, vrijwilligers, ouders, Pabostudenten, medewerkers van samenwerkende
organisaties) om de programma’s op de
scholen en in de minimakerspaces te kunnen
verzorgen. Zij hebben of krijgen minimaal de
basiskennis, die nodig is om de apparatuur
te bedienen. Ze zijn allemaal voorzien van
een voG (Verklaring Omtrent Gedrag),
toepasselijk op het werken met kinderen.
Ze hebben en/of ontwikkelen tevens ook
een makersmentaliteit; ze willen kennis
delen en hanteren daarbij een werkwijze
die de kinderen verrast, hen laat nadenken
en stimuleert tot het zelf uitvoeren en
ondervinden.
Ambitie en Keuzes | 11
ROFFAB werkt voor kinderen
Techniek is alomtegenwoordig. Ook kinderen
zijn volop consument op dit vlak. Door hun
nieuwsgierigheid te prikkelen en ze werking
en mogelijkheden van techniek te leren
kennen, ontdekken ze dat er meer is dan de
consumptieve buitenkant. Via ROFFAB geven
ze zelf inhoud en vorm aan hun omgeving.
Kinderen worden meer dan alleen consument,
ze worden producent.
Er wordt in de landelijke media (TV, radio),
gelukkig, meer en meer aandacht besteed
aan wetenschap en techniek. Dit versterkt
de belangstelling bij kinderen. Met ROFFAB
zorgen we voor een passende, praktische
invulling van hun groeiende verlangen iets
met die belangstelling te kunnen doen.
In plaats van uitgesteld profijt (over naar
de volgende klas, een goede schoolkeuze,
een studie en beroep naar wens), bieden
wij met ROFFAB de kinderen groeiend
zelfvertrouwen, een beter zelfbeeld, een
positieve kijk op de toekomst.
ROFFAB is duurzaam
We sluiten niet uit dat de makers community
grotere impact heeft dan we nu verwachten.
Rond de minimakerspaces ontstaan
netwerken. Netwerken van mensen die met
elkaar apparatuur delen, elkaar helpen bij het
maken van dingen, maar ook ideeën gaan
uitwisselen. De minimakerspaces zouden
weleens de nieuwe “derde plekken” in wijken
kunnen worden. De eerste plek is waar je
woont, de tweede is waar je werkt en de
derde is waar je samenkomt. Deze derde
plekken waren vroeger kerken, buurthuizen
en later bibliotheken en nu nog scholen. Er
lijkt behoefte te zijn aan nieuwe geloof en
afkomst neutrale derde plekken. Naar plekken
waar nieuwe vormen van gemeenschap
mogelijk worden. Gemeenschappen die ook
meer oog hebben voor lokale mogelijkheden.
Juist het nieuwe maken heeft het in zich om
deze lokale potentie te herontdekken.
Recycling en hergebruik zijn belangrijk. Door
apparatuur die juist hiervoor is ontwikkeld
voor het maken in te zetten krijgt dit inhoud.
Zo is er al een 3D printer die plastic afval
gebruikt. Deze Delftse vinding willen we
inzetten om dit gedachtengoed te verspreiden
vanuit de minimakerspace. Hiermee wordt
een begin gemaakt om lokaal afval ter plekke
te benutten voor het produceren van nieuwe
producten. Dit is een ontwikkeling die in
Rotterdam al meer voorbeelden kent.
11
12 | ROFFAB, maken aan de maas
Strategische Partners
Basisscholen
Als strategische partners zijn de basisscholen
voor het slagen van het project essentieel. De
voordelen van samenwerking zijn duidelijk.
ROFFAB biedt modern techniekonderwijs dat
voor een school zelf lastig te realiseren is.
De scholen bieden ROFFAB een plek waar
we de kinderen kunnen bereiken. We zullen
breed moeten investeren in de relatie met
de basisscholen. De ervaringen van HET
LAB in de deelgemeente Prins Alexander en
de verkennende gesprekken voor ROFFAB
hebben duidelijk gemaakt dat scholen zowel
heel enthousiast zijn als terughoudend. Niet
iedere school kan zich gelijk iets voorstellen
bij modern techniekonderwijs of de noodzaak
ervan. Bovendien is het curriculum al
behoorlijk vol en waken directies voor
overbelasting.
De taak voor ROFFAB is de drempels tot
deelname verlagen, door bijvoorbeeld
subsidies inzichtelijk te maken en te adviseren
bij aanvraag, door aanbod simpel en duidelijk
te houden en mensen vanuit de organisatie
hier ook in mee te nemen door scholing.
Voortgezet onderwijs
Op dit moment zijn er vier Technasia in
Rotterdam. Er zijn signalen vanuit andere
vo scholen dat zij interesse hebben in het
flexibele aanbod van ROFFAB.
Ook voor het vo geldt dat door samen te
werken met ROFFAB het mogelijk wordt
leerlingen kennis te laten maken de laatste
moderne technieken zonder de bijbehorende
investeringen. ROFFAB biedt jongeren
kansen om voor profielkeuze in aanraking
geweest te zijn met de mogelijkheden van
techniek.
Strategische Partners | 13
Buitenschoolse Opvang
De kinderopvang en in het bijzonder de
Buitenschoolse Opvang heeft de afgelopen
jaren om verschillende redenen te maken
gehad met vraaguitval en teruglopende
bezettingscijfers. Daardoor wordt hun ruimte
op dit moment niet optimaal gebruikt. Ook
hier valt een win-win situatie te creëren. In
ruil voor beperkte deelname van kinderen
van de BSO en het openstellen van de BSO
voor andere kinderen uit de buurt versterken
de BSO’s hun buurtfunctie, profileren zij zich
als moderne organisaties, investeren ze
inhoudelijk in de ontwikkeling van kinderen
en wordt optimaal gebruik gemaakt van de
locaties.
De meerwaarde voor ROFFAB is naast de al
eerder genoemde infrastructuur en vastgoed
dat deze locaties ingericht zijn op kinderen,
strenge veiligheidsmaatregelen in acht nemen
en verspreid zijn over de stad.
Er zijn al afspraken gemaakt met één grote
kinderopvang instelling: KinderDam. De
intentie is om op meerdere BSO’s workshops
aan te gaan bieden. In april wordt gestart met
een aantal pilots in drie gebieden, Noord,
Feijenoord en Hoogvliet. Doel van de pilots is
de samenwerking verkennen en kinderziektes
uit de opzet halen.
Pabo
De opleidingen tot leerkracht basisonderwijs
besteden te weinig aandacht aan techniek
en de opleidingen zoeken naar manieren om
de techniekaantekening die vanaf dit jaar
verplicht is op te pakken en vervullen. Men
staat open voor samenwerking. Verkennende
gesprekken zijn gevoerd met de directie van
een van de Pabo’s in Rotterdam.
Derden
Naast de scholen zijn er natuurlijk een groot
aantal andere organisaties en bedrijven
die baat kunnen hebben bij ROFFAB
en andersom. De eerste verkennende
gesprekken en eerste contacten zijn gelegd.
Onderstaand een aantal van deze voor ons
belangrijke organisaties uit ons werkveld waar
contact mee is gelegd. Dit proces draait nog
volop door.
Locaties
• Bibliotheek Rotterdam, 15 locaties
• Jeugdvakantieland, over mogelijke
deelname aan Jeugdvakantieland 2014
• Zomerzondagen, over aanbod van
activiteiten tijdens de zomerzondagen
• Verzamelgebouw Katshoek, over eventuele
vestiging van een minimakerspace
• Museum Rotterdam, over deelname
aan een tentoonstelling over makers in
Rotterdam eind 2014
Onderwijs
• Stichting BOOR, over samenwerking t.b.v.
de bij BOOR aangesloten scholen
• Montessorischool Kralingen, over een
gezamenlijk programma voor vijf scholen
op een centrale locatie
Netwerk en sponsoring
• Gemeente Rotterdam.
• Havenbedrijf Rotterdam
• Techniekpact
• Centric
• Kuipers Electronics
• AM&D
Kennis
• Platform Bèta Techniek
• Villa Zebra
• Perpetual Plastic Project
• Impact Hub
• Stichting Treehouse
• Rauw CC
• Printing the City
• Coderdojo
• Bètasteunpunt Zuid-Holland
• JetNet
• SKVR
• Technieklab
13
14 | ROFFAB, maken aan de maas
Omgevings- en aanbodanalyse
Noodzaak
Uit arbeidsmonitoring blijkt dat er een
groeiende behoefte is aan technisch
geschoold personeel. Op termijn zou het
gaan om een jaarlijkse toename van 30.000
ingenieurs, metaalbewerkers en installateurs.
In het studiejaar 2013/14 hebben bijna
6.000 eerstejaars zich ingeschreven voor
een technische bachelor opleiding aan een
universiteit. Dat is bijna 12% meer dan het
voorgaande jaar. Het aantal studenten dat
zich heeft ingeschreven voor een technische
hbo bachelor voor het studie 2013/14 is
bijna 19.000, 7% meer dan het jaar ervoor.
Dat meer studenten zich inschrijven voor
een technische opleiding en die succesvol
afronden is een positieve ontwikkeling. Het
blijft een uitdaging om ervoor te zorgen dat
afgestudeerde technici ook daadwerkelijk
gaat werken binnen de techniek; bijna 40%
van de afgestudeerden vindt een baan in een
niet-technische sector.
In 2005 rapporteerde de onderwijsinspectie
over de aandacht voor techniek binnen het
basisonderwijs. De algemene beschrijvingen
uit dat rapport kloppen nog steeds. Nieuwere
cijfers zijn er niet. Er wordt op dit moment
door o.a. Platform Bèta Techniek overleg
gevoerd met de onderwijsinspectie om
het onderzoek in 2015 te herhalen, omdat
meerdere partijen behoefte hebben aan
kwantitatieve informatie. Totdat deze
cijfers beschikbaar zijn baseren wij ons op
inhoudelijke deelonderzoeken.
Bijna alle basisscholen doen wel iets aan
techniek. De vormgeving van die lessen
is zeer divers. De scholen werken met
een veelheid aan materialen. Er wordt
gewerkt met losse materialen zoals
bouwmaterialen (blokken Lego e.d.),
constructiematerialen (K’nex, Meccano),
leskisten en gereedschappen. Techniek is
veelal geïntegreerd in een ander vakgebied
en niet als zodanig herkenbaar, waarbij
handvaardigheid, natuuronderwijs en
wereldoriëntatie het meest voorkomen.
Belemmeringen voor basisscholen om
aandacht aan techniek te schenken zijn het
overladen programma, gebrek aan materialen
en onvoldoende deskundigheid.
In 2005 besteedden basisscholen gemiddeld
per groep op jaarbasis één uur per maand
aan techniek.
Sinds 2005 zijn er allerlei
stimuleringsprogramma’s ingezet om
techniek binnen het onderwijs, po en vo, te
stimuleren. Deze programma’s zijn alleen
inhoudelijk en niet kwantitatief geëvalueerd.
Wel blijkt uit evaluatie van bijvoorbeeld de
VTB scholen dat inmiddels 40% beduidend
minder aan techniek doet dan tijdens
deelname aan het programma. Het beeld dat
de stimuleringsprogramma’s minder hebben
opgeleverd dan gehoopt wordt bevestigd door
Platform Bèta Techniek. De methode Het
Omgevings- en aanbodanalyse | 15
Masterplan Ruimte voor Talent, Ruimte voor
Wetenschap en Techniek is verbreed met het
Excellentie programma. De middelen die vrij
gemaakt zijn binnen de Regeling Prestatiebox
door het ministerie van OCW voor techniek
worden niet optimaal benut; scholen ervaren
een drempel gebruik te maken van deze
middelen.
Het in mei 2013 ondertekende Techniekpact
tussen overheid, bedrijfsleven, vakbonden
en onderwijsveld is bedoeld om invulling
te geven aan de groeiende behoefte aan
technici. Volgens de opstellers van het pact is
samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven
en werknemers ‘de sleutel voor aantrekkelijk
techniek onderwijs dat naadloos aansluit op
de arbeidsmarkt’.
Alle aandacht voor techniek heeft positieve
gevolgen. Dagen als Girlsday en events/
techniekwedstrijden worden goed bezocht.
Deze worden vooral door het vo ingezet om
techniek binnen de school een plek te geven.
Het aantal Technasia is langzaam groeiend en
voldoet aan een behoefte.
Het SLO (expertise centrum
leerplanontwikkeling) heeft geadviseerd een
leerlijn techniek en wetenschap te ontwikkelen
die aansluit bij het huidige curriculum en
gehanteerde methodes. De verwachting
is dat deze ontwikkeld gaat worden. Deze
benadering heeft als doel het onderwijs zo
in te richten dat kinderen kennis en ervaring
opdoen met voor hen relevante objecten en
verschijnselen uit natuur en techniek.
Bevolking Rotterdam
Leeftijd 9 jaar
Leeftijd 10 jaar
Leeftijd 11 jaar
Leeftijd 12 jaar
Leeftijd 13 jaar
Leeftijd 14 jaar
Leeftijd 15 jaar
Leeftijd 16 jaar
Totaal
Aantal
6.361
6.423
6.478
6.442
6.473
6.300
6.287
6.297
51.061
Op basis van cijfers van het COS hebben wij
de doelgroep, kinderen 9-16 jaar, verdeeld
over de voormalige deelgemeenten.
Gebied
Rotterdam Centrum
Delfshaven
Overschie
Noord
Hillegersberg-Schiebroek
Kralingen-Crooswijk
Prins Alexander
Feijenoord
IJsselmonde
Charlois
Pernis
Hoogvliet
Hoek van Holland
Rozenburg
Totaal
Aantal
1.275
6.900
1.225
3.400
3.800
3.350
8.125
6.750
5.250
5.250
400
3.200
900
1.175
51.000
Omvang doelgroepen
Op basis van cijfers van het CBS stellen we
de totale omvang van de doelgroep vast op
51.000 kinderen.
Aanbod techniek door derden
In het onderwijs
Het aanbod van technieklessen en methodes
voor scholen is divers. Naast ZZP-ers die
zichzelf aanbieden als vakkrachten voor
bedragen rond de 35 Euro per uur is er een
wildgroei aan sites waarop ‘inspirerend’
lesmateriaal staat voor leerkrachten.
15
16 | ROFFAB, maken aan de maas
Technika10 biedt in Rotterdam technieklessen
aan, waarbij speciale aandacht uitgaat
naar meisjes. Per stad is er verschillend
aanbod. Zo biedt Technica10 Rotterdam een
basisaanbod aan houtbewerking, elektronica
e.d. en heeft Amsterdam ook aanbod gericht
op ict zoals het bouwen van sites. Het tarief
voor het inhuren van een vakkracht is 75
Euro, exclusief een aantal andere kosten.
Voor een cursus aan maximaal tien kinderen,
zes bijeenkomsten van 1,5 uur, wordt 900
Euro gerekend.
Techniektorens, een methode voor techniek,
voorziet in tien lessen per groep, in totaal
tachtig lessen, kost ongeveer 7.500 Euro. De
methode dekt de kerndoelen techniek en biedt
een doorlopende leerlijn van groep één tot en
met acht. De domeinen constructie, transport,
productie, communicatie, elektriciteit, chemie,
energie e.d. worden behandeld. Deze
methode is gebaseerd op één les per maand
per groep
In de vrije tijd
De concurrentie voor ROFFAB is groot,
afhankelijk van hoe je er naar kijkt. ROFFAB
concurreert in de (mini)makerspaces vooral
op het gebied van vrije tijd. Je kunt gaan
voetballen of gamen, maar je kunt ook naar
ROFFAB gaan. In ons omgevingsonderzoek
hebben we alleen gekeken naar aanbod dat
op inhoud concurreert. Dat aanbod is zeer
beperkt in Rotterdam.
De SKVR biedt een cursus 3D ontwerpen
en printen aan. Het is een cursus van
vijf bijeenkomsten van twee uur waarin
de cursisten leren om met het software
programma SketchUp 3D objecten
te ontwerpen. Het printen zelf wordt
echter uitbesteed, dus het is vooral een
ontwerpcursus.
Zij hanteren drie prijsklassen
• kinderen/jongeren t/m 20 jaar 92 Euro
• jong volwassenen 21 t/m 24 jaar 111 Euro
• volwassenen vanaf 25 jaar 148 Euro
Omgerekend per uur is dat
• kinderen/jongeren t/m 20 jaar 9,20 Euro
per uur
• jong volwassenen 21 t/m 24 jaar 11,10 Euro
per uur
• volwassenen vanaf 25 jaar 14,80 Euro
per uur
Ander concurrerend aanbod van andere
partijen dan de bij ROFFAB betrokken partijen
is niet gevonden.
Sturingsmodel | 17
Sturingsmodel
Inrichting van de organisatie
ROFFAB wordt een stichting met een Raad
van Toezicht en een eenkoppig bestuur, een
directeur-bestuurder. De initiatiefnemers
vormen een tijdelijk stichtingsbestuur, stellen
de statuten vast en richten de stichting op.
Het tijdelijke bestuur stelt een profiel op voor
de Raad van Toezicht en een profiel van
de voorzitter van deze raad. De voorzitter
wordt geworven en krijgt de opdracht de
verdere Raad van Toezicht samen te stellen
aan de hand van het profiel en uiteraard
daarin geadviseerd door de initiatiefnemers
die een Raad van Advies zullen vormen.
Initiatiefnemers die eventueel onderdeel
worden van de operationele organisatie
nemen geen zitting in de Raad van Advies. De
werving voor de Raad van Toezicht is gestart
en senior bestuurders met een sterk netwerk
in Rotterdam hebben reeds toegezegd. Dit
ondernemingsplan is een belangrijke bron van
informatie voor de potentiële leden.
Zodra de Raad van Toezicht compleet is
werven zij een directeur-bestuurder die
het bestuur overneemt van het tijdelijke
stichtingsbestuur. In een directiereglement
worden de taken en bevoegdheden
van directeur-bestuurder vastgelegd,
net als afspraken over beoordeling en
werkverhouding tussen de directeurbestuurder en de Raad van Toezicht.
De Stichting ROFFAB volgt de aanbevelingen
uit de Code Cultural Governance.
Operationele organisatie
ROFFAB wordt een onderneming die zo lean
en mean mogelijk gaat opereren. Dit houdt
in; zoveel mogelijk doen met zo min mogelijk,
maar goede mensen. Overhead wordt tot
een minimum beperkt. In de huidige opzet
is slechts 15% van de kosten niet direct
gerelateerd aan de uitvoering.
Bij de start wordt de directeur-bestuurder
samen met een coördinator de enigen
die fulltime voor de stichting aan de slag
gaan. De coördinator zal zich voornamelijk
bezig houden met het structureren van de
aanpak op locaties, werving van freelancers
en vrijwilligers en hun opleiding. Voor de
zichtbaarheid en de essentiële community
vorming wordt een communicatiemedewerkerrelatiebeheerder voor 0,5 fte aangesteld.
We werken verder alleen met freelancers en
vrijwilligers. Rond de minimakerspaces wordt
een team samengesteld met een spaceleider
(het eerste aanspreekpunt per locatie),
spacedocenten, spacehands en vrijwilligers.
De mobiele makerspaces opereren vanuit
de minimakerspaces en bestaan uit dezelfde
mensen.
Expertise ten behoeve van de training van
bovenstaande medewerkers wordt ingehuurd.
Doordat de organisatie stap voor stap
wordt opgebouwd kan door middel van trial
& error en op basis van de al bestaande
expertise een werkwijze worden ontwikkeld
en vastgelegd die overdraagbaar wordt naar
nieuwe minimakerspaces.
Vrijwilligerswerk
In de periode die het ondernemingsplan
beschrijft genereert ROFFAB ruim 230.000
vrijwilligersuren.
Bij een gemiddeld ‘uurloon’ van 11 Euro
gebaseerd op informatie uit onderzoek
van L.C.P.M. Meijs, W.H.A. Huisman en
L. Roza (De economische waarde van
het vrijwilligerswerk door Humanitas, ECP
Webpublicatie 2011) vertegenwoordigt de
inzet van vrijwilligers bij ROFFAB over de
gehele periode ruim 250.000 Euro.
De ‘baten’ van de activering voor de
individuele vrijwilliger, en daar waar het
lukt om mensen vooruit te helpen op de
participatieladder en het verkleinen van de
afstand tot de arbeidsmarkt zijn lastig te
berekenen. We hebben geen eenduidige
werkwijze/bron gevonden op basis waarvan
wij een schatting durven te doen.
We vinden dat we deze waarde wel moeten
benoemen, al nemen we ze niet mee in de
berekeningen.
17
18 | ROFFAB, maken aan de maas
Aanpak
Mobiele makerspaces
De doelgroep van 51.000 kinderen is verdeeld
over scholen po en vo van diverse omvang en
met één of meer locaties. Voor het bepalen
van de werkwijze, inzet van mensen en
middelen is het belangrijker om te weten om
hoeveel groepen/klassen het globaal gaat
dan aantallen locaties. Uitgaande van een
gemiddelde groepsgrootte van 25 leerlingen
zou het maximale bereik gaan om ongeveer
2.000-2.050 klassen (50% po en 50% vo).
Een mobiele makerspace behandelt per keer
één thema, is makkelijk verplaatsbaar en is
daardoor inzetbaar op locatie. Een les duurt
twee uur. Denk bij thema’s aan workshops
robotica (Lego Mindstorms), 3D ontwerpen,
3D printen, Arduino, etc.
Voor een les 3D printen komt een ROFFAB
team naar de school met alle benodigde
apparatuur, zoals een wifi router, twee 3D
printers, tien laptops en materiaal zoals
filament (waar je mee print), gereedschap,
verlengsnoeren e.d.. De opbouw duurt
ongeveer drie kwartier, afbouwen een half
uur. Na een korte instructie op de intuïtieve
software gaan de kinderen zelf aan de slag en
maken ze een 3D ontwerp, waarvan er een
paar tijdens de workshop worden geprint.
Bij een les Robotica komt het team met tien
laptops en tien Lego Mindstorms blocks met
toebehoren. Na tien minuten kunnen de
kinderen de blokken zelf programmeren en
leren ze aan de hand van vragen van het
team hoe ze bijvoorbeeld het geluid van een
brandweerauto kunnen programmeren.
Op basisscholen kunnen maximaal twee
lessen per schooldag worden aangeboden.
Op het vo kunnen drie tot vier lessen per dag
geboden worden.
Minimakerspaces
Een minimakerspace is gevestigd op
een locatie buiten school en heeft een
vaste basisinrichting. De aanwezige
apparatuur rouleert tussen de verschillende
minimakerspaces. Het aanbod verschilt
dan ook per projectperiode. Iedere zes tot
acht weken wisselt het thema, waardoor
het mogelijk wordt zes tot acht thema’s per
jaar aan te bieden. De ruimte waarin de
minimakerspace wordt gevestigd hoeft niet
exclusief voor ROFFAB gereserveerd te zijn
als apparatuur veilig kan worden opgeborgen.
Minimakerspaces kunnen gevestigd zijn
in BSO’s, buurt- en clubhuizen en locaties
van partners. Er is ook contact gelegd met
samenwerkingsverbanden van basisscholen.
Met hen is gesproken over de mogelijkheid
om activiteiten in Minimakerspaces aan
te bieden op scholen als brede school
activiteiten voor de leerlingen van
verschillende scholen.
Wanneer we uitgaan van één minimakerspace
per 2.000 kinderen en streven naar een zo
gelijk mogelijke spreiding van de locaties over
de stad komen we tot de volgende verdeling.
Gebied
Rotterdam Centrum
Delfshaven
Overschie
Noord
Hillegersberg-Schiebroek
Kralingen-Crooswijk
Prins Alexander
Feijenoord
IJsselmonde
Charlois
Pernis
Hoogvliet
Hoek van Holland
Rozenburg
Totaal
Aantal
1
3
1
2
2
2
4
3
2
2
2
1
1
1
27
Uiteraard kost het tijd om de locaties te
realiseren. We gaan dan ook uit van een
geleidelijke groei na de start in 2014 naar 27
Aanpak | 19
locaties in drie jaar. In de planning houden
we rekening met ongeveer twee nieuwe
locaties per kwartaal. Mogelijk dat we n.a.v.
de ervaringen met de eerder genoemde
pilot met meer locaties gaan starten. Bij
voldoende draagvlak kan het aanbod in
de minimakerspaces worden uitgebreid in
schoolvakanties.
Makerspaces
De makerspaces zijn bedoeld voor de
jongeren wiens actieradius zo groot is dat ze
zelfstandig naar een locatie kunnen komen.
Wij gaan er van uit dat de eerstejaars vo
scholieren nog geen hele grote weerstand
zullen hebben op het bezoeken van een BSO
locatie voor het volgen van workshops bij
een Minimakerspace. Tweede en derdejaars
zullen dat waarschijnlijk minder cool vinden.
De makerspaces richten zich dus op de
wat oudere kinderen die al ervaring hebben
opgedaan in een minimakerspace.
De makerspaces zijn ook de plekken waar we
de eigen assistenten en vrijwilligers kunnen
opleiden en waar ‘s avonds cursussen voor
volwassenen worden gegeven.
Gezien de al bestaande makerspaces in
Rotterdam Centrum (Stadslab Rotterdam)
en Heijplaat (RDM Makerspace) streven
we naar één locatie in Noord (Kralingen/
Prins Alexander) en één in Zuid (Feijenoord/
IJsselmonde) Deze makerspaces worden
ongeveer twee jaar na de start geopend.
In de opstartfase is er voldoende capaciteit
bij Stadslab en RDM Makerspace voor
de nodige trainingen en openstelling voor
gevorderden. Na twee jaar verwachten we
dat de minimakerspaces voor voldoende
aanwas hebben gezorgd om twee ROFFAB
makerspaces te openen. We houden de
makerspaces buiten de aanvraag van het
Stadsinitiatief. Wij zijn van mening dat na
twee jaar ROFFAB zich in die mate bewezen
moet hebben, dat financiering van de
makerspaces door derden een reële optie is
geworden.
19
20 | ROFFAB, maken aan de maas
Planning
Fasering
Tot bekendmaking van de winnaar van het Stadsinitiatief ziet de planning er als volgt uit.
Voorbereidingen
november 2013 januari 2014
januari 2014
januari
februari
maart
29 maart
7 april
april
Stadsinitiatief
26 mei
11 juni
10 juli
mei
verkennende gesprekken met potentieel kernteamleden
kernteam vastgesteld
• vaststellen focus ROFFAB
• roffab.nl online, alle social media kanalen geclaimd en
opgetuigd
• pitchavond Stadsinitiatief; beslismoment deelnemen
Stadsinitiatief
• verkennende gesprekken met potentiële partners
• schrijven ondernemingsplan
eerste ROFFAB dag
inleveren ondernemingsplan bij Stadsinitiatief
• pilots workshop op drie locaties; Noord, Feijenoord en
Hoogvliet
• afspraken/intenties vastleggen met potentiële partners,
bedrijven
• zichtbaar aanwezig op publieksdagen, netwerken
• campagne voorbereiden t.b.v. Stadsinitiatief
• duidelijk wel/geen kanshebber (uitgaan van wel)
• zichtbaar aanwezig op publieksdagen
• start promotie
• duidelijk wel/geen finalist (uitgaan van wel)
• start campagne werven stemmen
• tweede ROFFAB dag
• wel/niet gewonnen
• indien gewonnen start uitvoering Ondernemingsplan
Planning | 21
Uitvoering
Fase 1: opbouw organisatie
juli
september
oktober
december
Fase 2: uitvoering 2015
jan 2015
maart 2015
• oprichting stichting ROFFAB
• werving raad van toezicht
• werven bètaalde krachten
• uitwerken plan van aanpak
• opstellen inwerkprogramma’s, opleidingstrajecten
• opstellen vrijwilligersbeleid
• inplannen pilot voorhoedescholen
• vastleggen div werkwijzen
• verbreden pilot Minimakerspaces
• bescheiden promotie Minimakers bij ouders
• inwerkprogramma’s en opleidingstrajecten medewerkers
• plannen ‘voorhoedescholen’ 2015
• werving en selectie vrijwilligers
• start begeleiding vrijwilligers
• Feestelijke officiële start Minimakers
• promotie en werving Minimakers
start uitvoering voorhoedescholen
Groei en tijd
ROFFAB neemt de tijd om gestaag te groeien. Ook omdat er veel mensen bij betrokken
zullen worden die zich vrijwillig inzetten. Dit moet organisch groeien. De groei is het beste te
illustreren aan de hand van de planning die we hebben gemaakt voor het gefaseerd starten
in verschillende delen van de stad. In drie jaar groeit ROFFAB naar 27 minimakerspaces. Zie
Bijlage 1.
21
22 | ROFFAB, maken aan de maas
Communicatie
ROFFAB is een samenvoeging van
de bijnaam van Rotterdam, Roffa, en
‘fab’ van fabriceren. Een hekenbare
naam waar zeker de Rotterdammers
zelf snel aan zullen wennen. Als slogan
hebben we “Maak het in Rotterdam”
gekozen. In alles wil ROFFAB een
Rotterdams initiatief zijn. Er is geen
ambitie om buiten deze stad actief te
zijn. De communicatie richt zich dan
ook 100% op de Rotterdammers. In
dit ondernemingsplan onderscheiden
we twee zaken: het bereiken van de
stemmers op het Stadsinitiatief en de
marketing van ROFFAB in het algemeen.
Stadsinitiatief
Doelgroepen
Op ROFFAB stemmen mensen die verder
kijken dan zichzelf. Mensen die in de
toekomst een beter Rotterdam willen.
Omdat wij ons op kinderen richten, die
pas vanaf 12 jaar mogen stemmen, ligt
het voor de hand ons op de ouders te
richten. Zij moeten onze boodschap
begrijpen. Naast ouders zijn er meer
partijen die baat hebben bij ROFFAB,
zoals kinderen boven de 12 jaar, scholen,
scholenkoepels, bedrijven, studenten en
potentiële vrijwilligers.
Aanpak
Netwerken staat centraal in onze aanpak.
Zowel in real life als op social media.
Voor dit laatste hebben we ons van
de steun van Rauw CC verzekerd. Zij
zullen ons adviseren hoe wij ons het
beste profileren op Facebook, Twitter,
etc. Ons netwerk op social media groeit
al gestaag. In de komende maanden
zullen we zoveel mogelijk met workshops
en presentaties aanwezig zijn op
publieksevenementen zoals de Swan
Markets en Zomerzondagen. We zien een
grote aantrekkingskracht van werkende
3D printers op kinderen en hun ouders.
Deze zullen dan ook een belangrijke
rol hebben in onze communicatie. In
de stemperiode organiseren we zelf
de tweede ROFFAB Dag die groter
en ambitieuzer zal zijn dan de eerste,
uitverkochte dag in maart.
Waar we mensen niet kunnen ontmoeten
gaan we hen bereiken via ons netwerk.
Belangrijk hierin worden wederom de
scholen, po en zeker ook vo, want
leerlingen van de vo scholen mogen
stemmen. We kunnen er gerust vanuit
gaan dat wanneer een leerling op ons wil
stemmen deze zijn of haar ouders ook
zal stimuleren op ons te stemmen. Win
dus een leerling en je hebt drie of meer
stemmen! Voor het vo wordt dan ook een
aparte campagne opgezet.
Om een gezicht te geven aan ROFFAB
heeft Hilko Idsinga (Rotterdamse student
van de Willem de Koning Academie)
een avatar ontwikkeld die ROFFAB
representeert. Dit herkenbare robotje
ontwikkelt de komende maanden mee
met de organisatie van ROFFAB. Nu
is het nog een stoer robot-eitje, een
robotje in het eerste stadium van zijn
ontwikkeling.
Na het stadsinitiatief
Aan het plan voor na het stadsinitiatief
wordt nog gewerkt. Gezien de twee
producten waar al op korte termijn
omzet gegenereerd moet gaan worden,
de mobiele makerspaces en de
minimakerspaces, zullen we vooral de
lijn van het Stadsinitiatief voortzetten:
netwerken en goede contacten houden
met de scholen. Via de mobiele
makerspaces wakkeren we de interesse
aan voor de minimakerspaces.
Monitoring en evaluatie | 23
Monitoring en evaluatie
Meten van succes
Het meten van het succes van ROFFAB zal
op verschillende niveaus plaatsvinden. Naast
kengetallen als hoeveel scholen gaan met
ons in zee, hoeveel kinderen bereiken we,
wat is de spreiding van het bereik e.d. zijn er
de financiële cijfers en in welke mate het ons
lukt ondernemers te betrekken bij ROFFAB.
Bovenstaande informatie kan redelijk
eenvoudig verzameld worden binnen
gangbare systemen. Het aantonen van de
effecten van ROFFAB is minder eenvoudig ..
Effecten monitoren
De realisatie van ROFFAB gaat vergezeld van
monitoring en evaluatie.
Een van de eerste taken van de op te richten
stichting is het laten verrichten van onderzoek
naar de verwachtingen van onze doelgroepen
en stakeholders in Rotterdam. Deze opdracht
zou als afstudeeropdracht voor een student
van de HRO of Erasmus Universiteit kunnen
worden uitgezet. Het onderzoek moet leiden
tot een instrument voor effectmeting voor
de drie verschillende verschijningsvormen
van ROFFAB en tot de opzet van een
monitoringssysteem dat door ROFFAB zelf
kan worden bijgehouden door middel van
vragenlijsten voor deelnemers, reguliere
interviews met betrokkenen, feedback van
scholen, etc..
Voor de opzet van dit onderzoek is reeds
vooronderzoek gedaan en een uitgebreidere
opzet is op aanvraag verkrijgbaar.
23
24 | ROFFAB, maken aan de maas
Initiatiefnemers
Arnold Roosch (Labmanager Stadslab Rotterdam
[onderdeel Hogeschool Rotterdam])
Ik zie als voormalig docent bij de lerarenopleiding techniek met lede
ogen aan dat techniek steeds meer een ondergeschoven kindje wordt
in het vo. Tijd voor een tegenbeweging! Via Stadslab Rotterdam heb
ik de mogelijkheid te laten zien hoe moderne techniek eruit ziet en
hoe geweldig het is daarmee aan de slag te kunnen. Ik ben blij dit
gedachtegoed nu met ROFFAB verder in Rotterdam uit te rollen en
zo te zorgen dat kinderen en (jong)volwassenen weer zin krijgen in
techniek. Zo kan ik een bijdrage leveren Rotterdam weer op de kaart te
zetten als een stad van makers.
nl.linkedin.com/in/arnoldroosch
Henry Vorselman
(Directeur Digital Playground)
Vanuit Digital Playground lever ik graag een bijdrage aan de ontwikkeling
van kinderen en jongeren. Hierbij staat voor ons learning by doing en zelf
dingen maken centraal. Actie, uitproberen, samenwerken, creativiteit en
problemen oplossen; dit resulteert in leren. Dit zijn de 21st Century Skills
die voor kinderen en jongeren essentieel zijn voor succes. Wij stimuleren
het gebruik van digitale middelen bij het maken van wat jij bedenken kunt.
Op deze manier past ROFFAB perfect bij ons.
nl.linkedin.com/in/henryvorselman
Jurjen Lengkeek (Co-founder RDM Makerspace)
RDM Makerspace geeft veel workshops gerelateerd aan nieuwe
technieken aan leerlingen van de basisschool en middelbare school.
We zien first hand de positieve impact die dit heeft op de ontwikkeling
van de leerlingen. Met ROFFAB maken we het mogelijk om meer
kinderen deze ervaring mee te geven en daarmee impact te realiseren
waar heel Rotterdam baat bij heeft.
nl.linkedin.com/in/jurjenlengkeek
Initiatiefnemers | 25
Karlijn van Alten (Relatiemanager [Technische]
informatica en coördinator Stadslab Hogeschool
Rotterdam)
Bij ROFFAB kan iedereen zelf aan de slag, zelf ervaren en zelf ontdekken.
Een manier van onderwijs waar ik volledig achter sta, sinds mijn ervaring als
docent in het basisonderwijs. Zelf experimenteren zorgt voor betrokkenheid,
enthousiasme, ontwikkeling en eigen initiatief. Bij mijn huidige baan op
Hogeschool Rotterdam zie ik het positieve resultaat hiervan op studenten
bij Stadslab Rotterdam. Het werd mijn droom dit ook mogelijk te maken
voor de jongere doelgroep. Die droom wordt gerealiseerd in ROFFAB, een
ongelofelijk tof initiatief wat de beleving van techniek en ‘zelf doen’ onder
Rotterdammers vanaf 2e helft 2014 gaat veranderen..
nl.linkedin.com/in/karlijnvanalten/
Manon Mostert – van der Sar (Studio van der Sar en
Kenniscentrum Creating 010)
Als jonge ondernemer (Studio van der Sar [&Sar]) katalyseer ik
inspiratie en innovatie om de wereld van morgen een klein beetje
beter te maken. In verschillende workshops, voor diverse leeftijden
en verschillende achtergronden, maak ik mensen bekend met deze
nieuwe technieken en technologieën. Ik geloof in prototyping, rinse
& repeat en fail and fail again. Je vind me regelmatig in Stadslab
Rotterdam, wat ik in 2011 met een aantal enthousiastelingen mocht
opzetten, waar ik verschillende workshops ontwikkel en werk aan
hands-on onderwijsvormen voor verschillende opleidingen en
cursussen.
nl.linkedin.com/in/manonvandersar
Milja Kruijt (Open Zee, BewonersBedrijven LSA)
Het verhaal gaat dat ‘zelf doen’ mijn eerste woordjes waren. Ik bleek er
goed in. Zelf doen bleek een passie. Als ondernemer, manager en mentor
creëer ik een speelveld waarbinnen een verschuiving mogelijk is van ‘nietdoen’ naar ‘zelf-doen’ naar ‘samen-doen’. Die vaardigheid zet ik met veel
plezier in voor makersinitiatieven zoals ROFFAB en sociale zelf-doen
initiatieven zoals BewonersBedrijven.
nl.linkedin.com/pub/milja-kruijt/0/679/849
25
26 | ROFFAB, maken aan de maas
Peter Troxler (Research Professor Hogeschool
Rotterdam, Square One)
Ik ondersteun ROFFAB, omdat ik geloof in de emancipatie van
iedereen door het beheersen van technologie, in nieuwsgierigheid en
in nieuwe kansen voor de wereld door creatie. Maken is een vorm van
meningsvorming en meningsuiting, een fundamenteel bestanddeel van
educatie en deel van het culturele leven. Iedereen moet toegang hebben tot
het maken als ze dat willen. Daar staat ROFFAB voor.
nl.linkedin.com/in/petertroxler
Tom van Doveren (Entrepreneur vDma,
HET LAB Rotterdam)
Het afgelopen half jaar heb ik ruim duizend kinderen van de
bovenbouw basisschool laten zien en uitproberen wat de zin
en de lol zijn van 3D-ontwerpen, 3D-printen en robotica. Ik
heb timide kinderen zien glunderen vanwege het resultaat
dat ze zelf boekten. Dat maakte mij in korte tijd een van
de gelukkigste mensen van Rotterdam. Ik heb tegelijkertijd
gezien dat op de basisscholen grote belangstelling en een
enorme behoefte is aan praktische ondersteuning op de
terreinen die wij aanbieden. Dit moet gecontinueerd en
uitgebreid naar vele plekken in Rotterdam.
nl.linkedin.com/in/tomvandoveren
Vincent Wegener (Co-founder RDM Makerspace)
RDM Makerspace staat in het teken van (informeel) leren door te maken
en DIT (Do It Together) in plaats van DIY. Kinderen die op jonge leeftijd in
aanraking komen met nieuwe technieken leren zowel hard als soft skills
waar ze de rest van hun leven profijt van hebben. ROFFAB sluit goed aan
op deze gedachte en daarom zetten we ons in voor dit initiatief.
nl.linkedin.com/pub/vincent-wegener/b/659/ba4
Namens Stadsinitiatief is Kees Machielse betrokken als Meedenkend ambassadeur
Stadsinitiatief.
Initiatiefnemers | 27
27
28 | ROFFAB, maken aan de maas
Financien
Verdienmodel
ROFFAB gaat in eerste instantie omzet
genereren met twee producten:
• Mobiele makerspaces, technieklessen op
scholen
• Minimakerspaces, laagdrempelige
workshops in de wijken
Voor het kunnen geven van technieklessen in
moderne technieken zijn grote investeringen
nodig. In dit ondernemingsplan zetten wij
de aanvraag in voor de investeringen in de
apparatuur en de exploitatietekorten voor de
eerste 2,5 jaar.
ROFFAB is na drie jaar self-supporting. Door
de inrichting van de organisatie heel ‘lean’
te houden is 85% van de kosten direct te
relateren aan de uitvoering.
De omzet bestaat uit vergoedingen door
scholen voor de lessen en ouders voor
deelname van de kinderen aan de workshops.
Er is op dit moment nog geen ‘harde’ vraag
naar het aanbod van ROFFAB. Zoals eerder
beschreven in dit plan is er een erkende
noodzaak en zeer veel belangstelling. Wij
nemen 2,5 jaar om deze belangstelling
in vraag om te zetten en een sluitende
exploitatie op te bouwen. Daarbij zullen
wij naar scholen en ouders ‘zendingswerk’
moeten verrichten.
Dat gaan wij op verschillende manieren
doen. Onder andere door scholen te
ondersteunen bij het genereren van
geldstromen die bedoeld zijn voor stimulering
van talentontwikkeling bij kinderen en in het
bijzonder techniek, zoals regelingen van
OCW. Voor de vervanging van de apparatuur
die met steun van het Stadsinitiatief is
aangeschaft wordt een Vrienden van
ROFFAB fonds opgericht waar bedrijven een
bijdrage aan kunnen leveren, al dan niet in
natura. De eerste verkennende contacten met
het bedrijfsleven zijn gelegd.
De kosten die wij moeten doorberekenen
aan de scholen en ouders om tot een
sluitende begroting te komen binnen drie jaar
bedragen 6,25 Euro per uur. Dat is meer dan
de bedragen die scholen nu vergoed krijgen
voor leertijdverlenging, maar goedkoper dan
andere aanbieders.
Medio 2017 is de exploitatie dekkend. Dat is
op basis van de twee kernproducten.
Producten die ontwikkeld en uitgewerkt gaan
worden zijn:
• cursussen voor volwassenen tijdens het
weekend en de avonduren; denk aan het in
elkaar zetten van een bouwpakket voor een
3D printer met aanvullende hoe met een 3D
printer te werken
• vakantiebesteding voor kinderen; deze
zomer gaat naar grote waarschijnlijkheid
een pilot gedraaid worden tijdens
Jeugdvakantieland
• events zoals de ROFFAB Dag; een eerste
pilot is gedraaid en de opkomst maakt
duidelijk dat dit zinvol aanvullend aanbod
kan zijn
Daadwerkelijk aanbod van deze producten
dient te gebeuren op basis van ontwikkeling
van de vraag.
Financien | 29
Eigen inbreng
Raad van Advies
De initiatiefnemers nemen plaats in een
Raad van Advies. De initiatiefnemers hebben
ROFFAB vrijwillig en onbezoldigd ontwikkeld.
De initiatiefnemers zijn in principe niet
van plan te solliciteren op functies binnen
de organisatie. Op die manier kunnen de
initiatiefnemers hun expertise, netwerk en
uren in blijven zetten voor ROFFAB. Zij zullen
dienen als sparringpartner.
Zaken die de Raad van Advies mee kan en
zal oppakken:
• programma ontwikkeling
• werkbegeleiding en coaching
• pedagogische ontwikkeling
• publicaties van artikelen
• e.d.
Het belang van de inhoudelijke waarde van
de groep initiatiefnemers berekenen wij aan
de hand van het aantal uren inzet. De waarde
van hun netwerk, de passie van hun inzet en
vermogen dat te delen is lastig om te zetten
naar een financieel belang. Daar wagen wij
ons niet aan.
In de periode januari tot het indienen van
het plan is er door de initiatiefnemers een
uiteenlopend aantal uren geïnvesteerd
in de ontwikkeling van ROFFAB en het
ondernemingsplan. Een behoudende
berekening komt op 750 à 800 uur.
Uurtarieven die de initiatief nemers hanteren
lopen voor de verschillende werkzaamheden
uiteen van 35 tot 80 Euro. Uitgaande van een
gemiddelde van 57,50 Euro vertegenwoordigt
die eerste 750 uur een economische waarde
van 43.000 Euro.
Het door ontwikkelen van het plan en het
aanscherpen van de opzet, het netwerken en
verwerven van partners zal naar schatting in
de periode april tot en met juli 2014 zal zo’n
zelfde aantal uren vragen. Daarbij nemen wij
de werving van stemmen en promotie van het
plan voor het Stadsinitiatief niet mee in onze
berekening.
De initiatiefnemers treden toe tot de Raad
van Advies medio derde kwartaal 2014. Wij
houden rekening met een Raad van Advies
van zeven personen. Met een gemiddelde
inzet van acht a tien uur per maand en het
eerder genoemde gemiddeld uur bedrag,
vertegenwoordigt de inzet van de Raad van
Advies op jaarbasis een economische waarde
van ruim 58.000 Euro. De Raad van Advies
blijft drie jaar actief, evaluatie in 2017 zal
bepalen of de Raad zal worden opgeheven of
worden voortgezet en in welke vorm.
Totale economische waarde van de inzet van
de initiatiefnemers en de Raad van Advies:
Planvorming en ontwikkeling
€ 86.250
2014 na toekenning
€ 6.500
2015
€ 57.960
2016
€ 57.960
2017 half jaar
€ 28.960
TOTAAL
€ 237.650
29
30 | ROFFAB, maken aan de maas
Investeringsbegroting
INVESTERINGSBEGROTING
Eenheden Kosten per
eenheid
Kosten per
post
basisset
6
€ 11.000
€
66.000
module Robotia
6
€ 5.000
€
30.000
Vaste activa
Mobiele teams
module 3D printen
module Sensors
module nader te bepalen
Subtotaal mobiele teams
Minimakerspaces
6
6
6
€ 15.000
€ 15.000
€ 5.000
€
€
€
90.000
90.000
30.000
€
306.000
Basisset
27
€ 16.000
€
432.000
3D Printen
4
€ 2.500
€
10.000
Robotica
Lasercutten
Sensortechniek
Animatie
nader te bepalen
Subtotaal minimakers
Vervoermiddelen
bussen, met toebehoren
4
4
4
4
7
€ 2.500
€ 10.000
€ 10.000
€ 15.000
€ 7.500
€
€
€
€
€
10.000
40.000
60.000
52.500
€
644.500
€ 12.500
€
75.000
1
€ 80.000
€
80.000
Ontwerp en bouw internetsite
€
30.000
TOTAAL VASTE ACTIVA
€ 1.137.500
recycleapparaat
laptops kantoor
Immateriële vaste activa
2
€ 1.000
€
*
40.000
6
Specifieke apparatuur
*
2.000
**
Financien | 31
INVESTERINGSBEGROTING
Eenheden Kosten per
eenheid
Vlottende activa
Kosten per
post
Aanloopkosten/Advies
€
Marketing/PR stadsinitiatief
€
Voorfinanciering BTW
7.500
€
89.964
€
113.750
TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA
€
234.070
TOTAAL INVESTERINGEN
€ 1.368.714
onvoorzien
20.000
***
* aanvullingen op module mobiele teams
** inclusief digitaal aanmeldsysteem
*** eerste 4 kwartalen
31
32 | ROFFAB, maken aan de maas
Exploitatiebegroting
EXPLOITATIEBEGROTING
2014 ***
2015
2016
2017
Omzet
€
39.375
€ 298.125
€ 551.250
€ 726.563
Subtotaal opbrengst
€
39.375
€ 328.125
€ 611.250
€ 846.563
€
33.398
€ 239.663
€ 443.175
€ 584.263
Directeur/bestuurder 1 fte
€
40.000
€ 80.000
€ 80.000
€ 80.000
Communicatie/promotie 0,5 fte
€
15.000
€ 30.000
€ 30.000
€ 30.000
OPBRENGST
Vrienden van roffab
KOSTEN
Kosten uitvoering zzp-ers
Kosten begeleiden en opleiden
€
€
0
7.280
€
30.000
€ 17.920
€
60.000
€ 20.720
€ 120.000
€ 29.120
ALGEMENE KOSTEN
Personeel
Manager uitvoering 0,5 fte
Attenties vrijwilligers
Wervingskosten
Huisvesting
2 à 3 werkplekken, inhuur
vergaderruimte
Opslag mobiele units
€
€
€
30.000
1.000
1.000
€ 60.000
€
1.750
€
1.750
€ 60.000
€
2.500
€
2.500
€ 60.000
€
3.000
€
2.700
€
3.000
€
6.000
€
6.000
€
6.000
€
0
€
1.000
€
1.250
€
1.500
Telefoon
€
1.500
€
3.000
€
3.000
€
3.000
Porti
€
125
€
250
€
250
€
250
Kantoor alg kosten
Verzekeringen
Administratie/accountant
Digitaal boekhoudpakket
Reiskosten algemeen
Overig
Wegenbelasting
Verzekering bussen
€
2.000
€
5.000
€
500
€
€
€
€
600
500
1.000
1.500
€
4.000
€ 10.000
€
1.200
€
1.000
€
€
€
1.000
4.000
6.000
€
4.000
€ 10.000
€
1.200
€
1.000
€
€
€
1.000
5.000
7.500
€
4.000
€ 10.000
€
1.200
€
1.000
€
€
€
1.000
6.000
9.000
Financien | 33
EXPLOITATIEBEGROTING
ALGEMENE KOSTEN (vervolg)
Publiciteit & marketing
Website, onderhoud
Digitaal aanmeldsysteem,
onderhoud
Mailings
Vormgeving
Drukwerk
Advertenties en vermeldingen
Diversen
2014 ***
2015
2016
2017
€
1.000
€
1.500
€
1.500
€
1.500
€
250
€
500
€
500
€
500
1.500
€
3.000
€
3.000
€
€
2.000
€
1.500
€
1.000
€
€
500
€
3.000
€
2.000
€
2.000
€
1.000
€
2.000
€
2.000
€
2.000
€
1.000
€
2.000
€
2.000
€
2.000
€
3.000
1.000
Subtotaal algemene kosten
€ 110.475
€ 223.950
€ 227.200
€ 230.650
Subtotaal kosten
€ 151.153
€ 481.533
€ 691.095
€ 844.033
RESULTAAT
€ 111.778-
€ 153.408-
€ 79.845-
€
2.530
*** half jaar
33
34 | ROFFAB, maken aan de maas
Bijlage 1 - Planning
Gebied
Rotterdam Centrum
Delfshaven
Overschie
Noord
Hillegersberg-Schiebroek
Kralingen-Crooswijk
Prins Alexander
Feijenoord
IJsselmonde
Charlois
Pernis
Hoogvliet
Hoek van Holland
Rozenburg
Haven- en industriegebieden
Totaal aantal minimakerspaces
aantal lange workshops per week
aantal korteworkshops per week
aantal lange workshops per
kwartaal; woensdag
aantal korte workshops per
kwartaal: ma, di of do
bereik kinderen*
bereik per jaar*
Mobiele teams actief
lessen per kwartaal, gemiddeld
bereik kinderen, gemiddeld*
bereik per jaar*
* bereik kinderen
Aantal
makers
1
3
1
2
2
2
4
3
2
2
2
1
1
1
0
27
2014
Q4
Q1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
3
3
5
7
10
6x tot.
0
6
1
0
30
1
0
50
1
1
70
10
0
0
0
50
18
108
540
900
1548
2160
30
1
30
750
7
Q1
Q2
1
0
25
= 1 kind volgt 1 workshop of les van het mobiele team
groep/klas school Gemiddeld 25 leerlingen
workshop
Q3
Uitgegaan van 90% bezetting gemiddeld
Bijlage 1 - Planning | 35
Q2
1
1
Q3
1
1
2015
Q4
1
2
Q1
1
2
1
1
1
1
3
2
1
1
1
1
1
1
Q2
1
2
1
2
2
1
3
2
1
1
1
1
1
1
Q3
1
2
1
2
2
2
3
2
2
1
1
1
1
1
2016
Q4
1
2
1
2
2
2
3
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
1
1
1
1
1
9
12
15
18
20
22
24
26
27
27
27
1
1
90
1
1
120
1
1
150
1
1
180
1
1
200
1
1
220
1
1
240
1
1
260
1
1
270
1
1
270
1
1
270
80
100
130
150
180
210
240
260
270
270
270
060
3960
4680
13860
5940
6840
7740
8640
29160
9360
9720
9720
9720
38520
1
30
750
3
90
2250
4
120
3000
6750
4
120
3000
4
120
3000
5
150
3750
5
150
3750
13500
6
180
4500
6
180
4500
6
180
4500
6
180
4500
18000
1
1
1
1
1
1
Q1
1
3
1
2
2
2
4
2
2
2
2
1
1
1
Q2
1
3
1
2
2
2
4
3
2
2
2
1
1
1
Q3
1
3
1
2
2
2
4
3
2
2
2
1
1
1
2017
Q4
1
3
1
2
2
2
4
3
2
2
2
1
1
1
35
36 | ROFFAB, maken aan de maas
Bijlage 2 - Publiciteit
Bron: Algemeen Dagblad, 30 maart 2014
Bijlage 2 - Publiciteit | 37
uk! Even
le
is
b
a
ff
n,
Ve: #ro
es vange
n
o
r
@Amelie
d
,
n
zelf!
ms lere
mindstor en 3d print van je
rs
robot wa
@ilmavdbeek: Super goed
initiatief! En wat n geconcentreerde
gezichtjes... #kinderen #techniek
#maken @Roffab
t is
uk. Zojuis
le
is
B
A
RDM
ROFF
@Hoof:# 3D gescand. (@
er
ck)
de docht
ation Do
v
o
n
n
I
Campus
g morgen is
‫@‏‬Roffab: ROFFABda
as ook geen
UITVERKOCHT! Hela
orry #succes
kaarten aan de deur #s
#overdonderd
@airredactie:
Super leuk,
technologie w
orkshop voor
kinderen
#roffab #3dpri
nten #drone #
lego
#rotterdam
Bron: Metro, 30 maart 2014
37
38 | ROFFAB, maken aan de maas
Flyer ROFFAB dag 29 maart jl.
&
Sar
&
Sa

Download Report